OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

GAITASUNA:
Eskakizun konplexuei erantzuteko eta askotariko lanak behar bezala egiteko ahalmena.
Trebetasun praktikoak, ezagutzak, motibazioa, balio etikoa, jarrerak, emozioak, gizarte arloko eta portaerazko elementuak.
EGITEN JAKITEA:
Jakintzak egoera eta testuinguru zehatzetan erabiltzen jakitea.
Capacidad de responder adecuadamente a tareas complejas y de naturaleza diversa.
Esto supone desarrollar: Destrezas prcticas, conocimientos, motivacin, valores ticos, actitud, aspectos sociales y de comportamiento.
Saber hacer: Utilizar los conocimientos en una situacin y contexto concretos.
Heziketako erreferentziazko ardatzak.
Son los ejes referenciales de la educacin.
OINARRIZKO GAITASUNAK
1-Zientzia, teknologia eta osasun kulturarako gaitasuna.
2-Ikasten ikasteko gaitasuna.
3-Matematikarako gaitasuna.
4-Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.
5-Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala
erabiltzeko gaitasuna.
6-Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.
7-Giza eta arte kulturarako gaitasuna.
8-Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

COMPETENCIAS BSICAS
1- Competencia cientfica y tecnolgica.
2- Competencia para aprender a aprender.
3- Competencia matemtica.
4- Competencia lingstica.
5- Competencia para el tratamiento de la informacin y uso de
tecnologas digitales.
6- Competencia social y para la ciudadana.
7- Competencia artstica y cultural.
8-Competencia para la autonoma e iniciativa personal.

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

1- ZIENTZIA, TEKNOLOGIA ETA OSASUN KULTURARAKO GAITASUNA

AZPI GAITASUNAK

SUB-COMPETENCIAS

Ingurune fisikoarekiko harremanak izatea.

Gertakariak ulertzea.
Gertakarien ondorioen aurreikuspenak edukitzea.
Norberaren eta gainerako pertsonen eta izaki bizidunen baldintzak
hobetzeko eta kontserbatzeko jardutea.
Autonomiaz eta ekimenez jardutea esparru desberdinetan: osasuna,
ekoizpen-jarduera, kontsumoa, zientzia, teknologia...
Gertakariak jakintza zientifikoaren eremu askoren ikuspegitik
aztertzea.
Espazio fisikoa behar bezala hautematea.
Espazioan mugitzea.
Espazioko objektuekin eta objektu horiekiko kokapenarekin lotutako
arazoak konpontzea.
Ingurunean pertsonen presentzia eta pertsonek ingurunean egiten
dituzten aldaketez ohartzea.
Errealitatea eta informazio eta publizitate mezuak ikuspegi kritikoz
aztertzea.
Bizimodu desberdinen ondorioak argumentatzea.
Bizitza fisiko eta intelektual osasungarria izatea.
Osasunaren bi dimentsioak ezagutzea (indibiduala eta kolektiboa).
Galderak eta arazoak identifikatzea.
Frogetan oinarritutako konklusioak lortzea.
Kontzeptu zientifikoak eta teoriak ezagutu eta aplikatzea.

Interactuar con el mundo fsico.

Comprender sucesos.
Predecir las consecuencias de los sucesos.
Dirigir la actividad hacia la mejora y preservacin de las condiciones
de vida propia, de las dems personas y del resto de los seres vivos.
Desenvolverse con autonoma e iniciativa en diferentes mbitos:
salud, actividad productiva, consumo, ciencia, procesos tecnolgicos...
Analizar los fenmenos desde los diferentes campos del conocimiento
cientfico.
Percibir adecuadamente el espacio fsico.
Moverse en el espacio.
Resolver problemas en los que intervengan los objetos y su posicin.
Ser consciente de la influencia que tiene la presencia de las personas
en el espacio y de las modificaciones que producen.
Analizar con espritu crtico la realidad y los mensajes informativos y
publicitarios.
Argumentar las consecuencias de los diferentes modos de vida.
Adoptar una vida fsica y mental saludable.
Considerar la doble dimensin de la salud (individual y colectiva).
Identificar problemas y preguntas.
Obtener conclusiones basadas en pruebas.
Conocer y aplicar conocimientos cientficos y teoras.

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPI GAITASUNAK

SUB-COMPETENCIAS

Metodo zientifikoa erabiltzea:

Problemak identifikatu eta planteatzea.
Behaketa zuzenak eta zeharkakoak egitea.
Galderak egitea.
Informazio kuantitatibo eta kualitatiboa lokalizatu, lortu,
aztertu eta adieraztea.
Konponbideak eta hipotesiak planteatu eta kontrastatzea.
Inferentziak egitea.
Galdera zientifikoei erantzuteko eta testuinguru anitzetan
konklusioak lortzeko, interpretatzeko, ebaluatzeko eta
komunikatzeko jakintza identifikatzea.
Irtenbide teknikoak planifikatu eta erabiltzea.

Utilizar el mtodo cientfico:

Identificar y plantear problemas.
Realizar observaciones directas e indirectas.
Formular preguntas.
Localizar, obtener, analizar y representar informacin
cuantitativa y cualitativa.
Plantear y contrastar soluciones e hiptesis.
Realizar inferencias.
Identificar el conocimiento disponible para responder a las
preguntas cientficas y para obtener, interpretar, evaluar y
comunicar conclusiones en diversos contextos.
Planificar y utilizar diferentes soluciones tcnicas.

Osasuna zaintzeko prebentzio-ohiturak hartzea.

Norberaren gorputza arduraz onartu eta barneratzea.
Adimenarekin lotutako gorputz-aldaketak barneratzea.
Pertsonen itxura fisikoa balioestea.
Gizarte-estereotipoekin kritikoa izatea.

Adoptar hbitos preventivos de salud.

Asumir el propio cuerpo con responsabilidad.
Aceptar e interiorizar los cambios corporales propios de la edad.
Valorar positivamente la apariencia fsica de las personas.
Ser crtico respecto a estereotipos sociales.

LABURBILDUZ:
EN DEFINITIVA:
Pentsamendu zientifiko eta teknikoa garatu eta erabiltzea.
Desarrollar y aplicar el pensamiento cientfico y tcnico.
Jakintza zientifikoa beste jakintza modu batzuetatik bereiztea.
Diferenciar el conocimiento cientfico de otro tipo de
Natura-baliabideen erabilera arduratsua izatea, ingurumena
conocimiento.
zaindu, kontsumo arduratsua izan eta osasuna zaintzea.
Usar responsablemente los recursos naturales, cuidar el medio
ambiente, tener un consumo responsable y cuidar la salud.

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

2- IKASTEN IKASTEKO GAITASUNA

Ikasten ikasteak esan nahi du norberak eskuratuak dituela jada zerbait
trebetasun, ikasteari ekiteko eta gero eta eraginkortasuna eta
autonomia handiagoz ikasten jarraitzeko, betiere, ikaste jarduera hori
norberaren helburuei eta premiei egokitzen bada.

Aprender a aprender supone disponer de habilidades para iniciarse en

el aprendizaje y ser capaz de continuar aprendiendo de manera cada
vez ms eficaz y autnoma de acuerdo a los propios objetivos y
necesidades.

AZPIGAITASUNAK

SUB-COMPETENCIAS
Adquirir conciencia de las propias capacidades.

Norberaren gaitasunen kontzientzia hartzea.

