Filosofia Cidadania

Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional
e Innovacin Educativa
Gua didctica do alumnado de bacharelato

semipresencial
Filosofa e cidadana
Ensinanza
Bacharelato a distancia semipresencial
Tipo de documento
Gua do alumnado
Curso
Materias
Comn
Nome da materia
Filosofa e cidadana
Autor/a ou autores:
Maximino Fernndez Domnguez
Pxina 1 de 47
Pxina 2 de 47
ndice
1.
Introducin.................................................................................................................6
Distribucin temporal das unidades....................................................................................................6
Libro de texto ......................................................................................................................................6
Estrutura da gua didctica .................................................................................................................6
Metodoloxa de estudo .......................................................................................................................7
Titoras lectivas e de orientacin ........................................................................................................7
2.
Actividades a realizar en cada unha das unidades ................................................8

2.1
Unidade 1: A filosofa e o mundo do saber ................................................................... 8

Criterios de avaliacin ........................................................................................................................8
Actividades de autoavaliacin ............................................................................................................8
Actividades .........................................................................................................................................8
TEXTOS......................................................................................................................................................8
CUESTINS (responda s seguintes cuestins). ....................................................................................9
2.2
Unidade 2: As preguntas fundamentais da filosofa ...................................................... 9

Criterios de avaliacin ........................................................................................................................9
Actividades de autoavaliacin ............................................................................................................9
Actividades .........................................................................................................................................9
TEXTOS......................................................................................................................................................9
2.3
Unidade 3: A filosofa como racionalidade terica....................................................... 10

Criterios de avaliacin ......................................................................................................................10
Exercicios de autoavaliacin ............................................................................................................10
Actividades .......................................................................................................................................10
TEXTOS....................................................................................................................................................10
2.4
Unidade 4: A filosofa como racionalidade prctica..................................................... 11

Actividades .......................................................................................................................................11
TEXTOS....................................................................................................................................................11
2.5
Unidade 5: As concepcins filosficas do ser humano............................................... 12

Actividades .......................................................................................................................................12
TEXTOS....................................................................................................................................................12
2.6
Unidade 6: Dimensin natural do ser humano ........................................................... 13

Actividades .......................................................................................................................................13
TEXTOS....................................................................................................................................................13
2.7
Unidade 7: Dimensin social e cultural do ser humano.............................................. 14

Actividades .......................................................................................................................................14
TEXTOS....................................................................................................................................................14
2.8
Unidade 8: A dimensin lingstica e simblica do ser humano .................................. 15

Pxina 3 de 47
Actividades de autoavaliacin ..........................................................................................................15

Actividades .......................................................................................................................................15
TEXTOS....................................................................................................................................................15
2.9
Unidade 9: Fundamentos antropolxicos da accin moral ......................................... 16

Actividades .......................................................................................................................................16
TEXTOS....................................................................................................................................................16
2.10 Unidade 10: As teoras ticas ante os retos da sociedade actual ............................... 17
Actividades .......................................................................................................................................17
TEXTOS....................................................................................................................................................17
2.11 Unidade 11: Sociedade, poder e lexitimacin ............................................................. 18

Criterios de avaliacin: .....................................................................................................................18
Actividades .......................................................................................................................................18
TEXTOS....................................................................................................................................................18
CUESTINS (responda s seguintes cuestins) .....................................................................................18
2.12 Unidade 12: Estado democrtico e cidadana global .................................................. 19

Actividades .......................................................................................................................................19
TEXTOS....................................................................................................................................................19
2.13 Unidade 13: A construcin filosfica da cidadana ...................................................... 20

Actividades .......................................................................................................................................20
TEXTOS....................................................................................................................................................20
3.
Solucins s actividades de autoavaliacin.........................................................22

UNIDADE 1.......................................................................................................................................22
Solucins aos exercicios do apartado REPASA.......................................................................................22
Solucins aos exercicios de AUTOAVALIACIN.....................................................................................29
UNIDADE 5.......................................................................................................................................29
UNIDADE 6.......................................................................................................................................31
UNIDADE 8.......................................................................................................................................34
Solucins ao exercicio de AUTOAVALIACIN ........................................................................................40
UNIDADE 9.......................................................................................................................................40
UNIDADE 13.....................................................................................................................................46
Pxina 4 de 47
Pxina 5 de 47
1.
Introducin
Esta gua didctica consta de tres grandes apartados:
Introducin.
Actividades correspondentes a cada unidade.
Solucionario, que incle as solucins das actividades de autoavaliacin.
Distribucin temporal das unidades
1 trimestre. Bloque temtico 1 (unidades 1, 2, 3, 4).

2 trimestre. Bloque temtico 2 (unidades 5, 6, 7, 8).
3 trimestre. Bloque temtico 3 (unidades 9, 10, 11); bloque temtico 4 (unidades
12, 13).
Libro de texto
Esta gua didctica segue en todo os contidos do libro de texto seguinte:

Filosofa e Cidadana
Autores: Moiss Lozano Paz, Modesto Lpez Bouzas, Patricia Figueroa Rocrguez, Jos L. Martnez Costas.
Editorial: Mc Graw Hill.
O libro de texto desenvolve trece unidades distribudas ao longo de catro bloques temticos. Os contidos de cada unidade divdense en apartados enumerados (1.1, 1.2, 1.3, etc.)
e dentro destes apartados aparecen subapartados sinalados con letras (A., B., C., etc.) .
Tamn, en cada unidade figuran os apartados denominados Focaliza e Taller de filosofa, que permiten completar e ampliar os contidos do tema,
O libro de texto vn acompaado dun CD que facilita a labor de estudo das unidades
(dicionario, esquemas, exercicios, etc.).
Estrutura da gua didctica
Cada unidade vn estruturada en tres apartados:

-Criterios de avaliacin: son os indicadores sobre que o que o alumno debe ter
aprendido ao finalizar a unidade e servirn de referencia para a avaliacin do alumnado.
-Actividades de autoavaliacin: estn dirixidas a avaliar o grao de comprensin do estudo das unidades, e divdense en tres apartados:
-Definicin de CONCEPTOS E TERMOS (coas solucins no libro de texto).
-Cuestins do apartado REPASA do libro de texto (coas solucins ao final da gua didctica).
-Exercicios de AUTOAVALIACIN (coas solucins ao final da gua didctica).
Actividades: estn dirixidas a completar o estudo das unidades (as dbidas que orixinen reslvense nas titoras de orientacin) e divdense en dous tipos:
TEXTOS: corresponde a unha seleccin de textos e cuestins de cada unidade.
CUESTINS: son preguntas de carcter amplo de cada unidade.
Ao final da gua didctica figuran as solucins das cuestins do apartado REPASA e
Pxina 6 de 47
dos exercicios de AUTOAVALIACIN.

Metodoloxa de estudo
Dado o carcter a distancia desta modalidade de bacharelato, o estudo ten que ser autnomo, e nese sentido suxerimos a seguinte metodoloxa:
1. Lectura atenta de cada apartado, na que se procura unha comprensin xeral, aclarando as dbidas que xurdan sobre o significado dos conceptos ou termos.
2. Lectura por segunda vez na que se sublian os contidos significativos.
3. Elaboracin dun resumo coherente a partir dos contidos subliados.
4. Elaboracin dun esquema ou mapa conceptual dos contidos.
5. Realizacin dos exercicios do apartado ACTIVIDADES, da gua didctica.
6. Estudo comprensivo memorstico dos contidos.
7. Realizacin das ACTIVIDADES DE AUTOAVALIACIN da gua didctica.
Titoras lectivas e de orientacin
Debido ao carcter semipresencial destas ensinanzas, as titoras lectivas supoen unha

sesin semanal e van dirixidas a abordar os aspectos fundamentais da materia e a orientar
o alumno no estudo autnomo das unidades.
O alumno debe levar s titoras lectivas as unidades preparadas (segundo o calendario
lectivo que lle indicar o titor).
Nese sentido, suxerimos como modo de preparacin e estudo das unidades a metodoloxa anteriormente exposta.
As titoras de orientacin estn dirixidas a solucionar as dbidas que suscite no alumnado o desenvolvemento das actividades, e a realizar as aclaracins que xurdan no estudo
da materia, e tamn a dar as orientacins necesarias para resolver os problemas que atope
o alumnado cando desenvolve o seu traballo autnomo de estudo.
De acordo coa gua didctica as dbidas que xurdan na realizacin do apartado
ACTIVIDADES resolveranse nestas titoras.
Pxina 7 de 47
2.
Actividades a realizar en cada unha

das unidades
2.1
Unidade 1: A filosofa e o mundo do saber

Criterios de avaliacin
Distinguir claramente entre mito e logos.

Determinar a orixe da filosofa.
Diferenciar o saber filosfico fronte a outros tipos de saber.
Determinar as principais disciplinas ou ramas que ten a filosofa.
Recoecer os principais problemas tratados pola filosofa en cada poca histrica.
Actividades de autoavaliacin
Defina os seguintes conceptos e termos (as pxinas das solucins corresponden ao libro
de texto).
Imaxinacin, crenza (solucin, pxina 8).
Mito, logos (solucin, pxina 9).
Anlise, sntese (solucin, pxina 10).
Saber filosfico, prexuzo, acrtico (solucin, pxina 12).
Etnocentrismo (solucin, pxina 17).
Epicuresmo, estoicismo, averrosmo, teocentrismo (solucin, pxina 20).
Teora contractualista (solucin, pxina 22).
Filosofa materialista, irreductibilidade (solucin, pxina 23).
Realice os seguintes exercicios do apartado REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins 1, 2.a, 4.b, 5.a, 5.b, 5.c, 6, 8.a, 8.b, 9, 13.a, 13.b, 14, 18.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 28 (solucins ao final da gua
didctica)
Actividades
TEXTOS
Texto 1 Orixe e funcin da filosofa, cuestins 1, 3 (px. 11).

Texto 4 Importancia do filsofo para a sociedade, cuestins 1, 2 (px. 16).
Texto 5 Filosofa, cidadana e democracia, cuestins 2, 3 ( px. 17).
Texto 6 A lei emanada da natureza humana, cuestins 1, 2 (px. 21).
Pxina 8 de 47
CUESTINS (responda s seguintes cuestins).
Explique brevemente a orixe histrica e psicolxica da filosofa.

Enumere as funcins que cumpre a filosofa para o ser humano.
Confeccione un esquema coas principais correntes filosficas e os problemas tratados en cada poca histrica.
2.2
Unidade 2: As preguntas fundamentais da filosofa

Determinar as cuestins fundamentais da filosofa.

Describir os problemas que trata a metafsica.
Recoecer os novos problemas que orixina a sociedade postindustrial.
Sinalar cales son as consecuencias do novo desenvolvemento tecnolxico.
de texto).
Arx (solucin, pxina 30).
Metafsica (solucin, pxina 33).
Unvoco, equvoco (solucin, pxina 34).
Substancia, accidentes (solucin, pxina 35).
Materialismo (solucin, pxina 38).
Filosofa existencialista (solucin, pxina 39).
Tcnica, tecnoloxa (solucin, pxina 42).
Teora heliocntrica, hiptese xeocntrica, teora dos tres estados (solucin, pxina
43).
Cuestins 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10.a, 10.b, 11, 12, 16, 17, 18.
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 2. A idea da alma como fundamento das relixins: cuestins 2.a, 2.b (px.
40).
Texto 3. Cuestionamento da autonoma da tecnoloxa: cuestins 2.a, 2.b, 3, 4 (px.
47).
Texto 4. O conflito entre arte e beleza: cuestins 1, 2 (px. 50).
Explique a importancia do concepto ser.
Expoa os principais temas que trata a metafsica.
Pxina 9 de 47
Enumere e explique as principais crticas que recibe a Metafsica.

Describa as principais posturas fronte a cuestin do sentido da vida.
Expoa brevemente a relacin entre ciencia , tcnica e sociedade na poca premoderna, moderna e posmoderna.
Describa os principais problemas que presenta a sociedade postindustrial.
2.3
Unidade 3: A filosofa como racionalidade terica

Distinguir as caractersticas do coecemento racional.

Diferenciar entre sensacin e percepcin.
Diferenciar entre o coecemento emprico e o coecemento intelixible.
Sinalar os lmites do coecemento segundo a ciencia actual.
Coecer as distintas posicins con respecto a verdade.
Exercicios de autoavaliacin
de texto).
Demostracin emprica, fenmeno, smbolo, coecemento sensible, coecemento
racional (solucin, pxina 57).
Verdades innatas, realidade emprica (solucin, pxina 58).
A priori, a posteriori, relacin de continxencia (solucin, pxina 65).
Ontoloxa (solucin, pxina 66).
Gnoseoloxa , epistemoloxa, inmanente, ciencias formais (solucin, pxina 67).
Hiptese, lei, teora (solucin, pxina 69).
Cuestins 1, 3.a, 4, 5 ,6.a, 7, 9, 10.a, 11, 12, 13, 14.a, 14.b, 15, 16.a, 16.b, 17.a, 17.b,
18, 19, 20.a, 21.b, 22.a, 22.b, 22.c.
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 2. A percepcin: cuestins 1 , 2 (pxina 62).

