Muaji I Ramazanit Dhe Tevhidi PDF

MUAJI I RAMAZANIT
DHE TEVHIDI
falnderojm Allahun e Madhruar q

na ka udhzuar n kt Islam plot begati e mirsi, Islam i pastrimit shpirtror prpara atij zik. Prej mirsive apo
prej t mirave t ksaj feje sht edhe agjrimi
i muajit t shenjt t Ramazanit, i cili e
gdhend dhe e kalit shpirtin e njeriut, e dlir
at nga mbeturinat e mkateve, i jep stil dhe
etik dinjitetit njerzor dhe e bn at human
e t iltr si me Zotin e tij edhe me vetveten
dhe shoqrin. Ky muaj e afron njeriun pran piedestalit m t lart t rehatis shpirtrore, rehati e cila do t ishte bler shtrenjt
nga t huajt dhe ata t cilt nuk e kan shijuar ndjenjn e t qent pjesmarrs t t mirave t ktij muaji.
Agjrimi i Ramazanit e liron njeriun nga
robria e bots materiale, nga epshet shtazarake dhe e bn vetm rob t Allahut, duke
mbjell n shpirtin e tij njsimin e Allahut, i
cili sht qllimi pr t cilin jan krijuar njerzit dhe xhint. Njkohsisht, jetsimi i Ramazanit me t gjitha rregullat e tij ka si
qllim kryesor q njeriu shpirtin e vet tia dorzoj Krijuesit, t krijoj lidhjen m t fort
q ekziston mes robit dhe Allahut dhe kshtu
t realizohet qllimi i krijimit t njeriut.
Pse themi kshtu?
Sepse Allahu i Madhrishm i ka drguar Pejgambert te njerzit q tua msojn atyre
tevhidin, besimin e drejt dhe praktikimin e
sheriateve, mirpo nuk duhet harruar nj gj,
se vet praktikimi i sheriatit nnkupton domosdoshmrisht edhe zbatimin e tevhidit,
njsimit t Allahut me tr at q meriton.
Praktikimi i sheriatit duhet br vetm pr
Allahun dhe q ti afrohemi Atij sa m shum, q t arrijm knaqsin e Tij. Pasi sht
kshtu, ather zbatimi i sheriatit gjithsesi
sht njsim i Allahut dhe pr kt falnderimi i takon vetm Allahut!
Sigurisht q agjrimi i Ramazanit me t gji-
tha rregullat q prmban sht pjes e ktij

sheriati, pr t ciln jemi duke folur. Kjo do
t thot se agjrimi i Ramazanit n mnyrn
m t drejt e m t prsosur nnkupton patjetr njsimin e Allahut me t gjitha meritat
dhe t drejtat sublime q i takojn. Dhe sikur
pr agjruesit t mos kishte msim tjetr nga
agjrimi i ktij muaji prve ktij, do t
kishte mjaftuar sepse nse agjruesi i Ramazanit realizon me t tevhidin, ather ka
korrur sukses n realizimin e qllimit kryesor
nga shkolla edukative, shkolla e Ramazanit.
E si mos t jet kshtu kur agjrimi sht
vetm pr Allahun, i Cili sht i vetmi q e
di gjendjen reale t agjruesit dhe ka thn:
Agjrimi bhet vetm pr Mua, andaj vetm
Un shprblej pr t.
Vetm Ai e di iltrsin dhe dlirjen e zemrave tona n luftn pr t qen robr vetm
t Allahut deri n vdekje, n luftn pr t
qen muvahid t vrtet, pasi shptimi n
ahiret nuk arrihet ndryshe vetm se kshtu e
jo duke qen robr t epsheve, t tekave, t
fams e pozits, t bots materiale dhe zbukurimeve.
O Allahu im! Mos na i merr shpirtrat ndryshe vetm se duke qen muvahid t vrtet,
t sinqert e t denj n veprat e fjalt tona
dhe ruana nga shirku n cilindo lloj adhurimi, qoft nga ai q e bjm me vetdije apo
pa vetdije!
O Allahu im! Bje kt muaj pastrim t shpirtrave dhe t veprave tona, e pastrimi m i
mir sht realizimi i tevhidit!
O Allahu im! Na fal ne, prindrit tan dhe
familjet tona, na prmirso qllimet tona dhe
na bj nga prijsit e t devotshmve!
Ti je Ai q i dgjon lutjet tona dhe u prgjigjesh atyre!
Amin!
Dlirje&Edukim | R A M A Z A N 2 0 0 9
Kryeredaktori
PRGZIME PR ARDHJEN
E MUAJIT T BEKUAR
RAMAZANIN
ju njerz, kini frik Allahun