Gaitasun horiek garatzeko prozesuaz eta estrategiez jabetzea.
Bakarrik edo laguntzarekin egin daitekeenaz ohartzea.
Norbera gauzak egiteko gai dela sentitzea.
Nork bere buruan konfiantza edukitzea.
Ikasketa erronka berriei ekiteko segurtasuna sentitzea.
Ikasteko gogoa edukitzea.
Norberak dakiena eta jakin behar duena jakitea.
Norberaren ahalmen eta gabeziak ezagutzea.
Ikasketa prozesuak ulertzea (nola ikasten den, nola kudeatu eta
kontrolatzen diren prozesu hauek).
Ikasteko behar diren gaitasunak ezagutu eta ulertzea: arreta,
kontzentrazioa, memoria, hizkuntza ulertzeko eta adierazteko
ahalmena eta helburuak lortzeko motibazioa.
Ikasteko teknika eta estrategia desberdinak ezagutu eta erabiltzea.
Informazioa lortu, aukeratu eta tratatzeko baliabideak ezagutu eta
erabiltzea.
Informazioa jakintza bihurtzea.
Nork bere buruari galderak egiteko interesa izatea.

Darse cuenta de los procesos y estrategias para desarrollar dichas

capacidades.
Percatarse de lo que puede hacer uno mismo o con ayuda.
Sentirse competente.
Tener confianza en s mismo.
Sentir seguridad para afrontar nuevos aprendizajes.
Tener ganas de aprender.
Ser consciente de lo que uno sabe y de lo que debe aprender.
Conocer las propias potencialidades y carencias.
Comprender los procesos de aprendizaje (cmo se aprende, cmo se
controlan y gestionan estos procesos).
Tener conciencia de las capacidades que entran en juego en el
aprendizaje: atencin, concentracin, memoria, comprensin y
expresin lingstica y motivacin para conseguir objetivos.
Conocer y utilizar diferentes tcnicas y estrategias para aprender.
Conocer y utilizar recursos para recoger, seleccionar y tratar la
informacin.

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK

SUB-COMPETENCIAS

Arazoak konpontzeko aukerak identifikatu eta baliatzea.

Jakintza eta gaitasunak egoera eta testuinguru desberdinetan
aplikatzea.

Convertir la informacin en conocimiento.

Tener inters por plantearse preguntas.
Identificar y utilizar diferentes posibilidades para resolver problemas.
Aplicar conocimientos y capacidades en situaciones y contextos
diferentes.
Plantearse metas alcanzables a corto, medio y largo plazo.
Tener perseverancia en el aprendizaje.
Pensar que el aprender merece esfuerzo.
Ser capaz de autoevaluarse y autorregularse.
Saber administrar el esfuerzo.
Aceptar los propios errores.
Aprender de y con los dems.

Epe labur, ertain eta luzeko helburuak jartzea.

Ikasteko irmotasuna izatea.
Ikasteko esfortzuak merezi duela pentsatzea.
Nork bere burua ebaluatzeko eta erregulatzeko gaitasuna izatea.
Esfortzua neurtzen jakitea.
Norberaren akatsak onartzea.
Pertsonengandik eta pertsonekin ikasten jakitea.
LABURBILDUZ:
Norberaren gaitasun eta jakintzak ezagutzea.
Ikasteko kudeaketa eta kontrola izatea.
Lan intelektualak burutzeko teknikak eskuratzea.
Ikasteko gogoa edukitzea.

RESUMIENDO:
Conocer las propias capacidades y conocimientos.
Tener la gestin y el control del aprendizaje.
Incorporar tcnicas de trabajo intelectual.
Tener ganas de aprender.

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

3- MATEMATIKARAKO GAITASUNA
Gaitasun hau zenbakiak, horien oinarrizko eragiketak, matematika
sinboloak eta matematikako adierazpen eta arrazoitze moduak
erabiltzeko eta lortzeko trebetasuna da, bai informazioa sortzeko eta
interpretatzeko, bai errealitateko alderdi kuantitatibo eta espazialei
buruzko jakintza handitzeko, bai eguneroko bizitzako eta laneko
arazoak konpontzeko.

Consiste en la habilidad para utilizar y relacionar los nmeros, sus

operaciones bsicas, los smbolos y las formas de expresin y
razonamiento matemtico, tanto para producir e interpretar distintos
tipos de informacin, como para ampliar el conocimiento sobre
aspectos cuantitativos y espaciales de la realidad, y para resolver
problemas relacionados con la vida cotidiana y con el mundo laboral.

AZPIGAITASUNAK

SUB-COMPETENCIAS

Informazioak, datuak eta arrazoibideak argi eta zehaztasunez

interpretatzea.
Informazioak, datuak eta arrazoibideak adieraztea.
Matematika elementuak ezagutzea.
Matematika elementuak eguneroko bizitzako egoera erreal edo
simulatuetan erabiltzea.
Informazioa lortzeko edo arazoak konpontzeko arrazoitze prozesuak
abiatzea.
Arrazoibideen eta informazioen logika eta balioa zenbatetsi eta
epaitzea.
Pentsamendu prozesu batzuk jarraitzea: indukzioa eta dedukzioa.
Kalkulu algoritmo eta logika elementuak aplikatzea.
Egoera matematikoak identifikatzea.
Problemak ebazteko estrategia desberdinak erabiltzea.
Errealitatea kalkulatzeko, adierazteko eta interpretatzeko teknika
egokiak aukeratzea.
Matematika jarduerak askotariko testuingurutan erabiltzea.

Interpretar con claridad y precisin informaciones, datos y

argumentaciones.
Expresar informaciones, datos y argumentaciones.
Conocer los elementos matemticos.
Utilizar los elementos matemticos en situaciones reales o simuladas
de la vida cotidiana.
Poner en prctica procesos de razonamiento que llevan a la obtencin
de informacin o a la solucin de problemas.
Estimar y enjuiciar la lgica y validez de argumentaciones e
informaciones.
Seguir diversos procesos de pensamiento: induccin y deduccin.
Aplicar clculos algortmicos y elementos lgicos.
Identificar situaciones matemticas.
Utilizar diversas estrategias de resolucin de problemas.
Elegir tcnicas adecuadas para calcular, expresar e interpretar la
realidad.
Utilizar la actividad matemtica en contextos variados.

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK

SUB-COMPETENCIAS

LABURBILDUZ:
RESUMIENDO:
Matematikaren bidez arrazoitzeko, arrazoibide matematikoak
Aplicar aquellas destrezas y actitudes que permiten razonar
ulertzeko eta matematika hizkuntzan adierazteko eta
matemticamente, comprender una argumentacin matemtica
komunikatzeko trebetasunak eta jarrerak aplikatzea .
y expresarse y comunicarse en lenguaje matemtico.
Horretarako laguntza tresna egokiak erabiltzea.
Utilizar para ello las herramientas de apoyo adecuadas.
Matematika jakintza beste jakintza mota batzuekin batera
Integrar el conocimiento matemtico con otros tipos de
erabiltzea, eguneroko bizitzan ager daitezkeen askotariko
conocimiento para dar una mejor respuesta a las situaciones de
egoera konplexuei irtenbide egokia emateko.
diverso nivel de complejidad.

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

4- HIZKUNTZA KOMUNIKAZIOARAKO GAITASUNA

Lenguas oficiales del pas Vasco: euskara y castellano. El sistema
educativo vasco quiere capacitar al alumnado para que alcance el
nivel B2 respecto al euskara y al castellano y el nivel B1 en la
primera lengua extranjera.
Utilizacin del lenguaje:
Como elemento de comunicacin oral y escrita.
Como representacin, interpretacin y comprensin de la
realidad.
Para la construccin y comunicacin del conocimiento.
Para la organizacin y autorregulacin del pensamiento, las
emociones y la conducta.

