1

Nj Xhevahir
Kurore n Ballkan

FAQE4-5-6

Gazet Periodike, Shkurt 2016

et
ah
rnd S

p
Sh FALA

SHKURT 2016

www.fkpkk-shqiperi.org

JETO GJELBR

Disa takime diskutuese u zhvilluan

me pjesmarrjen e rreth 280 personave, prfaqsues t Ministris s Mje-

disit, Bashkive, Njsive administrative, Agjensive Rajonale t Mjedisit,

Inspektoriatit t Mjedisit, Drejtorive

t Shrbimit Pyjor, Prefekturave, t Pyjeve dhe Kullotave Komunale.

Federatave Rajonale t Pyjeve dhe Pjesmarrsi e ktyre takimeve disKullotave, Shoqatave t Prdoruesve kutuese patn mundsin t shpre-

hin kndvshtrimet dhe komentet e

tyre drejt prmirsimit t projekt ligjit.
FAQE 2

93 VJET
SHRBIM PYJOR
Nga: Prof.Dr
Vezir MUHARREMAJ

Moratoriumi, ja
rastet kur do t
lejohet prerja e
pyjeve
FAQE 3

Ndrtimi i rrjetit dhe metodat e matjeve

pr siprfaqet prov t prhershme
ISUF OMURI
Kshilltar, Fondacionit Bashkojm
Vlerat e Natyrs me Njerzit - CNVP

Specialistt e pyjeve prkushtohen pr trajtimin e pyjeve sipas

rregullave teknike, pr mbrojtjen
e pyjeve nga dmtimet e sidomos nga kontrabanda, ndonjher edhe duke u rrezikuar
nga keqbrsit. Pas konsultimesh t shumta e t zgjatura,
ku mjaft specialist t shrbimit
pyjor, shoqatat e prdoruesve t
pyjeve e kullotave, federatat rajonale dhe Federata Kombtare
e PKK, dhe me palt e interesuara, Ministria e ka prcjell
tashm projektligjin pr pyjet
dhe kullotat n Kshillin e Ministrave dhe ky i fundit n Kuvendin e Shqipris pr miratim.
Ministria ka ndrmarr disa nisma pr hartime ligjesh e rregullash pr sektorin e pyjeve dhe
kullotave, pr ndarjen e funksioneve menaxhuese nga ato t
kontrollit...

A JETOHE

(Fjala prshndetse me rastin

e 93 vjetorit t Dits s Shrbimit Pyjor t Shqipris)
FAQE 4

SHKURT 2016

SA PYJE DO T
KALOJN N BASHKI?
Drejt miratimit t
projektligjit Pr
administrimin e Fondit Pyjor
dhe Kullosor Kombtar n
Republikn e Shqipris...

I ftuar ne Komisionin Parlamentar pr Veprimtarit

Prodhuese dhe Mjedisin me
dat 19 Janar 2016, Ministri i
Mjedisit z.Lefter Koka prezantoi projektligjin pr Pr administrimin e Fondit Pyjor dhe
Kullosor Kombtar n Republikn e Shqipris.
N fjaln e tij, Ministri Koka
tha se ndr risit q sjell ky projektilgj sht kalimi i menaxhimit fondit pyjor n masn 100%
n 61 Bashkit e vendit (deri
tani ishin kaluar rreth 60% e
tij).
Ai tha gjithashtu se projektligji
parashtron riorganizimin e
qeverisjen e fondit pyjor dhe
kullosor kombtar, duke
ngarkuar Ministrin me funksion politikbrs. Funksionet
menaxhuese t fondit pyjor dhe
kullosor kombtar, i ngarkohet
bashkive, ndrsa funksionet
kontrolluese mbeten atribut i
Inspektoriatit Shtetror t Mjedisit dhe Pyjeve.

Koment: Ne fakt sipas projektligjit aktual Ministria e Mjedisit sht pronare dhe administruese e zonave t mbrojtura. M konkretisht kjo shkruhet n nenin 11 pr
pronsin dhe nenin 12 pr
administrimin e fondit pyjor
dhe kullusor kombtar.
Pra nga njra an Ministri thot
se do t kalojn 100 % t
pyjeve dhe kullotave n Bashki , ndrsa n ann tjetr n
projektligj sht e shkruar
ndryshe. Lind pyetja sa pyje
dhe kullota do t kalohen
pran Bashkive ne nivel
kombtar?
Neni 11 Pronsia
1. Pyjet, kullotat e livadhet n
territorin e Republiks s Shqipris jan pasuri kombtare.
2. Fondi pyjor e kullosor kombtar, prbhet nga:
a. Fondi pyjor dhe kullosor n
pronsi publike pron e paluajtshme e bashkis pr sipr-

faqet brenda kufijve territorial

administrativ;
b. Fondi pyjor dhe kullosor n
pronsi publike pron e paluajtshme e ministris, q sht pjes
e rrjetit t Zonave t Mbrojtura
t Republiks s Shqipris;
c. Fond pyjor dhe kullosor n
pronsi privat t personave fizik/juridik.
3. Kuotat e karbonit, n procesin
e prvetimit t tij, u prkasin pronarve, sipas pronsis q kan
mbi fondin pyjor.
Neni 12 Administrimi i fondit pyjor e kullosor kombtar
1. N varsi t forms s pronsis fondi pyjor dhe kullosor, administrohet nga:
a. bashkit, pr fondi pyjor e
kullosor brenda kufijve territorial
administrativ;
b. ministria, pr fondin pyjor dhe
kullosor q sht pjes e rrjetit t
Zonave t Mbrojtura t Republiks s Shqipris;
pronart privat, pyjet dhe kullotat e livadhet n pronsi t tyre.

Disa takime diskutuese u zhvilluan me pjesmarrjen e rreth 280 personave, prfaqsues t Ministris s Mjedisit, Bashkive, Njsive administrative, Agjensive Rajonale t Mjedisit, Inspektoriatit t Mjedisit, Drejtorive t Shrbimit Pyjor,
Prefekturave, Federatave Rajonale t Pyjeve dhe
Kullotave, Shoqatave t Prdoruesve t Pyjeve
dhe Kullotave Komunale.

N foto: Facebook: photo courtesy of Eduard Shalsi".

Vitet 2014-2015 ishin vitet e

nj pune t jashtzakonshme
q Federata Kombetare e
Pyjeve dhe Kullotave Komunale s bashku me Federatat
Kuks, Kor, Dibr, Tiran,
Fier, Gjirokastr, Lezh, Shkodr, Berat dhe Elbasan realizuan rreth projekt ligjit pr
Pyjet dhe Kullotat. Disa
takime diskutuese u zhvilluan me pjesmarrjen e rreth
280 personave, prfaqsues t
Ministris s Mjedisit, Bashkive, Njsive administrative,
Agjensive Rajonale t Mjedisit,
Inspektoriatit
t
Mjedisit, Drejtorive t Shrbimit Pyjor, Prefekturave,
Federatave Rajonale t Pyjeve
dhe Kullotave, Shoqatave t
Prdoruesve t Pyjeve dhe
Kullotave Komunale. Pjesmarrsi e ktyre takimeve diskutuese patn mundsin t
shprehin kndvshtrimet dhe
komentet e tyre drejt prmirsimit t projekt ligjit. Kjo ka
qen nj mundsi pr t gjith
pr ndrtimin e bashkpunimeve e partneriteteve si dhe
pr t dhn kontribut gjate
hartimin t projekt ligjit. Tashm ligji ka kaluar nga Kryeministria n Komisionin Parlamentar pr Veprimtarit
Prodhuese dhe Mjedisin pr
diskutim. Pas diskutimit n
kt Komision ligji do t
kaloj p miratim n Par-

lamet. Federata Kombtare

e Pyjeve dhe Kullotave ka nisur s fundi pran ktij komisioni komentet me shkrim, rezultat i takimeve diskutuese n t gjith Shqiprin. Jan krkuar disa
prmirsime n lidhje me
formn e pronsis dhe t
drejtat mbi pyjet, forcimin e
rolit t aktorve vendor
veanrisht t komuniteteve
rurale.
Le t shpresojm s bashku
q projekt ligji q do t
kaloj pr miratim n Parlament, t jet sa m gjithprf-

shirs dhe ka sht m e

rndsishme i zbatueshm
n nj linj me qeverisjen e
qndrueshme t pyjeve
tona!!!
Federata Kombtare e
Pyjeve dhe Kullotave dshiron gjithashtu t falenderoj
mbshtetsit dhe partnert
Koalicionit
e
saj,
Ndrkombtar t Toks
(ILC) dhe Fondacionin
Bashkojm Vlerat e
Natyrs me Njerzit
(CNVP) pr bashkpunimin dhe kontributin e
vazhdueshm.

