SEMINARSKI RAD

Tema: Revizija pojam i znaaj

SADRAJ:

UVOD_______________________________________________________________________________________3
REVIZIJA POJAM I ZNAAJ_______________________________________________________________5
SVRHA REVIZIJE___________________________________________________________________________6
CILJEVI REVIZIJE___________________________________________________________________________7
KONCEPTI REVIZIJE________________________________________________________________________8
PROCES REVIZIJE________________________________________________________________________10
VRSTE REVIZIJE__________________________________________________________________________12
INTERNA REVIZIJA I POSLOVI INTERNOG REVIZORA___________________________________12
EKSTERNA REVIZIJA I POSLOVI EKSTERNOG REVIZORA_______________________________13
KOORDINACIJA INTERNE I EKSTERNE REVIZIJE_________________________________________15
ZAKLJUAK_______________________________________________________________________________16
LITERATURA______________________________________________________________________________17

UVOD
2

Istorija revizije je dugaka, i kao takva zahtijeva visok nivo znanja revizora radi provjere
finansijskih izvjetaja i utvrivanja njihove tanosti, ispravnosti i istinitosti. Revizija datira jo iz
starog Vavilona, kada su revizori imali funkciju auditora sluaoca. U staroj Kini, Grkoj i
Rimu poreski obveznici su javno davali izjave o poslovanju. Novija istorija revizije datira iz XIX
i XX vijeka, a obiljeila je industrijska revolucija i korupcije, pogotovo u preduzeima u kojima
je vlasnitvo odvojeno od upravljanja. U kotskoj je 1853.godine formirana prva profesionalna
asocijacija raunovoa i revizora. Kada preduzeima nije bio dovoljan samo kapital vlasnika,
poela su da se razvijaju trita kapitala i kreditne institucije. Funkcionisanje trita kapitala nije
moglo da funkcionie bez finansijskih izvjetaja preduzea. Kako bi se povealo povjerenje
vlasnika, kao i investitora i povjerilaca, daje se i nezavisno struno miljenje revizora o
vjerodostojnosti tih izvjetaja.
U savremenoj reviziji finansijskih izvetaja nastoji se da se uz optimalne trokove ostvare
postavljeni ciljevi. Stoga se, osim u ekstremnim sluajevima, ne vri ispitivanje svake poslovne
promjene. Ispitivanje svih poslovnih promjena zahtijevalo bi dug vremenski period i izazvalo bi
visoke trokove revizije. Pomou metode uzorkovanja dolazi se do razliitih saznanja koja slue
revizoru da formira miljenje o predmetu istraivanja. Uzorkovanje omoguava revizoru da
iznijeto miljenje bude zasnovano na dovoljnim i pouzdanim dokazima, do kojih se ne bi moglo
lako i ekonomino doi bez izabranih uzoraka.
Revizija je kod nas poela da poprima oblik i da ima znaaj u privredi tek nekoliko
zadnjih decenija, dok je u veini zemalja ve vijekovima razvijena u ekonomijama. Svoju ulogu
je zaokruila nakon industrijske revolucije, kao i razvojem menaderske funkcije u preduzeima.
Najvei interes u rezultatima revizije vide vlasnici, jer na taj nain dobijaju neutralan i realan
uvid u poslovanje preduzea. Takoe, potencijalni rizik za budue poslovanje se ogleda u
revizijskim izvjetajima, pa se njima, pored vlasnika, koriste i poslovni partneri, banke i kreditori.
Sve bre promjene na tritu kapitala i pod dananjim uslovima globalizacije, sadanjim,
a i buduim vlasnicima kapitala potrebno je nezavisno miljenje o finansijskim izvjetajima
cijelog preduzea ili dijela preduzea. Investitori na ovaj nain obezbjeuju zatitu, kvalitetnije
informacije iz finanasijskih izvjetaja preduzea u smislu tanosti, pravovremenosti,
vjerodostojnosti i pouzdanosti.
U revizorskim izvjetajima preduzea se nalazi nezavisno miljenje revizora, koje
pripremaju ovlateni revizori. Na taj nain revizori postaju posrednici izmeu izdavatelja
finansijskih izvjetaja i eksternih korisnika. Revizor obavlja reviziju nezavisno, samostalno i
objektivno da bi mogli pruiti potrebne informacije korisnicima revizorskih izvjetaja.
Iako svaka definicija raspolae istom sutinom, izdvojiemo neke koje su najdirektnije
vezane za temu ovog rada. Prema tome, moe se rei da je revizija ispitivanje finansijskih
izvjetaja, podataka o poslovanju, poslovnih knjiga i drugih dokumenta s ciljem dobijanja
pouzdanog miljenja o ekonomskom i finansijskom poloaju klijenta. Takoe, drugo miljenje i
da je revizija proces pruanja uvjerenja o pouzdanosti informacija sadranih u finansijskim
3

izvjetajima pripremljenih u skladu sa opteprihvaenim raunovodstvenim naelima ili nekim

drugim pravilima. Osim navedenih reviziju moemo posmatrati kao proces provjere i ocjene
finansijskih izvjetaja i konsolidovanih finansijskih izvjetaja obveznika revizije te podataka i
metoda koje se primjenjuju pri sastavljanju finansijskih izvjetaja na temelju kojih se daje struno
i nezavisno miljenje o istinitosti i objektivnosti finansijskog stanja, rezultata poslovanja i
novanih tokova.
Prema prethodnim definicijama vidimo da je krajnji cilj revizije izraavanje nezavisnog i
strunog miljenja o istinitosti i objektivnosti finansijskih izvjetaja o kojima emo detaljnije
govorite u ovom radu. Takoe, kroz ovu problematiku kreiranja finansijskog izvjetaja od strane
nezavisnog revizora obradiemo inom analize osnovnih planskih tokova, koordinacije aktivnosti
prilikom planiranja izvjetaja, uz savremene standarde metodologije izrade primjenjujui
meunarodne standarde i tako emo pruiti dokaz o kompletnoj evaluaciji ovog procesa.