Texto 5. Nin todo o desexable posible, nin todo o ptimo realizable: cuestins
2.a, 2.b (pxina 73).
Cales son os principais indicadores de racionalidade no home? Explqueos.
Explique a postura de Platn, Aristteles, racionalistas, empiristas e Kant con respecto ao coecemento.
Caracterice e diferencie sensacin de percepcin.
Pxina 10 de 47
Cales son as leis que regulan a percepcin segundo a teora da Gestalt?
2.4
Unidade 4: A filosofa como racionalidade prctica

Comprender as diferenzas entre a razn prctica e a razn terica.

Diferenciar a posicin de Platn e Aristteles con respecto poltica e tica.
Entender o concepto razn de estado empregado por Maquiavelo.
Recoecer as caractersticas da razn prctica na sociedade contempornea.
Defina os seguintes conceptos e termos: (as pxinas das solucins corresponden ao libro de texto).
Ethos (solucin, pxina 81).
Conciencia moral, poltica (solucin, pxina 82).
Politeia (solucin, pxina 85).
Cosmopolitismo (solucin, pxina 86).
Coercin (solucin, pxina 87).
Lei natural (solucin, pxina 88).
Razn de estado (solucin, pxina 89).
A dignidade humana (solucin, pxina 92).
Realice os seguintes exercicios dos apartados REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins: 1, 2.a, 2.b, 3, 4, 5, 6, 7, 8 , 9.a, 9.b, 10, 12, 13, 17.a, 17.b, 19, 20.a.
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 1. O obrar conforme razn: cuestins 1, 2 ( px. 83).

Texto 2. A felicidade pertence cidade eterna: cuestins 1, 2, 3 (px. 86).
Texto 3. Unha poltica sen tica: cuestins 1, 2, 3 (px. 89).
Texto 4 A transferencia de dereitos: cuestins 1, 2, 3, 4 (px. 92).
Texto 5. tica da responsabilidade e poltica: cuestins 1, 2 (px. 95).
Explique que a racionalidade prctica e cales son as sas caractersticas.

Expoa os distintos enfoques que tivo o concepto de moralidade ao longo da historia
da filosofa.
Describa os principais temas que trata a filosofa poltica.
Pxina 11 de 47
2.5
Diferenzas entre as posicins de Platn e Aristteles con respecto tica.

Cal a relacin entre tica e poltica segundo Maquiavelo?
Explique a razn prctica en Kant.
Explique a relacin ente tica e poltica en Weber.
En que consiste a tica comunicativa de Habermas?
Unidade 5: As concepcins filosficas do ser humano

Recoecer a concepcin do ser humano que achegan as distintas tradicins.

Distinguir e caracterizar as principais concepcins do ser humano dadas ao longo da
historia da filosofa.
Caracterizar as diferentes perspectivas do ser humano que se dan na poca contempornea.
Physis, nomos (solucin, pxina 105).
Sistema dualista (solucin, pxina 106).
Xeocentrismo, heliocentrismo, antropocentrismo, teocentrismo (solucin, pxina
110).
Humanista (solucin, pxina 112).
Introspeccin intelectual (solucin, pxina 113).
Causalidade (solucin, pxina 114).
Alienacin (solucin, pxina 118).
Realice os seguintes exercicios dos apartados REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13.
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 1. Triplo enfoque sobre o ser humano: cuestins: 1, 2.a, 2.b, 2.c, 3 (pxina
105).
Texto 3.O corpo, crcere da alma: cuestins 1, 2.a, 2.b, 3.a, 3.b (pxina 109).
Texto 4. A natureza humana apreciable ou desprezable: cuestins 1, 2.a, 2.b, 3,
4, 5 (pxina 115).
Texto 5.Humanos, humanoide e androides: cuestins 1.a, 1.b, 2.a, 2b. (pxina
121).
Pxina 12 de 47
2.6
Expoa as concepcins do ser humano segundo as distintas tradicins.

Explique a concepcin do ser humano segundo Platn.
Explique a concepcin do ser humano segundo Aristteles.
Explique a concepcin do ser humano segundo o cristianismo.
Expoa a concepcin do ser humano do Renacemento.
Expoa a concepcin do ser humano segundo Kant.
Expoa a perspectiva do ser humano que ofrecen Darwin, Marx e Nietzsche.
Unidade 6: Dimensin natural do ser humano

Recoecer as explicacins sobre a orixe da vida dende a ciencia, a relixin e a filosofa.

Diferenciar entre as distintas teoras formuladas sobre a orixe e a evolucin das especies.
Recoecer e caracterizar o proceso de hominizacin.
Recoecer e caracterizar o proceso de humanizacin.
Teora cientfica (solucin, pxina 128).
Clulas procariotas, bacterias anaerobias (solucin, pxina 131).
Creacionismo (solucins, pxina 132).
Cosmogonas, presocrticos (solucins, pxina 133).
Fixismo, especie, xnero (solucins, pxina 135).
Transformismo (solucins, pxina 137).
Mutacionismo, a teora sinttica (solucins, pxina 139).
Saltacionismo (solucins, pxina 140).
Hominizacin (solucins, pxina 141).
Cuestins 1.a, 1.b, 2, 3, 4, 5.a, 5.b, 8.a, 8.b, 8.c, 9, 10.a, 11, 12, 13, 14.a, 14.b, 16.a,
16.b.
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 1. A orixe da vida cuestins 1, 2 (pxina 131).

Texto 2. O atomismo clsico cuestins 1, 2, 3 (pxina 135).
Pxina 13 de 47
Texto 4. A intelixencia animal cuestins 1, 2 (pxina 148).

2.7
Explique a teora do Big Bang.

Explique como se produciu o paso da materia inorgnica orgnica.
En que consiste a teora fixista e a teora creacionista.
Diferencie entre a teora evolucionista e a teora sinttica.
Explique brevemente o proceso de hominizacin.
Unidade 7: Dimensin social e cultural do ser

humano
Saber distinguir e definir os conceptos de cultura e natureza.

Recoecer e caracterizar as diferentes concepcins da natureza humana.
Definir o concepto de socializacin.
Diferenciar entre etnocentrismo, relativismo e pluralismo cultural.
Relacionar os conceptos de individuo e sociedade.
Conduta, sociobioloxa (solucin, pxina 158).
Psicoloxa evolucionista, xentica condutual (solucin, pxina 159).
Antropoloxa, antropoloxa cultural (solucin, pxina 161).
Racismo, xenofobia, aporofobia, xenocidio (solucin, pxina 166).
Multiculturalismo, interculturalidade (solucin, pxina 167).
Persoa, individuo (solucin, pxina 168).
Cuestins: 1, 2, 5, 6.a, 7, 8.a, 8.b, 9, 10, 11.a, 13.a, 15.a, 16.
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 3. A cultura e a bioloxa: cuestins 1, 2, 3 (pxina 164).

Texto 5.Diversidade e pluralismo cultural: cuestins 1,2 (pxina 167).
Texto 6. A natureza animal e a natureza humana: cuestins 1, 2, 3, 4 (pxina
169).
Texto 6. A natureza animal e a natureza humana: cuestins 1, 2, (pxina 169).
Pxina 14 de 47
Explique e caracteriza o concepto de cultura en relacin co concepto de natureza.

Expoa as concepcins da natureza humana dadas polo evolucionismo, a etoloxa, o
condutismo, o existencialismo, a sociobioloxa, a psicoloxa evolucionista e a xentica condutual.
Defina cultura e explique en que consiste a socializacin.
En que consiste o etnocentrismo, o relativismo e o pluralismo cultural.
Explique a postura de Freud e Marcuse con respecto relacin individuo e sociedade.
2.8
Unidade 8: A dimensin lingstica e simblica do

ser humano
Entender o proceso de comunicacin e natureza da linguaxe humana.

Comprender que a lxica.
Distinguir a validez lxico formal dun argumento, da verdade dunha proposicin.
Analizar os diversos tipos de falacias.
Construr siloxismos e a analizar a sa validez.
Construr tboas de verdade.
Derivar conclusins de premisas a partir da lxica proposicional.
Emisor, receptor, mensaxe, canle, cdigo, indicio, icono (solucin, pxina 177).
Axioma, teorema, inferencia, premisas, lxica (solucin, pxina 183).
Deducin natural, proposicins atmicas, proposicins moleculares (solucin, pxina 187).
Argumento falaz (solucin, pxina 193).
Cuestins 1, 2, 3, 4, 5, 7.a, 7.b, 9, 10, 11, 12, 13, 14.a, 14.b, 15.b, 16.a, 16.b, 17, 18,
19.a, 19.b, 21, 22, 23, 25, 26.a, 26.b, 27.a, 27.b, 28, 29, 30.a, 31, 32, 33.a, 33.b.
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 1. Comunicacin e linguaxe: cuestins 1, 2, 3, 4, (pxina 181).
Pxina 15 de 47
Texto 2. Natureza do siloxismo categrico: cuestins 1a, 2, 3a, 3b, 4a, 4b (pxina
186).
Texto 2. Os amores de Tristn e Iseo: cuestins 1, 2, 3.
2.9
Unidade 9: Fundamentos antropolxicos da accin moral

Identificar as caractersticas do acto moral.

Diferenciar as normas morais doutros tipos de normas.
Expoer algunha das teoras formuladas sobre o desenvolvemento da conciencia moral.
Recoecer as principais fontes de lexitimacin dos actos morais.
Explicar a evolucin do concepto de liberdade ao longo da historia.
Identificar algn dos modos da tica ecolxica.
Conciencia moral (solucin, pxina 208).
Autonoma, heteronoma (solucin, pxina 209).
Anoma, androcentrismo (solucin, pxina 210).
Indeterminismo fsico e psquico, determinismo causalista e finalista (solucin, pxina 213).
Liberdades civs (solucin, pxina 214).
Principio de indeterminacin de Heisenberg (solucin, pxina 215).
Fenomenoloxa (solucin, pxina 216).
Cuestins: 1, 2, 3, 4, 5.a, 5.b, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12.a, 13.
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 1. Ser moral, nos xenes ou na cultura cuestins 1a, 2a, 2b, 2c (pxina 204).
Texto 2. O hbito da conciencia solidaria cuestins 2a, 2b, 3 (pxina 211).
Texto 3. O home, condenado a ser libre cuestins 2a, 2b, 2c (pxina 216).
Texto 4. Respecto ao medio ambiente cuestins 1, 2, 3 (pxina 221).
Expoa as caractersticas do acto moral.

Pxina 16 de 47
Sinale as principais fonte de lexitimacin dos valores e normas morais.

Explique o desenvolvemento da conciencia moral segundo Kohlberg.
Explique a concepcin da liberdade segundo Sartre.
Enumere e caracterice os distintos tipos de tica ecolxica.
2.10 Unidade 10: As teoras ticas ante os retos da sociedade actual

Diferenciar e caracterizar os conceptos de tica e de moral.

Recoecer e caracterizar as principais teoras ticas da historia do pensamento.
Comprender as caractersticas do concepto de valor moral.
Identificar as diferentes concepcins de xustiza.
de texto).
Hbito, actitude, personalidade (solucin, pxina 228).
Moral (solucin, pxina 229).
Biotica (solucin, pxina 230).
ADN, transxnico, clonacin, altrusmo (solucin, pxina 231).
Cdigos deontolxicos (solucin, pxina 233).
Frnese (solucin, pxina 235).
Boa vontade (solucin, pxina 238).
Valor (solucin, pxina 241).
Xustiza (solucin, pxina 243).
Realice as seguintes cuestins do apartados REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins 1.a, 1.b, 2.a, 4, 5, 6.a, 7, 8, 9.a, 9b., 10, 11, 12, 13.a, 12.b, 14, 17, 18, 19.
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 1. A presenza das ideas morais no ser humano: cuestins 1, 2 (px. 234).
Texto 2. Virtude e clases de virtudes: cuestins 2, 3 (px. 237).
Texto 4. A ensinanza dos valores: cuestins 1, 2, 3 (px. 242).
Texto 5. A xustiza como dimensin da vida en comn: cuestins 1, 2 (px. 245).
Enumere e explique os principais retos ticos que ten a sociedade actual.

Pxina 17 de 47
Explique e caracterice a teora tica de Aristteles.

Explique o Epicuresmo.
Explique o Utilitarismo.
Explique a teora tica de Kant.
Defina, caracterice e clasifique os valores morais.
Defina o concepto de xustiza e expoa as diferentes concepcins da mesma.
2.11 Unidade 11: Sociedade, poder e lexitimacin

Criterios de avaliacin:
Recoecer os problemas filosficos relacionados co poder.