SHKURT 2016

Moratoriumi, ja rastet kur do t lejohet prerja e pyjeve

Botuar nga u.s/shqiptarja.com
me 08 Shkurt 2016
Parlamenti ka miratuar moratoriumin pr ndalimin e prerjes s pyjeve pr 10 vjet, i cili
pritet t hyj n fuqi brenda
muajit shkurt. Por prerja e tyre
nuk do t ndalohet pr t
gjith. N nenin 3 t projektligjin t siguruar nga Report
Tv, parashikohen rastet kur do
lejohet prerja e pyjeve. Banort e secils bashki t cilt
kan nevoj pr dru pr tu
ISUF OMURI
Kshilltar, Fondacionit
Bashkojm Vlerat e
Natyrs me Njerzit CNVP
Fondacioni Bashkojm
Vlerat e Natyrs me Njerzit, n kuadr t projektit
Pyjet pr Zhvillimin
Ekonomik Lokal po bn
rrjetzimin e disa siprfaqeve
prov t prhershme n rajonet ku po zbatohet ky projekt (Berat, Dibr, Elbasan,
Kor, Kuks, Lezh, Shkodr, Tiran, Gjirokastr).
Prve siprfaqeve egzistuese
t ngritura gjat projektit t
kaluar, do t ngrihen edhe
siprfaqe t reja. Pr kt
sht angazhuar nj grup specialistsh t cilt kan prgatitur nj metodologji standarte
pr grumbullimin dhe prpunimin e t dhnave t
pyjeve n nivel grumbulli
pyjor n prputhje me
kuadrin ligjor n Shqipri
dhe udhzimet e Ministris
s Mjedisit. Grupi i specialistve sht i prbr nga
Prof.Dr.Elvin
Toromani, inxh.Isuf Omuri,
inxh.Elson
Salihaj,
inxh.Ervin
Cfarku,
inxh.Sevin Laze.
Objektivat e hartimit t
metodologjis jan: hartimi i
nj metodologjie standarte e
siprfaqeve prove t prhershme n pyjet komunale/
bashkiak, ndrtimi i nj rrjeti t prshtatshm i vendosjes
n terren i siprfaqeve prov
t prhershme si dhe krijimi
i nj baze t dhnash pr ruajtien dhe prpunimin e t
dhnave t siguruara nga
siprfaqet prov.
Pr ngritjen e rrjetin t siprfaqeve prov sht ndrtuar
nj rrjet 200 x 200 nprmjet

ngrohur do lejohen t presin,

por me disa kushte q do prcaktohen nga qeveria. Gjithashtu n rast se ndryshon destinacioni i fondit pyjor dhe
bhet zon pr investime, do
lejohet prerja.
Pyet do priten edhe pr t
br rigjenerimin dhe
pastrimin e secils zon. Por
pr t gjitha kto raste do t
jen bashkit ato t cilat do t
monitorojn proesin. Natyrisht moratoriumi nuk mund
t realizohet 100% n praktik

pr vet arsyen se nevoja e popullsis pr lnd drusore pr

ngrohje, nevoja e vet pyllit pr
tu pastruar dhe nevojat e shtetit pr tjetrsim prone nuk
mund t anashkalohen, - thuhet n relacionin e projektligjit.
T gjith personat apo subjektet e tjera q presin pyje pa marr leje dhe jasht rasteve t prcaktuara do dnohen me gjob
50 milion lek si dhe do t
ndiqen penalisht. Ndrkoh t
gjitha lejet q jan dhn nga
Ministria e Mjedisit pr prerjen

e pyjeve do t pezullohen. Sipas qeveris nj ndr arsyet kryesore q u miratua moratoriumi

sht pasi, nga viti 2007 deri n
2013-n ka patur nj katastrof
mjedisore ku jan prer dhe
djegur qllimisht rreth 17% e
fondit pyjor.
Gjithashtu nj tjetr shkak sht edhe se gjat 2007-2013 jan
dhn 435 leje pr ndrtimin
e HEC-ve, t cilat shfrytzuan
nj siprfaqe t madhe pyjore
dhe nuk e rehabilituan m
pas zonn.

Ndrtimi i rrjetit dhe metodat e matjeve

pr siprfaqet prov t prhershme
prdorimit t programit kompjuterik ArcGIS. N
mnyr q siprfaqet prov
t prfaqsojn sa m mir
zonn pyjore ato jan vendosur n mnyr sistematike, ku
do siprfaqe ka nj raport
fiks n raport me siprfaqen
totale t zons. Prdorimi i
skems s vendosjes sistematike sht efiente nga pikpamja e kostos pasi zvoglon
kohn e shpenzuar pr kalimin nga njra siprfaqe
prov tek tjetra. Siprfaqet
prov t prhershme rimaten zakonisht do 3-10 vjet.
Pr vlersimin e ndryshimeve n fillim dhe n fund
t periudhs s vrojtimit ka
disa mundsi metodologjike si zgjedhja e siprfaqeve prov t prhershme dhe zgjedhja e
prsritur me zhvendosje t
pjesshme ku disa siprfaqe
prov t prkohshme dhe
t prhershme do t vrojtohen n fillim dhe n fund
t periudhs s vrojtimit.
Sigurimi i informacioni pr
grumbullin pyjor do t
bhet nprmjet kampionimit i cili prfaqson ngjashmrin me tr popullatn. Kampionimi (teknika e zgjedhjes) sht i domosdoshm pr arsye
ekonomike dhe teknike.
Gjithashtu do t sigurohet
informacion mbi pronarin/
prdoruesin, t drejtat e
menaxhimit, prodhimin e
lnds industriale, drut e

zjarrit, gjuetin, biodiversitetin, produktetet e dyta

pyjore, prfitimet social ekonomike etj.
Nprmjet hartave pyjore t
dixhitalizuara, fotove ajrore
ose imazheve satelitore bhet
e mundur prcaktimi i vendodhjes gjeografike t zons
q do matet si dhe i siprfaqes s saj, bhet ndarja parcelare dhe m pas identifikohen format kryesore t qeverisjes. N inventarizimin n
nivel grumbulli njsi m homogjene sht nngastra pyjore.
Pr prpunimin e t dhnave
grupi ekspertve ka hartuar

nj program t veant online

i cili do t jet i aksesueshm
nga do kompjuter, tablet etj.
q ka qasje n internet.
Programi do t jet pron e
Fondacionit CNVP por q
do t jet n shrbim t personave t interesuar pr
prdorim t gjer.
Ai do t jet edhe n shrbim t Federatave dhe Shoqatave t Prdoruesve t
Pyjeve.
Planifikimi pr proesin e
inventarizimit t siprfaqeve prov prfshin
hartimin e nj plani monitorimi, grumbullimin e informacionit, trajnimin e

stafit dhe punn n terren.

Kto krkojn nj plan
konkret veprimi, ekspertt, buxhetin dhe paisjet e nevojeshme.
N kuadr t puns cilsore t Fondacionit CNVP
pr ngritjen e ktij rrjeti,
Federata Kombtare e
Pyjeve dhe Kullotave rekomandon ngritjen e nj Qendre Kombtare t Sistemit
t Informacionit Gjeografik
GIS. Ky do ishte nj mjet
i rndsishm pr zgjidhje
t integruara pr t gjitha
burimet natyrore, duke
prfshir pylltarin, burimet ujore, tokn. Qendra

do t mbshteste t gjith
sektort e interesuar t vendit me trajnime dhe udhzime. Mbshtetja pr krijimin e ksaj qendre sht
krkuar disa her nga Federata por ende nuk sht
konkretizuar.
Sigurimi i informacionit t
sakt lidhur me gjendjen
reale t burimeve pyjore,
produkteve dhe prfitimeve nepermjet rrjetit t
siprfaqeve prov sht po
ashtu e rndsishme pr
proesin e vendimarrjes
dhe menaxhimin e qndrueshm t pyjeve dhe
burimeve natyrore.

T nderuar
pjesmarrs,
T dashur pylltar,
N emr t shoqatave t prdoruesve t pyjeve e kullotave komunale, federatave rajonale dhe
Federats Kombtare t PKK, ju
uroj przemrsisht Gzuar nga mot
27 Janarin, Ditn e Shrbimit Pyjor t Shqipris.
Dshiroj t falnderoj drejtuesit.
Falnderoj Shoqatn e Specialistve t Pyjeve dhe Kryetarin e saj,
Z. Kol Malaj, pr organizimin e
ksaj feste, si dhe vitet e kaluara,
duke shpresuar q n t ardhmen
kt aktivitet ta organizoj m gjer
Ministria e Mjedisit. I takon Ministris, pr t siguruar nj mbshtetje
dhe ndikim m t madh t sektorit
t pyjeve e kullotave tek vendimmarrsit dhe publiku i gjer.
Megjithse mund t them
q ne nuk vijm shum krenar
n kt Dit t shnuar pr shkak
t gjendjes s rnd n pyje, e me
gjith vshtirsit e mdha t ktij
tranzicioni t tejzgjatur, prsri
mjaft specialist pyjesh bjn prpjekje pr t kontribuar pr sektorin e pyjeve dhe kullotave, pr
zbatimin e disa projekteve t punimeve n pyje e kullota nga Ministria e Mjedisit, sidomos me
mbshtetjen e Banks Botrore,
Agjencis Suedeze pr Zhvillim,
Fondacionit Bashkojm Vlerat e
Natyrs me Njerzit (CNVP) nga
qeveria holandeze, USAID-in,
Koalicionin Ndrkombtar t
Toks (ILC) dhe donator t tjer,
t cilt, gjej rastin tu shpreh
mirnjohjen ton.
Specialistt e pyjeve prkushtohen
pr trajtimin e pyjeve sipas rregullave teknike, pr mbrojtjen e
pyjeve nga dmtimet e sidomos
nga kontrabanda, ndonjher
edhe duke u rrezikuar nga
keqbrsit. Pas konsultimesh t
shumta e t zgjatura, ku mjaft specialist t shrbimit pyjor, shoqatat
e prdoruesve t pyjeve e kullotave, federatat rajonale dhe Federata Kombtare e PKK, dhe me
palt e interesuara, Ministria e ka
prcjell tashm projektligjin pr
pyjet dhe kullotat n Kshillin e

SHKURT 2016

93 VJET SHRBIM PYJOR

Fjala prshndetse e Prof.Dr Vezir Muharremajt me rastin e 93 vjetorit t

Dits s Shrbimit Pyjor t Shqipris
Ministrave dhe ky i fundit n Kuvendin e Shqipris pr miratim.
Ministria ka ndrmarr disa nisma
pr hartime ligjesh e rregullash pr
sektorin e pyjeve dhe kullotave,
pr ndarjen e funksioneve menaxhuese nga ato t kontrollit. Por ka
rndsi q prmirsimi i nj ligji, si
n rastin e ligjit pr pyjet, t nis me
analizn si sht zbatuar ligji i mparshm, prvojat, mangsit, dhe
prmirsimet e nevojshme, gj q
duhet br m mir n t ardhmen.
N kt drejtim, shoqatat e prdoruesve t pyjeve e kullotave komunale, federatat rajonale dhe
Federata Kombtare kan dhn
kontributin e tyre duke organizuar
takime diskutuese pr projekt
ligjin pr pyjet, me pjesmarrjen e
gjer t prdoruesve, shoqatave,
shrbimit pyjor, bashkive dhe Ministris. Jan dhn mendime t
ndryshme dhe konkluzionet e
takimeve, si dhe shqetsimet pr
problemet n pyje jan prcjell
nga Federata n organet qendrore,
prfshir Presidentin, Kryetarin e
Kuvendit, Kryeministrin, ministrit e organe t tjera.
Dy muaj m par, Federata ftoi tre

deputet t Kuvendit, prfshir

Kryetarin e Komisionit Parlamentar pr Veprimtarit Prodhuese,
Tregtin dhe Mjedisin, z. Eduard
Shalsi, pr nj vizit n terren n
pyjet e fshatit Zall-Dajt, ku u
takuan dhe biseduan me banor
t fshatit Zall-Dajt, prdorues t
pyjeve t familjeve dhe t fshatit,
me prfaqsues t shrbimit pyjor dhe t Njsis Administrative
Zall-Bastar. Deputett u njohn
me gjendjen, prdorimin e pyjeve
dhe plotsimin e nevojave t fshatarve me prodhime drusore e jodrusore, me modelet e mira t
menaxhimit tradicional t pyllit
nga fshati dhe familjet.
Federata ka organizuar edhe
takime t nivelit kombtar me prfaqsues t Kuvendit, t organizmave ndrkombtare dhe me aktor t shoqris civile pr krijimin
e nj mjedisi t prshtatshm politik, ligjor dhe institucional pr t
siguruar t drejta mbi pyllin pr
prdoruesit tradicional, shoqruar me fushata n media nprmjet publikimeve n gazeta kombtare dhe n gazetn Jeto
Gjelbr (organ i prbashkt i Fed-

i mund t pranohet t lihen jasht kontrollit subjektet private q shfrytzojn

n pyje, sikurse po ndodh tani, q specialistt me arsim profesional pyjor t
pushohen nga puna e t zvendsohen nga militant partiak, pyllzime me
fidan halor t sjell nga importi pothuajse plotsisht t dshtuar apo fidan bliri
t sjell nga Turqia t infektuar q jan mbjell n rrugt Tirans e jan thar,
shifra t kadastrs s pyjeve krejtsisht t pabesueshme, efektiviteti i projekteve jo ai i pritur, vlera e gjobave t vjela vetm 0.13%; n faqen e internetit
procesionarja e pishs quhet smundja e pishs, ndrtimi i HC-ve n zona t
mbrojtura etj.

erats dhe organizats simotr n

Kosov) dhe nj dokumentar
dedikuar Pylltaris n Radio Televizionin Shqiptar. Problemet dhe
shqetsimet e dala u jan prcjell
institucioneve vendim-marrse dhe
organizmave ndrkombtare.
Nga diskutimet rezulton se projektligji pr pyjet e kullotat ka progres n drejtim t njohjes s prdoruesve tradicional, t drejts
tradicionale t prdorimit, njohjen e rolit t shoqats pr planifikimin e punimeve, normimin e
puns s ekspertve dhe detyrimin
pr t emruar specialist pyjesh
pr bashkit.
Specialistt e pyjeve dhe publiku
i gjer jan shum t shqetsuar
nga dmtimet dhe shfrytzimet
barbare praktikisht t pariparueshme nga kontrabanda n
pyje, e mbshtetur nga politika
dhe korrupsioni brenda sektorit.
Shkatrrimi nuk ndodh tek pyjet
e fshatit por tek ata shtetror q
konsiderohen pa zot.
Reforma
territoriale
krkon q edhe n sektorin e
pyjeve t bhen prshtatjet e duhura lidhur me organizimin e shrbimit pyjor, t sektorve n terren
dhe marrdhniet midis palve t
interesuara. Po ashtu, do t prshtaten edhe shoqatat e prdoruesve t pyjeve e kullotave.
Duhet t sqarojm se kalimi i pyjeve tek prdoruesit fshat
dhe familje rurale sht njohje e
t drejts zakonore, t njohur qysh
nga mesjeta me kanunin e Lek
Dukagjinit, at t Labris dhe kanune t tjera vendore.

Krkohet hartimi i Planit

t Prgjithshm t zhvillimit t
Pyjeve e kullotave, Strategjia dhe
ligji i ri pr pyjet, por kryesore sht zbatimi i tyre dhe puna e Ministris nuk matet me numrin e
ligjeve dhe udhzimeve q nxirren por me ruajtjen dhe prmirsimin e gjendjes s pyjeve e kullotave dhe shtimin e t ardhurave
prej tyre.
Duket nj pik kthese fakti q pr her t par kto vite
Ministri i Bujqsis para pak javve u shpreh se shkaku kryesor i
prmbytjeve n vend sht prerja
e pyjeve.
Dshiroj t prgzoj disa
autor t librave apo kujtimeve pr
pyjet si Irfan Meko, Prparim
arani, Daut Kroi, Selman Mziu, libri i kohve t fundit Pyjet
dhe tranzicioni nga Mehmet
Meta, Genci Kacori, Ferdin Lii,
Kol Malaj e t tjer, t cilt
ngren shqetsime pr gjendjen e
rnd n pyje dhe japin mendime
pr prmirsime.
Si mund t pranohet t
lihen jasht kontrollit subjektet private q shfrytzojn n pyje,
sikurse po ndodh tani, q specialistt me arsim profesional pyjor t
pushohen nga puna e t zvendsohen nga militant partiak, pyllzime me fidan halor t sjell nga
importi pothuajse plotsisht t
dshtuar apo fidan bliri t sjell
nga Turqia t infektuar q jan
mbjell n rrugt Tirans e jan
tharw, shifra t kadastrs s pyjeve
krejtsisht t pabesueshme, efektiviteti i projekteve jo ai i pritur,
vlera e gjobave t vjela vetm
0.13%; n faqen e internetit procesionarja e pishs quhet
smundja e pishs, ndrtimi i
HC-ve n zona t mbrojtura etj.
Pr librin e fundit q trajton probleme t kohs, do t ftoja Ministrin dhe organet e tjera q cilsohen
n libr ti shqyrtojn problemet e trajtuara, t mbajn qndrim dhe t japin
zgjidhje, prndryshe nuk mund t pranohet m tej kjo gjendje dhe u takon
pylltarve t mbajn qndrimin e tyre.
Duhet t njohim e shohim
realitetin n sy dhe t reagojm shpejt, prndryshe do t prfundojm
edhe m keq akoma.
Megjithat, le t prpiqemi pr t
ndikuar ende n Komisionin e Kuvendit q n projektligjin pr pyjet
e kullotat t merren parasysh propozimet e bra nga ana e jon pr
reformn n pyje q:
T zgjidhet forma e pronsis, fshati t ket pronat e veta t
pyjeve e kullotave;
Ligji t njoh t drejtn e
kalimit t pyjeve e kullotave n
pronsi t familjeve rurale, t cilt i
kan ruajtur e prdorur tradicionalisht ato sipas t drejts zakonore; t

drejtn pr shitjen e prodhimeve

pyjore kundrejt nj tarife lehtsuese
apo pa tarif pr familjet n nevoj.
T thellohet decentralizimi
i kompetencave drejt bashkive pr
miratimin e planeve t mbarshtrimit, t mundsis vjetore t
shfrytzimit, pr gjuetin, pr siprfaqet q hiqen nga fondi pyjor e
kullosor; Kshilli Kombtar i Territorit apo ai i Ujrave para se t
marrin vendime pr tjetrsimin e
siprfaqeve t pyjeve e kullotave,
detyrimisht t marrin plqimin e
kshillit bashkiak, t fshatit dhe shoqatave t prdoruesve;
T njihet ligjrisht kontributi ekonomik financiar i pyjeve,
duke prfshir prve lnds, druve
t zjarrit e prodhimeve t dyta, edhe
produktet e kullotjes s bagtis n
pyje dhe shrbimet n ekosistem mbrojtjen e toks e t ujrave,
ndikimin mbi shndetin e njerzve,
prvetimin e karbonit, mbrojtjen e
biodiversitetit etj.
T krijohet Qendra Kombtare e Teknologjis s Informacionit n fushn e pyjeve dhe kullotave pr t mbshtetur kadastrn pyjore, kryerjen e Inventarizimit Kombtar t Pyjeve dhe aktivitetet
monitoruese n pyje n prputhje
me marrveshjet dhe detyrimet
ndrkombtare.
T krijohet Bordi Kshillimor i Pyjeve, sikurse dhe n mjaft
sektor t tjer, pasi askush nuk
mund t zvendsoj rolin e tij
koordinues e mbshtets i Ministris dhe organeve vendim-marrse
dhe ekzekutive.
sht detyr e Ministris t
siguroj botimin e nj reviste teknike shkencore pr pyjet e kullotat,
me kontribut t veant nga Fakulteti i Inxhinieris Pyjore dhe Shkolla
e Mesme Pyjore Shkodr, e t mos
mbetemi vetm me gazetn Jeto
gjelbr apo Kurora e Gjelbr, t
cilat kan pa dyshim merita t padiskutueshme pr informimin e specialistve dhe t opinionit publik.
T rivendoset autoriteti i shrbimit
pyjor duke vendosur profesionist
me arsim pyjor n t gjitha hallkat e
sektorit, dhe jo militant partiak,
me mbshtetjen e organeve shtetrore dhe t vet punonjsve t
ktij shrbimi, pr t prmirsuar
gjendjen dhe siguruar zhvillimin e
qndrueshm t sektorit.
Me kt rast, dshiroj t shpreh
mirnjohjen time dhe tuajn pr
brezat e pylltarve veteran q ja
kushtuan jetn e tyre pylltaris shqiptare. Le t jet ajo frymzim pr
brezat e rinj t pylltarve pr ta
rimkmbur sektorin dhe pr pavendosur n vendin q i takon n
ekonomin e vendit dhe n
ndrgjegjen kombtare.
Edhe nj her, Gzuar pr shum
vjet Ditn e Shrbimit Pyjor.

SHKURT 2016

PYLLI FAMILJA DHE TRADITA

Nj Xhevahir Kurore n Ballkan

thot: do vit m duhet t shpenzoj
rreth dhjet dit pr t marr nj leje.
T duhet t japsh shpjegime se ku
synon ti drgosh drurt e prer, por
nse spcialisti i agjensis s pyjeve nuk
sht i pranishm, jemi t detyruar t
fillojm veprimet nga e para. Edhe n
rastin e prdorimit t biomass, s
mbeturinae drusore nga prerjet, m
duhet t krkoj leje. E m duhet gjithashtu q edhe n kt rast t bj nj
pages thot ai. Pa t gjitha kto procedura un do t isha n gjendje ta
prdorja pyllin shum m mir. E
nse kjo situat nuk ndryshon, do t
jem i detyruar q nj dit t heq dor
nga ky aktivitet.

Vijon nga numri i kaluar

BUROKRACIA
Betejat me pyjet publike nuk jan
t vetmet pengesa brenda politikave
qeverisse. Ato ekzistojn gjithashtu edhe n lidhje me pronart e
pyjeve private apo pronart e pyjeve
familjare, prdorimin e pyjeve nga
t cilt autoritetet e kan kufizuar
n nj mas t konsiderueshme.
Z.Kola shprehet: Pronarve t
pyjeve familjare ju duhet t kaprcejn rreth dhjet pengesa burrokratike. S pari, paraqitja n kadastr
pr t marr dokumentat e pronsis. M pas, krkesa n komun pr
leje prerjesh n pyll. Pas ksaj,
pemt q do t lejohet t priten
duhet t damkosen nga agjensa e
pyjeve ku volumi i mass s prer
sht i paracaktuar. Agjensia e pyjeve
ju lejon t realizojn transportin
vetm gjat nj periudhe kohore t
caktuar. Kola shfryn. Duket sikur
t thon: jeta juaj sht n duart
tona.
Arno Willems antar i Bordit q
gjithashtu sht me ne n kt
udhtim shton: Qeveria ka monopol mbi menaxhimin e pyjeve dhe
lshon leje n form favoresh. Parimisht pronart privat t pyjeve nuk
duhet t krkojn leje. N Holland
atyre ju lejohet t marrin vet vendime mbi mnyrn e menaxhimit
t pyllit t tyre, pr aq koh sa kjo
bhet n mnyr t qndrueshme.
Fermeri Gasper ka nj eksperienc
praktike me sistemin kokfort. Pasi
veshi nj kostum pune ngjyr portokalli t elur filloji t demostroj
se si mund t pritet nj pem pa e
dmtuar at (gj q nuk prbn nj
lluks t pa nevojshm n nj vend
ku fermert ende vdesin gjat operacionit t prerjes s pemve), e na

Fermeri Gasper duke punuar n pyll

Fermert prpiqen ti shmangen

sistemit, si pr shembull krkojn
t presin m shum drur nga sa ju
lejohet. Kjo mund t realizohet
duke korruptuar zyrtart, ose duke
br prerje n mnyr t fsheht
gjat fundjavave. Por kjo sht e rrezikshme, nse kapen n operacione

t tilla t pa ligjshme, gjobat jan t

konsiderueshme, shprehet Azem
Teneqja. S bashku me nj mik ai
ngarkon drurt n nj kamion. N
xhakoventn e tij me grma t
mdha sht shkruar Stil i Lir.
Kt vit m kan kapur dy her.
M sht dashur t paguaj nj gjob

prej 800 Euro, si dhe m konfiskuan

makinn pr 10 dit. Ai ndalon pr
nj ast dhe ndez nj cigare. Kjo
sht e vshtir pasi nuk fitoj as 250
Euro n muaj dhe m duhet t
prkujdesem pr tet antar t
familjes.
Duke lobuar n nivel kombtar
CNVP prpiqet t arrij m shum
fleksibilitet n sistem. Gjat darks
n qytetin e Pejs, Bashkim Gashi,
Presidenti i Shoqats Kombtare t
Pyjeve ju bashkua grupit ton. Gashi
sht nj person me nj histori t
veant: gjat lufts s Kosovs ai ka
shrbyer si snaiper n Ushtrin lirimtare t Kosovs dhe ka luftuar
kundr Serbve q vajtn t zaptonin fshatrat. Tani m duhet t luftoj
n kt betej t dyt, na thot ai.
Vetm se kt rradh jo me arm,
por me fjal.

(vijon n faqe 6)

Pronari i pyllit Azem Teneqja (n t djatht) duke ngarkuar dru s bashku me nj partner, ndrkoh q
shpjegon mbi gjobat e larta q mund t marr nse pret pemt e veta

SHKURT 2016

PYLLI FAMILJA DHE TRADITA

(vijon nga faqja 5)

Me nj ndjesi t thell pr situatat

dramatike ai na shpjegon se si e filloji betejn e tij t dyt. N 2003
Kombet e Bashkuara prgatitn
legjislacionin e Kosovs. Ata nuk
kuptojn asgj nga pyjet tona. Fermert nuk ishin t knaqur nga ky
legjislacion, por qeveria ndrkoh
u shpreh: sht m mir t kemi
nj ligj fardo, se sa t mos kemi
ligj fare. I pa knaqur me procesin,
ai vendosi t krijoj nj shoqat dhe
vajti n departamentin e pyjeve. Ju
desh t priste atje pr tre or thjesht pr t marr kt prgjigje: I
dashur djalosh, ne kemi shum
njerz t kualifikuar e me eksperienc. A mendon ti se ne nuk jemi
t aft ta kryejm si duhet detyrn
ton?
Ndrsa prtyp ushqimin q tashm
i sht ftohur, na tregon se si ai m
n fund u paraqit n zyrat e SNV
n Shqipri, ku lobimi n nivel
kombtar kish zn vend prej kohsh tashm. Nga ai moment e m
tej bashkpunuan ngushtsisht pr
t ndrtuar shoqatat lokale t pyjeve.
Tashm ne nuk prbjm nj grup
to vogl njerzish: n kemi 16 shoqata n nivel komune q jan bashkuar n shoqatn kombtare. Ata
tashm kan prfituar nga nj z i
prbashkt. Kjo sht fuqija e
CNVP/SNV. Prmes takimeve t
organizuara, autoritetet, shoqatat
dhe fermert kan njohur njri
tjetrin, dhe duke treguar shembujt
e mir nga projektet tona, ne po fitojm respekt gjithnj e m shum.
Qeveria papritmas filloji t na pyes
se far mendojm ne rreth propozimeve t tyre. N t kaluarn m
sht dashur t pres npr zyra pr
tre or rrjesht, sot mund t telefonoj
e tju them: Po vij tek zyrat tuaja.

mund ti ndryshoj gjrat n mnyr

rrnjsore. Por a do t zgjidhen t
gjitha n kt mnyr? Gashi
buzqesh. Do t bhet e mundur,
n Balkan do gj shkon drejt ekstremitetit. Por pastaj duke ju kthyer seriozitetit ai thekson: Ende nuk
jemi atje, por po bjm hapa n
drejtimin e duhur.
GURT E BARDH
E nesrmja fillon prsri me mjergull. Nj vizit n Kuks, shum
pran kufirit n Shqipri, ku CNVP
ka n program punn me t drejtat
e prdoruesve. Ndrsa automjeti
kalon prmes rrugve t ngushta n
male, Isuf Omuri nga CNVP Shqipri ndan me ne nj msim historik. N mnyr tradicionale fermert n Shqipri i kan shnuar tokat
e tyre me gur t bardh. Ata nuk i
rregjistronin tokat pr tju shmangur
pagess s taksave.
Gjat rregjimit komunist q erdhi n
fuqi n vitin 1944, qeveria e uzurpoji t gjith tokn. Pas rnies s
komunizmit n 1992, qeveria e re
premtoji q fermert do ta merrnin
tokn n prdorim, por ky premtim
ende nuk sht mbajtur plotsisht.
Sidoqoft fermert filluan ta mbronin tokn pyjore, bazuar n kufijt
e caktuar shekuj m par, por ata
jan t pa sigurt lidhur me menaxhimin e pyjeve pasi kan frikn se
m von pylli do tju merret prsri.
Me mbshtetje nga SNV dhe m
von nga CNVP, 60 prqind (m
shum se 500,000 hektar) e t gjith
siprfaqes pyjore i jan dhn pushtetit lokal si pyje komunale si dhe
jan krijuar 250 shoqata t prdoruesve t pyjeve. Hapi i mtejshm sht: t drejta prdorimi in-

dividuale pr vet fermert.

Ndokush mund t kish menduar
nj vend m komod pr takim se sa
nj kthes rruge, por gjithsesi ishte
vendi perfekt pr nj bashkbisedim. Shtat fermer ishin s
bashku. Vetm ca drur gshtenjash
jan t dukshme npr mjegull.
Veanrisht ktu fermert e kan t
varur jetn nga kto gshtenja. N
Kuks shoqata lokale e pyjeve me
mbeshttje nga CNVP ka ndihmuar
30 familje fermere q t marrin t
drejtat e tyre t prdorimit. Ekspertt
e GPS kan br shnjimet e tokave
t tyre dhe n konsultim me komunitetin prcaktuan kufijt.
Fermert e pyjeve familjare i tregojn
dokumentat e tyre me krenari: dosje
me rreth njzet faqe tekst, firma dhe
harta. Shikoni, tregon Z. Omuri.

far ndryshimi prbn t kesh nj

dokument t till? e pyesim.
Tashm kam m shum forc
prgjigjet fermeri Behar Halili. Kam
m shum besim pasi kam n duar
nj dokument t ligjshm. Fermeri
Avdyl Meta gjithashtu na afrohet
duke u shprehur. Tashm un ndihem i sigurt pr t br investime.
M par nuk i kushtonim dhe aq
shum kujdes pyllit, pasi nuk e din-

Avdyl Meta tregon se ai ka marr t drejtn e prdorimit pr pyllin e tij

Kto jan firmat e fqinjve. Ndrsa

ktu, firmat e bashkshorteve t fermerve, pr t garantuar gjithashtu t
drejtat e tyre. Koordinatat e toks
jan treguar n mnyr t sakt, jan
hedhur n mnyr t dukshme n
hart duke prdorur Google Maps.

im se kujt i takonte n fakt. Prisnim

pemt m t mira. Tani ne i lm
ato nn mbrojtje pa i prer. M
duket sikur po punoj n kopshtin
tim.
Fermeri Hasan Hasani
ende nuk sht trsisht i knaqur.

