UNIVERSITETI I PRISHTINS

HASAN PRISHTINA
FAKULTETI I INXHINIERIS MEKANIKE

Dr. sc. Shpetim Lajqi

SISTEMET INTEGRALE DHE

INTERMODALE
(Ushtrime)

Prishtin, Shkurt 2015

Prmbajtja

Prmbajtja

SHNIME PR STUDENTIN...........................................................................
1.0. METODAT E OPTIMALIZIMIT T NJ ZINXHIRI
TRANSPORTI.....................................................................................................
1.1. Vendet e mundshme dhe parimet e optimalizimit t nj zinxhiri transporti.........4

2. LLOGARITJA E NUMRIT T PALETAVE..............................................

3. LLOGARITJA E NUMRIT T KONTEJNEREVE.................................
4. LLOGARITJA E NUMRIT T PIRUNJERVE......................................
5. LLOGARITJA E KAPACITETIT T TERMINALEVE PR
KONTEJNER....................................................................................................
5.1. Kapaciteti statik i terminalit t kontejnerve.....................................................26
5.2. Kapaciteti dinamik i terminalit t kontejnerve.................................................28
5.3. Numri i nevojshm i binarve pr pranim t kontejnerve me tren n terminal.29
5.4 Numri i nevojshm i binarve pr drgim t kontejnerve me tren prej terminalit
.................................................................................................................................. 30

6. LLOGARITJA E NUMRIT T MJETEVE TRANSPORTUESE...........

6.1. Numri i nevojshm i gjysm rimorkiove...........................................................33

7.
SHPEJTSIA
KOMERCIALE
E
TRANSPORTIT
TE
TEKNOLOGJIA E KOMBINUAR ME KONTEJNER................................
8.0 LITERATURA............................................................................................41

-2-

1. Metodat e Optimalizimit t nj Zinxhiri Transporti

SHNIME PR STUDENTIN
Lnda Sistemet Integrale dhe Intermodale dgjohet n semestrin e gjasht
n departamentin e Komunikacionit, Fakultetin e Inxhinieris Mekanike me
fond t orve: 2 or ligjrata dhe 2 or ushtrime.
Studentet duhet t jen aktiv, t jet i rregullt n vijueshmrin e
ligjratave dhe ushtrime. Studenti i cili nuk vjen me shum se dy her n
ligjrata dhe dy her n ushtrime duhet ta punoj nj Punim Seminarik, me qellim
q ti kryej obligimet ndaj lnds.
Mnyra e vlersimit. Studentt gjat semestrit q e dgjojn lndn i
nnshtrohen dy testeve. Testet jan nga pjesa teorike dhe pjesa me detyra.
Vlersimin final i studentit gjat tr semestrit n lndn Sistemet Integrale
dhe Intermodale sht si me posht:
- 2 teste teorike x 30 pik = 60 pik maksimalisht,
- 2 teste me detyra x 20 pik= 40 pik maksimalisht,
- ardhja n ligjrata 2.5 pik + ardhja n ushtrime 2.5 pik = 5 pik
maksimalisht, dhe
- angazhimi i studentit n ushtrime dhe ligjrata maksimalisht 5 pik.
Provimi i dhn prmes testeve sht i vlefshme pr afatin e Qershorit,
Shtatorit, Nntorit dhe Janarit pas ktyre afateve studenti duhet ti nnshtrohet
provimit me pjesn me detyra dhe pjesn teorike).
Studentet q nuk e kalojn provimin me teste i nnshtrohen provimit me
pjesn me detyra (40%) dhe pjesn teorike (60%).
Dr. sc. Shpetim Lajqi

-3-

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

Kapitulli

1
1.0. METODAT E OPTIMALIZIMIT T NJ ZINXHIRI
TRANSPORTI
1.1. Vendet e mundshme dhe parimet e optimalizimit t nj
zinxhiri transporti
Optimalizimi i zinxhirve t transportit paraqet optimalizimin e procesit dhe
aktivitetet n teknologjit bashkkohore, realizimet e s cilave paraqesin
kombinimin m t mir t variantit nga zinxhirt e mundshm t transportit.
Realizim i variantit m t mir sht funksioni i prgjithshm i qllimit pr t
gjith pjesmarrsit n nj zinxhir transporti dhe n shoqri, sepse ofron efekte
globale,

knaqshme

(ekonomike,

organizative,

teknike-teknologjike,

ekologjike etj.)
Realizimi i nj zinxhiri transporti mund t jet optimal n krahasim
me kriteret e dhna, por, n kuptimin e prgjithshm, sht fjala pr
racionalizimin. N kuptimin e prgjithshm, nuk ekziston n mnyr optimale
dhe sht vshtir t arrihet. Shprehja m e drejt sht racionalizimi i
zinxhirve t transportit, sepse sht vshtir pr t zgjedhur kriteret q kan
absolutisht rndsi m t madhe.

-4-

1. Metodat e Optimalizimit t nj Zinxhiri Transporti

Pr shembull, duke marr parasysh kriterinkoh e transportit t nj
malli nga drguesi deri te marrsi dhe optimalizimin e zinxhirve t transportit
sipas ktij kriteri, vrehet se ky kriter (n baz t fakteve, duke krahasuar tarifat
pr rrug dhe pr hekurudh) nuk nnkupton se transporti do t realizohet
optimalisht n pikpamje t t hyrave dhe shpenzimeve dhe anasjelltas (dallimi i
t hyrave dhe i shpenzimeve nuk sht optimal n rastin e prgjithshm).
Te transportet e kombinuara hekurudhore-rrugore, sht e njohur se
realizimi i transportit t njsive t ngarkimit do t jet m i lir me shfrytzimin
e hekurudhs, me kusht q kohn e transportit t mos e marrim si kriter.
Prkundrazi, kur e marrim kriterin e kohs dhe sipas tij bjm optimalizimin e
proceseve dhe aktiviteteve, ather shihet se zinxhirt e transportit do t jen
realizuar m shpejt me transport rrugor.
Duke vshtruar pikpamjen e shoqris (interesin shtetror dhe interesin e
prgjithshm shoqror) dhe funksionin e saj optimal t qllimit, sht dukshm
m vshtir t arrihen zgjidhje optimale, sidomos n pikpamje t realizuesit t
transportit.
Me parimet bashkkohore t optimalizimit t zinxhirve t transportit, n
krahasim me kriteret e dhna, nnkuptohet optimalizimin gjithprfshirs dhe i
njkohshm i t gjitha hallkave t nj zinxhiri transporti q nga drguesi deri te
marrsi.
M at rast shtrohen pyetje mjaft rigoroze pr lidhshmrin teknologjikeorganizative t pjesmarrsit n realizimin e nj zinxhiri transporti, me qllim q
t realizohet optimumi q do t rezultoj me efekte t gjithmbarshme pozitive.
Optimalizimi i zinxhirve t transportit prmban:
- optimalizimin

elementeve

funksionale

teknologjike (krkes-shrbimin e transportit),

- optimalizimin e proceseve teknologjike,
- optimalizimin e efekteve ekonomike,
- mbrojtjen optimale t mjedisit jetsor, dhe
-5-

organizuara

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

- kmbimin optimal t informacioneve.