dhe dijeni se sht obligim i
do muslimani ta adhuroj
Allahun dhe ta respektoj gjat gjith
jets s tij. Allahu n Kuran thot:
Adhuroje Zotin tnd derisa t vij
vdekja. Disa nga seleft kan thn se
vepra e muslimanit nuk ka kuptim pa
vdekje.
Ska dyshim se muslimani i shfrytzon
stint e t mirave
pr adhurime dhe
aktivitete t dobishme. E nga
kto stin me t
mira sht edhe
muaji i Ramazanit,
n t cilin zbriti
Kurani. Ky sht
mysari i bereqetshm, t
cilin muslimant e presin me
padurim, duke falnderuar Allahun q
ua mundsoi ta prjetojn dhe duke
krkuar nga Allahu q tua lehtsoj
adhurimet dhe punt e mira n t.
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
e ka lutur Allahun pr ardhjen e Ramazanit. Disa musliman kt muaj e
njohin vetm si muajin e ushqimeve,

duke br harxhime t shumta n blerjen e tyre. N realitet, nuk sht nevoja
t veprohet kshtu pasi dihet se ngrnia e teprt shkakton prtaci n adhurime, ndrsa ajo q krkohet nga
muslimani n kt muaj sht ngrnia
sa m pak n mnyr q t jet aktiv
n adhurime. Disa t tjer kt
muaj e njohin si muajin e
gjumit dhe tr ditn
en gjum, saq u
kalojn edhe namazet obligative.
Disa t tjer kt
muaj e njohin si
muaj t qndrimit
zgjuar deri n ort e
hershme t mngjesit
dhe pastaj en duke u
ikur namazi i sabahut.
Kjo sht gjendja e shum muslimanve n kohn ton. Ata nuk i zbatojn obligimet dhe zhyten n mkate
duke mos e pasur frik Allahun e
Madhruar. far vlere ka Ramazani
te kta njerz? far prtojn prej tij?
Disa t tjer Ramazanin e njohin vetm si muajiin e tregtis, duke qen t
zellshm n shitblerje dhe si rezultat i

ksaj anashkalojn namazin me xhemat npr xhami. Pr ta Ramazani
bhet prtues pr dynja e jo pr
ahiret.Disa t tjer i shohim duke
shtitur rrugve dhe pran xhamive
duke u shtirur si me t meta zike apo
si fukarenj t mdhenj, n krkim t
lmoshave. Kta njerz e humbin kohn e tyre n vend q ta kalojn at n
xhami dhe n ibadet.
T nderuar musliman!
lahu alejhi ve sel-lem thot: Kush falet

n Ramazan me bindje dhe durim, Allahu do tia fal gjynahet e mparshme.
Muttefekun alejhi
Kush falet me imam derisa t mbaroj
ai, sht sikur t falet tr natn.
Kini frik Allahun o musliman! Kujdesuni pr muajin e Ramazanit, bni
sa m shum vepra t mira e ndoshta
do t shkruheni prej t shptuarve
Muhtarat minel Hutab el Minberije t dr. Salih el
Fevzanit
Prshtati: Unejs Murati
uhamedi sal-lAllahu alejhi

