Lingua Galega II

Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional
e Innovacin Educativa
Gua didctica do alumnado de bacharelato

semipresencial
Lingua galega e literatura II

Ensinanza
Bacharelato a distancia semipresencial
Tipo de documento
Gua do alumnado
Curso
2 Bacharelato
Materias
Comn
Nome da materia
Lingua galega e literatura
Autor/a ou autores:
Silvia Gaspar Porras

Mara Xos Rodrguez Valcrcel
Pxina 1 de 92
ndice
1.
Introducin.................................................................................................................6
A materia: lias xerais ........................................................................................................................6
Libro de texto ......................................................................................................................................7
Distribucin temporal das unidades....................................................................................................8
Metodoloxa de estudo .......................................................................................................................9
Apartados do traballo en cada unha das unidades ............................................................................9
As titoras lectivas e de orientacin ..................................................................................................10
Lecturas recomendadas ...................................................................................................................10
2.
Unidade 1. As funcins sociais da lingua .............................................................11

2.1
2.2
2.3
2.4
3.
Unidade 2. Conflito e diglosia ................................................................................13

3.1
3.2
3.3
3.4
4.
Criterios de avaliacin................................................................................................. 19
Suxestins para o estudo ........................................................................................... 19
Actividades de autoavaliacin..................................................................................... 19
Actividades de titora .................................................................................................. 20
Unidade 6. O galego no sculo XX ........................................................................21

7.1
7.2
7.3
7.4
8.
Unidade 5. A lingua estndar .................................................................................19

6.1
6.2
6.3
6.4
7.
Unidade 4. As variedades dialectais......................................................................17

5.1
5.2
5.3
5.4
6.
Unidade 3. O galego en vas de normalizacin.....................................................15

4.1
4.2
4.3
4.4
5.
Unidade 7. O galego hoxe.......................................................................................23

8.1
8.2
8.3
Pxina 2 de 92
8.4
9.
Unidade 8. Primeiro terzo do sculo: a lrica ........................................................25

9.1
9.2
9.3
9.4
10. Unidade 9. Primeiro terzo do sculo: a prosa.......................................................27

10.1
10.2
10.3
10.4
11. Unidade 10. Primeiro terzo de sculo: o teatro ....................................................29

11.1
11.2
11.3
11.4
12. Unidade 11. Entre 1936 e 1976: a lrica..................................................................31

12.1
12.2
12.3
12.4
13. Unidade 12. Entre 1936 e 1976: a prosa ................................................................33

13.1
13.2
13.3
13.4
14. Unidade 13. Entre 1936 e 1976: o teatro ................................................................35

14.1
14.2
14.3
14.4
15. Unidade 14. A literatura actual ...............................................................................37

15.1
15.2
15.3
15.4
16. Solucins s actividades de autoavaliacin........................................................39

16.1 Unidade 1 ................................................................................................................... 39
Exercicios de comprensin do texto (pxina 7) ................................................................................39
Exercicios de anlise de textos (pxina 15) .....................................................................................39
Exercicios de estudo da lingua (pxina 22) ......................................................................................40
Exercicios de competencia lingstica (pxinas 24 e 25) .................................................................40
16.2 Unidade 2 ................................................................................................................... 42

Exercicios de comprensin do texto (pxina 31) ..............................................................................42
Pxina 3 de 92
Exercicios do apartado A lingua e os falantes (pxina 36)...............................................................42

16.3 Unidade 3 ................................................................................................................... 46

16.4 Unidade 4 ................................................................................................................... 51

16.5 Unidade 5 ................................................................................................................... 54

Exercicios do apartado A lingua e os falantes (pxina 106).............................................................55
Exercicios de anlise de textos (pxina 109) ...................................................................................56
Exercicios de estudo da lingua (pxina 116) ....................................................................................57
Exercicios de competencia lingstica (pxinas 118 e 119) .............................................................58
16.6 Unidade 6 ................................................................................................................... 59

Exercicios de comprensin do texto (pxina 125) ............................................................................59
Exercicios de anlise de textos (pxina 133) ...................................................................................60
16.7 Unidade 7 ................................................................................................................... 63

Exercicios de comprensin do texto (pxina 147) ............................................................................63
Exercicios do apartado A lingua e os falantes (pxina 152).............................................................64
16.8 Unidade 8 ................................................................................................................... 68

Exercicios da Comprensin do texto (pxina 171). ..........................................................................68
Exercicios da Anlise de textos (pxina 178). ..................................................................................68
Exercicios da Anlise de textos (pxina 188). ..................................................................................69
Exercicios de Sntese e avaliacin (pxina 192). .............................................................................71
16.9 Unidade 9 ................................................................................................................... 72

Exercicios da Comprensin do texto (pxina 197). .........................................................................72
Exercicios do apartado Anlise de textos (pxina 201)....................................................................72
Actividades de Sntese e avaliacin (pxina 218). ...........................................................................74
16.10 Unidade 10 ................................................................................................................. 76

Actividades 1, 2, 3 e 4 do apartado Lectura (pxina223) .................................................................76
Exercicios 1 e 2 da Anlise de textos (pxina 229) ..........................................................................76
Actividades 1 e 2,do apartado Anlise de textos (pxina 233).........................................................77
Exercicios 1, 2, 3, 4, 5, 6 da Sntese de avaliacin (pxina 236) .....................................................77
16.11 Unidade 11 ................................................................................................................. 78

Actividades 1, 2, 3, 4 e 5 da Lectura (pxina 241) ...........................................................................78
Actividade 1 da Anlise de textos (pxina 251)................................................................................79
Actividades 1, 2 e 3 da Anlise de textos (pxina 259) ....................................................................79
Actividades 1,2,4,5,6 e 7 da Sntese e avaliacin (pxina 262) .......................................................80
Pxina 4 de 92
16.12 Unidade 12 ................................................................................................................. 81

Actividades 1, 2 e 4 da Lectura (pxina 267) ...................................................................................81
Actividade 1 e 3 da Anlise de textos (pxina 276)..........................................................................82
Actividade 1 e 2 da Anlise de textos (pxina 284)..........................................................................82
Exercicios da Sntese e avaliacin (pxina 288) ..............................................................................83
16.13 Unidade 13 ................................................................................................................. 85

Exercicios 1, 2 e 4 da Lectura (pxina 293) ....................................................................................85
Exercicio 1 da Anlise de textos (pxina 299)..................................................................................85
Exercicios 1 e 2 da Anlise de textos (pxina305) ...........................................................................86
Exercicios 1, 2, 3, 4, 5 e 6 da Sntese e avaliacin (pxina 308) .....................................................86
16.14 Unidade 14 ................................................................................................................. 87

Exercicios 1, 2 e 3 da Lectura (pxina 313) .....................................................................................87
Exercicios 2 e 6 da Anlise de textos (pxina 320) ..........................................................................88
Exercicios 1, 3 e 5 da Anlise de textos (pxina 326) ......................................................................89
Exercicios 1 e 3 da Anlise de textos (pxina 332) .........................................................................89
Exercicios 1, 2, 3, 4, 5 e 6 da Sntese e avaliacin (pxina 336) .....................................................90
Pxina 5 de 92
1.
Introducin
A materia: lias xerais
Esta materia unha continuacin da que cursou nos seus estudos de primeiro de
Bacharelato, coa diferenza de que agora ter ocasin de complementar os seus
coecementos lingsticos (sintaxe e sociolingstica) e literarios (sculo XX). Persguese
que complete a sa competencia comunicativa a un nivel superior, dicir, que sexa quen
de usar a lingua de xeito idneo nas diversas esferas da sa actividade social e individual.
Para isto pedirselle que aplique unha maior curiosidade hora de afondar na materia, a
fin de que integre (non s aprenda) os coecementos que ofrece o bacharelato. As pois,
deber comprender textos orais e escritos complexos, expresarse de forma fluda e
espontnea en distintos contextos comunicativos, producir textos ben estruturados sobre
distintos temas e para distintos fins e facer un uso correcto da norma ortogrfica e
morfosintctica. Amais, cmpre que coeza a historia da literatura galega e que se
achegue situacin sociolingstica de Galicia.
O currculo estrutrase en tres bloques de contidos:
Lingua e texto: atndese a anlise das propiedades do texto e a aplicacin das mesmas
s producins propias, a descricin do sistema fontico e fonolxico do galego, o
estudo das variedades dialectais, a estrutura e formacin das palabras, a anlise
sintctica e o estudo do significado.
Literatura: cntrase, por unha banda, no coecemento da historia da literatura galega no
sculo XX e, pola outra, no coecemento, anlise e valoracin de obras significativas
mediante a lectura e o comentario.
Sociolingstica: bscase un achegamento rigoroso situacin sociolingstica de
Galicia para poder interpretala con perspectiva histrica, ademais de estudar o papel da
lingua no contexto real da nosa sociedade.
A materia ten como finalidade, amais do xa mencionado no primeiro pargrafo, que
vostede sexa quen de responder axeitadamente s cuestins que se formulan no exame de
lingua galega e literatura nas Probas de Acceso Universidade. A estrutura da proba a
seguinte:
Das preguntas relativas comprensin dun texto dado que poden referirse a:
Resumo breve do texto ou dunha parte del.
Estrutura do texto.
Ideas principais e secundarias.
Intencionalidade do texto.
Opinin do autor sobre algn aspecto que se indique.
Significado concreto dalgunha palabra ou expresin no texto.
Un comentario crtico dunha frase, un fragmento ou a totalidade do texto.
Das preguntas sobre conceptos de fontica, fonoloxa, morfoloxa, sintaxe, semntica,
lxico ou dialectoloxa.
Unha pregunta sobre os contidos que figuran no DCB baixo o epgrafe A
sociolingstica, cunha extensin aproximada de 250 palabras. Os temas posibles son
os seguintes:
Pxina 6 de 92
1. As funcins sociais da lingua. Conflito e diglosia. Estereotipos e prexuzos lingsticos: a sa repercusin nos usos.
2. Historia da normativizacin: a construcin da variedade estndar. Interferencias e
desviacins da norma.
3. Linguas minorizadas e linguas minoritarias. O galego: lingua en vas de
normalizacin.
4. O galego no primeiro terzo do sculo XX: caractersticas lingsticas
fundamentais. Contexto histrico e situacin sociolingstica.
5. O galego de 1936 a 1975: caractersticas lingsticas fundamentais. Contexto
histrico e situacin sociolingstica.
6. O galego a finais do sculo XX e comezos do XXI: caractersticas lingsticas
fundamentais. Contexto histrico e situacin sociolingstica.
Unha pregunta sobre os contidos que figuran no DCB baixo o epgrafe A literatura,
de entre as da seguinte listaxe:
1. A poesa das Irmandades da Fala. Caractersticas, autores e obras representativas.
2. A poesa de vangarda. Caractersticas, autores e obras representativas.
3. A prosa do primeiro terzo do XX: as Irmandades e o Grupo Ns (narrativa, ensaio
e xornalismo).
4. O teatro do primeiro terzo do XX: Irmandades, vangardas e Grupo Ns.
5. A poesa entre 1936 e 1976: a Xeracin do 36, a Promocin de Enlace, a Xeracin
das Festas Minervais.
6. A prosa entre 1936 e 1976: os renovadores da prosa (Fole, Blanco Amor,
Cunqueiro e Neira Vilas).
7. A Nova Narrativa galega. Caractersticas, autores e obras representativas.
8. O teatro galego entre 1936 e 1976: a Xeracin dos 50 e o Grupo de Ribadavia.
9. A literatura do exilio entre 1936 e 1976: poesa, prosa e teatro.
10. A poesa de fins do XX e comezos do XXI. Temas e autores dos 80 e dos 90.
Poetas e tendencias actuais mis relevantes.
11. A prosa de fins do XX e comezos do XXI. Temas e autores dos 80 e dos 90.
Prosistas e tendencias actuais mis relevantes.
12. O teatro de fins do XX e comezos do XXI. Temas e autores dos 80 e dos 90.
Dramaturgos, tendencias e compaas actuais mis relevantes.
A puntuacin de cada unha destas preguntas 1 punto, ags as preguntas nmero 3 (3
puntos) e nmero 7 (2 puntos). Tanto no apartado de sociolingstica coma no de
literatura, os exames ofrecern a posibilidade de escoller entre das propostas que son
idnticas en ambas as opcins. Valorarase a correccin lingstica do exame, polo que
sobre a cualificacin global se podern descontar ata un mximo de 2 puntos por erros
ortogrficos.
Libro de texto
O libro de texto seleccionado Lingua e Literatura II. Bacharelato (2009). Editorial

Rodeira. ISBN: 978-84-8349-081-5.
Esta obra aparece estruturada en catorce unidades didcticas, destinadas as sete
primeiras ao estudo da lingua e as sete restantes ao da literatura galega desde inicios do
sculo XX ata a actualidade.
As unidades do bloque de lingua responden ao seguinte esquema:
Pxina 7 de 92
A lingua e os falantes: contidos de tipo terico-prctico sobre sociolingstica,

dialectoloxa e historia da lingua. A partir da informacin que figura nesta parte das
unidades deber vostede elaborar os temas de historia da lingua e sociolingstica. En
ocasins nos temas de literatura aparecen tamn contidos complementarios sobre estes
aspectos.
O traballo escrito: consellos para planificar e redactar axeitadamente un traballo.
especialmente til que repare ben nos apartados que se refiren organizacin da
informacin, revisin e correccin e presentacin do traballo e aplique a informacin que
a se indica s producins propias.
Anlise de textos: estudo das propiedades textuais: coherencia, cohesin e adecuacin. A
finalidade deste apartado proporcionarlle mecanismos para que estruture e redacte
axeitadamente os seus escritos.
Estudo da lingua: descricin do sistema fontico e fonolxico do galego, unidades
sintcticas e anlise sintctica, formacin de palabras e semntica. O enfoque deste
apartado terico-prctico e relacinase coa parte de morfoloxa que estudou no curso
anterior.
As unidades do bloque de literatura presentan a estrutura seguinte:
Historia da literatura: estudo terico da historia da literatura galega do sculo XX.
Anlise de textos: actividades de lectura de textos significativos procedentes da etapa que
vn de estudar e anlise dos mesmos.
Comentario de texto: anlise pormenorizada dun texto significativo do perodo estudado.
As unidades 9, 11 e 13 inclen unha Gua de lectura de tres obras destacadas do
perodo que se estuda este curso.
Tanto no bloque de lingua coma no de literatura aparecen ao final de cada unidade
actividades de sntese e avaliacin acompaadas de esquemas que resumen algns dos
aspectos mis significativos da mesma.
Ao final do libro inclese un apndice con contidos gramaticais (morfoloxa e lxico) e
literarios (recursos literarios, estilsticos, xneros e unha antoloxa de textos literarios).
Distribucin temporal das unidades
O curso acadmico divdese en tres avaliacins. De cara a un mellor manexo dos

conceptos que se estudan, propoemos das modalidades de temporalizacin, de modo
que cada titor ou titora estipule co seu grupo a que considere mis axeitada.
A modalidade A cnguese ao libro de texto de forma lineal, mentres que a modalidade
B ten en conta as necesidades marcadas polas PAAU, dicir, asimilar en profundidade a
totalidade dos conceptos manexados neste curso e mantelos frescos. Calquera dos dous
modos de temporalizacin permitirn a adaptacin que o titor ou titora estime mis
operativa, de acordo co seu curso.
Modalidade A (lineal):
Primeira avaliacin: comprende as cinco primeiras quincenas e nela estudaremos as
unidades 1 a 5, todas elas do bloque de lingua.
Segunda avaliacin: abrangue as cinco quincenas seguintes e nela ocuparmonos das
unidades seis a dez do libro de texto.
Terceira avaliacin: abrangue as cinco ltimas quincenas e nela ocuparmonos das
unidades once a catorce do libro de texto, todas elas do bloque de literatura.
Modalidade B (alternante):
Pxina 8 de 92
Primeira avaliacin: comprende as cinco primeiras quincenas e nela estudaremos as

unidades 1 e 2 (lingua) e 8, 9 e 10 (literatura).
Segunda avaliacin: abrangue as cinco quincenas seguintes e nela ocuparmonos das
unidades 3 e 4 (lingua) e 11, 12 e 13 (literatura).
Terceira avaliacin: abrangue as cinco ltimas quincenas e nela ocuparmonos das
unidades 5, 6 e 7 (lingua) e 14 (literatura).
Doutra banda, ao non axustarse os actuais libros de texto secuenciacin contemplada no
novo DCB, esta gua incluir ao inicio de cada unidade as indicacins necesarias a ter en
conta de cara a unha programacin que siga mis de cerca a establecida no Decreto.
Metodoloxa de estudo
Debe comezar o estudo de cada unha das unidades lendo atentamente os contidos tericos
que aparecen no libro de texto. Nunha segunda lectura debe elaborar un guin persoal no
que tomar nota dos conceptos novos que aparecen e tentar relacionalos cos
coecementos previos que pose.
Repare en que, nos apartados tericos, amais da informacin que se lle proporciona no
corpo do texto, aparecen a mido cadros nas marxes esquerda e dereita onde se completan
eses contidos ou se fornecen exemplos. Son de moito interese e debe lelos atentamente.
Unha vez asimilados os contidos tericos, realizar as actividades que se lle propoen,
tanto as de autoavaliacin coma as de titora, porque deste xeito poder poer en prctica
os aspectos estudados e asemade ver as dificultades coas que se atopa. Aconsellamos que
comece polas actividades de autoavaliacin porque estn relacionadas directamente cos
diferentes apartados tericos das unidades e anote as dbidas que xurdiron na sa
realizacin trala revisin das solucins que aparecen na parte final desta gua. Nas titoras
presenciais e de orientacin pode presentar ao seu titor ou titora todos os problemas cos
que se atopou, tanto no estudo terico coma na realizacin das actividades.
fundamental para lograr o xito nesta materia que leve a cabo un traballo constante e
que combine a aprendizaxe de aspectos tericos coa posta en prctica deses mesmos
contidos.
Como material complementario ao libro de texto debera contar vostede cun dicionario
adaptado s normas ortogrficas e morfolxicas do ano 2003 e cunha gramtica ou manual
do noso idioma. Amais das que pode atopar en formato impreso no mercado pertencentes
a diferentes editoriais, dispn vostede en internet de dous enlaces que lle dan acceso a este
material:
http://www.xunta.es/linguagalega
http://www.recursosparaogalego.com
Ademais do estudo desta materia para 2 curso do bacharelato, haber que ter en conta
a eventual superacin das probas de acceso universidade. Nesta gua seleccionronse os
exercicios que se consideraron mis axeitados para preparar ese acceso, pero en todo caso
engdese o enlace da web do Comit Interuniversitario, onde se recollen as bases, criterios
de avaliacin e modelos de exame:
http://www.ciug.cesga.es
Apartados do traballo en cada unha das unidades
En cada unha das unidades da gua atopar os seguintes apartados:

Pxina 9 de 92
Criterios de avaliacin: indcanse os contidos que debe dominar ao rematar a unidade.

Suxestins para o estudo: salintanse os aspectos mis importantes do tema e remtese,
cando procede, a outras unidades ou ao apndice final do libro.
Actividades de autoavaliacin: son as actividades que deber realizar e das que se
ofrecen as solucins ao final desta gua.
Actividades de titora: actividades que sern revisadas nas titoras lectivas e debe
realizar con anterioridade sa asistencia s mesmas.
As titoras lectivas e de orientacin
As titoras lectivas (colectivas e de asistencia obrigatoria) dedicaranse a abordar os

aspectos tericos e prcticos mis significativos de cada unidade ou aqueles que presenten
maior complexidade, incidindo nos contidos de tipo procedemental. Revisaranse, amais,
as que nesta gua figuran como Actividades de titora.
As titoras de orientacin (individuais e de carcter voluntario) dedicaranse a solucionar
as dbidas que atope no estudo dos contidos das unidades didcticas e mais na realizacin
das actividades.
Lecturas recomendadas
Recomendamos a lectura dalgunhas das seguintes obras:

Relatos, de Vicente Risco.
Cousas, de Castelao.
Longa noite de pedra, de Celso Emilio Ferreiro.
Xente de aqu e de acol, de lvaro Cunqueiro.
lus do candil, de nxel Fole.
A esmorga, de Eduardo Blanco Amor.
Arraianos, de Xos Lus Mndez Ferrn.
Ilustrsima, de Carlos Casares.
Criminal, de Xurxo Borrazs.
Malaria sentimental, de Xabier Queipo.
Morning Star, de Xos Miranda.
O soo da febre, de Miguel Anxo Murado.
Pxina 10 de 92
2.
Unidade 1. As funcins sociais da

lingua
2.1
Criterios de avaliacin
Ao final desta unidade debera ser vostede capaz de:
Comprender o contido, intencin e propsito de discursos orais, escritos e audiovisuais
procedentes de diversos contextos comunicativos da vida social e cultural.
Expresar por escrito e oralmente o contido dunha mensaxe axustando o discurso a
diferentes situacins comunicativas e mantendo a coherencia, a correccin gramatical,
a adecuada presentacin e a utilizacin dos principais elementos cohesivos.
Analizar e recoecer as funcins sociais da lingua e superar estereotipos lingsticos.
Distinguir linguas minorizadas e linguas minoritarias.
Identificar o texto como unidade lingstica e as propiedades textuais da coherencia, a
cohesin e a adecuacin.
Distinguir a fontica e a fonoloxa como disciplinas lingsticas e identificar o seu
obxecto de estudo.
Coecer os sistemas voclico e consonntico do galego.
Recoecer as clases de palabras e os seus trazos definitorios.
2.2
Suxestins para o estudo

No apartado A lingua e os falantes (pxinas 8 a 11) caracterzanse as funcins sociais da
lingua e as linguas minorizadas e minoritarias. Para adaptar esta gua estrutura do exame
de lingua galega e literatura das Probas de Acceso Universidade queremos facer constar
que esta informacin pertence a dous dos temas de sociolingstica propostos. Para
elaboralos debe completar os contidos que figuran nesta unidade 1 con outros que
aparecen nas unidades 2 e 3 tendo presentes as indicacins seguintes:
Para o tema 1 titulado As funcins sociais da lingua. Conflito e diglosia. Estereotipos e
prexuzos lingsticos: a sa repercusin nos usos deber utilizar a informacin que
aparece nesta unidade 1 (pxinas 8 e 9) e mais a que figura na unidade 2 do seu libro de
texto baixo os ttulos Bilingismo e diglosia, O conflito lingstico e Os prexuzos
lingsticos (pxinas 32 a 35).
Para preparar o tema 3, Linguas minorizadas e minoritarias. O galego: lingua en vas
de normalizacin, utilice a informacin que aparece neste tema 1 (pxina 11) coa que
figura na unidade 3 do libro de texto (pxinas 56 a 59) co ttulo Normalizacin
lingstica.
No apartado titulado Anlise de textos lea e asimile as principais caractersticas que
debe presentar un texto e as propiedades textuais, coa finalidade de adaptalas s
producins propias.
En Estudo da lingua atopar unha caracterizacin das disciplinas lingsticas fontica
e fonoloxa e unha caracterizacin dos sistemas voclico e consonntico do galego e da
entoacin. Fxese especialmente no grao de abertura no sistema voclico, na
Pxina 11 de 92
caracterizacin de ditongo, tritongo e hiato (pxina 18) e no cadro que clasifica os sons
consonnticos do galego comn (pxina 20).
2.3
Actividades de autoavaliacin
Realice as actividades 1 a 5 de Comprensin do texto da pxina 7.
Realice as actividades 1 e 2 da pxina 15 para traballar a estrutura e intencin
comunicativa do texto.
Realice as actividades 1, 2 e 5 da pxina 22 para practicar os contidos tericos que vn
de estudar.
Realice as actividades 2, 3, 4, 6, 9, 10, 11 e 12 do apartado Competencia lingstica
(pxinas 24 e 25) para mellorar a calidade da sa lingua oral e escrita e repasar algns
dos aspectos estudados no curso anterior.
2.4
Actividades de titora
Na titora revisaremos as actividades que lle indicamos de seguido:
Actividades do apartado Comentario de texto (pxina 23).
Actividades de Sntese e avaliacin (pxinas 26 e 27).
Pxina 12 de 92
3.
Unidade 2. Conflito e diglosia
3.1
Valorar a nosa lingua como elemento de identidade colectiva e consideracin positiva
do esforzo e compromiso individual a prol da normalizacin lingstica.
Distinguir adecuadamente os conceptos de bilingismo, diglosia e conflito lingstico.
Recoecer e rexeitar razoadamente os principais prexuzos que afectan lingua galega.
Distinguir a importancia dos pargrafos na coherencia textual e os seus tipos.
Identificar as unidades morfosintcticas: monema, palabra, frase e oracin.
Identificar os tipos de frases: frase nominal, frase adxectiva, frase verbal, frase
adverbial, frase preposicional.
Clasificar axeitadamente as oracins atendendo a diferentes criterios: actitude do
falante, natureza do predicado, presenza ou non de suxeito e a sa estrutura.
3.2

No apartado A lingua e os falantes aparece informacin sobre os conceptos de
bilingismo e diglosia, conflito lingstico e prexuzos lingsticos. Tea en conta o que
indicamos neste mesmo apartado na unidade anterior.
En Anlise de textos asimile as caractersticas do pargrafo e aplique os diferentes
tipos mencionados s producins propias.
Revise as unidades morfosintcticas que aparecen recollidas na pxina 40: monema,
palabra, frase e oracin. Fxese nos cinco tipos de frases existentes (nominal, adxectiva,
verbal, adverbial e preposicional) e nos constituntes e modelo de anlise de cada unha
delas. No que se refire oracin repare nas diferentes clasificacins segundo a actitude do
falante, a natureza do predicado, a presenza ou ausencia de suxeito e a estrutura. Combine
no estudo deste apartado as cuestins tericas coa aplicacin prctica na anlise e
identificacin de frases e oracins.
Repase no apndice final do libro os contidos morfolxicos que a se indican relativos
s diferentes clases de palabras (pxinas 340 a 351). Corresponden coa materia que
estudou o curso anterior, pero deber telos moi presentes para a anlise sintctica.
3.3
Pxina 13 de 92
Realice as actividades 1 e 4 da pxina 36 para reflexionar verbo dos contidos tericos

que vn de estudar.
Realice a actividade 1 da pxina 39 para practicar os tipos de pargrafos.
Realice as actividades 1, 2, 4, 5 e 8 da pxina 46 sobre as diferentes unidades
sintcticas.
Realice as actividades 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11 e 12 do apartado Competencia
lingstica (pxinas 48 e 49) para mellorar a calidade da sa lingua oral e escrita e
repasar algns dos aspectos estudados no curso anterior.
3.4
Pxina 14 de 92
4.
Unidade 3. O galego en vas de

normalizacin
4.1
Recoecer o proceso de normalizacin lingstica e a sa necesidade no contexto de
Galicia.
Coecer as principais disposicins legais que afectan directamente lingua galega.
Distinguir a importancia da estrutura lxica e da estrutura textual na coherencia dos
textos.
Identificar a oracin simple e as funcins que se desenvolven dentro dela: predicado,
suxeito, obxecto directo, complemento de rxime, obxecto indirecto, complemento
circunstancial, atributo, complemento predicativo e complemento axente.
Aplicar correctamente a tcnica de anlise morfosintctica na oracin simple.
4.2

No apartado A lingua e os falantes atopar informacin relativa normalizacin
lingstica e situacin da nosa lingua dentro dese proceso (pxinas 56 a 59). Tea en
conta o que indicamos na unidade 1 desta gua con respecto a estes contidos.
O apartado titulado Anlise de textos est dedicado ao estudo da estrutura lxica e
estrutura textual. Asimile estes contidos e aplqueos s producins propias.
En Estudo da lingua caracterzanse as funcins sintcticas que integran a estrutura da
oracin. Repare nos trazos que as identifican e nas categoras gramaticais que as
desempean e relacineo cos contidos que asimilou no curso anterior referentes s clases
de palabras.
Fxese atentamente no modelo de anlise morfosintctica que se presenta na pxina 67
e asimile os diferentes pasos dos que consta. Porn, ags que o seu titor ou titora lle
indique algo diferente, vlido calquera dos modelos de anlise existentes.
4.3
Realice as actividades 1 e 3 da pxina 60 para reflexionar sobre algn dos contidos
tericos que vn de estudar.
Pxina 15 de 92
Realice a actividade 1 da pxina 63 para practicar a estrutura do texto.