M par ne prisnim pemt

m t mira, tani ato i ruajm.
M duket sikur jam duke
punuar n kopshtin tim

Tashm Gashi qndron i ulur n

tryeza me qeverin duke diskutuar
dhe prgatitur nj ligj t ri pr pyjet.
Ata kan hedhur vshtrimin tek ne:
krkojn t dijn opinionet tona?
Ndr t tjera, Gashi arriti tju
mundsoj fermerve prdorimin e
ndrmarrjeve private t pyjeve
ndonse n nj mas t kufizuar,
duke zvendsuar kshtu kontrollin total t menaxhimit t pyjeve nga
qeveria. Gashi beson se ligji i ri

Fermer duke u kthyer nga pylli n Kosov

Ne e kemi kt pyll vetm n prdorim pr pesdhjet vjet, por ne

duam ta kemi at n pronsin
ton, pasi ka qn pron e
paraardhsve tan. Nuk kam besim
tek qeveria, ne kemi kaluar prmes
eksperiencash t kqija. Fermert
e tjer buzqeshin dhe tundin kryet, ata t gjith e kan kt ndjesi.
E ARDHMJA
Por nj hap prpara, sht nj hap
prpara. Krahas 30 fermerve n
kt fshat, n total m shum se
600 fermer i kan identifikuar zyrtarisht t drejtat e tyre t prdorimit. Me mbi 200,000 fermer t tjer
q ende nuk i kan identifikuar
ato, rruga pr tu prshkuar sht
ende e gjat. Qllimi sht q shoqatat lokale t pyjeve ta ndrmarrin vet kt proces n t ardhmen,
bazuar n shembullin e ofruar nga
CNVP n Kuks. Jo vetm sa i
takon t drejtave t prdorimit n
Shqipri: eventualisht t gjith
projektet e CNVP duhet t merren prsipr nga shoqatat. N
mnyr t ngjashme si u vazhdua
programi i SNV nga CNVP, me
kalimin e kohs shoqatat do t
vazhdojn punn e CNVP. Topi
i qndrueshmris vazhdon t
mbetet n fush.
Kjo gj krkon qndrueshmri financiare. Sidoqot, shoqatat jan
ende shum t varuara nga projektet. Si argumenton Agron Nikqi nj nga drejtuesit e nj shoqate lokale t pyjeve: Nse
CNVP do t largohej n kto
moment, do gj do t shembej
si nj shtpi prej letre.
Ne na duhet t msojm m mir
se si t gjenerojm fonde dhe si t
marrim t ardhura prmes ofrimit
t shrbimeve t tilla si trajnime, apo
prodhimi i biomass. Peter Kampen e njeh kt vshtirsi. Ndaj,
CNVP bashkpunon me shoqatat
e pyjeve pr ti aftsuar ato q t krijojn t ardhura n mnyr efiente,
t jen t pa varura dhe t qndrojn
mbi kmbt e tyre me kontribute
pr t paktn 50%.
Kjo pa dyshim nuk ndodh brenda nats. Pyjeve ju duhen nga
njzet e deri n njqind vjet q t
rriten trsisht.

SHKURT 2016

PYLLI FAMILJA DHE TRADITA

KONTRIBUTI I NJERZVE
Nj kuror e Ballkanit. Kshtu
paraplqen ta quaj Michel Farkas,
Drejtori Menaxhues, CFO nga SNV
dhe Drejtues nga CNVP, organizatn q lindi nga CNVP. Bm prpjekje t krijonim dika q t mbetej
pas kur t mbyllnim programin. Ju
punoni pr zhvillim t qndrueshm. CNVP sht shembulli
q tregon se nj projekt mund t
vazhdoj edhe kur largohet organizata mm.
Pr SNV ishte plotsisht e prshtatshme prania e nj ekipi i cili
krkonte t vazhdonte punn e nisur. Kontratat me Sida do t mbaronin n 2014. Sidoqoft, ne e shqyrtuam situatn me kujdes koh para
se t ndodhte kalimi. Farkas: Ju
ende duhet t keni siguri n cilsi.
Nse procesi dshton, do t jet jo
mir edhe pr ne gjitahshtu.Por pati
besim t mjaftueshm n ekipin e
CNVP gjithashtu besimi ekzistonte
edhe tek Sida q kishte dshirn t
transferonte kontratat me SNV tek
CNVP.
Kampen nuk ka vshtirsi t na tregoj fushat kryesore t suksesit t
CNVP. Rrekorde t mira, nj histori e gjat, dhe ndoshta m e rndsishmja nga t gjitha: nj ekip i dedikuar q ashtu sikurse shprehet dhe
Kampen sht nj ekip i sprovuar

dhe me eksperienc mbi t ciln

mund t mbshtetesh.
Antari i Bordit Maarten Bremer,
q ka shrbyer si Drejtori Rajonal i
SNV pr Ballkanin nga 2003 deri
n 2006, gjithashtu vlerson faktorin ekip. Ata t gjith hoqn dor
nga shprblimi, pr disa prej tyre kjo
nnkuptoji dhe pagn e nj periudhe prej nj viti e gjysm. Pasiguria
ekzistonte nse do t kishte vazhdimsi me prfundimin e kontratave t Sida, por ata e morn riskun
prsipr. E kjo gj sht trsisht e
veant.

I gjith ekipi hoqi dor

nga pagesa e
shprblimeve
duke i investuar ato n nj
organizat t re

Ather ju mund t shihni vet

rezultatin; ndrkoh q n bujqsi pr shembull pas mbjelljes, ju e
merrni rezultatin brenda nj sezoni. Sidoqoft, shton Kampen, i cili
q kur ka qn gjasht vje e dinte
se donte t bnte dika me menaxhimin e pyjeve: Un jam pylltar.
Un nuk mendoj vetm pr dy
vitet n vijim, por mendoj pr dekadat.

NJ ORGANIZAT
ELASTIKE
Po t pyessh cilindo antar t ekipit
t CNVP nse ka dika q ka ndryshuar n punn e tyre, prgjigja pothajse e njjt sht se lidhur me
prmbajtjen asgj nuk ka ndryshuar,
por organizata sht br shum m
elastike dhe e aft ti prshtatet situatave t ndryshme. Kampen shprehet: SNV sht nj korporat e
madhe. Shum koh kalohet duke
diskutuar se far ndodh n Afrik
apo Azi si dhe nse t duhet t
prqndrohesh n shtjet e
edukimit, qeverisjes apo ujt. Pr
mua kjo nuk ishte dhe aq shum
trheqse, pasi ne e kishim shum
t qart se ne donim t vazhdonim
punn me pyjet.
Nga 2009 e m tej pylltaria nuk pr-

bnte m sektorin kryesor dhe aktivitetet duhej t harmonizoheshin

brenda energjis s rinovueshme.
N nj moment t caktuar kjo situat i ngjante nj xhakete t ngusht.
Ndaj, ne po mendonim t shkputeshim nga SNV edhe m par
se SNV t kish marr vendimin pr
tu larguar. Kur SNV u largua nga
Ballkani planet tona t biznesit ishin gati.CNVP sht tashm n
gjendje t zhvilloj shum m
mir aktivitetet e saj nga nj perspektiv pyjore. Subvencionet pr
vazhdimsi nga Sida nuk do t ishin marr nse programi do t ishte ende nn SNV, pasi projektet
nuk prputhen me prioritetet aktuale t SNV.
Gjithsesi marrdhniet me SNV
mbetn ende t mira, si dshmohet nga antart e bordit t SNV,
dhe pr shkak t pozicionit t vet
CNVP si pasardhse e SNV.
CNVP nuk do t ishte e mundur t qndronte s bashku me
SNV. Deri n 2009 ne ishim krenar t ishim pjes e SNV, thot
Kampen.
Bremer tund kokn. E plqej
iden. SNV ka ngritur kapacitetin
e CNVP dhe CNVP nga ana e saj
ngre kapaciettet e shoqatave lokale
t pyjeve. Pr mua ky sht thelbi i bashkpunimit pr zhvilim:
ndrtimi i kapaciteteve, dhe jo
thjeshte nj fluturim e largim nga
nje vend i caktuar.
Nj tjetr ndryshim krahasuar me

periudhn e SNV sht rritja e

ndjesis s pronsis, komenton
Kampen. Ne jemi nj organizat
m e vogl, ndaj punonjsit jan
m t angazhuar. Nse dicka do
t shkoj keq, nuk kemi ndonj
organizat t madhe q t na mbuloj shpatullat, ne jemi prgjegjs
pr vetveten.
STRATEGJIA
Brenda SNV, asnjher m par
nuk ka ndodhur nj tranzicion i
till. Farkas tregon se meqnse
nuk ka m nj financim fiks nga
Ministria e Punve t Jashtme t
Hollands, organizatat e SNV po
ngrejn vet fonde duke u br
kshtu m kreative dhe m t
prqndruara. Disa ekpe brenda
pak vitesh mund t mbahen mbi
kmbt e tyre. Por shton Kampen:
nj sens emergjence sht i
nevojshm pr ti dhn ekipit
shtysn e duhur. Emergjenca
mund t krijohet duke thn: ju
keni ende dhe nj vit me SNV,
prgatisni nj plan biznesi.
Bremer mendon se kjo sht nj
ide interesante. N kt mnyr
SNV mund ta shoh rolin e e saj
si nj organizat e aft pr t lvizur nga mbshtetja dhe pr t
ln dicka pas.
A sht SNV aktualisht e angazhuar n ndrmarrjen e nj
hapi t till? Farkas shprehet
ndershmrisht: Dy vitet e fundit
modeli i biznesit t SNV ka qn
i prqndruar m shum n marrjen e mbshtetjes nga donatort,
se sa n shtrimin e pyetjes se si
nj projekt mund t bhet i pavarur. Duke siguruar se ju mund
t mbijetoni, pr t qn t aft
t bni transferimin m von.
Nse i njohim mir gjurmt e bi-

