Lingua Galega I

Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional
e Innovacin Educativa
Gua didctica do alumnado de bacharelato

semipresencial
Lingua galega e literatura

Ensinanza
Bacharelato a distancia semipresencial
Tipo de documento
Gua do alumnado
Curso
Materias
Comns
Nome da materia
Lingua galega e literatura
Autor/a ou autores:
Silvia Gaspar Porras

Mara Xos Rodrguez Valcrcel
Pxina 1 de 64
ndice
1.
Introducin.................................................................................................................5
A materia: lias xerais ........................................................................................................................5
Libro de texto ......................................................................................................................................5
Distribucin temporal das unidades....................................................................................................6
Metodoloxa de estudo .......................................................................................................................6
Apartados do traballo en cada unha das unidades ............................................................................6
As titoras lectivas e de orientacin ....................................................................................................7
Lecturas recomendadas .....................................................................................................................7
2.
Unidade 1 ...................................................................................................................8
2.1
2.2
2.3
2.4
3.
Unidade 2 .................................................................................................................10
3.1
3.2
3.3
3.4
4.
Criterios de avaliacin................................................................................................. 16
Suxestins para o estudo ........................................................................................... 16
Actividades de autoavaliacin..................................................................................... 16
Actividades de titora .................................................................................................. 17
Unidade 6 .................................................................................................................18
7.1
7.2
7.3
7.4
8.
Unidade 5 .................................................................................................................16
6.1
6.2
6.3
6.4
7.
Unidade 4 .................................................................................................................14
5.1
5.2
5.3
5.4
6.
Unidade 3 .................................................................................................................12
4.1
4.2
4.3
4.4
5.
Criterios de avaliacin................................................................................................... 8
Suxestins para o estudo ............................................................................................. 8
Actividades de autoavaliacin....................................................................................... 8
Actividades de titora .................................................................................................... 9
Unidade 7 .................................................................................................................20
8.1
8.2
8.3
Pxina 2 de 64
8.4
9.
Unidade 8 .................................................................................................................22
9.1
9.2
9.3
9.4
10. Unidade 9 .................................................................................................................23

10.1
10.2
10.3
10.4
11. Unidade 10 ...............................................................................................................24

11.1
11.2
11.3
11.4
12. Unidade 11 ...............................................................................................................25

12.1
12.2
12.3
12.4
13. Unidade 12 ...............................................................................................................26

13.1
13.2
13.3
13.4
14. Unidade 13 ...............................................................................................................27

14.1
14.2
14.3
14.4
15. Unidade 14 ...............................................................................................................28

15.1
15.2
15.3
15.4
16. Solucins s actividades de autoavaliacin........................................................30

16.1
16.2
16.3
16.4
16.5
16.6
Unidade 1 ................................................................................................................... 30
Unidade 2 ................................................................................................................... 33
Unidade 3 ................................................................................................................... 36
Unidade 4 ................................................................................................................... 39
Unidade 5 ................................................................................................................... 43
Unidade 6 ................................................................................................................... 45
Pxina 3 de 64
16.7 Unidade 7 ................................................................................................................... 48

16.8 Unidade 8 ................................................................................................................... 51
16.9 Unidade 9 ................................................................................................................... 53
16.10 Unidade 10 ................................................................................................................. 54
16.11 Unidade 11 ................................................................................................................. 56
16.12 Unidade 12 ................................................................................................................. 58
16.13 Unidade 13 ................................................................................................................. 60
16.14 Unidade 14 ................................................................................................................. 62
Pxina 4 de 64
1.
Introducin
A materia: lias xerais
Esta materia unha continuacin das que cursou nos seus estudos de secundaria, coa diferenza de que agora aparece unha maior sistematizacin de coecementos lingsticos e literarios e unha abordaxe de textos mis complexos. Persguese que mellore a sa competencia comunicativa, dicir, que sexa quen de usar a lingua de xeito idneo nas diversas
esferas da sa actividade social e individual. Para isto debe comprender textos orais e escritos complexos, expresarse de forma fluda e espontnea en distintos contextos comunicativos, producir textos ben estruturados sobre distintos temas e para distintos fins e facer
un uso correcto da norma ortogrfica e morfosintctica. Amais, cmpre que coeza a historia da literatura galega e que se achegue situacin sociolingstica de Galicia.
O currculo estrutrase en tres bloques de contidos:
Lingua e texto: atndese anlise de textos e tipoloxa textual, variedades da lingua e
funcionalidade lingstica, coa finalidade de aplicar estes coecementos a unha mellor
comprensin e producin de textos.
Literatura: cntrase, por unha banda, no coecemento da historia da literatura galega e,
pola outra, no coecemento, anlise e valoracin de obras significativas mediante a lectura e o comentario.
Sociolingstica: bscase un achegamento rigoroso nosa situacin sociolingstica para poder interpretala con perspectiva histrica.
Libro de texto
O libro de texto seleccionado Lingua e Literatura I. Bacharelato (2008). Editorial Rodeira. ISBN: 978-84-8349-135-5.
Esta obra aparece estruturada en catorce unidades didcticas, destinadas as sete primeiras ao estudo da lingua e as sete restantes ao da literatura galega desde a Idade Media ata o
sculo XIX, ambas as das etapas includas.
As unidades do bloque de lingua responden ao seguinte esquema:
A lingua e os falantes: contidos de tipo terico-prctico sobre a comunicacin humana,
as variedades da lingua ou a historia interna e externa da mesma.
Tcnicas de estudo: consellos para un mellor aproveitamento dos recursos existentes
tanto no estudo da lingua coma no doutras materias.
Anlise de textos: anlise das diferentes tipoloxas textuais.
Estudo da lingua: descricin das categoras gramaticais.
As unidades do bloque de literatura presentan a estrutura seguinte:
Historia da literatura: estudo terico do perodo da historia da literatura galega de que
se trate.
Anlise de textos: actividades de lectura de textos significativos procedentes da etapa
que vn de estudar e anlise dos mesmos.
Pxina 5 de 64
Comentario de texto: anlise pormenorizada dun texto significativo do perodo estudado.

Tanto no bloque de lingua coma no de literatura, aparecen ao final de cada unidade actividades de sntese e avaliacin acompaadas de esquemas que resumen algns dos
aspectos mis significativos da mesma.
Distribucin temporal das unidades
O curso acadmico divdese en tres avaliacins:

Primeira avaliacin: comprende as cinco primeiras quincenas e nela estudaremos as
unidades 1 a 5, todas elas do bloque de lingua.
Segunda avaliacin: abrangue as cinco quincenas seguintes e nela ocuparmonos das
unidades seis a dez do libro de texto.
Terceira avaliacin: abrangue as cinco ltimas quincenas e nela ocuparmonos das unidades once a catorce do libro de texto, todas elas do bloque de literatura.
Metodoloxa de estudo
Debe comezar o estudo de cada unha das unidades lendo atentamente os contidos tericos
que aparecen no libro de texto. Nunha segunda lectura debe elaborar un guin persoal no
que tomar nota dos conceptos novos que aparecen e tentar relacionalos cos coecementos previos que pose.
Repare en que, nos apartados tericos, amais da informacin que se lle proporciona no
corpo do texto, aparecen a mido cadros nas marxes esquerda e dereita onde se completan
eses contidos ou se fornecen exemplos. Son de moito interese e debe lelos atentamente.
Unha vez asimilados os contidos tericos, realizar as actividades que se lle propoen,
tanto as de autoavaliacin coma as de titora porque deste xeito poder poer en prctica
os aspectos estudados e asemade ver as dificultades coas que se atopa. Aconsellamos que
comece polas actividades de autoavaliacin porque estn relacionadas directamente cos diferentes apartados tericos das unidades e anote as dbidas que xurdiron na sa realizacin tras a revisin das solucins que aparecen na parte final desta gua. Nas titoras presenciais e de orientacin pode presentar ao seu titor ou titora todos os problemas cos que
se atopou, tanto no estudo terico coma na realizacin das actividades.
fundamental para lograr o xito nesta materia que leve a cabo un traballo constante e
que combine a aprendizaxe de aspectos tericos coa posta en prctica deses mesmos contidos.
Como material complementario ao libro de texto debera contar vostede cun dicionario
adaptado s normas ortogrficas e morfolxicas do ano 2003 e cunha gramtica ou manual
do noso idioma. Amais das que pode atopar en formato impreso no mercado pertencentes
a diferentes editoriais, dispn vostede en internet de dous enlaces que lle dan acceso a este
material:
http://www.xunta.es/linguagalega
http://www.recursosparaogalego.com
Apartados do traballo en cada unha das unidades
En cada unha das unidades da gua atopar os seguintes apartados:

Pxina 6 de 64
Criterios de avaliacin: indcanse os contidos que debe dominar ao rematar a unidade.

Suxestins para o estudo: salintanse os aspectos mis importantes do tema e remtese, cando procede, a outras unidades ou ao apndice final do libro.
Actividades de autoavaliacin: son as actividades que deber realizar e das que se
ofrecen as solucins ao final desta gua.
Actividades de titora: actividades que sern revisadas nas titoras lectivas e debe realizar con anterioridade sa asistencia s mesmas.
As titoras lectivas e de orientacin
As titoras lectivas (colectivas e de asistencia obrigatoria) dedicaranse a abordar os aspectos tericos e prcticos mis significativos de cada unidade ou aqueles que presenten maior complexidade, incidindo nos contidos de tipo procedemental. Revisaranse, amais, as
que nesta gua figuran como Actividades de titora.
As titoras de orientacin (individuais e de carcter voluntario) dedicaranse a solucionar
as dbidas que atope no estudo dos contidos das unidades didcticas e mais na realizacin
das actividades.
Lecturas recomendadas
Recomendamos a lectura dalgunha das seguintes obras:

Galvn en Saor, de Daro Xohn Cabana.
Que me queres, amor?, de Manuel Rivas.
Aires da mia terra, de Manuel Curros Enrquez.
Pepa, a Loba, de Carlos G. Reigosa.
Cantares gallegos, de Rosala de Castro.
Follas novas, de Rosala de Castro.
Pxina 7 de 64
2.
Unidades didcticas
2.1
Unidade 1. A comunicacin humana

Criterios de avaliacin
Ao final da unidade debera ser vostede capaz de:

Analizar e recoecer os elementos que interveen nun acto de comunicacin, as funcins da linguaxe e o signo lingstico.
Comprender o contido, intencin e propsito dos discursos orais, escritos e audiovisuais procedentes de diversos contextos comunicativos.
Expresar por escrito e oralmente o contido dunha mensaxe axustando o discurso a diferentes situacins comunicativas e mantendo a coherencia, a correccin gramatical, a
adecuada presentacin e a utilizacin dos diferentes elementos cohesivos.
Identificar o texto como unidade lingstica e os principais tipos de textos segundo a
sa intencin comunicativa. Recoecer o tema e organizacin da informacin nun texto
dado.
Distinguir as disciplinas lingsticas segundo o seu obxecto de estudo.
Identificar o obxecto de estudo da morfoloxa e a estrutura das palabras.
Recoecer e identificar as distintas clases de palabras e os seus trazos definitorios.
Suxestins para o estudo
Nesta primeira unidade aparecen unha serie de contidos que debe dominar para o estudo
das posteriores. Fxese nos conceptos de linguaxe e de comunicacin e asimile as diferentes funcins da linguaxe porque son aspectos que deber empregar no estudo e anlise dos
diferentes tipos de textos.
Debe diferenciar claramente entre palabras variables e palabras invariables. No caso
das primeiras, fxese na sa estrutura interna, distinguindo entre lexemas e morfemas e, no
caso destes ltimos, entre os diferentes tipos. Seralle de utilidade reparar nos dous cadros
que aparecen na pxina 17 do manual.
fundamental que identifique as diferentes clases de palabras: substantivo, adxectivos,
pronomes, verbo, adverbio, preposicin e conxuncin que aparecen caracterizadas brevemente nas pxinas 18 e 19 do libro de texto.
Actividades de autoavaliacin
Realice as actividades 1, 2, 3 e 4 de Comprensin do texto da pxina 7.

Realice as actividades 2 e 4 da pxina 12 para practicar os contidos tericos que vn de
estudar.
Realice as actividades 1 e 2 da pxina 15 para practicar a estrutura do texto e a diferente tipoloxa textual.
Realice as actividades 1, 2 e 4 da pxina 20 para practicar a estrutura e clasificacin das
palabras.
Pxina 8 de 64
Realice as actividades 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13 e 14 do apartado Competencia lingstica (pxinas 22 e 23) para mellorar a calidade da sa lingua oral e escrita.
Actividades de titora
Na titora revisaremos as actividades que lle indicamos de seguido:

Actividades do apartado Comentario de texto (pxina 21).
Actividades 1 e 2 do apartado Fontica (pxina 22).
Actividades de Sntese e avaliacin (pxinas 24 e 25).
Pxina 9 de 64
2.2
Unidade 2. A diversidade lingstica


Expresar por escrito e oralmente o contido dunha mensaxe mantendo a coherencia, a
correccin gramatical, a adecuada presentacin e a utilizacin dos diferentes elementos
cohesivos.
Coecer a diversidade lingstica do mundo, de Europa e do Estado espaol valorando
positivamente a riqueza que representa.
Distinguir as caractersticas dos textos descritivos e os diferentes tipos de descricins.
Redactar textos descritivos.
Identificar os trazos de flexin de xnero e nmero de substantivo e adxectivo e utilizalos de acordo coas normas do galego estndar.
Identificar a tipoloxa semntica do substantivo.
Identificar a gradacin do adxectivo e construr correctamente as estruturas comparativas.
Neste tema debe fixarse nos conceptos de lingua minoritaria e lingua minorizada e coecer
as principais familias lingsticas existentes en Europa. Repare especialmente nos idiomas
falados na Pennsula Ibrica atendendo sa extensin xeogrfica e status legal.
Logo de que na unidade anterior se presentasen as diferentes tipoloxas textuais, comeza a anlise pormenorizada das mesmas co texto descritivo: repare nas sas caractersticas
lingsticas e nos diferentes tipos de descricins.
Polo que respecta teora gramatical debe fixarse especialmente na formacin do feminino e formacin do plural, especialmente no das palabras rematadas en n e n (para o
caso do xnero) e nos substantivos rematados en l e substantivos compostos (para o caso
do nmero). Repare tamn na adscricin a feminino ou masculino de determinados substantivos e tente asimilar os que, por castelanismo, utilice co xnero errado.
No caso do adxectivo preste atencin especialmente s estruturas comparativas e
formacin do feminino dos adxectivos rematados en n e ano (consulte o cadro da pxina 41 do manual).

Realice as actividades 1 e 2 da pxina 37 para practicar as caractersticas e tipoloxa
dos textos descritivos.
Realice as actividades 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 10 da pxina 42 relativas ao substantivo e
adxectivo.
Realice as actividades 5, 6, 7, 10, 11, 12, 13, 14 de Competencia Lingstica para mellorar a calidade da sa producin oral e escrita e para practicar algns dos contidos tericos estudados no tema.
Pxina 10 de 64

Pxina 11 de 64
2.3
Unidade 3. O galego e o portugus

Ao final desta unidade debera ser vostede capaz de:

cohesivos.
Recoecer os trazos que emparentan galego e portugus e os que lles serven de contraste.
Coecer os trazos lingsticos do texto narrativo e os elementos da narracin. Producir
textos narrativos.
Distinguir o artigo do pronome e recoecer os diferentes tipos de artigos e pronomes
determinantes.
Fxese no mapa que aparece na pxina 52 sobre a extensin xeogrfica do reino de Galicia
no sculo XI para entender as relacins entre o galego e o portugus no momento actual.
Repare tamn no cadro da pxina 53 onde se recollen as diferenzas fonticas, morfolxicas, lxicas e ortogrficas que podemos detectar entre os dous idiomas no momento actual.
Con todo, estas diferenzas non impiden que a intercomprensin entre galegos e portugueses sexa total, o que incide na dimensin internacional do galego da que se fala na pxina
55.
Esta unidade, na que se estuda o texto narrativo, est relacionado co tema 8, onde se
abordan os diferentes xneros literarios. Con todo, aqu salintanse as caractersticas lingsticas da narracin (fxese no contraste coa descricin que estudou na unidade anterior)
e mencinanse brevemente os elementos nos que se afondar mis adiante.
No apartado de Estudo da lingua repare na diferenza funcional fundamental que presenta o artigo con respecto aos pronomes determinantes. Fxese en que a representacin da
denominada segunda forma do artigo opcional na lingua escrita, pero obrigatoria a sa
realizacin no rexistro oral.
Repare no significado habitual e nos valores especiais que poden asumir as formas de
pronomes determinantes.

