Professional Documents
Culture Documents
Grade 10 Maths 6
Grade 10 Maths 6
iudka;r fY%a
mqklaIK wNHdih
1' my; oelafjk tla tla wkql%uh iudka;r fY%ahla oehs ksKh lrkak'
2' my; oelafjk tla tla iudka;r fYa%fha fmd wka;rh ,shd olajkak'
tu wkql%ufha o" wkqhd; mo folla f.k miq mofhka fmr moh wvq l< g ksh;
w.hla ,ef' fuys tu ksh; w.h 3 f'
fujeks wdldrfha ixLHd wkql%uj,g iudka;r fYa% hehs lshkq ,ef' uq,a moh
fkdjk kEu mohlska Bg fmr moh wvql, g ,efnk ksh; w.h fmd wka;rh
f,i yekafjk w;r" th d u.ska wxlkh flf'
f wkqj"
iudka;r fYa%hla hkq" uq,a moh yer fjk;a kEu mohlska
Bg fmr moh wvq l< g ksh; w.hla ,efnk fia we;s
ixLHd wkql%uhls'
61
ksoYkh lruq' fuys m<uq moh 6 o fmd wka;rh 2 o f' m<uq moh yd fmd
wka;rh weiqfrka by; fYa%fha mo f.dvke.S we;s wdldrh my; j.=f ksrEmKh
lr we;s whqre fydka kslaIKh lrkak'
moh
mofhys w.h
T1
T2
T3
T4
...
...
6
8
10
12
'''
'''
= 6 + (1 1) 2
= 6 + (2 1) 2
= 6 + (3 1) 2
= 6 + (4 1) 2
...
...
62
ksoiqk 1
ksoiqk 2
=d
d =3
fmd wka;rh 3 f'
ksoiqk 4
63
=n
n = 20
iudka;r fYa%hl" a" d" n yd Tn w;=ka" w{d; folla fkdokakd g " m%udKj;a
;r o;a; we;s k tg iu.d ilrK hq.,hla i|d tu w; fih yels
h'
ksoiqk 5
iudka;r fYa%hl y;ajk moh 38 o fodf<dia jk moh 63 o f k fuu fYa%fha"
(i) m<uq moh yd fmd wka;rh
(ii) 20 jk moh fidhkak'
(i) fuys n = 7 g Tn= 38 o n = 12 g Tn = 63 ksid Tn = a + (n 1) d ys wdfoaYfhka
T12 = a + (12 1) d
T7= a + (7 1) d
38 = a + 6d
1 63 = a + 11d
2
oeka by; 1 yd 2 iu.d ilrK hq.,h i|uq'
63 38 = a + 11d (a + 6d)
25 = a + 11d a 6d
25 = 5d
5=d
d = 5" 1 ys wdfoaYfhka
38 = a + 6 5
38 30 = a
a=8
uq,a moh 8 o fmd wka;rh 5 o f'
(ii) Tn = a + (n 1) d g wdfoaYfhka
T20 = 8 + (20 1) 5
= 8 + 19 5
= 8 + 95
= 103
20 jk moh 103 f'
ksoiqk 6
tla;rd wkql%uhl n jk moh Tn hkak Tn = 3n + 4 uska ,nd fohs'
(i) fuu wkql%ufha uq,a mo y;r ,shd olajkak'
(ii) fYa%fha n 1 jk moh jk Tn 1 i|yd m%ldYkhla ,shd olajd" tu.ska
wkql%uh iudka;r fYa%hla jk nj fmkajkak'
(iii) fYa%fha 169 jkafka lS jeks moh oehs fidhkak'
(iv) w.h 95 jk mohla ;sh fkdyels nj fmkajkak'
64 fkdf,a fnod yeu i`oyd h'
95 4 = 3n
91 = 3n
n=
24'1 wNHdih
1' my; oelafjk tla tla wjia:djg wod< iudka;r fYa%fha uq,a mo my fidhkak'
(a) a = 5 d = 2
(b) a = 3 d = 4
(c) a = 4'5 d = 2'5
(e) a = 2x d = x + 3
(d) a =
d=
2' my; oelafjk tla tla iudka;r fYa%h i|yd bfhka olajd we;s moh
fidhkak'
(a) 13" 15" 17" ''' (10 jeks moh)
(b) 40" 38" 36" ''' (21 jeks moh)
(c) 2" 7" 12" ''' (15 jeks moh)
(d) 3" 2" 7" ''' (20 jeks moh)
(e) 6.5" 8" 9.5" ''' (12 jeks moh )
(f)
(18 jeks moh)
(g)
3' (a) my; oelafjk o;a; weiqfrka tla tla iudka;r fYa%fha uq,a moh fidhkak'
(i) d = 5 T21 = 101
(ii) d = 3 T35 = 113
(iii) d =
T37 = 93
fkdf,a fnod yeu i`oyd h'
65
(b) my; oelafjk o;a; weiqfrka tla tla iudka;r fYa%fha fmd wka;rh
fidhkak'
(i) a = 60 T15 = 102
(ii) a = 30 T35 = 25
(iii) a = T37 =
(c) my; oelafjk tla tla wjia:dj i|yd we;s o;a; weiqfrka wod< iudka;r
fYa%fha mo .Kk ^n& fidhkak'
(i) a = 9 d = 4 Tn = 69
(ii) a = 20 d = Tn = 35
(iii)
d=
Tn = 27
4' my; tla tla iudka;r fY%afha n jk moh yels ir, u wdldrfhka ,shd
olajkak'
(i) 15, 12, 9, 6, ...