Konkludohet se optimalizimi sht n funksion t m shum kritereve dhe
se funksioni i qllimit mund t ket vler maksimale apo minimale. Problemet e
ktilla mund t zgjidhen me tepr me programim shum kriteresh.
Duke marr parasysh karakteristikat e krkesave teknologjike dhe
ndikimin q ato (krkesat teknologjike) kan n realizimin e nj zinxhiri
transporti, mund t vrehet se fusha e racionalizimit sht mjaft e gjer nga disa
drejtime t mundshme racionalizimi dhe duhet pr ta zgjidhur n mnyr
sistemore.
Me optimalizim elementesh funksionale (krkes transporti shrbim
transporti) nnkuptohet gjetja e zgjidhjeve m t mira n procesin e plotsimit t
krkesave t transportit, q do t thot se sht n harmoni me standardet (me
kriteret ISO) m thelbsore t cilsis, e q, m at rast, organizatort e
realizuesit kan efekt ekonomik pozitiv.
Me optimalizim t procesit teknologjik nnkuptohen:
- Radhitja optimale e mallit sipas njsive t ngarkimit dhe shfrytzimi
optimal i kapaciteteve t tyre,
- Shfrytzimi optimal i kapaciteteve t mbingarkuara dhe i fuqis
puntore,
- Transportim-sjellje optimale e mallit, sipas parimit just in time,
- Procesi optimal i blerjes me shumic dhe i koncentrimit t njsive t
ngarkimit,
- Kohzgjatja minimale

e veprimeve

prdoruese (e ngarkimit,

shkarkimit, ri-ngarkimit),
- Ecjet e udhtimet e zbrazta minimale,
- Rruga minimale e transportit,
- Pritjet minimale t mjeteve t n stacionet e ri-ngarkimit dhe t
transportit, etj.
-6-

1. Metodat e Optimalizimit t nj Zinxhiri Transporti

Efekte ekonomike optimale, n krahasim me kriteret e dhna, jan:

- Shpenzimet minimale pr shfrytzuesit e transportit,
- T hyrat maksimale e shpenzimet minimale pr organizator e pr
realizues,
- Shpenzimet minimale pr shoqrin (pr shtetin, pr rajonin),
- Aranzhmanet minimale shumpalshe etj.
Efektet ekologjike optimale kan t bjn me mbrojtjen maksimale t
mjedisit jetsor. Meqense pr probleme ekologjike nuk sht shkruar sa duhet
dhe studimet jan evidente edhe n ditt e sotme, sht e nevojshme q t
shtrohet sheshazi ky problem, pr shkak rndsie gjithnj e m t madhe t
ruajtjes s mjedisit jetsor.
Proceset e gjenerimit t krkess pr transport (rritje ekonomike) dhe pr
prmbushjen e saj (pun transporti t t gjitha formave) kan shkaktuar, prve
t t gjitha efekteve pozitive, edhe nj mori problemesh, gj q v n dukje
nevojn pr nj qasje t plot tjetrfare gjat themelimit t zhvillimit t
ardhshm.
Zgjidhja e pjesshme e ktyre problemeve, n kushte t integrimit
kompleks, tani m nuk sht i mundshm.
Krkesa pr transport nuk sht radhitur njsoj, n pikpamje hapsinorekohore, e q jep dhe ndikon edhe n dukuri presionesh t mdha n segmente t
ndryshme t disa infrastrukturave, andaj edhe n dukuri t ashtuquajtura vende
t ngushta, duke ndjekur parimet e s ashtuquajturs qasje moderne gjat
planifikimit t zhvillimit (harmonizimit) t kapaciteteve t sistemit me nevojat.
N mnyr evidente, nj qasje e ktill nuk do t onte deri te nj zgjidhje
e pranueshme e aq m vshtir te nj zgjidhje optimale. Nj proces i ktill do t
ashprsonte edhe m tepr konfliktet ekzistuese n relacionin kapaciteti i
sistemit energjia mjedisi jetsor.
-7-

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

N periudhn prej vitit 1970 deri m 1990, n territorin e BE-s (e

Bashkimit Evropian), sht rritur shpenzimi i energjis s paprtritur vetm n
transportin rrugor pr 103% (EC Bulletin, Supplement

3/93 dhe Green

Paper ..., 1992), kurse n transportin ajror pr 93%. Rezultat i ktij procesi
sht ndotja e dukshme e mjedisit jetsor me pasoja globale e lokale.
Posarisht sht me rndsi emisioni CO2, pr shkak t efektit t njohur
mir greenhouse. Emisioni CO2 nga automjetet sht rritur mesatarisht sipas
norms 3.2%. Sektorit t transportit i prket rreth 22% e t gjitha emisioneve
CO2. Komunikacionit rrugor i prket 79.7% e emisionit CO2 (automjetet private
55.4%, kamiont 22.7%, autobust 1.6%), komunikacionit ajror 10,9%,
komunikacionit hekurudhor 3.9% (2.8% - komunikacionit t udhtarve
dhe 1.1% - komunikacionit transportues), komunikacionit sipas rrugve t
brendshme lundruese 0.7% dhe formave t tjera 4.3%. Po t vazhdohej me
temperatur t ngjashm, emisioni i trsishm do t rritej pr 24.6% - deri n
vitin 2010. (EC Bulletin, Supplement 3/93), n krahasim me vitin 1990. Jan t
njohur edhe ndots dhe emisione t tjera t rndsishme:
- NOX q, n mnyr indirekte, ndikon n efektin "greenhouse",
shkakton shiun e thart, ndikon n mbshtjellsin e ozonit; emisioni
i tij sht rritur pr 68%,
- Grimcat e imta q e dmtojn shndetin - rritja pr afro 10%,
- Emisioni CH: rritja pr 41% (ndikon n mnyr indirekte n efektin
"greenhouse",

mbshtjellsi

ozonit

ndikon

pikpamje

kancerogjene ),
- Pb rreth 90% t plumbit e emiton sektori i transportit,
- SO2 emisionit t tij dukshm i kontribuon komunikacioni rrugor
transportues.
Prve ndotsve ekzistojn edhe ndikime t tjera negative n mjedisin
jetsor, si jan:

-8-

1. Metodat e Optimalizimit t nj Zinxhiri Transporti

- zhurma, e shkaktuar nga komunikacioni (pr shkak t interaksionit
automjet rrug dhe / ose emetimit nga grupi motorik), e cila e
dmton mjaft shndetin.
-

vibracionet dhe goditjet, t shkaktuara nga komunikacioni i

automjeteve, prve dmshmris pr shndet, mund t krijojn, n
mjedise urbane, dmtime t ndrtesave t vjetra t prmendoreve
kulturore, rrugve publike e t objekteve t tjera,

- ndotsit e ujit dhe toks (deprtimi i materieve t dmshme n shtresa

t toks dhe n ujra nntoksore),
- znia e prhershme e toks: rreth 1.3% e siprfaqes s trsishme t
BE-s hyn n infrastrukturn rrugore dhe rreth 0.03% - n
infrastrukturn hekurudhore; nga t dhnat pr ish-RS Gjermane mund
t vrehet se rreth 5% t siprfaqes s gjithmbarshme t toks ka hyr
n infrastrukturn e komunikacionit, kurse nevojat sipas hapsirs jan
rritur me norm mesatare vjetore 1.5% (n periudhn prej vitit 1968
deri m 1988) problemi veanrisht sht shfaqur sidomos n mjediset
urbane ku, n infrastrukturn e komunikacionit, ka shkuar s paku
10% e siprfaqes s trsishme; vazhdimi i ktyre tendencave shpie
drejtprdrejt n amerikanizim: s paku 1/3 e hapsirs urbane sht
destinuar pr infrastruktur t komunikacionit (Dugonjiq e t tjer,
1993).
N pikpamje t efikasitetit energjetik formash t ndryshme t transportit,
t shprehura n J/kg/km, ka dallime t mdha (Hay, 1985) - Tabela 1:
Tabela 1: Efikasiteti energjetik i disa formave t transportimit - transportit
(J/kg/km)
Forma e transportit
Transportim me gypa

Transportim
ngarkesash

Transportim udhtarsh

330

-9-

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Transport i brendshm
lundrimi
Transport hekurudhor
Transport
rrugortransportim ngarkesash
Transport ajror
Transportim me autobus