Realice a actividade 1 da pxina 59 para practicar as caractersticas dos textos narrativos.
Realice as actividades 1, 2, 3, 4, 6, 7 e 8 da pxina 64 para repasar as formas e usos do
artigo e os pronomes determinantes.
Realice as actividades 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12 de Competencia Lingstica para mellorar a calidade da sa producin oral e escrita e para practicar algns dos contidos tericos estudados no tema.
Pxina 12 de 64
Na clase revisaremos as actividades que lle indicamos de seguido:

Pxina 13 de 64
2.4
Unidade 4. A variabilidade lingstica

Ao final desta unidade debera ser vostede capaz de:

Saber en que consiste a variabilidade lingstica.
Establecer os factores que determinan as variedades sociais e situacionais.
Identificar as caractersticas dos diferentes niveis de lingua e rexistros. Aplicar estas caractersticas s producins propias, tanto orais coma escritas, especialmente no mbito
acadmico.
cohesivos.
Coecer os trazos lingsticos do texto expositivo, a sa estrutura e os seus tipos. Producir textos expositivos.
Recoecer e usar correctamente as formas dos diferentes pronomes persoais tnicos e
tonos. Identificar as formas de pronome persoal nun texto dado e clasificalas tendo en
conta a sa funcin sintctica. Colocar correctamente na oracin as formas de pronome
persoal.
Repare en que a variabilidade lingstica afecta a todos os idiomas do mundo porque en

todos eles se atopan variedades sociais, situacionais, xeogrficas e histricas. Tente diferenciar a nivel terico cada unha delas e exemplificalas no seu contorno ou cos textos medievais. Cntrese de seguido no estudo das caractersticas dos niveis culto, medio, popular
e vulgar e repare nos dous tipos de rexistros lingsticos (formal e informal) utilizando o
cadro da pxina 77.
Esta unidade dedcase ao texto expositivo: fxese nos trazos lingsticos que o caracterizan e na estrutura que presenta.
No apartado de morfoloxa estdase o pronome persoal. Debe diferenciar entre formas tnicas e tonas, identificar as funcins sintcticas que desempean unhas e outras e colocar
correctamente o pronome tono na oracin. Fxese ben nos cadros que ten nas marxes do
libro porque lle proporcionan informacin sobre esta clase de palabras que debe coecer
(contraccins, fenmenos dialectais e usos do pronome reflexivo).

Realice a actividade 2 da pxina 78 para analizar os diferentes niveis de lingua.
Realice a actividade 1 da pxina 81 para practicar as caractersticas dos textos expositivos.
Realice as actividades 1, 2, 3, 5, 6 e 7 da pxina 86 para practicar as formas, funcins e
usos do pronome persoal.
Pxina 14 de 64
Realice as actividades 4, 5, 7, 9, 10 e 12 de Competencia Lingstica (pxinas 88 e 89)

para mellorar a calidade da sa producin oral e escrita e para practicar algns dos contidos tericos estudados no tema.

Pxina 15 de 64
2.5
Unidade 5. A formacin do galego


Coecer as orixes e a formacin histrica da nosa lingua e valorar a contribucin do latn como a sa base fundamental.
cohesivos.
Identificar os principais trazos lingsticos do texto argumentativo e os diferentes tipos
de argumentacins. Redactar textos argumentativos.
Recoecer, atendendo a diferentes criterios, o verbo como clase de palabra, analizar a
sa estrutura e dar conta dos seus valores temporais e modais.
Conxugar os verbos regulares.
Fxese nos conceptos de linguas de substrato e de superestrato, asimile cales pertencen a

cada un dos grupos e tente ser capaz de indicar algunhas contribucins de cada unha delas.
Aproveite para incrementar o seu lxico asimilando o significado das palabras que aparecen nos exemplos.
Repare nas diferenzas que presenta o texto argumentativo con respecto ao texto expositivo que estudou na unidade anterior e asimile os trazos lingsticos que o identifican, as
sas diversas estruturas e o tipo de argumentacins das que pode botar man nas producins propias.
No apartado de Morfosintaxe comeza aqu o estudo do verbo, que contina na unidade
seguinte, polo que recomendamos un estudo conxunto e tamn a consulta das pxinas 308
a 311 do Apndice final onde aparece a conxugacin dos modelos de verbos regulares e
algns dos principais verbos irregulares.
Fxese no cadro da pxina 108 onde se recollen os valores especiais que posen algns
dos tempos verbais.
Realice as actividades 1, 2 e 3 de Comprensin do texto da pxina 95.

Realice a actividade 1 da pxina 105 para practicar as caractersticas dos textos argumentativos.
Realice as actividades 1, 2, 3, 5, e 6 da pxina 110 para practicar a estrutura, conxugacin e usos dos verbos regulares.
Realice as actividades 3, 4, 6, 7, 9 e 11 de Competencia Lingstica para mellorar a calidade da sa producin oral e escrita e para practicar algns dos contidos tericos estudados no tema.
Pxina 16 de 64

Pxina 17 de 64
2.6
Unidade 6. O galego na Idade Media


Coecer a situacin e evolucin da lingua galega durante a Idade Media.
cohesivos.
Coecer os trazos lingsticos fundamentais do texto instrutivo e os seus tipos. Producir
textos instrutivos.
Recoecer e utilizar axeitadamente os verbos irregulares.
Coecer os usos do infinitivo flexional.
Coecer as formas e usos dos participios regulares e irregulares.
Coecer e utilizar axeitadamente as perfrases verbais galegas.
Nesta unidade ten unha descricin da situacin histrica de Galicia na Idade Media e, de
seguido, unha caracterizacin da situacin social do noso idioma nesta etapa e mais das
principais caractersticas lingsticas que presentaba. Estes contidos estn intimamente relacionados cos que aparecen nas unidades 9, 10 e 11 sobre literatura medieval. neste
contexto que estuda agora onde se desenvolver a producin literaria da que se ocupar
al.
Repare nas principais caractersticas dos textos instrutivos: fxese nas diferenzas de motivacin e de construcin que presentan con respecto aos outros textos que estudou nas
unidades anteriores.
No apartado de Estudo da Lingua nesta unidade aparecen, amais dos verbos irregulares,
as denominadas no manual formas amodotemporais: infinitivo, xerundio e participio e
mais as perfrases verbais. Polo que respecta ao infinitivo moi importante que diferencie
claramente os contextos nos que se pode e debe utilizar a forma conxugada daqueloutros
nos que aparece a forma invariable (para isto resultaralle de moita utilidade o esquema que
ten na pxina 129). No tocante ao participio, en galego temos un grupo numeroso de verbos que presentan das formas (unha regular e outra irregular) que se utilizan en contextos
diferentes. No cadro da marxe da pxina 130 ten recollidos algns destes verbos.
En canto s perfrases verbais, repare na diferenza que existe entre perfrase verbal e
complexo verbal e nos principais valores que presentan as perfrases en galego (revise o
cadro da pxina 131).

Realice a actividade 1 da pxina 127 para practicar as caractersticas dos textos instrutivos.
Pxina 18 de 64
Realice as actividades 1, 2, 3, 4, 5, e 6 da pxina 132 para practicar a estrutura e conxugacin dos verbos irregulares, as formas amodotemporais e as perfrases verbais.
Realice as actividades 5, 7, 8, 9 e 11 de Competencia Lingstica (pxinas 134-135) para mellorar a calidade da sa producin oral e escrita e para practicar algns dos contidos tericos estudados no tema.

Actividade 1 do apartado A lingua e os falantes da pxina 124 para analizar as caractersticas lingsticas do galego na Idade Media.
Pxina 19 de 64
2.7
Unidade 7. O galego: da decadencia ao rexurdir


Coecer a evolucin da lingua galega desde os Sculos Escuros ao sculo XIX.
Coecer, valorar e reflexionar os factores e procesos que ao longo da historia levaron a
lingua galega sa situacin actual.
cohesivos.
Determinar os trazos lingsticos do texto dialogado e dominar as diferentes formas de
presentar o dilogo na narracin. Redactar textos dialogados.
Recoecer o adverbio, a preposicin e a conxuncin e as sas respectivas locucins a
travs de diferentes criterios e dominar as sas caractersticas e o seu uso.
No apartado A lingua e os falantes ten unha descricin da situacin sociolingstica de

Galicia nos sculos XVI, XVII e XVIII, tamn coecidos como Sculos Escuros. Repare
na sntese histrica coa que comeza este apartado porque fundamental para comprender
os cambios no uso social do idioma con respecto etapa medieval que estudou no tema
anterior. Aparece logo o sculo XIX baixo a etiqueta de O rexurdir. fundamental que
entenda, logo de ler atentamente o tema, cales foron as causas deste inicio de recuperacin
e como se manifestou. Estes contidos enlazan cos temas 12, 13 e 14 nos que se analiza a
producin literaria deste perodo.
Na Anlise de textos caracterzanse os textos dialogados: repare nos trazos lingsticos que presenta esta tipoloxa textual e nas diferentes manifestacins do dilogo na narracin porque estes contidos deber utilizalos posteriormente na realizacin de comentarios
literarios.
No apartado de Estudo da lingua esta unidade est dedicada caracterizacin do adverbio, preposicin e conxuncin. fundamental que recoeza estas clases de palabras
nun texto e saiba o significado de todas e cada unha delas (fxese no cadro que aparece na
pxina 151 porque a lle explica o significado e usos dalgunhas formas que, s veces, se
utilizan incorrectamente).
No que se refire s conxuncins, debe diferenciar claramente as coordinantes das subordinantes e, dentro de cada unha delas, os diferentes tipos. Fxese na polisemia de formas como se ou como da que se ocupan no cadro da marxe dereita da pxina 153.

Realice a actividade 1 da pxina 149 para practicar as caractersticas e tipoloxa dos
textos dialogados.
Pxina 20 de 64
Realice as actividades 1, 2, e 5 da pxina 154 para practicar o recoecemento, formas e

usos de adverbio, preposicin e conxuncin.
Realice as actividades 3, 6, 9, 10 e 11 de Competencia Lingstica (pxinas 156-157)
para mellorar a calidade da sa producin oral e escrita e para practicar algns dos contidos tericos estudados no tema.

Actividade 1 do apartado Fontica (pxina 156).
Pxina 21 de 64
2.8
Unidade 8. Os xneros literarios


Coecer a finalidade e caractersticas da linguaxe e a comunicacin literaria, antes de
pasar aos xneros literarios.
En canto aos xneros literarios, coecer as diferenzas entre lrica, narrativa e dramtica
e, polo tanto, as caractersticas de cada un.
Coecer as caractersticas propias da lrica, e o que entendemos por lrica culta e por lrica popular (caractersticas, recursos, exemplos...).
En canto narrativa, coecer as sas caractersticas xenricas e os elementos constituntes da narracin (voz narradora, personaxes e tipos, estrutura narrativa, espazo, tempo
e modalidades do discurso).
Na parte de teatro, coecer as sas caractersticas textuais e tamn as sas modalidades
(culta, popular, musical) e os factores a ter en conta na sa representacin.
Coecer trazos fundamentais doutros xneros, como a didctica, o periodismo, a oratoria e a historia.
Malia o carcter terico desta unidade, convn que as ideas que nela se barallan queden
claras e estruturadas, pois vanlle ser moi tiles hora de facer comentarios literarios nas
unidades seguintes: poida que tea que volver a ela con frecuencia, de modo que recomendable que trace esquemas claros e ben diferenciados sobre os tres xneros principais,
tratando de ter unha idea clara de todos os conceptos que se manexan.
Realice os exercicios 1, 2, 3 (escollan os contos ou relatos que queiran) e 4 da (pxina

179).
Realice os exercicios da Sntese e avaliacin (pxinas 182-183).
Despois de ler de modo comprensivo os tres bloques de informacin, e de traballar coas

actividades, solicite axuda do titor para comprobar a adecuacin do seu comentario de texto, as como a dos exercicios de autoavaliacin ou conceptos sobre os que tea dbidas.
Exercicio 5 da Anlise de textos da pxina 180.
Pxina 22 de 64
2.9
Unidade 9. A literatura medieval (I)


Ter coecementos sobre as orixes e difusin da nosa lrica medieval e sobre os seus autores e intrpretes.
Coecer os tres xneros lricos maioritarios.
Recoecer unha cantiga de amigo en funcin das sas caractersticas formais e temticas para poder realizar un comentario textual de calquera destes textos.
A unidade abrangue tres bloques de informacin, que deberan ser abordados de forma sucesiva: primeiro, o contexto histrico (Galicia na Idade Media), a seguir o literario (A lrica galego-portuguesa) e por ltimo o especfico (A cantiga de amigo).
Os dous primeiros presentan unha informacin terica (que precisa lectura comprensiva,
resumo ou esquema da informacin), mentres que o terceiro incorpora o comentario literario das composicins (caractersticas temticas e formais), polo que requirir maior atencin s actividades propostas.
Realice os exercicios do apartado Anlise do contido (pxina 187, exercicios 1, 2, 3 e

4).
Realice o exercicio 1 do apartado Anlise de textos (pxina 193).
Realice as actividades 1 4 do apartado Sntese e avaliacin (pxinas 202-203).
Despois de ler de modo comprensivo os tres bloques de informacin, e de traballar coas

actividades, preste atencin pxina 201: realice todos os exercicios, e solicite axuda do
titor para comprobar a adecuacin do seu comentario de texto, as como a dos exercicios
de autoavaliacin ou conceptos sobre os que tea dbidas.
Pxina 23 de 64
2.10 Unidade 10. A literatura medieval (II)


Coecer cada un dos dous xneros que aqu se abordan: a cantiga de amor e a cantiga
de escarnio.
Dispor de coecementos sobre cadansa orixe e caractersticas formais e temticas, a
fin de poder realizar un comentario textual de cada unha.
A unidade abrangue dous bloques de informacin, que deberan ser abordados de forma
sucesiva: primeiro, a cantiga de amor e logo, a cantiga de escarnio. Presentan unha informacin terica (que precisa lectura comprensiva, resumo ou esquema da informacin) e
comentario literario das composicins (caractersticas temticas e formais), polo que requirir maior atencin s actividades propostas.
Para a cantiga de amor:

Realice as actividades do apartado Anlise de textos (pxinas 214-215).
Realice os exercicios 1, 2 e 3 da Sntese de avaliacin (pxina 224).
Para a cantiga de escarnio e maldicir:
Realice as actividades 1 e 2 do apartado Anlise de textos (pxina 220).
Realice os exercicios 5 e 6 da Sntese de avaliacin (pxina 225).
Respecto da cantiga de amor, realizaranse os exercicios 1, 2, 3, 5, 6, 7, 10, 12, 13 e 15

do Comentario de texto (pxinas 222-223) e comprobarase, coa axuda do titor, a adecuacin do seu propio comentario.
Respecto da cantiga de escarnio e maldicir, presentaranse nas titoras, se houbese dbidas, os seus exercicios de autoavaliacin.
Pxina 24 de 64
2.11 Unidade 11. A literatura medieval (III)


Coecer globalmente toda a producin literaria (en verso e prosa) medieval.
Recoecer os distintos tipos de xneros lricos menores.
Coecer basicamente (autora, intencin, tipos) a poesa relixiosa deste perodo, representada polas Cantigas de Santa Mara.
Recoecer os textos medievais en prosa e as sas diversas tipoloxas e ciclos temticos.
Con esta unidade complemntase toda a panormica literaria medieval.

