Fakultet za Menadment Herceg Novi

SEMINARSKI RAD

IZ PREDMETA KONTROLA I REVIZIJA

POJAM I VRSTE REVIZIJE

(INTERNA I EKSTERNA REVIZIJA)

Mentor: Student:
Prof.dr Ivo upanovi

Herceg Novi, April 2017.godina

 SADRAJ
UVOD.......................................................................................................................... 1

1. MEUNARODNO KRETANJE KAPITALA......................................................................2

2. OBLICI KRETANJA MEUNARODNOG KAPITALA........................................................3

3. PODJELA MEUNARODNOG KRETANJA KAPITALA.....................................................5

3.1. KRETANJE ZAJMOVNOG KAPITALA.........................................................................5

3.2. PORTFOLIO INVESTICIJE........................................................................................ 6

3.3. DIREKTNE INVESTICIJE U INOSTRANSTVU.............................................................7

4. MOTIVI MEUNARODNOG KRETANJA KAPITALA.......................................................9

5. SVJETSKA ISKUSTVA MEUNARODNOG KRETANJA KAPITALA.................................11

6. ZAKLJUAK............................................................................................................ 12

LITERATURA............................................................................................................... 13
 UVOD

Industrijska revolucija je dovela do pojave velikog broja industrijskih preduzea, te je

samim tim uslovila razvoj menadmenta kao i razdvajanje funkcija upravljanja i vlasnitva u
preduzeima. Upravo ovi dogaaji su rezultirali potranjom za uslugama strunjaka iz oblasti
raunovodstva kao i potrebama za revizijom.

Za samo razumijevanje koncepta revizije je neophodno pozavanje raunovodstvene

funkcije u preduzeu koja sistematizuje poslovanje preduzea te ga prezentuje putem finansijskih
izvjetaja. Ovaj rad e

0
 1. POJAM I NASTANAK REVIZIJE

Raspolaganje pouzdanim informacijama za menadere, ulagae, kreditore ili

zakonodavne organe je od neprocjenjive vanosti ukoliko ele da donesu ispravne odluke o
rasporedu i korienju resursa. Pri tome revizija ima znaajnu ulogu jer prua objektivne
i nezavisne izvjetaje o pouzdanosti informacija i korisnicima finansijskih izvjetaja
prua razumno uvjerenje da u revidiranim finansijskim izvjetajima nema znaajnih greaka i
propusta.
Kao aktivnost revizija se pojavljuje u vrijeme ranog Vavilona jo 3.000 godina p.n.e.,
kao i u drevnoj Grkoj i Rimu, odakle i potie naziv revizija. Naziv revizija potie od
latinske rijei revisio to na naem jeziku znai ponovno vienje, ponovno gledanje,
pregled, obnova procesa, poslednji pregled sloga pred tampu1.
Na engleskom jeziku revizija se kae audit, to potie od latinske rijei audire = uti ili sluati.
Originalno znaenje rijei auditor u engleskom jeziku znai slualac, nadzornik,

pregleda rauna, revizor poslovnih knjiga2 i iz toga je izveden pojam audit (revizija).
Korienje rijei
slualac dolazi iz vremena kada se poela razvijati revizorska profesija koja se vrila tako
to su revizori sasluavali zemljoradnike o ostvarenom prinosu od zemlje i od stoke. Na osnovu
sasluanja i dobijenih izjava tadanji revizori su utvrivali poreske obaveze.
Moderna revizorska praksa vodi porijeklo iz kotske od polovine 19. vijeka. Do
kraja 18. i poetka 19. vijeka preduzea su bila organizovana kao mala preduzea i kao
samostalni ili udrueni preduzetnici, a nagli tehnoloki i industrijski razvoj polovinom 19.
vijeka doprinio je razvoju modernog traita i komunikacija, to je dovelo do pojave
velikih preduzea i kompanija. U novim uslovima javila se potreba za obezbjeenjem veih
koliina kapitala kojeg nisu mogla obezbijediti mala preduzea i preduzetnici iz sopstvenih
sredstava. Dolo je do nastanka i razvoja trita hartija od vrijednosti i kreditnih institucija radi
zadovoljavanja finansijskih potreba velikih nacionalnih i sve veeg broja internacionalnih

1
M. Vujaklija, Leksikon stranih rei i izraza, Prosveta, Beograd,1954, str. 808.
2
R. Filipovi, Englesko-hrvatski ili srpski rjenik, kolska knjiga i grafiki zavod, Zagreb, 1990,
str. 60.