Identificar as caractersticas do Estado.
Recoecer e caracterizar as teoras sobre a orixe da sociedade poltica ao longo da historia.
Poltica (solucin, pxina 252).
Poder (solucin, pxina 253).
Poder poltico (solucin, pxina 255).
Nacin, sociedade civil, (solucin, pxina 258).
Estado (solucin, pxina 259).
Soberana (solucin, pxina 260).
Exercicios: 1, 2, 3, 7, 9.a, 9.b, 9.c, 11.a, 12, 13.a, 14, 15, 16.a, 16.b, 17, 18.b, 19.
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 2. A sociedade civil: cuestins 1, 2, 3 (pxina 262)

Texto 3.O contrato de cidadana: cuestins 1, 2 (pxina 263)
Texto 4. O estado mnimo: cuestins 1, 2.a (pxina 83)
CUESTINS (responda s seguintes cuestins)
O poder: definicin, caractersticas, tipos.

O poder poltico: a sa orixe e lexitimacin.
Explique a evolucin do significado dos conceptos de nacin e sociedade civil.
Expoa a definicin, caractersticas, lmites e funcins do Estado.
Pxina 18 de 47
Explique as principais formas de estruturarse o estado ao longo da historia.

Expoa a teora platnica e aristotlica sobre a orixe da sociedade poltica.
Expoa as teoras medievais sobre a orixe da sociedade poltica.
Expoa as teoras modernas sobre a orixe da sociedade poltica.
Expoa as teoras contemporneas sobre a orixe da sociedade poltica.
2.12 Unidade 12: Estado democrtico e cidadana global

Comprender o concepto de democracia e as diferentes concepcins que tivo ao longo

da historia.
Identificar as influencias dos medios de comunicacin e das novas tecnoloxas sobre a
democracia.
Definir e caracterizar os dereitos humanos.
Democracia, poder lexislativo, poder executivo, poder xudicial, democracia representativa, democracia participativa, democracia directa, democracia liberal (solucin, pxina 277).
Talk show (solucin, pxina 282).
Construcin da realidade, sondeocracia (solucin, pxina 283).
Cidadana global, globalizacin (solucin, pxina 284).
Iusnaturalismo, contractualismo, consensualismo (solucin, pxina 288).
Dereito poltico (solucin, pxina 289).
Utopa (solucin, pxina 290).
Distopa (solucin, pxina 292).
Cuestins 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 13, 14.a, 14.b, 15.a, 15.b, 17, 18, 19, 20, 23.
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 3. A muller e a defensa dos seus dereitos: cuestins 1, 2, 3 (px. 290).

Defina o concepto de democracia e explique a sa evolucin ao longo da historia.

Pxina 19 de 47
Enumere e explique os principais mecanismos que incorpora a democracia representativa.

Explique a teora clsica liberal e a teora competitivo elitista sobre a democracia.
Compare e explique a teora pluralista e a teora da democracia participativa.
Explique a teora da democracia mnima.
Que consecuencias orixinan os medios de comunicacin na democracia?
Que situacins orixinan as novas tecnoloxas da informacin e a comunicacin para
a democracia?
Expoa as interpretacins sobre o concepto de cidadana global.
Comente brevemente as principais utopas do Renacemento.
Explique brevemente as principais distopas ou antiutopas do sculo XX.
2.13 Unidade 13: A construcin filosfica da cidadana

Describir o concepto de cidadana na historia da humanidade.

Expoer a importancia da cidadana na democracia.
Recoecer os problemas filosficos relacionados co concepto de cidadana.
Describir a relacin entre cidadana e dereitos humanos.
Cidadana (solucins, pxina 300).
Cidadn activo (solucins, pxina 301).
Sociedade civil (solucin, 304).
Globalizacin (solucin, 311).
Os dereitos humanos (solucin, 312).
Cuestins 1.a, 1.b, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8.a, 8.b, 9, 10a, 10.b, 11, 12, 13.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 320 (solucins ao final da
gua didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 1. Oracin fnebre de Pericles: cuestin 1 (pxina 301).

Texto 2. A idea da cidadana participativa: cuestin 2, 3, 4a (pxina 303).
Texto 3. Cidadana e bo goberno: cuestin 1, 2, 3 (pxina 307).
Texto 4. A cidadana e a sa evolucin: cuestin 1, 2, 3 (pxina 311).
Pxina 20 de 47
Texto 5. A ensinanza da educacin cvica: cuestin 2, 3 (pxina 315).

Describa a idea de cidadana na Idade Media.

Que caractersticas incle a idea de cidadana tras a Revolucin Francesa.
Caracterice a idea de cidadana no globalizado mundo actual.
Pxina 21 de 47
3.
Solucins s actividades de autoavaliacin

UNIDADE 1
Solucins aos exercicios do apartado REPASA
1. O alumno deber recoller dos contidos e cadros do apartado 1.1. a suficiente informacin para contestar a esta cuestin.
. Entre as caractersticas do mito deben figurar a imaxinacin, a tradicin, a intervencin
de deuses con trazos humanos, os ritos, etctera.
. Entre as caractersticas do logos deben aparecer a razn, as leis, o dilogo, a busca constante, etc. A diferenza principal entre mito e logos sera a imaxinacin fronte razn.
2.a. Tanto a filosofa occidental como a oriental se desenvolven en perodos histricos similares, anda que teen contidos diferenciados. Non obstante, en ambas estn presentes
tamn algns contidos comns, como son os ticos. Diferncianse en que a filosofa occidental mis especulativa e mis terica que a filosofa oriental. Nesta ltima estn mis
presentes as normas prcticas, mentres que na occidental abundan mis os contidos metafsicos.
4.a. Existen principalmente tres clases de saberes: vulgar, filosfico e cientfico.
-Saber vulgar. Esta clase de saber est mesturado con prexuzos e conformista e acrtico,
pero axuda a recoller aspectos moi significativos da cultura de diferentes pobos
-Saber filosfico. Trtase dun saber crtico que nos achega ao coecemento das ltimas
causas da realidade. Saber reflexivo, aberto, racional e prctico (moral).
-Saber cientfico. Trtase dun saber descritivo, til e parcial que indaga e manifesta as
causas inmediatas das cousas que caen baixo o noso radio de observacin e experimentacin.
4.b. a) Cando chove mollmonos: vulgar.
b) A auga ferve a 45 'C: cientfico.
c) Se chove, necesitamos paraugas: filosfico (lxica).
d) Penso, logo existo: filosfico (lxico-metafsico).
e) Estes experimentos demostran que o medicamento eficaz: cientfico.
5.a. O saber vulgar acode mis imaxinacin e ao enxeo, mentres que o saber cientfico
reflexivo (razn) e netamente experimental.
5.b. O saber filosfico : reflexivo, aberto, racional, global, integrador, unitario, radical,
prctico, sistemtico e crtico.
5c. Tanto o saber filosfico como o cientfico utilizan a razn, basanse en procesos indutivos e dedutivos. Ademais, ambos son saberes tiles, anda que en distintos mbitos da
realidade.
6. Porque presupn outros saberes previos de primeiro grao, como son os saberes tcnicos, polticos, matemticos, fsicos, etc.
Pxina 22 de 47
8.a. Esta rama de saber aumenta efectivamente a capacidade crtica, porque achega informacin e nos axuda cos seus mtodos indutivos e dedutivos a valorar con certa obxectividade os problemas que afectan os cidadns.
8.b. A filosofa inclnase pola pluralidade de pensamento, xa que cada individuo achega a
sa singularidade en pensar; e a realidade, que o obxecto de anlise do noso entendemento, mstrasenos plural e variada en todo momento. Se todos penssemos o mesmo, seriamos mquinas (obxectos) e non persoas (suxeitos).
9. O ideal de pensar por un mesmo representa unha invitacin que nos fai a filosofa. Kant
e os ilustrados do sculo XVIII facan seu o lema de sapere aude (atrvete a pensar).
As pois, pensar por si mesmo significa usar as propias capacidades racionais, marxe
de autoridades externas ao suxeito. En palabras de Kant, significa a madureza ou a maiora
de idade, dicir, un pensar non tutelado nada mis que pola propia razn. un berro a favor das nosas capacidades de reflexin e crtica.
13.a. As caractersticas a., d e f. correspndense cunha filosofa intercultural.
13.b. O pensamento nico supn soster a primaca absoluta da economa e da ideoloxa liberal, representativa dos pases ricos, sobre o resto dos mbitos sociais. Tamn significa
colocar a competitividade por enriba de calquera outro valor, as como fomentar un libre
cambio sen lmites. En conclusin, o pensamento nico defende a mundializacin ou globalizacin soamente no seu significado econmico e financeiro, non social e humano.
14. Fronte globalizacin cultural, a filosofa debe cumprir coa sa funcin crtica dende
o respecto a todas as culturas, a defensa da dignidade das persoas que compoen os pobos
e o recoecemento da identidade dos outros e no contexto dun dilogo intercultural. Por
tanto, tarefa da filosofa reordenar as condicins para un dilogo, promover un mundo
xusto e solidario, desenmascarar a cultura nica, facer promocin da reflexin de cada individuo no marco da liberdade e da defensa da racionalidade.
18. Estas seran as definicins dos termos propostos:
- Metafsica. Estuda a realidade e as propiedades de todo o que ou existe.
- Lxica. Estuda razoamentos expresados lingisticamente.
- Epistemoloxa. Reflexiona sobre as orixes, a validez e os lmites do coecemento.
- Antropoloxa. Analiza os seres humanos dende diferentes perspectivas.
- tica. Estuda os cdigos morais e analiza as normas.
- Esttica. Analiza a natureza, a beleza e as creacins artsticas.
- Poltica. Ocpase dos aspectos comunitarios do home.
Solucins aos exercicios de AUTOAVALIACIN
1. As respostas correctas deste test son: 1. c., 2. a., 3. b., 4. c., 5. b., 6. c.
2. As definicins completas son as seguintes:
a) O saber filosfico sobre todo e principalmente un saber que pose carcter crtico e
autocrtico.
b) O saber vulgar conformista e resignado, acrtico, mesturado con prexuzos.
c) O saber cientfico sectorial, progresa e achganos informacin, experimental, intersubxectivo, crtico e til.
d) Segundo a UNESCO a filosofa debe ser unha escola de liberdade humana.
e) Segundo a UNESCO a educacin filosfica debe formar espritos libres e reflexivos.
Pxina 23 de 47
f) A filosofa invtanos a exercer o noso pensamento de xeito crtico, autnomo e libre.