Euskal Herriko hizkuntza ofizialak: euskara eta gaztelania.

Euskal hezkuntza sistemako ikasleek euskararen eta
gaztelaniaren jakintzako B2 maila eta lehen atzerri hizkuntzaren
jakintzako B1 maila eskuratu behar dute.
Hizkuntzaren erabilera:
Ahozko zein idatzizko elementu gisa.
Errealitatea adierazi, interpretatu eta ulertzeko elementua.
Jakintza eraikitzeko eta komunikatzeko elementua.
Pentsamoldeak, emozioak eta jarrerak antolatu eta erregulatzeko
elementua.

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK
Pentsamenduak, emozioak, bizipenak eta iritziak adieraztea.
Elkarrizketan aritzea.
Iritzi kritikoak eta etikoak osatzea.
Ideiak sortzea.
Jakintza egituratzea.
Diskurtsoari koherentzia eta kohesioa ematea.
Erabakiak hartzea.
Ahozko nahiz idatzizko entzunaldiez, irakurraldiez nahiz
mintzaldiez gozatzea.

SUB-COMPETENCIAS
Expresar pensamientos, emociones, vivencias y opiniones.
Dialogar.
Formarse un juicio crtico y tico.
Generar ideas.
Estructurar el conocimiento.
Dar coherencia y cohesin al discurso.
Adoptar decisiones.
Disfrutar escuchando, leyendo o expresndose de forma oral y
escrita.

Entzutea, azalpenak ematea, elkarrizketan aritzea:

komunikazio egoera desberdinetan behar bezala eta
eraginkortasunez erabili behar diren hizkuntza kodeak eta
trebetasunak erabiltzea.

Escuchar, exponer, dialogar: utilizar activa y efectivamente

cdigos y habilidades lingsticas y no lingsticas y las reglas
propias del intercambio comunicativo en diferentes situaciones.
Leer y escribir: buscar, recopilar y procesar informacin.
Comprender, componer y utilizar distintos tipos de texto con
intenciones comunicativas diversas.

Irakurtzea eta idaztea: informazioa bilatu, bildu eta prozesatu.

Askotariko asmo komunikatibo edo testu mota desberdinak
ulertu, sortu eta erabiltzea.

Representarse mentalmente, interpretar y comprender la

Buru errepresentazioak egin, errealitatea interpretatu eta ulertu realidad, organizar y autorregular el conocimiento y la accin
eta norberaren jakintzak eta ekintzak koherentziaz antolatu eta dotndolos de coherencia.
erregulatzea.
Comprender mensajes y saber comunicarse.
Construir conocimiento sobre el lenguaje y las normas de su
Mezuak ulertzea eta komunikatzen jakitea.
funcionamiento.
Hizkuntzari eta haren erabilera arauei buruzko ezagutza

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK
osatzea.
Hizkuntza sistemaren funtzionamendu arauak eta hizkuntza
interakzio egokiak izateko estrategiak ezagutzea eta behar
bezala aplikatzea.
Hizkuntzarekin lotutako gizarte ohiturak, hizkuntzaren
kulturaren balioak eta alderdiak eta hizkuntzak testuinguruaren
eta komunikazio asmoaren arabera har ditzakeen aldaerak
kontuan hartzea.
Beste pertsona batzuen egoeran jartzeko ahalmen enpatikoa
edukitzea, besteen iritziak aztertu eta kontuan hartzea.
Kritika eraikitzaileak onartzeko eta egiteko ahalmena
edukitzea.
Atzerriko hizkuntzari dagokiona: komunikatzeko ahalmena
izatea eta honen bidez gizarte harremanak eta norberak
berezkoak ez dituen testuingurutan mugitzeko ahalmena
eskuratzea.
Informazio, komunikazio eta ikasketa iturri ugari eskuratzea.

SUB-COMPETENCIAS
Conocer y aplicar efectivamente las reglas de funcionamiento
del sistema de la lengua y de las estrategias necesarias para
interactuar lingsticamente de una manera adecuada.
Tener conciencia de las convenciones sociales, de los valores y
aspectos culturales y de la versatilidad del lenguaje en funcin
del contexto y de la intencin comunicativa.
Capacidad emptica de ponerse en el lugar de otras personas, de
analizar y tener en cuenta otras opiniones.
Capacidad de aceptar y realizar crticas con espritu
constructivo.
En lo relativo a una lengua extranjera: tener capacidad de
comunicarse y con ello enriquecer las relaciones sociales y
desenvolverse en contextos distintos al propio.
As mismo favorecer el acceso a ms y diversas fuentes de
informacin, comunicacin y aprendizaje.

RESUMIENDO:
LABURBILDUZ:
Dominio de la lengua oral y escrita en mltiples contextos
Ahozko eta idatzizko hizkuntza menperatu behar da era
y el uso funcional de, al menos, una lengua extranjera.
bateko eta besteko testuingurutan eta atzerriko, gutxienez,
hizkuntza baten erabilera funtzionala izatea.

10

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

5.INFORMAZIOA TRATATZEKO ETA TEKNOLOGIA DIGITALA ERABILTZEKO GAITASUNA

Informazioa bilatzean, lortzean, prozesatzean, komunikatzean
eta informazio hori jakintza bilakatzean datza gaitasun hau.
Trebetasun batzuk ditu: informazioa eskuratzea, hura tratatu eta
informazio euskarrietara transmititzea eta informazioaren eta
komunikazioaren teknologiak informatzeko, ikasteko eta
komunikatzeko erabiltzea.

Esta competencia consiste en disponer de habilidades para

buscar, obtener, procesar y comunicar informacin y para
transformarla en conocimiento.
Incorpora diferentes habilidades: tener acceso a la informacin,
su transmisin en diferentes soportes una vez tratada
(incluyendo la utilizacin de las tecnologas de la informacin y
comunicacin como elemento esencial).

AZPIGAITASUNAK
Informazioa bilatzea, hautatzea, erregistratzea, tratatzea eta
aztertzea.
Informazioa eskuratzeko teknika eta estrategia egokiak
erabiltzea.
Informazioaren euskarria kontuan hartzea (ahozkoa,
inprimatua, ikus entzunezkoa, digitala edo multimedia).
Oinarrizko hizkuntza espezifikoak menperatzea (tetsuak,
zenbakiak, ikonoak, ikusizko hizkuntza, grafikoak eta soinuak).
Hizkuntza
horiek
deskodifikatzeko
eta
transferitzeko
jarraibideak izatea.
Informazioa antolatu, lotu, aztertu eta laburtzea.
Informazioaren gaineko inferentzia eta dedukzio sinpleak
nahiz konplexuak egitea.
Informazioa ulertu eta norberak dituen jakintza eskemetan
sartzea.

SUB-COMPETENCIAS
Bsqueda, seleccin, registro y tratamiento o anlisis de la
informacin.
Utilizar tcnicas y estrategias adecuadas para acceder a la
informacin.
Tener en cuenta el soporte de dicha informacin (oral, impreso,
audiovisual, digital o multimedia).
Dominar lenguajes especficos bsicos (textual, numrico,
icnico, visual, grfico y sonoro).
Seguir pautas para descodificar y transmitir dichos lenguajes.
Organizar, relacionar, analizar y sintetizar la informacin.
Realizar inferencias y deducciones de distinto nivel de
complejidad.
Comprender la informacin e integrarla en los propios
esquemas de conocimiento.