1
kompanija. Rast modernog privrednog drutva i pojava velikih kompanija doveli su do
pojave razdvajanja funkcije vlasnitva od funkcije upravljanja preduzeima, tako da su se
pojavili profesionalni menaderi koji su poeli obavljati funkciju upravljanja preduzeem.
Odnos koji postoji izmeu vlasnika i menadera dovodi do sukoba interesa to se pojavljuje kao
rezultat informacijskog nesklada izmeu menadera i vlasnika koji nije stalno prisutan u
preduzeu. Menader raspolae potpunim informacijama o finansijskom poloaju i uspjenosti
poslovanja preduzea i, ako se pretpostavi da obje strane ele maksimizirati svoje interese,
tada je vjerovatno da menader nee djelovati u najboljem interesu vlasnika. Osim toga,
menader je odgovoran za izvjetavanje i manipulisanjem izvjetaja moe obmanjivati vlasnika
u cilju ostvarivanja line koristi.
Zbog toga revizija igra znaajnu ulogu za vlasnike koji ele da se uvjere u
pouzdanost finansijskih izvjetaja. Revizija ima dragocjenu ulogu u praenju ugovornih odnosa
koji postoje izmeu preduzea i njegovih dioniara (akcionara), menadera, zaposlenih radnika i
kreditora. Revizija igra vanu ulogu pruajui objektivne i nezavisne izvjetaje o pouzdanosti
informacija. Ona zalazi u ekonomske poslovne dogaaje i poveava pouzdanost i
vjerodostojnost finansijskih izvjetaja.

2
 1.1. DEFINICIJA

Prema Amerikom savezu raunovoa revizija je sistematian proces objektivnog

prikupljanja i procjene dokaza vezanih za izjave uprave preduzea o ekonomskim
aktivnostima i dogaajima, kako bi se utvrdio stepen saglasnosti tih izjava (tvrdnji) sa
utvrenim kriterijumima, a dobijeni rezultati prenijeli zainteresovanim korisnicima.
Objanjenje definicije:
- Sistematian proces upuuje na to da treba dobro isplanirati pristup pri obavljanju
revizije, to podrazumijeva planiranje aktivnosti, prikupljanje, korienje, analiziranje i
sistematizaciju podataka u cilju prikupljanja dokaza.
- Objektivno prikupljanje i procjena dokaza podrazumijeva da revizor mora objektivno
traiti i procijeniti znaajnost i valjanost dokaza. Ona je objektivna jer je revizor
nezavisan i nepristrasan, poten, visokih moralnih i ljudskih kvaliteta, nepokolebljiv,
struan, samouvjeren.
- Dokazi moraju biti povezani sa izjavama o privrednim aktivnostima i dogaajima i
revizor usporeuje prikupljene dokaze s tim izjavama kako bi procijenio stepen
podudarnosti izmeu izjava i utvrenih kriterijuma.
- Izjave uprave su pisane tvrdnje uprave preduzea o finansijskim izvjetajima,
metodama njihove pripreme i nainu voenja preduzea.

Revizor provjerava dokaze u vezi sa izjavama uprave o finansijskim izvjetajima, kako bi

utvrdio da li su ti izvjetaji sastavljeni u skladu sa pravilima i propisima finansijskog
izvjetavanja, zakonskim pravilima i propisima. Propisi finansijskog izvjetavanja odnose se na
Meunarodne raunovodstvene standarde i Meunarodne standarde finansijskog izvjetavanja
MSFI. Prenos rezultata do zainteresiranih korisnika se vri putem razliitih vrsta izvjetaja koje
donosi revizor na kraju revizije i putem kojih rezultate revizije predstavlja buduim korisnicima.
Revizorski izvjetaji zavise od vrste i svrhe revizije.
Revizija finansijskih izvjetaja (FI) je ispitivanje FI radi davanja miljenja o tome da li oni
objektivno i istinito, po svim materijalno znaajnim pitanjima, prikazuju stanje imovine, kapitala
i obaveza, rezultate poslovanja, tokove gotovine i promjene u vlastitom kapitalu, u skladu sa
Meunarodnim raunovodstvenim standardima IAS (International Accounting Standards) i