g) O empirismo sostn que a filosofa debe centrarse no punto de partida ou base do coecemento na experiencia sensorial.
UNIDADE 2
1. Razn pura con ciencia, teora e episteme. Razn prctica con tica, praxe e phronesis.
Razn instrumental con tcnica, techne e poiesis.
2. As respostas correctas son: a. F; b. V; c. F.; d. F; e. F; f. F
3.
a) Falso. O fundador Aristteles; Andrnico compilador dos textos aristotlicos.
b) Falso. Para Aristteles a substancia aquilo que permanece invariable a pesar dos cambios; para Descartes, aquilo que non precisa de ningunha outra cousa para existir.
c) Verdadeiro. En canto que xa en Toms de Aquino se observa unha definicin de substancia como ser substante por si mesmo.
d) Verdadeiro. Efectivamente os conceptos de substancia, causalidade e identidade persoal
(entendida corno alma) son cuestionados polo filsofo escocs.
e) Falso. Non sempre, tamn significou facultade de coecemento racional ou principio de
movemento.
f) Verdadeiro. Este filsofo considera que a realidade humana est constituda por das
substancias: a res cogitans e a res extensa.
4. Os tres significados dos que Kant fala de metafsica son:
- Como saber puro de obxectos suprasensibles, isto , como coecemento de realidades
que non se poden percibir polos sentidos, tales como a alma ou Deus.
- Como sistema dunha filosofa terica pura, isto , como a indagacin acerca dos principios bsicos do coecemento humano.
- Como esixencia dun conxunto sistemtico de coecementos referidos realidade na sa
totalidade.
5. Ese termo ten dous usos bsicos predominantes: un uso predicativo e un uso existencial.
6. Marx, con histrico/poltica; Nietzsche, con tico-moral; Hume e Carnap, con gnoseolxica-lingstica.
8. 1. b; 2. a; 3. a; 4. b.
10.a As pocas son: premoderna, moderna e posmoderna. Os puntos de inflexin seran: o
caso Galileo (principios do sculo XVII) e as publicacins de Kuhn e Carsons (en 1962).
10.b.
a. poca moderna e posmoderna; b. poca premoderna e posmoderna.
11. Nese ano, 1962, publcanse os traballos de Rachel Carsons sobre a nefasta influencia
ambiental e sanitaria do uso de pesticidas e a obra de Thomas Kuhn acerca da importancia
dos factores externos investigacin cientfica no desenvolvemento da ciencia. Se apuntaba as o feito e a necesidade de establecer relacins explcitas entre o avance tecnocientfico e os intereses da sociedade.
Pxina 24 de 47
12. Os catro trazos principais son: organizacin cientfica do traballo, informatizacin, especializacin e globalizacin.
- A organizacin cientfica do traballo d lugar a unha exaltacin da eficacia do proceso
do traballo e subordinacin do individuo ao sistema.
-A chegada das TIC nosa vida coti un feito incuestionable, que infle na nosa vida laboral como no mbito domstico ou no noso tempo de ocio.
- A especializacin supn un alto nivel de esixencia profesional que nos obriga a estar nun
continuo perfeccionamento, o que redunda nunha maior produtividade. Non obstante, en
ocasins esa excesiva compartimentacin dos saberes e das funcins produtivas impide
unha perspectiva mis ampla e global da realidade. Con iso fomntanse actitudes particularistas e, sa vez, tndese a separar as preocupacins e intereses profesionais dos ticos
e polticos.
-A globalizacin describe os cambios sociais e econmicos que resultaron do considerable
aumento do comercio internacional e do intercambio cultural a partir das ltimas tres dcadas do sculo XX. Esta situacin obedece a unha complexa relacin de factores sociais,
polticos, econmicos e culturais que podemos sintetizar en: desenvolvemento tecnolxico, transformacins da empresa, cada do muro de Berln, crise do estado de benestar e
hexemona militar dos Estados Unidos.
16. A resposta correcta a b.
17. Eses conceptos son a beleza e a arte.
18. A beleza identificouse con distintos conceptos ao longo da historia, a saber: ben moral
-concepcin grega da beleza como kalokogatho, tal como se presenta na teora platnica
da beleza-; verdade -propia do Romanticismo e, en especial, de Hegel-; simetra -exposta
por Aristteles, por Toms de Aquino e moitos escritores do Renacemento, entre eles Leonardo da Vinci; supn a crenza dun canon na arte-; perfeccin do pracer sensible -como
representacin sensible perfecta, segundo Baumgarten, ou como pracer que acompaa
actividade sensible, segundo Hume; Kant unificou ambos significados e insistiu no carcter sublime da beleza-; tamn coa idea de harmona ou coa de funcionalidade.
1. a. V; b. V; c. F; d. V; e. V
2.
1. b.; 2. a.; 3. a.; 4. b.; 5. b.; 6. b.
3. Platn, con alma racional inmortal; Descartes, con res cogitans; Jaspers, con situacinslmite; Camus, con nihilismo; Comte, coa lei dos tres estados; Habermas, con ciencia e
tecnoloxa como ideoloxa; Kant, con belo como pracer desinteresado; Hegel, con beleza
como verdade.
UNIDADE 3
EXERCICIOS DE REPASA
1. Os alumnos deben ter claro que no proceso do coecemento se produce unha relacin entre un suxeito e un obxecto. A funcin de suxeito darse conta de experiencias internas ou externas. A funcin do obxecto emitir estmulos capaces de suscitar reaccins
cognitivas que van dende a estimulacin sensorial ata a verificacin intelectual.
Pxina 25 de 47
2. Basicamente, os alumnos e alumnas deben saber que as facultades que interveen nos
procesos cognitivos son a razn e os sentidos, xa que ata agora se citaron outras facultades, como a imaxinacin, a memoria ou o sistema nervioso.
3.a. Os termos que se refiren ao coecemento sensible son: vista, audicin, percepcins e
sensacins. Os termos que se refiren ao coecemento racional son: xuzos, argumentos,
leis e teoras.
4. Para estes dous filsofos, o coecemento racional ten obxectos diferentes:
-Segundo Platn, as ideas son o obxecto propio do coecemento racional. As ideas son realidades inmateriais eternas e inmutables. Das cousas que cambian e se perciben polos
sentidos non se pode ter coecemento universal e necesario.
-Segundo Aristteles, o obxecto propio do coecemento universal son as esencias das cousas concretas. Non obstante, as cousas concretas cocense a travs dos sentidos, polo tanto o coecemento sensible a base e o punto de partida do coecemento racional.
5. O que percibido polos sentidos real e a mente comeza sendo unha "tabula rasa"
encaixan na corrente empirista. A razn descobre en si mesma os primeiros principios do
coecemento e os sentidos engnannos pertencen ao racionalismo.
6.a. A valoracin que realizan estas correntes en relacin coa experiencia sensible moi
diferente:
-O racionalismo sostn que os sentidos non son fontes fiables de coecemento obxectivo,
polo tanto ten unha visin negativa da experiencia. O verdadeiro coecemento s se alcanza mediante o exercicio da pura razn.
-O empirismo, pola contra, sostn que o coecemento obxectivo non pode traspasar os lmites da experiencia sensible. A mente humana sen a experiencia tabula rasa.
7. Proximidade: os estmulos propios intgranse nunha figura; semellanza: os estmulos
semellantes intgranse nun todo; continuidade: os estmulos que aparecen nunha sucesin
continua intgranse nunha mesma figura; clausura ou peche: tendencia a completar figuras
que parecen incompletas.
9. Os estmulos deste tipo de terminacins son: ondas electromagnticas; vibracins do aire, ondas sonoras; substancias solubles na saliva; substancias qumicas solubles en auga ou
graxa; tacto e presin sobre a epiderme e a derme; temperatura ambiente; contusins, picaduras, queimaduras, etctera.
10.a. Segundo a Gestalt estes principios consisten en:
-Primaca. Os todos percbense con prioridade s sas partes.
-Pregnancia ou boa forma. As figuras articlanse da maneira mis completa, simtrica e
sinxela.
-Constancia. Dentro de certos lmites, a percepcin mantense constante no seu tamao, independentemente da proximidade ou do afastamento do suxeito con respecto ao obxecto.
-Contexto ou contraste. Un mesmo elemento pode percibirse con maior ou menor tamao
segundo a sa relacin coas demais partes do conxunto.
11. Os catro trazos bsicos da conduta intelixente son: previsin de futuro, intencionalidade, capacidade de razoar e adaptabilidade.
12. percepcin corresponderan representacin sensible, concreto, particular e vexo a
Pxina 26 de 47
mia casa. Ao concepto corresponderan: representacin mental, abstracto, universal e

humanidade.
13. A verdade dun xuzo analtico descbrese sen necesidade de recorrer experiencia,
pois a mente por si soa descobre a conveniencia ou non conveniencia do predicado co suxeito. Exemplo: O ngulo recto ten 90 graos.
A verdade dun xuzo sinttico demstrase mediante o recurso experiencia. Exemplo: A
cidade de Valencia ten praia. O feito de ter praia non se deriva necesariamente de cidade; polo tanto, hai que recorrer a experiencia para saber se Valencia ten ou non ten
praia.
14.a. 1.a infancia: intelixencia prctica. 2. infancia: intelixencia intuitiva. 3 infancia: intelixencia lxico-concreta. Adolescencia: intelixencia lxico-formal.
14.b. A intelixencia prctica caracterzase polo predominio sucesivo de intereses sensoriais, motores e lingsticos. Pdese concretar en tres palabras: sentir, andar e falar.
A intelixencia intuitiva caracterzase polo predominio de intereses ldicos e concretos. A
intelixencia intuitiva consegue substitur accins por signos e razoar por deducins analxicas.
A intelixencia lxico-concreta caracterzase polo afianzamento do pensamento lxico concreto que se manifesta na capacidade de seriar, clasificar e dividir obxectos concretos.
A intelixencia lxico-formal caracterzase polo desenvolvemento do pensamento abstracto.
15. a. Razoamento dedutivo. b. Razoamento indutivo.
16.a a. Aristteles; b. Ortega y Gasset; c. Wittgenstein; d. Descartes; e. Russell.
16.b. a. Aristteles, pois presntase a verdade como adecuacin; b. Ortega y Gasset, dado
que se presenta a verdade como perspectiva; c. Wittgenstein, pois tamn se presenta a verdade como adecuacin; d. Descartes, xa que se presenta a verdade como evidencia; e. Russell, que tamn se refire verdade como adecuacin.
17.a. Estas tres correntes de pensamento dan un valor distinto verdade:
-Realismo inxenuo. Sostn que as cousas son tal como se mostran aos sentidos.
-Realismo absoluto. Afirma que se poden alcanzar verdades seguras e inmutables.
-Realismo crtico. Sostn que as verdades absolutas son ideais utpicos.
17.b. Cores, olores e sabores son calidades representativas dos suxeitos perceptores.
18. A afirmacin rotunda de que non posible alcanzar ningn tipo de verdade implica
unha conviccin absoluta.
19. As definicins destas palabras poderan ser:
-Criterio de verdade: fundamento en que nos baseamos para afirmar ou negar a verdade
dun xuzo ou crenza.
-Evidencia: claridade e distincin tan forte coa que unha verdade se presenta ante a mente,
de forma que imposible dubidar dela.
-Coherencia: concordancia entre si de dous ou mis enunciados que pertencen a un mesmo
sistema.
-Relativismo: corrente filosfica que nega a existencia de coecementos universais absolutamente verdadeiros.
Pxina 27 de 47
-Escepticismo: actitude filosfica que pon en dbida ou nega a capacidade humana para
conseguir coecementos seguros.
20.a. a. Hegel; b. Popper; c. Carnap; d. Comte.
20.b. Resposta aberta. Os alumnos deben explicar as razns polas que seleccionaron unha
determinada frase como a mis acorde co seu pensamento.
21.a Negan o valor cognitivo dos sentidos Platn, Descartes e Hegel. importante que as
razns que acheguen os alumnos se maticen para as afianzar o coecemento destes conceptos.
21b. Negan que a razn por si soa poida alcanzar coecementos obxectivos Aristteles,
Locke, Comte e Carnap.
22.a. Puxo lmites posibilidade de ver os obxectos astronmicos tal como son agora.
22.b. Na teora da relatividade especial formlanse dous principios. O primeiro afirma que
as leis da fsica son as mesmas en todos os sistemas inerciais. O segundo expn que a velocidade dun sinal ou dun obxecto fsico que tea masa non pode superar a velocidade da
luz no baleiro.
22.c. O principio de incerteza establece que imposible coecer con precisin e simultaneamente a posicin e o momento dunha partcula.
UNIDADE 4
1. Son principalmente o da tica e o da poltica.

2.a.
-En todo caso se debe indicar que esta unha distincin aristotlica:
- Saberes tericos son aqueles que estudan o saber mesmo, a contemplacin e o puro coecemento da verdade. Exemplos: a metafsica, a teoloxa, a fsica e a matemtica.
- Saberes produtivos son aqueles que teen por obxecto de estudo a tcnica e as belas artes, a poesa, a retrica, a dialctica, a medicina, a msica, a ximnasia, etctera. Exemplo:
o saber propio do oleiro.
- Saberes prcticos son aqueles que estn orientados vida boa e realizacin da felicidade individual e comunitaria. Exemplo: a tica e a filosofa poltica.
2.b. Saber terico: metafsica, fsica e matemticas. Saber produtivo: medicina, msica, retrica e economa. Saber prctico: tica e poltica.
3. Deber, Kant; autoestima, Ortega; felicidade, Aristteles; solidariedade, Taylor.
4. A a. correspndese coa racionalidade poltica e a b. coa racionalidade tica.
5 A mellor forma de goberno, os fundamentos e xustificacin do Estado, a natureza da
poltica e o discurso poltico.
6. a. e a b.
Pxina 28 de 47
7. A tica e a poltica refrense ambas praxe ou comportamento prctico humano, isto ,

s accins que podemos realizar as persoas e direccin que imos dar nosa vontade e liberdade. A diferenza consiste en que a tica unha praxe ntima, persoal, e a poltica a
coordinacin de moitas accins e, por iso, nesta ltima hai que ter en conta a vontade dos
demais. A poltica xira en torno s leis e institucins creadas para elaboralas e administralas.
8. a alternativa b.
9.a. As clases de virtudes para Platn son: a prudencia, a fortaleza, a temperanza e a xustiza.
9.b. Resposta aberta. Debern indicar que a xustiza.
10. a. Estoicos. b. Aristteles. c. Platn.
12. a. Lei eterna; b. Lei natural e c. Lei positiva.
13. b. Porque admite calquera medio para obter o poder.
17. A liberdade, a autonoma, a paz e o deber.
17.b. No seu uso terico, que Kant estuda na Crtica da razn pura, a razn constite ou
configura o obxecto que se d na intuicin, mediante a aplicacin das categoras. No seu
uso prctico, que estudar na Fundamentacin da metafsica dos costumes e na Crtica da
razn prctica, a razn a fonte dos seus obxectos: a producin de eleccins ou decisins
morais de acordo coa lei que proceden dela mesma.
19. Son inderrogables e universais, dicir, permanecen ao longo do tempo e abranguen a
todos os seres humanos.
20.a. O principio de igualdade e o da diferenza.
1. As solucins correctas son: 1. b.; 2. b.; 3. a.; 4. c.; 5. a.; 6. a.