11

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK
SUB-COMPETENCIAS
Comunicar la informacin empleando diferentes recursos.
Informazioa komunikatzea adierazpen baliabideak erabiliz.
Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak erabiltzea Utilizar las tecnologas de la informacin y comunicacin en su
informazioa eta jakintza transmititzeko eta sortzeko.
funcin de transmisoras y generadoras de informacin y
conocimiento.
Informazio ugari eta konplexua prozesatu eta kudeatzea.
Procesar y gestionar adecuadamente informacin abundante y
Errealitatean sortutako arazoak konpontzea.
compleja.
Erabakiak hartzea.
Resolver problemas reales.
Ekoizpen arduratsuak eta sortzaileak egitea.
Tomar decisiones.
Generar producciones responsables y creativas.
Softwareko eta hardwareko ohiko arazoak identifikatu eta Manejar estrategias para identificar y resolver los problemas
konpontzeko estrategiak erabiltzea.
habituales de software y hardware.
Ematen duten informazioa aprobetxatzea.
Aprovechar la informacin que proporcionan.
Norberak lan autonomoa eginez eta beste pertsona batzuekin lan Analizar la informacin de forma crtica mediante el trabajo
eginez ikuspegi kritikoz aztertzea.
personal o colectivo.
Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak informazioa Utilizar las tecnologas de la informacin y comunicacin como
antolatu eta prozesatzeko tresnak gisa erabiltzea.
herramienta para organizar la informacin y procesarla.
Informazio iturri berriak eta berrikuntza teknologikoak ebaluatu Evaluar y seleccionar nuevas fuentes de informacin e
eta hautatzea.
innovaciones tecnolgicas.
LABURBILDUZ:
RESUMIENDO:
Informazioaren
eta
komunikazioaren
teknologiak
Utilizar las tecnologas de la informacin y comunicacin
eguneroko bizitzako arazoak modu eraginkorrean
para resolver problemas de forma eficiente.
konpontzeko erabiltzea.
Ser una persona autnoma, eficaz, responsable, crtica y
Autonomiaz, eraginkortasunez, arduraz, ikuspegi kritikoz
reflexiva al seleccionar, tratar y utilizar la informacin, sus
eta zuhurtasunez, informazio iturriak eta baliabide
fuentes y las distintas herramientas tecnolgicas.

12

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK
teknologikoak tratatu eta erabiltzea.
Informazioa jarrera kritikoz eta zuhurtasunez baloratzea.

SUB-COMPETENCIAS
Tener una actitud crtica y reflexiva en la valoracin de la
informacin.

6.GIZARTERAKO ETA HERRITARTASUNERAKO GAITASUNA

Gaitasun honek aukera ematen du zer gizarte errealitate bizi
duen ulertzeko, lankidetza jarduerak egiteko, bizikidetza
lantzeko eta herritartasun demokratikoan bizitzeko.
Askotariko jakintzak eta trebetasun konplexuak biltzen ditu,
beharrezkoak direnak gizartean parte hartzeko, erabakiak
hartzeko, egoera desberdinetan nola jokatu hautatzeko eta
egindako erabakien ardura hartzeko.

Esta competencia hace posible comprender la realidad social en

que se vive, cooperar, convivir y ejercer la ciudadana
democrtica.
Se ponen en juego conocimientos diversos y habilidades
complejas que permiten participar, tomar decisiones, elegir cmo
comportarse en situaciones diferentes y responsabilizarse de las
elecciones personales.

AZPIGAITASUNAK
Gizarteen antolaketari eta bilakaerari buruzko ezagutzak
erabiltzea gizartean parte hartzeko.
Sistema demokratikoaren ezaugarri eta balioak ezagutzea.
Judizio morala aukeraketak egiteko eta erabakiak hartzeko
erabiltzea.
Gogoz eta arduraz herritartasunari dagozkion eskubideak eta
betebeharrak erabiltzea.
Munduaren egoera historikoa eta soziala eta munduaren
bilakaera, lorpenak eta arazoak ulertzea.

SUB-COMPETENCIAS
Utilizar para desenvolverse socialmente, el conocimiento sobre
la evolucin y organizacin de las sociedades.
Conocer los rasgos y valores del sistema democrtico.
Utilizar el juicio moral para elegir y tomar decisiones.
Ejercer activa y responsablemente los derechos y deberes de la
ciudadana.
Comprender la realidad histrica y social del mundo, su
evolucin, sus logros y sus problemas.

13

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK
Arazo sozialak eta historikoei buruzko hausnarketa orokorra eta
kritikoa egitea.
Arrazoiketa kritikoak egitea gertakari errealetan oinarrituak.
Elkarrizketara jotzea errealitatea hobeto ulertzeko.
Egungo gizarteen ezaugarriak, gero eta aniztasun handiagoa
dutela eta bilakaera prozesuak bizi dituztela ulertzea.
Kultura desberdinek gizartearen bilakaerari eta aurrerabideari
egin dioten ekarpena balioestea.
Gizarteko partaidea sentitzea.
Munduko herritarra dela sentitzea eta sentimendu horrek bat
etorri behar du bertakoa izatearen sentimenduarekin.
Gatazkak bizikidetzaren partea direla jakiteko
trebetasunak edukitzea.
Gatazka hauek jarrera eraikitzailez konpontzea.
Erabakiak autonomiaz hartzea.
Inguruneko balioez jabetu, ebaluatu eta berreraikitzea.
Balio hauek kontuan harturik koherentziaz jokatzea.
Jarrera pertsonal guztiak ez direla etikoak ulertzea.

Nork bere burua ezagutu eta balioestea.

Testuinguru anitzetan komunikatzen jakitea.
Norberaren ideiak adieraztea eta gainerako

gizarte

SUB-COMPETENCIAS
Reflexionar sobre los problemas histricos y sociales de forma
global y crtica.
Realizar razonamientos crticos y fundamentados sobre
situaciones reales.
Utilizar el dilogo para mejorar la comprensin de la realidad.
Entender los rasgos de las sociedades actuales, su creciente
pluralidad y su carcter evolutivo.
Comprender la aportacin que las diferentes culturas han hecho
a la evolucin y progreso de la humanidad.
Disponer de un sentimiento comn de pertenencia a la sociedad
en que se vive.
Mostrar un sentimiento de ciudadana global compatible con la
identidad local.
Tener habilidades sociales que permitan saber que los conflictos
forman parte de la convivencia.
Resolver dichos problemas con actitud constructiva.
Tomar decisiones con autonoma.
Ser consciente de los valores del entorno, evaluarlos y
reconstruirlos.
Comportarse en coherencia con ellos.
Entender que no toda posicin personal es tica.

Conocerse y valorarse.
Saber comunicarse en distintos contextos.
pertsonenak Expresar las propias ideas y escuchar las ajenas.

14

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK

SUB-COMPETENCIAS
Ser capaz de ponerse en el lugar del otro y comprender su
entzutea.
Gainerako pertsonen lekuan jartzea eta ikuspuntu desberdinak punto de vista.
Tomar decisiones en los distintos niveles de la vida comunitaria,
ulertzea.
Komunitate bizitzako esparru guztietan erabakiak hartzea, valorando conjuntamente los intereses individuales y los del
grupo.
norberaren interesak eta taldearenak batera baloratuz.
Valorar las diferencias.
Desberdintasunak balioestea.
Reconocer la igualdad de derechos entre diferentes colectivos.
Kolektibo guztiek eskubide berdinak dituztela aintzat hartzea.
Demokrazia, askatasuna, elkartasuna, arduren banaketa, parte
hartzea eta herritartasuna kontzeptuei buruzko modu kritikoan
hausnarketak egitea.
Balio demokratikoekin bat datorren jokabideak adieraztea.
Eskubide eta betebeharren nazioarteko deklarazioetan arreta
berezia jartzea.