3
Meunarodnim standardima finansijskog izvjetavanja.
ISA - International Standards on Auditing (Meunarodni standardi revizije) ne daju
definiciju revizije, nego je objanjavaju preko cilja revizije. Prema njima Cilj revizije
finansijskih izvjetaja je da omogui revizoru da izrazi miljenje o tome da li su fininansijski
izvjetaji, po svim bitnim pitanjima, sastavljeni u skladu sa pravilima i okvirom za
finansijsko izvjetavanje.
Kada se radi o reviziji finansijskih izvjetaja revizori navode da po njihovom miljenju
izvjetaji
daju istinit i taan (fer) prikaz u svim bitnim aspektima finansijskog poloaja i uspjenosti
poslovanja preduzea. Svrha nezavisnog strunog miljenja je da finansijskim izvjetajima
obezbijedi kredibilitet. Miljenje se izraava putem izvjetaja koji se zove revizijski izvjetaj i
putem kojeg revizor prenosi rezultate revizije zainteresovanim korisnicima.
Potencijalni korisnici informacija mogu biti:
investitori (ulagai), koji su naroito zainteresovani za procjenu rizika pri ulaganju
kapitala,
akcionari, kojima su potrebne informacije za donoenje odluka o zadravanju ili
prodaji akcija (dionica),
uprava, radi planiranja i donoenja poslovnih odluka i kontrole,
radnici i sindikat, radi procjene stabilnosti i profitabilnosti poslodavca, sposobnosti
osiguranja zarada, penzionog i socijalnog osiguranja i zapoljavanja,
zajmodavci, radi procjene mogunosti pravovremenog vraanja kredita i kamate,
dobavljai i kupci, radi procjene naplate i ocjene boniteta, kao i ugovaranja budue
poslovne saradnje,
vlada i njezini organi, radi izmirenja poreskih obaveza,
javnost, radi mogunosti poveanja zapoljavanja i ulaganja u lokalnu infrastrukturu,
naunici, analitiari i strune organizacije, radi njihovih ciljeva i interesa.
Na osnovu datih definicija i ciljeva revizije uoljiva je bliska veza izmeu revizije
i raunovodstva. Predmet revizije su finansijski izvjetaji tako da se revizija vri analizom
i pregledom brojnih raunovodstvenih podataka. Zbog toga revizor mora prije svega biti
raunovoa i dobro poznavati raunovodstvene principe, procese i procjene, nain evidentiranja
poslovnih dogaaja i raunovodstvene standarde.

4
 1.2. TIPOVI REVIZIJE

Prema predmetu ispitivanja, postoje tri osnovna tipa revizije i

to:
revizija finansijskih izvjetaja,
revizija poslovanja i
revizija podudarnosti (usaglaenosti ili usklaenosti).

Revizija finansijskih izvjetaja utvruje jesu li ukupni finansijski izvjetaji sastavljeni

objektivno i realno u skladu sa odreenim kriterijumima. Revizija finansijskih izvjetaja
podrazumijeva ispitivanje finansijskih izvjetaja radi utvrivanja da li oni istinito prezentuju
finansijske podatke u skladu sa navedenim kriterijumima. Kriterijumi mogu biti
opteprihvaeni raunovodstveni principi (Meunarodni raunovodstveni standardi - IAS,
Meunarodni standardi finansijskog izvjetavanja - MSFI ), kao i drugi kriterijumi, principi i
smjernice.