REVIZIJA POJAM I ZNAAJ

4

Menadment snosi odgovornost za finansijske izvjetaje, dok je za kredibilitet odgovoran

revizor. Danas revizija ima visok znaaj, a to potvruje i brz razvoj, pogotovo tokom prolog
vijeka. Razvoj se manifestuje kroz rast broja firmi za reviziju i broja zaposlenih te sve ireg
djelokruga rada revizora.
Takoe, trite kapitala ne bi moglo funkcionisati da ne postoji povjerenje u rad revizora.
Uslijed razvoja privrede i uzrokovanja pojave velikih poslovnih sistema koji imaju mnogo
vlasnika, najee akcionara, javlja se i potreba za sve kvalitenijim izvjetavanjem, ali i pored
vlasnika, drava eli odgovore na neka pitanja kao to su:
Da li je preduzee stabilno i da li ima budunost (going concern)?
Da li su u preduzeu preuzete sve potrebne mjere da se sprijei nastajanje pronevjera i
prevara?
Da li se preduzeem upravlja na odgovarajui nain?
Da li je informaciona baza preduzea istinita, autentina i zatiena?
Da li direktori raspolau pouzdanim i adekvatnim informacijama za donoenje odluka?
Postoji li adekvatna kontrola?
Kakav je uticaj poslovanja preduzea na ekologiju?
Ima li preduzee slabosti koje ga mogu uzdrmati ili dovesti u krizu?
Revizija kao veoma kompleksan proces zahtijeva konstantno planiranje i adekvatne faze
pripreme. Kompleksnost, sloenost i dugotrajnost su razlozi za planski pristup, jer proces revizije
moe da traje i do jedne godine. Obavljanje revizije uzrokuje i odreene trokove. Sistematian
pregled poslovnih knjiga podrazumijeva mogunost smanjenja trokova angaovanja i da se
podigne efikasnost rada u cjelini. Pregledavanjem izvorne dokumentacije koja je formirana i
kompletirana za dokumentovanje poslovnih dogaaja, revizor sagledava da li je stanje u
dokumentaciji adekvatno prenijeto u poslovne knjige (naloge za knjienje, dnevnik, glavnu
knjigu, pomone evidencije, itd).
Nakon osvrta na tok koji prua proces revizije i osnovna zaduenja, a s obzirom da smo
kroz uvodni dio ve istakli definiciju revizije vie okrenutu metodolokom pristupu analize,
ovdje moemo istai slijedeu definiciju koja najbolje oslikava opti pojam revizije. Revizija
moe da se definie kao sistematian pregled poslovnih knjiga i raunovodstvenih izvjetaja
izvren od strane revizora i eksperata sa ciljem da se izrazi kompetentno, struno i nezavisno
miljenje o ispravnosti, istinitosti i tanosti istih.
Revizor takoe treba da pregleda i raunovodstvene izvjetaje (bilans stanja, bilans
uspjeha, bilans tokova gotovine, izvjetaj o promjenama na kapitalu i odgovarajui aneksi).
Revizor utvruje nekoliko stavki, i to: da li su svi raunovodstveni izvjetaji sastavljeni i
dostavljeni na uvid revizoru; da li su sastavljeni u skladu sa propisima, domaim i meunarodnim
raunovodstvenim standardima; da li izvjetaji reprezentativno odraavaju stanje u poslovnoj
dokumentaciji i poslovnim knjigama; da li se o njima moe formirati revizorsko miljenje; da li
su u postupku revizije ispotovana tri osnovna standarda:

Reviziju obavlja jedna ili dvije osobe koje imaju odgovarajue tehniko i struno
obrazovanje za obavljanje revizije;
Revizor ili revizori u svakom trenutku angamana moraju da ostanu nezavisni:
Revizor uvijek mora da postupa sa dunom profesionalnom panjom.
Preduslov za kvalitetno obavljanje i razumjevanje revizorskog posla je kompetentno i
struno miljenje. Da bi miljenje imalo reputaciju kod potencijalnih korisnika preduslov je da
bude nezavisno. Obavezujue je da visina revizorove naknade ne smije biti uslovljena vrstom
miljenja. Tanije, revizor treba da iznese svoja miljenja bez mogunosti da bilo koja okolnost
utie da se slobodno izjasni o finansijskim izvjetajima. Ispravnost je aspekt kojim se utvruje
usaglaenost raunovodstvenih izvjetaja sa pozitivnim zakonskim propisima, sa meunarodnim
standardima raunovodstva, internom regulativom i uobiajenom poslovnom praksom i
procedurama, dok su istinitost i tanost aspekt kojim se potvruje da izmeu raunovodstvenih
izvjetaja i stvarnog stanja u preduzeu nema materijalno bitnih razlika. To podrazumijeva da
raunovodstveni izvjetaji objektivno iskazuju rezultate i posljedice poslovnih dogaaja i da su
sve raunske i druge operacije tano obavljene.