Reflexionar crticamente sobre los conceptos de democracia,

libertad, solidaridad, corresponsabilidad, participacin y
ciudadana.
Mostrar un comportamiento coherente con los valores
democrticos.
Prestar la atencin debida a las declaraciones internacionales de
derechos y deberes.

Bizikidetza arauak balio demokratikoetan eraikitzea, onartzea

eta betetzea.
Herritarren eskubideak, askatasunak, ardurak eta betebeharrak
erabiltzea.
Gainerako pertsonen eskubideak defendatzea.

Construir, aceptar y practicar normas de convicencia acordes

con los valores democrticos.
Ejercitar los derechos, libertades, responsabilidades y deberes
cvicos.
Defender los derechos de los dems.

LABURBILDUZ:
Gizarte errealitatea ulertzea.
Balio eta jardunbide demokratikoetan

RESUMIENDO:
Comprender la realidad social en la que se vive.
Afrontar la convivencia y os conflictos empleando el juicio
oinarritutako

15

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK
irizpide etikoak erabiltzea bizikidetzari eta gatazkei aurre
egiteko.
Herritartasunaren jarduera esparrua irizpide propioz
erabiltzea, bakea eta demokrazia eraikitzen laguntzeko.
Herritarren
eskubide
eta
betebeharrak
jarrera
eraikitzailez, elkartasunez eta arduraz erabili eta betetzea.

SUB-COMPETENCIAS
tico basado en los valores y en las prcticas democrticas.
Ejercer la ciudadana actuando con criterio propio,
contribuyendo a la paz y a la democracia.
Mantener una actitud constructiva, solidaria y
responsable ante el cumplimiento de los derechos y
obligaciones cvicas.

7.GIZA ETA ARTE KULTURARAKO GAITASUNA

Berekin dakar kultura eta arte adierazpenak ezagutzeko,
ulertzeko, balioesteko eta ikuspegi kritikoz baloratzeko
gaitasuna, gozatzeko eta bere burua aberasteko, herrien ondare
elementutzat jotzeko.
Lehentasuna emango dio Euskal kulturaren arte eta kultura
adierazpenei.

Supone conocer, comprender, apreciar y valorar crticamente

diferentes manifestaciones culturales y artsticas, utilizarlas
como fuente de enriquecimiento y disfrute y considerarlas como
parte del patrimonio de los pueblos.
Tendrn prioridad las manifestaciones culturales y artsticas
correspondientes a la cultura vasca.

AZPIGAITASUNAK
Kultura oro har, eta berariaz, arte balioestea.
Adierazpen hauetara jotzeko trebetasunak eta jarrerak
edukitzea.
Pentsamendu konbergenteak eta dibergenteak erabiltzea.

SUB-COMPETENCIAS
Apreciar el hecho cultural en general y el hecho artstico en
particular.
Disponer de aquellas habilidades y actitudes que permiten
acceder a las manifestaciones culturales y artsticas.
Poner en juego habilidades de pensamiento divergente y

16

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK

SUB-COMPETENCIAS

convergente.
Norberaren eta beste pertsona batzuen ideiak eta sentimenduak Reelaborar ideas y sentimientos propios ajenos.
Encontrar fuentes, formas y cauces de comprensin y expresin.
berregitea.
Gauzak ulertzeko eta adierazteko iturriak, moduak eta bideak Enriquecerse con diferentes realidades y producciones del
aurkitzea.
mundo del arte y de la cultura.
Artearen eta kulturaren errealitateak eta ekoizpenekin aberastea.
Ekimena, irudimena eta sormena martxan jartzea arte kodeen
bidez adierazteko.
Kultura eta arte jarduerek, sarritan talde lana egitea eskatzen
dutenez, lankidetzarako trebetasunak erabiltzea lana
burutzeko.
Gainerako pertsonen ekimenak eta ekarpenak babesteak eta
balioesteak duen garrantziaz ohartzea.

Poner en funcionamiento la iniciativa, la imaginacin y la

creatividad para expresarse mediante cdigos artsticos.
Disponer de habilidades de cooperacin para contribuir a la
consecucin de un trabajo colectivo.
Tener conciencia de la importancia de apoyar y apreciar las
iniciativas y contribuciones ajenas.

Arte hizkuntzen teknika, baliabide eta usadio nagusiak

ezagutzea baita kultura ondareko obra eta adierazpenak ere.
Zer harreman dauden arte eta kultura adierazpen horien eta
gizartearen (adierazpenaren garai historikoko pentsaeraren eta
baliabide teknikoen) artean eta arte eta kultura adierazpenen eta
horien egileen edo egile taldeen artean identifikatzea.
Gizakien pentsamoldeen, ildo estetikoen, moden eta gustuen
bilakaera aintzat hartzea.
Pertsonen eta gizarteen eguneroko bizitzan alderdi estetikoek
izan duten garrantziaz ohartzea.

Conocer las principales tcnicas, recursos y convenciones de los

diferentes lenguajes artsticos, as como de las obras y
manifestaciones ms destacadas del patrimonio cultural.
Identificar las relaciones existentes entre dichas manifestaciones
y la poca en la que se crean o con la persona o colectividad que
las crea.
Tener conciencia de la evolucin del pensamiento, de las
corrientes estticas, las modas y los gustos.
Tener conciencia de la importancia de los factores estticos en la
vida cotidiana de las personas y de las sociedades.

17

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK

SUB-COMPETENCIAS

Sormena balioesteko jarrera izatea, zehazki musikaren,

literaturaren, ikus eta eszena arteen, herri arteen bitartez
adierazitako ideiek, bizipenek eta sentimenduek azaleratutako
sormen inplizitua balioestea.
Adierazpen askatasuna, kultura aniztasunerako eskubidea,
kulturen arteko elkarrizketa eta arte esperientzia konpartituak
balioestea.

Tener una actitud de aprecio de la creatividad implcita en la

expresin de ideas, experiencia o sentimientos a travs de
diferentes medios artsticos: msica, literatura, artes visuales y
escnicas, artes populares.
Valorar la libertad de expresin, el derecho a la diversidad
cultural, la importancia del dilogo intercultural y la realizacin
de experiencias artsticas compartidas.

LABURBILDUZ:
RESUMIENDO:
Habilidad para apreciar y disfrutar con el arte y otras
Artea eta bestelako kultura adierazpenak balioetsi eta
horiez gozatzeko trebetasunak izatea.
manifestaciones culturales.
Emplear algunos recursos de la expresin artstica para
Arte adierazpeneko zenbait baliabide erabiltzea arte
sorkuntza propioak egiteko.
realizar creaciones propias.
Conocer distintas manifestaciones culturales y artsticas.
Kultura eta arte adierazpenen ezagutzak edukitzea.
Bizitza kulturalean parte hartzeko interesa adieraztea.
Inters por participar en la vida cultural.
Contribuir a la conservacin del patrimonio cultural y
Kultura eta arte ondarea kontserbatzeko laguntzea.
artstico.

18

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

8.NORBERAREN AUTONOMIARAKO ETA EKIMENERAKO GAITASUNA

Zenbait balio eta jarrera pertsonalen kontzientzia izatea: ardura,
irmotasuna, nork bere burua ezagutzea, auto-estima, sormena,
autokritika, kontrol emozionala, hautatzeko, arriskuak
kalkulatzeko eta arazoei aurre egiteko ahalmena, berehala
asebetetzeko premia atzeratzeko, akatsetatik ikasteko eta
arriskuak hartzeko ahalmena.
Irizpide propioei jarraituz erabakiak hartzeko ahalmena,
proiektuak sortzeko eta hauek aurrera eramateko gaitasuna...
sortutako ondorioez ardura izatea.

