LALFABETO ITALIANO

Italijanska azbuka ima dvadesetjedno slovo:

1. a (a)

2. b (bi)

3. c (ci)

4. d (di)

5. e (effe)

6. f (effe)

7. g (gi)

8. h (acca)

9. i (i)

10. l (elle)

11. m (emme) 12. n (enne)

13. o (o)

14. p (pi)

15. q (qu)

16. r (erre)

17. s (esse)

19. u (u)

20. v (vu)

21. z (zetta).

18. t (ti)

Ostalih pet slova, k (cappa), j ( i lunga), x (ics), y (ipsilon), w (vu doppia), u

italijanskom jeziku se koriste za pisanje stranih rei i internacionalnih skraenica.
K (cappa) se koristi u stranim reima i u skraenicama kao kg, km, kl, kw za
(chilogrammo, chilometro, chilolitro, chilowatt).
J (i lunga) se koristi za imena Jacopo, Jolanda, majolica (maiolica), jazz.
X (ics) esto se pojavljuje u latinizmima kao reca ex: lex-re, lex- presidente, extra(un lavoro extra)/prekovremeni rad/, (un prodotto extra) /to se odnosi na vrhunsku
marku/.
Y (ipsilon) ima vrednost glasa i a pojavljuje se u nekoliko rei odomaenih u Italiji:
yoghurt, yacht, derby.
W (vu doppia) je tipino slovo engleske (whisky, week-end, sandwish ) gde se w
izgovara kao U i nemake abecede gde se w izgovara kao V (Wagner, la musica
wagneriana, watt, kilowatt).
Pored pet vokala A, E , I ,O, U, ostala slova su konsonanti.
Izgovor nekih slova :
chi (ki)
ci (i)
ce (e)
che (ke)
gi (i)
ge (e)
h

ghi (gi)
ghe (ge)

ca (ka), co (ko), cu (ku).

ga (ga), go (go), gu (gu).

- se nikada ne izgovara.

qu - iza q uvek ide u a kada iza njih stoje vokali izgovaraju se kua, kue, kui, kuo
(quadro, querella, quiete, quota.)
cq - dok se svi ostali konsonanti mogu predstaviti duplim znakom / Un cane abbaia, la
mucca pascola, una stoffa di lana, oggi piove, un gatto sul tetto, la rosa rossa, / slovo q
kada se izgovara udvojeno pie se cq ( acqua, acquila, acquistare ).
s

- izmeu dva vokala ita se (z), ili na poetku rei ako sledi jedan od suglasnika b ili l
(sbaglio, slancio )

ss - se uvek ita kao (s) /rosso, rossetto/

z - se izgovara kao (c) pizza, i kao (dz) mazzo
1

gli - gl + i ita se ( lji ) /figli, fogli/

gli - gl + i + a,e,o,u ita se ( lj ) /maglia, moglie, figlio/
gn - (nj) / bagno, agnello, ogni /
sci i sce daju () / sci, scena, sciare, sciopero, sciupare/
sch ispred e ita se (ske) / schermo,scheletro, schema/
NAGLASAK
U italijanskom jeziku se naglaavaju rei na drugom ili treem slogu od kraja
(parla, trpano ). Rei koje imaju naglasak na zadnjem slogu i grafiki su obeleene
akcentom (citt, virt). Pored akcenta postoji u italijanskom jeziku jo jedan grafiki
prikaz pomou apostrofa. On povezuje dve gramatiko-logike celine, od kojih se jedna
zavrava vokalom a druga poinje vokalom. U tom sluaju poslednji vokal prve rei se
izostavlja, elidira tj. zamenjuje se apostrofom. Elizija je obavezna sa lanovima : lanno
(za lo anno), larte (za la arte), unamica (za una amica), kao i za (preposizioni articolate)
tj, predloge sa lanovima: delluomo, allospite, nellantro, sullarco, itd. Postoje
sluajevi i kada je elizija uobiajena ali nije obavezna..
ZNACI INTERPUNKCIJE /I SEGNI DINTERPUNZIONE/
Interpunkcijom oznaavamo pauze koje inimo u govoru : la virgola ( ,), il punto
( . ), il punto e virgola ( ; ), i due punti (:) il punto interrogativo ( ?) e il punto
esclamativo (! ), i puntini (... ), Il trattino (-), lasterisco( *), la parentesi ( ( ) ) tonda,
graffa ( { } ) e quadra ([ ] ).
LAN / ARTICOLO /
lan je jednostavni element koji slui da da imenici odreeno obeleje, sadri
neko prethodno poznavanje, optost. Funkcija mu je da odredi imenicu pred kojom
stoji.
Odreeni lan je promenljiv u rodu i broju, tj. slae se sa imenicom prema kojoj gradi
svoje oblike :
maschile
maschile
il
i
singolare
femminile
plurale
femminile
la, ( l)
le
Oblik il prethodi imenicama mukog roda koje poinju konsonantima (a da to nisu z, s
impura, gn, pn ): il bimbo, il dolce, il gioco, itd., a koje u mnoini imaju oblik : i bimbi,
i dolci, i doni, i giochi.
Jedini oblik za enski rod je la koji se apostrofira ispred vokala : la bocca, la danza, la
chiesa, la scintilla, la zia, la zona itd, ali : lerba, limpresa, londa, luva itd, a mnoini
odgovara oblik le koji se po pravilu nikada ne skrauje.
Neodreeni lan ini imenicu neodreenom, jo uvek nepoznatom: /Sto cercando un paio
di scarpe /;/ Ho bisogno di un libro /; /Mi serve una busta /.
Neodreeni lan se upotrebljava samo u jednini, u sledeim oblicima : un za muki rod,
una i un za enski rod ;
2

a) Oblik un prethodi imenici mukog roda koja poinje konsonantom ( a da to nije z,

s impura, gn ), prema odgovarajuem pravilu odreenog lana il : un bimbo, un
dolce, un dono, un gioco,un tradimento, itd; ili vokalom : un atto, un errore, un
interesse, un orologio, un uomo, itd.
b) Oblik za enski rod je una, koji ispred imenica koje poinju vokalom elidira i
apostrofira se, kao po odgovarajuem pravilu odreenog lana la: una cosa, una
danza, una zona, itd, ali : unalba, unerba, unonda, itd.
c) Reeno je da neodreeni lan nema mnoinu; pa ipak postoje oblici mnoine
uni i une kao neodreene i odnosne zamenice ( Gli uni parlavano e gli altri
ascoltavano) ; ( Le une pregavano e le altre contemplavano).
Ali da bi se prikazala mnoina neodreenog lana pribegava se obliku partitivnog
lana dei, degli, delle, koji ovako upotrebljen ima vrednost pravog pravcatog
neodreenog lana. Na primer: Ho colto una rosa, i Ho colto delle rose ; Ho
comprato un libro i Ho comprato dei libri; C di l una persona, i Ci sono di l
delle persone, itd.
Ispred naziva gradova, kao i malih ostrva ne upotrebljava se odreeni lan:
Roma una magnifica citt; Parigi grande; Napoli interessante; Capri un incanto.
Izuzetak predstavljaju gradovi kod kojih je lan sastavni deo imena kao : La
Spezia, LAquila, Il Cairo, LAia, La Mecca.
Upotrebu lana zahtevaju nazivi planina (il Vesuvio, lEtna, lImalaia), reka ( il
Tevere, il Po, lArno), jezera (il Garda, itd.), pokrajina ( il Lazio, la Puglia, il Veneto);
zemalja i nacija (lItalia, la Francia, il Brasile, il Giappone), kontinenata (lAfrica, lIndia,
lAsia ); velikih ostrva ( la Sicilia, la Sardegna, la Corsica, le Antile).
O upotrebi odreenog lana govorie se jo kasnije.
IMENICA

/ NOME /

Imenice mogu biti mukog roda ili enskog roda. U italijanskom jeziku imenice
koje se u jednini zavravaju na a najveim delom su enskog roda. Imenice koje se u
jednini zavravaju na o su skoro sve mukog roda.
Ima meutim imenica sa nastavkom na o a enskog su roda : la mano, la moto, la
dinamo, la radio, l auto.
Postoji jedan broj imenica koje se zavravaju na a a mukog su roda : il tema, il
problema, il programma, il poeta, il dramma.
Mnoina imenica

Singolare

Plurale

Naelno govorei :

cas -a

(jedna kua)

cas -e (vie kua)

libr -o

(jedna knjiga)

libr -i

( vie knjiga)

pa bi pregled rodova imenica i nastavaka u jednini kao i u mnoini izgledao ovako :

Jednina
Mnoina
imenice enskog roda na
imenice mukog roda na
imenice mukog roda na
imenice enskog roda na
I

Imenice na -a

-a
-a
-o
-o

-e

-i
Jednina

Mnoina
3

enski rod

sorella
gallina
pianta

sorelle
galline
piante

muki rod

poeta
problema
profeta

poeti
problemi
profeti

Imenice mukog ili enskog roda jednine na -ca ili na ga u mnoini zadravaju grleni
glas k ili g ali im se ubacuje konsonant h :
la monarca
il patriarca
la dlega
lo stratega
II

Imenice na -o
muki rod

enski rod

Jednina

le monarche
i patriarchi
le dleghe
gli strateghi.
Mnoina

cappello
contadino
libro
lupo

cappelli
contadini
libri
lupi

la mano

le mani

a sledee imenice enskog roda sa zavrekom na -o u jednini, u mnoini ostaju nepromenjene :

luto
le uto
la dinamo
le dinamo
la moto
le moto
la radio
le radio.
Imenice koje se zavravaju na o ( gde je i naglaeno ), u mnoini zadravaju naglaeno
kome se dodaje i iz nastavka :
Plurale
Singolare
brulicho
brulichi
oblo
obli
zio
zi
dok imenice sa zavretkom na io (gde je i nenaglaeno) obino gube i iz osnove :
Jednina

Mnoina

bacio
occhio
figlio
raggio
studio

baci
occhi
figli
raggi
stidi

PRIDEV / AGGETTIVO /
Pridev je srodan imenici i prati je i blie odreuje.
Kada kaemo uomo, pane, gioia, nameravamo da imenujemo neku osobu, stvar ili
pojam; ako pak kaemo buono, bianco, breve, hoemo da odredimo neku osobu, neku
stvar ili neki pojam, kao na primer: un uomo buono, il pane bianco, una gioia breve.
Rei kao buono, bianco, i breve koje se dodaju imenicama ukazuju na neku osobinu
(pozitivnu ili negativnu) tih imenica, i ine kvalifikativne prideve. Pored kvalifikativnih
postoje i pokazni prodevi koji definiu neko posebno odreivanje.
Pridev se slae sa imenicom na koju se odnosi i u rodu i u broju. Za obrazovanje roda i
broja kvalifikativnih prideva slue opte norme koje vae i za imenice.
jednina

muki rod : vero

enski rod : vera

mnoina

Na primer : Un sentimento vero

Dei veri amici

muki rod : veri

enski rod : vere

i Una passione vera e la viola sono

i Delle parole vere

Sva ostala pravila koja vae za imenice vae takoe i za prideve. Oni koji se zavravaju
na -co kako za muki tako i za enski rod zadravaju i u mnoini grleni izgovor :
poco poca pochi poche ; vigliacco vigliacca vigliacchi vigliacche;
Slaganje prideva. Pridevi koji se zavravaju na go po pravilu zadravaju grleni izgovor
go u ghi i u mnoini mukog roda : largo larghi, lungo lunghi, analogo analoghi,
itd.
a)
Ako se u reenici nalaze dve ili vie imenica mukog roda, pridev e za obe biti u
mukom rodu / Il ricco e il povero sono uguali dinanzi alla morte. /
b)

Ako se pak u reenici nalaze dve ili vie imenica enskog roda, pridev e za obe
biti u mnoini enskog roda : / La rosa e la viola sono odorose /

c)

Ako su imenice razliitih rodova pridev e u mnoini biti mukog roda :

/ Mia sorella e mio fratello sono studiosi /; / Il giacinto e la gardenia sono odorosi.
BROJEVI / I NUMERI /

Brojevi se u italijanskoj gramatici smatraju podvrstom prideva.(aggettivi numerali), poto

stoje uz imenicu i odreuju je. Evo sheme osnovnih brojeva od 0 do 100:
0 - zero
1 - uno
2 - due
3 - tre
4 - quattro
5 - cinque
6 - sei
7 - sette
33 - trentatr
38 - trentotto
100 - cento

8 - otto
9 - nove
10 - dieci
11 - undici
12 - dodici
13 - tredici
14 - quattordici
15 - quindici
40 - quaranta
50 - cinquanta

16 - sedici
17 - diciassette
18 - diciotto
19 - diciannove
20 - venti
21 - ventuno
22 - ventidue
23 - ventitr
60 - sessanta
70 - settanta

24 - ventiquattro
25 - venticinque
26 - ventisei
27 - ventisette
28 - ventotto
29 - ventinove
30 - trenta
31 - trentuno...
80 - ottanta
90 - novanta

ZAMENICE / I PRONOMI /
Zamenica zamenjuje imenicu i zbog toga se posmatra kao odreena imenica. Zamenica
ima nekoliko vrsta: line (personali), prisvojne (possessivi), pokazne (dimostrativi),
neodreene (indefiniti), relativne (relativi), upitne (interrogativi).
Line zamenice u funkciji subjekta.
1.
2.
3.

egli
esso
lui

io ja
tu ti
( ella )
on
essa
lei

noi
voi
essi oni
loro

ona

esse one
oni, one

U treem licu jednine, egli se upotrebljava samo za ljudska bia, a esso samo za predmete
i ivotinje m. roda. Ella je zastareo oblik zamenice, izlazi iz upotrebe, a u upotrebi se jo
moe nai samo za ene; essa se odnosi bilo na ene ili na predmete ili ivotinje . roda.
U govornom jeziku danas se za ljudska bia najvie upotrebljavaju oblici: lui, lei, loro.
Oblici za utivo obraanje . U dananjem italijanskom, za utivo obraanje jednoj osobi
upotrebljavaju se oblici treeg lica jednine. Ponekad se ove zamenice piu velikim
slovom L. Tako lei (Lei) pored ona dobija znaenje Vi, pa se samo iz konteksta moe
utvrditi da li npr. Lei ha ragione znai Ona je u pravu, ili Vi ste u pravu; Adesso le
dir Sad u joj rei ili Sad u Vam rei.
I zamenica 3. lica mnoine loro (Loro) moe se upotrebiti za utivo obraanje veem
broju ljudi, ali samo u posebnom ceremonijalnom stilu: Loro signori mi capiscono Vi
me, gospodo razumete.
GLAGOL (IL VERBO)
Glagol je vrsta rei koja oznaava neku radnju ili stanje u odnosu na osobe,
ivotinje ili stvari koji ovu radnju vre ili se u tom stanju nalaze ili se na taj nain
predstavljaju.
KONJUGACIJA POMONOG GLAGOLA ESSERE
IL PRESENTE dell ESSERE
Glagol ESSERE je jedan od dva osnovna glagola italijanskog jezika, pored svog
samostalnog znaenja = biti, koristi se i kao pomoni glagol za graenje sloenih
vremena.
Promena glagola ESSERE u prezentu indikativa glasi:
singolare
1. pers. io
2. pers. tu
3. pers. egli,essa
lui, lei

plurale
sono
sei

1. pers. noi
2. pers. voi
3. pers. essi, esse
loro

siamo
siete
sono

Imenice i pridevi na E
Pored imenica i prideva koji se u jednini zavravaju na a odnosno na o, u italijanskom
jeziku postoje i imenice i pridevi koje se u jednini zavravaju na E koje u mnoini
prelazi u I. Te imenice i pridevi mogu biti i mukog i enskog roda i radi raspoznavanja
trebalo bi kosultovati renik i uiti takve imenice obavezno sa lanom da bi se izbegle
greke.
Muki rod

Jednina
Il giornale nuovo.
Il professore giovane.
Il televisore* spento.
Il bicchiere vuoto.
* la televisione

Mnoina
I giornali sono nuovi.
I professori sono giovani.
I televisori sono spenti.
I bicchieri sono vuoti.

enski rod

Mnoina
Le lezioni sono interessanti.
Le stazioni sono moderne.
Le pareti sono verdi.
Le frasi sono lunghe.

Jednina
La lezione interessante.
La stazione moderna.
La parete verde.
La frase lunga.

pa bi opti pregled rodova imenica i nastavaka u jednini kao i u mnoini izgledao ovako :
Jednina
imenice enskog roda na
imenice mukog roda na
imenice mukog roda na
imenice enskog roda na
imenice mukog roda na
imenice enskog roda na

-a
-a
-o
-o
-e
-e

Mnoina
-e

-i

* pridevi koji se u jednini zavravaju na e imaju jedan oblik i za muki i za enski rod:
Npr. La ragazza interessante
Le ragazze interessanti.
Il ragazzo interessante.
I ragazzi interessanti.

LAN /ARTICOLO/
U italijanskom jeziku pored ve navedenog oblika odreenog lana za muki rod IL za
jedninu i I za mnoinu, postoji jo jedan oblik odreenog lana za muki rod koji u
jednini glasi LO a u mnoini GLI.
Ovaj oblik odreenog lana koristi se iskljuivo u sledeim sluajevima:
1. ispred imenice koja poinje na s+suglasnik (tzv. s impura neisto s): lo
scontrino gli scontrini, lo sbaglio gli sbagli
2. ispred imenice koja poinje na z: lo zero gli zeri, lo zio gli zii
3. ispred imenice koja poinje na x: lo xenofobo gli xenofobi, lo xilofono gli
xilofoni
4. ispred imenice koja poinje na ps / pn: lo psicologo gli psicologi, lo pneumatico
gli pneumatici
7

5. ispred imenice koja poinje na samoglasnik (tad se elidira): lamico gli amici,
lospite gli ospiti, luomo gli uomini
6. ispred imenice koja poinje glasom : lo sciopero gli scioperi
7. ispred imenice koja poinje glasom nj: lo gnocco gli gnocchi
8. ispred imenice koja poinje glasom j: lo Ionio, lo yogurt
U svim ovim sluajevima neodreeni lan za muki rod glasie UNO s tim to se ispred
vokala skrauje, tj. dolazi do tronkamenta koji se NE OBELEAVA apostrofom: un
uomo, un amico, un esame, un ufficio, un indirizzo, un ospedale.
Specifine konstrukcije
* Reca CI + glagol essere ima bezlino znaenje: ima, postoji, nalazi se. Glagol se u
tom sluaju slae sa subjektom.
Sul tavolo c una lettera. Na stolu je jedno pismo.
Che c per cena? ta ima za veeru?
Che c? ta je? ta ima?
Ci sono due bei film stasera. Ima dva lepa filma veeras.
Ci sono tanti posti dove uscire. Ima toliko lepih mesta za izlazak.
Loro non ci sono. Njih nema.
Oggi non c linsalata? Danas nema salate?
* U govornom jeziku reca CI se standardno koristi uz glagol avere i nenaglaenu
akuzativnu zamenicu, naroito kada govornik postavlja pitanje ili kada eli da naglasi da
poseduje neto.
Ce lhai una penna? Ima li jednu olovku?
Ce lho. Imam je.
Ce lavete lorario dei treni? Imate li red vonje vozova?
Ce labbiamo. Imamo ga.
Ce lhanno un appartamento? Imaju li stan?
No, non ce lhanno. Ne, nemaju ga.

KONJUGACIJA POMONOG GLAGOLA AVERE

IL PRESENTE del AVERE
Glagol AVERE je drugi osnovni glagol italijanskog jezika, pored svog samostalnog
znaenja = imati, koristi se i kao pomoni glagol za graenje sloenih vremena.
Promena glagola AVERE u prezentu indikativa glasi:
singolare
1. pers. io
ho
2. pers. tu
hai
3. pers. egli,essa
ha
lui, lei

plurale
1. pers. noi
2. pers. voi
3. pers. essi, esse
loro

abbiamo
avete
hanno

PREZENT /IL PRESENTE/

Prezent se u prvom redu koristi za radnje ili stanja koja su istovremena s

trenutkom govorenja:
Passeggio con gli amici.
Guardo la tiv.
Prezent se koristi za procese koji su aktuelni u trenutku govorenja:
Anna prende le lezioni di pianoforte.
Koristi se i u poslovicama i iskazima koji upuuju na opte istine kao npr. zakone
fizike, matematike itd:
Lacqua bolle a 100 gradi. Chi cerca trova.
Narativni ili istorijski prezent:
Giovani si alza, si guarda intorno e torna a sedere.
Leopardi nasce a Recanati nel 1798.
Koristi se i umesto futura:
La prossima estate andiamo al mare.
Prezent vrlo esto moe da ima funkciju imperativa:
Ora tu mi racconti tutto.
Koristi se i za izricanje pretnji. Pretiti Italijanu glagolom koji je u futuru (kao to
je sluaj u naem jeziku) znailo bi da e se pretnja ostvariti u nekoj daljoj
budunosti i tako ona gubi na uverljivosti:
Ti ammazzo! (ubiu te)
Ti faccio nero! (ima da te naplavim)

Italijanski jezik ima tri tipa konjugacija glagola koje razlikujemo prema nastavcima
infinitiva prezenta: na -are (1* konjugacija: lodare), na ere ( 2* konjugacija: temre,
lggere ), na ire ( 3* konjugacija: sentire).
1* amare

2* temere

3* sentire

io
tu
egli
noi
voi
essi

io
tu
egli
noi
voi
essi

io
tu
egli
noi
voi
essi

am-o
am-i
am-a
am-iamo
am-ate
am-ano

tem-o
tem-i
tem-e
tem-iamo
tem-ete
tm-ono

sent-o
sent-i
sent-e
sent-iamo
sent-ite
sent-ono

Kao to se vidi iz primera prezent indikativa pravilnih glagola se gradi oduzimanjem

karakteristinog nastavka are za 1* konjugaciju, -ere za 2* konjugaciju, -ire za 3* u
infinitivu a dobijenoj osnovi infinitiva dodaju se nastavci za prezent.
U treoj konjugaciji, jedan broj glagola u prezentu /inhoativni glagoli/ (indikativa i
konjunktiva) kao i u imperativu proiruje osnovu umetkom isc. Umetak se izgovara
dvojako, shodno pravilima o izgovoru slovne grupe sc ispred vokala: kao ( isc ) ispred o i
a , a kao (i) ispred e i i. Tako na primer glagol finire glasi :
3* finire
io
tu
egli

fin-isc-o (finisko)
fin-isc-i (finii )
fin-isc-e ( finie )

noi
voi
essi

fin-iamo
fin-ite
fin-isc-ono

(finjamo)
(finite)
(finiskono)

Glagoli 1. konjugacije kao npr. cominciare i mangiare ne udvajaju -i u 2. licu jednine i 1.

licu mnoine:
io comincio
tu cominci
lui comincia

noi cominciamo
voi cominciate
loro cominciano

io mangio
tu mangi
lui mangia

noi mangiamo
voi mangiate
loro mangiano

Glagoli 1. konjugacije na care i gare, npr. pagare i giocare,uvaju svoj izgovor iz

infinitiva ubacujui -h u 2. licu jednine i 1. licu mnoine:
io pago
tu paghi
lui paga

noi paghiamo
voi pagate
loro pagano

io gioco
tu giochi
lui gioca

noi giochiamo
voi giocate
loro giocano

Povratni glagoli, kao i u srpskom, grade se dodavanjem povratne zamenice (si) samo u
infinitnim oblicima i to u treem licu jednine i mnoine dok se za prvo i drugo lice
jednine i mnoine upotrebljavaju nenaglane line zamenice tih lica - mi, ti, ci, vi
bagnarsi

pentirsi

io
tu
egli
noi
voi
essi

io
tu
egli
noi
voi
essi

mi bagno
ti bagni
si bagna
ci bagniamo
vi bagnate
si bagnano

mi pento
ti penti
si pente
ci pentiamo
vi pentite
si pentono

NEPRAVILNI GLAGOLI ( I VERBI IRREGOLARI )

Ovde e biti prikazana promena samo nekih nepravilnih glagola a neki e biti u dodatku
kod renika.
andare
io
tu
egli
noi
voi
essi

vado
vai
va
andiamo
andate
vanno

dare
io
tu
egli
noi
voi
essi

stare
do
dai
d
diamo
date
danno

io
tu
egli
noi
voi
essi

fare
sto
stai
sta
stiamo
state
stanno

io
tu
egli
noi
voi
essi

faccio
fai
fa
facciamo
fate
fanno

10

modalni glagoli verbi modali

Modalni glagoli (verbi modali) uvode infinitiv bez ikakvog predloga, i kvalifikuju radnju,
izraenu tim infinitivom, kao neophodnu, moguu ili eljenu. Iza glagola sapere dodue
moe stajati predlog di ali se tada znaenje ovog glagola menja:
So scrivere bene. Umem dobro da piem.
So di scrivere bene. Znam / Svestan sam toga da dobro piem.
dovere morati

volere - hteti

Io devo partire presto.

Tu devi ripetere la domanda.
Lui deve rimanere a casa.
Noi dobbiamo lavorare fino a tardi.
Voi dovete preparare un esame.
Loro devono andare a scuola.

Io voglio un caff. / bere un caff.

Tu vuoi comprare le scarpe.
Lui vuole andare in vacanza allestero.
Noi vogliamo dormire fino a tardi.
Voi volete parlare in italiano.
Loro vogliono superare lesame.

potere moi

sapere znati, umeti

Io posso restare un po?

Tu puoi chiudere la finestra?
Lei pu aspettare.
Noi possiamo entrare?
Voi potete parlare pi piano?
Loro possono parlare la lingua italiana.

Io so cucinare bene.
Tu sai suonare il violino?
Lei sa guidare.
Noi sappiamo la verit. / giocare a tennis.
Voi sapete litaliano. / parlare in italiano.
Loro sanno nuotare.

posesivni pridevi i zamenice - possessivi

Posesivni pridevi (aggettivi possessivi) uspostavljaju odnos posedovanja, odnosno
pripadanja izmeu dva ili vie elemenata reenice. Prisvojni pridev slae se u rodu i broju
sa posedovanim elementom, rod ili broj onoga koji poseduje ne vidi se iz prisvojnog
prideva (za razliku od srpskih oblika njegov ili njen). Svako lice ima svoj prisvojni
pridev:
lice
rod
Io
Tu
Lui / lei
Noi
Voi
loro

jednina
muki rod
MIO
TUO
SUO
NOSTRO
VOSTRO
IL LORO

enski rod
MIA
TUA
SUA
NOSTRA
VOSTRA
LA LORO

mnoina
muki rod
enski rod
MIEI
MIE
TUOI
TUE
SUOI
SUE
NOSTRI
NOSTRE
VOSTRI
VOSTRE
I LORO
LE LORO

* Prisvojni pridev suo (suoi, sua, sue) odnosi se samo na tree lice jednine, za razliku od
srpskih oblika svoj, svoja, svoje, koji se odnosi na sva lica koja su subjekti reenice.
Ja uzimam svoje stvari. = Io prendo le mie cose. (io prendo le sue cose = ja uzimam
njegove/njene stvari).
11

Mi uzimamo svoja kola. = Noi prendiamo la nostra macchina. (noi prendiamo la sua
macchina = mi uzimamo njegova/njena kola).
Oni imaju svoje probleme. = Loro hanno i loro problemi. (loro hanno i suoi problemi =
oni imaju njegove/njene probleme).
Standardno mesto prisvojnog prideva je ispred imenice, u takvom poloaju po pravilu
ispred prideva stoji odreeni lan:
Ecco il mio libro.

Dove sono i tuoi appunti?

Voglio le mie cose!

Kada se lan ne upotrebljava:

1. lan se uvek izostavlja uz prisvojne prideve ukoliko su oni u sastavnom delu
imenskog predikata. Questo libro mio.
2. Izostavlja se u nekim izrazima koji imaju odreenu dozu afektivnosti, neto lino,
i tada dolazi do inverzije tj. prisvojni pridev staje iza imenice.
E tutto colpa mia.
Non sono fatti tuoi!
Sono cavoli tuoi!
Sono cose mie!
Ha fatto di testa sua!
A casa mia.
3. U vokativu dolazi takoe do inverzije i izostavlja se lan.
Mamma mia! Signori miei! Amore mio! Cuore mio! Figlia
mia!
4. lan se izostavlja ukoliko prisvojni pridev stoji ispred imenice u jednini koja
oznaava lanove porodice i bliske roake. (madre, padre, sorella, fratello, figlio,
figlia, cugino, cugina, nonno, nonna, zio, zia, marito, moglie).
Mio padre impiegato statale. Moj otac je dravni slubenik.
Mia madre professoressa. Moja majka je profesorka.
Ora chiamo mio fratello! Sad u pozvati svog brata!
Izuzetak: il loro padre, la loro nonna...
a) Kada su ove imenice u mnoini normalno se koristi lan.
Le tue sorelle sono bellissime.
b) lan e da se koristi i kada stoji neki pridev uz ove imenice upotrebljene u
jednini.
La mia buona madre.
Il mio fratello maggiore fa il militare.
c) Kad stoji neka odredba.
Il mio zio di Milano.
d) Kad je imenica u deminutivu.
Il tuo pap. La mia mamma.
Il mio fratellino
malato.
Prisvojni pridev LORO uvek se upotrebljava sa lanom!!!
Za razliku od prisvojnih prideva uz prisvojne zamenice ne stoji imenica a odreeni lan
mora uvek da se koristi.
Prendi la tua borsa. Io prendo la mia.
Questa la mia. Dov la tua?

12

Futur Futuro
Futur se gradi od osnove koja se dobija odbacivanjem infinitnih nastavaka -ARE, -ERE i
-IRE i dodavanjem, na tako dobijenu osnovu, nastavaka za futur koji su navedeni u
sledeoj tabeli.
1. i 2. konjugacija

3. konjugacija

- er
- erai
- er

- ir
- irai
- ir

- eremo
- erete
- eranno

- iremo
- irete
- iranno

Jednina
1. lice
2. lice
3. lice
Mnoina
1. lice
2. lice
3. lice
Npr.
TELEFONARE
PARTIRE

LEGGERE

Telefoner a Corrado.
dopodomani.
Telefonerai a casa.
poco.
Telefoner domani.
mese.
Telefoneremo a Berlino.
qualche giorno.
Telefonerete in Germania.
alcuni giorni.
Telefoneranno stasera.
lestate prossima.

Legger il giornale.

Partir

Leggerai la rivista.

Partirai fra

Legger il libro.

Partir fra un

Leggeremo un romanzo giallo.

Partiremo fra

Leggerete fino a tardi.

Partirete fra

Leggeranno fino alle due.

Partiranno

Nepravilne osnove za futur imaju sledei glagoli:

vedere vedr
potere potr
andare andr
rimanere rimarr tenere terr
venire verr
dire dir
dare dar
avere avr
essere sar

sapere sapr

dovere dovr

volere vorr

bere berr

fare far

stare star

* Glagoli 3. konjugacije, - IRE, koji su u indikativu prezenta proirivali osnovu infiksom

ISC-, u futuru samo dodaju nastavke direktno na osnovu, bez infiksa.
Finire finir

preferire preferir

uscire uscir

13

* Glagoli 1. konjugacije na CARE i GARE uvaju izgovor, kao i u prezentu,

ubacujui H.
Pagare pagher

dimenticare dimenticher

* Glagoli 1. konjugacije na CIARE i GIARE gube I iz infinitiva.

Cominciare comincer

mangiare manger

Upotreba futura:
1. za iskazivanje buduih radnji Domani andremo a fare una gita. Quest estate
andremo al mare in Italia.
* meutim sve je ea upotreba prezenta za izraavanje bliske budunosti npr.
Domani parto per Roma.
2. moe da slui umesto imperativa Andrai subito a casa e riporterai il libro.
3. moe da pokazuje neku vrstu pretpostavke, nesigurnost ili sumnju Che ore
sono? Saranno gi le undici e mezzo.
4. iskazuje nevericu u pitanju Non sarai mica offeso?
passato prossimo
Passato prossimo (perfekat) je sloeni glagolski oblik to znai da nema posebne line
nastavke ve se gradi od pomonog glagola (avere i essere) koji je u prezentu i participa
prolog glavnog glagola.
Particip proli se dobija odbijanjem karakteristinog zavretka u infinitivu i dodavanjem
nastavaka:
o za 1. konjugaciju ATO
parlare - parlato
o za 2. konjugaciju UTO
vendere - venduto
o za 3. konjugaciju ITO
uscire - uscito
Veoma je vano obratiti panju na pravilnu upotrebu pomonog glagola.
o Prelazni glagoli menjaju se sa AVERE. Uz avere korisiti se particip u mukom
rodu i on se ne menja.
Io ho comprato la macchina.
Noi abbiamo comprato una villa.
Tu hai comprato la casa.
Voi avete comprato il computer nuovo.
Luisa ha comprato il vestito.
Loro hanno comprato il cagnolino.
Noi abbiamo chiamato il dottore.

Marco ha venduto la macchina.

o Neprelazni glagoli se uglavnom slue glagolom ESSERE i participom koji se

onda slae u rodu i broju sa subjektom.
Io sono uscita di casa alle 7.
Noi siamo usciti presto.
Tu sei uscito senza soldi.
Voi, ragazze, siete uscite senza permesso.
Anna uscita troppo tardi.
Loro sono usciti verso mezzanotte.
Giorgio tornato tardi .
Tu, Maria, quando sei arrivata?

Luisa tornata presto.

Marco, quando sei arrivato?

14

* Postoji i odreeni broj neprelaznih glagola koji se menjaju sa avere. To su: viaggiare,
dormire, camminare, passeggiare, nuotare, ballare, abitare.
Ho viaggiato tutta la notte.
Avete nuotato al mare.
Hai dormito bene?
Hanno ballato alla festa.
Lei ha camminato a lungo.
Ho abitato a Roma.
Abbiamo passeggiato per due ore.
* Modalni glagoli:
Sapere se uvek menja sa avere.
Potere, volere i dovere uvek mogu da se menjaju sa avere, meutim uz neprelazne
glagole bolje je da se menjaju uz essere, npr.
Ho dovuto andare dal dentista.
Sono dovuta andare dal dentista.
* Glagoli finire i cominciare mogu da budu i prelazni i neprelazni zavisno od znaenja i
upotrebe. Kad se neto samo od sebe zavri ili pone onda su glagoli neprelazni i menjaju
se uz essere.
La lezione finita.
cominciata lestate.
Kada neko neto zavri ili pone onda su glagoli prelazni i menjaju se uz avere.
Il professore ha finito di parlare.
Ho cominciato a studiare.
* Veliki je broj glagola koji imaju nepravilne participe, ovde emo nabrojati samo neke
od njih:
decidere deciso
chiudere chiuso
accendere acceso leggere letto
prendere preso
mettere messo
spendere speso
scrivere scritto
chiedere chiesto
dire detto
bere bevuto
aprire aperto
scoprire scoperto venire venuto
spegnere spento
vedere visto
rispondere risposto rimanere rimasto chiudere chiuso
fare fatto

15