Haki Kola, Drejtor CNVP Kosov

Nga 2009 e m tej pylltaria nuk

prbnte m sektorin kryesor
dhe aktivitetet duhej t harmonizoheshin brenda energjis s
rinovueshme. N nj moment
t caktuar kjo situat i ngjante
nj xhakete t ngusht. Ndaj,
ne po mendonim t shkputeshim nga SNV edhe m
par se SNV t kish marr vendimin pr tu larguar.
Kur SNV u largua nga Ballkani
planet tona t biznesit ishin
gati.CNVP sht tashm n
gjendje t zhvilloj shum m
mir aktivitetet e saj nga nj
perspektiv pyjore.
Subvencionet pr vazhdimsi
nga Sida nuk do t ishin marr
nse programi do t ishte ende
nn SNV, pasi projektet nuk
prputhen me prioritetet aktuale t SNV.

znesit ton dhe e kuptojm se si

mund ta ruajm mbshtetjen nga
donatort, un nuk e prjashtoj
mundsin se n t ardhmen ne
mund ta zbatojm m shpesh
strategjin pr t krijuar organizata t pavarura.
A mundet q rasti i nj organizate t till bij t prsritet dhe
n vende t tjera? T paktn ka
disa aspekte thelbsore q duhet
t sigurohen. N opinionin e
Kampen sht e rndsishme q
t kesh nj program solid q ka
kohn dhe hapsirn n dispozicion pr tu eksprimentuar dhe
zhvilluar. Nga ana tjetr duhet t
jesh i sigurt q ideja t vij nga
vet njerzit, q ka nj drejtim t
mir dhe nj ekip me shpirt
siprmarrs, shton Farkas. Realisht nj prqasje e but e orientuar nga njerzit.
Dhe me kto diskutime ne i kthehemi faktorit m kritik, atij njerzor. Kjo ndoshta u shpreh m s
miri nga Bashkim Gashi gjat vizits son n terren. CNVP ose
SNV, kto jan thjesht shkronja.
CNVP pr mua sht Peter Kampen. Kam besim tek Peter, kam
besim tek Haki Kola. Ata kurr
nuk do t na ln ne n balt.

Vizita n terren Kosov dhe

Shqipri, Dhjetor 2014
Botuar Holland, Mars 2015

SHKURT 2016

CNVP an inheritance
of SNV
Author Selma Zijlstra
Photography Leonard Fustle
Article of Vice Versa1
(Translated from original
Dutch article in Vice Versa)

BUREAUCRACY
The struggles with the public forests are not the
only obstacles within the government policy.
These also exist regarding private forest owners, or family forest owners, whose use of the
forests are considerably limited by the authorities. Kola: 'Family forest owners need to overcome about ten bureaucratic obstacles. First,
going to the cadastre to get their ownership
papers. Then, making a request to the municipality for a harvest permit. After that, the trees
that will be allowed to be cut need to be marked
by the forest agency and the volume of the
harvest is determined. The forest agency will
allow you only a certain period to transport
your wood.' Kola grumbles. 'As if they are saying: your life is in our hands.'
Board member Arno Willems is also joining
our "road trip" and adds: 'The government has
a monopoly on the forest management and
provides permits as a favour. The private forest
owners in principle should not need to require
a permit. In the Netherlands they are allowed
to decide themselves how to manage their forest, as long as it happens sustainably.'
Farmer Gasper has practical experience with
the stubborn system. After he dressed in a bright
orange outfit demonstrated how to cut a tree
safely (no unnecessary luxury in a country in
which farmers still die during tree harvests), he
says: 'Each year it takes me about ten days to get
a permit.
You have to explain when you intend to carry
out the harvest, but if the forest agency specialist does not show up, you have to start all over
again. Even for the use of biomass, the wood
waste from harvest, I have to request a permit.
And I have to pay for all of this too.' He sighs.
'Without all those procedures I would be able
to use the forest much better. If this doesn't
change, one day I will quit.'
Farmers try to get around the system. For example, to cut more than is allowed. This can be
done by bribing an official, or secretly harvesting at the weekend. This is risky, if caught, the
fines are not small, knows Azem Teneqja. Together with a companion he loads wood in a
truck. On his sweater in big letters it is written
'Free Style'. 'This year I have been caught two
times already. I have to pay 800 euro fines and
they confiscated my vehicle for ten days.' He
pauses and lights a cigarette. 'It is difficult. I
earn not even 250 euro per month and am
taking care of eight family members.'
Through lobbying at national level CNVP tries
to achieve more flexibility in the system. During the evening diner in the town of Peja, Bashkim Gashi, the President of the National Forest
Association, joins us. Gashi is someone with a

special history: during the Kosovo-war he was a

sniper in the Kosovo Liberation Army and
fought against the Serbs who came to plunder
the villages. 'Now I am fighting my second battle, he says. 'Only this time not with arms, but
with words.'
With a great feeling for dramatics he explains
how he started this second 'battle'. 'In 2003 the
UN designed the legislation in Kosovo. They
did not understand anything of our forests. The
farmers were not happy, but the government
said: 'it is better to have any law than no law at
all.' Unsatisfied with the process, he established
an association and went to the department of
forestry. He needed to wait there for three hours
to receive the following answer: "Dear boy, we
have a lot of qualified and experienced people.
Do you think we cannot carry out our jobs
properly?"'
While he shuffles the already cold food inside
his mouth, he tells how he finally came to SNV
in Albania, where lobbying at national level
has already taken place for some time. From
that moment on they cooperated closely to build
local forest associations. 'We are no longer a
small group of people: we have 16 associations
at municipal level that are joint in the national
association. They received a voice. That is the
strength of CNVP/SNV. Through organised
meetings, the authorities, associations and farmers got to know each other, and by showing
good examples from our projects, we are gaining respect. The government suddenly started
asking what we thought about their proposals.
In the past I had to wait for three hours, nowadays I can phone and say: "I am coming to your
office".'
'Before we were cutting down the best trees,
now we leave them. It feels as if I am working in
my own garden'
Currently Gashi is sitting at the table with the
government discussing and designing a new
forest law. 'They are looking at us: what is your
opinion?' Among other things, Gashi managed
to enable farmers to make use of private forest
enterprises to a limited extend, instead of having the whole forest management controlled by
the government. The new law can radically
change things, beliefs Gashi. Are all problems
solved then? Gashi laughs. 'It would be possible, on the Balkans everything goes in extremes.'
But then he makes a serious remark: 'We're not
there yet, but we are making steps in the right
direction.'
WHITE STONES
The next day starts foggy again. A visit to Kukes,
just across the border in Albania, where CNVP
works with user-rights, is on the programme.
While the car drives over the small roads in the
mountainous landscape, Isuf Omuri from
CNVP Albania gives a concise history lesson.
Traditionally farmers in Albania marked their
land with white stones. They did not register
their land to avoid paying taxes. During the
communist regime which came to power in
1944, the government usurped all the land. After the collapse of communism in 1992 the new
government promised that the farmers would
get their land back in use, but this promise is
not completely granted yet. The farmers started, however, protecting the forest lands, based
on the century old borders, but unsecure regarding forest management because they fear
that the forest will later on be taken away again.
With support from SNV and later on from
CNVP, 60 percent (more than 500,000 hectares)
of all forests are given to the local government
as communal forests and 250 forest users' associations are established. The next step is: individual user-rights for the farmers themselves.