Realice as actividades 1, 2, 4, 5, 6 e 7 da pxina 68 sobre identificacin de funcins
sintcticas.
Realice as actividades 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11 e 12 do apartado Competencia lingstica
(pxinas 70 e 71) para mellorar a calidade da sa lingua oral e escrita e repasar algns
dos aspectos estudados no curso anterior.
4.4
Actividade nmero 9 da pxina 68.
Pxina 16 de 92
5.
Unidade 4. As variedades dialectais
5.1
Establecer os factores que determinan as variedades xeogrficas do galego e coecer a
distribucin dos bloques dialectais e os seus trazos mis caractersticos.
Distinguir a importancia da progresin da informacin na coherencia dos textos e os
seus tipos.
Recoecer as oracins coordinadas e subordinadas.
Distinguir os diferentes tipos de oracins coordinadas: copulativas, disxuntivas,
distributivas e adversativas.
Analizar oracins coordinadas.
5.2

Lea atentamente a informacin que aparece ao comezo da unidade (pxinas 78 a 81) sobre
a extensin xeogrfica da lingua galega e os bloques e reas dialectais que podemos
diferenciar dentro dela. Asimile os principais trazos que caracterizan cada un dos bloques
e as reas que abrangue cada un deles.
No apartado Anlise de textos repare na maneira de redactar de xeito coherente un
texto dispoendo axeitadamente a progresin da informacin nos tres tipos sinalados:
constante, derivada e enlazada. O obxectivo que aplique logo estes contidos
elaboracin dos textos propios.
En Estudo da lingua comeza nesta unidade o estudo da oracin composta,
diferenciando os dous grandes tipos: coordinadas e subordinadas. Fxese nas diferenzas
que se establecen entre unhas e outras e nos catro tipos que existen dentro das primeiras
porque debe identificar claramente cada un deles. Na pxina 89 aparece un posible modelo
de anlise das oracins coordinadas; porn, igual que indicamos para a oracin simple,
ags que o seu titor ou titora lle indique o contrario, en principio vlido calquera modelo.
5.3
Realice as actividades 2 e 3 da pxina 82 para practicar as variedades dialectais do
galego.
Realice as actividades 1, 3 e 5 da pxina 90 sobre as oracins coordinadas.
Pxina 17 de 92
Realice as actividades 1 a 11 do apartado Competencia lingstica (pxinas 92 e 93)

para mellorar a calidade da sa lingua oral e escrita e repasar algns dos aspectos
estudados no curso anterior.
5.4
Actividade nmero 7 da pxina 90.
Pxina 18 de 92
6.
Unidade 5. A lingua estndar
6.1
Identificar a variedade estndar do galego: as sas funcins, a sa historia, os criterios
de normativizacin e as desviacins.
Distinguir a importancia dos conectores textuais e das relacins temporais para a
propiedade de cohesin dos textos.
Recoecer os diferentes tipos de oracins subordinadas: substantivas, adxectivas e
adverbiais.
Analizar oracins subordinadas.
6.2

Lea atentamente no apartado A lingua e os falantes (pxinas 100 a 105) os contidos
relativos ao galego estndar que corresponden ao tema nmero 2 do apartado de
sociolingstica das Probas de Acceso Universidade titulado Historia da
normativizacin: a construcin da variedade estndar. Interferencias e desviacins da
norma. Ter que utilizar de novo parte desta informacin (concretamente a que aparece
na pxina 101) para elaborar os temas 4, 5 e 6, segundo se lle indica na unidade seguinte
desta gua.
No apartado Anlise de textos asimile a informacin relativa aos conectores textuais
e s relacins temporais e aplquea s producins propias.
En Estudo da lingua segue nesta unidade a anlise e caracterizacin da oracin
composta: neste caso as compostas por subordinacin. Repare nos diferentes tipos, nas
funcins sintcticas que poden desempear e nos nexos que as introducen. Na pxina 115
aparece o modelo de anlise arbrea das oracins subordinadas: fxese ben na estrutura
das mesmas; igual que indicamos nos outros tipos de oracins das que nos ocupamos en
unidades anteriores, ags que o seu titor ou titora lle indique algo en sentido contrario, en
principio son vlidos todos os modelos de anlise.
6.3
Realice as actividades 1, 2 e 3 de Comprensin de texto da pxina 99.
Realice as actividades 1, 2, 4, 5, 6 e 7 da pxina 106 para practicar os diferentes tipos de
desviacins da norma e mellorar a sa competencia lingstica neste punto.
Realice as actividades 1 e 2 da pxina 109 para practicar os mecanismos de cohesin.
Realice as actividades 1, 2, 5 e 7 da pxina 116 sobre a oracin subordinada.
Pxina 19 de 92
Realice as actividades 2, 3, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 10 do apartado Competencia lingstica

(pxinas 118 e 119) para mellorar a calidade da sa lingua oral e escrita e repasar
algns dos aspectos estudados no curso anterior.
6.4
Actividades 8 e 9 da pxina 116.
Actividade nmero 1 do apartado Competencia lingstica (pxina 118).
Pxina 20 de 92
7.
Unidade 6. O galego no sculo XX
7.1
Coecer, analizar a reflexionar sobre a situacin social da nosa lingua e factores e
procesos que ao longo da sa historia a levaron situacin actual.
Coecer a evolucin da lingua galega durante o sculo XX.
Distinguir e dominar os procedementos de recorrencia de palabras que dan cohesin aos
textos.
Recoecer trazos bsicos do lxico do galego: a estrutura en monemas das palabras,
procedementos de creacin de palabras: derivacin, composicin, parasntese e
procedementos de abreviacin e os campos lxicos.
7.2

No apartado titulado A lingua e os falantes (pxinas 126 a 129) aparece informacin
sobre a historia da lingua galega no sculo XX. Na distribucin temtica que debemos ter
en conta para o exame das PAU esta informacin corresponde con tres preguntas
diferentes que elaborar tendo en conta as seguintes indicacins:
Para o tema 4 titulado O galego no primeiro terzo do sculo XX complete a
informacin que atopa nesta unidade 6 coa que lle ofrece a unidade 5 baixo o ttulo
galego enxebrizante (pxina 101) referente s caractersticas da lingua e coa que
figura no tema 8 (pxinas 172 e 173) sobre a situacin sociolingstica.
Para o tema 5, O galego de 1936 a 1975, complete a informacin que figura na pxina
128 co ttulo As dcadas da ditadura coa que aparece na unidade 5 baixo o epgrafe
galego protoestndar (pxina 101) sobre as caractersticas lingsticas do galego
nesta etapa e coa unidade 11 (pxinas 242 e 243) onde se incide nalgunha das ideas
expostas.
Para o tema 6, O galego a finais do sculo XX e comezos do XXI, complete a
informacin que aparece nesta unidade baixo o ttulo O perodo democrtico coa que
figura na unidade 7 como O galego hoxe (pxinas 148-151), na unidade 5 baixo o
ttulo galego estndar (pxina 101) e na unidade 14 sobre a situacin sociolingstica
(pxina 315).
Nos apartados titulados O traballo escrito e Anlise e textos aparecen consellos
referidos revisin e correccin dun texto e informacin sobre os mecanismos de
cohesin do mesmo. Aplique esta informacin s producins propias.
No apartado Estudo da lingua ocpase esta unidade da estrutura e formacin de
Pxina 21 de 92
palabras e anlise morfolxica. Asimile a clasificacin dos monemas (seralle til o

esquema que aparece na pxina 134), os principais valores que posen os prefixos e
sufixos, os tres procesos de formacin de palabras: composicin, derivacin e parasntese
e o concepto de campo lxico. Consulte no apndice final as pxinas 352 e 353 nas que
figura unha listaxe de prefixos e sufixos cos seus valores.
7.3
Realice as actividades 1, 2, 3 e 4 de Comprensin do texto da pxina 125.
Realice a actividade 1 da pxina 133 para practicar os mecanismos de cohesin do
texto.
Realice as actividades 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8 e 9 da pxina 138 para practicar a anlise e
estrutura das palabras.
Realice as actividades 3, 5, 6, 7, 8 e 10 do apartado Competencia lingstica (pxinas
140 e 141) para mellorar a calidade da sa lingua oral e escrita e repasar algns dos
aspectos estudados no curso anterior.
7.4
Actividades 1 e 2 do apartado Competencia lingstica (pxina 140).
Pxina 22 de 92
8.
Unidade 7. O galego hoxe
8.1
Coecer a situacin do galego na actualidade nas sas distintas funcins e valorar as
sas perspectivas de futuro.
Coecer e aplicar os factores que interveen na adecuacin textual.
Recoecer o obxecto de estudo da semntica e identificar significado denotativo,
significado connotativo e as diferentes relacins semnticas: sinonimia, polisemia,
homonimia e antonimia.
8.2

Para a informacin que aparece no apartado A lingua e os falantes (pxinas 148 a 151)
remitimos ao indicado neste mesmo apartado na unidade anterior.
En Anlise de textos (pxina 154) fxese nos factores que interveen na adecuacin
dun texto e aplique esta informacin s producins propias.
En Estudo da lingua esta unidade est dedicada ao significado. Fxese nas relacins
semnticas mencionadas: sinonimia, polisemia, homonimia e antonimia e nos diferentes
tipos existentes en cada unha delas. Asimile tamn o concepto campo semntico e as
causas dos cambios semnticos.
8.3
Realice as actividades 1, 2, 3 e 4 de Comprensin do texto da pxina 147.
Realice a actividade 3 da pxina 152 para reflexionar sobre algn dos contidos tericos
que vn de estudar.
Realice as actividades 1, 2, 6, 7 e 10 da pxina 162 para practicar os contidos
semnticos que vn de estudar.
Realice as actividades 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 e 10 do apartado Competencia lingstica
(pxinas 164 e 165) para mellorar a calidade da sa lingua oral e escrita e repasar
algns dos aspectos estudados no curso anterior.
Pxina 23 de 92
8.4
Actividade 1 do apartado Competencia lingstica (pxina 164).
Pxina 24 de 92
9.
Unidade 8. Primeiro terzo do sculo: a

lrica
9.1
Ao final da unidade debera ser vostede capaz de:
Coecer os cambios histricos, socioeconmicos e culturais que marcaron o inicio do
sculo XX en Galicia.
Comprender como as distintas situacins histricas xeran necesidades e solucins
literarias diferentes (o tempo das Irmandades e a xeracin das vangardas).
Coecer as caractersticas propias da obra potica de Noriega Varela (temas e estilos) e
mais de Ramn Cabanillas (temas da sa poesa lrica; temas, obras e intencin da sa
poesa narrativa).
Realizar un comentario de textos no que se poidan recoecer e apreciar as caractersticas
temticas, estilsticas e ideolxicas dos autores citados.
Coecer os principais movementos vangardistas do sculo XX e os que se produciron
en Galicia.
Coecer a obra e as caractersticas de estilo dos principais poetas desta xeracin
(Manuel Antonio, Lus Amado Carballo, Fermn Bouza Brey e lvaro Cunqueiro).
Realizar un comentario de textos no que se poida interpretar, recoecer e apreciar a
riqueza de temas, recursos estilsticos e intencin dos poetas vangardistas mencionados,
distinguindo as caractersticas de cada tendencia.
9.2

A unidade 8 (Primeiro terzo do sculo XX: a lrica), xunto coa 9 e coa 10, presenta a
producin literaria do primeiro terzo do sculo XX que estar protagonizada por tres
xeracins de autores cuxa obra estudaremos nas unidades 8 (lrica), 9 (prosa) e 10 (teatro).
Cada unha destas xeracins vai buscar unha va literaria de expresin ben distinta, debido
aos profundos cambios sociais deste perodo. Polo tanto deber vostede comezar polo
apartado Galicia no primeiro terzo do sculo XX, facendo unha lectura comprensiva e, a
ser posible, un breve resumo ou esquema, tendo en conta os cambios sociais (causas da
decadencia da fidalgua e aparicin da burguesa) e culturais (nacemento do nacionalismo
nos seus tres momentos). Para completar a panormica, convn que tea en conta o
recadro Repara da pxina 176, onde se fala do movemento agrarista, impulsor da maior
parte dos cambios estudados.
Esta unidade, en concreto, mstranos as distintas vas que atopou a lrica durante ese
perodo, que en poesa d cabida a das xeracins de autores.
Na primeira xeracin (pxinas 174 a 177) destcase a Antn Noriega Varela e Ramn
Cabanillas, autores formados no sculo XIX pero activos no XX. O apartado A lrica
entre dous sculos unha introducin, tras da cal pasar vostede ao estudo de Noriega
Varela, realizando as actividades recomendadas. O mesmo Ramn Cabanillas, previa
lectura introdutoria do apartado A lrica das Irmandades. Na pxina 361 a Antoloxa de
Pxina 25 de 92
textos recolle outros dous poemas destes autores (textos 1 e 2).

Nun segundo bloque de contidos (pxinas 180 a 187) dse informacin sobre outra
xeracin (os mis novos) de poetas, que procuran vas de expresin mis modernas
(vangardistas), como suceda nas artes de Occidente. A lectura inicial da unidade, Unha
exposicin dadasta (pxinas 170 a 171), coas actividades recomendadas, unha boa
introducin ao concepto de vangarda, que aparece detalladamente explicado na pxina
180: A lrica das vangardas. Os movementos de vangarda, as como no recadro inferior
Repara da pxina 181. O apartado seguinte, As vangardas galegas (pxinas 181 e
182), explica que diferentes tendencias se deron na Galicia daqueles anos. A lectura
detallada destas pxinas iniciais permitir pasar a estudar cada caso de forma
individualizada (en orde inversa desenvolvida no esquema da pxina 181), empezando
por Manuel Antonio e o Creacionismo (pxinas 183 e 184, mis un poema na pxina 361),
ao que se lle dedica o comentario de texto (pxinas 190-191).
Continuando coas vangardas (esta vez, a tendencia paisaxstica), a pxina 185 fala de
Lus Amado Carballo e o Hilozosmo. Finalmente, o terceiro grupo de vangardas (que
retoman a tradicin dos Cancioneiros medievais) explcase nas pxinas 186 e 187,
dedicadas a Fermn Bouza Brey e lvaro Cunqueiro.
9.3
Para o primeiro bloque de contidos (Noriega Varela e Ramn Cabanillas):
Realice os exercicios 1 e 2 de Sntese e avaliacin (pxina 192).
Realice as actividades de Anlise de textos 1 e 3. En caso de dbida, aplique os
enunciados aos textos 1 e 2 da pxina 361 e pida a opinin do titor.
Para o segundo bloque de informacin (As vangardas):
Lea detidamente o texto das pxinas 170-171 e realice as actividades 1 5.
Realice os exercicios 4, 5, 6, e 7 de Sntese e avaliacin (pxinas 192-193).
Realice os exercicios 1, 3, 4 e 5 de Anlise de textos (pxinas 188-189). En caso de ter
dbidas, consulte co titor sobre a adecuacin das sas respostas.
9.4
Despois de ler de modo comprensivo os dous bloques de informacin, e de traballar coas
actividades, solicite axuda do titor para comprobar a adecuacin do seu comentario de
texto, as como a dos exercicios de autoavaliacin ou conceptos sobre os que tea dbidas.
Na clase revisaremos as actividades que lle indicamos de seguido:
Exercicio 2 de Anlise de textos da pxina 178.
Actividades seleccionadas polo profesor do Comentario de texto (pxinas 190-191).
Pxina 26 de 92
10. Unidade 9. Primeiro terzo do sculo: a

prosa
10.1 Criterios de avaliacin
Ter coecementos sobre a creacin en prosa dos tres diferentes movementos literarios
deste perodo.
Coecer e apreciar a obra dos autores entre sculos e os de vangarda, tanto dende o
punto de vista literario e estilstico como na sa dimensin social.
Coecer a importancia da Xeracin Ns, tanto na dimensin literaria como na histricosocial.
Coecer a obra en prosa de cada un dos autores de Ns e poder realizar un comentario
literario dun texto dado.
10.2 Suxestins para o estudo

A unidade 9, Primeiro terzo do sculo XX: a prosa, aborda a producin en prosa
(narrativa e ensaio) das tres xeracins de autores que coexisten no perodo que tratamos:
os autores entre dous sculos, os da Xeracin Ns e os mis novos das vangardas.
Esta unidade presenta dous bloques de informacin: en primeiro termo a obra prosstica
dos escritores vellos e dos mis novos e, no segundo bloque, a producin en prosa,
moito mis relevante, da Xeracin Ns.
En canto ao primeiro bloque de informacin (A prosa entre dous sculos e A prosa
das Irmandades), haber que ter en conta as condicins histricas e socioculturais da
Galicia de principios do XX (vxanse, para refrescar ideas, as pxinas 172-173 da unidade
anterior), para poder encadrar os autores que estudaremos no seu contexto. Estes sern, en
primeiro lugar, Manuel Garca Barros e, en segundo lugar, os prosistas, ensastas e
xornalistas das Irmandades (para lembrar en detalle o xnero e os subxneros literarios,
vxanse as pxinas 359 e 360 do Apndice).
A seguir, poder vostede pasar ao seguinte apartado, A prosa das vangardas,
representada aqu por Rafael Dieste, un dos novos escritores xurdidos do Seminario de
Estudos Galegos (recrdese a pxina 181: As vangardas galegas).
Para rematar este primeiro bloque de informacin, pode vostede realizar as actividades
de autoavaliacin recomendadas.
O segundo bloque de informacin est integramente dedicado Xeracin Ns. Para
comprender que foi e que alcance tivo este grupo, lea atentamente o apartado A xeracin
Ns: a prosa (pxinas 202-203), prestando especial atencin aos recadros Repara.
Unha vez sintetizados estes contidos de introducin, poder pasar ao estudo dos tres
principais autores: Vicente Risco (pxinas 204-206), Ramn Otero Pedrayo (pxinas 207209) e Castelao (pxinas 212-214). Finalmente, poder realizar as actividades
recomendadas. Pida axuda ao titor para resolver as dbidas que se lle presenten, as como
para comprobar a adecuacin dos seus exercicios de autoavaliacin.
Pxina 27 de 92
10.3 Actividades de autoavaliacin

Para o primeiro bloque de informacin (A prosa entre dous sculos, A prosa das
Irmandades e A prosa das vangardas):
Realice as actividades 1 e 2 de Sntese e avaliacin (pxina 218).
Realice a actividade 2 da pxina 201.
Para o segundo bloque de informacin (A prosa da xeracin Ns):
Realice as actividades 3, 4, 5, 6, 7 e 8 de Sntese a avaliacin (pxinas 218-219).
Realice as actividades 1 e 3 das pxinas 210-211.
Lea o texto das pxinas 196 e 197 e realice as actividades 1, 2 e 3 da pxina 197.
Realice a actividade 1 da pxina 215.
10.4 Actividades de titora

Despois de ler e asimilar os dous bloques de informacin, e de traballar coas actividades,
solicite axuda do titor para comprobar a adecuacin do seu comentario de texto, as como
a dos exercicios de autoavaliacin ou conceptos sobre os que tea dbidas.
Realice os exercicios 2 e 4 das pxinas 210 e 211.
Realice o exercicio 2 da pxina 215.
Actividades seleccionadas polo profesor do Comentario de texto (pxina 216).
Pxina 28 de 92
11. Unidade 10. Primeiro terzo de sculo:

o teatro
Coecer as distintas tendencias da dramaturxia no primeiro terzo do sculo XX.
Coecer e comentar a importancia do teatro dentro das Irmandades da fala, as como a
obra dos principais dramaturgos asociados a este grupo.
Coecer e comentar o teatro de Rafael Dieste.
Coecer as innovacins que supuxo a dramtica da Xeracin ns, as como a obra dos
tres autores citados.

Esta unidade, O primeiro terzo do sculo XX: o teatro, a que cerra o perodo que
vimos de tratar nas das anteriores, pero atendendo producin dramtica.
A informacin que aqu se ofrece est estruturada exactamente igual que na unidade
anterior, polo que vostede deber seguir os mesmos pasos: primeiramente, deber vostede
introducirse no estudo do teatro desa poca coa lectura atenta do apartado O teatro entre
dous sculos (pxina 224), no que se explican as preferencias dramticas da poca, e
despois pasar ao apartado O teatro das Irmandades, onde se d conta das innovacins
que os homes das Irmandades da Fala incorporaron ao xnero dramtico, o mis cultivado
por eles. A seguir, poder vostede pasar a estudar aos tres autores aqu destacados :
Manuel Lugrs Freire, Ramn Cabanillas, Antn Vilar Ponte e Armando Cotarelo.
Despois poder vostede realizar as actividades de autoavaliacin indicadas.
O teatro das vangardas, enfocado sobre Rafael Dieste, tamn explica as achegas dos
autores mis novos deste perodo de preguerra.
No segundo bloque de informacin atopar vostede explicacins sobre A xeracin
Ns: o teatro, especificando as innovacins que estes autores incorporan sobre as xa
traballadas pola xeracin anterior (a das Irmandades), e todo isto exemplificado sobre as
pezas dramticas de Vicente Risco, Ramn Otero Pedrayo e Castelao. Tras estudar e
esquematizar tamn este segundo bloque de contidos poder vostede realizar as
actividades de autoavaliacin indicadas.

Para o teatro das Irmandades e das vangardas:
Lea atentamente o texto das pxinas 222-223 e realice as actividades 1, 2, 3 e 4.
Realice as actividades 1, 2 e 3 de Sntese e avaliacin (pxina 236).
Realice os exercicios 1 e 2 das Actividades (pxina 229).
Para o teatro da Xeracin Ns:
Realice as actividades 4, 5 e 6 de Sntese de avaliacin (pxina 237)
Pxina 29 de 92
Realice as Actividades 1 e 2 da pxina 233.

Actividade 3 da pxina 229.
Actividade 2 da pxina 233.
Comentario de texto (pxinas 234-235), exercicios 1 ao 11, ou os que seleccione o
titor.
Pxina 30 de 92
12. Unidade 11. Entre 1936 e 1976: a lrica

Dispor dunha idea de conxunto da poesa galega entre 1936 e 1976.
Coecer e apreciar as caractersticas de tema e estilo das distintas xeracins e autores.
Interpretar os textos no seu valor connotativo.
Realizar un comentario de texto dalgn dos poemas pertencentes a este perodo.