SVRHA REVIZIJE
Razmatrajui sutinu revizije moramo postaviti pitanje emu revizija zapravo slui. Jasno
je da revizija nije besplatna i da je nastala u kapitalizmu kada je poela racionalizacija trokova i
ekonominost poslovanja. Njen osnovni iskorak nastaje nakon industrijske revolucije i
razdvajanja vlasnika preduzea od funkcije menadera preduzea. Tako su menaderi imali vie
informacija o preduzeu od samog vlasnika.
Menader sastavlja raunovodstvene izvjetaja i na skuptinama upoznaje vlasnike o
rezultatima poslovanja. Mender moe da falsifikuje rezultate, dok vlasnik eli realne rezultate i
da se dijeli kao dividenda samo ono to je za raspodjelu bez ugroavanja osnove kapitala
preduzea. Funkcija revizora je da pripremi i prezentuje nezavisno struno miljenje o tome da li
su finansijski izvjetaji koje podnosi menader preduzea istiniti i objektivni. Tek poslije toga
mogu da se donose odluke o prihvatanju ili neprihvatanju finansijskih izvjetaja.
Svrha revizije je da se revizoru omogui iznoenje miljenja o finansijskim izvjetajima.
Namjena revizorskog miljenja je da finansijskim izvjetajima podigne nivo kredibiliteta i
vjerodostojnosti u okviru preduzea i van njega. Revizorovo miljenje je bitno za mnogobrojne
korisnike. Revizorsko miljenje u razvijenim trinim privredama moe da interesuje:

Dioniare
Zajmodavce
Radnike
6

Analitiare i savjetnike
Poslovne partnere
Vladu
Javnost
Revizor treba da ima na umu da ostali mogu s osnovom da se oslone na njegovo miljenje
i izvjetaj, kako se ne bi izgubilo njegovo sutinsko djelovanje.

CILJEVI REVIZIJE
Cilj revizije finansijskih izvjetaja je da omogui revizoru izdavanje miljenja o tome da li
su isti u svim znaajnim pitanjima sastavljeni u skladu sa uobiajenim standardima finansijskog
izvjetavanja. Potrebno je obezbjediti nezavisnu potvrdu vlasnicima preduzea da su oni koji
upravljaju tim preduzeem ostvarili efekte koji odgovaraju stanju u finansijskom izvjetajima. To,
onda, znai da je rezultat iskazan u finanskijskim izvjetajima poslije pozitivnog miljenja
revizora realno disponibilan za raspodjelu i isplatu dividende. To bi bio jedan aspekt, dok bi se
drugi odnosio na nagradu rukovodstva ili menadmenta preduzea. Menaderi od vlasnika
preuzimaju preduzea sa ciljem da ostvare odgovarajue efekte. Da bi se ocijenilo ispunjenje
zadatka menadmenta neophodno je neutralno miljenje revizora.
I na kraju, cilj revizije je da svim eksternim subjektima da dovoljno uvjerenja da su
finansijski izvjetaji u svim bitnim pitanjima realan odraz stanja u poslovanju preduzea. Za
klijenta tj.vlasnika je jasno da mu je neophodna nezavisna potvrda da su oni koji upravljaju tim
preduzeem ostvarili efekte koji odgovaraju stanju u finansijskim izvetajima. Osim aspekta u
kojem je bitno stanje procjene kako bi se imala sigurna slika o stanju tekeeg poslovanja, i
aspekta nezavisnog miljenja provjere menadera od strane vlasnika, veoma je bitan izvjetaj
eksternog revizora da svim eksternim subjektima da dovoljno dokaza o ispravnosti ili izvjetaj o
realnom stanju o poslovanju preduzea. Kako je cilj revizora implementiranje postupka kontrole
kvaliteta na nivou angamana koji osiguravaju revizoru razumno uvjerenje da je:
revizija u skladu s profesionalnim standardima i primjenjivim zakonskim i regulativnim
zahtjevima; i da je
izdan revizorov izvjetaj primjeren datim okolnostima.
Na osnovu toga za poetak revizor mora nastupiti sa dozom profesionalnog skepticizma u
zavisnosti od procjenjenog rizika, pri emu se obezbjeuje vii nivo pouzdanosti samog
izvjetaja. I za naredni period kreirati sliku o uspjenosti i pouzdanosti privrednog subjekta o
kome je bilo rijei. Uslov za koordinisano obavljanje poslova revizije je posedovanje velikog i
kvalitetnog strunog znanja, jer revizor mora da bude kompetentan i odlino poznaje:
1. finansijsko raunovodstvo,
2. pozitivne propise,

3.

standarde raunovodstva i revizije u najmanjoj mjeri koliko to poznaje najstruniji od

njegovih klijenata.

Kao osnovni opti cilj svakog revizijskog angamana moemo iskazati revizorsko
miljenje ime se okonava revizijski angaman. Shodno tome, cilj revizije finansijskih izvetaja
je mogunost revizora da izrazi miljenje da li su finansijski izvjetaji, u svim bitnim aspektima,
sainjeni u skladu sa utvrenim ili uobiajenim okvirom finansijskog izvetavanja. Pri tome
uglavnom se kao ocjene daju fraze kao to su fer i objektivan prikaz.