a) A tica e a poltica antigas estn relacionadas cos conceptos de ben e felicidade.
b) A racionalidade prctica abrangue principalmente as dimensins ticas e polticas.
c) Spinoza defende unha xustificacin contractualista do Estado.
d) Para Hobbes, o ser humano egosta por natureza.
e) A razn prctica kantiana resmese na pregunta: Que debemos facer?
f) Segundo Wber, a prctica poltica somete as leis a requisitos ticos.
g) Habermas entende que as normas aceptables son aquelas que se acordan no marco dunha comunidade de dilogo.
UNIDADE 5
1. Filosofa antiga: ser; filosofa medieval: Deus; filosofa moderna: coecemento; filosoPxina 29 de 47
fa contempornea: home.
2. Tradicin oriental, con transcendentalismo dualista; tradicin xudeo-cristi, con home,
subordinado divindade; tradicin grega, con ser racional e social; tradicin humanista,
con naturalmente e universalmente digno.
3. Os posibles razoamentos seran:
a) Porque, anda que a preocupacin acerca do home se pode apreciar efectivamente na
prehistoria, a reflexin racional nace obviamente a partir do sculo VI a.C., coa filosofa
grega.
b) Anda que existe esa tendencia na filosofa grega, especialmente dende a perspectiva
platnica, a sa orixe procede do orfismo oriental, que chega a Platn a travs de Pitgoras.
c) Si, existe relacin, mesmo as o defenden os escpticos como Montaigne: A cousa
mis grande do mundo saber quen un mesmo.
d) Esa concepcin do home nace da tradicin grega. Na tradicin cultural xudeo-cristi insstese mis ben no carcter relixioso, dualista, do ser humano.
4. a. Anaximandro; b. Protgoras; c. Werner Jaeger; d. Pitgoras.
5. a. F; b. F; c. V; d. F; e. F.
6. No mito do carro alado intntase dar explicacin ao conflito que aparece na alma humana entre a razn e o desexo. Ao mesmo tempo, intntase asegurar, a travs do smil do auriga e dos cabalos, o dominio da razn sobre as paixns. O auriga (a razn) coece o camio cara ao Ben e debe dominar os cabalos (as paixns), como causantes da desorde individual e do caos social.
7. O ser humano un zoon politikon, un animal poltico. Por iso, o seu ser establcese
de modo natural en comunidade cos outros. Esta natural sociabilidade humana asntase na
sa natureza racional, dialxica e tica, tal como escribe na sa Poltica.
8. Os catro preceptos epicreos son: non temer os deuses; non temer a morte; recordar a
brevidade da dor e do pracer; e considerar que o benestar doadamente alcanzable a travs do poder de autosuxestin da mente, tendo sempre presente ante a nosa mente asuntos
agradables.
9. Os elementos novos respecto filosofa grega son: crenza fundamental nun Deus persoal, salvador e resucitado; conceptos tales como o de pena e o de culpa, graza e salvacin;
insistencia na liberdade relixiosa para facer prevalecer a fe sobre a razn; idea de xuzo final; imputabilidade das nosas accins; consideracin do home como ser creado e subordinado a Deus; anda que subsidiaria, dignidade humana, derivada de ser o home, imaxe e
semellanza a Deus. Rompe as o enfoque basicamente naturalista do pensamento grego e
erxese un sistema de pensamento absolutamente teocntrico.
10. Idade Media: finis terrae, estrelas fixas, teocentrismo, dignidade humana subsidiaria e
xeocentrismo. Renacemento: esfericidade da Terra, antropocentrismo, universo dinmico,
dignidade humana por si e heliocentrismo.
11. a. Descartes considera que a alma conciencia. b. Descartes defende que a res extensa
se move mecanicamente. c. Hume critica a concepcin platnica da razn. d. Kant defende
que todos os seres humanos son igualmente dignos por natureza.
Pxina 30 de 47
12. a. F; b. F; c. V; d. F; e. F; f. V; g. F; h. V
13. a. Wallace; b. Jonas; c. Sartre; d. Marx; e. Nietzsche; f. Ortega y Gasset.
1. Imago Dei, Agustn de Hipona; naturalmente social, Aristteles; alma preexistente, Platn; inconsciente dos motivos dos seus actos, Freud; medida de todas as cousas, Protgoras; formado polos seus condicionamentos econmicos e sociais, Marx; substancia pensante, Descartes.
2. a. F; b. F; c. F; d. F; e. V; f. F.
3. Hume, c.; Platn, b.; Kant, e.; Aristteles, d.; Descartes, a.
UNIDADE 6
1.a. Relixin: cosmogonas de Homero e Hesodo, as como relato do Xnese. Ciencia:

Big Bang, teora de Oparin. Filosofa: o arxe dos Presocrticos (auga, aire, nmeros, catro
elementos, tomos). Teora da xeracin espontnea. Esencialismo.
1.b. A continuacin resume os puntos de cada teora.
Homero e Hesodo daban conta da existencia do real a partir de relatos acerca de deuses
antropomorfos.
O Xnese narra a creacin de todo grazas a un Deus omnipotente.
A teora do Big bang defende que o cosmos se orixinou cando se produciu un estalido
inicial da materia que creou o espazo e o tempo.
Oparin explicou a xnese de molculas orgnicas a partir doutras inorgnicas nunha reconstrucin terica da atmosfera primitiva.
A teora do arx dos presocrticos basea a explicacin de todo o existente nun primeiro
principio que a xnese e tamn a materia prima que orixinou a natureza, e mantena eternamente inmutable a pesar dos cambios que sofre.
A teora da xeracin espontnea defende que a vida nace da materia inerte en descomposicin.
O esencialismo defende que cada cousa ten unha esencia inmutable que a define e que
non cambia ao longo do tempo.
2. Carbono, hidrocarburos derivados osixenados e nitroxenados, protenas, coacervados,
seres vivo primitivos, animais e vexetais.
3. Presocrticos: Tales, Pitgoras, Demcrito. Esencialistas: Platn, Aristteles.
4.
Vida: A. 1. Oparin, 5. Miller, 3. Haldane, Demcrito, Aristteles. Cosmos: Hesodo, Demcrito, Aristteles.
5.a. Xeocntricos: Ptolomeo, Aristteles. Heliocntricos: Galileo, Pitgoras, Coprnico,
Aristarco de Samos.
Pxina 31 de 47
5.b. Xeocentrismo: a Terra est no centro do sistema solar e en torno a ela xiran os demais
planetas. Heliocentrismo: o Sol o que est no centro.
8.a. Os caracteres adquiridos son herdables corresponde con Lamarck. As especies
non cambiaron ao longo do tempo de Aristteles. A seleccin natural a clave da evolucin pertence a Darwin.
8.b. Lamarckismo ou transformismo, fixismo, evolucionismo (de modo mis exacto, darwinismo).
8.c. Indica como se chama o resto das teoras relacionadas coa orixe e a evolucin das especies
Mutacionismo e teora sinttica.
9. a. Encefalizacin; b. bipedestacin; c. hominizacin; d homnido.
10.a. Cambios anatmicos: acurtamento da man, bipedestacin, encefalizacin, oposicin
do polgar. Cambios fisiolxicos: liberacin das mans, fabricacin de ferramentas, plasticidade biolxica. Cambios sociais: intensificacin da vida social, linguaxe.
10.b Unhas posibles definicins seran:
- Acurtamento da man: diminucin do tamao da palma en relacin aos dedos.
. Fabricacin de ferramentas: elaboracin de tiles grazas s novas mans, mis precisas, e
ao cerebro, mis potente, que pose o homnido.
- Bipedestacin: postura erguida que permite trasladarse sobre as pernas traseiras.
- Linguaxe: capacidade de comunicarse empregando por primeira vez a palabra.
- Encefalizacin: progresivo incremento da masa enceflica.
- Plasticidade biolxica: permanencia de carcteres xuvens ou maleables ao longo de toda
a vida. Capacidade do ser humano de ser moi adaptable.
- Liberacin das mans: ao facerse bpede, o homnido puido empregar as sas mans para
outros fins en lugar de usalas para trasladarse.
- Intensificacin da vida social: progresiva cohesin social e interdependencia crecente entre os individuos que compoen o grupo.
- Oposicin do polgar: posicin contraposta do polgar respecto aos demais dedos, que
permite realizar a pinza de precisin.
11. 1. b.; 2. a., b.; 3. b., c.; 4. a., c.
12. O proceso de humanizacin o que describe os cambios na conduta que marcan o paso do homnido antropoide cara ao ser humano. Os factores que interveen neste proceso
seran: descubrimento do lume; fabricacin de ferramentas; agricultura e gandera; organizacin social; pensamento; linguaxe.
13. Posibles definicins destes termos son:
- Humanizacin: proceso que nos conduce de homnidos a homes.
- Linguaxe articulada: capacidade de crear mensaxes ilimitadas mediante a combinacin
de signos limitados finitos (os que constiten os fonemas).
- Temporalidade: capacidade de entender a dimensin temporal, o que permite realizar inferencias causais.
- Antropomorfo: de forma humana. No ser humano, a caracterstica diferencial con respecto a outros seres non est na sa forma anatmica propia, senn na sa capacidade intelectual.
Pxina 32 de 47
14.a. O proceso de hominizacin explica os cambios anatmicos que transforman o primate en homnido. Basase en tres tipos de cambios: cambios anatmicos (bipedestacin, encefalizacin, acurtamento da man); cambios fisiolxicos (liberacin das mans, fabricacin
de ferramentas, plasticidade biolxica); cambios sociais (intensificacin da vida social,
plasticidade biolxica).
O proceso de humanizacin o que describe os cambios na conduta que marcan o paso do
homnido antropoide cara ao ser humano. Os factores que interveen neste proceso seran:
descubrimento do lume, fabricacin de ferramentas, agricultura e gandera, a organizacin
social.
14.b. Ambos procesos estn relacionados, pero a hominizacin basase en trazos anatmicos e a humanizacin en trazos de conduta. Anda as, os cambios sociais que se dan no final da hominizacin tamn son trazos de conduta, e esta ltima etapa unha interseccin
entre ambos procesos.
16.a. Os trazos que caracterizan a linguaxe humana fronte a outras linguaxes animais radican en que articulado, simblico e arbitrario.
16.b. Non, a linguaxe ten como finalidade a comunicacin pero o pensamento froito
de procesos internos que o individuo realiza e que non sempre son doados de verbalizar.
1. 1. a.; 2. c.; 3. c.; 4. b.

2. a. Fixismo. b. Teora sinttica. c. Lamarckismo. d. Darwinismo. e. Mutacionismo.
3. As definicins completas seran as seguintes:
a) A hominizacin consiste no progresivo aumento do volume cerebral.
b) A capacidade de desprazarse utilizando s as das pernas chmase bipedestacin.
c) O paso de primate a homnido recibe o nome de hominizacin.
d) Os homnidos pertencen orde dos primates superiores e teen trazos humanos.
4. Todas as afirmacins son falsas.
UNIDADE 7
1. Son verdadeiras: b., c. e d. Son falsas: a., e. e f.

2. Identidade de xnero, a. Sexo, b. Xnero social, c.
5. Por natureza entndense diferentes cousas:
- Conxunto de seres naturais, como son os minerais, as plantas e os animais.
- Esencia, dicir, propiedades, composicin e xnese dunha cousa.
- Toda aquela informacin xentica que os proxenitores transmiten a un ser e que, sa
vez, el tamn transmitir. Tratarase de todo o conxnito.
6.a. Psicoloxa evolucionista, a.; evolucionismo, b.; existencialismo, c.; sociobioloxa, d.;
xentica condutual; e.; condutismo, f.; etoloxa, g.
Pxina 33 de 47
7. A clasificacin sera:
Tabula rasa: condutismo, filosofa (Dilthey, Ortega e existencialismo).
Dispoemos de capacidades innatas: evolucionismo, etoloxa, psicoloxa evolucionista.
xentica condutual.
8.a. Instinto: resposta innata para un estmulo. Cultura: conxunto de respostas aprendidas e
transmisibles mediante a socializacin, de a a diferenza.
8.b. O ser humano pode aprender estratexias, mentres que o animal nace aprendido.
9. Este proceso produce a aprendizaxe de patrns culturais mediante unha interiorizacin
inconsciente. O resultado ser a integracin do individuo na sociedade, e tamn a sa estabilidade psicolxica ao aceptar os roles que lle asignan a sa familia, os amigos, os medios de comunicacin, etc. Isto sucede en dous momentos: a socializacin primaria e a secundaria. Pode darse tamn na resocializacin.
10. Son axentes de socializacin: familia, seitas, amigos, escola, partidos polticos, msica, relixin, moda e medios de comunicacin.
11.a. As tres actitudes son o etnocentrismo, o relativismo e o pluralismo cultural. As caractersticas que se corresponden con cada unha dela son:
Etnocentrismo. A forma correcta de facer as cousas s unha / intolerante / chauvinista.
Relativismo. Hai moitas formas de facer as cousas / non comprometido / todo vale.
Pluralismo cultural. Hai maneiras mellores que outras de facer as cousas / elabora xuzos
crticos/ tolerante.
13.a. Moi etnocntrica: b. Etnocntricas: c e d. Nada etnocntricas: a e e.
15.a. Factores positivos: estabilidade psicolxica dentro dun marco cultural coecido, rexeitamento de condutas agresivas, creacin de recursos para o ocio e a diversin, etc. Factores negativos: renuncia a satisfacer necesidades instintivas, represin de patrns fra dos
usos sociais, etctera.
16. Freud: a., d. e e. Marcuse: b., c. e f.
1. 1. a.; 2. c.; 3. a., b., c., d. e e.; 4. c.

2. As definicins completas poden ser as seguintes:
a) Quen opina que os aborixes son indecentes e brbaros por non ir vestidos como os occidentais est cheo de prexuzos e cae no etnocentrismo.
b) O relativismo tampouco a solucin, porque cre que tan respectable unha cultura que
defende a tortura como outra que crea as ONG para erradicala.
c) O pluralismo cultural respecta a diversidade, pero non a intolerancia.
3. Verdadeiras: b., c. e d. Falsas: a., e.
UNIDADE 8
Pxina 34 de 47
1. O vehculo de comunicacin que lle permite ao ser humano coecerse mis e mellor
a si mesmo e ao mundo a linguaxe. A linguaxe, a diferenza de calquera outro sistema de
comunicacin, permite articular un nmero infinito de mensaxes grazas ao vocabulario e
sintaxe. A riqueza de vocabulario permtenos transmitir as nosas mensaxes con moita precisin e o dominio da sintaxe permtenos elaborar infinidade de mensaxes distintas.
2. Os signos son algo, son realidades naturais ou artificiais. Por exemplo, o fume e a febre
son realidades naturais; un sinal de trfico de prohibido o paso e a palabra montaa son
realidades artificiais, arbitrarias.
Os signos estn en lugar de algo, estn en lugar doutra cousa. O fume e a febre estn en
lugar do lume e da infeccin dalgunha parte do organismo. O sinal de trfico de prohibido
o paso est en lugar dun axente que impide pasar. A palabra montaa est en lugar dunha grande elevacin natural do terreo.
Os signos dirxense sempre a algun que os interpreta. Ese algun pode ser unha persoa ou
unha clase de persoas, como mdicos, condutores, pens, usuarios dunha lingua ou todas
as persoas en xeral.
3. Porque os seus cerebros non teen o desenvolvemento nin a complexidade do cerebro
humano. A linguaxe como un mapa da realidade: canto mis extenso sexa o mapa, mis
extensin requrese da codia cerebral, porque a codia cerebral o centro coordinador que
fai posible a existencia da linguaxe. A codia cerebral do horno sapiens cobre unha superficie aproximada duns catro folios, mentres que a dun chimpanc cobre un folio, e a dunha
rata tan s a superficie dun selo de correos.
4. Os factores son os seguintes:
- Emisor. A DGT que ordenou colocar o sinal.
- Receptor. Os condutores.
- Mensaxe. Prohibido adiantar.
- Canle. O material do sinal.
- Cdigo. O cdigo de circulacin.
5. O alumno elixe tres signos calquera. Por exemplo, un tringulo vermello colocado na
estrada designa que hai un coche avariado (designado) para que tean precaucin os condutores (denotado) que viaxan no mesmo sentido; un cartel con tres garfos e tres coitelos
designa un restaurante (designado) caro para coecemento de posibles comensais (denotado); a palabra nai designa unha persoa do xnero feminino que ten un ou mis fillos
(designado) para coecemento dos usuarios da lingua castel (denotado).
6. Resposta aberta.
7.a. A linguaxe como capacidade lingstica unha caracterstica exclusiva do ser humano
e algo mis que un instinto, porque na sa natureza conflen herdanza xentica e aprendizaxe cultural.
7.b. Os alumnos poden optar por unha ou outra alternativa da disxuncin. O importante
analizar o contido e a coherencia das razns que avalen a seu reposta. Cientificamente, o
resultado dunha evolucin gradual.
8. Trtase de que o alumno relacione estes tres termos: a linguaxe como facultade natural
exclusiva de ser humano pata comunicarse cos seus semellantes; a fala, como realizacin
normal oral e articulada da linguaxe; e a lingua ou linguas do mundo, entendidas como
cdigos normativos, polo menos no que se refire ao lxico de cada unha delas.
Pxina 35 de 47
9. O alumno debe facer unha pequena sntese de cada unha das tres etapas que sinala o libro de texto no apartado dedicado ao desenvolvemento da linguaxe no neno: primeira etapa, de cero a tres anos; segunda etapa, de catro a seis anos; terceira etapa, de seis a doce
anos.
10. Sapir, Whorf e Berstein, entre outros, defenden que a linguaxe determina o pensamento. Segundo eles, a adquisicin da lingua materna determina a concepcin do mundo. Esta
afirmacin, entendida como un determinismo insuperable, non se pode soster. A experiencia demostra que unha linguaxe con pouca riqueza lxica pode condicionar temporalmente
o desenvolvemento do pensamento, pero non o remata definitivamente se se superan, mediante a aprendizaxe, os condicionamentos que limitan a sa expresin.
11. Segundo Piaget, a fala aparece despois de que o neno alcance certo nivel cognitivo,
mentres que a intelixencia entendida como capacidade de adaptacin ao medio comeza a
manifestarse a partir do acto do nacemento. Vigostky e outros autores defenden que a capacidade cognitiva e lingstica seguen procesos independentes ata que entran nunha estreita colaboracin e interaccin cara aos dous ou tres anos de idade.
12. A linguaxe comn, s veces, pode dar lugar a problemas de falsas interpretacins, debido imprecisin de expresins ou utilizacin de termos equvocos ou anlogos. Termos equvocos son os que se poden aplicar a conceptos ou cousas totalmente distintas.
Termos anlogos son os que designan cousas semellantes, en parte iguais e en parte diferentes. A imprecisin das expresins pode ser implcita (cando a frase en si mesma pode
dar lugar a unha dobre interpretacin); e implcita (cando o contexto no que se di a frase
o que da orixe a unha interpretacin falsa).
Os problemas de ambigidade e imprecisin que suscita a linguaxe ordinaria nos procesos
de comunicacin intntanse solucionar coa creacin de linguaxes formais creadas por
cientficos e tcnicos, tanto no mbito das ciencias empricas coma no mbito das ciencias
formais.
13. A linguaxe comn utiliza signos que teen un determinado contido e se relacionan entre si seguindo as normas da sintaxe.
A linguaxe formal unha linguaxe artificialmente construdo. Componse dun conxunto de
signos baleiros de contido e un pequeno nmero de normas e regras para relacionar os signos entre si.
O clculo unha operacin lxica ou matemtica con smbolos sen interpretar. Non se refiren a nada distinto deles mesmos.
14.a. As definicins das funcins da linguaxe son as seguintes:
- Funcin representativa: cando se utiliza a linguaxe para afirmar ou negar algo.
- Funcin expresiva: cando se usa para expresar actitudes, desexos, emocins, etctera.
- Funcin apelativa: cando se pretende suscitar actitudes ou repostas no receptor da mensaxe.
- Funcin realizativa: cando cun acto lingstico se realiza tamn un acto extralingstico.
14.b. Estas poden ser as frases: A ciencia progresa mediante ensaios e erros (funcin
representativa); Gustarame viaxar a Roma (funcin expresiva); Se consumes drogas,
arrunas a ta vida (funcin apelativa); o alcalde dille a un cidadn: Nomoche fillo
adoptivo da cidade (funcin realizativa).
15.a. O alumno debe buscar por si mesmo as definicins no corpo da unidade.
Pxina 36 de 47
15.b. San un termo anlogo. Exemplo: pan san, home san, etc. Xeneral un termo
equvoco. Exemplos: pai xeneral (xefe dunha orde relixiosa); xeneral de divisin (xefe militar), etc. Dourado un termo anlogo. Exemplo: cabelo dourado, pan dourado, atardecer dourado, etc. Dulcinea del Toboso un termo unvoco.
16.a. Os signos elementais dunha linguaxe formal son as variables e as constantes. Na
linguaxe formal da lxica as variables son letras minsculas que representan oracins
enunciativas simples. As constantes son signos que serven para converter os enunciados
simples en proposicins compostas.
16.b. Os signos auxiliares na linguaxe formal da lxica son as parnteses, as chaves e os
corchetes, e realizan as mesmas funcins que realizan os signos de puntuacin na linguaxe
comn.
17. Os esquemas dos siloxismos son os seguintes:
a)
Esquema
Figura
Modo
Ningn P... es M
PM
Todo S.......es M
SM
E
A
Ningn S... es P
SP
Figura
Modo
b)
Esquema
Ningn M... es P
MP
Todo M.......es S
MS
E
A
Ningn S... no es P
SP
Figura
Modo
C)
Esquema
Todo M... es P
MP
Todo S.......es M
SM
A
A
Todo S... es P
SP
18. Os siloxismos son incorrectos polos seguintes motivos:

incorrecto porque o predicado da conclusin ten mis extensin que na premisa maior.
incorrecto, porque o termo medio non se toma en toda a sa extensin en ningunha
das premisas.
incorrecto, porque o predicado da conclusin ten mis extensin que na premisa maior.
19.b, AEA, EAA e AEI. En ningn dos primeiros casos A pode ser a conclusin,
porque hai unha proposicin negativa nas premisas; tampouco pode ser I a conclusin
no terceiro caso, porque a conclusin segue sempre a peor parte, e entre as premisas hai
unha que negativa.
Pxina 37 de 47
19.b. AAA s pode ser da primeira figura. AAI pode ser da primeira e da terceira figura. OAO s pode ser da terceira.
21. A) Algn xeneral pequeno. B) Hai catro termos, non posible ningn siloxismo.
C) Algns filsofos son imaxinativos.
22. As tboas de verdade sern as seguintes:
a) Proposicin Indeterminada. b) Proposicin indeterminada. c) Proposicin indeterminada d) Proposicin tautoloxa e) Proposicin indeterminada f) Proposicin contraditoria.
23. As tboas de verdade sern as seguintes:
a) Proposicin condicional indeterminada. b) Proposicin disxuntiva indeterminada. c)
Proposicin condicional tautolxica. d) Negacin dunha proposicin conxuntiva. Tautoloxa.
25. A validez formal do argumento pdese demostrar as:
1) (p q) r Pre.
2) ( r s) Pre.
3) p suposto provisional.
4) r s de 2 por r. de Morgan.
5) r de 4 por simplificacin da conxuncin.
6) [ (p q)] de 5 e 1 M. T.
7) p q de 6 por dobre negacin.
8) p de 7 por simplificacin da conxuncin.
9) p p de 8 e 3 por introducin da conxuncin (contradicin).
10) p de 9 por reducin ao absurdo.
26.a. Formalizacin do argumento: Estudarei pola ma p.; Estudarei pola tarde q.;
Irei ao cinema r ; Irei praia s..
p q Premisa.
p r Premisa.
g s Premisa.
r s Conclusin.
26.b. Demostracin pola proba por casos:
1) p q Premisa.
2) p r Premisa.
3) g s Premisa.
4) p de 1 suposto provisional.
5) r de 4 e 2 M. P.
6) r s de 5 adicin da disxuncin.
7) q de 1 suposto provisional.
8) s de 7 e 3 M. P.
9) r s de 8 adicin da disxuncin.
10) r s de 1, 4-6,7-9 proba por casos.
27.a. Formalizacin do argumento. Representamos as proposicins polas seguintes variables: Digo sempre a verdade (p), Os demais confan en n (q), Sntome seguro (r), Sntome
Pxina 38 de 47
independente (s), Son capaz de afrontar o problema (t). Conclusin: t.

p q Premisa.
q r s Premisa.
r s t Premisa.
p Premisa.
t Conclusin.
27.b. A validez do argumento anterior poderase demostrar as:
1) p q Premisa.
2) q r s Premisa.
3) r s t Premisa.
4) p Premisa.
5) q de 4 e 1 M. P.
6) r s de 5 e 2 M. P.
7) t de 6 e 3 M. P.
28. A demostracin sera a seguinte:
1) p (m n) pre.
2) (m n) t pre.
3) t q pre.
4) p Suposto provisional
5 ) (m n) de 4 e l M. P.
6) t de 5 e 2 M .P.
7) q de 6 e 3 M. P.
8) p q de 4 -7 por Teorema da deducin
29. Os fallos destes paradoxos son os seguintes:
Paradoxo do barbeiro. Se o barbeiro se afeita el mesmo, entn forma parte das persoas que
se afeitan a si mesmas e, polo tanto, non podera afeitarse a si mesmo. Se non se afeita a si
mesmo, entn forma parte das persoas que non se afeitan a si mesmas, polo que debera
afeitarse a si mesmo. A nica solucin posible que nesa vila non hai barbeiro.
- Paradoxo de Sancho Panza. O estranxeiro xura que vai morrer na forca. Se morre na forca, xurou verdade e pola lei merece ser libre e que pase a ponte; se non lle aforcan, xurou
mentira e pola lei merece que o aforquen. Ao final, Sancho ditamina que lle deixen pasar,
pois sempre gabado mis facer ben que mal.
- Paradoxo do montn. O fallo do paradoxo do montn radica na imprecisin do termo
montn. O paradoxo prodcese cando o sentido comn nos di que dous ou tres grans de
area non forman un montn e a inducin matemtica nos di que se n grans de area non
forman un montn, n +1 tampouco o forman, e as sucesivamente. inversa, o sentido
comn dinos que un milln de grans de area forman un montn e a inducin matemtica
que un milln menos 1 tamn o forman, e as sucesivamente.
30.a. Substitumos as proposicins por variables: Irei ao cinema, p; Irei ao teatro>,
q; Irei con Xavier, r; Irei con Marta, 5.
1) p q Premisa.
2) p r Premisa.
3) q s Premisa.
4) r s Conclusin.
31. O seguinte dilogo pode servir de exemplo de argumento ad misericordiam:
- Avegondo un rapaz estupendo.
Pxina 39 de 47
- Sacoume un catro no exame.

- Aprobaralo?
- Hai varios alumnos cun catro.
- Pero non hai ningn que traballe tanto coma el. orfo de pai, axuda moito sa nai cos
irmns pequenos, nunca falta a clase e economicamente estano a pasar moi mal.
- Ben, pois entn aprboo.
O seguinte argumento entre pai e fillo pode servir de exemplo de argumento ad baculum:
- Esta tarde non quero que saias con Martn.
- Por que?
- Porque non me d a min a gana.
- Pois o meu amigo de toda a vida.
- Pois se saes con el quedars sen sar de casa os prximos tres fins de semana.
32. O dilema construtivo un argumento que consta de tres premisas. A primeira unha
disxuncin de dous termos, a segunda unha condicional que ten como antecedente o
primeiro membro da disxuncin, e a terceira unha condicional que ten como antecedente
o segundo membro da disxuncin.
A conclusin unha disxuncin dos consecuentes das das condicionais. A esencia do dilema consiste en elixir entre das variables das que se seguen consecuencias incertas ou
insatisfactorias.
As falacias formais son razoamentos nos que a conclusin non se segue correctamente das
premisas, pero o seu parecido con razoamentos correctos indcennos a erro. As falacias
informais son razoamentos aparentemente convincentes, pero intencionadamente incorrectos.
33.a. Substitumos as proposicins por variables: Hai alumnos na aula p, Empezou a
clase q. Formalizacin:
[ (p q) q] p.
33.b. unha falacia formal da afirmacin do consecuente. Da afirmacin do consecuente
non se segue necesariamente o antecedente.
Solucins ao exercicio de AUTOAVALIACIN
1. As opcins axeitadas son: 1. a.; 2. c.; 3. c.; 4. c.; 5. a.; 6. c.; 7. a.; 8. a.; 9. c.; 10. c.
UNIDADE 9
1. a. Reflexo; b. Instintos; c. Accin voluntaria; d. Hbito; e. Tropismos; f. Taxias.

2. As explicacins poden ser as seguintes:
a) S os movementos que se consideran conscientes e libres -isto , voluntarios- son propiamente denominados accins.
b) Os hbitos son condutas aprendidas.
c) O etnocentrismo tende a considerar, anda que non necesariamente, que a propia cultura
superior s demais.
d) Anda que non se observen condutas concretas universais, si existen pautas de condutas
morais universais, tales como a lealdade ou o amor filial.
e) Aprndense valores, normas e formas concretas de accin moral. Non obstante, existen
elementos naturais previos a esa aprendizaxe: as sas condicins e bases antropolxicas
Pxina 40 de 47
subxacentes como a conciencia, a liberdade e a responsabilidade.

3. a. Etnocentrismo; b. Relativismo cultural; c. Relativismo tico; d. Universalismo tico.
4. Estar esperto: a; Arrepentirse: b; Facer algo voluntariamente: a; Ter vago recordo: b;
Recoecer un feito: a.
5.a. b. Que a travs da conciencia conformmonos como seres idnticos e nicos.
5 b. Con psych, alma, razn e eu.
6. a. e; b. F; c. V; d. V.
7. a. 3; b. 4; c. 1; d. 6; e. 5; f. 2.
8. Os aspectos paradoxais da nosa concepcin da liberdade son os seguintes:
a) Por unha parte, unha autoesixencia persoal pero, ao mesmo tempo, unha obriga social -expresada na reivindicacin da liberdade social, laboral, moral, artstica e, mesmo,
metafsica-.
b) Por unha parte, un principio tico e poltico asumido polos individuos, grupos e sociedades fronte ao poder estatal. Por outra, solictase deste mis e mis refinados controis
sociais en aras da seguridade.
c) Por unha parte, pdeselle ao eu libre que sexa autntico, pero ao mesmo tempo que
renuncie a si mesmo.
9. Liberdade de espontaneidade - sen coaccin; liberdade de indiferenza - causa sui; liberdade de - emancipacin; liberdade para - autodeterminacin; determinismo - necesidade;
indeterminismo - azar.
10. a. F; b. e; c. e; d. e; e. F; f. F; g. F.
11. Segundo Sartre, a liberdade absoluta do ser humano xera sentimentos de angustia, desamparo e desesperacin.
12.a. Responsabilidade con coecemento de consecuencias e con necesidade de control.
Imputabilidade con atribucin de causas e con libre albedro.
13. Basicamente, os factores que faran posible un desenvolvemento sostible seran: causar
a mnima perturbacin posible aos sistemas ecolxicos; controlar o uso das materias primas e da enerxa; e controlar o crecemento da poboacin.
1. a. F; b. F; c. y; d. F; e. e; f. F.
2. As afirmacins completas son: a) O antropocentrismo considera que o moralmente relevante son os seres humanos. b) Se consideramos que o importante non son os individuos
senn os grandes sistemas biolxicos, seremos ecocntricos c) A tica que cre que o importante a capacidade de ter experiencias chmase tica centrada nos animais. d) O
biocentrismo sostn que todo ser vivo merece respecto polo feito de estar vivo. e) Se cremos que todos os seres vivos merecen a mesma consideracin moral estamos de acordo
coa ecoloxa profunda
Pxina 41 de 47
3. Gilligan - crtica a Kohlberg; Jonas - tica da responsabilidade; Kant - asocial sociabilidade; Hume - tica, educable pola esttica; Linton- universais ticos transculturais; Sartre - o home libre o contrario da cousa en si.
4. Os factores correctos son: a., c. e e.
UNIDADE 10
1.a. Resposta aberta. Dentro da variedade de respostas, o alumno deber sinalar que a
tica estuda o comportamento moral na sa dimensin obxectiva ou terica, mentres que a
moral estdao na vertente subxectiva ou prctica. Polo tanto, diferncianse porque a tica
mantense no plano do estudo terico dos comportamentos morais cunha pretensin de obxectividade, mentres que a moral restrnxese ao mbito individual ou privado, dicir, ao
comportamento de cada individuo concreto nas sas relacins consigo mesmo e cos demais. certo que moitas veces os dous conceptos se utilizan indistintamente, quizais de
forma indebida.
1.b. Resposta aberta. En todo caso, dbese atribur moral o seu carcter individual (persoal), concreto e experiencial, e tica, a esfera do colectivo, abstracto e reflexivo.
2.a.
A palabra tica procede da palabra grega thos, que significa residencia, morada, lugar
onde se habita.
4. A definicin de Aristteles a b.
5. As virtudes dianoticas regulan as nosas capacidades racionais ou a intelixencia. As virtudes ticas regulan a nosa sensibilidade ou carcter.
6.a. Epicuro deferencia as seguintes clases de desexos: desexos naturais e necesarios
(exemplo, comer); desexos naturais pero non necesarios (exemplo, ter cinco televisores);
desexos non naturais nin necesarios (exemplo, o desexo de alcanzar a gloria e a fama).
7 a. Platn. b. Aristteles. c. Aristteles. e. Epicuro.
8. Felicidade - aristotlica; utilidade - utilitarista, pracer- epicuresta; deber - deontolxica;
equidade - xustiza.
9.a. Dous: hipottico e categrico. Hipottico: Se aprobas, prmiote. Categrico: Debes
ser honrado.
9b. a. e c.: categricos; b., d. e e.: hipotticos.
10. Son tres: liberdade, inmortalidade e Deus. Liberdade: condicin da autonoma e da
moral. Inmortalidade: garanta no tempo para un xuzo xusto. Deus: garanta dun xuzo
xusto.
11. Porque se basea no deber.
12. A relacin debe ser a seguinte:
Pxina 42 de 47
- Ritual, con valor relixioso.

- Sade, con valor vital.
- Bo, con valor tico.
- Democracia, con valor poltico.
- Beleza, con valor esttico.
- Intelixencia, con valor intelectual.
13.a. No apartado 10.2, b., sinlanse cinco caractersticas dos valores morais. O alumno
debe seleccionar tres; polo tanto, existir variedade de respostas. Propoemos, como unha
posibilidade, estas tres:
- Os valores son portadores de calidades obxectivas. Exemplo: a xustiza.
- Os valores son bipolares: cada valor ten o seu contrario. Exemplo: xustiza e inxustiza.
- Os valores estn xerarquizados, atribumoslles mis importancia a uns que a outros.
Exemplo: xustiza fronte a bondade.
13.b. Os valores son incondicionais porque son importantes por si mesmos e non responden a un lucro persoal. Son necesarios porque non dependen dun mesmo (subxectivos),
senn que tenden a ser vlidos sempre, marxe de continxencias temporais. Son universais porque son vlidos para todas as persoas de todas as culturas, sen restricin.
14. Os valores relixiosos basanse, fundamentalmente, nas crenzas e na fe, mentres que os
econmicos basanse nas riquezas e no dieiro. Algns entenden que, por exemplo, cando
o dieiro substite a crenza en Deus, o home est divinizando un obxecto visible en vez
dun ideal invisible. Neste sentido, existira un modelo semellante, anda que con diferenzas na finalidade: adorar a Deus ou adorar o dieiro. A relacin pode derivar do feito de
que ambos valores supoen un ideal, unha meta a conseguir para diferentes persoas.
17. A igualdade. Resposta aberta.
18. Veo da ignorancia, Rawls; xustiza non pautada, Nozick; principio da liberdade, Rawls;
principio de rectificacin, Nozick; principio da diferenza, Rawls.
19.
a. Conmutativa; b. Distributiva e c. Social.
1. As solucins correctas son: 1. b.; 2. a.; 3. a.; 4. b.; 5. a.; 6. a.

2. As definicins correctas son:
a) A tica unha disciplina filosfica que ten por obxecto os xuzos de valor, cando se
aplican distincin entre o ben e o mal.
b) Outros filsofos intentaron construr o que chamaron unha tica dos valores ou axioloxa.
c) Para Aristteles o ben consiste na felicidade.
d) Para os epicreos a felicidade consiste en alcanzar o mximo grao de pracer.
d) A tica formal kantiana basase no cumprimento do deber polo deber.
f) A eutanasia por omisin a pasiva.
g) A lei de igualdade recoece dereitos da muller.
UNIDADE 11
Pxina 43 de 47
1. Econmico: c. e g.; poltico: a. e d.; moral: b. e f.; fsico: e. e f.

