Kagawaran ng Edukasyon

Republika ng Pilipinas

3
Baitang

Batang Pinoy Ako

Filipino
Kagamitan ng Mag-aaral
UNIT 2

PAG-AARI NG PAMAHALAAN
HINDI IPINAGBIBILI
INILAAN PARA SA
Distrito/Paaralan: ____________________________
Dibisyon: ____________________________________
Unang Taon ng Paggamit: ___________________
Pinagkukunan ng Pondo (pati Taon):________

BATANG PINOY AKO Ikatlong Baitang

Filipino Kagamitan ng Mag-aaral
Unang Edisyon, 2014
ISBN :
Paunawa hinggil sa Karapatang-Sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa
Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa ano mang akda ng
Pamhalalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan
o tanggapang naghanda at/o naglathala ng akda bago at upang magamait sa layuning
komersiyal.
Nagtataglay ng karapatang-ari ang mga akda/materyales (mga kuwento,
seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks,
atbp.) na ginamit sa aklat na ito. Pinagsikapang hanapin at hilingin ang pahintulot ng mga
karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng
mga tagapaglathala (publisher) at may-akda ang karapatang-aring iyon.
Inilalathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim : Br. Armin A. Luistro, FSC
Pangalawang Kalihim : Dina S. Ocampo
Punong Tagapangasiwa: Angelika D. Jabines; Pangalawang Tagapangasiwa:
Marilou Martha E. Benisano; Manunulat: Florenda Cardinoza, Jenny-Lyn Trapane,
Amaflor Alde, Agnes G. Rolle, Josenette Brana, Ronald Ramilo, Louiegrace
Margallo, Mercelita Salazar, Aireen Ambat, Lea Agustin, Natasha Rae Natividad,
Cynthia Reyroso, Dolorosa Castro, Modesta Jaurigue.
Tagapag-ambag: Maria Hazel J. Derla, Gratcielo Chiara D. Badillo, Elgie Ariniego,
Ma. Cristina C. Garcia; Evelyn de Castro, Malou M. de Ramos, Maria Castillo-David
Konsultant: Dr. Lydia Liwanag, Ani Rosa Almario; Editor: Benilda Santos, Jomar Empaynado
Tagapagtala: Jasmin Bangisan, Aprilyn Montilla Tagaguhit : Kristel de Guzman, Kenneth
Cubol ,Michael Cajis, Jefrrey V. Cambronero, Reynaldo A. Simple Taga-anyo: Ferdinand
Bergado.

Inilimbag sa Pilipinas ng __________

Department of Education Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)
Office Address
:
5th Floor Mabini, Bldg.
Meralco Avenue, Pasig City
Philippines 1600
Telefax
:
02 634- 1054 o 634- 1072
E-mail Address
:
imcsetd@yahoo.com

PAUNANG SALITA
Kumusta mga bata?
Sadyang isinulat at inihanda para sa iyo ang Kagamitan ng
Mag-aaral na ito. Ito ang magiging kaibigan mo sa pag-aaral ng
Filipino at magiging kasama mo

at ng iyong mga

kaibigan sa pagtuklas ng mga bagong konsepto at kaalaman sa

pamamagitan ng pakikinig, pagsasalita, pagbasa, pagsulat, at
pagtanaw. Ang lahat ng mga gawain na inilagay dito ay
gagawin mo sa paggabay ng iyong guro. Basahin at unawain
ang mga panuto na mababasa dito upang maging
matagumpay ka sa mga gawaing sadyang inihanda para sa iyo.
Ang mga aralin dito ay nahahati sa apat na yunit.
- Pamilya Ko, Mamahalin Ko
- Pamayanan Ko, Pagyayamanin Ko
- Bansa Ko, Ikararangal Ko
- Kakayahan Ko, Ipagmamalaki Ko
Ang bawat aralin naman ay may mga gawain
tulad ng :
Alamin Natin. Dito mo mababasa ang mga kuwento, tula, at
talata na magiging daan sa pagtalakay ng mga kasanayang
lilinangin sa bawat aralin.
Linangin Natin. Ito ay pagsasanay ng mga kakayahan
o kaalaman na tinalakay sa klase. Maaari itong isagawa nang
ikaw lamang o kasama ang iyong pangkat.
Tandaan Natin. May mababasa ka dito na mga
pangungusap na hindi kumpleto. Pupunanmo lamang ang mga

ito ng mga salita upang maipakita ang natutuhan mo sa isang

aralin.
Pagyamanin Natin. Karagdagang pagsasanay ito hinggil sa
mga natutuhan mo.
Sa paggamit ng kagamitang ito, upang ikaw ay maging
matagumpay, tandaan mo lamang na laging hintayin ang
hudyat o mga panuto na sasabihin ng iyong guro.
Sana sa paggamit mo nito, maging isa kang tunay na
Batang Pinoy na maka Diyos, makatao, makabayan at
makakalikasan.
Maligayang pag-aaral sa iyo!

MGA MAY-AKDA

TALAAN NG NILALAMAN
Yunit II Pamayanan Ko, Pagyayamanin Ko
Aralin 11 Magbakasyon Tayo
7
Paggamit ng Pangngalan sa Pagsasalaysay
Aralin 12 Mamasyal Tayo
10
Pagtukoy sa Salitang Magkakatugma
Aralin 13 Alagaan Natin
12
Paggamit ng Pangngalan sa Pagsasalaysay
Salitang may Klaster
Aralin 14 Magkaibigan Tayo!
17
Paggamit ng Ibat ibang Bahagi ng Aklat
Aralin 15 Maglaro Tayo
20
Paglalarawan/Paghahambing
ng mga Bahagi ng Kuwento
Paggamit ng Panghalip
(Kami, Tayo, Kayo, Sila)
Aralin 16 Magsama-sama Tayo
23
Pagbibigay-Kahulugan sa mga Salita
Aralin 17 Magtulungan Tayo
27
Paggamit ng Panghalip
(Kami, Tayo, Kayo, Sila)
Pagkukumpara ng mga Kuwento
Batay sa Tauhan
Aralin 18 Damdamin, Igalang Natin
33
Pagbibigay ng Kasingkahulugan
at Kasalungat
Paggamit ng Panghalip
(Kami, Tayo, Kayo, Sila)
Aralin 19 Magkuwentuhan Tayo
38
Paggamit ng Panghalip Bilang Pamalit
sa Pangngalan (Nito, Niyan, Noon, Niyon)
Pagbuo ng Bagong Salita
Aralin 20 Magmahalan Tayo
42
Salitang Iisa ang Baybay
Ngunit Magkaiba ang Bigkas
Paggamit ng Nito, Niyan, Noon, Niyon