Nesta unidade, os bloques de informacin son tres: o que atende aos Xneros menores
(pxinas 230-233), Lrica relixiosa (pxinas 234-235) e Prosa medieval (pxinas 236239). Son tres tipos de informacin distinta que poden ser estudados por separado (contidos tericos e actividades correspondentes), se ben os xneros menores se relacionan coa
lrica profana, que dedicamos as unidades 9 e 10.
Os coecementos que se vern nesta unidade son maioritariamente tericos, polo que se
recomenda servirse de resumos ou esquemas que faciliten a asimilacin dos contidos.
Xneros menores:
Actividades 1 e 2 (pxinas 240-241).
Actividades 1, 2 e 3 da Sntese e avaliacin (pxina 244).
Lrica relixiosa:
Actividades 1 a 4 respecto da lectura anterior (pxinas 228 e 229).
Actividades 4 e 5 da Sntese e avaliacin (pxinas 245).
Prosa medieval:
Actividades 4, 5 e 6 (pxina 242).
Actividade 6 da Sntese e avaliacin (pxina 245).
Realice as actividades do Comentario de texto (pxina 243) e pida axuda ao seu titor
para comprobar a adecuacin do seu comentario.
Pxina 25 de 64
2.12 Unidade 12. Os Sculos Escuros


Dispor de coecementos do contexto histrico que propiciou a decadencia lingstica, e
tamn a producin literaria deste perodo: decadencia da escola trobadoresca, literatura
popular e poesa culta dos sculos XVI e XVII, Ilustracin.
Comprender as causas da decadencia e as caractersticas dos dous tipos de literatura
(popular e culta), as como a sa temporalizacin e textos.
Malia que nesta unidade se abrangue a producin literaria de catrocentos anos, imprescindible ter unha idea de conxunto da dobre panormica que se presenta (a popular e a culta), por ser esta heteroxnea.
Ser necesario comprender primeiro o contexto histrico e lingstico, as como o perodo de decadencia trobadoresca, a fin de resumir ou esquematizar estes contidos antes de
pasar aos propiamente literarios, dos que se ir facendo unha lectura comprensiva (co seu
resumo ou esquema) e as actividades recomendadas: primeiro a poesa (popular e culta) e
posteriormente os casos do vilancico, a narrativa e o teatro, para pasar Ilustracin.
Literatura popular: actividades 1 e 2 (pxina 260).

Literatura culta: actividade 3 (pxina 260).
Ilustracin: realice os exercicios 1 a 4 da Comprensin do texto da Lectura (pxina
248-249).
Para unha sntese da unidade: exercicios da Sntese e avaliacin (pxinas 262-263).
Realice os exercicios 1 ao 8 do Comentario de texto (pxina 261) e pida axuda ao seu

titor para comprobar calquera dbida sobre a adecuacin do seu comentario.
Pxina 26 de 64
2.13 Unidade 13. O Rexurdimento (I)


Ter coecementos sobre o contexto histrico da Galicia do sculo XIX (estrutura social, nacemento do galeguismo) e a situacin lingstica.
Coecer a existencia de documentos propagandsticos.
Ter coecementos do movemento dos Precursores (representados por Xon Manuel
Pintos e Francisco An).
Ter coecementos sobre o movemento do Rexurdimento propiamente dito (factores que
lle deron orixe, caractersticas e autores nos xneros narrativo, e dramtico).
Tras da lectura comprensiva do contexto histrico e lingstico (recomndase facer un resumo ou esquema), abordarase o panorama literario, prestando atencin secuencia temporal dos tres perodos que a unidade abrangue: inicio do sculo (textos propagandsticos),
Precursores (dende 1846) e Rexurdimento (1863), e as caractersticas e autores de cada un
deles.
Sobre o contexto histrico:

Exercicios 1 e 2 da Sntese e avaliacin (pxina 282).
Primeiro terzo e Precursores:
Exercicios 3 e 4 da Sntese e avaliacin (pxina 282).
Exercicios 1, 2 e 3 da Anlise de textos (pxinas 278 e 279).
Rexurdimento:
Exercicios 5, 7, 8 e 9 da Sntese e avaliacin (pxina 283).
Realice os exercicios 3, 5, 7, 8, 9, 11 e 12 do Comentario de textos (pxina 120-281) e

pida axuda ao seu titor para comprobar a adecuacin do seu comentario, as como para
as dbidas que puidesen terse presentado no estudo da unidade.
Pxina 27 de 64
2.14 Unidade 14. O Rexurdimento (II)


Ter coecementos sobre os principais poetas do Rexurdimento.
Recoecer os trazos fundamentais da obra, estilo, intencionalidade e significado de Rosala de Castro, tanto en Cantares gallegos como en Follas novas.
Recoecer e dar conta da obra, estilo, intencionalidade e significado de Eduardo Pondal.
Dispor de coecementos sobre a obra, estilo, intencionalidade e significado de Manuel
Curros Enriquez.
Sobres os tres autores deberase ter coecementos sobre as caractersticas persoais de
cada un e, fundamentalmente, da sa obra: producin, lias temticas e lingua, mtrica
e estilo, a fin de poder realizar un comentario literario dos textos de cada un deles, xustificando a autora en funcin das caractersticas observadas.
Realizar un comentario literario adecuado dun destes textos.
A unidade recolle tres poetas fundamentais na literatura pero distintos, polo que se recomenda abordar o estudo de cada un deles de forma independente e correlativa. Unha vez
que se coecen (resumo ou esquema) as caractersticas persoais e literarias da obra de un,
suxrese ler outros textos destes autores: para Rosala, Cantares Gallegos ou Follas Novas
(breve antoloxa, nas pxinas 327 e 328 do Apndice); para Pondal, cando menos os textos
da pxina 329; para Curros, Aires da mia Terra ou a seleccin das pxinas 330-331.
Posteriormente, pase s actividades prcticas e ao comentario de textos, antes de abordar o estudo do outro, a fin de fixar o coecemento de cada un de forma individualizada.
Para todo comentario literario pdese axudar dos apartados Recursos Literarios e Estrofas do Apndice (pxinas 312 a 316).
Xeral:
Exercicio 1 da Sntese e avaliacin (pxina 304).
Exercicio 6 da Anlise de textos (pxina 302).
Rosala de Castro:
Lectura dos textos suxeridos no Apndice.
Exercicios 2 e 3 da Anlise de textos (pxinas 300-301).
Eduardo Pondal:
Manuel Curros Enrquez:
Pxina 28 de 64

Exercicio 5 da Anlise de textos (pxina 302).
Na aula realizarase o repaso da unidade e revisaranse os exercicios de autoavaliacin, comentarios e observacins sobre a materia.
Pxina 29 de 64
3.
Solucins s actividades de
autoavaliacin
3.1
Unidade 1
Exercicios de comprensin do texto (pxina 7)
1. As palabras do texto teen os seguintes significados:

NAVIEIRO: dono dun navo ou embarcacin que pode navegar en alta mar.
ACIO: porcin de uvas unidas por pednculos ao talo da videira.
RECONVENCIN: censura, reprensin por algo que se dixo.
2. O significado da palabra pieiro na lectura o indicado coa letra B.
3. A primeira afirmacin do texto falsa, porque quen lle aprendeu foi dona Leonor. A
terceira tamn o porque non tiraban duns bois, senn duns burros . A segunda e cuarta
son verdadeiras.
4. A estrutura do texto a seguinte:
Introducin (lias 1 a 19): presntanos os personaxes e o contorno.
N (lias 20 a 88): descrbense as habilidades do papagaio e outros personaxes e as
accins que integran o conto.
Desenlace (lias 89 a 98): dnos a coecer o que ocorreu co personaxe principal.
Exercicios do apartado A lingua e os falantes (pxina 12)
2. Os elementos que aparecen nos actos comunicativos propostos son os seguintes:

A: Emisor: cliente. Receptor: camareiro. Mensaxe: un vaso de auga, por favor.
Canle: o aire. Cdigo: a lingua falada. Contexto: o bar onde estn o cliente e o camareiro.
B: Emisor: eu. Receptor: a amiga. Mensaxe: Queres que vaiamos ao concerto?.
Canle: a rede. Cdigo: a lingua escrita. Contexto: das persoas conectadas a internet
con cadanseu ordenador.
C: Emisor: o meu amigo. Receptor: eu. Mensaxe: non fagas rudo, non digas nada.
Canle: o aire. Cdigo: xestual. Contexto: unha situacin en que cmpre silencio.
D: Emisor: o garda. Receptor: os condutores. Mensaxe: teen que parar. Canle: o
aire. Cdigo: xestual. Contexto: o cruzamento con trfico que confle desde distintas ras.
E: Emisor: o autor (Jess Tusn). Receptor: os lectores (ns). Mensaxe: as ideas
do autor sobre a comunicacin e a linguaxe. Canle: o papel impreso. Cdigo: a lingua escrita. Contexto: as clases de lingua galega.
4. As funcins da linguaxe que predominan nos enunciados propostos son as seguintes:
Pxina 30 de 64
Enunciado A: funcin metalingstica porque estamos empregando o cdigo para

explicar conceptos do propio cdigo.
Enunciado B: funcin expresiva porque amosa un a sorpresa do emisor.
Enunciado C: funcin potica porque utilizamos a linguaxe en busca dun efecto esttico.
Enunciado D: funcin ftica porque verificamos o funcionamento da canle para asegurar a recepcin da mensaxe.
Enunciado E: funcin representativa porque se expresan feitos obxectivos.
Enunciado F: funcin apelativa porque tratamos de influr nos receptores cunha orde.
Exercicios de anlise de textos (pxina 15)
1. Os tres pargrafos dos que consta o texto son os seguintes:

O primeiro abrangue desde o comezo ata esteiro do Forth na terceira lia e nel sitanos xeograficamente a cidade de Edimburgo. Consta de das oracins.
O segundo abrangue ata 13 millns de visitantes ao ano e nel describe o festival
que se desenvolve na cidade. Consta de tres oracins.
O terceiro, ata o final do texto, explica a orixe do nome da cidade. Consta de das
oracins.
2. Os textos propostos corresponden aos seguintes tipos:
Un conto popular un texto narrativo porque relata acontecementos.
Unha receita de cocia un texto instrutivo porque indica as pautas que se deben
seguir para realizar un prato.
Un artigo de opinin un texto argumentativo porque defende unha opinin intentando convencer.
Exercicios de estudo da lingua (pxina 20)
1. As disciplinas lingsticas s que corresponden estas afirmacins son as seguintes:

Afirmacin A: dialectoloxa (distribucin xeogrfica dunha variedade).
Afirmacin B: sintaxe (funcin dunha estrutura dentro da oracin).
Afirmacin C: morfoloxa (estrutura interna da palabra).
Afirmacin D: sociolingstica (variantes sociais da lingua, neste caso resultado do
contacto de linguas).
Afirmacin E: morfoloxa (a forma das palabras, neste caso a manifestacin do morfema de plural).
Afirmacin F: ortografa (escritura correcta das palabras).
Afirmacin G: fontica (indica a pronuncia dun son).
Afirmacin H: semntica (menciona a sinonimia que unha das relacins semnticas).
2. A estrutura morfolxica das palabras propostas a que se indica de seguido:
Pxina 31 de 64
Fillio: fill-: lexema; -i-: morfema facultativo diminutivo; -o: morfema constitutivo
de xnero.
Prehistoria: pre-: morfema derivativo prefixo; -historia: lexema.
Amigos: amig-: lexema; -o: morfema constitutivo de xnero; -s: morfema constitutivo de nmero.
Pianista: pian-: lexema; -ista: morfema derivativo sufixo.
Ilxicas: i-: morfema derivativo prefixo; -loxic-: lexema; -a: morfema constitutivo
de xnero; -s: morfema constitutivo de nmero.
4. Hoxe: adverbio. Separaban: verbo. Indomable: adxectivo. Gripe: substantivo. E:
conxuncin. Desde: preposicin. Unha: artigo. Nos: pronome.
Exercicios de competencia lingstica (pxina 22)
3. Os substantivos derivados son os seguintes: seriedade, divindade, notoriedade, brevidade, soidade, solidariedade, capacidade, bondade e salvidade.
4. Os participios e xerundios dos verbos propostos son:
Crer: crido, crendo.
Rir: rido, rindo.
Abrir: aberto, abrindo.
Escribir: escrito, escribindo.
Bendicir: bendicido ou bendito; bendicindo.
6. As oracins quedan como figura de seguido (lembre que en galego o complemento
directo de persoa non leva preposicin):
Levei o neno s carreiras de cabalos.
Esa rapaza enganou os compaeiros cando xogaban s quedas.
Eles mentronlles aos seus pais.
Subiron as escaleiras s escuras.
Coecn o teu pai o ano en que se celebraron os xogos olmpicos de Barcelona.
Os ladrns atacaron a xoiera e feriron o xoieiro.
Creo que chegan s dez ou s once.
Os berros molestaron os vecios, que presentaron unha denuncia.
7. A asociacin entre a primeira e a segunda columna queda do seguinte xeito: ladrar
can; rinchar cabalo; zunir abella; miaar gato; bradar vaca; ornear burro; bear
ovella; grallar corvo e ruxir - len.
8. A asociacin : galia pito; porco bacorio; vaca xato; ra cgado; ovella
ao; cabalo poldro; cadela cadelo; can cadelo; lobeto a cra do lobo, que debera
figurar no cadro superior.
9. Os nomes de colectividades indcanse de seguido e, entre parnteses, o substantivo
individual: enxame (abella), restra (cebola), rabao (ovella), rolada (pito), souto (castieiro), palleiro (palla), recua (besta) e manda (lobo).
Pxina 32 de 64
10. A primeira oracin compltase coa frase feita a unha carreiria dun can; a segunda, con un can vello; a terceira, con saulle a cadela can; a cuarta, con est sen
un can e a quinta, con ten cara de can.
12. As palabras son as seguintes: extremo, estranxeiro, estratexia, exclusivo, enxalzar,
escavadora, farinxe, estraamento, laxe, xastre, xordo, escusa.
13. As palabras son as seguintes: plantar, frecha, clasificar, flor, claridade, cumprir,
pluma, obrigar, compracer, aprazar, global e fraco.
14. De seguido ten o texto acentuado:
Calzado axeitado: hai que elixir cos ps, non coa vista.
Deformidades dos sos, calos ou dores nos nocellos son s algunhas consecuencias
de empregar calzado non axeitado. O p unha das partes do noso corpo que menos atencin lle prestamos, pouco conscientes do papel que xoga na nosa sade e
benestar: transprtannos dun lugar a outro e aturan o noso peso durante boa parte do
da, decote embutidos en calzado con tacns excesivos ou puntas afiadas que co
tempo poden provocar lesins irreparables. Trtase dun rgano moi especializado
que cmpre coidar e mimar. E un calzado axeitado o primeiro paso.
3.2
Unidade 2
1. As definicins que para estas palabras nos ofrece o Dicionario da Real Academia
Galega son as seguintes:
Alcume: nome que se lle d a unha persoa, tomado dos seus defectos fsicos, morais
ou doutras circunstancias. No texto podera ser substitudo polas voces alias ou
sobrenome.
Ateigar: encher (algo) por completo, mesmo ata o exceso.
Fervenza: cada da auga desde certa altura causada por un brusco desnivel do terreo.
2. A palabra califa fai referencia ao ttulo dos prncipes rabes que, como herdeiros
de Mahoma, exerceron o mando no imperio. Sultn, pola sa banda, alude aos soberanos do imperio turco e de certos pases rabes.
3. A palabra rabe hakim significa sabio (resposta B). O protagonista ten quince anos
(resposta A). Abdel Ar Zufid foi gran califa de Bagdad (resposta B).
4. Algunhas das palabras do texto que exemplifican as afirmacins propostas son as seguintes:
O protagonista e narrador do texto, chamado Kahled vive no campo: case todas as
veces que vou cos rabaos, Agora mesmo estou nunha valgada por onde discorre
calmo o Wada.
Kahled dirxese a un rapaz galego: ao teu pai (...) aqu todos lle chaman Al-Galego,
non sei se cho ter dito, polo que presume do seu pas.
O pai deste rapaz galego , posiblemente, arquelogo: o doutor, sempre ocupado
coas sas pedras do monte.
Pxina 33 de 64
Exercicios do apartado anlise de textos (pxina 37)
1. As descricins propostas pertencen aos tipos seguintes:

A: retrato porque nos proporciona trazos fsicos (xeitosa de corpo, feitia de cara) e psicolxicos (leda de xenio, limpa de conduta, picante nos dicires).
B: prosopografa, dado que s indica trazos fsicos (corpachn ergueito, desgarbado, rizado o cabelo, ampla a fronte, abombada).
C: caricatura porque nos ofrece os trazos do personaxe esaxerados e deformados (o
carrolo selle para fra; na calva ten unha que outra serda, as ndegas e o bandullo
vnselle un pouco para abaixo) usando un lxico asociado ao mundo animal.
D: etopea porque na descricin s aparece o aspecto psicolxico do escritor (progresista, combativo e renovador do pensamento).
2. As caractersticas propias dos textos descritivos que atopamos no que estamos a comentar e algunhas das palabras e estruturas do texto que as exemplifican son as seguintes:
Abundancia de frases nominais e adxectivos: casca gris, verde brillante, alternas e caducas, amentos colgantes, cpula escamosa.
Uso de verbos de estado en presente para realzar o predominio do estatismo e da
atemporalidade: ten, , son.
Abundancia de adverbios, preposicins e expresin locativas: na cara exterior, no
envs, rodeada por, na base.
Enumeracins: con lbulos pouco marcados, con aurculas na base, verde brillante
na cara exterior e glaucas no envs, alternas e caducas.
Uso de tecnicismos: lbulo, aurculas, envs, amentos, spalos, glande,
pednculo, etc.
1. O cume, a orixe, a peaxe, a ponte, a dor, o legume, a parlise, a calor, o dote, o crcere, o traxe, o costume, o nariz, a nfase, a marxe, o labor, a arte, a meninxite.
2. Os femininos correspondentes s palabras propostas son os seguintes: presidenta,
curm, xuza, espadachina, doutora, sogra, alcaldesa, gata, elefanta, nora e emperatriz.
3. As formas correctas son: leis (o singular remata en ditongo e engade s), cafs (palabra aguda rematada en vogal, engade s), verns (remata en -n e engade s), proxects
(palabra polislaba e aguda rematada en l, engade is), tneles (palabra grave rematada en l e engade es), lbums (remata en consoante distinta de -r, -z ou -s, engade s),
clubs (palabra rematada en consoante distinta de r, -z ou s, engade s), papeis (palabra polislaba aguda rematada en -el e muda o -l por is).
4. Os plurais destes compostos son: gardas civs, camins cisterna, chuchameles, sofs
cama, chaves inglesas, xirasoles, mediodas, galegofalantes.
5. Os substantivos derivados dos verbos propostos son os seguintes: crenza, lealdade,
estraeza, tenrura, validez, miudeza, solidariedade, perseveranza, dozura, mocidade,
doenza, militancia.
Pxina 34 de 64
6. As parellas de substantivos son as que se indican de seguido: illa arquiplago, abella enxame, carballo carballeira, soldado exrcito, castieiro - castieira (ou souto) e vela - velame.
7. Os xneros opostos aos dos adxectivos ofrecidos son: na, urbano, afg, temper,
forte, cru e fisterrn.
8. Os adxectivos no nmero oposto son: tiles, infantil, viles, vilalbeses, xerais, marroqus e cotin.
10. No texto temos cinco adxectivos: antiga (explicativo: indica unha calidade inherente ao substantivo e vai anteposto a el), lugus ( especificativo: restrinxe a extensin do
substantivo e vai posposto a el), valioso (explicativo: indica unha calidade inherente ao
substantivo e vai anteposto a el), loura (especificativo: restrinxe a extensin do substantivo e vai posposto a el) e negros (explicativo: anda que a sa posicin tpica dun especificativo, indica unha calidade inherente ao substantivo).
Exercicios de competencia lingstica (pxinas 44-45)
5. Os diferentes significados do xnero nestas parellas de substantivos son os seguintes:

Diferenza de tamao (menor / maior): ro - ra; pote- pota, manto- manta, agro- agra.
Diferenza individual / colectivo: froito- froita, corno- corna.
Diferente localizacin: dedos (mans)- dedas (ps).
Diferente concepto: soldado- soldada; tello- tella; coitelo- coitela.
6. A diferenza de significado que produce nas catro parellas de substantivos propostos a
presenza ou ausencia do morfema de plural a que se indica de seguido:
Auga - augas: auga un lquido incoloro e inodoro en estado puro; utilzase a palabra en plural cando este lquido, debido aos seus constituntes, pose propiedades
curativas e, por extensin, lugar ou establecemento onde se poden beber estas augas
ou baarse un nelas.
Bao - baos: bao fai referencia accin e efecto de baar ou baarse ou ao cuarto
de aseo; a forma de plural alude ao lugar onde se poden tomar baos de carcter medicinal, isto , a un balneario.
Miolo - miolos: o miolo a parte interior dunha cousa; os miolos aluden masa enceflica.
Tempo - tempo: tempo un continuo uniforme, que se divide para medilo en intervalos regulares naturais ou convencionais; tempos unha referencia xenrica ao
tempo que xa pasou.
7. De seguido ten os enunciados comparativos coa partcula ou partculas axeitadas a
cada un:
A pelcula foi menos divertida do que eu esperaba.
Eu son mis novo ca ti.
Hoxe quenta o sol mis ca/ que onte.
Aquel restaurante era tan caro como me dixeron.
Eu gao menos soldo do que ti imaxinas.
Pxina 35 de 64
Ningun tan simptica coma/ como Neves.

Xurxo menos serio do que vs pensades.
10. A relacin de adxectivos sinnimos a que segue: lacnico conciso; prolixo extenso; mordaz custico; elocuente convincente; incomprensible inintelixible; vulgar prosaico e pomposo- ampuloso.
11. De seguido aparece a letra que identifica cada frase feita co seu significado:
E: dicir cousas inapropiadas sen vir a conto.
C: Non ser de todo sincero.
A: Falar con claridade.
D: Criticar duramente.
B: Non dicir nada.
F: Falar sen fundamento, s por dicir algo.
12. Das palabra graves que aparecen no exercicio levan acento as seguintes: mrtir, dbil, frceps, alfrez, tnel, tndem, ttem, clmax, trax, carcter, intil, mbil, Vtor,
bceps, Lpez, lder e Estvez.
13. A relacin palabra galega e timo latino ou francs a seguinte: polbo polipu,
gravata cravat, harmona harmonia, mbil mobile, avogado advocatu, marabilla
mirabilia, pneumtico pneumaticu e varrer - varrere.
14. As palabras do texto son: esaxeracin, sumo, caxemira, cuxa, deixaba, seda, groso,
esixente e obxectar.
3.3
Unidade 3
1. As palabras do texto correspondentes s definicins propostas son portuaria (A), manuscrito (B), almorzo (C) e cunca (D).
2. O vocabulario relacionado coa literatura e acto de escribir que aparece est formado
polas palabras que se relacionan de seguido: caderno, escritor, literatura, escribir, ficcin, personaxes, ler, escritora, historia, escritores, literaria, obra e manuscrito.
3. As respostas s preguntas que se formulan son as seguintes:
Como a sala do hotel onde se sitan os feitos? A sala pequena e cun mobiliario
pouco axeitado para o que debera ser un comedor, as mesas e os asentos son pequenos e baixos.
Por que sentou Natalie na mesma mesa onde estaba o protagonista? Natalie sentou
na mesa do protagonista porque era a nica na que haba unha persoa soa.
Por que se sente intrigado o protagonista por Natalie? O protagonista sntese intrigado pola moza porque ela lle fala da sa nai, que era tamn escritora, e da razn
que a leva a Lisboa, que atopar respostas ao pasado da sa nai e un posible manuscrito.
Pxina 36 de 64
4. O texto dinos do protagonista que ten acento galego en portugus, que traballou nunha oficina do porto, ocupacin que abandonou para dedicarse a escribir e que amosa a
sa curiosidade por outras persoas que escriben. Dela dinos que unha muller nova
(vinte e seis ou vinte e sete anos), que presenta un lixeiro acento francs e que traballa
no departamento de literatura de Universidade de Nantes. Do seu aspecto fsico sabemos que pose faccins suaves, ollos claros e diccin agradable. Amosa un aire triste
nalgns momentos.
1. Os trazos propios dos textos narrativos que observamos no texto son os seguintes:
Predominio da frase verbal e de verbos de accin, o que fai prevalecer o dinmico
sobre o esttico: comezou a xogar, fichou, pasou, etc.
Presenza dominante de tempos verbais perfectivos como o pretrito de indicativo
para indicar accin rematadas que dan paso a outras: naceu, comezou, fichou,
pasou, recalou, etc.
Presenza de adverbios e expresins temporais que marcan a progresin temporal no
desenvolvemento dos feitos: desde neno, no 1961, axia, anda, etc.
Predominio das oracins breves e coordinadas, o que lle proporciona narracin un
ritmo rpido: Destacou axia entre os seus compaeiros, e con tan s once anos fichou polo Hrcules corus e de al pasou ao Perseverancia, O club italiano aboou
25 millns de pesetas da poca polos seus servizos.
1. A presenza ou ausencia de artigo nas estruturas sinaladas responde a valores diferentes. No primeiro caso (O Antn), a presenza do artigo determinado con nome de persoa
expresa familiaridade. Na segunda estrutura (un reloxo), o artigo indeterminado presenta o substantivo como algo descoecido. No terceiro (o home), o artigo determinado indica que o substantivo se usa como representante do conxunto de individuos dunha especie. Na ltima secuencia, o primeiro exemplo (meu irmn) presenta ausencia do artigo determinado ante posesivo con nome de parentesco (uso opcional) e, en cambio, na
segunda estrutura (a sa redaccin) temos a presenza do artigo determinado con posesivo nun uso obrigatorio.
2. De seguido ofrecemos reescritas estas oracins coas das posibilidades de representacin nos casos nos que posible:
Colln o libro para ler o (ou le-lo) derradeiro captulo.
Estraguei a maqueta do avin pola ta culpa.
Por que non fas a (ou fa-la) cama todos os (ou tdolos) das?
Mercamos as entradas (ou mercmo-las) entradas ns os (ou n-los) dous.
Onde est o noso peridico? Devolvdenos o (ou devolvdeno-lo) xornal xa.
3. Veo dun safari fotogrfico polo continente africano. Al tomei, cunha cmara profesional, estupendas imaxes de felinos. Sempre iamos tras as (ou tralas) sas pegadas.
Os lens impresionronme mis ca os (ou cs) guepardos.
Pxina 37 de 64
4. Os pronomes determinantes presentes no texto son os seguintes: moito (cuantificador

indefinido), este (demostrativo), esta (demostrativo), ta (posesivo), outra (identificador confrontativo), calquera (identificador non-confrontativo), vinte e catro (cuantificador numeral cardinal), ese (demostrativo) e todos (cuantificador absoluto).
6. A escrita con letras dos numerais propostas queda como segue: cincocentos oito, dezanove, cento trinta e catro, mil trescentos vinte, vinte e sete e trinta e tres.
7. Unha posible resposta de reescrita das oracins propostas a que segue (tea presente que existen outras posibilidades):
Os xogadores que gaaron recibiron un trofeo.
Esa a rapaza da que eu estaba namorado.
Aqu estn os anzois cos que eu pesquei aquelas troitas.
A lei cuxa aprobacin est pendente moi polmica.
Todos os que viron o accidente prestarn declaracin.
O escritor cuxas ideas eu admiro gaou un premio literario.
8. De seguido ten reescritas estas secuencias correctamente:
Foron eles os que romperon eses vasos.
Estes debuxos teen un estilo moi surrealista.
Pau Gasol fixo hoxe dezaseis puntos e onte trinta e un.
Xon dixo que aprobara pero eu non confo niso.
Ese corredor rematou o maratn no dcimo terceiro posto.
Iremos ao cine calquera da destes.
El devolveume o meu libro cunhas notas na pxina corenta.
Exercicios de competencia lingstica (pxinas 66 e 67)
3. De seguido figuran as oracins propostas substitundo as estruturas sinaladas por

formas de posesivo:
Hoxe vai cear cos seus.
Nunca mis volveu ao seu.
Este carballo ha ter os seus 100 anos.
Non precisas andar facendo das tas.
Abandonou terras e casa de seu.
O ingls traducao de seu.
4. Os xentilicios, organizados segundo a terminacin que corresponden, son os seguintes: chins, romans e noruegus; estadounidense e canadense; paquistan, marroqu e iraqu; mozambicano, iraniano, caboverdiano e angolano; arxentino e ucrano;
brasileiro.
5. Abundancia, perseveranza, vecianza, elegancia, vixilancia, lembranza, discrepancia,
constancia, relevancia, finanza, circunstancia, puxanza, tolerancia, ensinanza, xuntanza.
6. De seguido aparecen as oracins nas que se realiza algunha contraccin:
Pxina 38 de 64
Xon comparte piso cuns amigos del.

Todos fuximos de al tras a (ou trala) erupcin do volcn.
Viaxara con ela de boa gana noutras circunstancias.
Nalgures ten que haber algun que saiba solucionar isto dalgunha forma.
Eu confiaba nela e, desde logo, non imaxinaba que fose capaz diso.
Coa experiencia que tes, deberas estar noutro posto mellor pagado.
Veen doutros pases mis afastados.
8. Os verbos que completan as oracins propostas son, en orde, os seguintes: alimentan,
conserva, sostn, aseguraba, sustenta e continuou.
9. As expresins galegas que substiten as incorrectas propostas son as seguintes: A
(vai muxir as galias), B (vir ao rego), C (dar na ferida), D (botar as contas da vella) e
E (andar coa area no zoco).
10. De seguido ten os significados destas parellas de palabras homfonas:
Valor: calidade de valente, o que non ten medo. Balor: mofo, fungo.
Vago: persoa que non lle gusta traballar. Bago: uva.
Basta: pouco pulida, bruta. Vasta: moi extensa.
Botar: expulsar, facer sar algo ou algun dun lugar; dar botes. Votar: dar un o voto
ou a opinin.
Rebelar: revirarse contra a autoridade. Revelar: mostrar algo que est oculto.
Hule: tea vernizada impermeable. Ule: verbo ulir.
Hora: cada unha das vinte e catro partes iguais do da. Ora: conxuncin.
Ha: verbo haber, interxeccin, onomatopea para representa o riso. A: artigo, preposicin.
Habano: cigarro. Abano: utensilio que se usa para mover o aire.
Nabal: terreo sementado de nabos. Naval: relativo s naves e navegacin.
11. De seguido ten a lista completa das palabras propostas: prohibido, harmona, hlice,
histeria, exuberante, filharmnica, ombro, orfo, inchar, exhaustivo, a, ermida, anhelos,
helmo, irmn, coherente, exhibicin, ovo.
12. As palabras que completan as oracins do exercicio son as seguintes: raias, vermellas, pallaso, faiado, oiamos, consello, allo, muller, praia, saia, abraiado, agasallo, maior, iate, ensaio, ioga, espello, iogur, cella, uruguaio, pararraios.
3.4
Unidade 4
1. Posibles sinnimos das palabras que aparecen no texto son os seguintes: buga (autombil, coche), cagado (asustado, cheo de medo), colega (amigo) e pavo (dieiro, cartos).
2. Os significados das expresins do texto son:
Cantar baixio, como para un mesmo: A.
Pxina 39 de 64
Facerse cun coche, roubalo: B.

