Hidrocentralet e Shqipris

Pozita gjeografike e Shqipris bn t mundur q rrjedha e lumenjve q burojn n Kosov t

akumulohen dhe nga potenciali i tyre t prodhohet energjia e riprtritshme elektrike, si rrjedhoj ne
fundvitet e 60-ta dhe fillimivitet e 70-ta u paraqit nevoja pr ndrtimin e hidrocentraleve, t cilat
prbjn bazn e prodhimit t energjis n vend. Harta e hidrocentraleve n Shqipri prbhet nga
Kaskada e Drinit, ndrsa shum shpejt asaj do ti bashkangjitet ajo e Devollit, Fanit dhe
Hidrocentrali i Kalivacit.

Kaskada e Drinit

Kaskada e Drinit

N shtratin e lumit Drin jan t ndrtuara hidrocentralet e Fierzs, Komanit, Vaut t Dejs dhe
Bushatit me kapacitet t prodhimit mbi 1200MW. Hidrocentrali i Fierzs filloi punn m 1978 i njohur
si Drita e Partis, u ndrtua me paisje t ardhura nga Kina por mbi konceptet e inxhinierve
shqiptar ka kapacitete prodhuese 500 MW punon me katr gjenerator t kapacitetit 125 MW sht
i ndrtuar nga diga t larta me turbina t tipit Frencis dhe rezervat e ujit kapin shifrn 2.7 miliard m 3.
Hidrocentrali i Komanit u vu n shfrytzim t plot n vitin 1986 me kapacitet 600 MW me 4
gjenerator 150 megavatsh dhe me nivel maksimal t liqenit 176m i ndrtuar poashtu nga turbinat
e llojit Frencis. Hidrocentrali i Vaut t Dejs po ashtu ka kapacitete t larta prodhuese me 5
gjenerator 50 megavatsh arrin prodhimin vjetor n 1000 GW ndrsa ai i Bushatit ka kapacitete
m t ulta dhe shrben pr furnizimin e zonave pran hidrocentralit. N ann tjetr gjith kjo sasi e
ujit t mbledhur po del t ket ndikim negativ gjat kohs kur prurjet e ujit n Drin rriten n kohn kur
ka t reshura me shi apo shkrirje t bors uji i ktyre hidrocentraleve sjell dme materiale zons s
Shkodrs duke pamundsuar zhvillimin e kulturave bujqsore dhe duke vshtirsuar qarkullimin n
koh krize. [1]

HEC Koman

HEC-Koman sht hidrocentrali i dyte dhe m i fuqishm i kaskads s lumit Drin. Pr nga
fuqia e instaluar, pozicioni dhe vllimi i rezervuarit, ky HEC luan rol ky pr prodhimin dhe
shfrytzimin e t gjith kaskads. HEC Koman eshte Hidrocentrali me kapacitetin e prodhimit
te energjise me te madh ne vendin tone.
Punimet pr ndrtimin e tij filluan n vitin 1980. N 1985-n filloi punn turbina e par. Me
kapacitet t plot centrali u vu n pun n vitin 1988. HEC Koman u ndrtua mbi konceptet
dhe projektin e hartuar nga inxhiniert shqiptar te Institutit te Studim-Projektimeve te
Hidrocentraleve ne Tirane. Turbinat dhe gjeneratoret jan t teknologjis franceze t cilat u
montuan bashk me ekspertt shqiptar t ksaj fushe. Pr ndrtimin e veprs punuan rreth
12,000 puntor, inxhiniere dhe specialist.
Hidrocentrali i Komanit sht i tipit me dig dhe rezervuar. Diga sht e tipit me mbushje me
gur dhe ekran betonarme. Diga sht 133m e lart dhe 290 m e gjat. Diga e Komanit,
eshte nder 10 digat me te larta te ketij lloji ne Europe. Diga ka nj volum total prej 5 milion
m3. Diga ka krijuar nj rezervuar jo shum t madh, prej 500 milion m3 uj, ndrsa vllimi i
dobishem i tij eshte 90 milion m3 uj(kuota; 169-176). Volumi i vogl i rezervuarit si dhe
shkarkimet e shpejta t rreshjeve nga Alpet dhe malsia e Puks bn t nevojshme nj
monitorim dinamik t situats hidrike dhe nj operim proaktiv t HEC-it n prputhje me
zhvillimet e kushteve hidrometeorologjike t pellgut ujmbledhs specifik t Komanit.

Parametrat teknike te shfrytezimit

Kapaciteti i instaluar (4
Ag.)

600 MW

Fuqia nom. e
Gjeneratorve

150 MW

Rnia nominale

96m

Konsumi nominal i ujit

184 m3/s

Prodhimi mesatar vjetor

Q nga vnia n pun

1,799,754 MWh

Mesatarja (20 v. e
fundit)

1,451,054 MWH

Mesatarja (1994-2014)

1,939,796 MWh

Mesatarja (2004-2014)

1,949,205 MWh

Maksimali (2010)

2,668,658 MWh

Minimali (2007)

1,199,790 MWh

Maksimali (2010)

2,872,730 MWh

Prurja mesatare vjetore

Q nga vnia n pun

266 m/s

Mesatarja (1994-2014)

286 m/s

Mesatarja (2004-2014)

293 m/s

Niveli mesatar vjetor

20 vitet e fundit

171.50 m

10 vitet e fundit

171.92 m

Niveli minimal (Janar

1999)

166.33 m

Niveli maksimal
(Qershor 1991)

174.70 m

Niveli maksimal
(Qershor 1991)

174.70 m

Niveli maksimal
(Qershor 1991)

174.70 m

Treguesit Teknike t Projektimit

Fuqia e Instaluar

4 x 150 MW

Numri / Tipi i Turbinave

4 Francis Vertikale

Prpunimi i ujit

4 x 133.5 m3/sek

Prodhimi mesatar vjetor 1,800 GWh

Klasifikimi sipas rrezikut Klasi-1r
Periudha e ndrtimit

1981 1988

Viti i Mbushjes s
Liqenit

1985

Tipi i Digs

Me Ekran Betoni

Vendndodhja

V 42o0618 / L
19o4932

Lartsia e Digs

133.0 m mnd

Kreshta e Digs

185.0 m mnd

Gjatsia e Kreshts

290.0 m

Gjersia e Kreshts

10.0 m

Volumi I Digs

5 milion m3

Niveli maksimal i ujit

175.5 m mnd

Niveli minimal i puns

160.0 m mnd

Sip. e pellgut
u.mbledhs

12,850 km2

Prurja mesatare vjetore

289 m3/sek

Vllimi total i
Rezervuarit

500 milion m3

Vllimi aktiv i
Rezervuarit

188 milion m3

Kapaciteti i shkarkuesve 3,600 m3/sek

Numri i shkarkuesve

Tipi i shkarkuesve

Kulla me Porta
Vertikale

HEC-Koman sht parashikuar si vepr e klasit t par prsa i prket rrezikshmris

ekonomike, sociale dhe mjedisore. Diga e Komanit sht projektuar pr prurje maksimale
llogaritse n periudhn e rreshjeve 1 her n 1000 vjet (7,245 m3/sek) dhe pr prurje
maksimale kontrolluese n periudhn e rreshjeve 1 her n 10 000 vjet ( 10,560 m3/sek).
Shkarkimi i prurjeve n Koman sht parashikuar t realizohet nprmjet tuneleve t
shkarkimit; Tuneli 3 me kapacitet mbi 1800 m3/sek. dhe Tuneli 4 me kapacitet mbi 1600
m3/sek. Kapaciteti total i shkarkimit t ujit pr nivelin 176 m sht 3400 m3/sek. Pr kalimin
e ujit nga liqeni n central sht ndrtuar Sistemi i Marrjes, i cili prcjell ujin nga Portali i
Marrjes, nprmjet dy tuneleve t drgimit, n 4 turbinat e ndrtess s Centralit. Sistemi
ka kapacitet transportues deri n 720 m3/sek
Agregatt e instaluara n centrali kan turbina Francis vertikale me fuqi 156 MW secila,
gjenerator sinkron 3- fazor me tension 13.8kV, fuqi aktive 150MW (Alstom Franc) dhe
transformator ngrits 170 MVA, 13.8kV/242kV pr lidhjen me nnstacionin.