Revizija poslovanja podrazumijeva sistematian uvid i analizu svih ili pojedinih poslovnih
aktivnosti preduzea radi vrednovanja uspjenosti poslovanja cijelog preduzea ili odreenog
organizacionog dijela. Svrha ove revizije je da se utvrdi efikasnost i rentabilnost poslovanja
kako bi se identifikovala podruja i aktivnosti koje treba poboljati.
Ova vrsta revizije je najtea, jer kriterijumi efikasnosti i rentabilnosti nisu
ustanovljeni objektivno i jasno kao usvojeni raunovodstveni principi. Iako je ova vrsta
revizije najsloenija, istovremeno skupa i dugo traje, u posljednje vrijeme dobija na znaaju i
ima tendenciju porasta.

Revizija podudarnosti ili revizija usklaenosti s pravilima i propisima ima za cilj da utvrdi
da li je poslovanje preduzea usklaeno s odreenim pravilima, politikama i propisima
(ugovori, zakoni, dravni propisi) definisanim od strane vie instance.
Ova revizija, takoe, ima zadatak da utvrdi potuju li pojedine organizacione jedinice unutar
preduzea interna pravila i politike preduzea, pri emu propisana interna pravila i politike
slue kao kriterijumi za utvrivanje podudarnosti.

5
 2. VRSTE REVIZIJE

Na osnovu zadataka i ciljeva revizije razlikuju se u tri vrste

revizije:
a) eksterna revizija (komercijalna, nezavisna, revizija finansijskih izvjetaja),
b) interna revizija i
c) javna, dravna ili budetska revizija.

Interna revizija podrazumijeva permanentnu reviziju i nadzor aktivnosti unutar pravnog

lica. Ima za cilj da kontrolie provoenje postupaka i procedura koje je propisalo rukovodstvo.
Interna revizija pomae rukovodstvu da unaprijedi poslovanje preduzea kroz poboljanje
efikasnosti upravljanja i kontrolu korienja materijalnih, ljudskih i finansijskih resursa.

Eksterna revizija se odnosi na aktivnosti ovlaenih revizora koje su usmjerene na

izraavanje miljenja o finansijskim izvjetajima (bilansu stanja, bilansu uspjeha, izvjetaju o
novanim tokovima, izvjetaju o promjenama na kapitalu i notama ili zabiljekama uz
finansijske izvjetaje) klijenata ili treih strana.

Javna, dravna ili budetska revizija odnosi se na reviziju javnih rashoda, javnih preduzea
i budetskih institucija, odnosno reviziju finansijskih izvjetaja javnih preduzea i ustanova.
Obavljaju je je vrhovni dravni revizori koji izvjetaj dostavljaju parlamentu. Pored revizije
finansijskih izvjetaja javni revizori vre i reviziju cjelokupnog poslovanja javnih institucija
kao i kontrolu usklaenosti poslovanja sa propisanim zakonskim obavezama.

6
 2.1. INTERNA REVIZIJA

Interna revizija zauzima znaajno mjesto u trgovinskim preduzeima jer predstavlja jedan
od instrumenata menaderske kontrole. Interni revizori iako su zaposleni u trgovakom
preduzeu moraju biti neovisni od sistema kojeg procjenjuju zbog objektivnosti. Interni
revizori moraju se pridravati objektivnosti, strunosti i etinosti.

Temeljne znaajnosti interne revizije su:

o internu reviziju provode osobe zaposlene u trgovakom drutvu, a usmjerni
su provedbi procesa interne revizije (kontrole i nadzora)
o interni revizori moraju biti samostalni, objektivni i profesionalni

o radi se o neovisnoj funkciji ispitivanja, prosuivanja i ocjenjivanja bez ogranienja

o sve aktivnosti drutva spadaju u djelokrug rada internog revidiranja
o interna revizija organizira se kao podrka i pomo menadmentu i organizaciji
u cjelini pa je stoga savjetodavna, a ne linijska funkcija drutva.