Deixar atrs, abandonar: C.
Chamar a atencin, ser o centro de atencin: D.
Roubar: E.
3. A primeira afirmacin falsa (Roubaron un R7 branco), a segunda tamn o (Jos
levaba unha gabardina), a terceira verdadeira e a cuarta, novamente falsa (Os semforos estaban en intermitente).
4. A estrutura do texto a seguinte:
Introducin (lias 1 a 23): presenta os protagonistas, algns trazos do seu carcter e
aspecto.
N (lias 24 a 86): describe a situacin, a seleccin do obxectivo e o roubo.
Desenlace (lias 87 a 110): relata a consecucin do seu obxectivo, o roubo do coche,
e o proxecto de atraco ao quiosco.
Exercicios do apartado A lingua e os falantes (pxina 78)
2. De seguido ten indicado e xustificado o nivel de lingua ao que pertencen os textos

propostos:
A: nivel vulgar porque presenta pobreza de recursos lxicos con uso de palabras
comodn (todoquisque) e palabras malsoantes (capullo, puto, cabrn ...).
B: mestura dos niveis vulgar e popular. Do primeiro presenta vacilacins voclicas
(puntuale, pagare); do segundo, o uso do diminutivo con valor expresivo (Eduardio), a presenza do pronome de solidariedade (elle moi boa rapariga), e os cambios
de entoacin en busca de expresividade (Don Eduardio!, Ai! ...).
C: nivel popular porque presenta expresividade con cambios de entoacin (Eu?;
tolle boa gana!, E que mellor?); unha sintaxe sinxela con oracins breves, recursos retricos como comparacins (Estou como quero) e paralelismo (Non teo
quen me rosme nin quen me estorbe) e o uso de frases feitas (Tolle boa gana!).
D: nivel culto dado que presenta un discurso fludo e continuo (todo o texto un
conxunto de oracins perfectamente encadeadas e estruturadas), riqueza lxica (anacoreta, matos, purificadores, soidade) e ausencia de palabras comodn e de vulgarismos.
E: nivel culto porque, igual ca no anterior, presenta un discurso fludo e continuo,
precisin e riqueza lxica con presenza de sinnimos (ro, regato, canle), de cultismos (inmorrente) e de voces abstractas (loita).
F: nivel popular porque detectamos o uso do diminutivo con valor expresivo (Susio), expresividade con cambios de entoacin (E por que Dorinda non vn?) e sintaxe sinxela con oracins breves (Susio ten cinco anos. Hai moitas cousas que non
entende).
1. Os trazos propios dos textos expositivos que podemos observar no artigo obxecto de
anlise son os seguintes:
Pxina 40 de 64
Presenza de substantivos abstractos: totalidade, vida, especie, dano, interaccin, relacin, etc.
Uso de oracins impersoais: denomnase parasitismo, etc.
Uso do presente de indicativo: , pasa, estuda, producen, etc.
Presenza de oracins subordinadas adxectivas: un ser vivo que pasa unha parte ou
a totalidade da sa vida, a expensas do cal se nutre, na cal o parasito dependente, a ciencia que estuda os parasitos.
Utilizacin de tecnicismos: parasitismo, anisoespecfica, parasitoloxa, microbioloxa, eucariotas, protozoos, etc.
Uso de parnteses para exemplificar ou aclarar: (s veces, de forma confusa, hspede), (como os platelmintos, nematopodos, artrpodos...).
Exercicios de Estudo da lingua (pxina 86)
1. De seguido ten o texto do exercicio e, entre parnteses, a clasificacin e funcin dos

pronomes persoais presentes:
O meu av sempre me (pronome tono: obxecto indirecto) chamou Cascuda. A min
(pronome tnico; forma oblicua libre; obxecto indirecto) gustbame (pronome tono: obxecto indirecto), por mis que na escola me (pronome tono: obxecto indirecto) dixesen que as cascudas eran uns animalios noxentos. Cando eu (pronome tnico: suxeito) llo (contraccin dos pronomes tonos lle: obxecto indirecto + o: obxecto
directo) contaba ao meu av, nos seus ollos asomaban unhas fascas burleiras, daba
un estalo coa lingua e dica: Cascuda unha criatura coma ti (pronome tnico:
segundo termo da comparacin), cun corpo mido pero moi espelida. A que na escola ti (pronome tnico: suxeito) es a mis aguda? Daquela eu (pronome tnico: suxeito) abra moito os meus ollos e responda asentindo coa cabeza que el (pronome
tnico: suxeito) volva colmar de aloumios.
2. De seguido aparecen reescritas as oracins propostas:
Visitar a catedral de Santiago connosco.
Esta decoracin dlles un aire distinto.
O vento desfxoo.
Agradecronlles a sa axuda.
Calquera da destes van inaugurala (ou vana inaugurar).
S ns sabemos toda a verdade.
Din que estiveron convosco.
Compreiche todos estes lapis de cores.
3. De seguido ten as oracins reescritas co pronome axeitado:
Recomndoche esta pelcula.
Eu non che dixen iso.
Afstate do perigo.
Como te chamas?
Gstanche as lentellas?
Pxina 41 de 64
Nunca te abandonarei.
Contareiche un segredo.
5. De seguido ten as oracins propostas e, entre parnteses, a indicacin dos pronomes
de solidariedade e interese presentes:
Haiche (pronome de solidariedade) moita fachenda por aqu.
S queren que lles (pronome de interese) esteades calados.
Estivestes preocupados mentres o can vos (pronome de interese) estivo enfermo?
O meu fillo pequeno non che (pronome de solidariedade) me (pronome de interese)
come nada.
che (pronome de solidariedade) ben agudo o teu compaeiro de clase.
Tovos (pronome de solidariedade) moi mal xenio.
6. De seguido aparecen reescritas as oracins propostas:
Xa nos explicaron todo o problema.
Case me convencedes de cambiar o coche.
Cando che contaron iso?
Reunirmonos onde vos atoparon onte.
O detido declarouse inocente.
Ela confirmoume que te convidarn festa.
Non che darei consellos nunca mis.
7. As secuencias quedaran como segue: escribcheslla, environllelo, mercoullos e levarmosllela.
4. O feminino dos substantivos e adxectivos propostos : leoa, abusona, campioa, acusona, preguntona, zoupona, ladroa e anfitrioa.
As palabras con sufixo -on con valor aumentativo e pexorativo ou despectivo fan o
feminino en -ona.
As palabras con terminacin -on que experimentaron a evolucin propia das voces
patrimoniais fan o feminino en -oa.
O feminino de ladrn pode ser ladroa e ladra.
5. De seguido ofrecemos o conxunto de verbo mis pronome nas estruturas indicadas:
trea, construuna, viunos, visitmolo, sabelo, o, entregdelas, collronas e laas.
7. De seguido ofrecemos reescritas as oracins co pronome axeitado:
Quero que te ergas antes para entregarche o correo.
O demo te leve, que me tes farto!
Levronche as prendas feitas.
Atopeite na verbena de agosto.
Ao chegar, xa non te vin.
Faleiche e non atendiches.
Pxina 42 de 64
Soprronche o que tias que dicir.

Botronte da cancha por xogo perigoso.
Ta nai teceuche un xersei de oitos.
9. O significado das frases feitas propostas o seguinte:
Botar lume polos ollos: estar moi enfadado.
Botar a chave: pechar.
Botar a lingua fra: estar esgotado.
Botar a lea ao lume: acirrar, insistir en complicar as cousas.
Botar na cara: recriminar.
Botar para adiante: ser moi decidido.
Botarse a perder: estragarse, tomar o camio equivocado.
10. As palabras que completan as oracins propostas son: infectar, sufraxio, conxuntura, afundir e coar.
12. As palabras do exercicio son: sarabia, abeleira, avoa, gravar, garavanzo, rebentar, goberno, vimbio, trabe, ribeira, bisbarra, voitre, acivro, esvelto, avultar, gabin,
vermello, autombil, voda, marabilla, covarde, bafo, avogado, varrer, chuvasco, vernizar e bolboreta.
3.5
Unidade 5
1. O significado das voces do texto o seguinte:

Venabre: lanza curta.
Clareira: espazo, no medio do bosque, no que non hai rbores.
Visco: tipo de planta que usaban os drudas nas sas apcemas.
Guieiro: persoa que exerce como gua, que conduce e lidera ao resto.
Bardo: antigo poeta que cantaba as fazaas dos heroes.
2. A orde na que se suceden os feitos no texto a seguinte:
O druda invocou os deuses e os antepasados (1).
Breogn, o tanaiste, chegou coa sa egua branca (2).
Os escravos despedazaron a egua sacrificada (3).
Breogn, deu tres voltas pedra dos reis (4).
Houbo pelexas entre as tribos tras a morte de Brath (5).
3. De seguido, ofrecemos a resposta s preguntas formuladas:
Os Gaedhil, os Leais ao Vento.
Na cerimonia do bosque, o druda invocou os deuses e actuou como organizador.
A confirmacin foi celebrada cunha festa que durou moito tempo e na que comeron
e beberon en abundancia.
Os primeiros anos foron duros porque houbo levantamentos e loitas entre as tribos.
Pxina 43 de 64
1. Neste texto argumentativo defende a tese da necesidade de defensa dos cines tradicionais ante o perigo da sa desaparicin ( dinos literalmente que co cine prdese algo
moi noso). Para defender esta idea utiliza tres argumentos: o perigo de desaparicin
das salas cines inminente, como demostran as estatsticas; o cine proporcinanos
lembranzas e emocins que nos marcan a nivel individual e tamn colectivamente; o
cine tamn un ritual do que gozar. Os trazos lingsticos propios dos textos argumentativos que atopamos son os seguintes:
Abundancia de substantivos abstractos: lembranzas, memoria, emocins, entretemento, reflexins, imaxinacin, etc.
Uso xeneralizado do presente de indicativo: consome, forncense, marcan, parece,
etc.
Uso frecuente de conectores: temporais (antes), opositivos (pero), aditivos (tamn),
causais (porque) e conclusivos (en suma).
Perodos sintcticos longos: O outro da foi a ltima proxeccin no cine Dplex, en
Ourense, antes o Yago, na compostel ra do Vilar e xa van al varios anos desde
que pecharon as sas portas o Malvar, o Victoria ou o Gnviz, en Pontevedra.
Frecuentes enumeracins: o Malvar, o Victoria ou o Gnviz..., O cine entretemento, reflexin pero tamn un ritual.
1. As formas verbais do exercicio presentan a seguinte estrutura:

Gardarn: Raz: gard- VT: -a- MMT: -ra- MNP: -n.
Varro: Raz: varr- VT: MMT: MNP: -o.
Xogaban: Raz: xog- VT: -a- MMT: -ba- MNP: -n.
Pasaredes: Raz: pas- VT: -a- MMT: -re- MNP:-des.
Partisen: Raz: part- VT: -i- MMT: -se- MNP: -n.
Atoparemos: Raz: atop- VT: -a- MMT: -re- MNP: -mos.
Levaras: Raz: lev- VT: -a- MMT: -ra- MNP: -s.
Busca: Raz: busc- VT: -a MMT: MNP: .
Chamamos: Raz: cham- VT: -a- MMT: MNP: -mos.
Amo: Raz: am- VT: MMT: MNP: -o.
Limpa: Raz: limp- VT: -a MMT: MNP: .
2. As formas verbais que se piden son: combateron( P6 pretrito de indicativo), substita (P3 presente de subxuntivo), converteran (P6 antepretrito de indicativo), elixe (P2
imperativo), andamos (P4 pretrito de indicativo), traduza (P3 presente de subxuntivo),
batn (P1 pretrito de indicativo) e naza (P3 presente de subxuntivo).
3. As estruturas co verbo en subxuntivo son as seguintes:
Cmpre que conduzas con coidado.
Non creo que inflas moito nel.
Oxal constran aqu a nova piscina.
Pxina 44 de 64
Non creo que lle agradezas a sa axuda.

Espero que non se derreta o xeo da Antrtida.
Deus queira que apareza aqu cos seus cans.
Agardo que me ofrezas mis opcins.
5. As formas de presente de indicativo dos verbos indicados son as seguintes: consegue,
feren, suxiren, serve, dorme, loce, menten e mide.
6. Os usos particulares das formas verbais nestas oracins son os seguintes:
Cada da ten vinte e catro horas: presente intemporal.
Rosala publica Cantares gallegos en 1863: presente histrico.
Irs casa de teu av ma mesmo: futuro de obrigatoriedade.
Supoo que meu pai estar xa de volta: futuro de probabilidade.
Na mia casa ceamos a iso das nove: presente habitual.
Tras a batalla de Ponte Sampaio, os franceses marcharn de Galicia: futuro histrico.
3. As formas de infinitivo solicitadas son as seguintes: interromper, transcorrer, corrixir, derreter, concorrer, debater, recorrer, inverter, requirir, converter, render, discorrer, combater, rebater, dicir e concibir.
4. As formas verbais que completan as oracins son: sente, sobe, incla, pareza, produciu e segues.
6. As palabras correctas para completar as oracins indicadas son: infalible, crdito (ou
creto), melmano, rumor, recensin e investir.
7. As voces galegas correctas correspondentes aos estranxeirismos indicados son: dopaxe, atordado, anuncio, vestbulo, hamburguesa, asalto, conmocin, calzn, vaqueiros e aparcadoiro.
9. De seguido aparecen os prstamos que deben levar acento: obs, supervit, clmax,
bisbol, dficit, rquiem, chndal, tab, prkinson, accsit e popurr.
11. As formas correctas son: ameaza, perdoar, abandonar, entoacin, condenar, prisioneiro, consoante, frear, moeda, cadea, persoa, razoar, area e ordenar.
3.6
Unidade 6
1. Unha posible definicin das palabras solicitadas a seguinte:

Milicia: corpo armado e organizado, suxeito disciplina militar.
Ventoeira: golpe de vento forte e de pouca duracin.
Disensin: falta de acordo nas ideas ou opinins entre das persoas.
Parricida: persoa que matou os ascendentes, descendentes ou o cnxuxe.
Pxina 45 de 64
Cando fala dos podentes refrese a un grupo de nobres importantes que apoiaron o
rei don Sancho. (Seor, moitos podentes de Galiza xuraron a Don Sancho como
rei). Cando se refire aos medianos fala dun grupo de fidalgos (baixa nobreza)
entre os que se incle o propio Lopo Airas (pero moitos medianos coma min nembramos outra xura que fixemos).
2. Algunhas das palabras do texto coas que busca imitar a lingua medieval son: idos,
nembrar, louvo, etc; como exemplos de expresins pdense mencionar: Moito me
prace vervos, Que bon vento vos trae?, pro que fordes servido.
3. Algunhas das expresins do texto que xustifican as afirmacins propostas son as seguintes:
Lopo Airas era un vello amigo do rei Don Garca: moito me prace vervos, meu
amigo, Amigo, sei....
Don Garca est no desterro: Diredes que tardei en acordar, pois non me vien desterrar convosco.
Algns homes de Don Garca non acolleron positivamente as palabras de Lopo Airas: O rei sorra con benevolencia, e algns outros presentes con malicia.
O rei Don Sancho apoderrase do reino de Galicia: Agora Sancho xa estar contento, pois rei dos tres reinos e como sera agora que xa se apoderou do voso reino?.
1. un texto instrutivo director porque ofrece pautas e consellos para non correr riscos
no traballo e busca influr e orientar o comportamento do lector. Os trazos propios dos
textos instrutivos que atopamos no exemplo proposto son:
Verbos en imperativo: verifique, mantaas, substita, etc.
Verbos en futuro: estarn, utilizaranse, seguiranse, revisaranse, evitarase, etc.
Conectores que axudan a marcar orde: antes de, durante, etc.
Oracins impersoais: prohbese colocar ferramentas.
Sintaxe breve e sinxela, con uso de oracins simples: Mantaas en bo estado,
Durante o seu uso estarn libres de graxas, aceites e outras substancias esvaradas, etc.
1. No texto atopamos das formas verbais regulares: pensaban e aturar. Son regulares
porque a raz permanece invariable en toda a conxugacin. O resto dos verbos son irregulares e caracterzanse precisamente pola presenza de races diferentes. o caso de:
dera (d-ou, da-ba), foran (son, fu-ches, fo-i, era-des), era (ser-ei, , fo-ra), tian (te-o,
tiv-e-n, t-e-n), estaban (estiv-e-n, este-a, est-a-ba), a (vo-u, va-s, va-i-a, for-a, fo-i), fixera (fag-o, fix-e-ra, fa-s, fac-e-mos) e saban (sei, sab-e-s, sai-ba, soub-o).
2. As formas verbais solicitadas son: haber, iamos, viu, quixeches, puiden, dei, pos,
sexa, caiba e soubese.
3. A estrutura morfolxica das formas verbais a seguinte:
Pxina 46 de 64
Forades: Raz: fo-. VT: . MMT: -ra-. MNP: -des.