ve sel-lem n kt muaj
ishte m i zellshm se n
do muaj tjetr, saq n kt muaj
largohej nga do gj tjetr duke iu
prkushtuar vetm adhurimit t Zotit.
Edhe seleft e par, kur vinte ky muaj,
distancoheshin nga do veprim tjetr
duke iu prkushtuar vetm adhurimit
dhe punve t mira.
Ishin t zellshm n namaz nate, e shfrytzonin kohn n respektim t Allahut. Zuhriu, Allahu e mshiroft,
thoshte: Kur llonte Ramazani, pa
dyshim pr ta ishte muaji i leximit t
Kuranit dhe i t ushqyerit t t varfrve. Ata ishin t kujdesshm n
shkuarjen n ligjrata n xhami dhe
thoshin: Ta ruajm agjrimin ton
duke mos prgojuar asknd. Ishin t
kujdesshm n namazin e teravive
duke u larguar vetm ather kur
largohej imami. Muhamedi sal-lAl-
SI DUHET TA PRESIM
RAMAZANIN?
ashm jan shumuar drejtimet e njerzve dhe pritjet e ktij muaji jan
br t ndryshme, duke e shfrytzuar
kohn n veprat dhe aktivitetet m parsore.
Disa e presin at me prtaci, gjum dhe pakujdesi ndaj adhurimit, disa e presin duke e
kaluar kohn n shikimin e televizorit dhe
duke qndruar para kanaleve t ndryshme,
kurse disa t tjer e presin at me pagjumsi
tr natn, duke humbur koh n vizita e
shkuarje n tregje, pushimore etj. Disa e
presin me teprim n ushqim dhe pirje, si t
ishte muaji i ngrnies dhe i pirjes e jo i
agjrimit.
Ndrsa t suksesshmit, atyre t cilve Allahu
ua do t mirn dhe ua ndrioi rrugn e
vrtet dhe ua dalloi nga rruga e humbur, e
pritn muajin e agjrimit me gzim, hare dhe
prgzim sepse ata kuptuan se sht muaji i
faljes s mkateve dhe i largimit nga rrshqitjet, muaji i faljes, i mshirs dhe i largimit nga
zjarri i xhehenemit.
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i
prgzonte shokt e tij pr ardhjen e muajit
t agjrimit duke u thn: Ju erdhi juve
muaji i begatshm, obligoi Allahu pr ju
agjrimin e tij, hapen n t dyert e qiellit dhe
mbyllen dyert e xhehenemit e prangosen
gjat tij ithtart e shejtanve. N t gjendet
nj nat e cila e ka vlern e nj mij netve t
tjera. Kush nuk e arrin shprblimin e saj ka
humbur shum. Transmeton Nesaiu, saktsoi Albani.
Ata nga kto fjal e kuptuan se far mirsish,
shprblimesh dhe frytesh gjenden n kt
muaj dhe dshiruan ti tojn n mnyr q
t mos pendohen n Ditn e Gjykimit duke

thn: Ah, i gjori un, sikur t isha paraprgatitur pr jetn time!" Fexher, 24
N pritjen e Ramazanit t suksesshmit prgatiten:
1. Me pendim dhe kthim tek Allahu
Pendimi nga mkatet sht obligim n do
koh, mirpo n muajin e agjrimit sht m
obligativ. Kush nuk pendohet n muajin e
agjrimit, kur do t pendohet? Kush nuk
kthehet tek Allahu n kt muaj, kur do t
kthehet? Allahu thot: Pendohuni t gjith
tek Allahu, o besimtar, n mnyr q t gjeni
shptim! Nur: 31
Dhe thot i madhrishmi Allah: Thuaj: "O
robrit e Mi, t cilt e keni ngarkuar me
shum gabime veten tuaj, mos e humbni shpresn ndaj mshirs s Allahut, pse Allahu i
fal t gjitha mkatet, Ai sht q shum fal
dhe sht mshirues!"
Dhe, kthehuni te Zoti juaj dhe pruljuni Atij
para se t'u vij dnimi, se pastaj nuk do t
ket kush t'ju ndihmoj. Dhe prmbajuni
asaj m t mirs q u sht shpallur nga Zoti
juaj, para se t'ju vij dnimi befas e ju t mos
dini. Dhe t mos thot ndokush: "O i mjeri
un q kam ln mangt respektimin ndaj Allahut dhe q kam qen prej atyre q
talleshin!"
Ose t mos thot: "Ah, sikur t m kishte udhzuar Allahu (n rrug t drejt) e t kisha
qen prej atyre q jan t ruajtur!" Apo, kur
ta shoh dnimin t thot: "Sikur t isha
kthyer edhe njher e t isha br prej atyre
bamirsve!" Jo, ty t patn ardhur argumentet

e Mia, e ti i prgnjeshtrove ato, u bre
kryene dhe ishe prej atyre q nuk besuan.
Zumer: 53-59
O ti q e ke vonuar pendimin, pr ciln dit
e vonove pendimin dhe kthimin tek Allahu?
Dikur thoshe: Kur t agjroj, do t pendohem. E, kur t lloj muaji i agjrimit, do ti
rikthehem Allahut. Ditt e ktij muaji erdhn, megjithat ti je larg Allahut, duke ikur
prej Tij e jo tek Ai, i zhytur n mkate ndaj
Tij e jo larg tyre. Si do t sigurohesh kur t
vij meleku i vdekjes, kur ti je n gjendje
kundrshtimi dhe pakujdesie?
Si shpreson t t jepet rasti pr pendim kur
vazhdon n rrugn e kundrt me t?
Allahu i Lartsuar sht fals i madh i mkateve, e shtrin dorn e Tij natn q t pendohet
mkatari i dits dhe e shtrin dorn e Tij ditn
q t pendohet mkatari i nats. Ai gzohet
pr pendimin e t penduarve dhe kthimin e
mkatarve. Pr kt, Allahu ka br pr
pendimin nj der nga perndimi, gjatsia e
s cils sht 40 vjet dhe nuk e mbyll at derisa t lind dielli nga perndimi, si ka
thn Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Transmeton Ahmedi dhe Tirmidhiu.
Pendimi, vlla i dashur, sht shtje e leht,
nuk ka vshtirsi n t e as ankim gjat kryerjes. Ai sht ndales, pendim dhe vendosmri: ndales nga mkatet dhe kundrshtimet
e urdhrave, pranim pr zhytje n mkate dhe
vendosmri n moskthim n t ardhmen.
Ku jan penduesit, t kthyerit tek Allahu i
tyre?
2. Muaji i agjrimit pritet me sinqeritet pr Allahun n t gjitha punt
Vlla i dashur, si llim t them se nse nuk
ke sinqeritet, ather mos u lodh, pasi vepra
pranohet vetm me sinqeritet. Allahu thot:
E kush sht q e shpreson takimin e Zotit
t vet, le t bj vepr t mir, e n adhurimin
ndaj Zotit t tij t mos prziej asknd.

Kehf: 110
Kurse Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sellemn hadith kudsij transmeton se Allahu ka
thn: Un jam m i panevojshmi nga do lloj
shoqrimi (shirku), kshtu q kush bn ndonj
vepr dhe n t m shoqron dik mua, e l at
dhe shirkun e tij.
3. Muaji i agjrimit pritet me pasimin e Sunetit
t Pejgamberit alejhi selam
Vepra pranohet vetm me kto dy kushte:
sinqeritet pr Allahun dhe pasim i Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. N ajetin e
siprprmendur aludohet pr kto dy kushte.
Fjala e Allahut t Lartsuar: E kush sht q
e shpreson takimin e Zotit t vet, le t bj
vepr t mir, sht argument pr pasimin,
kurse e n adhurimin ndaj Zotit t tij t mos
prziej asknd, Kehf: 110, sht shenj q
aludon pr sinqeritet.
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
sqaruar do gj rreth agjrimit, tregoi kur llohet agjrimi dhe kur dilet prej tij, tregoi
shtyllat e agjrimit, obligimet, sunetet dhe
sjelljet q kan t bjn me t, tregoi mirsit
dhe frytet e tij, tregoi gjrat q e prishin at
dhe ka nuk ndikon n agjrim, tregoi raste
t arsyeshme q lejojn ngrnien gjat ktij
muaji dhe shum gjra t tjera q lidhen me
agjrimin. Obligohemi ti dim dhe t punojm sipas Sunetit t pastr t Pejgamberit sallAllahu alejhi ve sel-lem dhe t lm at q e
kundrshton. Kur i sqarohet nj personi
Suneti i Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sellem, nuk i lejohet atij ta lr at pr fjaln e
kujtdo qoft. Secilit i merret dhe i refuzohet
fjala, prve Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem.
4. Muaji i agjrimit pritet me durim
Muaji i agjrimit sht muaji i durimit, kur
njeriu ndalet nga traditat, zakonet, ushqimet,
pirjet, epshet e shum veprime t tjera me