Djelokrug i ciljevi aktivnosti interne revizije ovise o veliini i strukturi subjekta te

zahtjevima menadmenta i onih koji su zadueni za upravljanje. Aktivnosti interne revizije
mogu ukljuivati:
o nadziranje internih kontrola pregledavanje kontrola, nadziranje njihovog
djelovanja i davanje preporuka za njihovo unapreivanje;
o ispitivanje finansijskih i poslovnih informacija pregledavanje naina na koji se
prepoznaju, mjere, klasificiraju i izvjetavaju finansijske i poslovne informacije, i
postavljanje upita za pojedine stavke, ukljuujui detaljno testiranje transakcija,
stanja i postupaka;
o pregledavanje ekonominosti, uinkovitosti i djelotvornosti poslovnih aktivnosti,
ukljuujui nefinanscijskih aktivnosti subjekta; i
o pregledavanje potovanja zakona, regulativa i ostalih eksternih zahtjeva te politika.

7
 Interna revizija i interna kontrola nisu iste funkcije. Iako postoji bezbroj razlika temeljna
razlika je u samom postupku provoenja, jer je interna kontrola preventivna i usmjerena na
postupke koje treba planirati, kako bi se uticalo na rizik i sprijeile nepravilnosti u buduem
poslovanju, a interna revizija je naknadni pregled poslovnih dogaaja koji su ranije
nastali.Interni revizori su zaposleni u preduzeu koje procijenjuju, a da bi mogli obavljati svoj
posao nepristrasno i struno, moraju se pridravati odreenih standarda.

8
 2.2. EKSTERNA REVIZIJA

Eksterna revizija odreena je Zakonom o reviziji i Meunarodnim revizijskim

standardima. Eksterna revizija odnosi se na izraavanje miljenja o tome jesu li finansijski
izvjetaji drutva pripremljeni i prikazani u skladu s primjenjivim okvirom finansijskog
izvjetavanja. Eksterni revizori osim zakonski propisane revizije finansijskih izvjetaja rade i
posebne revizije propisane Zakonom o trgovakim preduzeima i drugim zakonskim
propisima, kao i neke druge revizorske aktivnosti. Drugi poslovi koje revizori mogu obavljati
jesu:
o usluge s podruja finansija i raunovodstva,
o usluge finansijskih analiza i kontrola,
o usluge poreznog i ostaloga poslovnog savjetovanja,
o usluge procjenjivanja vrijednosti poduzea, imovine i obaveza,
o usluge sudskog vjetaenja,
o usluge izrade i ekonomske ocjene investicijskih projekata.

Eksterna reviziju obavljaju eksterni revizori. Eksterni revizor je lice koje obavlja
eksternu reviziju ili reviziju finansijskih izvjetaja. On ne moe imati radni odnos u
preduzeima ili ustanovama u kojim vri reviziju. Da bi se bavio revizijom mora imati
registrovanu djelatnost, odnosno registrovanu firmu za pruanje usluga revizije. Revizorska
firma koja zapoljava eksterne revizore ne moe obavljati komercijalne usluge, niti promet
roba osim usluga revizije, poreskog i raunovodstvenog savjetovanja. Eksterni revizor
prema revizijskim standardima i vaeim propisima ne moe biti u rodbinskoj, niti interesnoj
(vlasnitvo, kapital), vezi sa klijentima za koje obavlja reviziju. Svoje usluge obavlja na
zahtjev zainteresovanih fizikih i pravnih lica, a plaanje usluge vri podnosilac zahtjeva.
Zahtjev za sprovoenje revizije moe podnijeti menader ili dioniar. Da bi se pristupilo
reviziji u uslovima kada zahtjev podnose akcionar, zahtjev mora biti potpisan sa vie od
akcionara, odnosno akcionarskog vlasnitva. Postoje sluajevi kada zahtjev za reviziju mogu
podnijeti i povjerioci ili radnici, odnosno sindikat (i u ovom sluaju podnosilac plaa reviziju).

9
 Zahtjev za ovakvu reviziju moraju prihvatiti menadment i nadzorni odbor. Revizor ne
moe ui u preduzee silom, a mora se i najaviti i kada ima odobrenje.
6. ZAKLJUAK

Cilj revizije je da se objektivnom i nezavisnom ocjenom koritenja javnih sredstava

pobolja efikasnost javne potronje.

10
LITERATURA

11