(ii) 7, 12, 17, 22, ...
(iii)
(iv) 67, 64, 61, ...
5. n jk moh (a) 2n + 1 (b) 5n 1 (c) 8 n (d) 20 5n jk tla tla wkql%ufha"
(i) uq,a mo ;=k ,shd olajkak'
(ii) fmd wka;rh fidhkak'
(iii) 15 jeks moh fidhkak'
6. 1;a 150;a w;r"
(i) 2 ys .=Kdldr fldmuK ;sf o@
(ii) 3 ys .=Kdldr fldmuK ;sf o@
(iii) 5 ys .=Kdldr fldmuK ;sf o@
7. (i) iudka;r fYa%hl ;=kajk moh 7 o yhjk moh 13 o k fYa%fha uq,a moh
fidhkak'
(ii) iudka;r fYa%hl miajk moh 34 o myf<diajk moh 9 o k fYa%fha 6
jkafka lSjeks moh o@
(iii) iudka;r fYa%hl miajk moh 22 o oyjk moh 47 o k fYa%fha
myf<diajk moh ;=kajk moh fuka yh .=Khla nj fmkajkak'
(iv) iudka;r fYa%hl ;=kajk yd yhjk moj, ftlHh 42 o fojk yd oyjk
moj, ftlHh 54 o f k fYa%fha 63 jkafka lSjeks moh o@ w.h 30 jk
mohla fuu fYa%fha ;sh fkdyels nj o fmkajkak'
66
67
3 + 5 + 7 + 9 + 11 + 13 + 15 + 17
20
20
20
20
fYa%fha mo 8la we;' fuys uq, moh;a wjidk moh;a tl;= l< g w.h 20 f'
tfuka u fojk moh;a wjidkhg fmr moh;a tla l, g 20 ,ef' fufia by;
olajk wdldrhg" fYa%fha ftlHh hq., y;rl tl;=jla f,i oelah yels h' tu
hq., ixLHdj fYa%fha mo .Kkska wOhla f' tg mo ish,af,a tl;=j jkafka
mo .Kfka wOfha;a uq,a yd wjidk mofha tl;=f;a .=;h hs'
tk" S8 =
f'
by; .Kkh lsf fhdod.;a l%uh Nd;fhka uq,a moh a o, fmd wka;rh d
o wjidk moh (tk n jk moh ) l o jk g fYa%fha mo n .Kkl ftlHh Sn
i|yd m%ldYkhla my; wdldrhg f.dvke.sh yels h'
uq,a mofha isg wjidk moh olajd tl;=j
1
Sn = a + ( a + d ) + ( a + 2d ) + ( a + 3d ) + ... +( l 2d ) + ( l d ) + l
f,i ,sh yels h'
by; fYa%fha mo w. isg uq,g kej; my; wdldrhg ,shQ g
Sn = l + ( l d ) + ( l 2d ) + ... + (a + 3d )+( a + 2d ) + ( a + d ) + a
2
,ef'
by; 1 yd 2 u.ska oelafjk fYa% fofla mo uq, isg wkqms<sfj<g tl;= l< g
my; wdldrhg kj inkaO;djla ,ef'
1 + 2 2 Sn = ( a + l ) + ( a + l ) + ( a + l ) + ... ( a + l ) + ( a + l ) + ( a + l )
2 Sn = n ( a + l ) [ fuys ( a + l ) mo n .Kkla we;s ksid ]
f'
n
ksoiqkla f,i 1 isg 100 f;la mQK ixLHd ish,af,a tl;=j fiug wjYH g
by; iQ;%h Nd;fhka myiqfjka l< yels whqre uid n,uq'
mo
ftlHh
69
iQ;%h o
ksoiqk 3
70" 66" 62" 58" '''" 2 iudka;r fYa%fha mo ish,af,a ftlHh fidhkak'
fuys a = 70 , l = 2 , d = 4 . m%:ufhka fYa%fha mo .Kk fidhd .; hq;= f'
Tn
5" 10" 15" 20" '''iudka;r fYa%fha uq,a mo 12ys ftlHh fidhkak'
fuys a = 5 , d = 5 , n = 12
g wdfoaYfhka
fYa%fha mo 18 la we;' mo 18ys ftlHh
ksoiqk 4
ksoiqk 2