One can imagine a cosier meeting place than in

the middle of a big curve in the road, but still it
appears to be a perfect location for a conversation. Seven farmers have gathered. Only a few
chestnut trees are visible in the mist. Especially
here the farmers depend on those chestnut trees
for their livelihood. In Kukes, the local forest
association with support from CNVP helped 30
farmer families to obtain their individual userrights. GPS-experts mapped the land and in
consultation with the community the borders
were defined.
The family forest farmers proudly show their
documents: files with about twenty pages of
text, signatures and maps. 'Look', points Omuri.
'Those are the signatures of the neighbours.
And here, those of the spouses of the farmers,
to assure their rights also.' The coordinates of
the land are precisely indicated, visualised on a
map using Google Maps.
What makes the difference having such a document? 'I have much more power now' answers the farmer Behar Halili. 'I feel more confident because I have a legal document.' Farmer Avdyl Meta also approaches. 'I now feel secure to make investments. Before we didn't look
after the forests very well, because we did not
know who it belonged to, actually. We were
cutting the best trees. Now we leave those. It
feels as if I am working in my own garden.'
Farmer Hasan Hasani is not yet completely
happy. 'We only have it in use for fifty years,
but we want to have it as our own property,
because it was the property of our ancestors. I
do not trust the government, we have had bad
experiences.' The other farmers smile and nod;
they all know that feeling.
THE FUTURE
But a step forward is a step forward. Besides the
30 farmers in this village, in total more than 600
farmers have officially identified their userrights. With over 200,000 farmers left it is still a
long road to go. The aim is to ensure that the
local forest associations will take over this process themselves in the future, since CNVP has
provided the example in Kukes. Not only regarding the user-rights in Albania: eventually
all CNVP-projects need to be taken over by the
associations. Similarly to continuing the SNVprogramme by CNVP, in time the associations
will continue the work of CNVP. The ball of
sustainability keeps rolling.
This requires financial sustainability. However, the associations are still very dependent on
projects. As Agron Nikqi, a chairperson of a
local forest associations, argues: 'If CNVP left

now, everything would collapse like a house of

cards. We have to learn better how to generate
funds and how to gain income through our
service provision, such as training or biomass
production.' Peter Kampen acknowledges this
challenge. Therefore CNVP cooperates with the
forest associations to enable them to raise sufficient revenues to be independent and stand on
their own feet for at least 50%.
This does not happen overnight. 'Trees need
twenty to more than one hundred years to grow
completely. Only then you can see the result; in
agriculture after sowing you have the result in
one season. Anyway, adds Kampen, who already
at the age of six knew that he wanted to do something with forest management: 'I am a forester. I
do not think in two years' time, but in decades.'
PEOPLE'S WORK
'A crown of the Balkans.' This is how Michel
Farkas, Managing Director, CFO from SNV
and Chairperson from CNVP, likes to call the
spin-off of CNVP 'There is an attempt for something to stay behind when you close down the
programme. You are working for sustainable
development. CNVP shows that a project can
continue when the mother organisation leaves.'
For SNV it was quite convenient that there was
a team willing to continue. The contracts with
Sida were ongoing till 2014. Nevertheless, we
made a careful consideration beforehand. Farkas: 'You still want to have quality assured. If it
fails, it will reflect upon us as well.' But there
was sufficient trust in the CNVP-team and that
trust existed with Sida which was willing to transfer
the SNV-contracts to CNVP.
Kampen has no difficulty indicating the key areas
of CNVP's success. A good track record, a long
history and probably most important of all: a
committed team which as Kampen claims 'is a
proven and experienced team you can really build
on'.
Board member Maarten Bremer, who was SNV
Regional Director for the Balkans from 2003 till
2006, also praises the team factor. 'They all waived
their severance pay, for some of them this went to
as much as a one-and-a half year's salary. It was
uncertain if there would be a follow up, when the
Sida-contracts ended but they took the risk. And
that is quite special.'
THE WHOLE TEAM WAIVED
THEIR SEVERANCE PAY AND
INVESTED THIS IN A NEW
ORGANISATION
A FLEXIBLE ORGANISATION
Ask any team member of CNVP if something has

Kshilli Botues: R. Ndreu, N. ollaku, V. Tabaku, J. Male, B. Gashi, I. Zeka, B. Hoxha, A.Kacani
Kryeredaktor: Prof.Dr Vezir Muharremi Zv.kryeredaktor: Nijazi Idrizi, Ferdin Liaj
Redaksia: H.Kola, A.Lila, M.Shehi, Prof. Sherif Lushaj
Adresa: Bulevardi Zogu I, Godina e ZP, kati II, Tiran
Mobile: 068 40 75 975; e-mail: kontakt@fkpkk-shqiperi.org

STRATEGY
Within SNV, never before had a team made a
spin off. Farkas notices that, since there is no fixed
financing from the Ministry of Foreign Affairs of
The Netherlands anymore, SNV-organisations are
fundraising themselves and become more creative and focused. Some teams could within a
couple of years stand on their own feet. But, adds
Kampen: 'a sense of urgency is needed to give a
team this last push. The urgency could be created
by saying: you still have a year with SNV, make a
business plan.' Bremer thinks this is an interesting
idea. 'In this way SNV could see its role in being
able to move out and leave something behind.'
Is SNV currently engaged with this? Farkas is honest: 'The last two years SNV's business model was
focussed more on gaining support from donors,
rather than the question of how you could make a
project independent. Ensure that you can survive,
to be able to hand it over later. If we know the traits
of our business model well and understand how
we can maintain support from donors, I do not
exclude the possibility that in the future we would
apply the strategy more often to create independent organisations.'
Should a spin off like this be repeated elsewhere,
there are at least several essential aspects that need
to be ensured. In Kampen's opinion it is important that you have a solid programme which had
time and space to experiment and develop. And
you have to be sure that the idea comes from the
people themselves, that there is good leadership
and an entrepreneurial team, adds Farkas. 'A soft,
people oriented approach, really.'
And with this we are back at the most crucial
factor, the human factor. This was probably
best expressed by Bashkim Gashi during our
field visit. 'CNVP or SNV, these are just letters.
CNVP to me is Peter Kampen. I trust Peter, I
have trust in Haki Kola. They will never let us
down.'

Field visit Kosovo and Albania, December 2014

Published The Netherlands, March 2015
This is a translated version of the original article in Dutch. The original article is published
in Vice Versa, edition 49, March 2015 (http://
magzine.nu/magazine/Vice-Versa). Vice Versa
is a professional magazine for development of
cooperation in The Netherlands (http://
www.viceversaonline.nl/).

A 'CROWN JEWEL'
ON THE BALKANS

changed in their work, and the answer invariably

is that regarding the content nothing changed, but
that the organisation became much more flexible
and able to adapt to circumstances. Kampen:
'SNV is a large corporate organisation. You spend
a lot of time discussing what happens in Africa or
Asia and if you need to focus on education, governance or water. For me this was not very interesting, because we knew clearly that we wanted to
continue with forestry.'
From 2009 onward forestry was no longer the
main sector and the activities needed to be harmonised within renewable energy. 'At a certain
moment that became a straitjacket. Therefore, we
were thinking of demerging from SNV even before SNV decided to leave. When SNV left the
Balkans our business plans were already on the
table.' CNVP is now able to develop its activities
from a forestry perspective much better. The follow up subsidies from Sida would not have been
obtained if the programme was still under SNV,
since the projects are not fitting within SNV's current priorities.
The relations with SNV, nevertheless remained always good, as witnessed by the SNV-people being
part of the board, and because CNVP positions itself
deliberately as an SNV legacy organisation. 'CNVP
would not be possible with SNV. Up to 2009 we were
proud to be SNV', says Kampen.
Bremer nods. 'I like the idea. SNV has built the
capacity of CNVP and CNVP builds on its turn the
capacity of local forest associations. For me this is the
core of development cooperation: building capacity
instead of flying in and leaving.'
Another change compared to the SNV-time is the
increased feeling of ownership, comments Kampen. 'We are smaller and therefore staff is more
engaged. If it goes wrong, there is not a large
organisation behind you, we, are responsible ourselves.'