Adquisicin de la conciencia y aplicacin de valores y actitudes

personales: responsabilidad, perseverancia, autoconocimiento,
autoestima, creatividad, autocrtica, control emocional,
capacidad de elegir, calcular riesgos y afrontar problemas,
capacidad de demorar la necesidad de satisfaccin inmediata,
aprender de los errores y asumir riesgos.
Capacidad de elegir con criterio propio, crear proyectos, llevar
adelante las acciones... y responsabilizarse de sus consecuencias.

AZPIGAITASUNAK
Ideiak ekintzak bihurtzea.
Helburuak finkatzea.
Proiektu baten garapen faseak ezagutzea.
Proiektuak planifikatzea.
Proiektu hauek aurrera eramatea.
Aurretiazko planteamenduak berregitea.
Ideia berriak sortzea.
Konponbideak aurkitu eta aplikatzea.
Aukerak eta mugak aztertzea.
Erabakiak hartzea.
Egindakoa ebaluatu eta nork bere burua ebaluatzea.
Ondorioak ateratzea.
Hobetzeko aukerak balioztatzea.

SUB-COMPETENCIAS
Transformar las ideas en acciones.
Proponerse objetivos.
Conocer las fases del desarrollo de un proyecto.
Planificar proyectos.
Llevar a cabo dichos proyectos.
Reelaborar los planteamientos previos.
Elaborar nuevas ideas.
Buscar soluciones y llevarlas a la prctica.
Analizar posibilidades y limitaciones.
Tomar decisiones.
Evaluar lo hecho y autoevaluarse.
Extraer conclusiones.
Valorar las posibilidades de mejora.

19

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK

SUB-COMPETENCIAS

Erronken eta aukeren ikuspegi estrategikoa izatea.

Abiatutako lanak arrakastaz bukatzeko motibazioari eustea.
Anbizio pertsonal, akademiko eta profesional sanoa izatea.
Ikasketetarako, lanerako eta aisiarako eskaintzak aztertu eta bere
gaitasun, asmo eta proiektu pertsonaletara moldatzea.

Aldaketa eta berrikuntzekiko jarrera baikorra izatea.

Planteamendu malguak izatea.
Aldaketak aukera modura ikustea.
Aldaketa horietara ikuspegi kritikoz eta molde eraikitzailez
egokitzea.

Tener visin estratgica de los retos y oportunidades.

Mantener la motivacin para lograr xito en las tareas
emprendidas.
Tener una sana ambicin personal, acadmica y profesional.
Ser capaz de poner en relacin la oferta acadmica, laboral o de
ocio disponible con las capacidades, deseos y proyectos
personales.
Tener una actitud positiva hacia el cambio y la innovacin.
Tener flexibilidad de planteamientos.
Comprender los cambios como oportunidades.
Adaptarse crtica y constructivamente a los cambios.

Harremanetarako, lankidetzarako eta talde lanerako giza

trebetasunak izatea.
Gainerako pertsonen lekuan jartzen jakitea.
Gainerako pertsonen ideiak balioestea.
Elkarrizketa erabiltzea eta negoziatzea.
Lankidetza giroan eta malgutasunez lan egitea.
Gainerako pertsonekin lan egitea helburu komunak lortzeko.

Disponer de habilidades sociales para relacionarse, cooperar y

trabajar en equipo.
Ponerse en lugar del otro.
Valorar las ideas de los dems.
Dialogar y negociar.
Trabajar de forma cooperativa y flexible.
Colaborar con los dems para la consecucin de objetivos
comunes.

Norberaren buruan konfiantza, enpatia eta hobetzeko grina

izatea.

Tener confianza en uno mismo, empata y espritu de

superacin.

20

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

AZPIGAITASUNAK
Emozioak kontrolatzea sentimenduak identifikatu eta
menperatuz.
Norberaren jokabideak antolatzea.

SUB-COMPETENCIAS
Controlar las emociones identificando y dominando los estados
de nimo.
Regular la propia conducta.

LABURBILDUZ:
Sormenez, konfiantzaz, arduraz eta sen kritikoz sortu,
abian jarri, garatu eta ebaluatzea ekintza edo proiektu
indibidualak nahiz kolektiboak.

RESUMIENDO:
Ser capaz de imaginar, emprender, desarrollar y evaluar
acciones o proyectos individuales o colectivos con
creatividad, confianza, responsabilidad y sentido crtico.

21

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

Zientzia, teknologia eta osasun

kulturarako gaitasuna
Ingurune fisikoarekiko harremanak
izatea.
Gertakariak ulertzea.
Aurreikuspenak edukitzea.
Ingurunea hobetzeko eta
kontserbatzeko jardutea
Autonomiaz eta ekimenez jardutea
Gertakariak aztertzea.
Espazio fisikoa hautematea.
Espazioan mugitzea.
Arazoak konpontzea.
Aldaketez ohartzea.
Informazioa eta mezuak ikuspegi
kritikoz aztertzea.
Argumentatzea.
Bizitza fisiko eta intelektual
osasungarria izatea.
Galderak eta arazoak identifikatzea.
Konklusioak lortzea.
Kontzeptu zientifikoak eta teoriak
ezagutu eta aplikatzea.
Metodo zientifikoa erabiltzea:
Problemak identifikatzea.
Problemak planteatzea.
Behaketak egitea.
Galderak egitea.
Informazioa lokalizatu, lortu, aztertu

Ikasten ikasteko gaitasuna

Norberaren gaitasunen kontzientzia
hartzea.
Gaitasun horiek garatzeko prozesuaz
eta estrategiez jabetzea.
Bakarrik edo laguntzarekin egin
daitekeenaz ohartzea.
Norbera gauzak egiteko gai dela
sentitzea.
Nork bere buruan konfiantza
edukitzea.
Ikasketa berriei ekiteko segurtasuna
sentitzea.
Ikasteko gogoa edukitzea.
Norberak dakiena eta jakin behar
duena jakitea.
Norberaren ahalmen eta gabeziak
ezagutzea.
Ikasketa prozesuak ulertzea (nola
ikasten den, nola kudeatu eta
kontrolatzen diren prozesu hauek).
Ikasteko behar diren gaitasunak
ezagutu eta ulertzea: arreta,
konzentrazioa, memoria, hizkuntza
ulertzeko eta adierazteko ahalmena
eta helburuak lortzeko motibazioa.
Ikasteko teknika eta estrategia
desberdinak ezagutu eta erabiltzea.
Informazioa lortu, aukeratu eta

Matematikarako gaitasuna

Hizkuntza komunikaziorako
gaitasuna
Informazioak, datuak eta
Pentsamenduak, emozioak, bizipenak
arrazoibideak argi eta zehaztasunez
eta iritziak adieraztea.
interpretatzea.
Elkarrizketan aritzea.
Informazioak, datuak eta
Iritzi kritikoak eta etikoak osatzea.
arrazoibideak adieraztea.
Ideiak sortzea.
Matematika elementuak ezagutzea.
Jakintza egituratzea.
Matematika elementuak eguneroko
Diskurtsoari koherentzia eta kohesioa
bizitzako egoera erreal edo
ematea.
simulatuetan erabiltzea.
Erabakiak hartzea.
Informazioa lortzeko edo arazoak
Hizkuntzarekin gozatzea.
konpontzeko arrazoitze prozesuak
Entzutea, azalpenak ematea,
abiatzea.
elkarrizketan aritzea.
Arrazoibideen eta informazioen
Irakurtzea eta idaztea: informazioa
logika eta balioa zenbatetsi eta
bilatu, bildu eta prozesatu.
epaitzea.
Askotariko asmo komunikatibo edo
Pentsamendu prozesu batzuk
testu mota desberdinak ulertu, sortu
jarraitzea: indukzioa eta dedukzioa.
eta erabiltzea.
Kalkulu algoritmo eta logika
Buru errepresentazioak egin,
elementuak aplikatzea.
errealitatea interpretatu eta ulertu eta
Egoera matematikoak identifikatzea. norberaren jakintzak eta ekintzak
Problemak ebazteko estrategia
antolatu eta erregulatzea.
desberdinak erabiltzea.
Mezuak ulertzea eta komunikatzen
Errealitatea kalkulatzeko, adierazteko jakitea.
eta interpretatzeko teknika egokiak
Hizkuntzari eta haren erabilera arauei
aukeratzea.
buruzko ezagutza osatzea.
Matematika jarduerak askotariko
Hizkuntza sistemaren arauak eta
testuingurutan erabiltzea.
estrategiak ezagutzea eta aplikatzea.

22

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

Zientzia, teknologia eta osasun

kulturarako gaitasuna
eta adieraztea.
Konponbideak eta hipotesiak planteatu
eta kontrastatzea.
Inferentziak egitea.
Galderei erantzuteko eta konklusioak
lortzeko, interpretatzeko, ebaluatzeko
eta komunikatzeko jakintza
identifikatzea.
Irtenbide teknikoak planifikatu eta
erabiltzea.
Osasuna zaintzeko prebentzio-ohiturak
hartzea.
Norberaren gorputza arduraz onartu
eta barneratzea.
Adimenarekin lotutako gorputzaldaketak barneratzea.
Pertsonen itxura fisikoa balioestea.
Gizarte-estereotipoekin kritikoa izatea.

Ikasten ikasteko gaitasuna

Matematikarako gaitasuna

tratatzeko baliabideak ezagutu eta

erabiltzea.
Informazioa jakintza bihurtzea.
LABURBILDUZ:
Nork bere buruari galderak egiteko
Matematikaren bidez
interesa izatea.
arrazoitzeko, arrazoibide
Arazoak konpontzeko aukerak
matematikoak ulertzeko eta
identifikatu eta baliatzea.
matematika hizkuntzan
Jakintza eta gaitasunak egoera eta
adierazteko eta
testuinguru desberdinetan aplikatzea.
komunikatzeko trebetasunak
eta jarrerak aplikatzea .
Helburuak jartzea.
Horretarako laguntza tresna
Ikasteko irmotasuna izatea.
egokiak erabiltzea.
Ikasteko esfortzuak merezi duela
Matematika jakintza beste
pentsatzea.
jakintza mota batzuekin
Nork bere burua ebaluatzeko eta
batera erabiltzea, eguneroko
erregulatzeko gaitasuna izatea.
bizitzan ager daitezkeen
Esfortzua neurtzen jakitea.
askotariko egoera konplexuei
Norberaren akatsak onartzea.
irtenbide egokia emateko.
Pertsonengandik eta pertsonekin
ikasten jakitea.

LABURBILDUZ:
Pentsamendu zientifiko eta
teknikoa garatu eta erabiltzea. LABURBILDUZ:
Jakintza zientifikoa beste
Norberaren gaitasun eta
jakintza modu batzuetatik
jakintzak ezagutzea.
bereiztea.
Ikasteko kudeaketa eta
Natura-baliabideen erabilera
kontrola izatea.
arduratsua izatea, ingurumena
Lan intelektualak burutzeko
zaindu, kontsumo arduratsua
teknikak eskuratzea.
izan eta osasuna zaintzea.
Ikasteko gogoa edukitzea.

Hizkuntza komunikaziorako
gaitasuna
Hizkuntzarekin lotutako gizarte
ohiturak, hizkuntzaren kulturaren
balioak eta alderdiak kontuan
hartzea.
Beste pertsona batzuen egoeran
jartzeko ahalmen enpatikoa
edukitzea, besteen iritziak aztertu eta
kontuan hartzea.
Kritika eraikitzaileak onartzeko eta
egiteko ahalmena edukitzea.
Atzerriko hizkuntzari dagokiona:
komunikatzeko ahalmena izatea eta
honen bidez gizarte harremanak eta
norberak berezkoak ez dituen
testuingurutan mugitzeko ahalmena
eskuratzea.
Informazio, komunikazio eta ikasketa
iturri ugari eskuratzea.

LABURBILDUZ:
Ahozko eta idatzizko
hizkuntza menperatu behar
da era bateko eta besteko
testuingurutan eta atzerriko,
gutxienez, hizkuntza baten
erabilera funtzionala izatea.

23

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

Informazioa tratatzeko eta

teknologia digitala erabiltzeko
gaitasuna
Informazioa bilatzea, hautatzea,
erregistratzea, tratatzea eta aztertzea.
Informazioa eskuratzeko teknika eta
estrategia egokiak erabiltzea.
Informazioaren euskarria kontuan
hartzea (ahozkoa, inprimatua, ikus
entzunezkoa, digitala edo
multimedia).
Oinarrizko hizkuntza espezifikoak
menperatzea (testuak, zenbakiak,
ikonoak, ikusizko hizkuntza,
grafikoak eta soinuak).
Hizkuntza horiek deskodifikatzeko
eta transferitzeko jarraibideak izatea.
Informazioa antolatu, lotu, aztertu eta
laburtzea.
Informazioaren gaineko inferentzia
egitea.
Informazioa ulertu eta norberak
dituen jakintza eskemetan sartzea.
Informazioa komunikatzea
adierazpen baliabideak erabiliz.
Informazioaren eta komunikazioaren
teknologiak erabiltzea informazioa eta
jakintza transmititzeko eta sortzeko.
Informazio ugari eta konplexua

Gizarterako eta herritartasunerako

gaitasuna

Giza eta arte kulturarako

gaitasuna

Norberaren autonomiarako eta

ekimenerako gaitasuna

Gizarteen antolaketari eta bilakaerari

buruzko ezagutzak erabiltzea.
Sistema demokratikoaren ezaugarri
eta balioak ezagutzea.
Judizio morala aukeraketak egiteko
eta erabakiak hartzeko erabiltzea.
Gogoz eta arduraz herritartasunari
dagozkion eskubideak eta
betebeharrak erabiltzea.
Munduaren egoera historikoa eta
soziala eta munduaren bilakaera,
ulertzea.
Arazo sozialak eta historikoei
buruzko hausnarketa egitea.
Arrazoiketa kritikoak egitea.
Elkarrizketara jotzea hura hobeto
ulertzeko.
Egungo gizarteen ezaugarriak
ulertzea.
Kultura desberdinek gizartearen
bilakaerari eta aurrerabideari egin
dioten ekarpena balioestea.
Gizarteko partaidea sentitzea.
Munduko herritarra dela.
Gatazkak bizikidetzaren partea direla
jakitea.
Gatazka hauek jarrera eraikitzailez

Kultura oro har, eta berariaz, arte

balioestea.
Adierazpen hauetara jotzeko
trebetasunak eta jarrerak edukitzea.
Pentsamendu konbergenteak eta
dibergenteak erabiltzea.
Norberaren eta beste pertsona
batzuen ideiak eta sentimenduak
berregitea.
Gauzak ulertzeko eta adierazteko
iturriak, moduak eta bideak
aurkitzea.
Artearen eta kulturaren errealitateak
eta ekoizpenekin aberastea.
Ekimena, irudimena eta sormena
martxan jartzea arte kodeen bidez
adierazteko.
Lankidetzarako trebetasunak
erabiltzea taldeko lana burutzeko.
Gainerako pertsonen ekimenak eta
ekarpenak babesteak eta balioesteak
duen garrantziaz ohartzea.
Arte hizkuntzen teknika, baliabide eta
usadio nagusiak ezagutzea baita
kultura ondareko obra eta
adierazpenak ere.
Arte, kultura eta gizartearen arteko

Ideiak ekintzak bihurtzea.

Helburuak finkatzea.
Proiektu baten garapen faseak
ezagutzea.
Proiektuak planifikatzea.
Proiektu hauek aurrera eramatea.
Aurretiazko planteamenduak
berregitea.
Ideia berriak sortzea.
Konponbideak aurkitu eta aplikatzea.
Aukerak eta mugak aztertzea.
Erabakiak hartzea.
Egindakoa ebaluatu eta nork bere
burua ebaluatzea.
Ondorioak ateratzea.
Hobetzeko aukerak balioztatzea.

24

Erronken eta aukeren ikuspegi

estrategikoa izatea.
Abiatutako lanak arrakastaz
bukatzeko motibazioari eustea.
Anbizio pertsonal, akademiko eta
profesional sanoa izatea.
Ikasketetarako, lanerako eta aisiarako
eskaintzak aztertu eta bere gaitasun,
asmo eta proiektu pertsonaletara
moldatzea.

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

Informazioa tratatzeko eta

teknologia digitala erabiltzeko
gaitasuna
prozesatu eta kudeatzea.
Errealitatean sortutako arazoak
konpontzea.
Erabakiak hartzea.
Ekoizpen arduratsuak eta sortzaileak
egitea.

Gizarterako eta herritartasunerako

gaitasuna

konpontzea.
Erabakiak autonomiaz hartzea.
Inguruneko balioez jabetu, ebaluatu
eta berreraikitzea.
Balio hauek kontuan harturik
koherentziaz jokatzea.
Jarrera pertsonal guztiak ez direla
Softwareko eta hardwareko ohiko
etikoak ulertzea.
arazoak identifikatu eta konpontzeko Nork bere burua ezagutu eta
estrategiak erabiltzea.
balioestea.
Ematen duten informazioa
Testuinguru anitzetan komunikatzen
aprobetxatzea.
jakitea.
Norberak lan autonomoa eginez eta
Norberaren ideiak adieraztea eta
beste pertsona batzuekin lan eginez
gainerako pertsonenak entzutea.
ikuspegi kritikoz aztertzea.
Gainerako pertsonen lekuan jartzea
Informazioaren eta komunikazioaren eta ikuspuntu desberdinak ulertzea.
teknologiak informazioa antolatu eta Erabakiak hartzea, norberaren
prozesatzeko tresnak gisa erabiltzea. interesak eta taldearenak batera
Informazio iturri berriak eta
baloratuz.
berrikuntza teknologikoak ebaluatu
Desberdintasunak balioestea.
eta hautatzea.
Kolektibo guztiek eskubide berdinak
dituztela aintzat hartzea.
Demokrazia, askatasuna, elkartasuna,
arduren banaketa, parte hartzea eta
LABURBILDUZ:
herritartasuna kontzeptuei buruzko
Informazioaren eta
modu kritikoan hausnarketak egitea.
komunikazioaren teknologiak Balio demokratikoekin bat datorren
eguneroko bizitzako arazoak jokabideak adieraztea.

Giza eta arte kulturarako

gaitasuna

Norberaren autonomiarako eta

ekimenerako gaitasuna

harremanak identifikatzea.
Gizakien pentsamoldeen, ildo
estetikoen, moden eta gustuen
bilakaera aintzat hartzea.
Alderdi estetikoak duen garrantziaz
ohartzea.
Sormena balioesteko jarrera izatea,
zehazki musikaren, literaturaren, ikus
eta eszena arteen, herri arteen bitartez
adierazitako ideiek, bizipenek eta
sentimenduek azaleratutako sormen
inplizitua balioestea.
Adierazpen askatasuna, kultura
aniztasunerako eskubidea, kulturen
arteko elkarrizketa eta arte
esperientzia konpartituak balioestea.

Aldaketa eta berrikuntzekiko jarrera

baikorra izatea.
Planteamendu malguak izatea.
Aldaketak aukera modura ikustea.
Aldaketa horietara ikuspegi kritikoz
eta molde eraikitzailez egokitzea.
Harremanetarako, lankidetzarako eta
talde lanerako giza trebetasunak
izatea.
Gainerako pertsonen lekuan jartzen
jakitea.
Gainerako pertsonen ideiak
balioestea.
Elkarrizketa erabiltzea eta
negoziatzea.
Lankidetza giroan eta malgutasunez
lan egitea.
Gainerako pertsonekin lan egitea
helburu komunak lortzeko.
Norberaren buruan konfiantza,
enpatia eta hobetzeko grina izatea.
Emozioak kontrolatzea sentimenduak
identifikatu eta menperatuz.
Norberaren jokabideak antolatzea.

LABURBILDUZ:
Artea eta bestelako kultura
adierazpenak balioetsi eta
horiez gozatzeko
trebetasunak izatea.
Arte adierazpeneko zenbait
baliabide erabiltzea arte
sorkuntza propioak egiteko.
Kultura eta arte adierazpenen LABURBILDUZ:
ezagutzak edukitzea.
Sormenez, konfiantzaz,
Bizitza kulturalean parte
arduraz eta sen kritikoz sortu,

25

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA AZPIGAITASUNAK

Informazioa tratatzeko eta

teknologia digitala erabiltzeko
gaitasuna
modu eraginkorrean
konpontzeko erabiltzea.
Autonomiaz,
eraginkortasunez, arduraz,
ikuspegi kritikoz eta
zuhurtasunez, informazio
iturriak eta baliabide
teknologikoak tratatu eta
erabiltzea.
Informazioa jarrera kritikoz
eta zuhurtasunez baloratzea.

Gizarterako eta herritartasunerako

gaitasuna
Eskubide eta betebeharren
nazioarteko deklarazioetan arreta
berezia jartzea.
Bizikidetza arauak balio
demokratikoetan eraikitzea, onartzea
eta betetzea.
Herritarren eskubideak, askatasunak,
ardurak eta betebeharrak erabiltzea.
Gainerako pertsonen eskubideak
defendatzea.

Giza eta arte kulturarako

gaitasuna
hartzeko interesa adieraztea.
Kultura eta arte ondarea
kontserbatzeko laguntzea.

LABURBILDUZ:
Gizarte errealitatea ulertzea.
Balio eta jardunbide
demokratikoetan
oinarritutako irizpide etikoak
erabiltzea bizikidetzari eta
gatazkei aurre egiteko.
Herritartasunaren jarduera
esparrua irizpide propioz
erabiltzea, bakea eta
demokrazia eraikitzen
laguntzeko.
Herritarren eskubide eta
betebeharrak jarrera
eraikitzailez, elkartasunez eta
arduraz erabili eta betetzea.

26

Norberaren autonomiarako eta

ekimenerako gaitasuna
abian jarri, garatu eta
ebaluatzea ekintza edo
proiektu indibidualak nahiz
kolektiboak.