mo 16lska hq;a iudka;r fYa%hl uq,a moh 75 o" fmd wka;rh 5 o" wjidk moh
Y+kH o f k mo ish,af,a ftlHh fidhkak'
fuys n = 16 , a = 75 , d = 5 , l = 0
iudka;r fYa%hl uq,a moh 12 o wjidk moh 99 o tu moj, ftlHh 1665 o f'
tu fYa%fha mo.Kk yd fmd wka;rh fidhd uq,amo 15ys ftlHh fidhkak'
fuys a = 12, l = 99, Sn = 1665
uq,skau mo .Kk fidhuq'
fkdf,a fnod yeu i`oyd h'
71
ksoiqk 5
13" 11" 9" ''' iudka;r fYa%fha ftlHh 40 ug uq,a mofha isg mo lShla .; hq;= o@
fuys a = 13, d = 2 , Sn = 40
+
+
oeka mo 15l ftlHh fidhuq'
fuys n i|yd i folla ,e we;'
n = 4 g uq,a mo y;f ftlHh = 13 + 11 + 9 + 7 = 40 f'
n = 10 g uq,a mo oyfha ftlHh = 13 + 11 + 9 + 7 + 5 + 3 + 1 + (1) + (3)+ (5)
= 40
tuksid n i|yd ,efnk w.h folu ms<s.; yels h' tuksid tl;=j 40la ug mo
10la fyda 4la .; yels h'
24'2 wNHdih
1' my; oelafjk tla tla wjia:dj, we;s o;a; weiqfrka wod< iudka;r fYa%j,
tl;=j fidhkak'
(i) a = 2, l = 62 yd n = 31
(ii) a = 95, l = 10 yd n = 12
(iii) a = , d = yd n = 15
(iv) a = 3.25, d = 1.7 yd n = 21
2' my; oelafjk iudka;r fYa%j, olajd we;s mo .Kfka ftlHh fidhkak'
(i) 3, 7, 11" ... mo 11l
(ii) 10, 9. 7, 9.4, ... mo 20l
(iii)1, , 2.5, ... mo 17l
(iv) 67, 65, 63" ... mo 12l
72
73
74
9' my; oelafjk tla tla wjia:djkaj, i|yka lr we;s tl;=j ,nd.ekSug
wjYH mo .Kk fidhkak'
(i) a = 7, l = 10 g Sn = 34 ug wjYH mo .Kk
(ii) a = 63, d = 3 g Sn = 345 ug wjYH mo .Kk
Y% wNHdih
1' tla;rd fjf<| i,l rdlalhl inkaleghl m<< me;a; isria j iskfia wiqrd
we;af;a my<u fma<sfha inkaleg 24la o Bg by< fma<sfha leg 21la o" Bg;a
by<ska fma<sfha leg 18la o jk wdldrhg h'
(i) 8 jk fma<sfha wiqrd we;s inkaleg .Kk fidhkak'
(ii) rdlalfha by<u fma<sfha inkaleg 3la muKla we;ak wiqrd we;s inkaleg
fma<s .Kk yd uq inkaleg .Kk fidhkak'
(iii) inkaleghl m<, 5 cm f k by; wdldrhg inka leg weisug
rdlalfha ;gq fol w;r ;sh hq;= wju Wi .Kkh lrkak'
170 cm
2'
f'
75
4' irdjl 3" 5" 7" ''' hk wxl orK msgq fYaIs; frdai meye;s jKhlska hqla;j
uqKh lr we;' ;=Idka m<uq kfha msgq 5la o" miq iEu klu fmr kg jvd
msgq 3la jemqr lshfuys ksr;j is'
(i) miajk kh ksud jk g Tyq lshjd we;s msgq .Kk fidhkak'
(ii) y;ajk kh ksud jk g Tyq lshjd we;s msgq .Kk lSh o@
(iii) k 10la ;=< fuu irdj imQKfhkau lshjd wjika lrhs k irdf
uqs; msgq .Kk fidhkak'
(iv) fuu irdj ;=< Wmu jYfhka frdai jK msgq lShla we;=<;a we;a o@
(v) 6 jk k wjidkfha lshu ksud lrkafka frdai jK msgqjlska nj Tyq
mjihs' fuys i;H wi;H;dj ksKh lrkak'
76