Sistemet Integrale dhe Intermodale

390

490
1700

1100
-

27000
-

6400
710

(Vrejtje: t dhnat nga tabela 1 jan relativisht t vjetruara t vitit 1985, por,
megjithat, jan mjaft ilustruese pr nevojat e ktij leksioni msimor).
N BE-n, duke marr parasysh konsumin e energjis finale, rreth 30% t
konsumit hyn n sektorin e transportit. (Vrejtje: nj nga treguesit e
zhvillueshmris sht afrimi ndaj shprndarjes s konsumit t energjis n
prpjestimin e quajtur n mnyr t popullarizuar tri t tretat: 1/3 hyn n
industri, 1/3 n transport dhe 1/3 n amvisri), andaj, duke pasur parasysh
modal split-in e arritur, vrehet leht efekti negativ i transportit rrugor n
mjedisin jetsor.
N kt vend duhet theksuar se zhvillimi teknologjik dukshm kontribuon
n prmirsimin e efikasitetit energjetik t transportit. Kshtu, pr shembull,
Gwilliam-i e Geerlings-i, m 1994, theksojn si vijon: reduksioni i mass s
automjetit mund t ndikoj 25% n zvoglimin e konsumit t karburanteve pr
12%, reduksioni i rezistencs s lvizjes 30% zvoglon konsumin pr 10%,
reduktimi i koeficientit t rezistencs s ajrit n vlern 0.05 zvoglon konsumin
pr afro 7%. (Vrejtje: efektet nuk mblidhen). Pastaj, gjat prpilimit t grupeve
motorike, jan t mundshme kto efekte pozitive: emisioni CO 2 mund t
zvoglohet pr 30%, t mnjanohet plotsisht NO x e CO me kanalizim dhe t
zvoglohet emisioni CH pr 90%. N fushn e teknologjis s karburanteve
nse prjashtojm benzinn pa plumb, sht br pak, por potencialet jan t
mdha (aplikimi i H2 etj.). Duhet t theksohet se prparimet teknologjike jan
fillestare, sepse (pjesrisht) substituojn masa jo t popullarizuara administrative
dhe shpesh ndikojn n zvoglimin e shpenzimeve operative t transportuesve, e

- 10 -

1. Metodat e Optimalizimit t nj Zinxhiri Transporti

q mund t ndikoj n rritjen e numrit t udhtimeve dhe n shtimin e energjis
s shpenzuar kumulative, si dhe n anulimin e efekteve pozitive ...
sht konkluzion se shoqria (shteti e marrveshjet shumpalshe
dhe aranzhmanet ndrmjet shteteve) do t kufizojn transportet pr
ndotsit m t mdhenj.
Me optimalizim t informimit n procesin e realizimit t zinxhirve t
transportit nnkuptohet delegimi i leht, i sakt (n formn burimore), me koh
i informacioneve dhe i t dhnave dhe se sistemi i transmetimit (teleprpunimi)
sht i besueshm.
Rndsia e informimit optimal nuk sht vetm n funksion t
optimalizimit t zinxhirve t transportit, por sht n funksion t nj ngarkese
sa m t vogl mentale t potencialit njerzor. Pra, n mnyr t ngjashme, sikur
q edhe ndotja e mjedisit ndikon n shndetin e njerzve, ashtu edhe informimi
i vshtirsuar (nevrikosjet e shpeshta) ndikon n disponim dhe, s fundi, n
shndetin e kryersit.
Pra,

ka nj mori mundsish t ndryshme zgjidhjesh teknologjike t

realizimit t nj zinxhiri transporti, q nga format klasike e deri t ato

bashkkohore t teknologjis s transportit dhe shum shpesh krijojn dilema
gjat zgjedhjes s forms m racionale (optimale) t realizimit t zinxhirit t
transportit.
Kryesisht, me racionalizimin e zinxhirve t transportit (e vetvetiu edhe
me optimalizimin, n krahasim me kriteret e dhna) sht e mundshme pr t
realizuar nj mori prparsish, si jan:
- Realizimi m cilsor i transportit, q realizohet me ndarjen e puns dhe
me thjeshtzimin e procedurave e t kryerjes s veprimeve,
- Rrjedha e shpejtuar e mallrave n zinxhirin e riprodhuar q rezulton
me zvoglimin e mass s kapitalit t lidhur dhe n prgjithsi
shpejtimi i procesit t gjithmbarshm t riprodhimit,
- 11 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

- Zvoglimi i kohs dhe i shpenzimeve t procesit e t kryerjes s

veprimeve n funksionin e magazinimit e ri-ngarkimit, me
shfrytzimin e njsive t unifikuara e t standardizuara t ngarkesave
(paletave, kontejnerve dhe mekanizimit),
- Racionalizimi i transportit q sht n funksion ndarjeje t puns dhe
t thjeshtzimit t procesit e t kryerjes s veprimeve,
- Shfrytzimi m racional i potencialit njerzor dhe i mjeteve t puns,
- Kursimi n shpenzime paketimi gjat shfrytzimit t njsive t
ngarkesave,
- Kursimi pr shkak dmtimesh t zvogluara t mallit gjat shfrytzimit
t njsive t ngarkesave,
- Kursimi n zvoglim humbjesh t mallit, paksimi i vjedhjeve
(sidomos n njsit e bllombuara t ngarkesave),
- Zgjedhja e mjeteve me karakteristika m t volitshme tek prodhuesit e
pajisjeve prdoruese e pajisjeve t tjera.
Efektet e racionalizimit, n rastin ton, vshtrohen nprmjet
konceptit zhvillimor nga disa aspekte duke supozuar se disponojm sistem
komplet t teknologjive, elementet e t cilave i kemi prshkruar.
Futja e racionalizimit n sistemin e transportit t ndonj rajoni (apo shteti)
shkakton nj mori pasojash q shfaqen n mnyra t ndryshme. Meqense
sistemi i transportit, pr nga natyra, sht sistem i ndrlikuar, do ndryshim n
strukturn e sistemit ose n dimensionet e tij, gjeneron nj mori pasojash mjaft
t ndrlikuara dhe reciprokisht t varura (t komunikacionit, ekologjike,
ekonomike, hapsinore...), q shfaqen n sistem dhe n rrethimin e tij.
Pr shkak t thjeshtsis, nevojitet pr t sqaruar konceptin e
racionalizimit me an t nj shembulli t thjeshtzuar t prezantuar n Fig. 1.
T prfytyrojm dy fusha veprimi: A e B, q jan njkohsisht edhe fusha
veprimi gravitacioni t terminaleve Ta e Tb. Terminalet jan t lidhura me
infrastruktur hekurudhore, ndrsa n fushat e veprimit funksionin mbledhs /
- 12 -

1. Metodat e Optimalizimit t nj Zinxhiri Transporti

shprndars e ushtron transportin rrugor. Le t ket n fushn e veprimit A n
shfrytzues, kurse n fushn e veprimit B m shfrytzues.

Figura 1. Pasqyra skematike e lidhjes s fushave t veprimit ndrmjet

dy terminaleve A dhe B.
Po qe se dshirojm t lidhim me lidhje t drejtprdrejta transporti
shfrytzuesit e fushs s veprimit A me shfrytzuesit e fushs s veprimit B, do
t nevojiten udhtime rrugore largsie n x m.
Po qe se bjm lidhjen me rrug t trthorta nprmjet terminalit do t
ket nevoj pr masa n + m udhtime rrugore brenda fushave t veprimit t
gravitacioneve dhe pr nj udhtim ndr terminal largsie me hekurudh.
Nga ky shembull mjaft i thjesht mund t vrehet se m rastin e
racionalizimit:
- zvoglohet numri i udhtimeve t mjeteve transportuese rrugore n
komunikacionin n largsi, ndrsa rritet numri i udhtimeve

komunikacionin ndr terminal, e q ka si rrjedhoj nj modal split

m t volitshm (prmirsim t efektit ekologjik) me t gjitha favoret
n makro nivel;