Maraming nangyayari tuwing bakasyon. Isa rito

ay ang paglipat ng tirahan na naranasan ng ating bida
sa kuwento. Tingnan natin kung paano nabago
ang pagtingin niya sa kaniyang bagong pamayanan.
Maling Akala
Bakasyon. Bagong lipat kami sa Barangay Asisan. Noong
una, kinabahan ako. Baka wala akong maging kaibigan. Baka
hindi mabait ang mga tao dito.
Pagdating namin, binati na agad kami ng pinuno
ng barangay, si Kapitan Joel. Mayamaya lang kasunod
na niya agad si Konsehal Steve, na opisyal din
ng
barangay. May kasama siyang ilang kalalakihan upang tumulong
sa aming paghahakot ng mga gamit.
Oras na ng miryenda. Sinamahan ako ni Precy,
ang aking bagong kaibigang bumili ng mainit na tinapay
sa tindahan ng panaderong si Mang Elias. Sabi niya,
siya raw ang pinakamasarap gumawa ng tinapay sa lugar.
Dumaan din sa aming bahay si Mang Ruben, isang tubero,
dala-dala ang kaniyang liyabe at tubo upang tiyakin na maayos
na dadaloy ang tubig sa amin.
At dahil sa maghapong pagtatrabaho, napagod
si Nanay, sumakit ang kaniyang ulo. Agad namang pumunta si
Doktor Hingan para tingnan kung ano
ang
kalagayan niya. Buti na lang okay siya.
Salamat sa mababait naming bagong kaibigan.
Mali pala lahat ng aking akala.

Kunin ang kagamitan mo sa Art. Gumawa ng isang kard ng

pasasalamat para sa katulong sa inyong pamayanan.

Natutuhan ko sa aralin ngayon na __________________.

Iguhit mo ang iyong sarili sampung taon mula ngayon bilang

isa na ring katulong sa pamayanan.

Basahin mo muli ang Maling Akala. Tukuyin ang mga

pangngalan na ginamit dito.
Sa unang hanay, isulat ang mga katulong
sa pamayanan na binanggit sa kuwento.
Sa ikalawang hanay, mag-isip at sumulat ng isang
pangngalang pantangi para sa pangngalan sa unang hanay.
Sa ikatlong hanay, sumulat ng dalawang pangungusap
gamit ang mga isinulat sa dalawang hanay.
Gawin mo ito sa iyong notebook. Sundan ang ibinigay na
halimbawa.
Pambalana
panadero

Pantangi
Theo

Pangungusap
Si Theo ay isang panadero.
Masarap siyang gumawa
ng tinapay.

Ang pangngalang pambalana ay _________.

Ang pangngalang pantangi ay _________.

Makipanayam sa isa sa mga katulong sa paaralan. Sumulat

ng dalawang pangungusap tungkol sa mga gawain niya arawaraw sa paaralan.

Balikan muli ang kuwento tungkol sa mga katulong

sa pamayanan. Umisip ng isang salitang maglalarawan
sa bawat isa.

Balikan mo ang karanasan mo nang nagdaang bakasyon.

Isipin mo ang mga nakilala mong katulong
sa
pamayanan. Sumulat ng dalawang salitang magkasalungat na
maaaring gamitin para sa kanila.

Magkasalungat ang mga salita kung ____________.

Pakinggan ang kuwento nina Nerry at Trining

na babasahin ng iyong guro. Iguhit ang magkaiba nilang mundo.

Ang lalawigan ng Laguna sa Rehiyon IV-A ay isa

sa magagandang lugar na maaari nating pasyalan.
Ano nga kaya ang kagandahan ng lugar na ito?
Biglaang Lakad
Araw ng Sabado. Nakakainip sa bahay.
Magbihis kayo, ang sabi ni Tatay.
Kaya lahat kami ay simbilis ng kidlat na gumayak.
Brrrmm. Brrmm
Saan kaya tayo pupunta? ang tanong ko kay Kuya. Pero
umiling lang siya sa akin.
Maligayang Pagdating sa Bayan ng Laguna.
Hindi nagtagal, nakarating kami sa isang lugar na may
kakaibang mga bahay at gusali. Akala ko tuloy wala na kami sa
Pilipinas. Ang mga nakikita raw namin na mga bahay at gusali
dito ay itinayo pa noong panahon ng mga Kastila. Matagal na
iyon, hindi ba? Ang galing talaga ng mga Pilipino sa paggawa ng
mga kahanga-hangang bagay na ito. May nakita rin kami na
mga banga at palayok na nahukay sa Pinagbayanan noong
1967. Makasaysayan pala ang bayan na ito ng Pila.
Binisita rin namin ang mudspring sa Los Baos.
Ayon sa kuwento ni Ate, ito raw ang pinakagitna ng bulkan
na mas kilala natin ngayon na Bundok Makiling. Ibig sabihin, ito ay
dating bulkan.
Lumangoy rin kami sa isang hot spring sa Los Baos. Ang
sarap! Ang init ng tubig! Maganda ito sa kalusugan.
Gabi na kami nakauwi at dahil sa pagod wala
nang maingay sa biyahe. Tanging sina Tatay at Nanay
na lamang ang gising.

10

Mamasyal sa Pilipinas sa pamamagitan

ng mga larawan ng magagandang lugar na nakadikit
sa loob ng silid-aralan. Hanapin sa bawat lugar ang isang pares
ng magkatugmang salita na nakasulat dito.

Magkatugma ang mga salita kung ___________________.

Bumunot ng isang papel na may nakasulat na isang tugma.

Basahin ito nang malakas sa klase at tukuyin
ang
mga salitang magkakatugma.

Basahing muli ang kuwentong, Biglaang Lakad. Gusto mo

rin bang makarating sa mga lugar na pinasyalan ng pamilya?
Bakit?

Kasama ang iyong pangkat, gumawa ng isang patalastas

kung bakit kailangang piliin ng ibang Pilipino
na
pumasyal sa isang magandang lugar sa Pilipinas
na
tutukuyin ninyo.