Vieches: Raz: vi-. VT: -E-. MMT: . MNP: -ches.
Puxesen. Raz: pux-. VT: -E-. MMT: -se-. MNP: -n.
Fagas. Raz: fag-. VT: . MMT: -a-. MNP: -s.
Couberon. Raz: coub-. VT: -E-. MMT: . MNP: -ron.
4. As oracins propostas utilizando o infinitivo conxugado quedan como segue:
Berreilles por subiren ss no ascensor.
Tes que axudar algo mis aos teus pais (non posible a transformacin).
Sentinvos cantar ben entrada a noite (non posible a transformacin).
De continuardes as, chegaredes os primeiros.
5. As formas de participio que completan as oracins son: resolvido, tortos, calmado,
canso, pagado e farta.
6. Nas oracins atopamos as perfrases que se indican de seguido:
Imos pasear: temporal de futuridade (accin prxima).
Debe andar: modal de probabilidade (posibilidade).
Acaba de entrar: temporal de anterioridade (accin concluda).
Leva estudando: aspectual imperfectiva (proceso en desenvolvemento).
Tia odo: aspectual reiterativa (repeticin).
Tivo que traballar: modal de obrigacin (obrigatoriedade).
5. As oracins transformadas co uso do infinitivo conxugado son as seguintes:

De seres un bo amigo, axudarasme cando teo problemas.
De non vendermos a coleccin de selos, non teremos nin para comer.
Non conveniente estardes tan preto do televisor.
De non seren os seus libros tan entretidos, non teran xito.
Non estara mal colleres o primeiro tren para Lugo.
De non te presentares al puntualmente, marcharn sen agardarte.
Despois de volveren das vacacins, xa falaremos con eles.
De irmos a ma a Ferrol, pasariamos por Pontedeume.
6. As perfrases verbais que poden substitur as partes subliadas son: hei facer, quere
chover, deron reunido, volveu gaar, ser traducido e debemos entregar.
7. Os sinnimos na orde na que aparecen son: picar, atallar, amputar, acurtar, interromper e censurar.
8. De seguido ten as series de palabras con significados similares:
Breve, conciso, lacnico.
Tcito, secreto, implcito.
Esmorga, xolda, troula.
Pxina 47 de 64
Alentar, estimular, animar.

Desfeita, estrago, dano.
Arredar, afastar, apartar.
Fornecer, proporcionar, subministrar.
Receso, pausa, descanso.
9. As expresins galegas que debemos usar en lugar das incorrectas son:
A: Fuxir da cinza para caer nas brasas.
B: Andar nas patacas.
C: O que ardeu, queimouse.
D: Ser quen corta o bacallau.
E: Fanas os cochos e pganas os bacorios.
F: Non facer cousa con cousa.
11. As palabras do exercicio son: sanguneo, antigidade, argr, monolinge, albergue, pingn, ambigidade, guitarra, guerreiro, lingstica, pinge e guiso.
3.7
Unidade 7
1. Unha posible definicin das palabras do texto a seguinte:

Tanxencial: aplicado a unha idea ou problema quere dicir que s se refire a algo de
forma parcial ou non significativa.
Efmero: dise do que pasa rpido, que de curta duracin.
Teimudo: aquel que persiste nas sas ideas ou actitudes, mesmo ante a evidencia de
estar equivocado ou obrando mal.
Paradoxo: expresin ou cousa que vai en contra da lxica ou do sentido comn,
contradicin aparente.
2. A informacin que nos proporciona o texto sobre estas tres figuras a seguinte:
Pascual Veiga: foi un msico mindoniense; recibiu o poema Os pinos de Pondal;
promoveu un concurso para premiar a mellor partitura para este poema; finalmente
pxolle msica el mesmo; esta composicin converterase no himno de Galicia. Morreu en 1906 e, un ano despois, na sa honra, fxose a homenaxe no Teatro Nacional
do Centro Galego da Habana onde foi interpretado o himno.
Eduardo Pondal: foi un poeta de Ponteceso; desde esta vila remitiulle a Pascual Veiga o poema Os pinos, que constite a letra do noso himno.
Fontenla Leal: este ferroln, bibliotecario do Centro Galego da Habana, foi impulsor
do himno composto por Veiga e Pondal. Solicitou a sa adopcin como himno da
institucin na que traballaba e fomentou o seu espallamento posterior.
3. A cronoloxa dos feitos que ofrece o texto :
Pxina 48 de 64
1889: Pascual Veiga logra a medalla de ouro na Exposicin Internacional de Pars, e

isto anmao a propoer a creacin do concurso para poerlle msica ao poema Os
pinos de Pondal.
1890 (agosto): o Concello da Corua, a instancias de Pascual Veiga, organiza un
concurso para poerlle msica a Os pinos. Inicialmente gaa a partitura de Ivn
Gots.
Entre 1890 e 1906: Pascual Veiga crea a sa propia partitura para o texto de Pondal
e interpreta esta peza en varias ocasins.
1906: falece Pascual Veiga.
1907 (Nadal): o himno interpretado no Teatro Nacional do Centro Galego da Habana nunha homenaxe a Pascual Veiga.
1913: o himno comeza a ser interpretado en Galicia de forma habitual.
1. Os trazos propios do texto dialogado que atopamos son:

Pronomes e verbos en 1 e 2 persoa: anda, Pimpinela, reparas, te, che,
ta nai, etc.
Oracins curtas e simples: Anda, Pimpinela. Anda mia varia de abelao!, Faille caso a ta nai, Pimpinela!.
Vocabulario coloquial: cuspe, feita un esterco, mirrada de fro, chuchada
de fame.
Signos ortogrficos que dan conta de diferentes entoacins: Anda, Pimpinela!,
Non reparas... con ese cuspe?, etc.
Exercicios de estudo da lingua (Pxina 154)
1. Os adverbios que cmpren son: daquela (adverbio de tempo); amodo (adverbio de

modo); abof (adverbio de afirmacin); axia (adverbio de tempo); asemade (adverbio
de modo); seica (adverbio de dbida); vela (adverbio de lugar); arestora (adverbio de
tempo).
2. A: ao chou. B: de balde. C: se cadra. D: mantenta. E: a tempo. F: de speto. G: en
balde. H: ao xeito.
5. De seguido ten as oracins propostas co valor da partcula solicitada:
Debes facer o exercicio as (adverbio de modo).
Non o perdoarei, as (conxuncin subordinante concesiva) te axeonlles ante min.
Remataches?, daquela (conxuncin subordinante consecutiva) xa podes marchar.
Conta o av que daquela (adverbio de tempo) non haba avins.
O teu fillo sempre se porta ben (adverbio modo).
Avisareino, ben por telfono, ben (conxuncin coordinante disxuntiva) por correo
electrnico.
Temos fame mais (conxuncin coordinante adversativa) agardaremos por eles para
xantar.
Pxina 49 de 64
Necesito mis (adverbio de cantidade) tempo para rematar o traballo.

Exercicios de competencia lingstica (pxina 156)
3. De seguido aparecen as oracins coas preposicins axeitadas:

Os seus avances cientficos tratan sobre o tratamento do cancro.
Se samos agora deica a estacin non hai tanto treito.
Agardamos ata que vean.
Estaban os lapis ciscados encol do pupitre.
Esa actriz prefire falar sobre cine e non acerca da sa vida privada.
Mara Callas actuou moitas veces encol deste escenario.
Deica ma non ters o informe encol da mesa.
Non sei ata onde queres ir.
Deica Vigo pola autoestrada son 90 km.
Marcho e non nos veremos deica luns.
6. As locucins conxuntivas presentes son as seguintes:
Tanto estudou que acabou medio tolo: Tanto ... que: conxuncin consecutiva.
Hoxe non choveu tanto como prognosticaran: Tanto como: conxuncin comparativa.
Eu estaba tan canso que fun para a cama: Tan ... que: conxuncin consecutiva.
Gasta tanto que xa se arruinou: Tanto ... que: conxuncin consecutiva.
Efectivamente, eles viven tan lonxe como dicas: Tan ... como: conxuncin comparativa.
9. De seguido indicamos a palabra sobrante en cada serie:
Rexo: ten o significado de forte ou vigoroso e as demais palabras fan referencia a
aquel que non ten medo.
Fitar: ten o sentido mirar fixamente, mentres que as demais significan ver algo ao
lonxe, sen distinguilo ben.
Homicidio: significa feito de matar unha persoa, mentres que as outras palabras
desta serie son sinnimos de morte (fin da vida).
Pirueta: esta voz refrese a un salto acrobtico consistente nun o varios xiros no aire; en troques, as outras voces falan dun salto en sentido xenrico, movemento
brusco mediante o que, por un instante, se levanta o corpo do chan.
Ponderar: ten o significado de medir ou examinar de forma atenta algo para determinar o valor das sas vantaxes, inconvenientes...; as demais voces son sinnimo
de eloxiar.
Estarricar: significa estirar algo e todas as demais teen en comn o significado
dar algo ao coecemento dun gran nmero de xente.
10. As palabras son: conxugal, raio ou raxo, baioneta, parella, boia, iate, palla, ensaiar, escaiola, pallaso, saia, callado, baralla, burbulla, praia, partilla, pelexa, faiado.
Pxina 50 de 64
11. As palabras son: hlice, oso, vela, harmnica, baa, helmo, arpn, orfo, Helena,
ermida, furacn, so, arpa, mero, irmn, ombro, formign, tafur, inchar, Henrique.
3.8
Unidade 8
Exercicios 1, 2, 3 e 4 da Anlise de textos (pxina 179).
Exercicio 1
Resumo: o poeta busca o brillo na beleza potica para que, sa morte, se garde
memoria non de quen el foi, senn da nai que o fixo, e as ela permanecer na gloria
que salva do olvido tras da morte.
Estrutura: nas das primeiras estrofas, o poeta esfrzase nestes versos para conservar
a memoria da nai. Nas das ltimas, explica como a gloria ten o efecto de rescatar
do olvido.
Contido: o desexo de que a memoria nos sobreviva.
Forma: 14 versos hendecaslabos distribudos en dous serventesios e dous tercetos,
isto , un soneto. Recursos: personificacin en v. 1: a morte plida me apae, atribundo morte a capacidade de agarrar; metfora no v. 6: a cinza, a corrupcin e o
lodo, referndose aos efectos fsicos e morais da morte. Personificacin en v. 7-8:
aquel setembro/ acabase pra sempre xa con todo, polo que a data da morte queda
tan animada coma a propia morte antes. Esta acumulacin de personificacins contribe a recrear un contexto heroico no que o home mortal se sobrepn ao ataque
despiadado de entidades sobrehumanas que o aniquilan, ao estilo dos heroes clsicos.
Exercicio 2.
Texto narrativo: o autor relata a chegada dun personaxe a unha habitacin. un texto no que se usa como medio expresivo a prosa e no que se utiliza a funcins referencial (informacin) e potica (beleza formal). Tipo de narrador: omnisciente: usa a
3 persoa pero coece feitos non evidentes (A confianza que adquiriran...), en concreto os de Eva Braun (narrador tamn chamado foco de conciencia). Posibles variacins: 1 persoa como Speer: Petei na porta de Eva Braun..., ou como Eva
Braun O Speer, longo e mis delgado que nunca, petou na mia porta. 2 Persoa:
Ti, Speer, longo e mis delgado que nunca, petaches na mia porta...), etc.
Pasaxes narrativas:
O Speer (...) petou na porta de Eva Braun.
Non era casual que algun tocara na porta de Eva Braun tardia. As reunins
coa corte, da quel el por suposto formaba parte, acostumaban ser despois da cea
e, s veces, ata ben entrada a noite.
A confianza que adquiriran no trato de tantas noites de tertulia permitanlle chamarlle polo nome de pa.
Dilogos:
-Ola, podo pasar?
-Por suposto, Albert.-
Pasaxes descritivas:
Longo e mis delgado ca nunca.
Albert Speer pasou coma pisando ovos. Tan delicado, sempre. Tan galante.
Pxina 51 de 64
Exercicio 3: resposta aberta.