Con esta unidade (e mais a 12 e a 13) inciase o estudo da producin literaria dende a
posguerra ata o final da ditadura franquista, concretamente coa lrica. Este perodo de case
corenta anos acolle a catro xeracins de autores, que na unidade aparecen agrupadas en
dous bloques de informacin, amais da introducin sociohistrica.
Deber vostede comezar polo apartado Galicia entre 1936 e 1976 (pxinas 242-243),
onde se detalla a situacin global da Galicia deses anos. No subapartado Contexto
histrico represntase nun cadro a situacin das das etapas (unha, de posguerra, nas
dcadas dos corenta e os cincuenta; a outra, dende os sesenta ata o final da ditadura, en
1976), o que explica a distribucin dos contidos literarios destas unidades en dous bloques
de informacin. Despois de ler atentamente e resumir ou esquematizar esta introducin,
poder vostede pasar aos contidos literarios.
O primeiro bloque informativo abrangue a producin potica dos corenta e dos
cincuenta. Inciase con A lrica no exilio (convn que vostede tea clara a diferenza
entre exilio e emigracin), que se corresponde coa producin dos anos corenta fra de
territorio espaol. A seguir, poder vostede pasar a estudar os autores destacados (Lus
Seoane e Lorenzo Varela).
A seguir, dentro deste primeiro bloque de informacin, tamn se expn unha
panormica da poesa feita en Galicia (A lrica galega: 1936-1976), que lle axudar a
vostede a ter unha idea esquematizada dos contidos que se desenvolven a continuacin.
Para finalizar, inciase o estudo do seguinte movemento potico, a chamada Xeracin de
1936 (pxinas 247 a 250) e os autores que a integran: Aquilino Iglesia, Celso Emilio
Ferreiro e Xos Mara lvarez Blzquez. Tras asegurarse de que comprende vostede a
cronoloxa destes movementos lricos, poder vostede pasar a estudar a obra de cada un
destes autores e realizar os exercicios de autoavaliacin indicados.
No segundo bloque de informacin continuamos con A promocin de enlace
(pxinas 252-253) e finalmente A xeracin das Festas Minervais (pxinas 254 a 258).
En ambos casos, deber vostede situalas cronoloxicamente (vxase o esquema da pxina
246), iniciar a comprensin e estudo das caractersticas principais e dos autores e os textos
en concreto, e despois realizar as actividades de autoavaliacin recomendadas. Pida axuda
ao titor para resolver as dbidas que se lle presenten, as como para comprobar a
adecuacin dos seus exercicios de autoavaliacin.
Pxina 31 de 92

Lrica do exilio:
Realice as actividades 1 e 2 da Sntese e avaliacin (pxina 262).
Realice o exercicio 1 das Actividades (pxina 251).
Xeracin de 1936:
Realice a Lectura da pxina 240-241 e os exercicios 1, 2, 3 e 5 (pxina 241)
Actividades 4 da Sntese e avaliacin (pxinas 262).
Promocin de enlace:
Actividades 4, 5 e 6 (pxina 242).
Xeracin das Festas Minervais:
Exercicios 5, 6 e 7 da Sntese e avaliacin (pxina 263).
Exercicios 1, 2 e 3 das Actividades (pxina 259).

Exercicio 3 das Actividades (pxina 251).
Comentario de texto (pxina 260): exercicios seleccionados polo titor.
Pxina 32 de 92
13. Unidade 12. Entre 1936 e 1976: a

prosa
Dispor dunha visin global do panorama da prosa de 1936 a 1975, coas sas etapas e
cadanseu autor.
Poder ler un texto de calquera destes autores, sendo capaz de determinar o tema e
recoecendo os recursos formais que o caracterizan, e deducir a sa relacin coa poca
na que se deron.
Comprender a renovacin prosstica (de temas e de estilos) que se d na producin
destes anos, e poder apreciala e xustificala.

A presente unidade, Entre 1936 e 1976: a prosa, complementa a anteriormente vista e
como aquela, est dividida en dous bloques de informacin. Antes de empezar con cada
un deles, se cadra debera vostede ler atentamente o apartado A prosa galega: 1936-1976
(pxina 270), onde se explican os trazos xerais deste perodo, e tamn se fai unha
esquematizacin das catro tendencias que imos estudar.
O primeiro presenta A prosa no exilio (pxinas 268-269) e A narrativa de
posguerra (pxinas 271 a 275). Cmpre que vostede faga unha lectura atenta de cada
unha destas informacins e dos autores que nelas se recollen (prestando especial atencin
a Fole, Cunqueiro e Blanco Amor) para que logo poida realizar os exercicios de
autoavaliacin recomendados.
No segundo bloque de informacin atopar vostede A narrativa galega a partir dos
anos 60 (pxinas 278 a 283), onde se d conta da chamada Nova Narrativa Galega
(pxina 278) e dos seus principais representantes: Xos Lus Mndez Ferrn (pxinas 279280) e Carlos Casares (281), con outros contemporneos, como Mara Xos Queizn e
Xos Neira Vilas. Recomndase primeiramente facer unha lectura atenta, esquematizando,
das caractersticas xerais da Nova Narrativa para logo pasar a cada un dos autores
indicados, contrastando as ideas que se manexan cos textos das actividades que se van
realizando.

Exercicios 1, 2 e 4 da Lectura (pxina 267).
Para os anos 50:
Realice os exercicios 1, 2 e 3 de Sntese e avaliacin (pxina 288).
Exercicios 1 e 3 das Actividades (pxinas 276 e 277).
Para os anos 60:
Pxina 33 de 92
Realice os exercicios 4, 5 e 6 de Sntese e avaliacin (pxina 288).

Exercicios 1 e 2 das Actividades (pxina 284).

Despois de ler e asimilar os dous bloques de informacin e de traballar coas actividades,
Exercicios 1, 2 e 5 da Comprensin do texto (paxinas 266-267).
Pxina 34 de 92
14. Unidade 13. Entre 1936 e 1976: o

teatro
Coecer o panorama teatral galego de 1936 a 1975, cos seus tres momentos
fundamentais.
Coecer as claves de cada poca, dos autores e as sas obras.
Comprender a estreita relacin entre o feito teatral destes anos e a realidade social que
se viva.

Esta unidade completa e finaliza a literatura entre 1936 e 1975, agora orientada cara ao
estudo do teatro. Como nas unidades anteriores, hai dous bloques de informacin
atendendo as das pocas que forman o perodo: o primeiro bloque d conta do teatro no
exilio e na posguerra, nos anos 40 e 50 (pxinas294 a 298)), mentres que o segundo
presenta o teatro nas ltimas dcadas do franquismo, nos anos 60 e 70 (pxinas 300 a
304). Procederase, como nas anteriores, a realizar primeiro o estudo e actividades do
bloque inicial, e despois do segundo.

O teatro no exilio e na posguerra:
Exercicios 1, 2 e 3 de Sntese e avaliacin (pxina 308).
A dramtica social:
Exercicios 4, 5 e 6 de Sntese e avaliacin (pxina 309 ).
Exercicios 1 e 2 da Anlise de textos (pxina 305).

Exercicios 1, 2, 3 e 5 de Comprensin do texto (paxinas 292-293).
Pxina 35 de 92
Pxina 36 de 92
15. Unidade 14. A literatura actual

Coecer as lias xerais da producin literaria da actualidade, atendendo aos tres xneros
tratados.
Comprender e determinar as lias temticas e formais tratadas polos autores nos seus
textos.

Esta derradeira unidade a mis ampla, pois incle a poesa, prosa e teatro da actualidade
(1975 aos nosos das). introducin, ou contexto sociohistrico (pxinas 314-315) seguen
desta vez os tres bloques de informacin que desenvolvern a producin literaria de cada
un dos xneros citados.
Interesa moito, primeiramente, deterse con moita atencin no marco histrico, para
entender as profundas transformacins sociais que tiveron lugar dende 1975 (remate da
ditadura, Transicin, Constitucin, Estado das Autonomas...) para comprender o porqu
dos novos modelos literarios que veremos a seguir.
O primeiro bloque de informacin, que trata sobre a poesa (pxinas 316 a 319) inciase
cun esquema que lle mostrar as das distintas etapas vividas na escrita: a dcada dos 80
(estudar vostede a Ramiro Fonte e a Miguel Anxo Fernn-Vello) e a dos 90 (Miro Villar
e o resto da promocin). Posteriormente, poder pasar a facer os exercicios de
autoavaliacin.
O segundo bloque (pxinas 322 a 325) mostra brevemente a traxectoria da prosa
narrativa e do ensaio (panormica xeral na pxina 322), e a seguir estudar vostede algns
dos narradores dos anos 80: Daro Xohn Cabana, Suso de Toro e Manuel Rivas. A seguir,
realice vostede as actividades de autoavaliacin.
O terceiro bloque (328 a 331) informa sobre o teatro na actualidade, describindo as
claves da promocin dos 80 e mais da dos 90 (pxina 328), para logo pasar a afondar en
autores como Xess Pisn, Gustavo Pernas e Cndido Paz, co que poder realizar
vostede as actividades de autoavaliacin.

Poesa:
Lectura dos textos suxeridos no Apndice (pxinas 374-375).
Exercicios 1 e 2 de Sntese e avaliacin (pxina 336).
Exercicios 2 e 6 da Anlise de textos (pxinas 320-321).
Prosa:
Exercicios 3 e 4 de Sntese e avaliacin (pxinas 336-337).
Pxina 37 de 92
Exercicios 1,3 e 5 das Actividades (pxinas 326-327)

Teatro:
Exercicios 5 e 6 de Sntese e avaliacin (pxina 337).
Exercicios 1 e 3 da Anlise de textos (pxinas 332-333).

Na aula realizarase o repaso da unidade e revisaranse os exercicios de autoavaliacin,
comentarios e observacins sobre a materia.
Exercicios 1, 2, 3 e 4 da Comprensin do texto (paxinas 312-313).
Comentario de texto (pxina 334-335): exercicios seleccionados polo titor.
Pxina 38 de 92
16. Solucins s actividades de

autoavaliacin
16.1 Unidade 1
Exercicios de comprensin do texto (pxina 7)
1. Os significados que posen estas palabras no texto son os seguintes:

Pedante: que presume de maneira inoportuna do seu moito saber ou da sa moita
erudicin.
Fasto: sensacin de enfado ou cansazo que produce algo que molesta ou non divirte.
Recanto: lugar retirado ou escondido.
Arrecender: exhalar un cheiro agradable.
2. As opcins correctas son as seguintes:
O protagonista marcha a Nova York para participar nunha pelcula.
O protagonista viviu nun piso durante dous meses.
En Nova York, o protagonista descubriu a comunidade galega do barrio de Queens.
A nai do protagonista chmase Luca.
3. O texto est ambientado en Pars e mais en Nova York na poca da posguerra, no
ambiente dos exiliados da Guerra Civil, como se evidencia nos anacos de texto que
reproducimos de seguido: Claro que os galegos de Queens eran traballadores, non
exiliados, Nese anaco, os galegos plantaban grelos e nabizas, cantaban alals, facan
unha pulpada e falaban tranquilamente de cando Franco morrese..., Ao mellor,
cando vin os galegos de Queens, pensei que os de Galicia seran iguais, e tiven envexa
da sa paz apoltica, da sa distancia morriosa....
4. En Pars o protagonista xogaba ao pker e viva as noites con medo ao sentirse
perseguido polos asasinos de nenos; en Nova York, pola contra, poda ir andando aos
sitios, coller un taxi, ir no metro, ir no autobs: en Nova York faca esas cousas que en
Pars nin se me pasaban pola cabeza desde haba anos.
5. Unha das funcins da lingua a de identidade. Esta funcin serve para cohesionarnos
como grupo e para individualizarnos fronte a outros, xunto con outros trazos culturais e
sociais. No texto o autor observa os galegos de Queens, fala deles como un grupo
definido (que se sumaban aos italianos, os irlandeses, os ucranos e os polacos), e
destaca varios elementos (plantaban grelos, cantaban alals, facan unha pulpada)
que os individualizan. Pero o factor principal desa identificacin con eles (funcin de
identidade) a lingua (Cando un camiaba por Queens, oa falar galego dentro das
casas, nos xardns, cos nenos xogando na ra).
Exercicios de anlise de textos (pxina 15)
1. De seguido presentamos os dous textos estruturados coherentemente (a barra marca o

cambio de pargrafo). Posibles ttulos seran O proceso de circulacin do sangue para
o primeiro e A lenda da Braa de Sapal para o segundo:
Pxina 39 de 92
Texto 1: o sistema cardiovascular conduce e fai circular o sangue. No ser humano a

circulacin sangunea realiza dous circutos a partir do corazn: a circulacin maior
e a menor. / Na circulacin maior, ou somtica, a circulacin do sangue comeza no
ventrculo esquerdo do corazn, cargado de osxeno, e estndese pola arteria aorta e
as sas ramas arteriais ata o sistema capilar, onde se forman as veas que conteen
sangue pobre en osxeno. Desembocan nunha das das veas cavas (superior e
inferior) que drenan na aurcula dereita do corazn. / Na circulacin menor ou
pulmonar ou central, o sangue pobre en osxeno parte desde o ventrculo dereito do
corazn pola arteria pulmonar, que se bifurca en senllos troncos para cada un dos
pulmns. Nos capilares alveolares pulmonares, o sangue osixnase a travs dun
proceso coecido como hematose e recondcese polas catro veas pulmonares que
drenan o sangue rico en osxeno na aurcula esquerda do corazn.
Texto 2: a Braa de Sapal est entre Miata, lugar da parroquia de San Martio de
Oca, Coristanco (A Corua) e Nov, na parroquia de Santa Mara de Ardaa. Desde
sempre sabase que haba al unhas pozas polas que ningun se atreva a pasar e
tamn se sabe que unha vez pasou unha besta por aqueles ills e afogou. Desde
entn, o que se empee en pasar por al afoga seguro. En Miata e en Nov saben o
da besta porque todos os anos o da 19 de agosto, s doce en punto da noite, senten o
seu rinchar.
2. De seguido ofrecemos as respostas s cuestins formuladas:
Unha receita de cocia ten como finalidade instrur; o horscopo, prognosticar; un
prospecto de medicamento, informar; un conto popular, narrar e un artigo de
opinin, convencer.
Outros exemplos de textos con iguais propsitos son: as instrucins de uso de
electrodomsticos tentan instrur; as predicins meteorolxicas no xornal,
prognosticar; os anuncios publicitarios, convencer; os artigos de xornal, informar e
unha novela, narrar.
Exercicios de estudo da lingua (pxina 22)
1. Presentan vogal aberta as palabras terra, papel, farol, roda e porta; as restantes
palabras teen vogal pechada.
2. Presentan ditongo as palabras pouco (pou-co), bebeu (be-beu), viaxe (via-xe) e
caseiro (ca-sei-ro). As restante palabras presentan hiatos: perdoar (per-do-ar), la (la), muo (mu--o) e catico (ca--ti-co).
5. Indicamos de seguido o punto e modo de articulacin das consoantes sinaladas.
Consulte o smbolo fontico no cadro da pxina 20 do seu manual:
Cea: son interdental fricativo xordo.
Quilo [k]: son velar oclusivo xordo.
Algunha: son velar nasal sonoro.
Lapis [l]: son alveolar lateral sonoro.
Chorar: son palatal africado xordo.
Carro: son alveolar vibrante mltiple sonoro.
Exercicios de competencia lingstica (pxinas 24 e 25)
2. De seguido figuran as palabras propostas no exercicio precedidas do artigo que

corresponde: a xtase, o diadema, os lentes, a acedume, a masacre, a atenuante, a
velame, a estrataxema, a fraude, o cometa, os antpodas, a sndrome, o roibn e a
agravante.
Pxina 40 de 92
3. Os plurais son: ollomoles, somieres, lbums, robots, cnsules, compases, dlares,

tests, reis, papasoles, cadrs, farois, riles e icebergs.
4. As formas correctas son: talvez, deseguido, apenas, de contado, devagar, de balde e a
mido.
6. De seguido ofrecemos reescritas as oracins coa forma galega correcta:
O concursante non soubo contestar a ltima pregunta que lle formularon.
Acompaarte ta casa non me supn problema ningn. Clleme de camio.
Na reunin de empresa suxern varias opcins pero ningunha foi aceptada.
Ningun presentou obxeccins cando propuxen ir de vacacins a Lisboa.
O que suscitou as sospeitas da polica foron as manchas de sangue que haba no
cuarto.
Estou considerando vender o piso e comprar unha casa na aldea.
9. Relacionamos cada expresin co seu significado:
A: resignacin, desgusto.
B: asombro, sorpresa.
C: esaxeracin.
D: confirmacin.
E: prsa.
F: atencin.
G: tardanza excesiva.
H: insistencia molesta.
10. Ofrecemos de seguido os significados das parellas de palabras propostas:
Bacilar: adxectivo, pertencente ou relativo aos bacilos.
Vacilar: moverse dun lado para outro por carecer de estabilidade; dubidar, estar
inseguro intelectual e moralmente; tomar o pelo, burlarse.
Basto: sen pulir; inculto; denso, espeso, mesto; un dos catro paus da baralla.
Vasto: moi extenso, moi dilatado.
Bate: pau mis groso polo extremo libre que pola empuadura co que se golpea a
pelota en determinados xogos como o bisbol.
Vate: adivio, profeta; poeta.
Abalar: Transmitir a un corpo un movemento de vaivn sen modificar o seu lugar no
espazo; axitar compasadamente o berce dos nenos para acougalos ou durmilos,
arrolar.
Avalar: dar fe, responder da solvencia moral ou econmica de algun.
Bela: fermosa.
Vela: peza de lona ou tea forte que recolle o vento e fai andar unha embarcacin;
accin de velar.
11. As palabras son: asasino, enganar, medicina, poer, ganancia, inocente, danar,
dispoible, estrao, campesio, divino, entraas, gasolina, oficina, antano e danio.
12. De seguido ten o texto axeitadamente acentuado:
Puxen o capote vello e colln o paraugas porque chova a caldeiros. Non haba
ningun pola ra; s tropecei cunhas mulleres de clase baixa, que se an tapando cos
seus faldrns; ademais, cuns comerciantes do pas que levaban paraugas e con
algns mensaxeiros. Da xente nobre, s vin a un funcionario coma min. Vino nun
cruzamento. Nada mis velo, dxenme a min mesmo: Eh, que non, amigo, ti non
Pxina 41 de 92
vas ao teu ministerio, vas de prsa detrs desa que vai correndo diante, mraslle para
os ps. Pero que bichos somos os funcionarios! Xuro por Deus que un funcionario
non permitira que o deixase quedar mal ningn oficial do exrcito: en canto pasa
algunha cun sombreirio vaina enganchar. Pensando iso, vin unha carruaxe
chegando tenda, xusto por onde estaba pasando eu. Recoecina enseguida: esta
carruaxe a do noso director.
16.2 Unidade 2
1. Posibles sinnimos de parvada son necidade, bobada, estupidez, babecada ou

simpleza.
2. Os adxectivos solicitados son allea, tmido, dramtico, cnico e incrdulo.
3. Un posible esquema dos pasos que se deben seguir son:
Retratarse antes de comezar.
Ler na lingua que se vai aprender.
Asumir o papel dun personaxe que vai aprender galego.
Rirse dos propios erros.
Desmitificar: o galego igual que calquera outra lingua.
Comparar a persoa que eramos coa que somos, ou sexa, a mesma.
4. O texto alude a dous prexuzos anda bastante estendidos: falar galego patrimonio
do medio rural ou de individuos dunha determinada tendencia poltica. Contra isto
podemos indicar que o galego unha lingua e como tal ten a funcionalidade da
comunicacin, que no Parlamento Galego todos os grupos polticos empregan a nosa
lingua, que nas eleccins, partidos de moi diferente signo usan o galego, etc. Esta a
realidade; todo o demais son prexuzos que neste momento histrico deberan estar xa
superados.
Exercicios do apartado A lingua e os falantes (pxina 36)
1. De seguido ofrecemos as respostas e exemplificacin s preguntas formuladas no

texto:
Galicia era un pas monolinge na Idade Media. Nesta poca non s o galego era a
nica lingua, senn tamn un idioma de prestixio usado para escribir poesa dentro e
fra das nosas fronteiras. Exemplifica estas afirmacins co seguinte texto: E
moitsimos castelanfalantes en Espaa admiten con dificultades que a lingua da
poesa fose nas sas terras o galego.
O casteln aparece descrito como unha lingua imposta forza por escribns e cregos
que falaban casteln. Deu orixe diglosia: unha lingua de poder, minoritaria,
imponse a unha lingua que a maioritaria ocupando a posicin hexemnica; ante
isto, os falantes da lingua maioritaria van renunciando a ela.
O autor interpreta que a situacin de suposto bilingismo inviable sempre que
unha das linguas estea nunha posicin de inferioridade e marxinacin.
4. Os prexuzos que transmiten esas afirmacins son os seguintes:
A: prexuzo: suposta falta de utilidade do galego (o galego llanos do exterior).
Contra el podemos indicar que entre galego e casteln o nivel de intercomprensin
Pxina 42 de 92
moi grande e, amais, fra de Galicia, en galego podemos entendernos moi ben con
150 millns de falantes de portugus.
B: prexuzo: o galego como marca ideolxica. Posibles argumentos que o rebaten:
no Parlamento Galego todos os grupos polticos empregan a nosa lingua; nas
eleccins, partidos de moi diferente signo usan o galego...
C: prexuzo: a suposta imposicin do galego (imposicin dunha minora).
Posibles argumentos que o rebaten: o galego a lingua propia de Galicia segundo
est recoecido en todos os textos legais; dificilmente pode optar cooficialidade
inherente a ela se unha porcentaxe de empregados pblicos non quen de usala;
ademais, as diferentes leis e plans de normalizacin foron aprobados por
unanimidade no Parlamento de Galicia.
D: prexuzo: o galego como sinal de descortesa (renunciar ao galego por respecto
persoas forneas). Posibles argumentos que o rebaten: a verdadeira cortesa estara en que unha persoa que viaxa a un pas con lingua propia non se moleste se lle
falan no idioma dese pas, ou mesmo intente aprendelo (como cando viaxamos a
Madrid e nos entendemos en casteln, a Londres e nos entendemos en ingls, a Pars
e nos entendemos en francs, etc.).
1. Os tipos aos que responden os pargrafos indicados son os seguintes:

O primeiro pargrafo sintetizante porque o contido principal aparece ao final.
O segundo paralelo porque todos os contidos teen a mesma importancia, non hai
unha idea principal.
O terceiro analizante porque a idea principal se sita ao principio e despois
desenvlvese ao longo do pargrafo.
1. As frases presentes nas oracins propostas son as seguintes:

A mia bicicleta moi vella: temos unha fn (a mia bicicleta), unha fv ( moi vella)
e unha f.adx (moi vella).
Onte atopamos unha chaves no parque: toda a oracin unha fv; dentro delas
diferenciamos: onte (fadv), unhas chaves (fn), e no parque (fprep).
Comenteillo onte durante o partido: toda a oracin unha fv; dentro dela atopamos:
llo (fn), onte (fadv) e durante o partido (fprep).
Esa novela policial debe ser moi entretida: esa novela policial (fn), debe ser moi
entretida (fv), moi entretida (fadx).
O irmn de Henrique enfermou: temos unha fn (o irmn de Henrique) e unha fv
(enfermou).
2. O tipo e constituntes das estruturas propostas son os seguintes:
Bastante fcil: frase adxectiva que consta dun modificador que o cuantificador
bastante e un ncleo: o adxectivo fcil.
Para o neno: frase preposicional: consta dun relator que a preposicin para e un
termo, a frase nominal o neno que sa vez est integrada por un determinante: o
artigo o e un ncleo: o substantivo neno.
Vou cantar: unha frase verbal que ten por ncleo a perfrase verbal.
O xersei vermello: unha frase nominal que consta dun determinante: o artigo o,
un ncleo: o substantivo xersei e un modificador: o adxectivo vermello.
Pxina 43 de 92
Axia: unha frase adverbial que consta unicamente de ncleo: o adverbio axia.
Ags Uxa: unha frase preposicional que consta de relator: a preposicin ags e
termo: a frase nominal Uxa integrada s polo ncleo, o nome propio Uxa.
Ollo de vidro: unha frase nominal integrada polo ncleo, o substantivo ollo e
modificador: a frase preposicional de vidro formada por un relator: a preposicin
de e un termo, a frase nominal que ten como ncleo o substantivo vidro.
4. As oracins transformadas son as seguintes:
Interrogativa: Regresou tarde Laura? usamos signos ortogrficos e modificamos a
entoacin.
Imperativa: Chegade a tempo: modificamos o tempo verbal (imperativo) e a
entoacin.
Desiderativa: Oxal chova: tempo verbal subxuntivo e usamos unha expresin
especfica (oxal).
Exclamativa: Xa rematou o concerto!: usamos signos de exclamacin e a entoacin.
Dubitativa: Quizais volva esta semana: tempo verbal subxuntivo e adverbio de
dbida.
Enunciativa: O portal dbese pechar: tempo verbal indicativo e entoacin.
5. De seguida indicamos a clasificacin das oracins propostas tendo en conta a
natureza do predicado:
A: transitiva.
B: recproca.
C: atributiva.
D: intransitiva.
E: pasiva.
F: activa.
G: predicativa.
8.
A clasificacin segundo a presenza ou ausencia do suxeito queda como segue:

Castelao escribiu sempre en Galiza: con suxeito (Castelao).
Esta ma vai un fro do demo: sen suxeito, unipersoal.
Cmese moi ben neste restaurante: sen suxeito, impersoal.
Choveu a cachn toda a noite: sen suxeito, unipersoal.
Hai poucas mazs na cocia: sen suxeito, unipersoal.
O luns iremos con Xurxo ao teatro: con suxeito elptico (ns).
2. As palabras completas son as que de seguido lle ofrecemos na orde na que aparecen:
inxustiza, licenza, edificio; diferenza, prezo, comercios; terzo, espazo, palacio,
estancias; necio, presenza, desprezo, indiferenza; anuncio, xuzo, sentenza, divorcio.
3.
A anlise das formas propostas a seguinte:

Es: P2, pres. de ind. de ser.
Saiban: P6, pres. de subx. de saber.
Quixesen: P6, pret. de subx. de querer.
Caiba: P1 ou P3, pres. de subx. de caber.
Forades: P5, antepret. de ind. de ser.
Pxina 44 de 92
Sexan: P6, pres. de subx de ser.