Sa pagbibigay ng paliwanag, kailangang ________.

Sumulat ng dalawang pangungusap upang maipahayag

ang pagmamalaki sa pamayanang kinabibilangan.

11

Muling basahin ang Biglaang Lakad. Sumipi ng dalawang

pangungusap mula dito.

Gawin ang sumusunod sa iyong notebook matapos basahin

ang Limang Tulog sa p. 28.
Sipiin ang mga ngalan ng tao.
Sipiin ang ngalan ng araw.
Sipiin ang tanong ni Ate.
Sipiin ang sinabi ni Nanay.
Sa pagsipi ng parirala at pangungusap, dapat kong
tandaan na ___________.

Alin-alin sa lugar na ito ang nais mong pasyalan?

Sipiin mula sa talaan ang limang ngalan ng lugar sa iyong
notebook.
Bulkang Mayon
Underground River
Mines View Park

Bulkan ng Taal
Talon ng Pagsanjan
Isangdaang Pulo

Ayon sa kasabihan, ang kalusugan ay kayamanan.

At upang maging malusog tayo, kailangan naman natin ng isang
malinis na pamayanan. Paano natin magiging kayamanan ang
ating pamayanan?

12

Ang Pamayanan ay Kayamanan

Natasha B. Natividad

Ako ay mahilig mamasyal

Sa pamayanan na aking mahal
Tuwing Sabado akoy naglalaro
Sa palaruan, kasama ang kalaro.
Minsan akoy nagulat sa king nakita
Aking kaibigan nag-iwan ng basura
Mabilis ko siyang tinawag
Kaibigan, huwag mong gawin yan
Dapat alagaan at ingatan
Ang ating pamayanan
Kung ito ay pababayaan
Tayo rin ang mahihirapan.
Huwag nating hintayin
Kapaligiran ay dumumi
Kumilos at isaisip
Na ito ay pagyamanin.

Sumama sa iyong pangkat sa paglalakbay sa isang

pamayanan sa pamamagitan ng isang mapa. Gawin ang mga
panutong mababasa sa kapaligiran.

Upang makasunod ako nang maayos at wasto

sa mga nakalimbag na panuto, kailangan kong __________.

Ano ang gagawin mo?

Nasa parke ka. Nagandahan ka sa isa sa mga bulaklak na
nakatanim dito. Nais mo sanang makita rin ito ng iyong nanay

13

pero may nakasulat na Bawal Pumitas ng Bulaklak. Ano ang

gagawin mo?

Pag-aralan ang larawan. Sumulat ng pangungusap tungkol

dito.

IMCS Image Bank

Pumili ng isang bagay na makikita sa loob ng silid-aralan.

Pahulaan ito sa mga kaklase mo sa pamamagitan ng pagbibigay
ng isang pangungusap tungkol dito.

Ang pangngalan ay __________.

Sumulat ng isang talata tungkol sa isang larawan

na iyong napili. Bilugan ang ngalan ng tao. Guhitan ang ngalan
ng bagay. Ikahon ang ngalan ng lugar.

14

IMCS Image Bank

Ano-ano ang ginagawa sa inyong barangay upang maging

malinis ito? Katulad din ba ng ginagawa sa Purok 7?
Purok 7
Nagkaroon ng pagpupulong ang mga mamamayan.
Nagplano sila ng mga gagawin nila upang maging malinis ang
kanilang kapaligiran.
Ang mga babae ay mag-iipon ng mga plastik
at mga diyaryo upang mai-recycle sa kanilang barangay center.
Ang kalalakihan naman ay gagawa ng mga basurahan na
may ibat ibang kulay upang ilagay sa bawat tapat ng bahay sa
kanilang lugar.
Ang mga batang iskawt ay maglalagay ng mga paalala sa
tabing kalsada tungkol sa pagpapanatiling malinis ng kanilang
kapaligiran.
Ang lahat ay nangako na maglalabas ng basura
sa takdang oras para hakutin ng trak ng basura. At ibigay ang
kanilang suporta sa mga proyekto at programa ng barangay.

Kumpletuhin ang crossword puzzle sa pamamagitan ng

pagsulat ng mga ngalan ng mga larawan sa tamang kahon nito.

15

3
4
5

Ang mga salitang may klaster ay _________________.

Isulat sa iyong notebook ang mga salitang may klaster na

makikita sa loob ng kahon.
p

16

Paano dadami ang iyong kaibigan?

Basahin ang tula ng tungkol sa mga tagubilin.
akong dadami ang iyong kaibigan kung susundin
ang mga ito.
Ang Bilin sa Akin
Malou M. De Ramos

Ang bilin sa akin nina Tatay at Nanay

Maging magalang, sumunod sa magulang
Ang batang ganito ay kinatutuwaan
Ng lahat ng tao sa pamayanan.
Ang bilin naman nina Lolo at Lola
Ibigay ang kay Bunso, ang kina Ate at Kuya
Huwag mag-aangkin ng pag-aari ng iba
Sinoman at saanman ay katutuwaan ka.
Ang guro kong mahal may bilin din sa akin
Alituntunin sa paaralan dapat laging sundin
Simbahan at anumang lugar ay igalang natin
Ang pamayanan ay alagaan at mahalin.
Ang bilin sa akin ay laging susundin
Gagawin ang makakaya upang ito ay tuparin
Ipamamalas kabutihan, kanino man at saan man
Upang maging modelo ng mga mamamayan.

17

Sigurado
mo

Basahin ang mga salita sa loob ng kahon.

kulay
labanos
kaharian
sala

tulungan
hitsura
kilos
kultura

kuhanan
gulay
Pedro
kaloob

ampalaya
kanila
pareho
suklob

Hintayin ang panuto ng guro sa susunod na gawain.

Magkakatugma ang mga salita kung ___________.

Pakinggan ang tulang babasahin ng guro.

Itaas ang pulang watawat na hawak kung makaririnig
ka ng pares ng mga salitang magkatugma.

Ano- anong katangian ng isang kaibigan ang nais mo?

Sumulat ng dalawang parirala bilang sagot dito.

Gumupit ng isang puso. Sa loob nito, sumulat ng isang

pangungusap kung paano ka magiging tunay na kaibigan.