Exercicio 4.
Texto dramtico, pois presenta acoutamentos (Unha prazola de Toledo...), (Celestina furga nas zurrapas...), (Ollanado cara ao arco.) e tamn dilogos, nesta caso entre Celestina e Melibea.
Transformacin en texto narrativo: Unha noite de vern e de la no sculo XV, nunha praza de Toledo, baixo os soportais da casa de Melibea, a rapaza mantia entre
besbellos unha conversa coa alcaiota Celestina, e preguntballe cal era o regalo que
lle traa. Un colar, respondeu a vella. Unha vez examinado, Melibea refungou porque os corais son barateiros, pero pasou a preguntar que se supn que ofreca ela, ao
que Celestina respondeu que o que unha muller adoita ofrecer a cambio.
Elementos da representacin. Actores: representantes de Celestina e Melibea. Decorado: praza como se describe no acoutamento. Iluminacin: de noite, que reflicta o
luar. Son: grilos e rudo de pasos. Vestiario: o propio do XV para unha rapaza de
boa familia e unha vella pobre. Maquillaxe: propia de muller do XV, esaxerando os
trazos para que se vexa dende o pblico.
Exercicios da Sntese e avaliacin (pxina 182-183).
Exercicio1.
Resposta posible: Adis ros, adis fontes, de Rosala de Castro. Emisor: Rosala de
Castro. Receptor: calquera lector de calquera momento. Mensaxe: dolorosa despedida dun
home que se vai emigracin. Canle: papel impreso. Cdigo: lingua galega, literaria e en
verso. Contexto: a Galicia rural do ltimo terzo do XIX.
Exercicio 2.
Poema annimo; 8a 8b, 8a, 8b; versos octoslabos con rima arromanzada (rimando
os pares en asonante e os impares en consonante): unha cuarteta. Tema: xogo entre
cuados recentes.
Lrica popular, poema annimo: metros curtos (octoslabo), rima asonante (nova/sogra) e consoante (digas/digas). Annimo. Tema costumista.
Poema de Xon Manuel Pintos: soneto composto por 14 versos hendecaslabos, distribudos en dous cuartetos (11A, 11B, 11B, !!a/ 11A, 11B, 11B, 11A) e dous tercetos encadeados (11C, 11D, 11C / 11D, 11C, 11D). Tema: o autor chama a Galicia a
defender os seus fillos por riba dos alleos. Lrica culta: versos de arte maior (hendecaslabos). Autor coecido (Xon Manuel Pintos). Variedade de recursos estilsticos:
metfora, v. 1 (Galicia como boi de palla; v. 13 Madrastra de insensatos), personificacins (v. 5 No lombo teu zorrega...; v. 9 E agarima alleeira a eses ingratos), hiprbato (v. 12, Se o sangue teu refugas...).
Exercicio 3.
Resposta aberta.
Exercicio 4.
Resposta posible: relato O pai de Miguelio. Personaxes: todos son planos, e hainos
principal ( Miguelio) e secundarios (a nai, os pais posibles, o pai verdadeiro).
Exercicio 5.
Subxneros teatrais musicais: pera, zarzuela e opereta. Funcins principais do periodismo: informar, formar e entreter. Dous subxneros xornalsticos de opinin: editorial e artigo de opinin. Funcin da linguaxe que predomina na oratoria: funcin conativa. Os textos histricos narran en xeral sucesos reais, ou relativos vida dun persoeiro.
Pxina 52 de 64
Exercicio 6.
A) Xnero: didctica. Subxnero: ensaio. Xustificacin: a autora expn a sa concepcin sobre o ser musical.
B) Xnero: historia. Subxnero: crnica. Xustificacin: d conta en detalle de sucesos reais non recentes.
C) Xnero: oratoria. Subxnero: acadmica. Xustificacin: discurso pronunciado por
Neira Vilas no seu ingreso na RAG.
3.9
Unidade 9
Exercicios do apartado Anlise do contido (pxina 187, exercicios 1, 2, 3 e 4)
Exercicio 1.
Compendio: recompilacin.
Prestixio: sona, fama.
Entolecer: louquear, tolear.
Exercicio 2.
Xograr: personaxe de orixe popular que interpretaba e mesmo compoa cantigas,
que acompaaba dalgn instrumento musical en prazas pblicas ou en reunins sociais. Aceptaba esmolas e pagos polas sas actuacins.
Trobador: nobre que compoa e interpretaba cancins acompaado de msicos
(menestreis) e facao por amor arte, non cobraba.
Segrel: nobre de poucos recursos que interpreta ou mesmo compn cantigas, pero si
cobra pola sa actuacin.
Soldadeira: muller que cobraba polas sas actuacins como animadora (xeralmente
bailando).
Exercicio3.
A: DI.
B: DE.
C: DI.
D: ND.
E: DI.
Exercicio 1 do apartado Anlise de textos (pxina 193).
Exercicio 1.
Falamos da cantiga de amigo.
Destinadas a un pblico socialmente elevado.
Orixe popular.
Presenta xogos formais de repeticin: paralelismo, asonancia, refrn...
Expresa os sentimentos dunha moza namorada, hai presenza da nai, da natureza...
A orixe popular est relacionada coa tese folclrica.
Pxina 53 de 64
Actividades 1 4 do apartado Sntese e avaliacin (px. 202-203).
Exercicio 1.
Ata a Baixa Idade Media...: B.
No sculo XV producronse...:A.
O Foro do Burgo...: A.
A travs do camio de Santiago...: B.
Exercicio 2.
Pedro Amigo de Sevilla, Xon de Requeixo, Meendinho, Don Dens, Pero da Ponte,
Pero Meogo, Martin Codax, Paio Gomes Charinho, Bernal de Bonaval, Xon Airas,
Xon de Cangas, Fernando esquo, Nuno Torneol, Airas Nunes, Xon Bolseiro.
Exercicio 3.
A: Tipo: cantiga de escarnio e maldicir; xustificacin: Afonso X mfase dos cabaleiros que o abandonaron na batalla por medo.
B: Tipo: cantiga de amor. Xustificacin: fala un cabaleiro que menciona a sa senhor, o amor que sente por ela e a coita que sofre.
C: Tipo: cantiga de amigo. Xustificacin: a voz potica a dunha rapaza, e como
marcas de xnero aparece a palabra amigo, est a presenza doutras rapazas, o escenario natural (martimo, logo barbarola), etc.
Exercicio 4.
O campo semntico predominante a frustracin amorosa por abandono do amado: sanhuda estou, afeito me ten ja por sandia, que el non ven.
3.10 Unidade 10
Actividades 1, 3 e 4 do apartado Anlise de textos (pxinas 214-215)
Exercicio1.
A) Coita de amor: gran coita, choran, cegan.
B) Loanza da dama: (beleza fsica) fremosa, fremoso parecer, melhor doair
e, melhor talhada e (beleza moral) fremoso falar, mansa.
C) Amor do poeta: tan miuto vos ameu, nunca tantamou.
D) Discrecin da dama: dalongar, quitar, espedir, nunca mais viir.
Exercicio 3.
Tema: o poeta desexa desquitarse do desdn recibido.
Comparacin cos cdigos amorosos: o poeta sufriu tanto que desexa romper coa
servidume debida dama, mais non o consegue.
Campos smicos dominantes: Reserva da dama: desamar, mal buscou,
menganou, nunca desejou, en min non cuidou. Coita de amor: Coita, non
dormio, lazero.
Mordobre: versos 1-2, 3-4 de cada cobra (desamar-desamou...). Dobre: versos 6 e
7 de cada cobra. Verso 5 de cada cobra (eu e verso 3 e 4 (mal). Cobras capdenais (repeticin do comezo: (a quen).
Exercicio 4.
Resposta aberta.
Pxina 54 de 64
Exercicios 1, 2 e 3 da Sntese de avaliacin (pxina 224)
Exercicio1.
Cantiga de amor (incorrecta): A influencia vn da lrica provenzal.
No amor corts... O home (correcta).
Nas cantigas o amor vese... (correcta).
A cantiga de amor adoita ter... (incorrecta): aparecen moitos provenzalismos (gru,
cor, prez...).
O grao mis elevado de aproximacin... (incorrecta): nas nosas cantigas o grao mis
elevado o de entendedor.
Exercicio 2.
Reserva da dama: desampar, leixar morrer.
Amor do poeta: amar muito, querer ben.
Loanza da dama: bon parecer, mesurada.
Coita de amor: lazerar, sandecer...
Exercicio 3.
Por exemplo, como cantiga de refrn A mia senhor, que eu sei muitamar..., de
Xon Airas; o refrn, ca munca vi molher mais sen amor.
Cantiga de mestra: Que miu de grado eu quera fazer, de pai Gmez Charinho.
de mestra porque non ten refrn.
Actividades 1 e 2 do apartado Anlise de textos (pxina 220)
Exercicio 1.
A: stira literaria contra Pero dAmbroa.
B: stira persoal contra Orraca Lopes, a quen Afonso Eanes tila de vella.
Outras stiras literarias: Roi queimado morreu con amor... (Pero Garcia Burgals).
Stira Persoal: Don Fernando, pero mi mal digades... ( Pero Garcia Burgals)...
Exercicio 2.
O tema que trata Don Dens unha stira contra o estilo provenzal, no que os autores cantan dun modo artificioso a unha utpica primavera. O rei opina que o amor de
tales cantos tan pouco sincero coma o resto das palabras. Pola contra, tamn eloxia
o estilo provenzal en canto sa tcnica literaria. Pero finalmente valora por riba de
todo a sinceridade.
Canto forma, de mestra, pois non ten refrn. Son cobras unisonans (-ar,-or,-or-, on, -on, s) enlazadas polo procedemento de cobras capcaudadas (levar- loar, paralegrar)
Exercicios 5 e 6 da Sntese de avaliacin (pxina 225)
Exercicio 5.
unha cantiga de escarnio, pois o autor finxe louvar a beleza dunha dama... s que
ela fea. Esta irona desenvlvea nos tres primeiros versos, mentres que parodia a
cantiga de amor se realiza nos catro primeiros versos. A stira avanza dende o verso
5 ata o final. Nos versos 11 e 12 entra no campo semntico da obscenidade.
Exercicio 6.
Versin: Martin Moxa, que eu perda a mia alma por foder se vs tedes pecados ou
ides facendo fillos. Pero pecado a herba que comestes, que vos mantn con vida
Pxina 55 de 64
anda que sodes case tan vello coma Adn e Eva. (...) Que non vos preocupen as
crticas da xente necia, nin sintades reparo, pero decdeme, por Deus, cando nacestes? Foi antes do tempo en que Deus se encarnou en Mara?
3.11 Unidade 11
Actividades 1 e 2 (pxinas 240-241)
Exercicio 1.
Estrutura da pastorela: encontro (versos 1 ao 6), dilogo (versos 7 ao 30), aceptacin
da pastora (versos 31 ao 36).
Trazos da cantiga de amor: lxico; nunca vi tan bela, Fermosa poncela, Ben razoada. Dobre: vos (versos 8 e 9); vos (versos 13, 14 e 15); vos (versos 26 e
29). Mordobre: pastor/pastorela (vv. 2 e 6). filharia/filhasse (vv. 15 e 17), dira/dizesse /vv. 19 e 20), sodes/seja (vv. 28 e 29)
Trazos da cantiga de amigo: Lxico: romara; localizacin espacila: en Compostela; agasallos ofrecidos: toucas destela, cintas de Rocamador, pano per gonela.
Exercicio 2.
unha tenzn entre o trobador Xon Garca de Guilhade e o xograr Loureno, na
que o primeiro critica o segundo por atreverse a trobar.
Son cobras singulars con estrutura 10a,10b,10a,10c,10c,10a/10a, etc.
Resumo: XG: Loureno, antes tocabas e agora cantas, e non sei que fas peor. L: eu
fgoo ben, mal que che pese. XG: non quero censurarte, pero digo que non o fas
ben. L: mellor que vos fixedes na vosa arte. XG: Xa me enfadei e vouche dar co citoln na cabeza. L: eu estou dicindo a verdade, e vs facede o que queirades.
Tema central: os trobadores adoitaban criticar a arte xograresca. Palabras textuais:
Deus me confonda se ojeu sei destes mesteres qual fazes melhor, ess que foi
cos lobos arar, ...
Situacins do dilogo: diren, possades dixer, queixar, digueu. Contenda
verbal:pelejar, travar, assanharei, entenas, tenom.
Actividades da Sntese e avaliacin (pxina 244)
Exercicio1.
Temas: cantiga de amigo.
Punto de vista do poeta: cantiga de amor.
Comezo narrativo: cantiga de escarnio.
Recursos formais: cantiga de amor.
Dilogos: cantiga de amigo e cantiga de escarnio.
Exercicio 2.
Situacin de dilogo: conselhar, tornar recado, departir.
Contenda verbal: entenar, baralhar, travar.
Exercicio 3.
Xnero menor: pastorela.
Pxina 56 de 64
Xustificacin: aparece a palabra pastor, que marca de xnero; presenta temas

propios da cantiga de amigo: namorada que sofre pola ausencia do amigo e ten como
confidente a un papagaio.
Actividades 1 a 4 respecto da Lectura anterior (pxinas 228 e 229)
Exercicio 1.
Fsico: antigamente, mdico.
Mariano: relativo Virxe Mara.
Fornecer: prover do necesario.
Cantaruxar: cantar polo baixo.
Cartafol: carpeta para gardar papeis.
Contorna: arredores. Medra: ascenso, crecemento.
Exercicio 2.
A) Reaccin: a resposta dos cortesns foi un eloxio unnime.
B) Reaccin: todos se ofrecen a axudar na empresa cabaleiresca, cadaqun ao seu
modo.
C) Reaccin: aplauso xeral.
D) Reaccin: parte dos interlocutores empeza a mostrar desinterese.
E) Reaccin: o malestar da maior parte do pblico chegou a odos do rei.
Exercicio 3.
1) Desaparecen as sas posibilidades de ser emperador.
2) Os seu fillos e netos sbenselle chepa.
3) As damas deixan de atopalo interesante.
4) O reino sufrira descalabros econmicos.
5) Os trobadores buscan outras cortes nas que prosperar.
6) A moda do culto mariano perdera forza.
Exercicio 4.
Introducin: lias 1 a 31.
Resumo: o libro das Cantigas era un dos obxectos mis prezados do rei, que mesmo
o usaba para curar enfermidades. O libro recolle multitude de feitos lendarios e milagreiros que foron recollidos coa axuda de moitos colaboradores.
N:lias 32 a 86. Resumo: establcese a progresiva creacin da obra e as reaccins
dos colaboradores. Desenlace: lias 87 a 98. Resumo: conta as modificacins que
sofre o mundo do rei durante a elaboracin da obra.
Actividades 4 e 5 da Sntese e avaliacin (pxina 245)
Exercicio 4.
As Cantigas de Santa Mara son obra dun equipo numeroso (informantes, tradutores,
poetas e msicos). Os milagres que a se tratan proceden de varias fontes: compendios de
milagres en latn, coleccins en linguas romances, milagres coecidos tanto na Pennsula
como fra dela e recordos dos propios autores.
Exercicio 5.
Resposta posible: nos dous textos flase da cantidade de pezas reunidas nas Cantigas de
Santa Mara. Na lectura dise que o rei sobrepasou as 400 e na unidade concrtase o nmePxina 57 de 64
ro en 427. Tamn se informa sobre os colaboradores do rei, e infrmase nos dous textos da
cantidade de fontes de onde se tirou o contido.
Actividades 4, 5 e 6 (pxina 242)
Exercicio 4.
Resumos: A) Ao sexto da Deus creou aos animais e ao home. B) Sntomas que indican que un cabalo est grave. C) Tras a toma de Troia, os gregos fana arder. D)
Lancelot pasa fronte a uns cabaleiros e vese obrigado a presentar batalla.
Obras: A) General estoria. B) Livro de albeitaria (trata sobre os coidados dos cabalos) . C) Crnica troiana. D) Livro de Tristn (conta as aventuras de Lancelot).
Tipo de prosa. A) Historiografa (narra a creacin do mundo). B) Didctica (transmite un saber cientfico). C) Narrativa do ciclo troiano (ocpase da guerra de Troia).
D) Narrativa do ciclo artrico: relata fazaas dos cabaleiros da mesa redonda.
Exercicio 5.
Resposta aberta.
Exercicio 6.
Resposta posible: Afonso X, fillo de Fernando III, criouse en Galicia. Foi un grande impulsor das das linguas, convertendo o casteln en lingua do Estado e o galego en lingua
para a cultura.
Actividade 6 da Sntese e avaliacin (pxina 245)
Exercicio 6.
Tema: descricin do sepulcro do Apstolo.
Tipo de prosa: prosa haxiogrfica.
Pertence aos Milagres de Santiago.
3.12 Unidade 12
Actividades 1 e 2 (pxina 260)
Exercicio 1.
Conto: relato sen marcadores de tempo nin de espazo, coa finalidade de entreter.
Tipo de narrador: omnisciente.
Personaxe protagonista: tres canteiros.
Estrutura: Introducin (lias 1 a 5), n (lias 6 a 14). Desenlace (lias 15 a 19).
Exercicio 2.
A) Cantiga sobre os traballos agrarios (vendima).
B) Cantiga de regueifa (discusin picaresca entre un mozo e unha moza).
C) Cantiga amorosa (declaracin de amor).
Actividade 3 (pxina 260)
Exercicio 3.
Pxina 58 de 64
Refrese execucin do Mariscal Pero Pardo de Cela (1483). A Frouseira era o castelo
que o Mariscal tia en Alfoz (Lugo). O tema o pranto pola morte do Mariscal e a conseguinte decadencia de toda a nobreza galega.
Exercicios 1 a 4 da Comprensin do texto da Lectura (pxina 248-249)
Exercicio 1.
Vehemente: apaixonado.
Rigoroso: severo, duro.
Groseiro: basto.
Danio: nocivo.
Taciturno: reservado.
Exercicio 2.
A) Estar de bo humor.
B) Non ver o que pasa arredor.
C) Mostrar desgusto.
D) Ser boa persoa.
Exercicio 3.
Na escola onde...: 2.
Posse, de rapaz...:1.
Para Posse, os castigos...:.4
No lugar onde naxeu Posse...:3.
Exercicio 4.
Resumo: Pargrafo 1: Juan Antonio Posse naceu en Quintans Means (perto de Vimianzo) nunha familia humilde. Pargrafo 2: Era un rapaz corrente ao que lle gustaba andar
aos paxaros. Pargrafo 3: Anda lle gustan os paxaros. Pargrafo 4: De neno traballaba
no campo. Pargrafo 5: A infancia viuse anubrada polo xenio do pai. Pargrafo 6: O pai
era supersticioso. Pargrafo 7: Describe a escola e o profesor. Pargrafo 8: sufriu das
operacins. Pargrafo 9 Cita de Plutarco. Pargrafo 10: tamn grazas ao pais virou en
home circunspecto.
Exercicios da Sntese e avaliacin (pxinas 262-263).
Exercicio 1.
B: Os Sculos Escuros abranguen....
C: As loitas sucesorias pola Coroa....
A: O grupo social que xurdiu...
Exercicio 2.
Resposta posible: tras as guerras de sucesins Galicia recibiu gobernantes castelns, e a
sa lingua desprazou nos usos pblicos o galego. O galego mantvose como lingua domstica das clases populares ata que os ilustrados reaccionan no sculo XVIII e finalmente se
produce a recuperacin literaria do XIX.
Exercicio 3.
Estrofa de versos octoslabos que riman en asonante os pares, quedando libres os impares.
Polo tanto, un romance.
Exercicio 4.
Pxina 59 de 64
Resposta aberta.
Exercicio 5.
Tema do vilancico: transponse o nacemento de Xess en Beln a unha situacin galega do
rural. Resposta aberta.
Exercicio 6.
Resposta aberta.
Exercicio 7.
Resposta posible: relacin coa situacin lingstica: Sarmiento pon en relacin a decadencia do noso idioma coas medidas tomadas polos Reis Catlicos.
Relacin co pensamento de Sarmiento: defende o galego como lingua viva entre a
poboacin galega e lexitimamente equiparable a calquera outra.
3.13 Unidade 13
Exercicios 1 e 2 da Sntese e avaliacin (pxina 282)
Exercicio 1.
Non investa os beneficios...: burguesa.
Perdeu o seu podero...: clero.
Abrangua o 90 % da poboacin...: campesiado.
Perciba a maior parte...: fidalgua. /Non aparece ata finais do XIX...: proletariado.
Exercicio 2.
Resposta aberta.
Exercicios 3 e 4 da Sntese e avaliacin (pxina 282)
Exercicio 3.
Os Precursores son os poetas do XIX anteriores a Rosala.
Destacan Xon Manuel Pintos e Francisco An.
En canto forma, mesturan pezas de corte popular (coplas, cantigas...) con outras
mis cultas (sonetos, glogas).
En canto aos temas, coinciden nos dous principais: descricin das formas de vida
popular e das ofensas que recibe Galicia.
Xon Manuel Pintos (1811-1877). Foi fiscal e xuz, e na sa faceta literaria escribiu
A gaita gallega (1853), que o converte no autor mis destacado do seu momento.
Nesta peza, o gaiteiro (galeguista) instre ao seu tamborileiro (de orixe castel) sobre a lingua e cultura de Galicia. A intencin era dobre: didctica (mtodo de ensinanza do galego) e reivindicativa (defende o idioma como lingua de cultura normalizable).
Francisco An (1812-1878). Participou na revolta provincialista de 1846, polo que
tivo que sar de Galicia cara ao exilio, ata que finalmente se instala en Madrid, onde
mantn estreito contacto con Curros Enrquez (que o far protagonista do seu Divino
sainete). autor de diversos poemas de tipo costumista, pero destacou polo himno
A Galicia, premiado nos Xogos Florais da Corua de 1881. O texto, de corte romntico, un alegato patritico a prol do seu espertar ao progreso.
Exercicio 4.
Pxina 60 de 64
Galicia identifcase co boi de palla (metfora trazada pola fortaleza, o esforzo e a