Dou: P1, pres. de ind. de dar.
Vimos: P4, pret. de ind. de ver.
Puxen: P1, pret. de ind. de poer.
Has: P2, pres. de ind. de haber.
Fosedes: P5, pret. de subx. de ser.
Souben: P1, pret. de ind. de saber.
Van: P6, copret. de ind. de ver.
Esteamos: P4, pres. de subx. de estar.
4. De seguido ofrecemos reescritas as oracins coa contraccin que corresponde:

Despois dalgunhas horas, por fin houbo acordo.
Quero algns pasteis destes e daqueloutros tamn.
Iria e Carme marcaron cadanseu gol no partido.
Aquel libro xa o lin e estoutro vouno ler agora.
As das opcins teen cadansas vantaxes.
Manuel antes viva noutra zona da cidade.
5. As diferenzas de significado entre as formas pronominal e non-pronominal dos
verbos indicados son as seguintes:
Acordar: decidir de comn acordo; espertar (Acordaron o prezo da casa; acordei s
seis da ma).
Acordarse: lembrar (Acordouse de min nada mis verme).
Brindar: beber sade ou en honor dalgunha persoa ou cousa (Brindaron xuntos
polo xito da empresa).
Brindarse: ofrecerse (Brindouse a facer a cea para todos).
Confesar: dicir ou recoecer diante dunha persoa o que un fixo ou pensa,
especialmente cando se trata dun delito ou pecado; declarar, revelar (Confesou que
fora el o que puxo as fotos en Internet).
Confesarse: dicir os pecados en confesin. (Confesouse cun cura por ltima vez hai
case vinte anos).
Ir: moverse cara a un lugar (Eles foron en tren).
Irse: marchar (monos o luns).
Manifestar: dar a coecer (Na reunin o director manifestou o seu descontento coa
xestin realizada).
Manifestarse: darse a coecer; participar nunha manifestacin (A rapaza
manifestouse como unha extraordinaria pianista; Os folguistas manifestronse
polas ras do centro).
Volver: dar a volta, xirar; regresar, retornar (Volve a cabeza e mira detrs ta; Volve
por onde vieches).
Volverse: opoerse, enfrontarse; sufrir algo ou algun unha alteracin progresiva de
maneira que pasa a ser diferente (A vtima volveuse contra o atracador e reduciuno;
Co tempo, meu pai volveuse un hipocondraco).
6. Os verbos requiridos, na orde na que aparecen, son: pousar, vestir, instalar, chamar,
enviar e conectar.
8. As parellas de sinnimos son as seguintes:
Aflicin - mgoa.
Pxina 45 de 92
Sensatez - xuzo.
Horror - arrepo.
Calma - acougo.
Vaidade - fachenda.
Asombro - abraio.
Rabia - carraxe.
Loucura - tolemia.
9. As expresins xenunas galegas son:

A: Ver os lobos pasada a serra.
B: Levar a auga para o seu muo.
C: Non ter espia nin sos.
D: Non deixar torre en p.
E: Non baixar da burra.
F: Non ver a boia.
10. De seguido ofrecemos reescrito o texto:
Hoxe vin o home invisible. Ben, ver o que se di ver non. Mis ben intuno. Dentro
do coche aquel que estaba parado no semforo, no carril do lado. O autombil
acendido, o semforo vermello e o vehculo aparentemente baleiro esperando voar
cando a lucecia verde se iluminara. / E vouvos contar un segredo, ssshhh... Home
invisible (que as se chama) decatouse de que o intura, entn para que non pensara
eu que estou medio tola, decidiu facerse visible por un momento e apareceu como se
sase de buscar algo de chan, sentouse ben dereito no asento, miroume, dxome
ciao cun sorriso e marchou. / Se algn da o atopades por a, ddelle sados meus.
Agora xa non penso que estou tola por crer no que non vexo.
11. Os significados ou categora gramatical das series de palabras propostas son os
seguintes:
Habano: Cigarro puro feito de tabaco cubano.
Abano: Utensilio co que se move o aire para favorecer a sa circulacin.
Ai!: Interxeccin.
Hai: P3, pres. de ind. de haber.
A: adverbio de lugar.
Hule: tea vernizada e impermeable.
Ule: P2, imperativo de ulir.
12. As palabras correctas de entre as propostas son: madria, maria, pestana,
submarino, canns, rapina e liaxe.
13. As palabras son as seguintes: osxeno, estranxeiro, enxalzar, cornixa, estrao,
estender, espolio, xordo, graxa, extenso, esixir, escusa.
16.3 Unidade 3
1. As voces que substiten as palabras da lectura no seu contexto son: impulso,

aquecidas, mostra e sacrificio.
2. Unha posible explicacin das frases a seguinte:
Pxina 46 de 92
Dinmica desgaleguizadora: proceso que se caracteriza pola perda do uso do galego.

Sistema meditico: referencia aos medios de comunicacin social: prensa, radio,
televisin, internet e lingua na que se desenvolven estes medios masivos.
Globalizacin cultural: crecente internacionalizacin ou mundializacin dos
modelos culturais expandidos polos pases hexemnicos poltica e economicamente
(especialmente, Estados Unidos).
3. O primeiro pargrafo fai referencia a un modelo normalizador esgotado; o segundo
menciona os logros iniciais do modelo normalizador; o terceiro presenta dous aspectos
contrapostos do problema; o cuarto alude a un problema mal diagnosticado e,
finalmente, o quinto a unha falsa idea de xito.
4. O texto pon en dbida o proceso normalizador do galego xa que posiblemente non se
atinou coa causa fundamental do proceso desgaleguizador: o abandono do galego nas
reas rurais (onde se conservara vivo durante sculos).
1. As ideas fundamentais de cada un dos pargrafos son as que indicamos de seguido:

Pargrafo 1: un informe do Comit de Expertos do Consello Europeo valora que o
actual estado do galego, en campos fundamentais como o ensino e o terreo xudicial,
est moi por debaixo da desexable.
Pargrafo 2: recoece o informe que se produciron cambios no modelo do ensino,
pero que a incidencia destes cambios na prctica foi mnima. Valora positivamente
medidas adoptadas sobre todo dende o 2005, como as galescolas.
Pargrafo 3: a realidade no eido da xustiza peor xa que aqu o uso e a tendencia de
uso son mnimas.
Pargrafo 4: o informe critica a falta de implicacin do goberno central no proceso
de normalizacin do galego e menciona o incumprimento que dos compromisos
adquiridos fan empresas como RENFE, AENA e ADIF, entre outras.
Polo que se refire relacin entre os contidos sociolingsticos analizados na
unidade e o texto cmpre indicar que neste se recollen unha serie de exemplos sobre
lexislacin relativa lingua galega. Isto lvanos a afirmar que o galego est
teoricamente amparado polas leis, pero a prctica, a vontade de que esta
lexislacin saia do papel e se plasme en realidades, a que ten moito camio por
andar.
3. De seguido indicamos a resposta correcta aos enunciados indicados:
A: avance.
B: retroceso.
C: avance.
D: avance.
E: retroceso.
F: retroceso.
1. A estrutura lxica queda reflectida nos seguintes datos:

Actores: Pablo Cimadevilla.
Feitos: nada na proba dos 200 metros estilos e chega no terceiro posto.
Pxina 47 de 92
Circunstancias: competa co posuidor da marca, o brasileiro Manuel Das. Sofre

unha paraplexa.
Consecuencias: consegue a medalla de bronce.
No que se refire estrutura textual temos que dicir que esta noticia, que leva como
titular O galego de Cimadevila alcanza o bronce nos 200 metros estilos, consta das
seguintes partes:
Encabezamento (primeiro pargrafo): ofrece os datos mis relevantes da noticia:
quen? Manuel Cimadevilla; que? gaa o bronce nos 200 m; onde? nos Xogos
Paraolmpicos; cando? onte (11 de setembro de 2008).
Corpo (os tres pargrafos restantes): ampliacin das circunstancias: dureza da proba
e calidade dos rivais; referencia s razns polas que o protagonista compite; tempos
marcados; o gaador da proba, etc.
1. As funcins sintcticas que desempean as estruturas sinaladas son as seguintes:

En ti: complemento de rxime ou suplemento; nel recae a accin do verbo e est
formado por unha frase preposicional esixida polo verbo.
Con Cristina: complemento circunstancial de compaa; indica as circunstancias en
que se d o proceso verbal, neste caso con quen.
Un reiseor: atributo; completa o significado do suxeito atribundolle unha calidade
ou unha identidade; aparece sempre cos verbos copulativos.
Che: obxecto indirecto; o destinatario da relacin entre o suxeito, o verbo e o
obxecto directo; a forma habitual unha frase preposicional ou un pronome persoal
tono, como neste caso.
As mazs: suxeito; sempre est formado por unha frase nominal e concerta en
nmero e persoa co verbo (mazs - gustan).
A calquera: obxecto directo; sobre el recae directamente a accin verbal; neste caso
est desempeado por unha frase preposicional (esta adoita ser a construcin con
pronomes).
A vs - vos: obxecto indirecto; o destinatario da relacin entre o suxeito, o verbo e
o obxecto directo; pode estar desempeado por unha frase nominal ou preposicional
e frecuente que apareza redobrado.
Moi intranquilos: complemento predicativo; complementa vez o suxeito e o verbo
e concerta en xnero e nmero co substantivo ao que se refire; pode estar
desempeado por unha frase preposicional ou adxectiva (como neste caso).
2. As oracins correctas son as seguintes:
A maiora dos entrevistados falou dese problema.
Presentronse na casa do alcalde a filla e mais o neto.
A maior parte dos nenos parecen cansos.
A cuarta parte dos asistentes decidiu non votar.
Xon e un amigo seu resultaron feridos no accidente.
Unha ducia de sardias non chega.
4. As oracins resultantes son as seguintes:
Eles convidaron festa a Paulo: OD formado por un nome propio, con preposicin.
O teu discurso molestou os convidados: regra xeral (o OD non leva preposicin).
Pxina 48 de 92
Aquela pelcula de Drcula asustounos a todos: OD formado polo pronome

todos, con preposicin.
Onte venceron os brasileiros aos alemns: OD con preposicin para evitar
ambigidades.
Atopei un compaeiro de clase na praia: regra xeral (o OD non leva preposicin).
Un mosquito picouna a ela no brazo: OD formado por un pronome persoal, con
preposicin.
5. As funcins sintcticas desempeadas polas estruturas marcadas son as seguintes:
Esa cancin ben coecida por Roi: axente/ Agardei por Roi das horas:
complemento de rxime.
Coidade do neno: complemento de rxime/ O can do neno escapou: modificador.
O ladrn tirou co coitelo no chan: complemento de rxime/ Cortei o queixo co
coitelo: complemento circunstancial.
O construtor preguntou polas vosas leiras: complemento de rxime/ O tractor pasou
polas vosas leiras: complemento circunstancial.
Conta coas amigas para iso: complemento de rxime/ Irei praia coas amigas:
complemento circunstancial.
6. Os complementos circunstancias existentes son os que se relacionan de seguido:
Sempre fai o traballo coidadosamente: sempre (CCT) e coidadosamente (CCM).
Elas estiveron connosco o venres: connosco (CCCompaa) e o venres (CCT).
Divertmonos moito en Portonovo: moito (CCcantidade) e en Portonovo (CCL).
Iso non podemos decidilo ao chou: non (CCN) e ao chou (CCM).
Subliade con lapis as palabras descoecidas: con lapis (CCinstrumento).
Estudaron arreo durante toda a semana: arreo (CCcantidade) e durante toda a
semana (CCT).
7. Os atributos e predicativos que aparecen nas estruturas propostas son os seguintes:
As nosas propostas resultaron satisfactorias: satisfactorias PVO porque o verbo
resultar non-atributivo e o adxectivo concerta co suxeito.
Aquel home semella meu av: meu av funciona de ATR porque o verbo semellar
un verbo copulativo.
O elefante un paquidermo: un paquidermo ATR porque o verbo ser copulativo.
A mquina quedou estragada: estragada PVO porque o verbo quedar non
copulativo e o adxectivo modifica tamn o suxeito.
A porta da casa estaba fechada: fechada funciona de ATR porque o verbo estar
copulativo.
Elas chegaron avergoadas: avergoadas funciona de PVO porque o adxectivo
modifica o suxeito e o verbo chegar non copulativo.
3. Os xentilicios solicitados, agrupados segundo a terminacin que presentan, son os

seguintes:
s/esa: nois/esa, guards/esa, celanovs/esa.
Ense: lalinense, sonense, ribadaviense, marinense, cedeirense, allaricense.
An/-: malpicn/, muxin/, pontearen/, fisterrn/, redondeln/.
Ino/ina: chantadino/ina.
Pxina 49 de 92
Eiro/eira: betanceiro/eira, rianxeiro/eira.

Ao/: burelao/, sarriao/, limiao/, caurelao/.
4. As diferenzas de significado entre as parellas de palabras propostas son as seguintes:
Pozo: mis fondo/ poza: mis ancha e menos profunda.
Cadelo: un can pequeno e novio/ cadela: a femia do can.
Leiro: pequeno tamao/ leira: mis grande.
Ovo: individual/ ova: colectivo.
Pombo: (Columba palumbus) Pomba silvestre de tamao grande/ pomba: (Columba
oenas) ave de tamao mediano.
Agro: individual/ agra: colectivo; tamn se pode ver unha diferenta de tamao.
Coitelo: mis grande/ coitela: mis pequena.
Rato/ rata: diferenza de tamao.
5. As oracins transformadas son as seguintes:
Ela non che dixo a verdade.
Xon e Emilio xa che devolveron os cartos.
Afstate dos cants porque son perigosos.
Ana deuche algns consellos.
Ela castigoute con razn.
Mia nai cantbache nanas cando eras pequeno.
Convidronte cea de fin de curso.
Sempre que te ven, sadante.
6. As estruturas resultantes son as seguintes:
Vullelo dicir aos meus pais (ou Vou dicrllelo).
Axia volas devolveremos todas.
Cmpre que ma coidedes.
Quen vola regalou?.
Daramas se llas pido.
Anuncironnolo s tres da tarde.
Ningun cho negar.
Agochdellela para que non vola colla.
8. As oracins completas son:
Todos mostraron a sa adhesin campaa contra o consumo de drogas/ Con ese
pegamento conseguirs unha adherencia inmediata e total.
Aquel foi un amor fuxido: en poucos das xa non senta nada por ela/ A polica anda
na busca dun perigoso fuxitivo do crcere de Teixeiro.
Gaou a ultima baza cun trunfo que anda lle quedaba/ O trinfo do noso equipo no
campionato foi celebrado por toda a vila.
Despois de ler a recensin daquela novela, tia moitas ganas de poerme a lela/
Italia entrou en recesin tras dous trimestres consecutivos de crecemento econmico
negativo.
9. As formas solicitadas, na orde na que aparecen, son: suplicar, solicitar, querer,
reivindicar, mendigar e necesitar.
10. As expresins galegas que remiten aos mesmos significados son:
A: andarlle o vento polas plas.
Pxina 50 de 92
B: ser un miaxoia.
C: ter a vara mis a besta.
D: ser un bailanacriba.
E: ter a boca coma a dunha rabada.
F: ser un milmaas.
11. As palabras completas son: rock, Bara, junior, Kuwait, jazz, sexy, hawaiano,
judoka, sndwich, copyright, Valena do Mio, whisky.
12. De seguido relacionamos as palabras solicitadas: solemne, mnemotcnico,
damnificado, circunnavegar, somnmbulo, inmenso, insomnio, omnvoro, inmune,
ximnasia, rmmel, columna, amnesia, calumniar, innato, connosco, gamma, perenne,
conmocin, inmigrante.
16.4 Unidade 4
1. Os significados que posen as palabras solicitadas son os seguintes:

Patente: licenza para exercer unha profesin, oficio, industria, etc.
Enrabechada: dise do que se atopa enfurecido ou irritado.
Guindastre: mquina para erguer cargas pesadas.
2. scar Willisch ten tres fillos (Herwing, Alfredo e Herbert) e das fillas. Herbert
casou con Nieves e tiveron cinco fillos: Oscar, Alfred, Herbert, Adolfo e Ana. Ana
casou con Juan e estes tiveron un fillo: Toni.
3. A ordenacin a seguinte:
1: Herbert chega a Ribeira co seu pai.
2: Herbert pasa tres anos nun campo de concentracin en Rusia.
3: Herbert rexeita a pensin que lle ofrecen desde o consulado alemn.
4: Herbert inventa un sistema de guindastres para mexilloeiros.
5: Herbert enviva.
4. A referencia do fragmento anda que non nos entendan, non do poema Os pinos
de Pondal, que pon letra ao himno galego. O autor intenta facer un paralelismo co texto
pondaliano no que tamn se fala dos que aman Galicia fronte aos que non entenden este
amor pola terra.
2. As series de palabras sinnimas son:

Lumbrigar- alborexar.
Xouba- parrocha.
Macieira- maceira.
Ervella- chcharo.
Apedrar- sarabiar.
Hrreo- cabazo- piorno.
Arume- fasca- frouma.
3. Os bloques dialectais aos que pertencen os textos propostos son:
Pxina 51 de 92
Texto A: bloque Oriental: plural en -is para os substantivos rematados en -n

(comisiois); ditongo -ui- pasa a -u- (mutos); ditongo -ua- (cuatro, cual); ausencia de
gheada e de seseo (conseguir, estacin).
Texto B: bloque Occidental: plural en -ns para os substantivos rematados en -n
(pantalns); gheada (algho, logho, cheghou); seseo total (crusou, aparesa, dose);
terminacin en -n para o feminino (man).
Texto C: bloque Central: plural en -s para os substantivos rematados en -n (cancis,
relacis); ausencia de seseo (cancis, moza); ditongo -oi- (noite); pronome ti
(tocabas ti).
1. O texto consta das oracins que indicamos de seguido:

Haba na vila unha rapaza do meu tempo (...) pero picante nos decires: oracin
simple.
As sas verbas tian o labio salgado dos mariscos: oracin simple.
Os seus dicires escintilaban contentamento e nos seus arredores non poda medra-la
tristura: oracin composta coordinada copulativa.
A risa poalle goios de amor nas fazulas, poalle pintias de malicia nos ollos e
brillo de ncar nos dentes: oracin composta coordinada copulativa.
Os andares, arfados e velaos, facan no aire ronseles de gracia: oracin simple.
Andaba descalza, e os engados da sa carne non tian segredo para os ollos de
ningun: oracin composta coordinada copulativa.
Os ps lenes, as pernas brancas, os brazos redondios: oracins xustapostas
coordinadas con verbo elptico.
O corpo era un gran corazn plisado: oracin simple.
Cantaba como un xlgaro e bailaba como un argadelo: oracin composta coordinada
copulativa.
Era a rapaza mis fermosa da vila e dbase conta do seu podero: oracin composta
coordinada copulativa.
3. Os enlaces e clasificacin das oracins propostas son os seguintes:
Nin se presentou nin deixou aviso ningn: nin... nin (coordinada copulativa).
Recibrono con aplausos e mais agasallrono cun ordenador: e mais (coordinada
copulativa).
Estes agardaban na porta, aqueles quedaron no coche e outros axexaban: e
(coordinada copulativa).
Non entregou o proxecto en prazo mais pasou polo rexistro: mais (coordinada
adversativa).
Ora est contento, ora chora a mares: ora ... ora (coordinada distributiva).
Chegou cunha hora de atraso, con todo agardbano: con todo (coordinada
adversativa).
Ou falas xa ou vas dereitio ao crcere: ou ... ou (coordinada disxuntiva).
5. As oracins propostas son as seguintes:
Si seor, comemos e mais bebemos: conxuncin copulativa.
O meu novo piso debe ser cntrico e mis amplo: conxuncin copulativa e adverbio
de cantidade.
Todo o mundo llo pediu e mais segue dicindo que non: conxuncin adversativa.
Pxina 52 de 92
Cruzamos o ro e mais non nos mollamos: conxuncin adversativa.

Debes ir al ti e mais os teus irmns: conxuncin copulativa.
A torta que fixeches precisaba menos faria e mis azucre: conxuncin e adverbio
de cantidade.
1. As voces, agrupadas sendo o sufixo que presentan, son as seguintes:

Sufixo -ela: pastorela, pardela, cantarela, clientela, chinela, cautela, portela,
apalpadela. Outras formas que presentan este sufixo son paxarela e pasarela.
Sufixo -encia: advertencia, adolescencia, aparencia, ocorrencia, benevolencia,
diverxencia. Outras formas, consciencia e solvencia.
Sufixo -enza: licenza, diferenza, sentenza, indiferenza. Outra forma, habenza.
2. Unha posible resposta a seguinte:
Anlise correcta.
Crcere escuro.
Suor pegaenta.
Sangue vermello.
Cor branca.
Orixe incerta.
Costume antigo.
Sinal equivocado.
Desorde absoluta.
Couce doloroso.
Sal fino.
Dor aguda.
Calor espesa.
Marxe curta.
Orde precisa.
3. Os femininos das palabras propostas son os seguintes: cortes, sult, mentirana,
folgazana, artes, capit, porcallana, arzu, lacazana, alem, testana, ourens,
compostel, musulm, afg, temper, cristi, charlatana.
4. As oracins son as seguintes:
Sae de a ou scote eu: coordinada disxuntiva.
Ben fala galego ben fala casteln: coordinada distributiva.
Estudei mais suspendn das: coordinada adversativa.
Ora debuxa ora ponse a ler: coordinada distributiva.
Ven comigo e pagareiche a cea: coordinada copulativa.
Insistn pero ela non aceptou: coordinada adversativa.
5. Os sinnimos son: cintura - van, tempa - sen, rostro - face, labio - beizo, pescozo colo, fazula - meixela, lombo - costas e taln - calcao.
6. Os sinnimos, na orde na que aparecen, son os seguintes: desaproveitar, arruinar,
avariar, desbaratar, estragar e deteriorar.
7. As diferenzas de significado entre as parellas de palabras propostas son:
Pxina 53 de 92
Absolver: eximir dalgn cargo, pena ou obriga; perdoar os pecados.

Absorber: aspirar, zugar, chupar; atraer, captar.
Acceso: camio de entrada; paso.
Aceso: acendido, prendido.
Aceptar: acceder, mostrarse conforme.
Aceitar: untar con aceite.
Actuar: realizar unha actividade; facer funcins pblicas unha compaa ou traballar
nelas un actor.
Atuar: dirixirse a unha persoa empregando o pronome de segunda persoa ti.
Adoitar: acostumar.
Adoptar: tomar legalmente por fillo ou filla a algun que non o naturalmente.
8. As parellas de sinnimos propostos son: xeneroso mesquio, valente covarde,
humilde vaidoso, guiado rebelde, extravertido tmido e inxenuo - desconfiado.
9. As oracins son:
O partido estaba tan complicado que o adestrador decidiu largar todo o aparello
sacando cinco dianteiros. Significado: usar todo o que un ten para lograr algo.
Andas a meter os cans na bouza e agora Xon e Manuel non paran de discutir.
Significado: sementar a dbida sobre algo, acirrar.
O av est como tolo. O mellor darlle polo pau para que non se altere. Significado:
seguirlle a corrente, non opoerse ao que di ou pensa.
O teu sobrio debe ter o azougue no cu. Non para quieto un momento. Significado:
ser moi inquedo, non parar un s momento.
Non creas nin a metade do que el che conta. Xa sabes que lle gusta medir o vento
por ferrados. Significado: esaxerar, aumentar as cousas moito mis do que son.
10. As voces, clasificadas segundo o grupo consonntico que presentan, son:
-bc-: subcutneo, subconxunto, obcecado.
-bd-: molibdeno, abdominal, abdicar, sbdito.
-bm-: submltiplo, submarino, insubmiso, subministrar.
-bs-: abstracto, subscricin, substancia, substituto, abstencin, obsoleto.
-bt-: obturar, obter, subttulo, subtraer.
11. As palabras, clasificadas segundo o grupo consonntico que presentan son:
-pc-: opcional, decepcin, corrupcin.
-pn-: pneumtico, pneumona, hipnose.
-ps-: eclipse, pseudnimo, psorase, bceps, colapso, psiclogo.
-pt-: optimista, pterodctilo, inepto, rptil, asptico.
Sen -p-: descricin, ditongo, setembro, inscricin.
16.5 Unidade 5
1. Posibles sinnimos para as voces propostas son:

Rancio: vello, antigo, anticuado.
Mornas: tpedas, temperadas.
Pxina 54 de 92
Engruar: apertar, encoller

Enxeo: intelixencia, habilidade.
Polo que se refire ao significado das expresins, modus vivendi refrese forma
en que viven as persoas e eterno retorno alude ao comezo de forma constante,
repeticin eterna de sucesos.
2. un acrnimo, isto , unha sigla que deriva nunha palabra mis do lxico dunha
lingua. Neste caso xoga a crear un acrnimo ficticio coa forma da palabra aleluia.
3. Podemos resumir os dous puntos de vista do xeito seguinte:
Punto de vista de Roberto Ribao: insiste en que este modo de comunicarse supn
unha deterioracin do idioma; sublia que con tanta reducin a lingua se empobrece
e que camiamos cara a unha comunicacin semellante a xerglifos.
Punto de vista de Anxos Sumai: fai fincap na importancia de comunicacin en si,
no feito de que as persoas intercambien emocins e ideas e en que a forma da que se
valen menos relevante. Ademais recoece que este tipo de comunicacin se reduce
a un mbito concreto e que non todas se vern afectadas por este sistema de
abreviacins.
1. Fai referencia a das funcins da variedade estndar: a funcin de integracin e a

funcin de prestixio. A primeira permite aos falantes sentir que por riba das variedades
xeogrficas a lingua pertence a todo o colectivo que a fala e reforza as o sentimento de
integracin nun grupo; a funcin de prestixio, pola sa banda, favorece o compromiso e
o orgullo dos falantes de posur algo que os caracteriza como grupo.
2. As interferencias que aparecen no texto son as seguintes:
Escoba: lxica; a palabra castel substite galega; vasoira.
Barrer: ortogrfica; seguimos o modelo casteln; varrer.
Habitacin: semntica; dmoslle a unha palabra que existe en galego un valor
semntico propio do casteln; cuarto.
Vou a pechar: sintctica; uso da preposicin a na perfrase ir + infinitivo como en
casteln; vou pechar.
Moito calor: morfolxica: alteracin no xnero do substantivo; moita calor.
A toda pastilla: lxica; usamos unha frase feita do casteln en lugar dunha expresin
galega; a fume de carozo.
Hirmn: ortogrfica; utilizamos a grafa castel e adaptmola palabra en galego;
irmn.
An: lxica; substitumos o termo galego por outro en casteln; anda.
Desaiunar: lxica; adaptamos a palabra galega ortografa castel e substitumos o
termo correcto por este; almorzo.
l: ortogrfica: usamos o acento diacrtico de casteln para un termo que en galego
non o leva; el.
Me convidou: sintctica; incorrecta colocacin do pronome, que neste caso debe ser
encltico; convidoume.
4. As oracins reescritas correctamente indcanse de seguido:
Interromprona mentres cortaba as uas (ou unllas).
Cando chamaches eu xa volvera da viaxe.
Espertou e preguntou quen eramos ns.
Pxina 55 de 92
Andei dous das con moita dor de cabeza.