Sa pagsulat ng parirala at pangungusap, __________.

18

Isulat ang pangalan ng tatlong kaibigan mo.

Sa tapat nito, sumulat ng isang parirala o pangungusap tungkol
sa kaniya.

Ang aklat ay isa raw sa mga kaibigan natin. Sa bawat

pagbuklat natin ng pahina nito, dinadala tayo sa ibat ibang
lugar at ipinakikilala tayo sa ibat ibang tao. Kilalanin natin ang
ating kaibigang ito. Basahing muli ang Mga Bahagi ng Aklat sa
p. 8.

Kasama ang iyong pangkat, buklatin ang mga aklat na

ibibigay ng guro. Pumili ng aklat na may paksa
kuwento tungkol sa magkaibigan.
Tukuyin ang mga bahagi ng aklat na napili.

Ang mga bahagi ng aklat ay _____________.

Pumunta sa silid-aklatan. Humanap ng isang aklat

na puwede mong basahin tungkol sa mga kaibigan natin
bansang Asya.

19

sa

Ang larong taguan ay isang popular na larong pambata sa

Pilipinas. Tingnan natin kung ano ang nangyari sa paglalaro nito
ng mga bago nating kaibigan.
Tagu-taguan
Bilog ang buwan. Maliwanag ang paligid. Tapos nang
maghapunan ang mag-anak. Tapos na rin ang mga takdangaralin.
Von! Von! Magtaguan muna tayo sa labas, yaya
ni Aiah sa kaniyang nakababatang kapatid. Isinama na rin nila
ang kanilang kambal na kapatid na sina Chacha
at
Cheche.
Kasunod na rin nila ang kanilang kambal na pinsan
na sina Theo at Sid.
Tagu-taguan. Maliwanag ang buwan. Isa, dalawa, tatlo, si
Aiah ang taya.
Pung, Cheche.
Pung, Theo.
Pung, Sid.
Isa na lang ang hindi niya talaga makita.
Ang galing talagang magtago ni Von!
Hanap dito. Hanap doon. Hindi siya talaga makita.
Von, anong ginagawa mo diyan sa itaas ng puno. Baka
mahulog ka, ang natatakot na sigaw ni Ate Nika.
Tawanan ang lahat.
Si Von naman ang taya.

20

Balikan at basahin muli ang isang kuwento mula

sa mga nagdaang aralin. Ibigay ang hinihingi ng story pie
sa ibaba. Gawin ito sa iyong notebook.

Pamagat
Banghay
T auhan

T agpuan

Ang isang kuwento ay may ________, _________, __________,

at __________.

Humanap ng kapareha. Ibahagi ang kuwentong binasa.

Matapos ito, pakinggan mo naman ang kuwentong ibabahagi
ng iyong kapareha. Paghambingin ang mga ito sa tulong ng
balangkas na nasa ibaba.
Kuwento 1

Kuwento

Tagpuan

Banghay

21

Tauhan

Kuwento 2
Kuwento

Tagpuan

Tauhan

Banghay

Nais ninyong magkakaibigan na makipaglaro sa bago

ninyong kaklase na kararating lamang sa inyong paaralan. Ano
ang sasabihin mo upang ipakilala ang sarili at ang iyong mga
kaibigan.

Maghanda ng isang pangungusap gamit

ang alinman sa sila, kayo, tayo, at sila. Hintayin ang hudyat ng
guro kung ano ang susunod na gagawin.

Ang ______ ay ginagamit kapag ______.

Ang ______ ay ginagamit naman kung ________
Ang ________ sa ____________.

Ipakilala ang sarili at ang mga kapatid mo

at ang paborito nilang laro. Gamitin ang sila, kayo, tayo,
at sila.

22

Sumulat ng isang pangungusap na sasagot

sa sumusunod na tanong.
Ano ang mararamdaman mo kung isang araw hindi
paglaruin sa inyong bahay? Sa paaralan?

ka

Kasama ang iyong pangkat, gumawa ng talata na may

dalawa hanggang tatlong pangungusap na sasagot sa tanong
na :
Bakit kailangang maglaro ang batang katulad mo?

Sa pagsulat ng isang talata, _________________.

Sumulat ng isang talata na may tatlo hanggang apat na

pangungusap na sumasagot sa tanong na ito:
Ano ang laro na nais mong matutuhan?

May bakanteng lote ba na malapit sa inyong bahay?

Ano ang puwede nating gawin dito? Paano natin ito
mapapakinabangan?

23

Ang Mahika
Tingnan mo nga naman ang dating bakante, mabato at
damuhang lugar sa aming barangay ay isa nang magandang
hardin. Hindi rin biro ang pinagdaanan naming magkakaibigan
upang maging maganda ang lugar na ito.
Una, inalam muna kung talaga bang mainam pagtaniman
ang lugar na ito. Nang makasiguro kami, sinimulan na naming
bungkalin ang lupa. Sumunod ay inalis na namin ang mga bato
at lahat ng mga bagay na makasasagabal sa aming
pagtatanim. Matapos ito, itinanim na namin ang mga buto ng
petsay.
At ngayon , ito ay isa nang magandang hardin.

Sagutin ang mga tanong matapos basahin

kuwento.

ang

Kakaibang Kaarawan
Kaarawan ni Tatay. Pero sa halip na maghanda
sa bahay, iba ang naisip niya.
Pinagbihis niya kami nina Ate, Kuya at Nanay ng puting tshirt. Binigyan din niya kami ng pare-parehong kulay
ng sombrero. At kami ay lumakad na.
Pagdating sa may labasan ng aming barangay.
Ang daming tao at lahat kami ay pare-pareho ng t-shirt
at sombrero.
Binigyan kami ng pala, tree guard at punla ng puno. Tapos,
sumunod kami sa lider ng aming pangkat sa lugar na
pagtataniman namin.
Ito ang regalo ko sa inyo at sa mga magiging anak ninyo,
ang sabi ni Tatay.
1. Saan nagpunta ang mag-anak?
2. Bakit kakaiba ang pagdiriwang ni Tatay ng kaniyang
kaarawan?