2. Os termos coas sas definicins son os seguintes:
- Poder: relacin desigual que se establece entre distintas persoas ou grupos.
- Lexitimidade: consenso ou aceptacin da lei por parte dunha comunidade poltica.
- Autoridade: uso do poder por parte dun individuo para establecer unha relacin de superioridade con outras persoas subordinadas a el.
- Legalidade: puro cumprimento da lei.
3. Hobbes: dispoibilidade de recursos; Lasswell: decisions; DahI: persuasin; Wber:
obediencia de grupo.
7. Racional: cidadn que acata as decisins do parlamento; carismtico: discpulo que segue un heroe; tradicional: servo que obedece un seor feudal.
9.a. As comunidades autnomas correspndense co goberno de cada unha das dezasete
comunidades que conforman o Estado espaol. Os entes locais son os concellos. As institucins polticas centrais son o Estado, o Consello do Poder Xudicial, o Parlamento, etctera.
9.b. Os distintos tipos de estruturas e a sa definicin son:
- Estado. unha sociedade humana asentada de xeito permanente no territorio que lle corresponde. Est suxeito a un poder soberano que crea, define e aplica unha orde xurdica,
que estrutura a sociedade estatal para obter o ben pblico temporal dos seus compoentes.
- Estrutura unitaria. unha institucin organizada de forma que o poder poltico se concentra nun nico centro de decisin. Neste tipo de Estados non existe a diversidade territorial ou rexional, se ben o poder central pode delegar e revogar competencias a subunidades
territoriais, como municipios ou provincias.
- Estrutura federal. unha organizacin do Estado formada por distintos organismos como
estados, asociacins, agrupacins, sindicatos, etc. Estes organismos ascianse delegando
algunhas liberdades ou poderes propios a outro organismo superior, o Estado federal ou
federacin. Non obstante, conservan certa soberana, xa que algunhas competencias lles
pertencen exclusivamente. Este tipo de sistema tamn presenta das variantes: confederacin de estados ou Estado federal.
9.c. O Estado espaol un modelo que se atopa a medio camio entre un estado unitario e
un estado federal. Este modelo recibiu o nome de Estado autonmico ou Estado das
autonomas territoriais.
11.a. Os lmites dun Estado democrtico son:
- Ben pblico. A autoridade poltica limitada pola sa finalidade e non pode facer nada
que non conduza ao ben pblico ou ao ben comn.
- Dereitos naturais. O home anterior ao Estado e ten dereitos pola sa propia natureza
que deben ser respectados e promovidos.
- Lei moral. A autoridade non debe realizar actos contrarios aos principios ticos consolidados na Declaracin universal dos dereitos humanos.
- Orde relixioso. A autoridade poltica non ten poder espiritual, de maneira que non debe
intervir en asuntos relixiosos. A intromisin do poder temporal no espiritual ao longo da
historia chamouse cesaropapismo.
Un Estado democrtico ten os lmites, principalmente, do respecto aos dereitos humanos.
Pxina 44 de 47
No caso contrario, sera un Estado absolutista.

12. O Estado actual debe cumprir as seguintes funcins: lograr o ben comn, manter a orde e o cumprimento da lei, distribur a riqueza, administrar os asuntos pblicos.
13.a. As caractersticas do Estado son: a., b., d., f. e h.
14. Para Platn, xorde por un contrato de cidadana. Para Aristteles, a sociedade deriva dun pacto natural, consecuencia da sociabilidade natural do ser humano, que un animal poltico.
15. Segundo Toms de Aquino, o ben comn o ben de todos os membros da comunidade, que se regula mediante leis. Insprase nos gregos.
16.a. Locke relacinase coa teora liberal; Rousseau, coa teora soberanista e Hobbes, coa
teora absolutista.
16.b. Primeiro xorde a teora absolutista de Hobbes (sculos XVI e XVII); despois, a teora liberal de Locke (sculo XVIII); finalmente, a teora soberanista de Rousseau (sculo
XVIII).
17. Ambas lexitiman o liberalismo e entenden que as persoas, no estado natural -ou orixinal, segundo Rawls-, se caracterizan por ser libres e iguais e capaces de actuar tanto racional como razoablemente.
18.b. a. Buchanan; b. Rawls; c. Hobbes; d. Locke; e. Rousseau; f. Toms de Aquino.
19. As tres teoras modernas diferncianse en que cada unha xustifica e defende un modelo de comunidade poltica diferente: Hobbes, o Estado absoluto; Locke, o Estado liberal;
Rousseau, o Estado de dereito e a repblica.
Solucins ao exercicio de AUTOAVALIACIN
1. As respostas correctas son: 1.a., b.; 2. c.; 3. a.; 4. a.; 5. b.; 6. a.

As definicins completas son as seguintes:
a) Unha autoridade lextima cando vai mis al da mera legalidade e non acta inxustamente.
b) O estado de natureza en Locke un estado de benevolencia, paz e axuda mutua.
c) Nunha democracia a fonte do poder est no pobo.
d) O poder poltico aquel que ten o monopolio da violencia lextima.
UNIDADE 12
Solucins aos exercicios do apartado REPASA.
5. Por democracia social entndese o acceso ao benestar, sen lmites, da totalidade dos habitantes dun pobo, no contexto da democracia.
6. As diferenzas entre estas das definicins de democracia son:
- Schumpeter. Un mtodo para chegar a decisins polticas, no que os individuos adquiren o poder de decidir por medio dunha loita de competencias polo voto do pobo.
- R. Dahl. Unha visin dun sistema poltico cuxos membros se consideran uns a outros
Pxina 45 de 47
iguais, son colectivamente soberanos e posen todas as capacidades, recursos e institucins necesarios para autogobernarse.
7. O pensador defende que os cidadns deben participar no proceso de toma de decisins
dun xeito autnomo e igualitario. Iso supn unha dimensin tica da sa teora.
8. Como un conxunto de regras que expresan quen est a cargo de tomar decisins colectivas e baixo que procedementos. Bobbio sublia a importancia da democracia poltica,
aquela que historicamente defendeu os individuos dos abusos do Estado.
9. Considera que a democracia sempre un ideal a alcanzar. , polo tanto, un modelo que
sempre se pode e debe perfeccionar. Esta perfeccin depender das esixencias e da participacin cidads.
11.a. Democracia; b. Personalizacin, espectacularizacin, substitucin; c. televisin.
1. As solucins correctas son: 1. b.; 2. c.; 3. b.; 4. a.; 5. a.; 6. c.

2. As definicins correctas son:
1. Nas democracias mediticas os cidadns reciben demasiada informacin en pouco tempo para poder reflexionar sobre ela.
2. A cidadana global defende a idea dunha democracia global porque considera que necesario dar paso visin cosmopolita, onde o importante o individuo.
3. Os medios poden intentar impoer unha construcin da realidade que os cidadns aceptan como obxectiva pero que en realidade lles beneficia.
4. Os dereitos humanos son universais porque se aplican a todas as persoas.
5. Na actualidade, a democracia representativa porque elixe os seus representantes.
UNIDADE 13
Solucins aos exercicios do apartado REPASA.
1.a. Dentro da cudrupla proposta, o alumno deber sinalar que a cidadana grega activa
e pretende unha sociedade xusta, mentres que a cidadana romana relaciona os dereitos e a
democracia representativa.
1b. Resposta aberta. En todo caso, debe sinalarse a diferenza apuntada na resposta anterior. A cidadana grega insiste na participacin e a cidadana romana na lei. A grega est
relacionada coa democracia directa e a romana coa representativa. Teen un punto de
coincidencia: ambas teen xustiza como referente cidadn.
2. A a. coa cidadana cristi na Baixa Idade Media. Est relacionada coa idea poltica absolutista. A b., cos pensadores gregos, principalmente Aristteles. A c., coa cidadana romana e a d., coa cidadana que fundamentan os pensadores gregos.
3. Santo Agustn: cidade de Deus e cidade do Mundo. Toms de Aquino: o estado como
institucin natural e lei natural.
4. . para Hobbes, Bodino e Maquiavelo. A c. para Locke e Rousseau.
Pxina 46 de 47
5. O alumno deber confeccionar unha tboa na que figuren, polo menos, as ideas de que
para Hobbes o cidadn un sbdito, mentres que para Rousseau o cidadn unha persoa
que participa.
6. A a., con Locke; a b., con Hobbes, Maquiavelo e Bodino; a c., con Locke e Rousseau e
a d., con Kant.
7. Os homes libres, a dependencia dos sbditos e a igualdade de cidadns.
8.a. A b, porque ser coa burguesa e o liberalismo cando se promovan os dereitos das persoas e a sa representacin democrtica.
8.b. Anda se excle a colectivos como as mulleres e os nenos do dereito a voto.
9. Resposta aberta. Por exemplo: a xustiza. Exemplo: a igualdade de dereitos entre homes
e mulleres. As outras das caractersticas son a c. e a d.
10.a. A a. refrese a unha cidadana por pertenza e a c., ao que podemos denominar cosmopolitismo.
11. Resposta aberta. O autor defende a idea de xustiza e de igualdade fronte ao ben egosta
do cidadn particular ou dun Estado concreto.
12. Estado cosmopolita, con Habermas; solidariedade orgnica, con Durkheim; solidariedade mecnica, con Marschall e xustiza como ben, con Walzer.
13. A relacin debe ser a seguinte:
- Liberdade, con dereitos humanos.
- Participacin, con dereito poltico.
- Tempo libre, con dereito socioeconmico.
- Extensin supranacional, con unin europea.
- Comunidade poltica, con cidadana.
- Cidadana paritaria, con libre de prexuzos de xnero.
1. As solucins correctas son: 1. b.; 2. c.; 3. a.; 4. b. 5. a.; 6. c.

a) Os pensadores gregos defenden a participacin mentres que os romanos defenden os dereitos.
b) Rawls relaciona a cidadana coa xustiza.
c) A educacin cidad promove a paz e a solidariedade.
d) A cidadana en tempos de globalizacin debe promover o dialogo e a interculturalidade.
Pxina 47 de 47

Filosofia Cidadania

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Filosofia Cidadania

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional

Gua didctica do alumnado de bacharelato

Bacharelato a distancia semipresencial

Maximino Fernndez Domnguez

Actividades a realizar en cada unha das unidades ................................................8

Unidade 1: A filosofa e o mundo do saber ................................................................... 8

Unidade 2: As preguntas fundamentais da filosofa ...................................................... 9

Unidade 3: A filosofa como racionalidade terica....................................................... 10

Unidade 4: A filosofa como racionalidade prctica..................................................... 11

Unidade 5: As concepcins filosficas do ser humano............................................... 12

Unidade 6: Dimensin natural do ser humano ........................................................... 13

Unidade 7: Dimensin social e cultural do ser humano.............................................. 14

Unidade 8: A dimensin lingstica e simblica do ser humano .................................. 15

Actividades de autoavaliacin ..........................................................................................................15

Unidade 9: Fundamentos antropolxicos da accin moral ......................................... 16

2.11 Unidade 11: Sociedade, poder e lexitimacin ............................................................. 18

2.12 Unidade 12: Estado democrtico e cidadana global .................................................. 19

2.13 Unidade 13: A construcin filosfica da cidadana ...................................................... 20

Solucins s actividades de autoavaliacin.........................................................22

1 trimestre. Bloque temtico 1 (unidades 1, 2, 3, 4).

Esta gua didctica segue en todo os contidos do libro de texto seguinte:

Cada unidade vn estruturada en tres apartados:

dos exercicios de AUTOAVALIACIN.

Debido ao carcter semipresencial destas ensinanzas, as titoras lectivas supoen unha

Actividades a realizar en cada unha

Unidade 1: A filosofa e o mundo do saber

Distinguir claramente entre mito e logos.

Texto 1 Orixe e funcin da filosofa, cuestins 1, 3 (px. 11).

CUESTINS (responda s seguintes cuestins).

Explique brevemente a orixe histrica e psicolxica da filosofa.

Unidade 2: As preguntas fundamentais da filosofa

Determinar as cuestins fundamentais da filosofa.

Enumere e explique as principais crticas que recibe a Metafsica.

Unidade 3: A filosofa como racionalidade terica

Distinguir as caractersticas do coecemento racional.

Texto 2. A percepcin: cuestins 1 , 2 (pxina 62).

Cales son as leis que regulan a percepcin segundo a teora da Gestalt?

Unidade 4: A filosofa como racionalidade prctica

Comprender as diferenzas entre a razn prctica e a razn terica.

Texto 1. O obrar conforme razn: cuestins 1, 2 ( px. 83).

CUESTINS (responda s seguintes cuestins).

Explique que a racionalidade prctica e cales son as sas caractersticas.

Diferenzas entre as posicins de Platn e Aristteles con respecto tica.

Unidade 5: As concepcins filosficas do ser humano

Recoecer a concepcin do ser humano que achegan as distintas tradicins.

CUESTINS (responda s seguintes cuestins).

Expoa as concepcins do ser humano segundo as distintas tradicins.

Unidade 6: Dimensin natural do ser humano

Recoecer as explicacins sobre a orixe da vida dende a ciencia, a relixin e a filosofa.

Texto 1. A orixe da vida cuestins 1, 2 (pxina 131).

Texto 4. A intelixencia animal cuestins 1, 2 (pxina 148).

Explique a teora do Big Bang.

Unidade 7: Dimensin social e cultural do ser

Saber distinguir e definir os conceptos de cultura e natureza.

Texto 3. A cultura e a bioloxa: cuestins 1, 2, 3 (pxina 164).

CUESTINS (responda s seguintes cuestins).

Explique e caracteriza o concepto de cultura en relacin co concepto de natureza.

Unidade 8: A dimensin lingstica e simblica do

Entender o proceso de comunicacin e natureza da linguaxe humana.

Texto 1. Comunicacin e linguaxe: cuestins 1, 2, 3, 4, (pxina 181).

Unidade 9: Fundamentos antropolxicos da accin moral

Identificar as caractersticas do acto moral.

CUESTINS (responda s seguintes cuestins).