5. As formas correctas son: es, puiden, produzas, andou, haxa, sabern, as e conduciu.
6. As formas correctas que substiten os castelanismos indicados e o tipo de
castelanismo indcanse de seguido:
Cuna: berce; pleno.
Axeno: alleo; adaptado.
Promo: chumbo; adaptado.
Rion: ril; pleno.
Olvidar: esquecer; pleno.
Lonxano: afastado; adaptado.
Gafas: lentes; pleno.
Tonto: parvo; pleno.
Aceira: beirarra; adaptado.
Cuchilo: coitelo; adaptado.
7. A clasificacin e forma correcta das desviacins da norma indicadas son as seguintes:
Tduo: arcasmo: ttulo.
Ambente: hipergaleguismo: ambiente.
Conquerir: arcasmo: conquistar.
Estrana: hipergaleguismo: estraa.
Espranza: vulgarismo: esperanza.
Semn: hipergaleguismo: semana.
Door: arcasmo: dor.
Zoa: hipergaleguismo: zona.
Nascer: arcasmo: nacer.
Custin: vulgarismo: cuestin.
Gasolia: hipergaleguismo: gasolina.
Marmurar: vulgarismo: murmurar.
Ouservar: vulgarismo: observar.
Inconvinte: hipergaleguismo: inconveniente.
Merescer: arcasmo: merecer.
1. Os conectores textuais que aparecen no texto son os seguintes:

anda (temporal).
senn (opositivo).
pero (opositivo).
pois (causal).
cando (temporal).
en definitiva (conclusivo).
ademais (aditivo).
vez (aditivo).
2. De seguido ten reescritos os tres textos:
Pxina 56 de 92
A (texto descritivo): Como cambian as cousas. Antes esta vila era tranquila. As
casas tian (copretrito de indicativo) como moito tres alturas e polas ras eu poda
(copretrito de indicativo) circular sen problemas. Agora, isto parece (presente de
indicativo) Marbella. Por todas partes hai (presente de indicativo) edificios enormes
e co rudo que se sente (presente de indicativo) xa ningun dorme (presente de
indicativo) ao dereito.
B (texto expositivo): A metade da poboacin mundial fala (presente de indicativo)
hoxe linguas indoeuropeas. A esta familia pertencen (presente de indicativo) mis de
mil linguas. As linguas de orixe sino-tibetana son (presente de indicativo) usadas por
unha quinta parte da humanidade. O nmero de falantes de linguas doutras familias
(presente de indicativo) xa moito mis reducido.
C (texto narrativo): Onte eu non vin (pretrito de indicativo) o partido, creo
(presente de indicativo) que foi (pretrito de indicativo) espectacular. No minuto dez
marcou (pretrito de indicativo) Filipe nun rpido contraataque. Logo veu (pretrito
de indicativo) o segundo nunha xogada de Carlos. E na segunda parte, Anxo marcou
(pretrito de indicativo) o terceiro nun fermoso remate de cabeza.
1. As subordinadas substantivas presentes son:

que non o cran: obxecto directo.
de que sempre os ameazase: complemento de rxime.
que os entregasen a tempo: suxeito.
quen tea fro: suxeito.
de que fose as: modificador.
que non enfermedes: atributo.
que presentase un novo proxecto: suxeito.
a quen cho deixou: obxecto indirecto.
2. As subordinadas adxectivas son:
onde se orixinou o incendio: onde: enlace e complemento circunstancial de lugar.
dos cales nunca fala; os cales: enlace e complemento de rxime.
que comemos al: que: enlace e obxecto directo.
que tea terraza; que: enlace e suxeito.
ao que votaremos; o que: enlace e obxecto directo.
5. As subordinadas impropias presentes son as seguintes:
Como non cales: sub. adv. condicional.
Como tian moita prsa: sub. adv. causal.
anda que o accidente foi grave: sub. adv. concesiva.
para que fixese os recados: sub. adv. final.
que non quere nin verme: sub. adv. consecutiva.
do que eu imaxinaba: sub. adv. comparativa.
Por mis que insistas: sub. adv. concesiva.
7. De seguido aparecen reescritas as oracins utilizando o infinitivo conxugado:
Cmpre ires cedo: subordinada substantiva.
De mentirmos, eles vano saber: subordinada adverbial condicional.
Por non vires, non imos quedar: subordinada adverbial causal.
Pxina 57 de 92
Ao iren ao cine, chmasme: subordinada adverbial de tempo.

Logo de actuaren, samos: subordinada adverbial de tempo.
Por estudares, vas ter un bo vern: subordinada adverbial causal.
2. Os substantivos derivados son: investimento, rendemento, lucimento, ornamento,

finximento, desenvolvemento e amolecemento.
3. De seguido aparece reescrito o texto cos adverbios axeitados:
Ana buscou a Xaqun por toda a cidade e non o atopou en ningures. Eu xa lle dixen:
Non te preocupes, andar por algures. A verdade que non me estraa que non o
atope: Xaqun unha persoa moi viaxeira, sempre anda xalundes.
4. As oracins co relativo proposto son:
A alcalda aprobou un proxecto de saneamento cuxas obras comezarn o prximo
mes.
O detido, cuxo nome non foi revelado, permanece nas dependencias policiais.
Segundo os historiadores, os brigancios asentronse no castro de San Sebastin,
cuxo seoro lles foi concedido polo rei Brigo.
O Estado unha unidade poltico administrativa superior que rexe un territorio e a
cuxa autoridade estn sometidos todos os seus habitantes.
O cacahuete (Arachis hypogaea) unha planta cuxos froitos son moi apreciados en
gastronoma.
Poden acceder a estas axudas as familias cuxos ingresos sexan inferiores a mil euros
mensuais.
5. De seguido aparecen reescritas as oracins comparativas propostas:
Ese filme xapons foi menos divertido do que eu esperaba.
Eu son dous anos maior ca ti.
Meu irmn xogou tan ben coma/como sempre.
Aquel negocio de importacin de roupa non nos foi tan ben como imaxinabamos.
Ningun tan xenerosa como/coma Neves.
Eu gao menos soldo do que vs dicides.
Hoxe quenta mis o sol que/ ca onte.
Uxa parceme tan competente coma vs.
6. Os verbos, na orde na que aparecen nas oracins, son: emprestar, consentir,
abandonar, manter, pospoer e reservar.
7. As parellas de sinnimos son:
Comarca - bisbarra.
Parroquia - freguesa.
Municipio - concello.
Aldea - quinteiro.
Casal -lugar.
Periferia - arrabalde.
8. As expresins galegas que debemos usar en lugar dos castelanismos fraseolxicos
indicados son:
A: Dar o rquiem.
Pxina 58 de 92
B: Anunciar aos catro ventos.

C: Facer magas.
D: Afrouxar a faldriqueira.
E: Poer (a algun) fra dos eixes.
F: Faltarlle unha fervedura.
G: Cadrar ao xeito.
10. De seguido aparecen reescritas as oracins:

A doutora di que as vtimas dese accidente deben recibir unha inxeccin.
Quen escribiu a introducin dese libro sobre a arte abstracta o vicerreitor da
universidade.
Os lectores din que o mellor desa novela de ciencia ficcin a sa novidosa
estrutura.
Na oitava unidade do libro de Bioloxa hai unha seccin sobre a reproducin
humana.
Seguindo as instrucins do profesor, consultei no dicionario catro palabras do
ditado.
Publicouse un edicto coas sancins a quen tea condutas incorrectas nos plenos.
No Brasil haber conflitos se a sa seleccin non acada a vitoria no campionato.
16.6 Unidade 6
1. Os significados son os seguintes:

Curro: lugar pequeno, apartado e escondido dentro dun maior.
Chuchamel: tipo de planta con flores amareladas pequenas de moito recendo.
Patn: terraza pequena situada altura do sobrado e na que acaba a escaleira exterior
dunha casa.
Carriza: planta que medra en lugares sombrizos, mofo.
Amolecemento: accin ou efecto de amolecer, abrandar. No texto alude mis ben a
dominar ou conformar.
Cuxos: cras da vaca; becerros, xatos.
Responso: reprimenda forte que se lle bota a algun.
Rideira: propenso a rir ou sorrir.
2. Os significados dos adverbios son os seguinte:
A eito: sen escoller, a feito.
A escape: rapidamente, a toda prsa.
Arreo: continuamente, acoto.
De vez: definitivamente.
3. As afirmacins completas son:
volta da feira, a ta de Balbino, o neno protagonista, mandoulle levar un feixe de
repolos.
entrada da escola haba das nogueiras.
Disque don Afonso viera de Andaluca.
Pxina 59 de 92
O Xudo falou do problema do mestre cos vecios.

4. Os trazos que o texto nos ofrece dos personaxes son os seguintes:
Balbino: un neno intelixente, ten capacidade para aprender, tamn lle gusta
divertirse (ir feira); est namorado por primeira vez e trata de definir todas esas
novas emocins que est a sentir.
Don Alfonso: o mestre que vn de fra; adoita pegarlles aos rapaces que teen
dificultade para entendelo; ademais do idioma que emprega ten un defecto ao
pronunciar.
O Xudo: un vecio da aldea que ten un enfrontamento co mestre polos seus
mtodos de ensino e tamn polo contido do que aprende na escola; sabemos tamn
que anda que o resto dos vecios non lle teen moita lei, o apoian no seu afn por
desfacerse do mestre.
Eladia: a mestra que vn substitur a don Alfonso; unha rapaza nova, que fala
galego cos rapaces; Eladia simptica e divertida e por iso tamn lle rouba o
corazn a Balbino.
1. Unha posible reescritura dos textos propostos usando os mecanismos de recorrencia

a seguinte:
O profesor de lingua , sen dbida, o mis duro. Sempre se nega a cambiar as datas
dos controis. Ademais os seus exames son os mis difciles de todo o instituto.
Onte vimos unha rapaza paseando un can pola mia ra. Era morena, guapa,
regordechia e con pencas. O seu can era un dlmata e pareca moi inquieto. Ela
tia que suxeitalo fortemente para que non andase a molestar a xente.
No minuto 32 da segunda parte, Torres cabeceou un centro pola dereita e marcou o
primeiro tanto. Cinco minutos despois o dianteiro marcou coa zurda, tras xogada
individual, o segundo gol, que deixaba o 2-0 definitivo.
1. A anlise morfolxica das palabras propostas a seguinte:

Inxusto: in-: morfema, dependente, derivativo, prefixo + -xust-: lexema + -o:
morfema dependente constitutivo (xnero masculino).
Bombeiros: bomb-: lexema + -eir-: morfema dependente derivativo sufixo + -o-:
morfema dependente constitutivo (xnero masculino) + -s: morfema dependente
constitutivo (nmero plural).
Gatio: gat- lexema + -i-: morfema dependente facultativo diminutivo + -o:
morfema dependente constitutivo (xnero masculino).
Poidan: poid-: raz ou lexema (R) + -a-: morfema modotemporal (MMT) + -n:
morfema nmero-persoal (MNP).
Andaremos: and-: raz ou lexema (R), -a-: vogal temtica (VT), -re-: morfema
modo-temporal (MMT); -mos: morfema nmero-persoal (MNP).
Desde: desde: morfema independente.
Bisilbico: bi-: morfema dependente derivativo prefixo + -silab-: lexema + -ic-:
morfema dependente derivativo sufixo + -o: morfema dependente constitutivo
(xnero masculino).
2. As palabras nos derivadas en cada serie son:
Serie 1: chacal (as demais voces: sufixo -al).
Pxina 60 de 92
Serie 2: desastre (as demais voces: prefixo des-).

Serie 3: estrutura (as demais voces: sufixo -ura).
Serie 4: febreiro (as demais voces: sufixo -eiro).
Serie 5: precario (as demais voces: prefixo pre-).
3. A informacin ou exemplos que completan a tboa :

Co valor de colectivo, conxunto de cousas: cabeleira, cancioneiro.
No exemplo formigueiro o sufixo alude ao lugar onde vive unha colectividade de
animais.
No exemplo saleiro o sufixo fai referencia ao lugar onde se garda algo, a un
recipiente.
Co significado de condicin ou estado: tristeiro e cegueira.
No exemplo enfermeira o significado do sufixo o de profesin.
Posibles valores do sufixo al son: colectivo (areal), caracterizador (normal, brutal,
formal).
Posibles valores de -ado/a son colectivo (rapazada), caracterizador (anoxado),
tempo que dura unha accin (invernada), golpe dado con (coitelada), obxecto ou
recipiente (cadeado), accin ou efecto (furado), condicin ou estado (parvada).
Posibles valores do sufixo -n/ son orixe ou xentilicio (ourensn/), profesin
(cirurxin/), caracterizador (anci).
4. Os valores dos sufixos propostos son:
Anti-: contrario: antibelicista, anticonstitucional, antiareo.
Extra-: fra de: extramatrimonial, extrarradio, extraordinario.
Hiper-: superior: hipertensin, hiperactivo, hipermercado.
Hipo-: inferior: hipotensin, hipoderme, hipotermia.
Mono-: un: monocorde, monosilbico, montono.
Peri-: arredor de: pericarpo, pericardio, perfrase.
Poli-: moitos: polglota, polinomio, polifnico.
Re-: repeticin: reeducar, reedicin, reeleccin.
Retro-: cara a atrs: retrovisor, retrgrado, retrotraer.
Trans-: mis al de: transalpino, transbordador, transformar.
6. Outras palabras compostas que se adaptan ao modelo proposto son:
Verbo + substantivo: gardalamas, chuchamel.
Substantivo + substantivo: sapoconcho, cartafol.
Substantivo + adxectivo: vacaloura, bocapodre.
Adxectivo + adxectivo: baixomioto, xordomudo.
Adxectivo + substantivo: boaventura, altorrelevo.
Adverbio + verbo: benestar, maltratar.
7. As palabras parasintticas presentes son: baixomedieval, malfalado, centrocampista,
paraugueiro, paracaidista, costarriqueo, altofalante e augardente. En todos os casos
atopamos dous lexemas e un sufixo, polo tanto estn presentes os procedementos de
composicin e derivacin.
8. Os acrnimos propostos clasifcanse en:
Radar: radio detecting and ranging (acronimia sglica).
Motel: motor hotel (acronimia simtrica).
Pxina 61 de 92
Informtica: informacin automtica (acronimia simtrica).

Sida: sndrome de inmunodeficiencia adquirida (acronimia sglica).
Talgo: Tren Articulado Ligero Goicoechea Oriol (acronimia sglica).
Ovni: obxecto voador non-identificado (acronimia sglica).
UNESCO: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (acronimia sglica).
Tergal: polister galo (acronimia simtrica).
Sima: silicio magnesio (acronimia sglica).
9. Os campos lxicos das palabras propostas son:
Persoa: persoal, impersoal, personalidade, personalizar, personificacin, personaxe,
persoeiro, despersonalizar, etc. unha familia lxica irregular (unhas races con -ne outras sen -n-).
Ferro: ferruxinoso, frreo, ferrar, ferrado, ferraxe, ferreiro, ferrera, ferrete,
ferrocarril, ferrollo, ferruxe, enferruxar, aferrar, aferrollar, etc. Familia lxica
regular (a mesma raz sen variacins).
Fillo: afillado, afiliar, filial, filiacin, fillado, fillar, fillastro, filicidio, afillar,
prefillar, etc. Familia lxica irregular (das races fil- e fill-).
Dente: dental, denticin, dentame, dentamia, adentar, tridente, denteira, dentista,
dentn, interdental, supradental, dentadura, dentado, etc. Familia lxica regular (a
mesma raz sen variacins).
Terra: terreal, terreo, terrado, terral, terrapln, terrqueo, terrazo, terremoto,
terrestre, terrcola, territorio, terrn, terroso, terruo, terrueiro, aterrar,
desterrar, enterrar, soterrar, subterrneo, etc. Familia lxica regular (a mesma raz
sen variacins).
Xeo: xlido, conxelar, conxelador, xeada, xear, desconxelar, conxelacin. Familia
lxica irregular (unhas races con -l- e outras sen -l-).
3. Os femininos das palabras propostas son: leoa, acusona, patroa, cabezona, abusona,
preguntona, porteirona, ladroa, campioa, grandona, faltona, anfitrioa. Destes exemplos
podemos deducir as das regras:
Fan o feminino en -ona: os aumentativos e adxectivos pexorativos.
Fan o feminino en -oa: o resto dos substantivos.
5. Os significados das parellas de palabras propostas son:
Concelleiro: persoa que forma parte dunha corporacin.
Conselleiro: persoa responsable de cada un dos departamentos do goberno autnomo
de Galicia.
Crptico: escuro, enigmtico.
Crtico: adxectivo relativo a crise; tamn se di da persoa que xulga unha obra.
Domar: amansar ou vencer a resistencia dun animal.
Domear: dobregar, curvar algo flexible; convencer, persuadir.
Posar: permanecer en determinada postura para retratarse ou para servir de modelo.
Pousar: deixar ou soltar unha carga para descansar e coller folgos.
Sexta: adxectivo numeral ordinal, o que ocupa o lugar nmero seis.
Sesta: descanso que se fai despois da comida e sono que se dorme.
Pxina 62 de 92
6. As palabras que corresponden cos significados dados son:

A: albiscar.
B: visualizar.
C: contemplar.
D: entrever.
E: axexar.
F: fitar.
7. As oracins reescritas cos latinismos axeitados son as seguintes:
Meu irmn ten un gusto na comida moi sui generis: prefire as patacas cocidas as
fritidas.
A el non o botaron da empresa. Foise motu propio.
Eu estaba tan canso que foi botarme na cama e, ipso facto, adormecer.
A apertura da nova escola infantil segue aprazada sine die.
Dos seareiros que haba no estadio, a metade, grosso modo, era do Deportivo.
Por desgraza, os avances tecnolxicos per se non representan un beneficio social.
O traxe de noiva de mia ta foi deseado ex professo para ela.
Un musulmn non , strictu sensu, o mesmo ca un rabe.
Os significados destes latinismos son: sui generis: especial, motu propio: por propia
iniciativa, ipso facto: inmediatamente, sine die: indefinidamente, sen prazo concreto,
grosso modo: aproximadamente, per se: por si mesmo, ex professo: adecuadamente
a un fin, strictu sensu: no sentido estrito.
8. As frases feitas que corresponden cos significados indicados son:
Sar as cousas mal, ao revs do esperado: sarlle a porca capada, parirlle a cocha
cadelos.
Revelar algo que debera manterse en segredo: botar a lingua a pacer, abrir a
cancela.
Eludir un compromiso ou unha responsabilidade: sacarse de coidados, poerse ao
fresco.
Estar abstrado ou despistado: andar nas verzas, estar nos biosbardos.
10. As palabras, clasificadas segundo o grupo que presentan son:
Br: brando, desdobrar, sabre, nubrado, obriga.
Bl: publicar, emblema, establecer.
Cr: recruta, escravo, cravo, almiscre.
Cl: recluso.
Fr: frouxo, frecha, frauta, fraqueza.
Fl: flor.
Pr-: soprete, prata, soprar, praga.
Pl: platino, plcido, planta.
16.7 Unidade 7
1. Os significados das voces propostas son:

Pxina 63 de 92
Feixe: porcin, cantidade grande dunha cousa. Posibles sinnimos no texto son:
nmero, grupo, conxunto, cantidade.
Lucro: ganancia, proveito ou beneficio que se obtn dunha cousa. Posibles
sinnimos: enriquecemento, beneficio.
Contemporneo: que existe ou existiu no mesmo tempo ou poca. Sinnimos:
actual, moderno.
Mestizaxe: mestura de culturas distintas que d orixe a unha nova. Sinnimos:
mestura, fusin.
2. As palabras do texto pertencentes ao mbito musical son: msica, grupos, bandas,
gravaron, temas, compoer, cancin, guitarrista, cantante, rapeiros, hip-hop, CD,
cantar, concertos, escoitar, pop, lbum, compaas, autoeditarse, letras, sonoridade,
reeditou, msico, formacin, rock, escena, etc.
3. Son verdadeiras as afirmacins C e D. As tres restantes, que son falsas, aparecen de
seguido transformadas en verdadeiras:
A: O cantante e guitarrista de The Homens chmase Martin Wu.
B: No CD de The Homens titulado #2 hai seis temas en galego.
E: O grupo Lamatumb reeditou o seu ltimo disco titulado Lume.
4. De seguido aparecen resumidas as declaracins dos tres grupos:
The Homens: cantan en galego porque a sa lingua habitual. Din tamn que existe
certa prevencin para escoitar grupos que cantan neste idioma. Por outro lado
afirman que eles si que escoitan msica noutras linguas.
Dios ke te crew: din que rapean en galego porque este o idioma no que pensan, no
que falan e a sa lingua de uso para todo. Sosteen que moitos grupos pasan a facer
msica noutra lingua por cuestins comerciais, pero que nestes casos a msica perde
frescura. Defenden que o galego unha lingua moi sonora e moi apta para a msica.
Lamatumb: un representante deste grupo afirma que en Galicia hai moitas bandas
que fan msica en galego e dun moi bo nivel, pero que non existe ningn apoio por
parte das institucins e iso leva a moitos destes grupos a pasarse a outro idioma.
3. Os significados dos conceptos que aparecen no texto son:

Neofalantes: son aqueles falantes dunha lingua que a comezan a falar sen ser esta a
sa lingua materna (novos falantes).
Paleofalantes: son aqueles falantes que teen unha lingua como inicial e a manteen
adoito (vellos falantes).
Transmisin xeracional: refermonos a este termo cando definimos o feito de usar a
nosa lingua cos fillos, de transmitirlles a lingua dos pais.
Consciencia sociolingstica: reflexin que os falantes fan sobre a lingua e o
contexto social en que viven.
A tese que defende o texto a de que, en moitos casos, a supervivencia da lingua
est na man dos neofalantes.
1. Os semas que faltan en cada unha das definicins son os seguintes:

Carballo: de folla caduca.
Autopsia: exame, dos rganos dun cadver.
Pxina 64 de 92
Gato: felino, domstico.

Chaqueta: con mangas, que se pon por riba dunha camisa.
Motocicleta: vehculo, impulsado por un motor.
2. De seguido aparecen reescritas as secuencias propostas utilizando sinnimos para
evitar repeticins:
Non lle rifes ao neno por un problema tan pequeno.
Contn a ta fame: a neveira xa non ten nada.
Din que a derradeira vontade da ltima gaadora do Nobel de literatura foi ser
incinerada.
Logo certo que vas vir? Pois ven axia que despois teo que marchar eu.
6. O tipo de oposicin existe nas parellas de antnimos propostos a seguinte:
Presente - ausente: complementarios, xa que a afirmacin dun implica a negacin do
outro (presente = non ausente).
Neto - av: recprocos, os dous substantivos implcanse mutuamente, un non pode
ser entendido sen o outro.
Verdadeiro - falso: complementarios, a afirmacin dun implica a negacin do outro
(verdadeiro = non falso).
Baleiro - cheo: graduais, podemos atopar termos intermedios (mediado).
ptimo - psimo: gradual, atopamos termos intermedios (bo, regular, malo).
Enfermo - san: complementarios, a afirmacin dun implica a negacin do outro
(enfermo = non san).
Pequeno - grande: graduais, distinguimos termos intermedios (mediano).
Recto - torto: son complementarios, a afirmacin dun implica a negacin do outro
(recto = non torto).
7. As definicins das voces propostas son:
Aberto: non pechado.
Bicicleta: vehculo de das rodas, sen motor, con pedais e impulsado pola accin
humana.
Colosal: enorme, moi grande.
Elefante: animal mamfero plantgrado salvaxe de gran tamao que orixinario de
frica e de Asia.
10. As parellas de palabras tab-eufemismos posibles para substitulas son:
Morte (tab) - pasamento (eufemismo).
Merda (tab) - excrementos (eufemismo).
Crise (tab) - recesin (eufemismo).
Condn (tab) - preservativo (eufemismo).
Outros exemplos: parvo (tab) - lento (eufemismo). / Feo (tab) - desfavorecido
(eufemismo).
Os tabs anteriores en xeral amosan un significado connotativo mis vulgar e
pexorativo; son realidades que se perciben como desagradables ou non aptas para
empregar en determinados contextos. Esta a razn pola que usamos os
eufemismos, para expresar sen rudeza determinados conceptos.
2. De seguido aparecen reescritas as oracins coa forma ou formas verbais pertinentes:

Pxina 65 de 92
El predixo o accidente de avin antes de que ocorrese.