24

Masasagot ko ang mga tanong tungkol sa binasa kung

______________.

Basahin ang isa pang teksto upang masagot ang mga

tanong tungkol dito.
Ang Pamamasyal
Isang araw ng Biyernes, kami ng aking mga kaklase
ay namasyal sa isang Botanical Garden. Ito ay isang lugar na
kung saan ang ibat ibang klase ng halaman ay inaalagaan
upang pag-aralan. Para itong silid-aklatan na ang nakalagay ay
mga halaman.
Dito namin natutuhan ang kahalagahan ng mga halaman
sa ating kapaligiran at kung paano dapat pangalagaan at
paramihin ang mga ito.
Pagod man ang lahat sa maghapong pamamasyal , may
ngiti pa rin sa aming mga labi dahil sa napakagandang
karanasan.
1.
2.
3.

Saan nagpunta ang mga bata?

Ano-ano ang ginawa nila dito?
Bakit sinabing napakagandang karanasan ito ng mga
bata?

Halina at sama-sama tayong mamasyal sa bukid sa

pamamagitan ng tula sa ibaba. Tuklasin natin ang kagandahan
ng lugar na ito.
Sa Bukid
Ninanais koy simple lamang na buhay
Hindi man napakayaman bastat matiwasay
25

Ibig kong tumira sa gitna ng bukid

Na pook na tahimik at may luntiang paligid.
Ditoy kay gandang pagmasdan ng palay
Na tinutukoy na simbolo ng buhay
Sariwang prutas iyong matitikman
Sariwang gulay, hatid ay kalusugan.
Malinis na tubig ang iyong makikita
Asul ang kulay na lubhang kay ganda.
Samyo ng hanging sariwa
Walang amoy ng basura.

Ibigay ang kahulugan ng mga salitang

salungguhit sa bawat pangungusap.

may

1. Ang Barangay Silangan ay payapang lugar.

Walang kaguluhang nagaganap dito dahil ang lahat
ng tao ay magkakakilala at magkakasundo.
2. Anumang gawain, ang lahat nagtutulungan
kaya madali itong natatapos.
3. Ang nakatiwangwang na lupa ay tinataniman
ng gulay.

Natutuhan ko ang kahulugan ng isang salita sa

pamamagitan ng _________________.

Basahin ang talata at pansinin ang mga salitang

may salungguhit. Alamin ang kahulugan ng bawat isa batay sa
pagkakagamit nito sa pangungusap. Sa iyong notebook, gawin
ang talaan na nasa ibaba.
Mula sa kaniyang kubo sa itaas ng burol, tinanaw
ni Jannet ang mga nagsasayang kanayon na malapit sa
26

dalampasigan. Walang ano-ano, nakita niya ang papalapit na

mga dambuhalang alon sa dagat. Mabilis na kinuha ni Jannet
ang sulo at sinilaban ang nakaimbak na mga pinatuyong palay.
Nakita ng mga kanayon ni Jannet ang usok at apoy na
mula sa lugar na imbakan ng kanilang palay. Dali-dali ang lahat
na umakyat sa burol upang patayin ang sunog. Pagkaakyat ng
kahuli-hulihang kanayon, nakita nila ang malalaking alon na
tumangay sa lahat ng bahay, puno at hayop sa kanilang nayon.
Salita

Kahulugan

Sa halos lahat ng mesa ng pamilyang Pilipino, hindi

mawawala ang pandesal. May nagtitinda ba nito sa inyong
lugar? Alamin kung paano tinutulungan si Arnold
ng kaniyang mga kabarangay sa pagtupad niya ng kaniyang
pangarap sa buhay.
Si Arnold na Magpapandesal
Maaga pa lamang ay gising na si Arnold.
Kinuha niya ang kaniyang bisikleta at ang maliit
na bayong. Handa na siya!

27

Agad niyang tinungo ang tindahan ni Ate Mely. Iniabot niya

ang kaniyang bayong. Pagbalik sa kaniya punong-puno ito ng
mainit na pandesal.
May bonus pa ito na pitong maliliit na pandesal para kay
Arnold.
Kailangang magmadali ni Arnold bago lumamig
ang kaniyang paninda. Kaya nagsimula na siyang pumadyak sa
kaniyang bisikleta.
Sa hindi kalayuan, naghihintay na sa kaniya si Mang Jose na
handa nang pumunta sa kaniyang palayan. Gayundin si Mang
Iking na dala-dala na ang kaniyang martilyo, lagare at kahon ng
mga pako. Hindi rin nagpahuli si Kuya Lino na naghahanda na ng
kaniyang mga kagamitan upang mabantayan at magabayan
ang mga batang patawid ng kalsada.
Umabot din siya sa papaalis na si Mang Berting, sakay sa
kaniyang jeep, handa na niyang sunduin ang mga bata sa kanikanilang tahanan upang ihatid sa paaralan.
At siyempre, may itinira siya para kay Gng. Derla
na kaniyang guro.
O, Arnold, handa ka na ba sa eskuwela?
wika ni Gng. Derla.
Hindi siya agad nakasagot.
Hoy, Arnold ! Gising na tatanghaliin ka sa pagdadala mo
ng pandesal. Gising
Hay salamat, panaginip lang pala. Naku! Tanghali
na pala. Naghihintay na ang aking mga suki sa pandesal.
Papasok pa ako sa paaralan.

Tukuyin ang ngalan ng bawat larawan. Alin sa mga ito ang

angkop sa bawat pangungusap? Isulat ang letra ng sagot sa
iyong sagutang papel.

a.

b.

c.

28

d.

e.

f.

1. Nagtulungan ang magkakapitbahay sa pag-apula

ng malalaking ______ ng apoy na puwedeng pagsimulan ng
sunog sa kanilang barangay.
2. Ang malinis na kapailigiran ay mabuti sa ating _____.
3. Ang pamilya nina Mica ay sumama sa pagtatanim
ng _____ sa tabing-ilog.
4. Ang mga taga Water District ay naglalagay
ng malalaking _____ upang maging maayos ang daloy ng
tubig.
5. Si Ruel, ang ____ ng kabataan, ay nanguna
laban sa ipinagbabawal na gamot.

Natutuhan ko na may mga salita na ________

ang baybay ngunit _________ ang bigkas at kahulugan.

Kunin mo ang kagamitan mo sa Art. Gawin ang album na

Iisa ngunit Magkaiba. Narito ang mga gagawin mo.
1. Maglista ng limang pares ng mga salitang iisa
ang bigkas ngunit magkaiba ang kahulugan.
2. Iguhit ang bawat pares upang maipakita
ang kahulugan nito.

Masarap maglaro ng saranggola lalo na kung malakas ang

ihip ng hangin. Ang pagpapalipad nito ay isa
sa
mga karaniwang eksena na makikita natin sa tuwing bakasyon.
Ito ay isang libangan na hindi mo magagawa
nang
walang kasama. Sa larong ito, kitang-kita
29

ang pagtutulungan ng bawat isa, bata man o matanda, babae

man o lalaki.
Tingnan natin sa ating kuwento ang lihim
ng magandang saranggola ni Winson.
Ang Lihim sa Likod ng Saranggola
Caloy

Winson

Caloy

Winson

Ang ganda ng saranggola mo Winson.

Sino ang gumawa niyan, ha?
Kami nina Enchong, Lino at kuya ko ang
gumawa nito.
Tinuruan kami ni Kuya. Madali
nga
naming natapos ito, eh.
Aba! Magaling pala kayong gumawa ng
saranggola.
Makagawa kaya tayo nang ganyang
kagandang saranggola?
Oo, naman. Hihingi tayo ng tulong
sa kuya ko.
Hayun sila ng kapatid kong bunso, nagpapalipad
ng saranggola.

Gamit ang kayo, sila, kami o tayo, gumawa ng isang rap

tungkol sa kahalagahan ng pagtutulungan sa anumang gawain.
Gawin ito kasama ng iyong pangkat.

Ang _______ ay ginagamit sa _________________.

Ang _______ naman ay ginagamit sa ____________.
Ang _______ ay ginagamit sa __________ at ang ______
naman ay para sa ________.
Tingnan ang susunod na pahina. Ano ang sinasabi
ng
bawat tauhan sa larawan? Gamitin ang kayo, sila, kami o tayo.

30

Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng kuwento

ni Arnold Magpapandesal sa kuwento ng saranggola
ni Winson?
Balikan at basahin muli ang dalawang kuwento upang
masagot ang tanong.

Pumili at bumasa ng dalawang kuwento. Gamit ang Venn

Diagram paghambingin ang mga kuwento na iyong binasa.
Gumuhit ng dalawang bilog na katulad ng nasa ibaba.
Isulat sa tapat ng bawat isa ang pamagat ng iyong binasa. Isulat
sa bahagi ng dalawang bilog ang pagkakaiba ng mga ito. Sa
loob ng magkapatong na bahagi ng mga bilog, isulat ang
pagkakatulad ng mga kuwento. Gawin ito sa iyong notebook.

31

Gulong ng mga Kuwentong Aking Binasa

Natutuhan ko na _____________________________.

Humanap ng kapareha. Ibahagi sa kaniya ang isang

kuwento na iyong nabasa. Matapos ang iyong pagkakataon,
ikaw naman ang makikinig sa kaniyang ibabahagi sa iyo.
Matapos ang mga unang gawain, paghambingin
ang mga kuwentong inyong napag-usapan. Gamitin
ang Paruparo ng mga Kuwento na sadyang inihanda
para sa gawaing ito.
Isulat sa dalawang pakpak ang pamagat
at ang pagkakaiba ng mga kuwentong inyong napag-usapan.
Sa gitna naman ng paruparo, isulat ang pagkakatulad ng mga
ito. Gawin ito sa isang malinis na papel.

Paruparo ng mga Kuwento

32

Malulungkot ka ba kung may lakad kayo ng iyong pamilya

ngunit hindi kayo natuloy?
Ganito rin kaya ang mga bida natin sa ating kuwento?
Alamin.
Muntik nang Hindi Matuloy
Masayang

ang magkakapatid na sina

Bryan, Glecy at Pritz.

Mayamaya, dumating ang kanilang Tatay na si Mang
Troy na isang

. Sira pala ang kanilang

kaya maagang umuwi ang kanilang ama para kumpunihin

ito. Malulungkot na sana ang magkakapatid. Hindi yata sila
matutuloy sa kanilang lakad.
Pero napawi ang lungkot nila nang iabot ng Tatay
ang isang supot na punong-puno ng

Dali-daling naghugas ng kamay ang magkakapatid

at inilabas ang laman ng supot.
33

Wow! Matatamis at malalaking

Talagang katakamtakam. Hindi na namalayan

ng magkakapatid ang oras. Naputol ang kanilang kuwentuhan
nang marinig nila ang kanilang Tatay
Yari na ang kanilang

na tumatawag.

Dali-dalin nilang ipinasok ang pinagkainan sa supot

at nagtakbuhan sa loob ng bahay.
Brrmm. Brrmmm Sakay na silang lahat.
Dadanan na lang nila si Nanay Glenda sa
kaniyang pinagtitindahan.

Ano-ano ang nasa larawan? Alin kaya sa mga ito

ang angkop sa bawat pangungusap?
Isulat ang iyong sagot sa sariling notebook.

1. Magdadala si Glecy ng _______ dahil malamig

sa Tagaytay.
2. Iniayos ni Bryan ang mga biniyak na prutas sa isang ______.
3. Paborito ni Pritz ang _______ pero walang dala nito si Tatay.
34

4. Dahil sa pamamadali, nasugatan ang _____ ni Mang Troy.

5. Si Aling Glenda ay mahilig maglagay ng ____ sa buhok.
Tukuyin ang kasingkahulugan at kasalungat
ng mga salitang may salungguhit. Gawin ito sa iyong notebook.
Salita

Kasingkahulugan

Kasalungat

Maamo ang alagang pusa

ni Mang Troy.
Ipinaghanda ni Pritz
ng mainit na sopas ang
kanilang Tatay.
Inakyat ni Bryan
ang mataas na puno ng
mangga upang kunin ang
saranggola ng kaniyang
kapatid.
Mabango ang sampagita
na binili ni Aling Glenda
para sa kanilang dyip.

Ang mga salitang may klaster ________________.

Magkasingkahulugan ang mga salita kung __________ at
magkasalungat naman kung _____________.

Hanapin ang mga salitang may klaster sa loob ng kahon.

Isulat ang mga makikita mo sa iyong sagutang papel.