KONCEPTI REVIZIJE
Revizorski izvjetaji su od velikog znaaja vlasnicima preduzea. Sve instrukcije, revizor
mora dati napismeno, a iznad svega mora ispotovati etiku. Revizija se zasniva na obiajnom
pravu, a revizorova funkcija nije da kanjava, ve da umanji eventualnu buduu kaznu od
poreskih inspektora ili drugih kontrolnih organa. Ni u kom sluaju, revizor ne smije predlagati
kazne, niti bilo koga progaavati krivim, ve samo smije ukazivati na injenice.Svaki revizorski
izvjetaj mora da proe kontrolu nadzornog odbora.Postoje tri koncepta revizije, i to:
1.
2.
3.

znaajnost (koncept materijalnosti),

revizorski rizik,
revizorski dokazi.

Koncept znaajnosti je stepen interesa zato je jedno revizorsko miljenje nekom

znaajno.Nivo znaajnosti odreuje onaj koji podnosi zahtjev za reviziju tj.preduzee. Reviziju
mogu traiti dioniari, radnici (najmanje ) i menadment, odnosno direktor. to je znaajnost
vea, vea je i cijena revizije. Koncept znaajnosti zasniva se na premisi da sve stavke koje
formiraju revizijsko miljenje nisu znaajne na isti nain i u istom rangu. Postoje odgovarajue
pozicije u poslovnoj dokumentaciji i poslovnim knjigama, te u finansijskim izvetajima koje su
znaajne ili materijalne. Na njih treba obratiti posebnu panju. S druge strane, postoje pozicije
koje nemaju materijalni znaaj da se ozbiljnije razmatraju, i njih treba tretirati na poseban nain
sa manje aktivnosti, ali ih ne treba potcijeniti. Osnovno pravilo da puno malih vrijednosti daju u
zbiru veliku vrijednost nagoni revizore da vode rauna o svakoj stavci bez obzira na vrijednost
kako bi obezbjedili odranje rizika u zoni procijenjenog ili onog koji je prihvatljiv za revizora.
Izuzetno je bitno odrediti takozvani prag materijalnosti. Pozicije koje su prele prag
materijalnosti su materijalne ili znaajne. Nasuprot njih pozicije koje ne prelaze prag
materijalnosti ne zasluuju posebnu panju. Na primjer, mogue je provjeriti 10 pozicija koje u
nekoj kategoriji ine 80 % ukupne vrijednosti. To su, bez sumnje materijalne ili znaajne
pozicije. Za razliku od njih nekih drugih 2000 pozicija mogu da ine vrijednosno 18% od
vrijednosti date kategorije. Dakle, mogue je potroiti mnogo vremena i izazvati nastanak velikih
trokova a ne utvrditi ni petinu znaajnosti koja je potrebna da se o nekoj kategoriji formira
revizijski stav.
8

Grafikon 1: Prikaz znaajnosti

REVIZORSKO
MILJENJE

NADZORNI
ODBOR

SKUPTINA

SPROVOENJE

Izvor: Jahi M. (2006/2007) Kontrola i revizija, Sarajevo., strana 2.

Revizorski rizik podrazumijeva da revizoru prijeti opasnost ako lano predoi rezultate.
Institucija koja postoji da pobije miljenje naeg revizora, u kojeg ba i nemamo povjerenje da
nam je uradio kao to je i naplatio, je super revizija ili revizija revizije. Kada revizor da pozitivno
miljenje revizor sav rizik preuzima na sebe. Revizorski rizik je i potpuno crno prikazati stanje,
jer je upitno kasnije angaovanje.Kod uslovno pozitivnog miljenja moramo navesti i razloge
zato je uslovno. Koncept rizika polazi od premise da svaki, pa i revizijski, angaman
podrazumijeva rizik formiranja pogrenog miljenja i trpljenja negativnih posljedica zbog toga. U
naelu, kod svakog revizijskog angamana postoji rizik da se pogrijei time to e se netano
prihvatiti za tano a nasuprot tome, tano za netano to u konanom moe rezultirati izdavanjem
pogrenog miljenja. Negativne posljedice od izdavanja pogrenog miljenja su viestruke od
materijalnih olienih u gubitku poslova, trokova suenja, naknade tete, itd... do moralnih u
gubitku ugleda, kompetencije i mogunosti da se u perspektivi radi bez "sjenke" pogreno
formiranog miljenja. Uz rizik pogrenog formiranja miljenja idu i drugi rizici:
rizik da se naie na nerjeive probleme koji mogu uzrokovati povlaenje iz posla,
rizik da doe do sudskog spora sa klijentom po raznim osnovama,
rizik da se ne naplati usluga i da je neophodno utuenje, itd.
Revizorski dokazi su vani kod revizorskog miljenja jer se oni upravo zasnivaju na njima.
Sve to revizor navede u izvjetaju mora imati dokaz i dokumentaciju. Revizorski dokaz ima dva
pratea izraza:
1. kvantitet (npr. 50 faktura)
2. kvalitet (nee biti zadovoljen revizorski dokaz ukoliko u odabranom uzorku nismo naili
ni na jednu fakturu nekog recimo velikog dobavljaa i sl.)
Koncept dokaza se zasniva na zahtjevu da revizor obavlja pregled da bi prikupio dovoljno
dokaza da moe da formira i izrazi revizijsko miljenje koje je u saglasnosti sa unutranjim
sadrajem i prirodom poslovanja i finansijskih izvetaja o kojima se izraava revizijsko miljenje.
Drugim rijeima, dokazi dobijeni u postupku revizije, revizoru pruaju osnovu na bazi koje on
treba da formira svoje miljenje. Sve ono to potkrepljuje neku injenicu koja je objelodanjena
bilo da je to pismeni, usmeni, video ili neki drugi oblik tvrenja ili dokazivanja je dokaz u
reviziji. Skup dokaza moe biti dovoljan ili uvjerljiv ili nedovoljan da potvrdi neki stav. Nije
mogue formirati kompetentno i odrivo miljenje revizora o finansijskim izvetajima bez
sakupljanja ili obezbjeenja dovoljnog obima i kvaliteta dokaza. Prije prihvatanja revizijskog
9