Que mala sorte temos! coma se algun nos maldicise.
Ns dixemos que iso era mentira e ningun nos contradixo.
Grazas pola axuda, Deus vos bendiga/ bendiza.
O cura, despois de que todos os comensais sentaran, bendiciu a mesa.
Primeiro dixo que fora el o culpable mais logo desdxose e negouno todo.
Espero que ese adivio prediga que teremos unha longa vida.
Anxo e Eva maldn/ maldicen o fro que vai porque non o aturan.
O que ti afirmas agora contrad o que onte comentabas sobre o tema.
3. As parellas de conxuncins e locucins de significado equivalente e os valores das

mesmas son os seguintes:
Porque - xa que: conxuncins causais.
Anda que - por mis que: conxuncins concesivas.
Se - sempre que: conxuncins condicionais.
Para que - a fin de que: conxuncins finais.
Ora... ora - ben... ben: conxuncins distributivas.
Non obstante - porn: conxuncins adversativas.
Daquela - xa que logo: conxuncins consecutivas.
4. As palabras propostas teen os seguintes significados:
Asolar: expoer ao sol.
Devastar: destrur completamente.
Fallo: falta de acerto, equivocacin.
Sentenza: ditame dun xuz.
Racha: anaco pequeno de algo.
Refacho: golpe de vento.
Relevo: forma que sobresae dun plano.
Remuda: acto ou efecto de cambiar algo.
Mimo: actor que usa a mmica.
Aloumio: demostracin de cario.
Soo: o que un imaxina durmindo.
Sono: necesidade de durmir.
Pobo: conxunto de persoas que viven nun lugar determinado e comparten lingua,
historia, tradicins...
Localidade: pequena entidade de poboacin.
Recorrer: presentar un recurso contra unha resolucin xudicial.
Percorrer: andar, transitar dun lado a outro.
5. As palabras pertencentes a cada un dos deportes propostos son:
Natacin: remuda, brazada, viraxe, estaxe.
Baloncesto: rebote, gancho, bandexa, taboleiro, finta, rede.
Tenis: rede, servizo, resto, globo.
Piragismo: baeira, popa, pada, proa.
Ciclismo: pelotn, cadea, guiador, velocista.
Boxeo: asalto, gancho, luva, recuncho, finta.
Pxina 66 de 92
6. A palabra que non pertence ao mesmo campo semntico que as restantes :

A: robaliza (os demais son tipos de xogos).
B: cueiro (os demais son sentimentos).
C: broa (os demais son tipos de terreo).
D: landra (as demais son aves).
E. solaina (os demais son tipos de doenzas).
F: enxoval (os demais son arbustos).
7. As formas correctas e as oracins con estas expresins son as que relacionamos de
seguido:
A: a esgalla.
B: polo mido.
C: ao chou.
D: de moca.
E: a rebolos.
F: sen modo nin xeito.
Explcame polo mido o que pasou. Quero sabelo con todo detalle.
Na discoteca haba xente a esgalla. Non haba espazo ningn para moverse.
Pechou os ollos, lanzou a frecha ao chou e deu xusto no centro da diana.
Por falares sen modo nin xeito metstesnos a todos nunha boa lea.
O surfista caeu da tboa e chegou area a rebolos.
Cando Anxo sae connosco sempre come e bebe de moca. Nunca leva cartos.
8. As palabras completas son: bsida, prtega, estufado, caloroso, inimigo, marmelo,
cacto, titor, arcebispo, gobernamental, sufocante, milagre, labirinto, bordo, tentear, pau,
pavilln, avaliar, asasino, tribo, cranio, desculpa, subornar, vantaxe, avara, esprito,
vacinar, rabao, curto, somerxer, deputado e campin.
9. Posibles oracins coas palabras propostas son:
Hoxe foi un gran da de caza, agora vn o peor, hai que esfolar os coellos.
Este ano pouco tivemos que esfollar xa que a peste levou todo o millo.
Encerrrono nunha cela ben pequena.
Caeu da bicicleta e partiu unha cella contra a parede.
Tiven que mandalo calar porque se puxo moi impertinente.
O flan que estou a facer non acaba de callar: non sei que fixen mal.
un chulo, sempre ten que facer o papel de galo do poleiro.
Pepe intentaba tornar as vacas cun gallo de freixo.
Este inverno tan fro que non van grelar as patacas.
Non me importa o que fagades, para min hai que grellar polo.
O dianteiro resultou lesionado polo golpe que recibiu na canela.
En Budapest perdmonos nunha canella estreita e sen luz e pasamos un medo
terrible.
10. De seguido aparecen reescrita as oracins propostas:
Cando eramos cativos, sobresaamos no estudo de idiomas e agora somos
plurilinges.
Apaguei a radio para que despois non poidades argr que non oades o que vos
dixen.
Pxina 67 de 92
En canto saiamos da casa, irei tenda de antigidades a comprar a guitarra que vira
onte.
Aquel piragista aplicou un estrao ungento nas mans para suxeitar mellor a pa.
Dixate de ambigidades: queres ver un documental sobre pingns ou un filme de
guerra?
16.8 Unidade 8
Exercicios da Comprensin do texto (pxina 171).
Exercicio 1
Postulado: proposicin non evidente nin demostrada que se toma como certa para basear
un razoamento posterior.
Raizame: conxunto de ideas das que provn algo.
Heternimo: nome utilizado por un artista, no lugar do propio, para realizar unha
actividade.
Mordaz: que ataca ou critica utilizando a irona, a burla ou a stira.
Engado: aquilo que atrae ou seduce.
Duchamp constre un lter ego feminino a travs do seu heternimo Rose Selavy, que
en francs se parece oracin Eros cest la vie (O amor ertico a vida). Trtase dun
xogo de palabras enxeoso e pcaro de connotacins erticas.
Exercicio 2.
N: a maior parte da sa obra est no Philadelphia Museum of Art. E: sa a obra Fonte.
F: deixou a arte para dedicarse a xogar ao xadrez.
Exercicio 3:
Titular: lias 1-2. Subttulo: lias 3-6. Sinatura: lia 7. Entrada: Lias 8-31. Corpo: lias
32-113.
Exercicio 4.
Que acontece? Acaba de abrirse unha exposicin.
Quen o protagoniza? Tres artistas creadores do dadasmo: Duchamp, Man Ray e Picabia..
Onde? No Museu National dArt de Catalunya.
Cando? Neste momento (29-07-2008).
Como? A travs da mostra, xa vista en Londres, de mis de 300 obras dos tres autores
creadores do dadasmo.
Por que? As propostas do dadasmo e do surrealismo seguen sendo vivas e atraentes.
Exercicio 5.
Resposta aberta.
Exercicios da Anlise de textos (pxina 178).
Exercicio1.
Tema: a exaltacin da humilde flor por parte do autor.
Comentario do enunciado: o autor describe a natureza (neste caso a flor) proxectando
nela os seus sentimentos. A descricin est tinguida dunha emocin fonda e ntima que se
Pxina 68 de 92
reflicte, por exemplo, no uso de lxico relacionado coa emotividade (venero, medo,
preciado, devocins...) e de diminutivos afectivos (rosias, frolias...).
Anlise mtrica: 12A, 10A, 10B, 10B, 10C, 10C, 10D, 10D, 12E. Son versos de arte
maior decaslabos e dodecaslabos, con rima consonante. Son pareados.
Recursos mis relevantes:
Personificacin: Frolias que sorren, que o Ceo agasalla; ao dotalos de
calidades humanas, sentmonos afectivamente prximos aos elementos da
natureza.
Metfora: O Ceo agasalla/ con diamantes as noites orballa (as pingas de orballo
dos toxos terno real- son diamantes termo imaxe-), as frolias dos toxos son
douro (as flores dos toxos termo real- brillan coma o ouro termo imaxe-).
Anadiplose: as florias dos toxos son douro./ De ouro vello son...; crase
musicalidade, vez que se resalta a idea.
Hiprbato: que sorren, a medo, entre espias, Entre espias que o Ceo
agasalla/ con diamantes as noites orballa: serve para facilitar a rima, vez que
chama a atencin sobre os elementos de final de verso.
Exercicio 3.
Parte 1: reunin de Artur cos Cabaleiros (lias 1-16). Parte 2: aparicin de Galahaz (lias
17-30). Parte 3: conversa de Artur y Galahaz (lias 31-54). Parte 4: anuncio das voces
(lias 55-60).
O texto pertence segunda Saga: O cabaleiro do santo Grial.
Xustificacin: o rei Artur comuncalles aos seus Cabaleiros que Deus lle
encargou nun soo que sase procura do santo Grial. Os cabaleiros xuran
apoialo e aparece Galahaz, sen armar. Artur ofrcelle armas que aquel rexeita,
porque di que debe gaalas en batalla. Saen todos busca do Grial, que atopar
quen tea corazn puro.
Mundo mstico e marabilloso: misterio, milagreiro, fe, divia, sagra, martirio, penitentes,
El Seor...
Mundo da sensorialidade: caridade, tebras, doirados, azuados, vermella, brancura,
fermoso, zoantes, voces...
Smbolo da luz: luz de miragre, a brancura do traxe, o fermoso craror...; a luz ten que ver
con Galahaz, que representa a esperanza, o novo mundo, a futura liberdade, o espertar da
nova Galicia.
Smbolo da escuridade: medianoite por filo, noite trxica, as tebras... A escuridade remite
ao soo, noite trxica da ltima cea, ao pasado.
Outros recursos:
Hiprbato: Rei Artur aos seus nobres deste xeito falaba, Tern que ir,
penitentes conquerir o Sant Grial... non s se axuda rima, senn que se imita a
fala antiga.
Comparacin: Como espigas de trigo os cabelos doirados. A beleza de Galahaz
ponse en relacin coa natureza brillante, abondosa e xerminadora.
Metonimia: despiron os aceiros. A materia polo obxecto.
Polisndeto: e, movidos do Ceo [...] e na cruz das espadas [...] E todo foi
pasado. A repeticin da conxuncin ralentiza o ritmo, vez que imita a fala
medieval.
Exercicios da Anlise de textos (pxina 188).
Exercicio 1.
Pxina 69 de 92
Movemento: cubismo. Trazo: disposicins tipogrficas orixinais. Exemplo: N. S. E. W /

Terra./ Chuvia destrelas/ Alborada/ Lstrego/ rayos X/ Profeca.
Movemento: futurismo. Trazo: admiracin pola mquina e o movemento por riba do
natural. Exemplo: Vapor de todol-os fos elctricos, Antenas para radiografial-os
nosos himnos s estrelas.
Movemento: ultrasmo. Trazop: desaparece todo elemento ornamental (adxectivos, rima,
puntuacin...). Exemplo: Brinco de todal-as vontades /Estralar de todol-os miolos,
Alborada /Lstrego/ Rayos X/ Profeca.
Exercicio 3.
Relacin do poema de Risco co poema Foulas de Manuel Antonio: os dous mantense
fieis esttica vangardista; independencia creadora; influencia futurista, cubista, ultrasta
(con presenza do humor no texto de Risco); compromiso coa identidade galega; negacin
do tradicional; antisentimentalismo.
Relacin de Foulas cos principios estticos de Manuel Antonio:
Trazos formais: orixinal disposicin tipogrfica; presenza do caligrama (Eu
son); rexeitamento de rima e ritmo en poesa, da gramtica e da lxica
gramatical (de pirotcnicos instintos/(pirotecnia de resonancias). Imaxes
suxestivas (que polos vieros dos ecos/ xogarn aos labirintos).
Trazos temticos: admiracin pola vida moderna e a maquinizacin:
RADIOGRAMA / de pirotcnicos instintos). Independencia creadora: o autor
fai un canto propia identidade.
Exercicio 4.
Anlise mtrica: 8-, 8(7+1)a, 8-, 8 (7+1)a, 8-, 8b. 8-, 8b, 8-, 8 (7+1)a, 8-, 8(7+1)a.
Tipo de estrofa: copla.
Metfora:
as sedas do mar- relacinase o brillo e calma do mar coa suavidade da seda.
no carro das mouras nubes/ ven do sur o temporal As nubes, como un carro
(pola forma redondeada) que traen do sur o temporal.
pxose o ceo de loito A negrura do temporal, asociada tristura (loito) pola
desaparicin do sol.
Personificacin:
das estrelas afogadas As estrelas, como seres humanos, afogan pola tormenta.
as centellas como trallas/ baten no lombo do mar O mar, como a figura dun
coloso, recibe no lombo os lstregos.
Tema: chegada costa do temporal e premonicin de mortes de marieiros.
Exercicio 5.
Aspectos formais en comn:
Refrn: E morre de amor (Bouza)- Na verde fror/ as letras van de amor! (Cunqueiro).
Paralelismo: Naquel bidudo dos bidos louzanos / o pxaro Sol non pa seus raios,
Naquel bidudo dos lanzales pinos/ o pxaro sol non criba seus pos (Bouza) levaba
un pano de seda bordado, levaba unha fita collndolle o pelo (Cunqueiro).
Aspectos de contido en comn:
Temtica amorosa: O pxaro sol non pa seus raios/ e morre de amor (Bouza) As
letras van de amor/ Con amor vivirs (Cunqueiro).
Presenza da natureza: Bidudo, bido, albres e mmoas, poldra, mato cativo
(Bouza) No medio do ro, Na verde fror (cunqueiro).
Pxina 70 de 92
Movemento de vangarda: neotrobadorismo.

Xustificacin: os dous textos continan a tradicin medieval: recrean termos amorosos,
presentan ambientes naturais, usan paralelismo, refrn, etc.
Exercicios de Sntese e avaliacin (pxina 192).
Exercicio 1.
A: Falso (unha reivindicacin fundamental do agrarismo era a redencin dos foros, que
non se acadou ata 1926).
B: Falso (a seccin de Filoloxa do S.E.G. publicou en 1933 Algunhas normas pra
unificacin do idioma galego).
C:: Certo.
D: Falso (Do ermo, de Noriega Varela ten varias edicins, a primeira de 1920).
Exercicio 2.
Fronte s dores da terra.
Tema: chamamento aos labregos a abrazaren o agrarismo para liberar a Galicia
das presin de caciques.
Lia temtica: cvica.
Xustificacin: o autor, desde o desterro, chama aos galegos loita, para frear o
asoballamento de Galicia.
Tipo de estrofa: soneto (dous tercetos e dous cuartetos)
Amor, eterna inquedanza!
Tema: o autor invita a amar, anda que signifique sufrir.
Lia temtica: intimista.
Xustificacin: exprsanse sentimentos ntimos relacionados co amor, malia o
sufrimento que poida carrexar.
Tipo de estrofa: tercetias.
Exercicio 4.
Resposta aberta. Unha posible resposta: neste fragmento de Mis al Manuel Antonio
oponse hexemona dos vellos (autores consagrados do momento), por seguiren patrns
caducos. Defende a nosa fala. Chamamento xuventude para que asuma un papel
renovador nas artes e na sociedade.
Exercicio 5.
Escribiu Sombra do aire na herba: P.
Participou na fundacin do S.E.G.: B.
Estudou Medicina en Compostela: P.
Publicou Mar ao norde: C.
Escribiu O galo: A.
En Madrid coeceu artistas como Dal e Lorca: A.
Naceu en Mondoedo en 1911: C.
Publicou Nao senlleira: B.
Exercicio 6.
Recursos estilsticos:
A: Refrn: Ai amor; ai amor; ai amor...! Recurso sintctico que d unidade e ritmo ao
poema.
Pxina 71 de 92
B: Personificacin: Ollos na noite pensantes/os das lonxanas estrelas (calidade humana

pensante- das estrelas).
C: Sinestesia: Noite azul de silencio; combnanse imaxes de campos sensoriais
distintos (vista azul- e odo -silencio-).
Exercicio 7.
Resposta aberta
16.9 Unidade 9
Exercicios da Comprensin do texto (pxina 197).
Exercicio 1.
Austral: relativo ao hemisferio sur.
Devalo: entrada da la en cuarto minguante. Fig,: chegada da noite./ Accin de baixar a
marea.
Casal: conxunto de casas que forman un grupo no medio do campo. Casa de campo.
Encirrada: incitada para que discuta ou loite.
Xeira: tempo que lle corresponde a algun para facer algo. Vez, rolda, quenda. Xornada.
Lanzal: alto e delgado, ben proporcionado.
Exercicio 2.
A: Certa.
B: Falsa (en Bos Aires agrdaos in irmn da nai).
C: Falsa (Ata o seu retorno pasan case cinco anos).
D: Falsa. (Castelao estuda Medicina por desexo do pai).
E: Certa.
F: Falsa (Ao rematar a carreira, Castelao segue frecuentando a tuna).
Exercicio 3.
Infancia de Castelao (lias 1-56). Resumo: embarca coa nai en Vilagarca, e en Bos Aires
espraos seu to, que os conduce ata o pai, en Cruz Colorada. Chmalle a atencin a
paisaxe erma e a dureza das xentes.
Mocidade (lias 57-114). Resumo: estuda Medicina por contentar ao pai, pero prefire a
festa e as artes, polas que axia destaca.
Exercicios do apartado Anlise de textos (pxina 201).
Exercicio 2.
Caracterizacin: o neno introvertido, pero emocional. O pai aparece ben vestido, dise
que curioso e viaxeiro, e que non hai orgullo na sa mirada.
Estrutura:
Primeira parte (lias 1-12): presentacin do neno, inquedo. Quere contar algo,
pero non o fai.
Segunda parte (lias 13-34): est nervioso porque o pai chega de Nova York e os
outros nenos non lle preguntan nada. Rabua aos supostos inimigos de rabia.
Terceira parte (l. 35-42): o rapaz traga as bgoas e berra para si Nova York
noso!.
Pxina 72 de 92
O conto segue unha progresin cara ao final, que a cristalizacin da rabia e as demais
emocins.
Exercicio 1.
Ton irnico e satrico: Don Celidonio tia dous cromos no comedor, con perdices e
coellos mortos... moi bonitos, Aqueles seores aseguraban anque D. Celidonio non o
vise, anque se puxo dun lado e doutro e de frente- que o rapaz se saa do cadro, anda
tia que aprender a xogar ao tresillo, e propxose adestrarse na casa.
Estilo indirecto libre: non sei por que lles poen s cadros un fondo tan feo. Achega ao
lector s ideas do personaxe.
Resposta aberta. Resposta posible: presntase a vulgaridade e ignorancia do personaxe,
por exemplo fronte ao cadro, do que di que mellor ca unha fotografa en cor. A crtica
ao materialismo aparece na continua alusin ao valor dos obxectos.
Exercicio 3.
Asucadela: rego polo que corre a auga beira dos camios. Testeiro: parte superior de
algo. Arela: desexo grande. Un home de moito porqu: un home de importancia.
Trazos lingsticos: Adxectivacin: disformes, acugulado, murchas,
fras, fidalga, gracioso, durmientos, finas, boa, esperanzado,
campesio, lucida.
Verbos de estado: era, fora.
Temporalidade verbal: (Copretritos)figuraban, chuchaba, entraban,
albexaba, tia, pousaban, era, saba, dica, atopballe,
deixbase, chambao. (Pretritos) podrecera, viviran, casara,
refloreceran. (Antepretritos) ouvira, fora, viaxara.
Expresins locativas. nas asucadelas da estrada, na sala, no testeiro mis
escuro...
Retrato: descrbense trazos fsicos (Vestido coa etiqueta fidalga do sculo XVIII tia
un sorrir gracioso...) e psicolxicos (un home de moito porqu, coecido na corte).
Relacin entre o fragmento e o visto na unidade: En Os camios da vida descrbese a
traxectoria de varias xeracins dunha familia fidalga: no pasado, un antergo de moito
poder na corte; no presente, don Caetano vivindo das rendas como un fidalgo rural
medio; no futuro virn os dous fillos: o morgado e o segundo, de quen se espera que case
ben. Tamn a novel retrata o Antigo Rxime en decadencia, representado por Misia
Xacinta.
Exercicio 1.
Tema: a dramtica volta dos emigrantes dende a visin dun neno.
Estrutura e resumo:
Introducin (lias 1-5): o pai de Miguelio volta da emigracin e o neno bota
unha ollada ao retrato.
N (lias 6-24): no peirao, o cativo busca entre os homes elegantes e ben
parecidos, pero ningn deles o pai.
Desenlace (lias 25-31): finalmente ve un home fraco abrazado nai. Non se
parece ao do retrato, pero o pai.
Resposta aberta.
Pxina 73 de 92
Actividades de Sntese e avaliacin (pxina 218).
Exercicio 1.
Prosistas das Irmandades: (Ensaio) J. Vicente Viqueira, Antn Vilar Ponte. (Ficcin)
Leandro Carr Alvarellos, Xos Lesta Meis.
Prosistas das Vangardas: Rafael Dieste, Lus Amado Carballo.
Exercicio 2.
Resumo: nunha aldea, un vello quere ver o tren. Os fillos nganse, pero apiao o neto e
van os dous. Cando pasa o tren, o neno mrao emocionado, e asegura que algn da el ir
al; o vello, en cambio, llao con tristura, pensando os adiantos que xa non dar visto.
Puntos en comn: os dous queren ver o tren e opense aos pais. Os dous reaccionan con
asombro. Diferenzas: o neno est excitado e ilusionado; o vello queda calado e tristeiro.
Importancia de Dos arquivos do trasno na nosa literatura radica na corrente narrativa
universalista na que se sita Dieste (temas universais, lecturas mltiples), e no uso
renovador que fai da fantasa, polo que se lle soe considerar como un dos fundadores do
realismo mxico, traballado despois por Julio Cortzar e Gabriel Garca Mrquez, entre
outros.
Exercicio 3.
O ncleo de mozos que deu orixe... C.
A revista Ns foi fundada... C.
A direccin literaria... B.
Tras o estalido da Guerra Civil... A.
Exercicio 4.
Un dos propsitos bsicos da revista definir a identidade de Galicia dentro dun marco
moderno e universal, sen ter que depender doutras culturas que nos administrasen os bens
culturais. De a que a revista sirva como va de comunicacin con autores europeos
(Teixeira de Pascoais, Hlderlin, James Joyce...).
Exercicio 5.
Imaxe caricaturesca. Palabras do texto: Se o xastre Nogueira foi quen fixo seor a D.
Celidonio, quen fixo seora sa muller foi a poltica.... Comentario: D. Celidonio, de
seor, s tia o traxe.
Imaxe caricaturesca: palabras do texto: De que casara, Nicasia Garca mellorara de
fsico no senso da latitude; en peso e volume gaou o que perdeu en pescozo [...] Collera
a feitura dun tarro coma os da botica [...] Mais dentro dela pouca pementa haba.
Comentario: fisicamente Nicasia engordara moito, pero por dentro segua sendo
insubstancial.
Imaxe caricaturesca: palabras do texto: Despois, co sombreiro, a peliza pescozo e o
bolso na man, ollada a certa distancia, somellaba unha seora feita e dereita. De preto, o
bafo a cheirar, cheirballe a allo. Comentario: Nicasia adoptara modais seors s na
forma externa, pero segua mantendo os hbitos miserables.
Exercicio 6.
Vicente Risco.
Narrativa: Do caso que lle aconteceu ao doutor Alveiros (1919. Relato no que o
protagonista visita a ultratumba). A coutada (1926. Narracin dialogada na que se
manifesta o desexo de voltar casa natal e ao rural). O porco de p (1928. Novela na
que se critica a imparable ascensin no poder dunha burguesa embrutecida e cega pola
riqueza material).
Pxina 74 de 92
Ensaio: Teora do nacionalismo galego (1920. Xustificacin terica e ideolxica sobre

a idea de identidade nacional). Ns, os inadaptados (1933. Breve ensaio no que se
expn a evolucin ideolxica da sa xeracin). Mitteleuropa (1934. Crnica dunha
viaxe por Centroeuropa na que comenta as crises socias que ve).
Castelao
Narrativa: Un ollo de vidro. Memorias dun esquelete (1922. Un morto relata os sucesos
dos vecios de cemiterio). Cousas (1926-1929. breves relatos sobre asuntos cotins
ilustrados polo autor). Retrincos (1934. Relatos autobiogrficos). Os dous de sempre
(1934. Novela que narra as vidas de Pedrio e Raolas dende a infancia ata a madurez).
Ensaio: Sempre en Galiza (1944. Xustificacin histrica e poltica do nacionalismo
galego). As cruces de pedra na Galiza (1950. investigacin sobre os cruceiros galegos).
Exercicio 7.
Na entrevista, Otero Pedrayo conta o significado da sa novela Arredor de si, un
testemuo da sa historia e da sa xeracin. Nela aparecen as tres etapas: o
pregaleguismo (poca de ampla formacin cultural dos protagonistas, galeguismo
(intenso compromiso de labor poltico e cultural) e etapa de posguerra (ruptura da
unidade do grupo). Na entrevista comenta a sensacin de non-pertenza da primeira etapa,
que segue a identificacin cunha terra empobrecida.
Exercicio 8.
Estrutura:
Introducin (lias 1-8). Elaboracin do cabezudo.
N (9-85). Relacin ao longo do tempo entre o cabezudo e Peito de Lobo.
Desenlace (86-93). Decadencia de Peito de Lobo e do cabezudo.
Narrador: Protagonista (Anda eu era estudiante cando se me criou no meu maxn...,
Co medo que papei..., Peito de Lobo miroume con ollos...).
Paralelismo entre o cabezudo e Peito de Lobo: dse nas tres etapas: na creacin, porque
entre os dous hai parecido manifesto; co paso do tempo, aos dous senlles espullas no
nariz. O tempo tamn os deteriora e decaen ao final.
Carcter sinttico e sen artificios: aprsase tanto no contido (pasa moito tempo nun relato
moi breve) como la lingua popular e a sintaxe sinxela.
Mestura de realismo, lirismo e humor:
Realismo: dado polo carcter autobiogrfico dalgns datos autobiogrficos
(estudante en Santiago, creador de atrezzo teatral...) e comns (festas do pobo,
ambiente marieiro...): Na praza non colla unha agulla. No adro da igrexa un
rapaz toco portaba un feixe de foguetes debaixo do brazo.
Lirismo: aparecen o modo en que set rata a evolucin das das figuras: -Fxese
no cabezudo e repare en min. O cabezudo son eu, -Al se foi o cabezudo,
seor!.
Humorismo: presente na comicidade de certas situacins: Sau o meu cabezudo
e no mesmo intre a xente escachou a rir, como faca nas comedias dos
titiriteiros, Era Peito de Lobo que quera esnaquizarnos: cabezudo e mais a
min.
Protagonismo do pobo, co que se busca a complicidade: inicialmente o antagonista un
simple marieiro (Peito de Lobo), pero co paso do tempo van trazando unha certa
amizade.
Pxina 75 de 92
16.10 Unidade 10
Actividades 1, 2, 3 e 4 do apartado Lectura (pxina223)
Exercicio1.
Eloxio: loa, louvanza. Tardia: sern, luscofusco. Raiceira: raizames, orixes. Engado:
encanto, feitizo.
Exercicio 2.
Vocabulario do eido teatral: monlogos, dilogos, actor, primeiro actor, caretas, teatro,
interpretativa, sainetesco, peza, estrea, pblico, lance...
Exercicio 3.
Coa Espaa leal o autor refrese s persoas que permanecen fieis ao goberno
republicano elixido democraticamente, dicir, aos que non se adheriron ao golpe militar
do xeneral Franco.
Exercicio 4.
Lee Strasberg.
Quen ? Fundador do Actors Studio de Nova York
Que relacin ten con Tacholas? Veo recitando un monlogo e elxiao. Para o actor foi
como se lle desen un scar.
Sabela.
Quen ? A esposa de Tacholas.
Que relacin ten con Tacholas? Acompao sempre nos festivais e comits de axuda para
os damnificados pola guerra.
Xosefa Menndez Anduria.
Quen ? Outra actriz galega afincada en Bos Aires.
Que relacin ten con Tacholas? Protagoniza con el o Primeiro Acto Patritico no Centro
Galego de Avellaneda.
Alberto Vacarezza
Quen ? Un autor de xnero sainetesco moi popular na poca.
Que relacin ten con Tacholas? Cando o actor chega a Bos Aires observa que frecuente
nos sainetes a aparicin dun personaxe caricaturesco de gallego. O actor oponse a este
tratamento e reivindica a dignidade deses personaxes.
Varela Buxn
Quen ? Autor teatral galego emigrado antes da guerra Arxentina.
Que relacin ten con Tacholas? Para Tacholas o pioneiro do perodo de posguerra.
Exercicios 1 e 2 da Anlise de textos (pxina 229)
Exercicio1.
Vinculeiro: fillo mis vello e que recibe a herdanza familiar. Figura social que
representa: o cacique.
Comentario: a peza ten un evidente fin social e didctico, que se representa tanto na crtica
beatera e supersticin (os rezos da seora Sabela representan o atraso do pas) como na
clara denuncia do caciquismo (nas palabras entre nxela e Antn).
Exercicio 2.
Pxina 76 de 92
Mtrica: combinacin de versos de arte maior (11 slabas) e menor (7 slabas), con rima
consonante (ABccACDEdFEFGHG).
Con que obra se relaciona? Con A noite estrelecida de Ramn Cabanillas, pois tamn
aqu se pretende avogar por unha lexitimacin de feitos crticos de Galicia apelando a
feitos e personaxes mticos. Neste caso, Pardo de Cela.
Actividades 1 e 2,do apartado Anlise de textos (pxina 233)
Exercicio 1.
El Rei. Caracterizacin: triste e traizoado. Palabras do texto: a falta dunha muller non
debe ser de abondo para apesarar a un poderoso. Enfadado: Por que non escoitades
con sosego as mias razns?.
O Bufn. Burln e irnico: Os frorns da croa non deixan ver os cornos. Intrigante: O
castigo desfai o crime; o que cumpre a sa vinganza. Fisicamente deforme: Quen che
iba querer a ti?.
Conexins do texto coa Materia de Bretaa: aparecen personaxes propios da saga artrica
(Arturo, Lancelote, Xenebra...). Outras obras sobre este tema: Demanda so Santo Graal
(sculos XIV.XV), Na noite estrelecida (1926), de Ramn Cabanillas, Merln e
familia (1955) de lvaro Cunqueiro, Amor de Artur (1982), X.L. Mndez Ferrn,
Todos os fillos de Galahaz (1961) de Manuel Lourenzo, Galvn en Saor (1989)
Daro Xohn Cabana...
Exercicio 2.
Tipos de personaxes:
Obxectos: a alquitara.
Entes abstractos: a sombra do ameneiro.
Elementos escenogrficos:
Simblicos: bodega, a chama do candil fai fuxir unha grea de sombras de
sombras espaventadas.
Acoutamentos (ou didascalias) moi elaborados e con alto valor expresivo: Entra
na bodega cunha lus acesa [...] e da frente xa mis ben que cavilosa, crara.
Resposta aberta.
Exercicios 1, 2, 3, 4, 5, 6 da Sntese de avaliacin (pxina 236)
Exercicio 1.
A:... Cantigas da Terra (da Corua), De Ruada (de Ourense)..
B: ... e rural, onde non falta a stira contra os poderosos.
C: ... como o dra, a simbolista, o teatro cmico e infantil, a comedia burguesa e mesmo a
pera.
D: ... Ramn Cabanillas, Antn Vilar Ponte, Armando Cotarelo Valledor, Leandro Carr
Alvarellos.
Exercicio 2.
Obra: A ponte (1903). Autor: Manuel Lugrs Freire. Comentario: teatro de
reivindicacin social onde se denuncia o caciquismo.
Obra:O Mariscal (1925), de Ramn Cabanillas. Teatro de recreacin de episodios
singulares da nosa historia e enxalzamento dos nosos mitos, como neste caso o Mariscal
Pero Pardo de Cela.
Almas mortas (1928), de Antn Vilar Ponte. Centrada na problemtica da emigracin.
Pxina 77 de 92
Exercicio 3.
O conflito manifstase no enfrontamento dos marieiros con don Miguel. Os primeiros
reclaman que o cadro vaia co fondo real do mar porque o cadro tamn lles pertence, e non
estn dispostos a renegar da identidade que representa. Don Miguel non est inicialmente
de acordo con eles.
O texto sitase no lance segundo. Xustificacin: no segundo lance cando o conflito de
agudiza e aparecen en escena os marieiros.
Exercicio 4.
A: I/ B: N/ C: N/ D: N/ E: I/ F: I/ G: N./ H: I.
Teatro das Irmandades da Fala. Acoutamentos breves e funcionais; marco espazotemporal definido: personaxes materiais (persoas).
Teatro da Xeracin Ns: acoutamentos elaborados e de gran valor expresivo; marco
espazo-temporal indefinido; personaxes materiais (persoas, animais) e inmateriais
(voces, espectros); intencin propagandstica. Teatro como arte total.
Exercicio 5.
Vicente Risco. O bufn de El-Rei (1928). Trazos temticos: drama situado nunha corte
ao estilo artrico. O bufn descbrelle ao rei a infidelidade da sa esposa. Risco traballa
sobre a relacin deformidade fsica/deformidade moral. Trazos formais: hai unha forte
caricaturizacin do Bufn (semellante de D. Celidonio en O porco de p), e tamn hai
moitos elementos simbolistas.
Ramn Otero Pedrayo. A lagarada (1928). Trazos temticos: Drama nun medio rural
embrutecido, onde os personaxes estn sometidos a paixns moi elementais. Trazos
formais: contn elementos simbolistas (xogo de sombras, parlamento das pipas na
bodega, que semella un coro grego...), carcter experimental. Acoutacins moi
elaboradas.
Castelao. Os vellos non deben de namorarse (1941). Trazos temticos: tres lances
presentan tres variacins do tpico do vello casado cunha rapaza, e todos acaban mal.
Trazos formais: teatro como arte total: palabra, msica, danza, pintura.. . Tamn hai
trazos expresionistas (mscaras, fidelidade ao esperpento...).
Exercicio 6.
Resposta aberta.
16.11Unidade 11
Actividades 1, 2, 3, 4 e 5 da Lectura (pxina 241)
Exercicio 1
Laio: queixa, lamento./ Intervalo: lapso, intre. / Solpor: ocaso, crepsculo./ Cordura: siso,
entendemento.
Exercicio 2
Ao chou: ao azar./ Ao axexo: espreita, vixiar sen ser visto./ Abrir a veda: figuradamente,
dar por iniciada unha actividade.
Exercicio 3
A: O mar bata nas rochas e o rudo era tan grande como as vacas famentas batendo nas
cortes esperando que lles boten de comer.
Pxina 78 de 92
B: O gardin Herbal senta a carraxe do Doutor cando este o miraba.

C: Os debilitados presos agardaban no Campo da Rata a que os fusilasen querendo
manterse erguidos, a pesar do vento.
D: Como disparaban na escuridade, daba a sensacin de que non disparaban a persoas,
senn ao vento.
E: Tralo fusilamento do que o Doutor sae vivo, Herbal reclleo como a unha presa de
caza.
Exercicio 4
Introducin (lias 1-27): descrbese o horror dos presos aos que se a fusilar no Campo da
Rata coruesa, e mais o dos superviventes que volveran ao crcere.
N (lias 28-99): nrrase o paseo no que vai o doutor Da Barca e o garda Herbal (a quen
o pintor avisou de que deba salvar ao doutor); reltase como o doutor sobrevive e o garda
lvao de volta.
Desenlace (lias 100-106): narracin de como a vida dos superviventes de volta no
crcere.
Exercicio 5
Resposta aberta.
Actividade 1 da Anlise de textos (pxina 251)
Exercicio 1
Trazos temticos: compromiso tico coa realidade social de Galicia na sa loita contra
as ratas, dicir, os que se opoen Historia de identidade de Galicia. Dentro do
contexto do exilio, a visin pesimista: as ratas gaan sempre, de modo que a identidade
de Galicia se ve abandonada (mosteiros, castelos...).
Trazos formais: verso libre (versos de distintas medidas: 9, 14, 8, 6, 11, e sen rima). O
ritmo acentase pola repeticin das palabras clave Galiza (versos 1 e 8), dende fai
sculos ( 3 e 8), !ratas (4, 9, 10, 18 e 19).
Actividades 1, 2 e 3 da Anlise de textos (pxina 259)
Exercicio 1
Poema de temtica paisaxstica. Xustificacin: describe a Terra Cha (pobo, arbres,
monte raso, ceo chumbo...).
Comparacin dos versos de Novoneyra: os dous poetas reparan na pequenez do ser
humano fronte magnificencia da natureza.
Exercicio 2
Presenza da Escola da Tebra. Na primeira parte o poema trata o tema da angustia
existencial caracterstico desta Escola: nun ambiente opresivo (non atopaba nada senn
penedos escuros, o vento e o mar berraban coma cans adoecidos) a voz potica expresa
a esperanza nun elemento liberador que non d chegado (por se chegaba algn da un
forasteiro ou escrito que nos dixese que existe mis al un brillo).
Exercicio 3
Anda que o tema paisaxstico, tamn hai nel unha ntima compenetracin entre a voz
potica e a natureza; isto vese na ltima estrofa, onde o home e o lume que acende entran
en conexin.
Pxina 79 de 92
As aliteracins de sons nasais (lume, ollarme, lume sin queimarme, nin fume)
recrean unha sensacin ensoadora. A anfora (Neva no, neva xa, neva no)
intensifican a presenza da neve. A metfora (O lume [...] fai de min fume) identifica ao
home co fume, porque xa forma parte da natureza.
Actividades 1,2,4,5,6 e 7 da Sntese e avaliacin (pxina 262)
Exercicio1
Lus Seoane
Biografa: (Bos Aires, 1910- A Corua, 1979). Chegou a Galicia aos dez ano se estudou
Dereito ao tempo que se aquilataba a sa vocacin artstica. E a sa ideoloxa de
esquerda e galeguista. Coa Guerra Civil volve a Bos Aires, pero regresa en 1968 para
crear o Laboratorio de Formas de Sargadelos.
Obra potica: destaca nas obras Fardel do eisiliado (1952) e Na brtema de Sant-Iago
(1955). A sa potica de compromiso coa realidade social arredor de dous temas
dominantes: a emigracin e a Historia. Adoita usar versos longos e libres, e un ritmo
marcado pola repeticin de palabras clave.
Lorenzo Varela
Biografa: (Habana, 1917- Madrid, 1978). Regresa a Galicia de neno e aqu estuda e
participa na fundacin das Mocidades Galeguistas. Tras da guerra, exliase en Bos Aires,
onde colabora con Lus Seoane. Regresa a Espaa en 1976.
Obra potica: publicou Catro poemas para catro gravados (1944) e Lonxe (1954). A
sa temtica xira en torno ao exilio e mis a personaxes histricos que haban servir
como exemplo. Combina o sobrio estilo realista (sinxelo e sen adornos) cunha esttica
moi sensorial.
Exercicio 2
Un dos continuadores da potica neotrobadoresca...: B.
O libro que reinicia a publicacin en galego...: B.
En 1949 Celso Emilio Ferreiro...: A.
X. M. lvarez Blzquez intentou...: B.
Exercicio 3
Resposta aberta.
Exercicio 4
Poema 10: lia satrica. Celso Emilio satiriza ao seareiro de ftbol vulgarizado (badoco
gregario) entre a masa (entre a mesta moitedume).
Poema 11: lia intimista. Poema amoroso dedicado a Moraima (a sa esposa): con
pronunciar o seu nome, todo vira en positivo.
Poema 12: lia cvica. Poema antibelicista que denuncia a guerra do Vietnam (nenos de
napalm, mortaldade en masa, miseria...).
Exercicio 5
Luz Pozo Garza.
Lia temtica intimista: adoita tratar do amor dende un enfoque espiritualista: O paxaro
na boca, Cdice Calixtino, Prometo a flor de loto.
Lia de compromiso social: Vida secreta de Rosala.
Uxo Novoneyra.
Pxina 80 de 92
Lia paisaxstica: a lia que o caracteriza, e nela desenvolve un ton existencial: Os

Eidos.
Lia amorosa: Muller pra lonxe.
Lia social: Poemas caligrficos.
X. L. Mndez Ferrn.
Lia da Escola da Tebra: forte carga existencial e visin fatalista respecto de Galicia:
Voce na nboa.
Lia reivindicativa: Poesa enteira de Heriberto Bens.
Lia vangardista: contina co compromiso tico, pero dende a experimentacin formal:
Con plvora e magnolias.
Exercicio 6
Galicia comparada na segunda estrofa cun ro que se estia, terra de esorecer, patria do
vento, dorna valeira, feira sen xente, noite fra, etc., termos cos que o autor quere
evidenciar o estatismo e a falta de esperanza endmicos.
Estrutura. 1 parte (estrofas 1 e 2; versos 1-15): sitase o tema e descrbese a situacin./
2 parte (3 estrofa; versos 16-18): o desexo frustrado do eu para denunciar esta
situacin.
A utilizacin de noite neste poema un smbolo que remite a Celso Emilio (Longa
noite de pedra), e representa o desacougo dos seres sometidos ao estatismo social.
Exercicio 7
Hiprbole: Toda a mgoa do mundo/ vive en min: Manuel Mara. Con esta esaxeracin
expresa o autor a sa angustia existencial.
Referencias culturalistas: e o Celtic twilight mesmo/ que concede poeta tantos saberes
fericos: Luz Pozo atribe historia celta a arte potica.
Personificacin: A terra das aradas, tenra e doce/ respira, como en sono, acubillada:
Aquilino Iglesia Alvario ten unha visin animada e humanizada da paisaxe.
Fonosimbolismo (ou aliteracin): Ollo o ceo mouro con medo antergo. Torna a abella
tobo: Uxo Novoneyra repite a vocal o para evocar a escuridade e o medo fronte
treboada.
16.12Unidade 12
Actividades 1, 2 e 4 da Lectura (pxina 267)
Exercicio 1
A: pulo./ B: biodiversidade./ C: partidario./ D: corpo.
Marxinal: secundario, que est no lmite, na marxe./ Subalterno: inferior a outro rango;
subordinado./ Inferiorizado: situado no nivel mis baixo.
Exercicio 2
Situacin da lingua galega: unha lingua en perigo de extincin debido diminucin
progresiva dos seus falantes. Precsase de accins polticas comprometidas para salvar
linguas nesta situacin.
Situacin da literatura galega: unha literatura forte, con grande calidade e variedade,
composta por un nutrido grupo de autores e de lectores.
Exercicio 4
Pxina 81 de 92
Resposta aberta. Resposta posible: como se aprecia na entrevista, Mndez Ferrn, malia o
paso dos anos, conserva o mesmo pulo comprometido e creativo.
Actividade 1 e 3 da Anlise de textos (pxina 276)
Exercicio 1
Resumo: nas sas reunins, os homes falaban de poltica, e permitan que o protagonista
quedase al escoitando, mentres as mulleres quedaban facendo tarefas na cocia. Un da,
malia oposicin da nai, a irm do protagonista queda na reunin dos homes, e aos poucos
a nai tamn se vai interesando polo que al se fala.
Ambientacin en espazo urbano: pois como mia nai saa pra o traballo, e mia irm, xa
oficiala de costureira.
Problemtica das clases desfavorecidas: e falaban de poltica e diste pas e do
estranxeiro, que moitas veces eran cousas tristes, de desterros, de presos, de folgas, de
mortos, de indultos para a cadea perpetua.
Perspectivismo: Porque a min somellbame xa que, ao principio, a mia nai faca todo o
que poda por tornar Evanxelina.
Lingua popular: como quen di co bocado na boca, a bulir, a bulir pra arrematar
axia.
Situacin da muller na poca: anda que xa estaba incorporada ao mundo laboral, a
muller segue a realizar en solitario as tarefas do fogar, parte de ser considerada allea s
actividades sociais e polticas.
Exercicio 3
Estrutura.
Introducin (lias 1-9): o narrador recibe en Vigo a visita dun sobrio de Novo
de Parmuide.
N (lias10-71): Novo de Parmuide gustaba das randeeiras e trouxo unha de
Valladolid que pendurou na eira. Cando viu que tia propiedades curativas fxose
curandeiro e pediulle ao narrador unhas palabras en latn para adobiar as
curacins. Co tempo, a xente coidaba que sandaban s os latns. Novo morreu e
a randeeira quedou abandonada.
Desenlace (lias 72-79): o narrador esqueceu as palabras latinas, as que non llas
pode dicir ao sobrio de Novo, que esperaba herdar o oficio do to.
Recurso da irona: Eu non sei cando Novo, que tivo en Valladolid un cabo [...] que saba
curar os cabalos [...] e que lle pasara receitas [...] decatouse de que o columpio tia
propiedades menciais. Valor expresivo: crea unha atmosfera de incredulidade fronte s
propiedades da randeeira.
Lingua culta: manexa unha prosa refinada e culta (adicouse escrusivamente ao arte
curatorio, eu non ousei decirlle que as palabras de ocultis eran do meu maxn. Lingua
popular: reproduce a lingua popular dos personaxes en vulgarismos (parals,
despoixas), castelanismos (antoxo, columpio) e coloquialismos (logo libraban
miu ben).
Actividade 1 e 2 da Anlise de textos (pxina 284)
Exercicio 1
Encrequenados: coas pernas e costas dobradas, inclinados, encollidos./ Petrucios: xefes
do ncleo familiar./ Ghetto: barrio establecido como marxinal.
Lia mtica persoal de Ferrn: Trata a realidade poltica e histrica con alegoras como
Terra Ancha, Tagen Ata (Terra Ancha era un pas de encrequenados mouriscos
Pxina 82 de 92
fanticos; Por entn, e fomentada por refuxiados procedentes do pas, a organizacin

exterior mantia unha grande confianza no noso triunfo a curto prazo; Uns cordiais
vencellos, en xeral, coa lonxana Tagen Ata). Tamn incle elementos autobiogrficos
(Foi, pois, neste mundo, cando cumpridos x aos meus vintetrs anos, entre ia facer parte
do consello supremo da organizacin exterior.
Organizacin ITA: unha referencia simblica coa que Ferrn alude ao grupo de
galeguistas afns Editorial Galaxia (e Ramn Pieiro), que propoan unha resistencia
cultural fronte ao franquismo. Outros intelectuais, como Ferrn ou Celso Emilio
impulsaron despois unha resistencia poltica interior na clandestinidade (fundacin do
PSG e da UPG).
Exercicio 2
Arrabaldo do norte
Tema: descricin subxectiva e minuciosa dun recuncho da casa.
Ollo cinematogrfico: Achgome mesia e percorro coa man a sa superficie lisa e
rogosa ao mesmo tempo, Ollo [...] o prato situado nun extremo da mesa de vimbio, iste
prato groseiro, branco, con restos de caldo no seu fondal, e unha pataca escura e unhas
migallas de comida....
Narrador: o protagonista quen narra en primeira persoa.
Protagonista: como o de Xoguetes... un home s, desacougado, que ten problemas
para relacionarse ben co seu medio.
Espazo: interior, e est minuciosamente descrito (obxectalismo).
Xoguetes pra un tempo prohibido
Tema: relato detallado e acelerado da volta dunha viaxe do protagonista, chegada sa
pensin, sada ao cine e volta pensin.
Tempo do relato: o ttulo da pelcula e o nome dos actores axuda a situar o relato nunha
poca concreta (os anos sesenta). Ademais, o tempo que transcorre entre a chegada e o
regreso pensin de das horas aproximadamente.
Tempo do discurso: moi rpido; nun pargrafo resmense as accins de das horas (O
taxi lvate correndo [...] subes a maleta, deixas a revista [...] miras pola fiestra e
contemplas a tristura mollada da ra. Baixas as escaleiras, atpaste coa seora da
pensin [...] e dis que vas dar un paseo, praste diante do Teatro Principal, contemplar
o cartel [...] coller unha entrada. Sentarse na butaca e emocionarse.
Narrador: omnisciente, anda que se use a segunda persoa na narracin.
Protagonista: Como o de Arrabaldo... un home s, desacougado, que ten problemas
para relacionarse ben co seu medio.
Espazo: altrnanse os interiores cos exteriores, pero en todos hai unha atmosfera
agobiante.
Relacin coa Nova Narrativa Galega: ambos os textos relacinanse cos trazos xerais desta
corrente: os protagonistas son desarraigados, sen sentido de pertenza ao grupo, sen ilusins.
Os espazos son pechados (anda os exteriores), e predominan os urbanos. Na narracin
altrnanse a primeira persoa, o monlogo interior e o pluriperspectivismo.
Exercicios da Sntese e avaliacin (pxina 288)
Exercicio 1
Narradores do exilio mis relevantes e as sas obras.
Ramn de Valenzuela: Non agardei por ningun (1957), O naranxo (1966),
Era tempo de apandar (1980).
Silvio Santiago: Villardebs (1961), O silencio redimido (1976).
Pxina 83 de 92
Trazos bsicos da sa obra: as sas producins estn fortemente condicionadas pola sa

historia persoal e social, de modo que resultan de tendencia autobiogrfica e sumamente
realista.
Como condicionan as circunstancias...? A edicin en Galicia resentiuse das
circunstancias da poca (a censura), as que algunhas s se editaron no exilio ata pasada a
ditadura, outras foron de edicin pstuma e outras permaneceron inditas.
Exercicio 2
A. Amosa unha visin crtica da sociedade e o seu compromiso coas clases populares:
Luca do Quirino..., o denanterior primeiro de maio levara a fermosa bandeira do gremio
dos canteiros que acababan de perder a folga dos catro meses (nove feridos, catro
presos...).
B. Sita a accin nun ambiente urbano: Con todo e que en Auria non se salvaba ningun
de calquera cousa que lle quixesen botar a un enriba...; No Centro de Sociedades
Obreiras; costureira de luxo, a millor da cidade.
C. Emprega unha linguaxe rica e prxima fala viva e popular: expresins coloquiais
(andar naquiles rebumbios, canta fame sandis), variedade de entoacins (canta
fame sandis, anque moitos traballadores diran, durante a folga, meio xornal semn),
alcumes (Adolfo o Charomba, o Curtao, Luca do Quirino).
Exercicio 3
Resposta aberta. Posible resposta: Cunqueiro mestura realidade e fantasa, pois defende a
imaxinacin; para el non s a capacidade de invencin, senn un modo de vida, que s
veces entra en conflito co mundo unvoco da realidade.
Exercicio 4
X. L. Mndez Ferrn. Pertencen NNG O crepsculo e as formigas, Arrabaldo no
norte; No ventre do silencio, non.
Carlos Casares. Pertence NNG Vento ferido. Ilustrsima e Os escuros soos de
Clo, non.
Mara Xos Queizn. Pertence NNG A orella no buraco; Amantia, non.
Exercicio 5
Evolucin narrativa de Casares: o texto de Vento ferido inclese na primeira etapa
narrativa do autor (na NNG) e caracterzase pola experimentacin formal (monlogo
interior, etc.) e protagonista desacougado (Se se cabrea, que se cabree). O outro texto,
de Ilustrsima, pertence segunda etapa, ambientada en moitos casos (como aqu) en
pocas pasadas, cun protagonista moito mis vitalista e unha esttica que busca a
simplicidade narrativa, fra dos artificios que entorpecen a identificacin do lector.
Exercicio 6
Eduardo Blanco Amor
Biografa: Ourense, 1897- Vigo, 1981. En Ourense entra en contacto con ambientes
culturais (Xeracin Ns), e logo emigra Arxentina, onde desenvolve actividades
intelectuais. Logo da guerra, queda en Amrica ata 1965, ano da volta a Galicia, onde
realizar labores xornalsticos e culturais.
Obras representativas: A esmorga (1959), dentro do realismo social, conta a historia
des tres personaxes marxinais. Xente ao lonxe (1962), obra de compromiso social
ambientada no Ourense de principios do XX. Os biosbardos (1972) relatos en torno a
episodios da infancia.
lvaro Cunqueiro
Pxina 84 de 92
Biografa: Mondoedo. 1911- Vigo, 1981. Inicia a sa creacin nas pxinas da Revista
Ns e forma parte do Partido Galeguista ata a Guerra Civil. Posteriormente realiza un
intenso labor xornalstico (director do Faro de Vigo) e literario (membro da Real
Academia Galega en 1961).
Obra destacada: Merln e familia (1955), As crnicas do Sochantre (1956) e Se o
vello Sinbad volvese s illas (1972) son as sas principais novelas dentro do realismo
mxico (mestura o mundo da Galicia tradicional co dos mitos literarios universais).
Escola de mencieiros (1960), Xente de aqu e de acol (1971) e Os outros
feirantes (1979) son tres libros de relatos no mesmo estilo, pero mis centrados na
tipoloxa tradicional galega.
Xos Lus Mndez Ferrn
Biografa: Ourense, 1938. Estuda en Santiago, onde entra en contacto co galeguismo
clandestino e inicia a sa narrativa. En Madrid forma parte do grupo Brais Pinto. Reside
un tempo en Oxford, onde se embebe de Tolkien e dos poetas anglosaxns. Desde a
dcada dos 60 desenvolve un forte compromiso poltico.
Obra destacada: Percival e outras historias (1958), O crepsculo e as formigas (1961)
e Arrabaldo do norte (1964) participan das constantes da NNG. Na sa obra posterior
(Retorno a Tagen Ata, 1971; Elipsis e outras sombras, 1974; Amor de Artur, 1982;
Arnoia, Arnoia, 1987, Bretaa, Esmeraldina, 1987; Arraianos, 1991 e No ventre
do silencio 1999) alterna os contidos de forte compromiso poltico co seu peculiar estilo
de realismo mxico-pico.
16.13Unidade 13
Exercicios 1, 2 e 4 da Lectura (pxina 293)
Exercicio 1
A: burcrata./ B: panexrico./ C: correlixionario./ D: trasfega./ E: lizgairo.
Exercicio 2
Verdade de p de banco: algo que evidente./ Moveu algns fos: fixo xestins, ou
usou influenzas para conseguir algo.
Exercicio 4
Resposta aberta. Posible resumo: Cunqueiro estaba preocupado porque non poda estrear o
Hamlet en Madrid. O cnsul uruguaio suxeriulle que falase con polticos paisanos.
Manuel Fraga moveu os fos ata o delegado; este, andaluz, escusouse dicindo que
coidaban que era un plaxio de Chspir. Lugrs Freire relata a estra, comparando a dureza
deses tempos cos da Repblica, e menciona que un funcionario comprobaba o decoroso do
traxe das actrices cun metro.
Exercicio 1 da Anlise de textos (pxina 299)
Exercicio 1
Resposta aberta. Posible resumo: o coro confrmalle ao prncipe que o vello rei foi
asasinado polo irmn, e que o propio prncipe fillo do asasino. Hamlet pdelle ao coro
que non cale, para que o rudo lle impida cavilar.
Esquema: Rei vello Raa- Rei novo- Hamlet- Coro.
Pxina 85 de 92
Funcin do coro: funciona como un personaxe que fala con Hamlet na intimidade.
Xustificacin: o coro fai de contraste coa voz de Hamlet: infrmao, contstalle, escitao,
etc.
Exercicios 1 e 2 da Anlise de textos (pxina305)
Exercicio 1
Tema: unha reflexin sobre o poder e quen o manexa, aplicado especulacin
urbanstica.
A obra est situada a fins dos anos 60, un momento de incontrolada expansin urbanstica
cara finais da ditadura.
Un grupo de dramaturgos, entre os que est Xohana Torres, expresan a sa preocupacin
sociopoltica e fan un teatro sobre temas de actualidade e de denuncia social.
Palabras de Ruth: Por que a lei est sempre na boca do fortes?, poden e puxan.
Primeiro a expropiacin de Lamiro do fondal. Que pagaron. O que lles deu a gana,
Que nos deixen en paz! Que se vaian axia, Dan!.
Acoutacins: (Con fasto), (a falar rexo), (Enrabexada), (Con decisin).
Exercicio 2
Resumo: na fronteira, Electra para a falar con Labrador, quen lembra cando Agamenn
(pai de Electra) foi guerra e lamenta non telo acompaado, porque agora estn en
decadencia. Electra confa na vinganza contra os traidores (sa nai e o amante) que
cambiaron un pas prspero por un inmundo.
Sinopse de Electra, de Eurpides: Agamenn asasinado pola sa dona, Clitemnestra,
quen entrega sa filla Electra a un labrego para que, ao non casar cun nobre, non poida
reclamar o seu dereito de sucesin. Electra casa cun labrego que a respecta e un da chega
de incgnito Orestes (seu irmn) para convencela de vingrense contra a nai. Tras matar
nai, Orestes sente remordementos e expulsado, e Electra casa cun nobre.
Relacin entre a peza de Eurpides e a de Lourenzo: Lourenzo sita a sa peza no inicio
da de Eurpides, cando anda Orestes non chegou, pero Electra xa pensa na vinganza.
Exercicios 1, 2, 3, 4, 5 e 6 da Sntese e avaliacin (pxina 308)
Exercicio 1
A obra Os vellos non deben......: B (Pola Compaa Maruxa Villanueva).
Entre os dramaturgos que viviron o exilio...; C (E. Blanco Amor e L. Seoane).
Varela Buxn cultivou...: A (o ruralismo humorstico).
A accin de A soldadeira...: C (das Guerras Irmandias no sculo XV).
Exercicio 2
A dramtica social:
Daniel Cortezn: Prisciliano (1970), Xelmrez ou a gloria de Compostela
(1974), Os irmandios (1977), Castelao ou a paixn de Galicia (1986-1997).
Xohana Torres: A outra banda do Iberr (1965), Un hotel de primeira sobre o
ro (1968).
O grupo de Ribadavia:
Euloxio Rodrguez: Zardigot (1973), O cabodano (1974), Azos de esguello
(1989), Unha macana de dote (1990), Maremia (1996).
Pxina 86 de 92
Manuel Lourenzo: Traxicomedia do vento de Tebas... (1978), Electra (1994),

Xoana (1991), Erros e ferros de Pedro Madruga (1991), Veladas
indecentes (1996), Insomnes (2004)
Roberto Vidal Bolao: Ledaas pola morte do meco (1977), Laudamuco,
seor de ningures (1977), Agasallo de sombras (1985), As catas escuras
(1997), Saxo tenor (1993), A pera de a patacn (1998).
Exercicio 3
Resumo: celbrase unha audiencia pblica que non asiste ningun. Nin o xuz nin o
secretario len o sumario. O primeiro comparecente un home que case non pode andar,
pero fano axeonllarse diante da Lei. s preguntas de qu lle doe, o home di que a vida,
pero respndenlle que para a Lei a vida algo provisional.
Tema: crtica do poder a travs do esperpento.
Relacin do fragmento coa dramaturxia de Blanco Amor: o texto pertence terceira etapa
do autor, na que aborda a denuncia social e poltica por medio do esperpento e a
caricatura: o xuzo pblico e hai rudo de xente, pero non asiste ningun; o acusado non
ten nome (presunto), e trtano de forma desptica; o secretario aparece caricaturizado
(anano); a acta xudicial un rolo de papel hixinico; as voces en off acentan o ton
pardico.
Exercicio 4
Resposta aberta. Posible resposta: o texto conta que Manuel Lourenzo e Francisco Pillado
deciden crear o grupo teatral O Facho, pero descoecen a anterior tradicin dramtica
galega probablemente polo escurantismo da poca neste terreo. Estaban entusiasmados
pero eran conscientes de que a censura non lles deixara pasar Os vellos... de Castelao.
estrea, sobre textos de Rosala, Seoane e Carlos Muiz, aparece Leandro Carr
Alvarellos, director da Escola Dramtica Galega na dcada dos 20, quen lles explica a
historia do teatro galego dende o rexurdimento ata a sa poca.
Exercicio 5
A: Lia histrica. Xustificacin: no texto aparece Xoana a Louca.
B: Lia do teatro inmediato. Xustificacin: hai unha crtica contra a sociedade actual:
suba da bolsa, privatizacin dos hospitais...
C: Lia clsica ou mtica. Xustificacin: recreacin do personaxe clsico de Antgona.
Exercicio 6
Vidal Bolao foi actor de teatro, pero...: falso (foi actor de teatro pero tamn traballou na
televisin e no cine).
Nas sas primeiras obras...: certo .
A obra Agasallo de sombras...: falso (cntrase na figura de Rosala).
Obras como Saxo tenor... : certo.
Vidal Bolao faleceu...: certo.
16.14Unidade 14
Exercicios 1, 2 e 3 da Lectura (pxina 313)
Exercicio 1
Alegacin: argumentacin, oral ou escrita, de feitos en defensa da causa de quen o
presenta.
Pxina 87 de 92
Deturpar: facer que algo perda a sa forma ou estrutura orixinal.

Contencioso: materia sobre a que se disputa nun xuzo e forma na que se litiga.
Espelido: que acta con coidado, rapidez e astucia.
Exercicio 2
Bitcora: caixa, xeralmente de madeira e con forma cilndrica, fixada na cuberta dun
barco e preto do temn e que contn a agulla de bitcora na parte superior e aos lados ten
os imns correctores da deriva.
Agulla de bitcora: agulla nutica con imns e esferas compensadoras da desviacin
magntica.
Caderno de bitcora: libro de a bordo que leva o temoeiro e no que se anotan a direccin
e forza do vento, o estado do mar, os faros de sinalizacin, o rumbo e a hora.
Bitcora (na lectura): tamn chamado blog, un sitio web periodicamente actualizado
que recompila textos ou artigos dun ou varios autores. Habitualmente, os lectores poden
escribir un comentario e estableceren dilogos.
Exercicio 3
A: falso (inicialmente o gaador do premio Gonzlez Garcs foi Eduardo Estvez).
B: certo.
C: certo.
D: falso (Romn Raa un poeta vigus).
E: certo.
Exercicio 2
Scherezade un personaxe das Mil e unha noites que, para salvar a vida, cativa cada
noite ao rei que a quere matar cun conto que deixa inacabado ata o da seguinte.
Neste poema, tanto a narradora rabe como o eu potico pasan a noite sen durmir: ela a
contar contos, el sufrindo pola ausencia do amor.
Responde ao esquema da dcima: dez versos de arte menor (8 slabas) con rima
consonante: abbaaccddc.
Tema: un tema amoroso, pero o amor non aparece como realizado. un tema universal.
Forma: emprega un esquema estrfico clsico (algo comn na sa potica); bota man de
referencias culturalistas (Scherezade) e convrteas nun xogo intertextual ( dicir, os dous
textos dialogan entre si), algo comn nos poetas dos 90.
Exercicio 6
Mara do Cebreiro e Lupe Gmez pertencen promocin de poetas dos 90 e, como outras
autoras desta promocin, abordan temas de compromiso social: neste caso, o feminismo.
O texto de Mara do Cebreiro establece un xogo intertextual cunha frase de Caldern de la
Barca. O texto de Lupe Gmez distnguese polo nivel coloquial e estilo directo da
linguaxe.
As das propoen romper cos prexuzos sobre a muller e a sa educacin.
Mara do Cebreiro: A mia educacin coincidiu coa dos prncipes?; Como herdeiras
dscolas tivemos que nos domesticar.
Lupe Gmez: Antes dicanme que colocase ben unha perna sobre a outra. Que fose
feminina.
Pxina 88 de 92
Exercicios 1, 3 e 5 da Anlise de textos (pxina 326)
Exercicio 1
Libro: A Biblia. / Tabao: insecto da orde dos dpteros, de forma parecida mosca, pero
mis grande, que pica ao gando e s persoas para chucharlles o sangue./ Teimoso: que
teima ou porfa nas sas ideas; cazurro, obstinado./ Devecer: desexar con ansiedade./
Unxido: a quen se lle aplicaron os leos consagrados.
Resumo: Don Sancho, rei de Castela, charla co seu irmn, Don Garca, rei de Galicia, a
quen ten preso por negarse a cederlle o seu reino. Don Sancho prgalle que ceda a favor
del, pasa ser a cambio libre e rico; mesmo lle ofrece deixalo como rei de Galicia baixo o
seu imperio, con tal de ser mis poderoso ca Afonso, o irmn rei de Len. Don Garca
ngase, alegando que o nico lextimo rei de Galicia e que eles son uns usurpadores.
Riqueza lxica (primoxnito, candeas, postura de homenaxe, desaluto, vasalo,
unxido...). Perodos sintcticos con variedade de nexos (quen, que, mais,
senn, coma, pois, anda que, se...). Palabras cultas (primoxnito,
desaluto, unxido, usurpadores...).
Resposta aberta. Posible resposta: Afonso, Sancho e Garca son fillos do rei Fernando I.
morte do pai, o testamento declara reis aos tres infantes: Afonso de Len, Sancho de
Castela e Garca de Galicia. Garca reina en Galicia entre 1065 e 1072. Mais os dous
maiores estn desgustados, e en 1072 acordan desposur a Garca. En 1073 foi preso e
conducido ao castelo de Luna (Len), onde permaneceu ata a sa morte en 1090. A este
perodo corresponde o fragmento da novela de Daro Xohn Cabana.
Exercicio 3
Resumo: un grupo de falanxistas est queimando libros. Cae nas sas mans Poeta en
Nueva York, de Lorca, e mndano fogueira de inmediato, por ser Lorca un poeta
repudiado. A seguir, chegan a Seis poemas galegos, tamn de Lorca, e estranse de
que escribise en galego. Samos, o xefe, deduce que debeu escribilo o ano anterior, cando
visitou Galicia coa sa compaa de teatro La Barraca. S pasou un ano, pero xa eran
outros tempos.
Tema: a barbarie contra a liberdade e contra a cultura.
Narrador: sase un narrador omnisciente en 3 persoa (era, lera, abriu, leu,
soltou...): coece os feitos e o que pensan os personaxes (Ese nome si que lle soaba a
Paraleleppedo, o mozo Paraleleppedo pensou que pouco tia que ler).
En que momento histrico...? En 1936 comeza a Guerra Civil e dse unha dursima
represin.
Que escritor galego...? Eduardo Blanco Amor, amigo de Lorca, que o acompaou aquel
mes de agosto en que estivo en Galicia con La Barraca.
Que se pretende expresar coa frase...? Para o rxime ditatorial, a situacin sociocultural e
poltica anterior deba suprimirse; consideraban que ese era o Ano I dunha nova era que
acabara con todo o anterior e na que s caba a ideoloxa fascista.
Exercicio 5
Tema ou idea principal: a emancipacin da muller (a sa autonoma para estudar, traballar
e administrar libremente a sa existencia).
Ideas secundarias: a posibilidade de crear artificialmente unha lingua universal, a fin das
guerras e a consecucin da paz entre os pobos.
Exercicio 1
Pxina 89 de 92
unha farsa, dicir, unha peza breve de claro ton burlesco e caricaturesco. Como moitas
farsas, critica unha situacin social (neste caso, o estamento eclesistico), e faino levando
os personaxes dos cirurxins e do arcebispo, en clave humorstica, ata a caricatura e a
ridiculizacin.
Resumo: os cirurxins examinan o arcebispo, que sofre grandes dores e mareos. O
arcebispo esixe que lle digan o que ten e os mdicos dinlle que est embarazado.
Humor: a comicidade reside, por exemplo, na propia situacin absurda do embarazo do
arcebispo, e tamn na divertida e rpida serie de sucesos durante o exame mdico
(ARCEBISPO.- Salvede-me!/ CIRURXIN UN.- Baixemos-lle a cabeza!/
CIRURXIN DOUS.- Elevemos-lle o cu!/ ARCEBISPO.- Ai!).
Stira: a crtica satrica cntrase na figura do Arcebispo, que bebedor, dspota e que por
riba est preado.
Trazos formais:
Coidado uso da lingua: ausencia de castelanismos, riqueza lxica (expiar,
piedoso, verdecendo, auga benta, rosmades...); frases feitas (poendo
verde, Os maos tragos, canto antes); variedades de rexistros: popular
(Amodo, as amodio), culto (aplicados os principios da ciencia hipocrtica,
ero brevis, preatus es!).
Teatralidade das situacins: a escena dos tres cirurxins examinando ao arcebispo
dalle ao autor moito xogo para desenvolver a stira.
Ritmo escnico: moi interesante como o autor, coa sucesin de accins e
intervencins breves dos personaxes durante a revisin mdica, dilata e
prolonga a tensin dramtica vez que crea un efecto cmico e de intriga,
resolto ao final co clmax da noticia do embarazo.
Exercicio 3
Contido: a soidade, a incomunicacin e a deshumanizacin: os personaxes falan no que
parece un dilogo de xordos (EL.- Quere beber? / ELA.- Non somos mis que auga... /
EL.- bo chorar. / ELA.- Nun 80%.../ EL.- O que faga falta./ ELA.- Un 80% de ns
auga...); os personaxes non teen nome, hai certa deshumanizacin ao citalos mediante
pronomes persoais (El, Ela).
Forma: ton ldico nos dilogos: xgase co equvoco do dobre sentido das palabras (EL.Vai calor, eh? / ELA.- 1300. / EL.- Como? / ELA.- 1300 graos a dentro..., EL.- [...]
e al fiseche a boca auga.../ ELA.- Aah! (Rompe a chorar) Auga!).
Simplificacin temtica e estrutural: a obra cntrase, sen mis, no encontro casual de
das persoas (sen nome propio) na sala de espera dun forno crematorio. Esta situacin,
desenvolta a travs de s dous personaxes e cunha escenografa mnima, constite toda a
estrutura da obra.
Exercicios 1, 2, 3, 4, 5 e 6 da Sntese e avaliacin (pxina 336)
Exercicio 1
Poetas dos 80.
Caractersticas: recupranse temticas intimistas, introducen a metapoesa e
tamn se aborda o telurismo; formalmente, linguaxe e estilo moi elaborados, e
acoden con frecuencia ao culteranismo.
Exemplos: Achgate pousndote como unha leve onda sobre esta fina area/ dos
corpos (Miguel Anxo Fernn-Vello); No silencio entre dous versos, Nestas
palabras que escollo (ramiro Fonte); as rbores penetran no seu silencio / as
races do universo beben males / os secretos orballos / fresca auga que canta / ro
de altas palabras, (Xavier Seoane).
Pxina 90 de 92
Poetas dos 90.

Caractersticas: tratan temas universais mais cun ton vivencial; tamn abortan
temas sociais (antibelicismo, feminismo...); formalmente, usan unha linguaxe
mis directa e coloquial e eliminan barreiras entre xneros e entre artes.
Exemplos: As notes de Scherezade / enchronse de relatos (Miro Villar);
Comprobamos qu ben encaixan as mias coxas nas tas dbidas, rase unha
vez / ... e ao final do conto / a carapuchia era unha loba (Yolanda Castao);
Eu nin sequera saba /onde tia as pernas (Lupe Gmez).
Exercicio 2
Ramiro Fonte fai uso...: certo.
Nas sas ltimas obras, Fernn Vello cntrase...: falso (aborda a temtica social).
Na poesa de Miro Villar...: falso (emprega con frecuencia estrofas clsicas como a
dcima ou o soneto).
En 1977, Ramiro Fonte...: certo.
Yolanda Castao gusta de...: certo.
Miro Villar fundador da...: falso ( Fernn Vello. Miro Villar participou noutros
proxectos editores como Edicins do Dragn).
Exercicio 3
Parte 1 (lias 1-5) fala da familia materna;lembra os tos e a opinin que estes teen da
aldea.
Parte 2 (lias 5-14): descricin da casa e da avoa.
Parte 3 (lias 15-38): recordos do tempo pasado al, do decorrer das estacins e da
infancia.
O protagonista fala da casa da avoa e descrbea minuciosamente, as como familia e
como lembran o tempo pasado na aldea (a casa de pedra, a avoa Herminia, a cadela
Princesa, as moscas...), pero ningn deles quere vivir al: no fondo, eran uns rapaces da
cidade que non pertencan xa ao mundo da aldea (eran extraterrestres naquel lugar).
Exercicio 4
A: Os libros arden mal.
A: Recuperacin da memoria histrica centrada nas vtimas da Guerra Civil.
A: Manuel Rivas.
B: Morte de rei.
B: Recreacin histrica da figura de Don Garca, derradeiro rei de Galicia.
B: Daro Xohn Cabana.
C: Herba moura.
C: Historia de tres mulleres que se negan a seguir os camios trazados.
C: Teresa Moure.
D: Polaroid.
D: Representacin crtica da sociedade galega de hoxe.
D: Suso de Toro.
Exercicio 5
Resposta aberta. Posible resposta: o noso teatro actual goza do maior desenvolvemento da
sa historia. Entre os factores que propician esta situacin estn: a consolidacin de
Pxina 91 de 92
compaas e grupos profesionais, includo o Centro Dramtico Galego (compaa

institucional); a existencia dalgunhas salas estables e de circutos teatrais; a proliferacin
de festivais dramticos e de premios teatrais; o nacemento de diversos centros de
formacin teatral (pblicos e privados); a aparicin de coleccins e revistas especializadas
en teatro; a eclosin do teatro infantil e de monicreques.
Por outra parte, tamn xorden novas promocins de autores dramticos: promocin dos
80 (Xess Pisn, Miguel Anxo Fernn Vello, Roberto Salgueiro...) e promocin dos 90
(Gustavo Pernas, Cndido Paz, Imma Lpez Silva, Antnio Souto, Rubn Ruibal...).
Exercicio 6
Presenza do humor: o dobre sentido e as connotacins sexuais de certas intervencins
(estaba tocando... as partes [...] as, coa man aberta, como quen toca un piano... de
cola...).
Metateatro: reflexins do propio personaxe sobre a presenza do pblico e o seu papel (A
verdade, vir ao teatro para isto. Polo menos, o pblico do estadio protesta, berra, canta ,
levntase...).
Interaccin co pblico: apelacins directas do personaxe ao pblico (E vostedes que?
A calados, mirndome ir e vir).
Lingua coloquial: especialmente nas intervencins do personaxe: expresividade na
entoacin (E vostedes que?, Ven?, estbanlle tocando... as partes); palabras
comodn (non gran cousa); sinxeleza de estruturas (E vostedes que? A calados,
mirndome ir e vir. A verdade, vir ao teatro para isto); uso de diminutivos afectivos e de
formas apocopadas (formalios, Rafa).
Pxina 92 de 92

Lingua Galega II

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Lingua Galega II

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional

Gua didctica do alumnado de bacharelato

Lingua galega e literatura II

Bacharelato a distancia semipresencial

Lingua galega e literatura

Silvia Gaspar Porras

Unidade 1. As funcins sociais da lingua .............................................................11

Unidade 2. Conflito e diglosia ................................................................................13

Unidade 6. O galego no sculo XX ........................................................................21

Unidade 5. A lingua estndar .................................................................................19

Unidade 4. As variedades dialectais......................................................................17

Unidade 3. O galego en vas de normalizacin.....................................................15

Unidade 7. O galego hoxe.......................................................................................23

Actividades de titora .................................................................................................. 24

Unidade 8. Primeiro terzo do sculo: a lrica ........................................................25

10. Unidade 9. Primeiro terzo do sculo: a prosa.......................................................27

11. Unidade 10. Primeiro terzo de sculo: o teatro ....................................................29

12. Unidade 11. Entre 1936 e 1976: a lrica..................................................................31

13. Unidade 12. Entre 1936 e 1976: a prosa ................................................................33

14. Unidade 13. Entre 1936 e 1976: o teatro ................................................................35

15. Unidade 14. A literatura actual ...............................................................................37

16. Solucins s actividades de autoavaliacin........................................................39

16.2 Unidade 2 ................................................................................................................... 42

Exercicios do apartado A lingua e os falantes (pxina 36)...............................................................42

16.3 Unidade 3 ................................................................................................................... 46

16.4 Unidade 4 ................................................................................................................... 51

16.5 Unidade 5 ................................................................................................................... 54

16.6 Unidade 6 ................................................................................................................... 59

16.7 Unidade 7 ................................................................................................................... 63

16.8 Unidade 8 ................................................................................................................... 68

16.9 Unidade 9 ................................................................................................................... 72

16.10 Unidade 10 ................................................................................................................. 76

16.11 Unidade 11 ................................................................................................................. 78

16.12 Unidade 12 ................................................................................................................. 81

16.13 Unidade 13 ................................................................................................................. 85

16.14 Unidade 14 ................................................................................................................. 87

O libro de texto seleccionado Lingua e Literatura II. Bacharelato (2009). Editorial

A lingua e os falantes: contidos de tipo terico-prctico sobre sociolingstica,

O curso acadmico divdese en tres avaliacins. De cara a un mellor manexo dos

Primeira avaliacin: comprende as cinco primeiras quincenas e nela estudaremos as

En cada unha das unidades da gua atopar os seguintes apartados:

Criterios de avaliacin: indcanse os contidos que debe dominar ao rematar a unidade.

As titoras lectivas (colectivas e de asistencia obrigatoria) dedicaranse a abordar os

Recomendamos a lectura dalgunhas das seguintes obras:

Unidade 1. As funcins sociais da

Suxestins para o estudo

Unidade 2. Conflito e diglosia

Suxestins para o estudo

Realice as actividades 1 e 4 da pxina 36 para reflexionar verbo dos contidos tericos

Unidade 3. O galego en vas de

Suxestins para o estudo

Realice a actividade 1 da pxina 63 para practicar a estrutura do texto.

Unidade 4. As variedades dialectais

Suxestins para o estudo

Realice as actividades 1 a 11 do apartado Competencia lingstica (pxinas 92 e 93)

Unidade 5. A lingua estndar

Suxestins para o estudo

Realice as actividades 2, 3, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 e 10 do apartado Competencia lingstica

Unidade 6. O galego no sculo XX

Suxestins para o estudo

palabras e anlise morfolxica. Asimile a clasificacin dos monemas (seralle til o

Unidade 7. O galego hoxe

Suxestins para o estudo

Unidade 8. Primeiro terzo do sculo: a