35

Basahin ang mga pangungusap na maaaring naging usapan

ng mag-anak sa Muntik nang Hindi Matuloy.
Sino
ang nagsabi ng bawat isa?
Kumain na kayo habang kinukumpuni ko ang dyip.
Umaandar na itong dyip. Aalis na tayo.
Magbibihis lamang po kami.
Malungkot sila kanina nang umuwi akong sira ang dyip.

Kumpletuhin ang usapan sa bawat larawan sa

pamamagitan ng pagpuno ng kayo, kami,tayo, at sila
sa bawat pangungusap.

36

Pupunta na
____ kina Lolo.
Sasama ka na
ba?

Lisa, saan ___

pupunta?

Mauna na
___ . May
tatapusin
pa ako.

A sige.
Hihintayin ka
namin doon.
Sabay na
tayo sa paguwi.

Ang _____ ay pamalit sa ako at mga kasama.

Ang _____ ay pamalit sa ikaw at mga kasama.
Ang _____ ay pamalit sa akin at mga kasama.
Ang ____ ay pamalit sa siya at mga kasama.

Kasama ng iyong pangkat, maghanda ng isang duladulaan tungkol sa isang paksang mapipili.
Gamitin ang kayo, kami, tayo, at sila.
- Ang Paaralan
- Ang Magkakapatid
- Ang Alagang Hayop
- Paboritong Pasyalan

37

Basahin ang sumusunod na salita. Ano ang ibig sabihin ng bawat

isa? Iguhit ang mga ito.
bacon
carrot
computer
hotdog
juice
video

Makinig nang mabuti sa kuwentong babasahin ng iyong

guro. Isulat sa iyong notebook ang mga salitang hiram
na binanggit sa kuwento.

Ang mga salitang hiram ay binabaybay sa paraang

____________.

Umisip ng tatlong bagay sa inyong bahay

na ang ngalan ay salitang hiram. Iguhit ang mga ito at isulat ang
ngalan ng bawat isa.

Laging sinasabi na may pera sa basura. Tingnan natin kung

bakit para kay Sita ay kayamanan ang kaniyang kinokolekta at
hindi mga basura.

38

Hindi Basura
Bata! Bata! Bakit mo ba kinuha ang mga basurang iyan?
tanong ni Sita sa isang batang nagtutulak ng kariton.
Hindi ito basura. Mga pira-pirasong papel ito,
mga bote at latang pipi, sagot ng batang nagtutulak
ng kariton.
Ano nga ang gagawin mo riyan? tanong muli ni Sita.
Hindi mo ba alam? Ipagbibili ko ito. Tutunawin ito ng bibili.
Gagawin nila uli itong papel, bote at lata.
Humanga si Sita sa bata. Kumikita siya. Nakatutulong pa siya
sa pagtitipid sa likas na yaman ng bansa.
(Pagpapaunlad ng Kasanayan sa Pagbasa 2, Saint Marys Publishing Corporation)

Ano-ano ang mga nakita mong ginawa ng ibang bata sa

paaralan bago pa man magsimula ang klase?
Ikuwento mo ito sa klase.
Sa pagbabahagi ng isang pangyayaring
naobserbahan ko, dapat kong tandaan na _______.

Sa iyong notebook, sumulat ng isang maikling pag-uulat na

may dalawa hanggang tatlong pangungusap tungkol sa
ginagawa ng iyong pamilya upang makatulong sa
pagpapanatiling malinis ng inyong pamayanan.

Ang buko pie ay isang popular na kakanin

ng mga Pilipino. Ito ay gawa sa niyog na mura na inilagay
sa ibabaw ng isang pie. Paano nga ba ito nagagawang
masarap?

39

Ren
Cindy

:
:

Aling Tess :

Cindy, masarap kaya ang buko pie?

Oo, masarap iyon. Alam mo ba
ang mga sangkap nito?
Naku, mga batang ire. Sa tagal ko nang
gumagawa ng buko pie e masasabi kong
pare-pareho lang ang lasa niyan.
Pare-parehas lang kasi ang mga sangkap dito.
Ang pinakasikreto upang maging masarap ito ay
ang paraan ng pagluluto.

Subukan nating bumuo ng mga bagong salita mula

sa mga nasa listahan. Dagdagan lamang ng pantig ang mga ito,
maaaring sa unahan, gitna o hulihan.
awit

dasal

isip

sayaw

walis

Ang ___, ____, at ____ ay panghalip na pamatlig.

Ang ___ ay ginagamit kung ang pinag-uusapan
ay malapit sa nagsasalita.
Ang ______ naman ay kung ang pinag-uusapan
ay malapit sa kinakausap.
At ang _____ ay ginagamit kung ang pinag-uusapan ay
malayo sa nag-uusap.
Gamitin ang nito, niyan at niyon sa pagtuturo
ng mga bagay sa loob ng silid-aralan.

Ang balete ay isang uri ng tuwid at makinis na puno.

Tumataas ito mula 13 hanggang 40 talampakan, at pakalat ang
tubo ng mga ugat. Ngunit, maraming natatakot sa punong ito.
Bakit kaya?

40

Sino ang Takot sa Puno ng Balete?

Ayaw na ayaw kong magbakasyon sa bahay ni Lola.
Nakatatakot kasi roon. Luma ang bahay na gawa sa kahoy.
Parang may mga multo, pero pinakanakatatakot ay ang puno
ng balete.
Malaki ang balete at maraming mala-galamay
na baging. Parang sa octopus ang mga galamay ng balete!
Sa gabi, kapag malakas ang hangin, parang gumagalaw ang
mga galamay na ito. Katapat pa naman ng bintana ko ang
balete.
Isang araw, paggising ko, pinapunta agad ako ni Lola sa
hardin. May sorpresa raw siya sa akin. Nagkabit sila ng duyan sa
mga baging ng balete. Sabik na sabik akong sumakay sa duyan.
Masarap palang sumakay sa mga galamay ng balete.

Sabihin sa klase ang iyong naisip na wakas sa bawat

sitwasyon na mababasa.
1. Nakatira sa kabilang ibayo ng ilog si Isagani.
Nang araw na iyon ay malakas ang ulan. Ngunit
kailangan niyang pumasok. May pagsusulit kasi
sila. Dalawa ang daan patungo sa paaralan.
Ang pagtawid sa ilog ang malapit na daan
at ang pagtawid sa tulay ay malayo. Lumakad
na si Isagani. Kaya ___________.
2. Matapat na bata si Evelyn.May nakaiwan
ng pitaka sa upuan na malapit sa kaniya.
Kilala niya kung sino ang may-ari.Kaya________.

Sa pagbibigay ng wakas ng isang kuwento, kailangan kong

_________.

41

Basahin kung ano ang plano ni Bitoy sa ating kuwento.

Bigyan mo ito ng sarili mong wakas.
Ang Plano ni Bitoy
Marami nang nakasabit na parol at makukulay na ilaw sa
bintana. Naririnig na rin ang mga awiting pamasko.
May plano si Bitoy at ang kaniyang mga kaibigan. Kumuha si
Imo ng lata ng gatas na walang laman. Binutasan niya ito sa
magkabilang dulo. Tinakpan niya ang butas gamit ang plastik na
inunat at ipinirmi ng goma.
Si Mario naman ay kumuha ng maraming tansan. Gamit ang
malaking bato, pinipi niya ito. Binutasan niya
sa gitna
ang mga napiping tansan. Isinuot niya ang isang binilog na
alambre sa mga tansan.
Samantala, si Bitoy ay uminom ng mainit na salabat. Handa
na ang magkakaibigan.

Sino si Seli? Ano ang sili? Nakakatuwa! Halos pareho ng

tunog ang mga salitang ito. Basahin ang ating tula, marami pa
itong katulad.

42

Sili ni Seli
Florenda B. Cardinoza

Ang aking inang si Seli

Nagtanim sa bukid ng sili
Tubig pandilig mula sa poso
Kagalakay nadama ng puso.
Ayaw ng kaibigan kong iwan
Kaya sinabi ko sa kaniyay ewan
Sili ni Nanay dapat mabenta
Isakay dapat ito sa vinta.
Binalot ni Nanay sa tela
Habang ang ulan ay tila
Kabayaran ni Nanay na pera
Pambaon sa eskwela ni Pira.
Kasama ng iyong kapangkat, gumawa ng Banderitas ng
mga Salita.
Sa unang dalawang magkakulay na banderitas, sumulat ng
isang pares ng mga salitang iisa ang baybay pero magkaiba
naman ng bigkas.
Pumili ng isang salita mula sa mga naisulat.
Sa pangatlong banderitas, isulat ang bagong salita
na mabubuo kung papalitan ang unang pantig nito.
Sa ikaapat na banderitas naman, isulat ang bagong salita
kung papalitan ang huling pantig ng napili pa ring salita.

Makakabuo ng bagong salita sa pamamagitan

ng _____________ mula sa isang salita.

Gawin ang sumusunod sa iyong notebook.

1. Umisip ng isang salita.

43

2. Isulat ang bagong salita na mabubuo kung pinalitan ang

huling pantig nito.
3. Isulat ang bagong salita na mabubuo kung pinalitan ang
unang pantig nito.
4. Gamitin ang mga bagong salita sa sariling pangungusap.
5. Gamitin ang format na makikita sa susunod na pahina.
Salita

Unang
Pantig

Huling
Pantig

Pangungusap

Nakapaglaro ka na ba ng bangkang papel kasama ang

iyong mga kaibigan? Ano ang nangyari? Ganito rin ba?
Bangkang Papel
Matapos ang isang malakas na ulan, nagkayayaan ang
tatlong magkakaibigan na maglaro ng bangkang papel.
Yehey! Ang bilis talaga
nitong aking bangka.

Oo nga ano. Sana

bumilis din ang
aking bangka tulad
niyan.

44

Tingnan ninyo o,
mas magaganda
ang kulay niyon
kaya lang
mabagal. Teka
kanino iyon?

Pumili ng isang magandang lugar sa Pilipinas mula

sa mga larawang ipakikita ng iyong guro.
Gumawa ng usapan gamit ang nito, niyan at niyon.

Natutuhan ko na _________________________________.

Gamit ang paksang iyong napili, gumawa ng sariling komik

istrip upang maipakita ang wastong gamit ng nito, niyon, at
niyan.

Ano ba ang mainam gawin kung nasa bakasyon ka

at naiinip ka na sa lugar na inyong pinuntahan?
Nakababagot na Araw
Isinama ako ni Tatay Luis sa bahay ng aking mga pinsan.
Noong una ay ayokong sumama dahil sila ay nakatira sa
malayong baryo. Pero wala akong nagawa.
Unang araw ko pa lamang ay inip na inip na ako
dahil wala akong malaro. Hindi pinadala ang PSP ko.

45

Wala ring computer shop sa lugar na ito. Sana nadala ko ang

laruan kong robot at kotseng de-remote. Nakababagot talaga.
Kinahapunan, habang nakadungaw ako sa bintana,
nakita ko ang aking mga pinsan at iba pa nilang kaibigan na
masayang naghahabulan. Pero, nagtataka ako dahil nakita kong
may latang pinatumba gamit ang tsinelas, bago sila
nagtakbuhan. Kitang-kita ko ang kasiyahan sa mukha nila.
Mayamaya, kumaway ang isa kong pinsan at pinalabas
ako ng bahay. Hindi nagtagal, kasali na rin ako sa tawanan at
kulitan nila. Nalaman ko na tumbang preso pala ang tawag sa
larong iyon.
Isinali rin nila ako sa larong patintero, luksong-baka, pati na
rin sa piko. Nawala sa isip ko ang computer games, pati na rin
ang aking mga laruan.

Pag-aralan ang graph na ito upang mabuo

mga pangungusap.
Mga Laro
Bilang ng Naglalaro
Luksong Tinik
Patintero
Piko

1. Mas maraming babae ang naglalaro ng _____

kaysa sa mga lalaki.
2. Kakaunting ______ ang naglalaro ng ______
kumpara sa mga ______.

46

ang

Ang pictograph ay ______________________.

Sagutin ang mga tanong tungkol sa graph na ito.

Mga Bote ni Patrick

Mga araw

Bilang ng bote

Lunes
Martes
Miyerkules
Huwebes
Biyernes
Legend:

=5

1. Ilang bote ang nakolekta ni Patrick noong Lunes?

2. Ilang bote naman noong Biyernes?
3. Anong araw ang may pinakamaraming bote
na nakolekta?
4. Ilang bote ang nakolekta ni Patrick sa limang araw?

47