angamana neophodno je procijeniti koji stepen rizika formiranja pogrenog miljenja moe da
izazove dati revizijski angaman.S druge strane, treba definisati koji stepen rizika revizijskog
angamana moe podnijeti preduzee za reviziju.Svaki revizijski angaman ima svoju cijenu.
Ako je procijenjeni rizik revizijskog angamana vei od onog koji preduzee moe da preuzme
neophodno je izbjei taj revizijski angaman ili podii cijenu da se premosti gap u riziku
revizijskog angamana.

PROCES REVIZIJE
Kako bi se to adekvatnije kreirao revizorski izvjetaj samu reviziju moramo posmatrati
kao jedan proces. Ovaj process podrazumijeva preduzimanje odreenih koraka, koji se
identifikuju kroz sljedee etiri faze:
Prihvatanje revizijskog angamana,
Planiranje procesa revizije,
Obavljanje revizorskih provjera,
Procjena i izvjetavanje
Prihvatanje revizijskog angamana je poetna faza revizije finansijskih izvetaja koja
obuhvata donoenje odluke o prihvatanju ili odbijanju mogunosti da se postane revizor novog
klijenta ili da se nastavi uloga revizora kod postojeih klijenata. in prihvatanja klijenata je prva
znaajna aktivnost koja proizvodi odgovarajua dejstva. Prije donoenja odluke o prihvatanju ili
neprihvatanju novog klijenta revizor mora da prikupi sve informacije o njemu, njegovom
poslovanju i sve to dolazi u kontakt sa njim. Meunarodni standard revizije 210 Uslovi
revizijskih angaovanja ima za cilj dauspostavi standarde i prui smjernice u pogledu :
ugovaranja uslova angaovanja sa klijentom,
reakcije revizora na zahtjev klijenata da se izmijene uslovi angaovanja kojima se
obezbeuje nii stepen uveravanja.
Ovaj standard propisuje da: revizor treba da prihvati angaovanje revizije finansijskih
izvetaja samo samo kad zakljui da je okvir finansijskog izvjetavanja koji je izabran od strane
rukovodstva prihvatljiv ili se zahtjeva zakonom ili regulativom
Planiranje procesa revizije podrazumjeva uspostavljanje opte strategije revizije za
angaovanje i razvijanje plana revizije, da bi se rizik revizije snizio na prihvatljivo nizak nivo.
Faza planiranja revizije ima za cilj da se odredi obim i tip dokaza i sva ispitivanja koja su
neophodna da bi revizor stekao uvjerenje da ne postoje zanaajno pogrene izjave u finansijskim
izvjetajima. Planiranje je od sutinske vanosti za uspjenost revizijskog angamana. Koraci u
planiranju procesa revizije su:
Upoznavanje poslovanja klijenta,
Obavljanje analitikih postupaka,
Poetna procjena materijalnosti,
10

Razmatranje revizorskog rizika,

Izrada poetne strategije revizije,
Razumijevanje sistema interne kontrole i kontrolnog rizika.
Meunarodni standard revizije (ISA) 300 Planiranje revizije finansijskih izvjetaja ima za
cilj da uspostavi standarde i prui smernice o razmatranjima i aktivnostima povezanim sa
planiranjem revizije finansijskih izvetaja.
Obavljanje revizorskih provjera predstavlja treu fazu procesa revizije koja obuhvata testiranje,
ispitivanje i sprovoenje dokaznih postupaka radi prikupljanja dokaza koji podravaju internu
kontrolu i istinitost i objektivnost finansijskih izvetaja. Dakle, glavni cilj ove faze sastoji se u
tome da se pribave dokazi revizije o efektivnosti poslovanja klijenta i pravilnosti prezentovanja
komponenata finansijskih izvetaja. U ovoj fazi se sprovode sljedei postupci:
Ispitivanja kontrola,
Dokazni testovi transakcija
Analitiki postupci
Testovi detalja salda
Dobijanja pravnih dokumenata i normativnih akata.
etvrta i zavrna faza u procesu revizije je faza izvjetavanja o revizorskim nalazima. Ova
faza ima za cilj dovrenje postupka revizije i formiranje revizijskog miljenja. Izvjetaj revizora
treba da sadri jasno izraeno miljenje revizora o finansijskim izvjetajima. Dakle, konani cilj
revizije jeste iznoenje miljenja o tome da li se finansijski izvjetaji pravilno prikazuju u skladu
sa opte prihvaenim raunovodstvenim principima. Da bi izrazio miljenje, revizor mora da
smanji rizik pojave materijalnih greaka u finansijskim izvjetajima na prihvatljivo nizak nivo.
Da bi to obavio, on uzima u obzir to da li podaci koji prikazuju ekonomsku aktivnost, to jest,
prezentirane raunovodstvene injenice i informacije odgovaraju uslovljenim kriterijumima,
odnosto opte prihvaenim raunovodstvenim principima. Poto utvrdi ciljeve revizije, revizor
osmiljava posebne procedure revizije koje e rezultirati da dobije dovoljno uvjerljivog dokaznog
materjala koji e mu omoguiti da formira miljenje o finansijskim izvjetajima. Ove procedure
predstavljaju korake ili aktivnosti iji je cilj da prikupe posebne vrste dokaza revizije.