mansedume boi-, pero tamn e fraxilidade e a pasividade de palla-). Monicreque
ferrancheiro: persoa insignificante pero finchada. Podenco estranxeiro: oligarqua
de orixe castel. Ingratos ou vboras: galegos que rexeitan a sa orixe.
Emigracin: se o sangue teu refugas o teu peito....
Tema: dirxese a Galicia (en realidade, aos galegos), apostrofando para que esperte
da sa pasividade e loite para si.
Recursos: metforas (as enunciadas arriba). Enumeracin: zorrega, bate e malla.
Hiprbato: (vv. 12 ao 14) quere destacar a indefensin dos galegos destetados.
Exercicios 1, 2 e 3 da Anlise de textos (pxinas 278 e 279)
Exercicio 1.
Resumo: Chinto e Mingote parolan sobre os preparativos para a incursin contra os
franceses.
Momento histrico: a oposicin popular invasin napolenica.
Pronomes de solidariedade: Habanche, che haba.
Frases feitas: non se andaban con chiquitas.
Tipo de lingua: popular e coloquial.
Obxectivo do texto: enxalzar as fazaas populares contra o exrcito francs.
Exercicio 2.
Temtica dominante: costumismo (Madrugueiros, estudiasntes acho ao pasar pola
veiga, e desperta algn seor abrazado compeeira, etc.).
Visin do poeta da vida alde e cidad: a vida alde mis esforzada e produtiva,
mentres que nas vilas non hai horarios de traballo e todo folganza.
Estrutura. 1 parte: v. 1 a 7, presentacin do personaxe. 2 parte: v. 8 a 27: descricin
do que se pode ver na vila. 3 parte: v. 28 a 35: ilusins financeiras da leiteira.. 4
parte: v. 36 ao final: final do soo.
Exercicio 3.
Vocabulario.
Parrafeo: conversa longa.
Bacelo: videiras e terreo delas.
Neto: medida de capacidade equivalente a medio litro.
Pantrigo: pan de trigo.
Resumo: o To Marcos presntase e invita aos paisanos a que merquen o xornal.
Destinatarios: os galegos.
Acontecemento: os Xogos Florais recollen os primeiros poemas publicados na poca.
Exercicios 5, 7, 8 e 9 da Sntese e avaliacin (pxina 283)
Exercicio 5.
Principais caractersticas: carecen de tradicin culta anterior, busca do ser diferencial de
Galicia; desexos de xustiza social; defensa da lingua; predominio da lrica.
Exercicio 7.
Contido.
Pxina 61 de 64
Texto de Lpez Ferreiro. Contido: descricin dunha paraxe en 1378 (novela de

ambientacin histrica).
Texto de Lamas Carvajal: o matrimonio para o labrego (imitando o catecismo ).
Nivel de lingua.
Texto de Lpez Ferreiro: culta. Xustificacin: frases longas e subordinadas, vocabulario rico e escollido.
Texto de Lamas Carvajal: Nivel de lingua: popular. Xustificacin: alternancias
voclicas e consonnticas, refrns e frases feitas, hiprboles...
Exercicio 8.
A obra inaugural do teatro do Rexurdimento... B.
A fonte do xuramento...B.
Xan Cuveiro Piol... B.
O fundador da escola...A.
Exercicio 9.
Apoloxa dos galegos... Palabras do texto: chegou por fin o desexado da....
Elexa pola morte do rei: Do noso rei Enrique....
Premonicin da guerra: para quen tan solo das....
Anuncio do apoio: Unha filla ilextima quedou....
3.14 Unidade 14
Exercicio 1 da Sntese e avaliacin (pxina 304)
Exercicio 1.
En 1863 publicou... (R).
Morreu na cidade da Habana ... (C).
autor da letra do Himno... (P).
Por unha das sas obras tivo un proceso ... (C).
Traballou fundamentalmente como xornalista .. (C).
Estudou Medicina en Santiago ... (P).
Un poema seu, Negra sombra, serve... (R).
Estivo a piques de ser desterrado... (P).
-Resposta aberta. Os datos poden buscarse na unidade.
Exercicio 6 da Anlise de textos (pxina 302)
Exercicio 6.
A) Recurso: paralelismo. Valor expresivo: salienta a invitacin ao canto que se lle
fai moza.
B) Recurso: comparacin. Valor expresivo: Comprase a primavera coma unha mocia que quere vivir e divertirse.
C) Recurso: epteto (radioso lstrego). Valor expresivo: serve para destacar a impronta que quere deixar o poeta tras da sa morte.
D) Recurso: onomatopea (cro, cro). Valor expresivo: sase para remarcar a mensaxe do vello.
Pxina 62 de 64
E) Recurso: metfora (O corazn unha rosa de cen follas).

Exercicio 3.
Lia temtica: cvico-patritica, pois expn moi directamente o abuso perpetrado contra
os mis desfavorecidos por parte das clases privilexiadas (Aqus que ten fama de honrados na vila): privrona das sas escasas pertenzas, do sustento mnimo dos fillos (que
morren) e reducrona maior miseria.
Exercicios 2 e 3 da Anlise de textos (pxinas 300-301)
Exercicio 2.
Aparencia e carcter do gaiteiro: os dous son arrogantes, cumpridos, espelidos e ben
vestidos.
Calidades para tocar: En Rosala abndase mis nos efectos que causa sobre as rapazas, mentres que Curros detalla mis a calidade tcnica (ceibaba un limpo diamante).
Intencins do gaiteiro: Rosala pntao festeiro, despreocupado e irresponsable, e
mesmo aproveitado, mentres que Curros faino voceiro do pobo, responsable e reivindicativo.
As reaccins da xente: amorosas en Rosala e de conciencia social en Curros.
NOTA: as diferenzas derivan da temtica en que cada autor sita o seu texto: costumista o de Rosala e Cvico o de Curros.
Exercicio 3.
Contido. 1 parte (vv. 1-8): despedida das cousas alegres propias da mocidade. Parte
2 (vv. 9-18): as alegras e a vitalidade marchan, coma os que van morrendo. Parte 3
(vv. 19-28): descricins das escasas e mseras compaas que lle quedan, e como teme a sa desaparicin. Parte 4 (vv. 29-30): Paradxica conclusin do seu concepto
de saudade.
Oposicin entre o que se oe na 1 e na 3 estrofas: na primeira oe rudos altos, agudos, humanos e agradables, mentres que na 3 oe rudos leves, animais ou inanimados e non gratos de seu.
Recursos: anfora (v. 1, 3 e 5): Aquel, para dar sensacin de cantidade e intensidade. Comparacin (vv. 9 a 11) a comparacin moi plstica, e alude impotencia
de pillar o que escapa, e sorpresa. Hiprbole: (vv. 14 a 17), para cargar de soidade
lbrega a imaxe que nos mostra.. Aliteracin (v. 20): as consoantes vibrantes realzan
a imaxe do raro a roer.
Tema: a soidade como paradoxo, pois causa dor a renuncia do que se vai, pero tamn motivo de inusitados praceres.
Lia temtica: inscrbese no intimismo propio da Rosala de Follas Novas, como nos
dous poemas deste tipo de Cantares galegos (Campanas de Bastavales e Como
chove miudio).
Exercicio 4.
Resposta aberta. Posibles respostas para Celtismo, nos poemas Despois do duro
combate, Rei dos castros, castro forte, Benzoada, sade, Dos celtas antigos,
Denodados e fortes, Os fillos dos celtas, etc.
Pxina 63 de 64
Bardismo, en Salvaxe val de Bentoa, Non cantes tan tristemente, As almas escravas, etc.
Helenismo en A voluntade homrica, Cinguido en duro ferro , Necias fillas da
Hlade, Home libre, libre terra, De Xpiter Olmpico, etc.
Exercicio 6.
Poema de Eduardo Pondal.
Pertence a Os Eoas, escrito en oitava real con hendecaslabos rimando en consoante.
Polo contido, lase a arrogancia e valor dos que cruzaron o ocano.
Poema de Curros:
Pertence a O divino sainete, e trtase de tercetias.
No contido observamos unha declaracin de principios da sa arte potica: cvica,
de denuncia do vicio e de loa da virtude.
Exercicio 5 da Anlise de textos (pxina 302)
Exercicio 5.
Contido. Estrofa 1: describe a situacin de abandono da aldea. Estrofa 2: agoira malas colleitas, carencia e fame. Estrofa 3: o lobo (inimigo do labrego) asexa cara s
portas. Estrofa 4: chamada aos mozos para que loiten contra os lobos da sa caresta e acaben con eles.
Imaxes: usa a metfora dos lobos para representar a insaciable ferocidade de quen se
alimenta das riquezas dos pobres (caciques= lobos da terra), e de quen alimenta a
supersticin e o medo (cregos= lobos dos ceos).
Tema: a pobreza da masa dos labregos polo acoso das clases privilexiadas, axudadas
polo dogma da Igrexa.
Recursos de apelacin mocidade: Interrogacin (que vai a ser deles na cra inverna?), apstrofo (Mocios honrados), imperativo (librdeos da morte,/ facei
montera), Aliteracins (toda a ltima estrofa abonda en oclusivas e grupos consonnticos vibrantes).
Pxina 64 de 64

Lingua Galega I

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Lingua Galega I

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional

Gua didctica do alumnado de bacharelato

Lingua galega e literatura

Bacharelato a distancia semipresencial

Lingua galega e literatura

Silvia Gaspar Porras

Actividades de titora .................................................................................................. 21

10. Unidade 9 .................................................................................................................23

11. Unidade 10 ...............................................................................................................24

12. Unidade 11 ...............................................................................................................25

13. Unidade 12 ...............................................................................................................26

14. Unidade 13 ...............................................................................................................27

15. Unidade 14 ...............................................................................................................28

16. Solucins s actividades de autoavaliacin........................................................30

16.7 Unidade 7 ................................................................................................................... 48

Comentario de texto: anlise pormenorizada dun texto significativo do perodo estudado.

O curso acadmico divdese en tres avaliacins:

En cada unha das unidades da gua atopar os seguintes apartados:

Criterios de avaliacin: indcanse os contidos que debe dominar ao rematar a unidade.

Recomendamos a lectura dalgunha das seguintes obras:

Unidade 1. A comunicacin humana

Ao final da unidade debera ser vostede capaz de:

Realice as actividades 1, 2, 3 e 4 de Comprensin do texto da pxina 7.

Na titora revisaremos as actividades que lle indicamos de seguido:

Unidade 2. A diversidade lingstica

Ao final da unidade debera ser vostede capaz de:

Realice as actividades 1, 2, 3 e 4 de Comprensin do texto da pxina 29.

Na titora revisaremos as actividades que lle indicamos de seguido:

Unidade 3. O galego e o portugus

Ao final desta unidade debera ser vostede capaz de:

Realice as actividades 1, 2, 3 e 4 de Comprensin do texto da pxina 51.

Na clase revisaremos as actividades que lle indicamos de seguido:

Unidade 4. A variabilidade lingstica

Ao final desta unidade debera ser vostede capaz de:

Repare en que a variabilidade lingstica afecta a todos os idiomas do mundo porque en

Realice as actividades 1, 2, 3 e 4 de Comprensin do texto da pxina 73.

Realice as actividades 4, 5, 7, 9, 10 e 12 de Competencia Lingstica (pxinas 88 e 89)

Na titora revisaremos as actividades que lle indicamos de seguido:

Unidade 5. A formacin do galego

Ao final da unidade debera ser vostede capaz de:

Fxese nos conceptos de linguas de substrato e de superestrato, asimile cales pertencen a

Realice as actividades 1, 2 e 3 de Comprensin do texto da pxina 95.

Na clase revisaremos as actividades que lle indicamos de seguido:

Unidade 6. O galego na Idade Media

Ao final da unidade debera ser vostede capaz de:

Realice as actividades 1, 2 e 3 de Comprensin do texto da pxina 119.

Na clase revisaremos as actividades que lle indicamos de seguido:

Unidade 7. O galego: da decadencia ao rexurdir

Ao final da unidade debera ser vostede capaz de:

No apartado A lingua e os falantes ten unha descricin da situacin sociolingstica de

Realice as actividades 1, 2 e 3 de Comprensin do texto da pxina 141.

Realice as actividades 1, 2, e 5 da pxina 154 para practicar o recoecemento, formas e

Na clase revisaremos as actividades que lle indicamos de seguido:

Unidade 8. Os xneros literarios

Ao final da unidade debera ser vostede capaz de:

Realice os exercicios 1, 2, 3 (escollan os contos ou relatos que queiran) e 4 da (pxina

Despois de ler de modo comprensivo os tres bloques de informacin, e de traballar coas

Unidade 9. A literatura medieval (I)

Ao final da unidade debera ser vostede capaz de:

Realice os exercicios do apartado Anlise do contido (pxina 187, exercicios 1, 2, 3 e

Despois de ler de modo comprensivo os tres bloques de informacin, e de traballar coas

2.10 Unidade 10. A literatura medieval (II)

Ao final da unidade debera ser vostede capaz de: