Direccin Xeral de Formacin Profesional e

Ensinanzas Especiais

Material para a preparacin

de probas de acceso a
distancia
Grao
Proba
Parte da proba
Unidade didctica
Actividade
Autor

Medio
Sociocultural
Lingua galega
8. A preposicin e a conxuncin
8.1. Preposicins e locucins preposit
Grupo de traballo de elaboracin de m
para a preparacin da proba de acces
UD08_A01_Preposicin.RTF

Nome do arquivo

Pxina 1 de 12

ndice
1. Ficha tcnica....................................................................................................................3
1.1

Ttulo e descricin............................................................................................................ 3

1.2

Obxectivos....................................................................................................................... 3
Obxectivos didcticos...............................................................................................3

1.3

Contidos........................................................................................................................... 3
Conceptuais............................................................................................................. 3
Procedementais....................................................................................................... 3
Actitudinais............................................................................................................... 3

1.4

Aspectos metodolxicos...................................................................................................3

1.5

Descricin do que se vai aprender...................................................................................4

2. Descricin da actividade..................................................................................................5
2.1

Introducin....................................................................................................................... 5
Preposicins propiamente ditas...............................................................................5
Locucins preposicionais......................................................................................... 6

2.2

Tarefas............................................................................................................................. 6
2.2.1

Tarefa 1. Identificacin de preposicins..............................................................................7

Exercicio 1................................................................................................................ 7
Autoavaliacin..............................................................................................................7

Exercicio 2................................................................................................................ 7
Autoavaliacin..............................................................................................................8

2.2.2

Tarefa 2. Substitucins entre adverbios e preposicins......................................................8

Exercicio................................................................................................................... 8
Autoavaliacin..............................................................................................................8

2.2.3

Tarefa 3. Emprego de locucins preposicionais.................................................................9

Exercicio................................................................................................................... 9
Autoavaliacin............................................................................................................10

2.2.4

Tarefa 4. Recapitulacin de preposicins.........................................................................10

Exercicio 1.............................................................................................................. 11
Autoavaliacin............................................................................................................11

Exercicio 2.............................................................................................................. 11
Autoavaliacin............................................................................................................11

Exercicio 3.............................................................................................................. 12
Autoavaliacin............................................................................................................12

Exercicio 4.............................................................................................................. 12
Autoavaliacin............................................................................................................12

Exercicio 5.............................................................................................................. 12
Autoavaliacin............................................................................................................12

Pxina 2 de 12

Ficha tcnica

1.

1.1 Ttulo e descricin

Ttulo: A preposicin.
Descricin: nesta actividade traballamos coas preposicins e as locucins prepositivas, e mais
coa sa clasificacin..
Nome do arquivo da actividade: UD08_A01_Preposicin.RTF.

1.2 Obxectivos

Reflexionar sobre os mecanismos da lingua e os seus elementos formais para comprender os

textos alleos e mellorar as propias producins.
Obxectivos didcticos

Usar o dicionario tradicional e o electrnico para procurar preposicins e locucins

preposicionais.
Recoecer preposicins e locucins preposicionais, as como os elementos dos que estn
compostas.

1.3 Contidos
Conceptuais

As preposicins e as locucins preposicionais.

Procedementais

Uso do dicionario tradicional e do electrnico para procurar palabras.

Recoecemento e uso das preposicins e das locucins preposicionais.
Actitudinais

Aceptacin razoada das normas de funcionamento da lingua.

Interese por adquirir un dominio progresivo do uso da preposicin e da conxuncin.

1.4 Aspectos metodolxicos

Esta actividade componse de tarefas destinadas ao traballo individual. Pdense realizar de

xeito presencial ou a distancia, a travs da internet.
Temporalizacin: unha hora.
Recursos:

Materiais:
Libro de texto de Lingua galega de 3 de ESO, Proxecto Configura, Anaya, 2004. Autoras:
Celia Daz Nez e Mercedes Seixo Pastor. ISBN: 84-667-3364-7
Espazos: o centro educativo de referencia.

Pxina 3 de 12

 Contorno de comunicacin necesario para a actividade: internet e prcticas presenciais, na

compaa dun profesor.

1.5 Descricin do que se vai aprender

Nesta actividade imos estudar as preposicins e as locucins prepositivas. Se tomamos
como exemplo a oracin Vou ir a Lisboa e a frase mesa de madeira, observamos que as
palabras a e de son formas invariables que no primeiro exemplo funcionan como un
complemento de lugar e no segundo unen o nome co seu modificador. Estas palabras son
preposicins. Tamn existen locucins prepositivas, que son expresins similares s
preposicins pero formadas por mis dunha palabra, como sucede en beira de ou
parte de. Veremos tamn que en galego algunhas preposicins poden fundirse ou contraer
con outras palabras. No exemplo Fun casa, a palabra indica ao mesmo tempo unha
preposicin e mais un artigo: a preposicin a e o artigo feminino singular a que aparece
en a casa.

Pxina 4 de 12

2.

Descricin da actividade

2.1 Introducin

Libro de texto de Lingua galega de 3 de ESO, editorial Anaya, pxina 199.

A preposicin unha palabra invariable que serve de enlace entre outras palabras. Por
exemplo, na oracin Merquei un cabeceiro para a cama os substantivos cabeceiro e
cama estn relacionados mediante a preposicin para; dicir, a preposicin o
elemento gramatical que os une. Deste xeito, a preposicin cumpre a funcin de conexin
entre palabras como se fose a masa que une os ladrillos dunha parede. Nos seguintes
exemplos vemos o mesmo efecto: mesa de madeira, armario con patas, coche sen
freos, vivirdes en Santiago, falar entre ns, andar por libre, atravesarmos a ra sen
mirar.
As preposicins son palabras invariables porque non admiten morfemas de xnero nin de
nmero. Distinguimos entre preposicins propiamente ditas e locucins prepositivas; dicir,
grupos de palabras que cumpren a funcin dunha preposicin.
Preposicins propiamente ditas

As preposicins propiamente ditas ou puras do galego son as seguintes:

Tarefa 1: Identificacin de preposicins.
Tarefa 2: Substitucin de preposicins.
A, ags, ante, aps, ata, at, baixo, bardante, cabo, canda, con, conforme, consonte, contra,
de, deica, dende/desde, durante, en, encol, entre, excepto, fra, malia, onda, para, por,
salvo, segundo, sen, senn, so, sobre, tras, xunta.

Deseguido comntanse algunhas caractersticas especficas sobre o uso dalgunhas destas

preposicins:
Ags e bardante, indican exclusin e equivalen a salvo ou excepto (Ao enterro
fronlle todos os fillos, ags o pequeno, Aprobronse todos os puntos da orde do da,
bardante o terceiro).
Ata e at son sinnimos e indican remate dun desprazamento no espazo (Vai ata a
casa). Cando se refiren a unha idea de tempo indican que a accin remata nese momento
(Non deron chegado at as oito).
Deica coincide no significado con ata e at cando significa de aqu a ou desde agora
a: Vou contigo deica a casa, Quedo contigo deica ma. Dbese pr atencin aos erros
no uso de deica, por exemplo en frases do tipo *Desde Pontevedra deica Vigo hai 30
quilmetros, porque o punto de partida neses casos non aqu. Xa que logo, a preposicin
que se debe usar neses casos ata ou at.
Conforme, consonte e segundo, significan de acordo con: Conforme o artigo 3, o
acto legal, Consonte o afirmado por vostede, o asasino foi un vecio, Segundo declarou
o seu presidente, o club far novas fichaxes.

Pxina 5 de 12

 Encol indica que algo ou algun est sobre algo: O libro est encol da mesa. Neste uso
equivale preposicin sobre. Porn, encol non pode utilizarse en senso abstracto en
oracins do tipo A conferencia versou *encol da contaminacin da ra. Nestes casos dbese
utilizar sobre.
Locucins preposicionais

As locucins preposicionais estn formadas por agrupacins de palabras que cumpren a

funcin dunha preposicin para indicar diferentes aspectos de significado:
Posicin no espazo: A cmara est enriba da cmoda.
Relacin de causa e efecto: Por mor da gripe ten que gardar cama uns das.
Substitucin: No partido de hoxe xogar o substituto en troques do titular.
Finalidade: Os xogadores fixeron unha colecta a prol dos nenos enfermos.
Algunhas das locucins mis frecuentes do galego son as seguintes:
Tarefa 3: Identificacin de locucins preposicionais.
beira de, a carn de, ao p de, a par de, preto de, cabo de e xunto a indican
proximidade no espazo: Colle o machado que est ao p daquel carballo.
A prol de indica a favor de: Todos votaron a prol da iniciativa.
Respecto a, tocante a e verbo de indican en relacin con: Respecto do que aparece
no xornal, debo decir que falso.
En fronte de, encol de, sobre de, enriba de, debaixo de, diante de e detrs de
indican unha situacin no espazo con relacin a outro elemento: Treme o libro que est
encol da mesa.
En lugar de, en troques de, en vez de e no canto de refrense a un elemento
substitudo por outro: No canto de Molina xogar Muna.
A causa de, por mor de e co gallo de utilzanse para introducir o motivo polo que se fai
ou ocorre algo: Co gallo do aniversario da voda tivemos moitos gastos.
importante sinalar que algunhas preposicins contraen con outras palabras e presentan
formas diferentes das que figuran mis arriba. Resultar til para o alumno repasar os temas
relacionados cos artigos, os demostrativos ou os indefinidos para comprobaren as formas
correspondentes.

2.2 Tarefas

Tarefa 1: Identificacin de preposicins.

Tarefa 2: Substitucin de preposicins.
Tarefa 3: Identificacin de locucins preposicionais.
Tarefa 4: Recapitulacin de preposicins.

2.2.1

Tarefa 1. Identificacin de preposicins

Como se dixo na introducin, as preposicins son palabras invariables que funcionan como
elementos de relacin entre outras palabras. Doutra banda, cmpre lembrar que algunhas
das de uso mis frecuente (a, de, con, en e por) contraen con outras palabras
como os artigos, demostrativos, etc., e poden ser algo mis difciles de recoecer (s veces

Pxina 6 de 12

levan tiles diacrticos): , ao, do, das, polo, polas, no, nas, co, coa, etc.
Nesta tarefa deberanse recoecer as preposicins.
Exemplo: O neno xogou toda a tarde coa pelota.
Exercicio 1

No texto seguinte sinale as preposicins:

E de repente a marabilla. Unha locomotora lanzada a toda velocidade contra a sala
provocou pnico e desbandada. A xente empezou a correr e berrar. Algns trataron de
abrir a porta. As mulleres choraban. O tratante escondrase debaixo do banco. Un can
ladraba. Un vello peda socorro. Durante os dous minutos que durou a proxeccin da
cinta, a sala converteuse nunha especie de feira, na que resultaba imposible atender s
imaxes que se reflectan sobre a saba. Cando no medio daquel barullo descomunal se fixo
de novo a luz, Barbagelatta puido convencer non sen traballo concorrencia de que non
pasaba nada e de que volvera cada un seu lugar.
Carlos Casares: Ilustrsima. Ed. Galaxia.
Autoavaliacin

E de repente a marabilla. Unha locomotora lanzada a toda velocidade contra a sala

provocou pnico e desbandada. A xente empezou a correr e berrar. Algns trataron de
abrir a porta. As mulleres choraban. O tratante escondrase debaixo do banco. Un can
ladraba. Un vello peda socorro. Durante os dous minutos que durou a proxeccin da
cinta, a sala converteuse nunha especie de feira, na que resultaba imposible atender s
imaxes que se reflectan sobre a saba. Cando no medio daquel barullo descomunal se
fixo de novo a luz, Barbagelatta puido convencer non sen traballo concorrencia de que
non pasaba nada e de que volvera cada un ao seu lugar.
Carlos Casares: Ilustrsima. Ed. Galaxia.

Exercicio 2

No texto seguinte sinale as preposicins:

Axotou as moscas, que lle picaban na cara. Despois moveuse na cadeira e ficou, outra
vez, cos ollos fixos na casa branca de enfronte.Oa os rudos da ra, que lle chegaban
montonos, obsesivos. Voces, coches, motos. E as marteladas con son a ferro do taller
mecnico. Seran as seis e media. A sombra da casa branca anda non baixara da
beirarra.
Pola ma estiveron os netos para felictalo. Comeron todos xuntos. Anda non hai dez
minutos que se foron.Durante a comida houbo cantos, bailes. Xa se sabe. El tivo que
apagar as oitenta velas da torta.
Carlos Casares: Vento ferido. Ed. Galaxia.
Autoavaliacin

Axotou as moscas, que lle picaban na cara. Despois moveuse na cadeira e ficou, outra
vez, cos ollos fixos na casa branca de enfronte. Oa os rudos da ra, que lle chegaban
montonos, obsesivos. Voces, coches, motos. E as marteladas con son a ferro do taller
mecnico. Seran as seis e media. A sombra da casa branca anda non baixara da

Pxina 7 de 12

beirarra. Pola ma estiveron os netos para felicitalo. Comeron todos xuntos. Anda non
hai dez minutos que se foron. Durante a comida houbo cantos, bailes. Xa se sabe. El tivo
que apagar as oitenta velas da torta.
Carlos Casares: Vento ferido. Ed. Galaxia.

2.2.2

Tarefa 2. Substitucins entre adverbios e preposicins

Moitos adverbios equivalen a preposicins. Nesta tarefa, o alumno comprobar como

moitos adverbios de modo poden substiturse por unha preposicin e un substantivo; por
exemplo, o adverbio realmente pode substiturse por en realidade.
Exercicio

Substita os adverbios por unha preposicin e un nome como no exemplo anterior utilizando
as seguintes preposicins: a, cada, con, de, durante, en, para, por e sen
(pode cumprir facer contraccins). Deseguido escriba unha oracin na que empregue a
preposicin.
Orixinalmente.

Humildemente.
Ironicamente.
Inescusablemente.
Contrariamente.
Mortalmente.
Temporalmente.
Lateralmente.
Marabillosamente.
Mundialmente.
Practicamente.
Finalmente.
Autoavaliacin

Orixinalmente: na orixe. Na orixe da cidade est o factor defensivo contra os invasores.

Humildemente: con humildade. Comportouse con humildade diante do Director.
Ironicamente: con irona. Falou con irona e o pblico colleu o dobre sentido do seu discurso.
Inescusablemente: sen escusa. Xa que te comprometiches, debes entregar o traballo sen
escusa.
Contrariamente: ao contrario. Nos desertos as temperaturas son fras durante a noite, ao
contrario do que pensa case todo o mundo.
Mortalmente: de morte. O ladrn feriuno de morte con aquela navallada.
Temporalmente: durante un tempo. Naquela poca, as mias irms vieron vivir mia casa
durante un tempo.

Pxina 8 de 12

 Lateralmente: de lado. O autombil bateu de lado contra o valo e quedou co morro

esmagado.
Marabillosamente: de marabilla. Naquelas vacacins en Canarias pasmolo de marabilla.
Mundialmente: no mundo. O vio albario coecido no mundo enteiro.
Practicamente: na prctica. Na prctica a diferenza de cor case non se nota.
Finalmente: ao final. Despois de tanto esperar polas rapazas, ao final non quixeron ir
discoteca.

2.2.3

Tarefa 3. Emprego de locucins preposicionais

As locucins preposicionais estn formadas por grupos de palabras que cumpren a mesma
funcin de enlace que as preposicins, pero ademais engaden un significado mis completo
oracin. Por exemplo, na oracin Os xogadores do Compostela participaron nun partido a
prol dos damnificados polo Prestige, a locucin a prol indica a favor de, a beneficio
de. Esta expresin podera substiturse pola preposicin para (Os xogadores do
Compostela participaron nun partido para os damnificados polo Prestige), pero o
significado de ambas oracins non o mesmo.
Exercicio

Escriba oracins empregando axeitadamente as seguintes locucins preposicionais:

beira de.
A carn de.
Ao p de.
Cabo de.
A prol de.
Respecto a.
Verbo de.
Encol de.
Debaixo de.
En lugar de.
No canto de.
A causa de.
Por mor de.
Co gallo de.
Autoavaliacin

Nota: as respostas a esta tarefa son libres e debern ser corrixidas polo profesor. As
solucins que se ofrecen son s indicativas.
beira de: O cruceiro que est beira da mia casa foi declarado monumento histrico.
A carn de: No cine senteime a carn dun home que estivo tusindo toda a funcin.

Pxina 9 de 12

 Ao p de: Fomos de paseo polos arredores do mosteiro e sentamos a descansar ao p dun

carballo.
Cabo de: Eu nacn cabo dun pieiral espeso, eu nacn na pequena Ponteceso.
A prol de: A recadacin do festival destinarase a prol dos nenos orfos do hospicio.
Respecto a: O voceiro da asociacin fixo unha declaracin respecto das novas aparecidas
nos xornais de onte.
Verbo de: A conferencia do famoso escritor tratou verbo da situacin da literatura galega
actual.
Encol de: O libro est encol da mesa.
Debaixo de: Botou todo o da buscando o libro e apareceulle debaixo da cama.
En lugar de: Estivo toda a tarde xogando en lugar de preparar o exame de Gramtica.
En troques de: Gastou todos os cartos do premio en troques de investir algo para o futuro.
No canto de: Prefiro ir botar unha partida no canto de facer estes exercicios.
A causa de: Os vecios fixeron outra colecta para os prexudicados a causa das enchentes do
ro.
Por mor de: Fran non puido xogar o partido por mor da acumulacin de cartns amarelos.
Co gallo de: Houbo moitas actividades este ano co gallo da celebracin do vinte e cinco
aniversario do instituto.

2.2.4

Tarefa 4. Recapitulacin de preposicins

Lea o texto e responda s preguntas que aparecen deseguido:

O rapaz soubo por casualidade que os seus pais lle puxeran un detective para indagar o
que faca os sbados pola noite e el respondeu pndolles outro para coecer quen era ese
par de estraos que todo o arranxaban con cartos. Cando os pais lle mostraron con xesto
serio un vdeo no que apareca fumando un porro cuns amigos, o rapaz sacou unha cinta
na que se va a sa nai na perrucara presumindo, mentres lle facan as unllas, de ser unha
experta na explotacin de criadas marroqus. As criadas chegbanlle a travs dunha
empresa de traballo temporal da que era xerente o seu marido, que forneca tamn a
construcin de traballadores con contratos de lixo, dous dos cales perderan a vida a
ltima semana por falta de medidas de seguridade.
Despois de entregrenlle os pais ao rapaz un informe no que se dica que durante o
ltimo trimestre do curso non acudira clase mis que tres ou catro das, o fillo sacou
outro segundo o cal tanto o pai como a nai se manifestaran, nunha cea entre amigos, a
favor de que Aznar mentise no Parlamento e na televisin para xustificar a invasin de
Irak, as como de perpetuar o trato terrorista que lles dabamos aos presos de Guantnamo
porque eses cans, como os cualificara o pai despois de pousar a copa de vio, non
merecen outra cousa. Segundo o mesmo informe, a sa nai e o seu pai tiveran non haba
moito unha pelexa en pblico. O motivo da discusin era que ela lle botaba na cara que
non obtivera ningn contrato conta do Prestige.
Cando os pais sacaron unhas fotos do mozo bicndose coa sa amiga, el sacou outras
do seu pai metndolle man a unha adolescente nun club de alterne onde lle facan
desconto, xa que a travs da ETT que rexentaba, e na que tia en nmina un par de

Pxina 10 de 12

polticos, lles faca chegar inmigrantes desesperadas aos donos de varios locais. Cando os
pais deixaron de sacar documentos, o fillo anda lles ensinou un par de fotos nas que
aparecan na misa de doce. Quen debera rezar por quen?, preguntou o rapaz, que,
porn, era ateo.
Detectives, Juan Jos Mills. El Pas.

Exercicio 1

Sublie no primeiro pargrafo do texto as preposicins que non forman parte de contraccins.
Autoavaliacin

O rapaz soubo por casualidade que os seus pais lle puxeran un detective para indagar o
que faca os sbados pola noite e el respondeu pndolles outro para saber quen era ese par
de estraos que todo o arranxaban con cartos. Cando os pais lle mostraron con xesto serio
un vdeo no que apareca fumando un porro cuns amigos, o rapaz sacou unha cinta na que se
va a sa nai na perrucara presumindo, mentres lle facan as unllas, de ser unha experta na
explotacin de criadas marroqus. As criadas chegbanlle a travs dunha empresa de traballo
temporal da que era xerente o seu marido, que forneca tamn a construcin de traballadores
con contratos de lixo, dous dos cales perderan a vida a ltima semana por falta de medidas
de seguridade.
Exercicio 2

Sublie no terceiro pargrafo as preposicins que forman contraccins e indique cales son as
preposicins e as outras palabras que as forman.
Autoavaliacin

Cando os pais sacaron unhas fotos do mozo bicndose coa sa amiga, el sacou outras do seu
pai metndolle man a unha adolescente nun club de alterne onde lle facan desconto, xa que
a travs da ETT que rexentaba, e na que tia en nmina un par de polticos, lles faca chegar
inmigrantes desesperadas aos donos de varios locais. Cando os pais deixaron de sacar
documentos, o fillo anda lles ensinou un par de fotos nas que aparecan na misa de doce.
Quen debera rezar por quen?, preguntou o rapaz, que, porn, era ateo.
Coa: preposicin con e artigo determinado feminino singular a.
Do: preposicin de e artigo determinado masculino singular o.
Nun: preposicin en e artigo indeterminado masculino singular un.
Da: preposicin de e artigo determinado feminino singular a.
Na: preposicin en e artigo determinado feminino singular a.
Aos: preposicin a e artigo determinado masculino plural os.
Nas: preposicin en e artigo determinado feminino plural os.
Exercicio 3

No segundo pargrafo, substita a preposicin segundo por outras das equivalentes.

Pxina 11 de 12

Autoavaliacin

Segundo o cal tanto o pai como a nai > Conforme o cal tanto o pai como a nai...
Segundo o mesmo informe > Consonte o mesmo informe...
Exercicio 4

No segundo pargrafo, substita a expresin a favor de por unha locucin preposicional

equivalente.
Autoavaliacin

A favor de que Aznar mentise no Parlamento > A prol de que Aznar mentise no Parlamento.
Exercicio 5

Pdese utilizar a preposicin encol na oracin Dixo o pai despois de pousar a copa de vio
sobre a mesa?
Autoavaliacin

Pode utilizarse a preposicin encol porque neste contexto equivale a sobre. A preposicin
encol non equivale a sobre en sentidos do tipo A charla tratou sobre a contaminacin da
ra.

Pxina 12 de 12