VRSTE REVIZIJE
11

Razmatrajui vrste revizije mogli bismo ih podijeliti u dvije osnovne grupe i to prema:
objektu revizije
subjektu koji provodi reviziju.
Na dalje, razlaui ih prema objektu ispitivanja razlikuju se:
revizija finansijskih izvjetaja
revizija podudarnosti
revizija poslovanja.
Revizija finansijskih izvjetaja utvruje jesu li finansijski izvjetaji objavljeni u skladu
sodreenim kriterijima, kao to su raunovodstvena naela i meunarodni standardi finansijskog
izvjetavanja.Revizija podudarnosti nastoji utvrditi nivo usklaenosti s odreenim internim
ilieksternim pravilima, politikama, zakonima, ugovorima ili dravnim propisima. Revizija
poslovanja ispituje i procjenjuje cjelokupno poslovanje drutva ili samo neke aktivnosti s ciljem
davanja preporuka za njegovo unaprjeenje. Prema subjektu koji provodi reviziju, revizija moe
biti:
interna revizija
eksterna revizija
dravna revizija

INTERNA REVIZIJA I POSLOVI INTERNOG REVIZORA

Interna revizija zauzima znaajno mjesto u reviziji privrednih subjekata jer predstavlja
jedan odinstrumenata menaderske kontrole. Interni revizori bez obzira to su zaposleni u
preduzeumoraju biti nezavisni od sistema kojeg procjenjuju zbog objektivnosti, pa se stoga
moraju voditi motivima objektivnosti, strunosti i etinosti.Sutinski znaaj interne revizije ini:
internu reviziju provode osobe zaposlene u privrednom subjektu, a usmjereni
susprovoenju procesa interne revizije (kontrole i nadzora)
interni revizori moraju biti samostalni, objektivni i profesionalni
radi se o nezavisnoj funkciji ispitivanja, prosuivanja i ocjenjivanja bez ogranienja
sve aktivnosti drutva spadaju u djelokrug rada internog revizora
interna revizija organizuje se kao podrka i pomo menadmentu i organizaciji ucjelini pa
je stoga savjetodavna, a ne linijska funkcija preduzea.
Djelokrug i ciljevi aktivnosti interne revizije zavise od veliine i strukture subjekta te
zahtjeva menadmenta i onih koji su zadueni za upravljanje. Aktivnosti interne revizije mogu
odnose se na:
internu kontrolu i ispitivanje informacija iz tekueg poslovanja uz detaljno testiranje
transakcija,stanja i postupaka;
pregledavanje ekonominosti, uinkovitosti i djelotvornosti poslovnih aktivnosti,
ukljuujui nefinansijskih aktivnosti subjekta; i
pregledavanje potovanja zakona, regulativa i ostalih eksternih zahtjeva te politika.
12

Interna revizija i interna kontrola nemaju istu ulogu, uz osnovnu razliku u samom
postupku sprovoenja, jer je interna kontrola preventivna funkcija i usmjerena je napostupke koje
treba planirati, kako bi se uticalo na rizik i sprijeile nepravilnosti u buduem poslovanju, a
interna revizija je naknadni pregled poslovnih dogaaja koji su ranije nastali.
Interni revizori su radnici u samom privrednom subjektu, a da bi mogli obavljati
nepristrano i struno svoj posao, pridravaju se odreenih standarda. Meunarodni standardi za
profesionalno obavljanje interne revizije mogu se podijeliti u tri grupe:
standardi obiljeja interne revizije (definu odreene pretpostavke, preduslove iinjenice
funkcije interne revizije),
standardi obavljanja interne revizije (obuhvataju skup naela, pravila i zahtjevaznaajnih
za sprovoenje samog postupka interne revizije),
standardi primjene (utvruje primjenu prethodna dva standarda).
Interna revizija ima savjetodavnu i kontrolu funkciju. Internu reviziju obavlja ovlateni
interni revizor. Certifikat za ovlatenog internog revizora se stie nakon poloenog ispita za
internog revizora. Uslovi za pristupanje ispitu su posjedovanje visoke strune spreme te
minimalno tri godine radnog iskustva na poslovima raunovodstva, financija, revizije, interne
revizije, kontrole i kontrolinga.Miljenje interne revizije moe biti:
zadovoljavajue
zadovoljavajue uz odreene izuzetke
nezadovoljavajue.
Interna revizija za svoj rad odgovara samo upravi, odnosno nadzornom odboru. Interna
revizija kao savjetodavna funkcija menadmenta daje preporuke za poboljanje efikasnosti
poslovanja, posebno efikasnosti poslovnih izvjetaja.

EKSTERNA REVIZIJA I POSLOVI EKSTERNOG REVIZORA

Revizor je osoba koja vri nadzor i kontrolu rada operativnih izvrioca. Ukoliko svoj rad
obavlja u bankama to se odnosi na kontrolu i nadzor alterskih radnika, obraunske slube, vri
internu reviziju filijale, prati novosti u podruju bankarske i raunovodstvene zakonske regulative
i odrava baze podataka. Ukoliko svoju reviziju obavlja u okviru preduzea, revizor vri obradu i
kontrolu periodinih izvetaja (bilans stanja, bilans uspjeha, statistiki aneks, poreski bilans i
ostali pratei dokumenti). Za navedenu dokumentaciju odgovorno je samo preduzee, dok je
odgovornost revizora da izrazi miljenje na osnovu revizije koju je izvrio. Revizija se vri u
skladu sa Meunarodnim standardima revizije, Meunarodnim raunovodstvenim standardima,
Meunarodnim standardima finansijskog izvjetavanja i Zakonom o raunovodstvu i reviziji.
Navedeni standardi i propisi revizorima nalau da reviziju planiraju i izvre na nain da se u
razumnoj mjeri uvjere da izvjetaji ne sadre materijalno znaajne pogrene iskaze.

13

Revizija ukljuuje ispitivanje dokaza na bazi provjere uzoraka kao i primjenjenih

raunovodstvenih naela i znaajnih procjena izvrenih od strane rukovodstva, kao i cijenu opte
prezentacije izvjetaja. Profesionalni eksperti koji pruaju revizorske usluge klijentima, u svoje
ime ili su unajmljeni od strane javnih raunovodstvenih firmi, nazivaju se eksterni ili nezavisni
revizori. Na osnovu svog znanja, obuke i iskustva kompetentni su da obavljaju vie vrsta revizija
kao to su:
Revizija finansijskih izvjetaja (Audits of Financial Statements),
Revizija poslovanja (Operational audit) i
Revizija dosljedna primjeni zakona i drugih propisa.
Klijenti eksternih revizora su profitne i neprofitne organizacije, vladine agencije kao i
pojedinci.Od eksternog revizora se oekuje da bude nezavisan u obavljanju revizije, a isto tako i
u izvjetaju o rezultatima te revizije. Da bi bio nezavisan u poslu, revizor, prije svega, mora da
bude nepristrastan u odnosu na svog klijenta, ali i da bude objektivan prema korisnisnicima
finansijskih izvjetaja.
Eksterna revizija odreena je Zakonom o reviziji i Meunarodnim revizijskim
standardima.Odnosi se na izraavanje miljenja o tome jesu li finansijski izvjetaji drutva
pripremljeni i prikazani u skladu s primjenjivim okvirom finansijskog izvjetavanja. Eksterni
revizori osim zakonski propisane revizije finansijskih izvjetaja rade i posebne revizije propisane
Zakonom o trgovakim drutvima i drugim zakonskim propisima, kao i neke druge poslove
predviene Zakonom o reviziji. Drugi poslovi koje revizori mogu obavljati jesu:
usluge s podruja finansija i raunovodstva,
usluge finansijskih analiza i kontrola,
usluge poreskog i ostalog poslovnog savjetovanja,
usluge procjenjivanja vrijednosti preduzea, imovine i obveza,
usluge sudskog vjetaenja,
usluge izrade i ekonomske ocjene investicijskih projekata.
Obavljanje drugih poslova iskljuuje mogunost obavljanja usluga revizije u istoj pravnoj
osobi za istu poslovnu godinu. Obavezi revizije jednom godinje podlijeu:
finansijski izvjetaji svih dionikih drutava te komanditnih drutava i drutava
sogranienom odgovornou iji godinji ukupni prihod premauju propisani iznos
finansijski izvjetaji banaka, osiguravajuih drutava, investicijskih fondova,mirovinskih
fondova, penzionih osiguravajuih drutava i drugih drutava poposebnim propisima
financijski izvjetaji povezanih drutava bez obzira na njihovu veliinu, akovladajue
drutvo podlijee reviziji
konsolidovani finansijski izvjetaji.
Revizorska drutva osnivaju se u skladu s Zakonom o reviziji, Zakonom o trgovakim
drutvima i drugim posebnim propisima, te moraju imati odobrenje revizorske komore. Reviziju
mogu obavljati revizorska drutva u kojima najmanje tri etvrtine glasakih prava imaju
revizorska drutva, odnosno ovlateni revizori i koji imaju najmanje tri etvrtine lanova uprave
moraju biti ovlateni revizori.
14