- 13 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

- krijohet nj struktur m homogjene e automjeteve n rrug, me ka

arrihet zvoglimi i pjesmarrjes s mjeteve t rnda transportuese
(lirohet kapaciteti i rrugs), sepse gjat asaj shpejtsie t mesme
rritet fuqia lshuese;
- krijohen varsit e lokacionit t terminalit (n mikro nivel), n
krahasim me rrjetet e komunikacionit, q ai i lidh. Vetvetiu zbulohen
probleme komunikatave - ekologjike, pr shkak t koncentrimit m t
madh t automjeteve m t rnda rrugore kah dhe nga terminali, e q
sidomos ndodh n kushte transporti t njsive t ngarkesave q nuk
formohen n terminal por tek drguesi;
- krijohen kushtet e diversifikuara (t shprndara n hapsir m t
madhe) t krkess pr shrbime brenda fushs s veprimit t
gravitacionit t terminalit dhe identifikimi, ku paraqitet nevoja pr
formim njsish t ngarkesave (kryesisht n pikn e konsolidimit t
rrjedhave n terminal);
- krijohet rritja e prshtatshmris ndaj tregut, sidomos

ndaj

ndrmarrjeve t vogla, pr shkak t numrit t rritur t destinacioneve t

mundshme q ofrohen (efektet mir t njohura t hub and spoke-ut);
- arrihet nj eksploatim m racional i infrastrukturs (parimi i njohur
common use), e q shihet n zbritjen e shpenzimeve t trsishme t
veprimtaris;
- arrihet nj nivel m i lart i cilsis shrbimesh t ofruara t
transportit, sidomos nprmjet ndikimesh n komponentn kohore.
Koha, n veprimtarin e transportit, n prgjithsi rastsisht sht
madhsi e ndryshueshme dhe nga teknologjit bashkkohore pritet
standardizimi i komponents kohore, d.m.th. afrimi i procesit t
rastsishm ndaj procesit determinist me zvoglimin e disperzionit deri
n nivelin q sht i pranueshm pr shfrytzuesin;

- 14 -

1. Metodat e Optimalizimit t nj Zinxhiri Transporti

- arrihet vendosja e trthort e t ashtuquajturit transport just in time,
me t cilin nnkuptohet nj organizim transporti ndr terminal me
hekurudh sipas modelit shuttle t orarit t udhtimit, ku me nj
zgjedhje t drejt intervalesh t komunikacionit t trenave dhe
shpeshtsis (frekuencave) t tyre n t, me nj organizim cilsor t
transportit rrugor sjells / transportues arrihet nj cilsi optimale e
shrbimit. Me kt kontribuohet n zvoglimin e pritjes n zinxhirin e
transportit (zvoglohet e ashtuquajtura shedule delay - dallimi kohor
ndrmjet nisjes s arritur dhe asaj t mundshme) dhe n rritjen e
saktsis - rregullsis s transportit, me ka procesi diskret i transportit
i afrohet transportit t pandrprer;
N nj koncept t ktill hapen mundsit pr t futur funksionet efikase
drejtuese n sistem, si dhe mundsit e kryerjes s nj kontrolli efikas mbi
procesin e gjithmbarshm, e q sht nj kontribut i rndsishm kah
optimalizimi i nj numri m t madh karakteristikash teknologjike t nj zinxhiri
t transportit.
Pr tiu qasur prmirsimit t shumics s efekteve me qllim
racionalizimi t transportit t mallit nga drguesi deri te marrsi n fushn e
veprimtaris s teknologjive bashkkohore, sht e domosdoshme pr t futur
metoda bashkkohore dhe teknik t optimalizimit t nj zinxhiri transporti. Me
rritjen e automatizimit t prodhimit q arrin nivelin m t lart t teknologjis,
duke aplikuar robot e aparate t tjera t nj organizimi t lart automatik,
shtrohen krkesa t ashpra pr nj rritje t nivelit t teknologjive t transportit e
t shprndarjes, si komponent prbrse procesesh riprodhuese.
N baz t ksaj q paraqitm, optimalizimi i zinxhirve t transportit
realizohet n dy raste themelore me t cilat nnkuptohen:
- optimalizimi i proceseve dhe i operacioneve gjat realizimeve t
transportit t logjistiks n kushte t hasura dhe

- 15 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

- aplikimi i nj koncepti t ri m rastin e projektimit dhe zhvillimit t

sistemeve t reja t transportit e t proceseve logjistike.
N t dy rastet, funksioni i qllimit sht i njjt, e kjo sht pr tu
realizuar nj cilsi sa m e madhe e shrbimit t transportit me shpenzime sa m
t vogla, me ndotje sa m t vogl t mjedisit jetsor dhe me kmbim sa m t
thjesht t informacioneve. Gjat drejtimit (ekzistues) operativ t zinxhirve t
transportit, zgjedhja e zgjidhjes optimale sht kushtzuar me nivelin e arritur
teknologjik dhe me mundsit e teknologjive t transportit e t sistemeve, ndrsa
optimalizimi i koncepteve t posa projektuara n njfar kuptimi mund t lirohet
nga kto kufizime.
Optimalizimi i zinxhirve t transportit nuk mund t sigurohet, n qoft se
nuk sht i zhvilluar sistemi drejtues-informativ, me t cilin nnkuptohen:
- funksionimi i sistemit drejtues-informativ me prkrahje logjistike,
d.m.th. me makina llogaritse dhe pajisje t prkrahura bashkkohore
t rrjetzuara, si dhe me lidhje t mira (lidhje multiplekse) ndrmjet
hallkave n nj zinxhir transporti,
- shfrytzimi optimal i shfaqjes s mjeteve bashkkohore t transmetimit
t informacioneve,
- shfrytzimi i ISO standardeve bashkkohore nprmjet metods TQM
(Total Quality Management).

- 16 -

2. Llogaritja e Numrit t Paletave

Kapitulli

2
2. LLOGARITJA E NUMRIT T PALETAVE
Numri i nevojshm i paletave (Np) pr transportin e mallrave te paletizuara
caktohet n baz t shprehjes:
Np

Q
Tkp
Gp

[cop paleta]

(2.1)

ku jan shnuar me:

Np [cop] - numri i nevojshm i paletave,
Q [t] sasia e mallrave n dispozicion,
Gp [t] pesha e mallit n nj palet,
Tkp [or ose dit] - koha e kthimit t palets.

Figura 2.1. Euro paleta:

a) Paleta 800 x 1200 [mm], dhe b) Paleta 1200 x 1000 [mm]

- 17 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

Me termin koha e kthimit t palets nnkuptohet koha e kaluar prej

momentit t formimit t palets njsi (vendosja e produktit n palet) deri te
prsritja e formimit t palets njsi t ardhshme dhe llogaritet me shprehjen:
Tkp

1
Tnd Ttr Tdorz Tnp
24

[dit]

(2.2)

ku jan:
Tnd [or]

- koha nga momenti i ngarkimit t mallit n palet deri t

momenti i drgimit t njsis se paletizuar,

Ttr [or]

- Koha e transportit t njsis s mallit n palet,

Tdorz [or]

- Koha e dorzimit t njsis s mallit n palet, dhe

Tnp [or]

- Koha e ndrrimit t paletave.

Koha nga momenti i ngarkimit (paketimit) t mallit n palet deri t

momenti i drgimit t njsis se paletizuar, llogaritet me shprehjen:
Tnd Tsjell Tm

[or]

(2.3)

ku jan:
Tsjell [or]

- koha e sjelljes se palets njsi t mallit,

Tm [or]

- koha e manipulimit qe kalon prej momentit t sjelljes se

mallit deri t drgimi i njsis se paletizuar (formimi i
palets, ngarkimi ne vagon).

Koha e transportit (Ttr) - caktohet ne baz t gjatsis s rrugs dhe t

shpejtsis komerciale t bartjes vk, sipas shprehjes:
Ttr

Lngark Lzbraz
[or]
vk

(2.4)

ku jan:
Lngark [km]

- gjatsia e rrugs q kalon paleta e ngarkuar, dhe

Lzbraz [km]

- gjatsia e rrugs q kalon paleta e zbrazet.

- 18 -

2. Llogaritja e Numrit t Paletave

Koeficienti i bartjes se paletave t zbrazta jepet me relacionin:
p

Lngark
[%]
Lzbraz

(2.5)

Nse zvendsohet p t shprehja paraprake, fitohet koha e transportit:

Ttr Lngark

p Ttr

1p
[or]
vk

(2.6)

vk
1 [%]
Lngark

(2.7)

Koha e dorzimit (Tdorz), prbhet prej kohs se manipulimit n stacionin e

drguar Tm, dhe kohs se drgimit t mallit deri t shfrytzuesi i fundit Tshf, dhe
jepet me relacionin:
Tdorz Tm Tshf

[or]

(2.8)

Prandaj, shprehja prfundimtare pr caktimin e kohs s kthimit t paletave

prfundimisht sht:
Tkp

1 p

1
Tsjell Tm Lngar
Tdorz Tnp [dit]

24
vk

(2.9)

Shpenzimet pr kthimin e paletave, caktohen n baz t shprehjes:

C

N Tkp
Cp Ik
Gp

[Euro]

(2.10)

ku jan shnuar me:

N [t/dit] vllimi punues ditor,
Tkp [dit] koh zgjatja e kthimit t paletave n dit,
Cp [Euro] mimi i paletave pr njsi, dhe
Ik

koeficienti i rritjes se numrit t paletave:

t paletat e drurit Ik =1.1, dhe
boks paletat dhe paleta metalike Ik = 1.03.

Detyra 2.1:

- 19 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

Llogaritni kohn e kthimit t palets (Tp =?) e cila kalohet prej momentit t
formimit t palets njsi deri te momenti i ri-prsritjes s formimit t s njjts
palets njsi. Nse jan t njohura kto madhsi:
- Koha e sjelljes s palets njsi sht Tsjell = 5 [minuta],
- Koha prej momentit t prgatitjes e deri t momenti i drgimit sht
Tm = 8 [minuta],
- Rruga n t ciln paleta e kalon e ngarkuar sht Lngar = 20 [m],
- Koeficienti i bartjes se paletave t zbrazta sht p = 4.28%,
- Koha e dorzimit e cila sht e nevojshme pr manipulim n stacionin
e prcaktuar dhe koha e largimit t shfrytzuesit t transportit sht
Tdorz = 60 [minuta],
- Koha e trsishme e ndrrimit t palets sht Tnd = 1,5 [dit], dhe
- Shpejtsi komerciale sht vk = 60 [km/or].
Zgjidhje:
Sipas shprehjes (2.9), koha e kthimit t paletave sht:
Tkp

1 p

1
Tsjell Tm Lngar
Tdorz Tnp [dit]
24
vk

(2.11)

Tkp

1 58
20 1 4.28 60

1.5
24 60
1000
60
60

(2.12)

Tkp

1
0.217 0.02 0.088 1 1.5
24

Tkp 1.55 ~

[dit]

[dit]

1.5 [dit]

(2.13)
(2.14)

Detyra 2.2:

- 20 -

2. Llogaritja e Numrit t Paletave

Nse n nj depo ka mesatarisht Q = 200 [t/dit] mall pr transport, ku 60% prej
tyre jan t prshtatshm t paletizohen, n paleta me pesh prej 500 [kg/palet],
dhe koha e kthimit t paletave sht Tkp= 10 [dit].
T prcaktohet se sa sht numri i nevojshm i paletave (Np =?).
Zgjidhje:
Numri i nevojshm i paletave (Np) pr transportin e mallrave te paletizuara
caktohet n baz t shprehjes:
Np

Np

Q
Tkp
Gp

[copa paleta]

(2.15)

200 60%
120
10
10 2400
500
0.5
1000

[copa paleta]

(2.16)

Detyra 2.3:
Vllimi punues ditor i nj qendre logjistike sht shprndarja e dhjet
kamionve me mall pr nj n dit, me pesh t mallit pr nj kamion 25 [t]
mall. Malli palohet n paleta t drurit me pesh bartse 1000 [kg/palet].
Koha e kthimit t paletave sht Tkp = 1 [dit]. mimi i paletave pr njsi
sht Cp = 5.0 [Euro/palet].
Sa do t jen shpenzimet pr furnizim me paleta (C =?).
Zgjidhje:
Shpenzimet pr furnizim me paleta, caktohet n baz t shprehjes:
C

N Tkp
Cp Ik
Gp

25 10 1
5 1.1 1.375,00
1.0

[Euro]

(2.17)
[Euro]

- 21 -

(2.18)

Kapitulli

3
3. LLOGARITJA E NUMRIT T KONTEJNEREVE
Numri i nevojshm i kontejnerve mund t prcaktohet pr terminale t veant,
stacion t kontejnerve si dhe pr gjith rrjetin.
Numri i kontejnerve prcaktohet si park punues dhe si park i
inventarizuar me numrin e njsive t kontejnerit prej 20 feet-ash.
Numri i kontejnerve si park punues (Nkp) kalkulohet prmes shprehjes:
N kp

Qk k Tk
[cop]
qk 305

(3.1)

ku jan shnuar me:

Qk [t/vit] sasia e mallrave e destinuara pr kontejner,
Tk [or] koha e kthimit t kontejnerit i cili paraqet nj nga parametrat
themelor t puns s tij,
k koeficient,
qk koeficienti i shfrytzimit mestar t kontejnerit 20 feet-esh.
Koha e kthimit t kontejnerit paraqet kohn e cila kalon prej momentit
fillestar t ngarkimit e deri t momenti i prsritjes s ngarkimit t po t njjtit
kontejner. Koha e kthimit t kontejnerit varet prej llojit t transportit i cili
shfrytzohet q mund t jet njri prej llojeve t transportit (tren, anije, aeroplan)
- 22 -

3. Llogaritja e Numrit t Kontejnerve

i ruajtur n terminal, n stacione teknike dhe n vende t ndryshme pr ngarkimshkarkim. Koha mesatare e kthimit t kontejnerit llogaritet n dit pr
transportin rrugor ose ndrkombtar.
Numri i kontejnerve si park inventarizuar (Nki) prllogaritet me
shprehjen:
P Q T
P

N ik N kp 1 k k k k 1 k [cop]
100
qk 305
100

(3.2)

ku sht shnuar me:

Pk [%] prqindja e jo-rregullsis s kontejnerit.
Detyra 3.1
T llogaritet numri i kontejnerve n parkun i inventarizuar (Nki) pr Pk = 90% t
jo-rregullsis s kontejnerit nse manipulohet me Qk =1500 [t] mall, k =1.2,
koha e kthimit t kontejnerit prej momentit t ngarkimit e deri t prsritja e
ngarkimit t po njjtit kontejner sht Tk = 20 [min], shfrytzimi mesatar i
kontejnerit prej 20 feeta merret qk = 22,3.
Zgjidhje:
Numri i nevojshm i kontejnerve n parkun e inventarizuar (Nki), caktohet n
baz t shprehjes:
P Q T
P

N ik N kp 1 k k k k 1 k [cop]
100
qk 305
100

(3.3)

1500 1.2 20
0.9
1
5.34 5 [cop]
22.3 305 100

(3.4)

N ik

N ik 5 [cop]

(3.5)

- 23 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

Kapitulli

4
4. LLOGARITJA E NUMRIT T PIRUNJERVE
Caktimi i numrit t nevojshm t pirunjerve varet prej:
-

Sasis ditore t mallit q duhet t manipulohet,

Shkalls s shfrytzimit t pirunjerit,
Lartsis s ngritjes (shkarkimit), dhe
Gjatsis s bartjes,

Llogaritja e numrit t pirunjerve pr nj ndrrim pune prej 8 orve, caktohet

sipas shprehjes:
N pir

Q
60 8
A
Top

[cop]

(4.1)

ku jan shnuar me:

Npir numri i nevojshm i pirunjerve pr nj ndrrim prej 8 orve,
Q [t] Sasia ditore e mallit q manipulohet,
A [t] njsia e mallit, dhe
Top [min] koha e trsishme e operacioneve punuese.
Koha e trsishme e operacioneve punuese t pirunjerit, prbhet prej:
Top T1 T2 T3 T4 ... Tn T p

[min]

ku jan:
T1[min] koha e ngarkimit t palets njsi me mall,
- 24 -

(4.2)

4. Llogaritja e Numrit t Pirunjerve

T2 [min] koha e nevojshme prej vendit t ngarkimit e deri t vendi i
vendosjes s palets n nj njsi tjetr t ngarkimit,
T3 [min] kohe e nevojshme e renditjes, radhitjes s palets n njsi tjetr
t ngarkess,
Tn [min] koha e nevojshme pr mbushjen e pirunjerit me karburantit,
Tp [min] koha e nevojshme pr ardhje, shkuarje, pushim, etj...
Detyra 4.1
N nj terminal t mallrave sht e nevojshme t manipulohen me Q = 100 [t]
mall t paletizuar pr nj ndrrim prej 8 orve. Secila prej 4 operacioneve (T1
deri T4) zgjat Top = 10 [min].
Njsia e mallit sipas paletave jepet A = 0.4 [t] t puns pr nj turn. T
llogaritet numri i nevojshm i pirunjerve.
Zgjidhje:
Koha e trsishme e operacioneve punuese t pirunjerit sht:
Top T1 T2 T3 T4 10

[min]

(4.3)

Ather, numri i nevojshm i pirunjerve (Npir), caktohet n baz t shprehjes:

N pir

N pir

Q
60 8
A
Top

[cop]

100
5
60 8
0.4
10

(4.4)

[pirunjer]

(4.5)

- 25 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

Kapitulli

5
5. LLOGARITJA E KAPACITETIT T TERMINALEVE
PR KONTEJNER
Pr llogaritje e kapacitetit t terminaleve pr kontejner, fillimisht duhet t
llogaritet kapaciteti statik dhe dinamik i terminalit.

5.1. Kapaciteti statik i terminalit t kontejnerve

Kapaciteti statik i terminalit t kontejnerve paraqet numrin maksimal t
kontejnerve pr nj periudh kohore t caktuar q mund t vendosen
prkohsisht n linjat e deponimit. Kapaciteti statik i terminalit t kontejnerve,
varet nga:
- Numri i linjave pr vendosje dhe nivelet e vendosjes,
- Gjatsis s vendosjes s linjave dhe llojit t kontejnerve,
- Koeficienti shfrytzimit t linjave sipas gjatsis (gjersia sht e
njjt 2.438 [m] pr kontejnert sipas standardit ISO).
Kapaciteti statik llogaritet me shprehjen:
N kon

nl y
Lk

[cop]

(5.1)

Ku jan:
Nkon [cop] numri maksimal i kontejnerve t cilt n periudh t
caktuar kohore mund t vendosen n linjat e deponimit,
- 26 -

5. Llogaritja e Kapacitetit t Terminaleve pr Kontejner

n [linjave] numri i linjave pr vendosje t kontejnerve t shumzuar me
numrin e niveleve (kateve),
l [m] gjatsia e linjave pr vendosje t kontejnerve,
y koeficienti i shfrytzimit t linjave sipas gjatsis, dhe
Lk [m] gjatsia e kontejnerit.
Detyra 5.1
T caktohet numri maksimal i kontejnerve (Nkon =?) prej 30 feet-ave q mund t
vendosen n n = 2 [linja] me gjatsi prej l = 300 [m], kurse koeficienti i
shfrytzimit t linjs sipas gjatsis sht y = 0.8.
Zgjidhje:
Numri maksimal i kontejnerve prej 30 feet-ave caktohet sipas shprehjes:
N kon

2 300 0.8
52.63 53
9.12

[kontejner]

(5.2)

Gjatsia e kontejnerit prej 30 feet-ave lexohet nga tabela pr dimensionet

e kontejnerve, Lk= 9.12 [m].
Detyra 5.2
Nse gjatsia e kontejnerit sht Lk = 3.6 [m], gjatsia e linjave pr vendosjen e
kontejnerve sht l = 466 [m], koeficienti i shfrytzimit t linjave sht y = 0.8,
numri i kontejnerve q mund t vendosen n nj linj sht Nkon = 254.
T llogaritet se sa linja jan t nevojshme ) linja jan t nevojshme pr
vendosjen e ktyre kontejnerve n terminal (n = ?) pr vendosjen e ktyre
kontejnerve n terminal?
Zgjidhje:
Numri linjave t nevojshme pr vendosjen e kontejnerve n terminal, caktohet
sipas shprehjes:

- 27 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

n

Lk N kom
ly

3.6 254
2.4527
466 0.8

Sistemet Integrale dhe Intermodale

[linja]

(5.2)
[linja]

(5.3)

Prvetsojm
n 3 [linja]

(5.4)

5.2. Kapaciteti dinamik i terminalit t kontejnerve

Kapaciteti Dinamik sht kapaciteti i xhiros s terminalit i prcaktuar me
kapacitetin e vinit dhe madhsis s ruajtjes (magazinimit) s kontejnerve.
Pr llogaritje t ktij parametri shfrytzohet teoria e shrbimit masiv.
Ps m Pn

(5.5)

Ku jan:
Ps- aftsia e xhiros, respektivisht kapaciteti dinamik i terminalit,
m- numri i njsive TEU t planifikuara,
Pn- gjasat pr kohn e puns s terminalit (t) ku mund t prpunohen n
kontejner respektivisht shfrytzues.
TEU - sht njsia ekuivalente ne 20 feeta (6.1m). Kjo njsi i korrespondon nj
kontejneri me gjatsi 20 feeta, prdoret pr t shprehur nj numr t
kontejnerve me gjatsi te ndryshme te kapjes ose kur duam te shkruajm nj
kapacitet pr ndonj anije, ose te ndonj terminali hekurudhore. Sipas ISO
kontejneri me 40feet korrespondon 2 TEU.
[t/vit]

(5.6)

Q - Sasia e ngarkess n kontejnert t cilt jan ruajtur n depo.

Detyra 5.3
- 28 -

5. Llogaritja e Kapacitetit t Terminaleve pr Kontejner

Sa sht kapaciteti dinamik (aftsia e xhiros) i terminalit nse numri i
planifikuar i kontejnerve t cilt do t prpunohen sht m = 1,755 TEU, kurse
gjasat pr kohn e puns s terminalit sht prcaktuar pr 330 kontejner do t
jet Pn= 0,6?
Zgjidhje:
Kapaciteti dinamik i terminal, caktohet sipas shprehjes:
Ps m Pn 1.755 0.6 1.053

5.3.

Numri

nevojshm

(5.7)

binarve

pr

pranim

kontejnerve me tren n terminal

Numri i nevojshme i binareve pr pranimin e kontejnerve me tren n terminal,
prcaktohet me shprehjen:
N bpran

N kp Tdisp
a Tr

(5.8)

Ku jan:
Nbpran - numri i binarve pr bartje me tren,
Nkp

- numri i kontejnerve me tren n pjesn m t ngarkuar t dits

(p.sh. 6 trena maksimal),

Tdisp

- koha e disponueshme e nj treni me binar n pranim

(tdisp = 40 min)

- koeficienti kohor i shfrytzimit t binarve (a = 0.7),

Tr

- Orari i puns s trenit ku i plotson kushtet pr pranim

(Tr = 360 min).