KOORDINACIJA INTERNE I EKSTERNE REVIZIJE

Interna i eksterna su u meusobnoj sprezi.Ameriki institut internih revizora pod internom
revizijom smatra samostalnu procjenjivaku funkciju ustanovljenu u organizaciji da ispituje i
ocjenjuje njene aktivnosti u slubi organizacije.Adekvatna organizacija interne revizije znatno
olakava rad eksternoj reviziji. Eksternu reviziju vre nezavisni ovlaeni revizori, imenovani od
strane odgovarajuih organa preduzea koja je objekt revizije ili ovlaene dravne agencije.
Polazei od predmeta i cilja ona moe da bude operativna i finansijska. Sutinska razlika izmeu
interne i eksterne revizije jeste prema organima koji je vre.Eksternu reviziju ne treba shvatiti kao
ponovno ispitivanje istih dogaaja koje je ve provjerila interna revizija.Najee ishodite
eksterne revizije jeste bilans, odnosno zavrni raun preduzea. Internarevizija vodi u veoj mjeri
rauna o adekvatnom funkcionisanju organizacije preduzea i s tim u vezi, u najveoj mjeri, o
dobroj i djelotvornoj organizaciji interne kontrole.
Interna i eksterna revizija su dvije razliite profesije, ali svakako da imaju dosta slinosti.
Zbog ovoga se vri koordinacija rada, a u odreenim sluajevima ocjenjuju rad jedna drugoj.
Interna revizija je sistematian, disciplinovan pristup procjeni i unaprjeenju adekvatnosti
procesa upravljanja rizikom, kontrole i upravljanja organizacijom.S druge strane, eksterna
revizija podrazumijeva davanje miljenja o istinitosti finansijskih izvjetaja, pri emu miljenje
mora biti objektivno. to se tie pristupa, interni revizor se prilagoava kako bi na najbolji nain
zadovoljio ciljeve pojedinanih zadataka, dok eksterni revizor radi po principu utvrenog
pristupa zasnovanog na prethodnom radu. Takoe, velika razlika izmeu internog i eksternog
revizora je ta to je interni revizor okrenut menadmentu preduzea i spreman je da odgovori na
njihove zahtjeve, dok eksterni revizor mora biti potpuno nezavisan u obavljanju svog posla,
nezavisan je od menadera i od odbora direktora. Takoe, bitno je napomenuti da interni revizori
permanentno obavljaju kontrolu finansijskih izvjetaja i poslovne dokumentacije, dok je eksterni
revizor angaovan da jednom godinje pregleda dokumentaciju i da da sud o poslovnim
asktivnostima. Interni revizor daje prijedloge o poboljanju poslovanja, dok eksterni da samo
svoje struno miljenje, bez savjeta za budui rad.

Po Meunarodnim raunovodstvenim standardima (MRS) postoje odreeni parametri

koje interna revizija mora da posjeduje da bi se na njen rad mogla osloniti i eksterna revizija, a to
su:
Kvalitet zaposlenih u Odjeljenju interne revizije
Podnoenje izvjetaja
Obim posla i profesionalna savjesnost
Nakon to eksterni revizor izvri procjenu rezultata interne revizije, poinju tri faze po
kojima se on ugleda na njihov rad.
15

Faza: Obavljanje zadataka ije izvrenje nadgledaju i vode eksterni revizori

Faza: Izvravanje zadataka koje odreuje eksterni revizor
Faza: Oslanjanje eksternih revizora na standardne postupke interne revizije

ZAKLJUAK
Revizija danas predstavlja obavezni dio zakonodavstava svih zemalja svijeta. Svaka
kompanija koja dri do ispravnosti poslovanja i iskoriavanja svih pogodnosti koje revizorski
standardi nude bi uvela obavezu revizije raunovodstvenih iskaza i bez zakonske regulative.
Revizija omoguava svim zaintersovanim licima (vlasnicima, menaderima, dravi) da imaju
sigurnost u iskaze koje primaju od odnosnih kompanija i na osnovu njih donose svoje budue
odluke,kao i obezbijediti odgovarajuu saradnju unutar privrednog subjekta. Jedan od njih su i
interne raunovodstvene kontrole koje se definiu kao sistem kontrola, finansijskih i drugih, koje
uspostavlja rukovodstvo kompanije da bi se poslovanje preduzea odvijalo na pravilan i efikasan
nain, tj. sprovodila politika rukovodstva, ouvala sredstva i da bi se u to veoj mjeri sauvala
potpunost i tanost evidencija.
Dobar sistem internih kontrola smanjuje rizik pogrenih knjienja ili nepravilnosti u
raunovodstvenim evidencijama. Ukoliko su te kontrole dobro smiljene i pravilno funkcioniu,
revizor moe pretpostaviti da je rizik pojave greke smanjen. Glavni kvalitet revizije u odnosu na
kontrolu i inspekciju je taj to revizija slui preduzeu da se ocjeni kvalitet i funkcionisanje
internih raunovodstvenih kontrola i daje prijedlog za otklanjanje uoenih nepravilnosti i slabosti
u tim sistemima. Raunovodstveni iskazi treba da obezbijede nezavisne i strune potvrde da su
podaci u raunovodstvenim iskazima objektivni i istiniti i na taj nain snabdiju korisnike
potrebnim informacijama, uklone odreene poremeaje i primjenom Meunarodnih
raunovodstvenih standarda uporedivim sa stranim finansijskim izvetajima. Osiguravajua
drutva predstavljaju zaseban vid preduzea koji imaju ak i veu odgovornost od ostalih
privrednih subjekata da primjenjuju sve domae kao i maunarodne zakone, standarde i kodekse
ponaanja i na taj nain doprinesu da prikladni raunovodstveni standardi i realno finansijsko
izvetavanje budu kljuni faktori u ostvarivanju ekonomskih i drutvenih ciljeva svojih zemalja i
cjelokupne svjetske ekonomije.

LITERATURA

1. Milojevi, D., (2009), Kontrola i revizija, Beograd

2. Filipovi, I., (2009), Revizija, Split
16

3. Roka, V., (2012), Revizija, Zagreb

4. Hrvatska revizorska komora, Meunarodni revizijski standard 220, Zagreb
5. Jahi, M., (2006-07), Kontrola i revizija, Sarajevo
6. Kraktus, E., Efikasnost supstativnog testiranja, Univerzitet Singidunum, Beograd
7. Ljuti, B. (2014), Revizija i usluge uveravanja, Novi Sad
8. Petrovi, Z., (2008), Meunarodni standardi revizije, Univerzitet Singidunum, Beograd
9. Tuek, B., (2012), Koordinacija interne i eksterne revizije, Neum

17