Detyra 5.4

- 29 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

T llogaritet numri i binarve n pranim pr transport me tren nse bhet lvizja

e 4 trenave paradite dhe 2 trenave pasdite, nse koha e gjithmbarshme e
disponueshmris s binarve pr nj tren n pranim sht 40 minuta, kurse
orari i puns sht 3.6 or. T dhnat tjera: Nkp = 6, Tdisp = 40 [min], a = 0.7,
Tr = 216 [min]. Krkohet: Nbpran = ?
Zgjidhje:
Numri i binarve n pranim, caktohet sipas shprehjes:
N bpran

N kp Tdisp
6 40

1.58
a Tr
0.7 216

(5.9)

Prvetsojm numrin e nevojshm t binareve pr pranimin e kontejnerve

N bpran 2

5.4

Numri

(5.10)

nevojshm

binarve

pr

drgim

kontejnerve me tren prej terminalit

Numri i nevojshme i binareve pr drgimin e kontejnerve me tren n terminal,
prcaktohet me shprehjen:
N bder

N tderg Tdisp
a Tr

(5.11)

Ku jan:
Nbder - numri i nevojshm i binarve pr drgim t kontejnerve me tren,
Ntderg - numri i trenave q drgohen (max = 6 trena),
Tdis - koha e disponueshme e nj treni me binar n drgim ( 40 min),
a - koeficienti kohor i shfrytzimit t binarve (a = 0.7),
Tr - Orari i puns s trenit ku i plotson kushtet pr drgim (Tr = 210 min).

Detyra 5.5

- 30 -

5. Llogaritja e Kapacitetit t Terminaleve pr Kontejner

Sa sht numri i binarve pr drgimin e kontejnerve m=e tren nse drgimi
maksimal sht 5 trena, disponueshmria e binarve pr nj tren sht 40
minuta. Pranohet se orari i puns pr periudhn e drgimit t trenit sht 190
minuta. T dhnat tjera: Ntderg = 5 [trena], Tdis = 40 [min], Tr = 190 [min], a = 0.7.
Krkohet: Nbder = ?
Zgjidhje:
Numri i binarve n drgim, caktohet sipas shprehjes:
N bder

N tderg Tdisp
a Tr

5 40
1.503
0.7 190

(5.12)

Prvetsojm numrin e nevojshm t binareve pr drgimin e kontejnerve:

(5.13)

- 31 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

Kapitulli

6
6.

LLOGARITJA

NUMRIT

MJETEVE

TRANSPORTUESE
Numri i nevojshme i mjeteve transportuese trheqse, prcaktohet me shprehjen:
N nterh K N qar

E Nk

Tr tk p [mjete]

(6.1)

Ku jan me:
Nnterh numri i nevojshm i mjeteve trheqse,
K

koeficienti i numrit t nevojshm t mjeteve trheqse,

Nt numri i qarkullimeve (xhirove) gjat transportimit t kontejnerve,

E

qarkullimi (xhiro) mesatar i mjeteve trheqse,

Tr orari i puns s terminalit,

Nk numri i kontejnerve q transportohen prgjat orarit t puns s
terminalit,
koeficienti i jo-linearitetit t arritjes dhe drgimit t kontejnerve
gjat gjith dits ( = 1.2),
tk

koeficienti i produktivitetit t gjysm rimorkios pr transportimin

e nj ose dy kontejnerve n t njjtin mjet transportues,

p koeficienti i qarkullimit t procesit transportuesi cili krijohet kur

para qarkullimit kryhet bartja e kontejnerit n terminal.
- 32 -

6. Llogaritja e Numrit t Mjeteve Transportuese

Detyra 6.1
Sa sht numri i mjeteve transportuese trheqse (koka terheqese) nse xhiroja
mesatare e mjeteve transportuese trheqse pr orarin e puns s terminalit prej
Tr = 24 [h] sht E =12 [h], tk = 0.95, p = 1.29. Numri maksimal i linjave pr
renditjen e kontejnerve sht n = 3, gjatsia e linjave sht l = 244 [m],
koeficienti i shfrytzimit t terminalit t kontejnerve sht y = 0.8, gjatsia e
kontejnerve Lk = 6.09 [m].
Krkohet te caktohet numri i mjeteve transportuese trheqse: Nnterh = ?
Zgjidhje:
Se pari duhet t gjejm numrin e kontejnerve q duhet t kalojn pr orarin e
puns s terminalit:
Nk

n l y 3 244 0.8

96.157
Lk
6.09

[kontejner]

(6.2)

Prandaj, numri i nevojshme i mjeteve transportuese trheqse, prcaktohet me

shprehjen:
N nterh K N qar

E N k 12 96 1.2

47 [mjete]
Tr tk p 24 0.95 1.29

(6.3)

6.1. Numri i nevojshm i gjysm rimorkiove

Numri i nevojshme i gjysm rimorkiove, prcaktohet me shprehjen:

N ngjysm

L
N k t p tm 2 sr tui
Vsr
[gjysm rimorkio]

Tr tk K dv

(6.4)

Ku jan shnuar me:

Nk numri i kontejnerve q duhet t kalojn pr orarin e puns s
terminalit ( N

nl y
),
Lk

- 33 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

tp koha e shkarkimit t kontejnerit prej vagonit n gjysm rimorkio

dhe anasjelltas,
tm koha e nevojshme pr przgjedhjen e mjeteve n terminal dhe pr
kryerjen e operacioneve manipuluese t drgimit t kontejnerit si
drges,
2Lsr/Vsr koha mesatare e nevojshme pr bartje t kontejnerit prej
terminalit deri t magazina dhe mbrapa,
tui koha e ngarkimit dhe shkarkimit t kontejnerit n magazin,
Tr orari i puns s terminalit i cili prkon me punn e mjetit trheqs
dhe prbrjes s trsis transportuese,
tk

koeficienti i rritjes s produktivitetit t puns s gjysm rimorkios

gjat transportit t dy ose m shum kontejnerve n t njjtin mjet
t transportit,

Kdv koeficienti i operacioneve t dyfishta n magazin.

Fig. 6.1. Gjysm rimorkio

- 34 -

6. Llogaritja e Numrit t Mjeteve Transportuese

Detyra 6.2:
Llogaritni numrin e nevojshm t gjysm rimorkiove pr transportin e
kontejnerve prej terminalit t kontejnerve A deri n terminalin e kontejnerve
B pr numrin e kontejnerve Nk =1000 [cop], tp = 25 [min], tm = 15 [min] pr
kohn mesatare t nevojshme pr transportin e kontejnerve prej terminalit deri
tek magazina dhe anasjelltas prej 2Lsr/Vsr = 16 [min], koha e ngarkimit dhe e
shkarkimit t kontejnerve n magazin sht tui = 30 [min] dhe orari i puns s
terminalit Tr = 24 [h], tk = 0.8, Kdv = 1.2.
Krkohet t llogaritet numri i nevojshm i gjysm rimorkiove: Nngjysm= ?
Zgjidhje:
Numri i nevojshm i gjysm rimorkiove, prcaktohet me shprehjen:

N ngjysm

L
N k t p tm 2 sr tui
Vsr

Tr tk K dv

N ngjysm

(6.5)

100 25 15 16 30
40.53
1440 0.8 1.2

prvetojm:
N ngjysm 41 [gjysm

rimorkio]

(6.6)

Detyra 6.3:
- 35 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Sistemet Integrale dhe Intermodale

Llogaritni numrin e gjysm rimorkiove pr transportimin e kontejnerve t

madhsis 40 feet-ash, nse numri i linjave pr renditje t kontejnerve sht
n = 4 linja, gjatsia e linjs l = 300 [m], koeficienti i shfrytzimit t linjs sipas
gjatsis sht: y = 0.4.
T dhnat tjera t nevojshme pr llogaritje jan: tp = 10 [min],
tm = 14 [min], 2Lsr/Vsr = 22 [min], tui = 30 [min], Tr = 18 [h], tk = 0.8, Kdv = 0.9.
Krkohet t llogaritet numri i nevojshm i gjysm rimorkiove: Nngjysm = ?
Zgjidhje:
Se pari duhet t gjejm numrin e kontejnerve q duhet t kalojn pr orarin e
puns s terminalit:
Nk

n l y 4 300 0.4

39.37
Lk
12.19

[kontejner]

(6.7)

Numri i nevojshm i gjysm rimorkiove, prcaktohet me shprehjen:

N ngjysm

L
N k t p tm 2 sr tui
Vsr

Tr ntk K dv

N ngjysm

(6.8)

39.37 10 14 22 30
2.36
1080 0.8 0.9

prvetojm:
N ngjysm 3 [gjysm

rimorkio]

(6.9)

- 36 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Teoria dhe Teknikat e Matjeve

Kapitulli

7
7. SHPEJTSIA KOMERCIALE E TRANSPORTIT T
MALLRAVE ME KONTEJNER
Shpejtsia komerciale e transportit t mallrave me kontejner prmes mjeteve
hekurudhore, prcaktohet me shprehjen:
v kom

Ttrhek

Ttrhek

Lh
[km/h]
Ttek Tmbmnsh

(7.1)

Lnmk
[h]
v komtr

(7.2)

Ku jan shnuar me:

Lh [km] gjatsia e transportit t mallrave me mjetet hekurudhore,
Ttrhek [h]

koha e transportit gjat s cils malli qendron n tren,

Ttek [h]

koha e qndrimit t mallit n stacionet teknike,

Tmbmnsh[h]

koha e mbajtjes s mjetit n operacionet e ngarkimshkarkimit,

Lnmk [km] gjatsia mesatare e ngasjes s mjetit duke e prfshir edhe

kthimin n gjendje t ngarkuar, dhe
vkomtr [km/h] shpejtsia komerciale e trenit n gjendje t ngarkuar.

- 37 -

7. Shpejtsia Komerciale e Transportit t Mallrave

Koha e mbajtjes s mjetit n operacionet e ngarkim-shkarkimit prbehet
prej kohs s mbajtjes s mjetit n stacionet ngarkuese para ngarkimit
respektivisht shkarkimit dhe kohn pr ngarkim/shkarkim, shprehja n vijim:
Tmbmnsh K nsh t nsh [h]

(7.3)

t nsh t pnshm t gjnshm

(7.4)

[h]

ku, koeficienti i puns Knsh, llogaritet me shprehjen:

K nsh

U ng U sh

(7.5)

t gjnshm

nsh

U ng U shk

[h]

(7.6)

Ku jan shnuar me:

tpnshm [h] koha mesatare e qndrimit t vagonit pr shkak t nj
operacioni
me binart manipulativ (ngarkim, shkarkim, prpunim), dhe
tgjnshm [h] koha e qndrimit t trenit n stacionin ngarkues n binart
pranues.
Detyra 7.1
Llogaritni shpejtsin komerciale t transportit t mallit nse n vitin 2000 jan
arritur kto tregues: gjatsia e transportit t nj toni malli me tren sht:
Lh = 290 [km], shpejtsia komerciale e trenit t ngarkuar me mall sht:
vkomtr = 24.4 [km/h], gjatsia mesatare e lvizjes s vagonit n degn kthyese
sht: L = 421.2 [km], koeficienti i zbrastsis s lvizjes s vagonit sht:
= 0.4, koeficienti i puns Knsh =1.6, distanca mesatare e stacioneve teknike
Ltek = 84.2 [km], koha mesatare e qndrimit t mjetit n stacionet teknike sht:
ttek =10.2 [h], koha mesatare e qndrimit t vagonit pr shkak t nj operacionit
me binart manipulativ sht: tnsh = 28.5 [h]. Krkohet t caktohet shpejtsin
komerciale e transportit t mallit me mjete hekurudhore: vkom=?
Zgjidhje:
- 38 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Teoria dhe Teknikat e Matjeve

Se pari duhet t gjejm gjatsia mesatare t ngasjes s mjetit duke e prfshir

edhe kthimin deri n gjendje t ngarkuar:
Lnmk

L
421.2

300.85
1 1 0.4

[km]

(7.7)

Tani caktojm kohen transportit gjat s cils malli qendrn n tren:

Ttrhek

Lnmk
300.85

12.32 [h]
v komtr
24.4

(7.8)

Koha e qndrimit t mallit n stacionet teknike, caktohet me shprehjen

Ttek

Lnmk
300.85
ttek
10.2 36.44 [h]
Ltek
84.2

(7.9)

Koha

mbajtjes s mjetit n operacionet e ngarkim-shkarkimit caktohet me shprehjen

n vijim:
Tmbmnsh K nsh t nsh 1.6 28.5 45.6 [h]

(7.10)

Prandaj, shpejtsia komerciale e transportit t mallrave me kontejner,

prcaktohet me shprehjen:
v kom

Ttrhek

Lh
290

Ttek Tmbmnsh 12.32 36.44 45.6

[km/h]

(7.11)

v kom 3.0

Modeli matematik pr prllogaritjen e shpejtsis komerciale t transportit t

mallit tek rasti i transportit t kombinuar me mjete hekurudhore dhe rrugore
caktohet me shprehjen n vijim:
vkom

Ttrhek

Lh Lrr
[km/h]
Ttek Tmbmnsh Tkam

(7.12)

Ku jan:
Lrr [km] gjatsia e transportit rrugor n drgim dhe pranim,
Tkam [h] - koha q mjeti i transportit rrugor e kalon n drgim (tder) dhe n
pranim t mallit (tpran).
Tkam t der t pran

[h]

(7.13)
- 39 -

7. Shpejtsia Komerciale e Transportit t Mallrave

Detyra 7.2
Llogaritni shpejtsin komerciale t transportit t mallit tek transporti i
kombinuar rrug-hekurudh-rrug, nse dihen t dhnat e mposhtme:
Lh = 300 [km];

vk = 25,3 [km/h];

l = 332.4 [km]

= 0.4;

Knsh= 1,6;

Ltek = 90.1 [km]

ttek = 9.3;

tnsh = 28,5 [h]

Lrr = 100 [km]

Ttrhek= 14.6 [h];

Tmbmnsh= 50.1 [h]

Ttek = 34.25 [h]

vrr = 50 [km/h] - shpejtsia e transportit rrugor

Zgjidhje:
Shpejtsia komerciale t transportit t mallit tek rasti i transportit t kombinuar
me mjete hekurudhore dhe rrugore caktohet me shprehjen n vijim:
v kom

Ttrhek

Lh Lrr
300 100

Ttek Tmbmnsh Tkam 14.6 34.25 50.1 2

[km/h]

(7.14)

v kom 3.96

Koha q mjeti i transportit rrugor e kalon n drgim dhe n pranim t mallit,

caktohet me shprehjen:
Tkam

Lrr 100

2 [h]
v rr
50

(7.15)

- 40 -

Fakulteti i Inxhinieris Mekanike

Teoria dhe Teknikat e Matjeve

Kapitulli

8
8.0 LITERATURA
[1] Ramadan Duraku. Sistemet Integrale dhe Intermodale. Universiteti i
Prishtins, Fakulteti i Inxhinieris Mekanike, Prishtine, Ushtrime 2014.
[2] Shpetim Lajqi. Mekanizmat pr Ngarkim - Shkarkim. Universiteti i
Prishtins, Fakulteti i Inxhinieris Mekanike, Prishtine, Ushtrime 2014.
[3] Musli Bajraktari. Transporti i Pandrprer dhe i Brendshm. Universiteti i
Prishtins, Fakulteti i Inxhinieris Mekanike, Prishtine, 2012.
[4] Musli Bajraktari. Projektimi i Mjeteve Transportuese. Universiteti i
Prishtins, Fakulteti i Inxhinieris Mekanike, Prishtine, 2010.
[5] Iztok Potr. Transportni Sistemi. Universiteti i Mariborit, Fakulteti i
Inxhinieris Mekanike, Prishtine, 1999.

- 41 -