qllim respekti dhe afrimi tek Allahu i Madhrishm.
Durimi sht nga gjrat m t vshtira pr shpirtin, prandaj sht gjysma e imanit dhe shprblimi pr t sht m i madhi. Allahu n
Kuran thot: Vetm ata q jan t durueshm, do t shprblehen pa mas.
Zumer: 10
Durimi sht tre llojesh:
I pari: Durimi n ibadet, deri n kryerjen e
tij.
I dyti: Durimi ndaj mkatit, n moszhytje n
t.
I treti: Durimi n fatkeqsi, n mosankimin
te Zoti pr t.
Patjetr njeriu duhet t posedoj njrin prej
ktyre llojeve. N ibadet gjenden shkaqe pr
durim dhe n moszhytjen n mkate. N
mesin e tyre prmendim:
- dashurin pr Allahun,
- frikn nga Allahu,
- nderimin, pastrimin dhe vlern e vetes,
- shkurtimin e shpress,
- largimin nga teprimi n ushqim, pirje, veshje, marrdhnie dhe przierje me njerz,
- turprimin nga Allahu,
- ruajtjen e mirsive dhe t mirave t Allahut
ndaj njeriut,
- dijen pr ndyrsin e mkatit dhe poshtrsin e tij,
- dijen e plot pr prfundimin e keq q sjell
mkati, pr ndyrsirn e gjurmve t tij dhe
dmet rrjedhse nga ai,
- njohjen e prfundimeve t lavdruara dhe
gjurmve t bukura q sjell agjrimi,
- prforcimin e pems s imanit n zemr.
Nse njeriu kujdeset dhe i vren kto shkaqe,
do t jen ndihmse pr t n durim ndaj
agjrimit dhe mkatit, veanrisht n kt
muaj, n t cilin krkohet mund m i madh
n adhurim dhe largim nga mkatet, pr arsye se mkatart vrapojn n zbukurimin e
epsheve dhe t gjrave t ndaluara, q tua prishin njerzve agjrimin. Pra, nevoja e muslimanit pr durim n kt muaj sht tepr e
madhe, Allahu na ndihmoft!
5. Muaji i agjrimit pritet me ruajtjen e kohs
dhe shfrytzimin e saj n adhurim
Koha sht e shtrenjt dhe nga shtrenjtsia e
saj sht se ajo q ka kaluar nuk kthehet deri
n Ditn e Gjykimit. Koha sht material shptues ose humbs, tues ose shkatrrues. Dijetart e selet t ktij umeti jan kujdesur
pr vitet dhe kohn e tyre, ishin t kujdesshm pr t m shum se kujdesi i tyre
pr dinarin dhe drhemin.
Umejr ibn Hanit, Allahu e mshiroft, i ka
thn Said ibn AbdulAzizi: Shoh gjuhn
tnde q nuk ndalet nga prmendja e Allahut. Sa her n dit thua subhanallah? U
prgjigj: 100 mij, vetm nse gabojn gishtat n numrim.
Said ibn el-Musejjibi thot: Nuk m ka
ikur namazi me xhemat q prej 40 vitesh.
I ka thn nj njeri Amr ibn Abdukajsit:
Ndalu t t as! I ka thn: Ndale diellin!
Disa njerz e kan zgjatur qndrimin tek elKerhij, derisa u ka thn atyre: A nuk do t
ngriheni, sepse meleku i diellit nuk ndalet n
lvizjen e tij!
6. Ramazani pritet me falje dhe edukat t mir
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thot:
Nse dikush t shan apo t ngacmon (t sulmon), ti thuaj: Un jam agjrueshm. Un
jam agjrueshm. Muttefekun alejhi
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thot:
"Kush nuk e l gnjeshtrn dhe punn me t dhe
injorancn, ta dij se tek Allahu nuk ka vler
lnia e ushqimit dhe e pijes nga ai." Sahih Ibn
Maxheh 1689
Ne duhet t pajisemi me vlerat e larta t
moralit islam n kt muaj dhe n muajt e
tjer, t realizojm at q na krkon Allahu i
Lartsuar, Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sellem dhe vllezrit musliman, derisa t arrihet devotshmria, q sht edhe qllimi
kryesor i agjrimit, ashtu si ka thn Allahu
n Kuran: "O besimtar! Ju sht urdhruar
agjrimi, ashtu si u ishte urdhruar atyre
para jush, q t jeni t devotshm." Bekare:
183
Nga edukata e agjruesit n kt muaj sht:
- ndalja e barkut dhe e organit n realizimin
e epsheve;
- mbrojtja e syrit, gjuhs, kmbs, dors,
veshit dhe t gjitha gjymtyrve nga mkatet;
- mbrojtja e zemrs nga ambiciet e kqija,
mendimet larguese nga Allahu, ndalja e saj
nga t gjitha veprat e kqija.
Me kt veprim, agjrimi prodhon nj gjenerat ndihmse, dashuruese, bashkuese, e prgatitur pr ballafaqim ndaj problemeve dhe
sdave.
8. Ramazani pritet me llogari ndaj vetes
Allahu thot: O besimtar, friksojuni Allahut dhe do njeri le t shikoj se ka prgatitur pr t nesrmen! Kijeni frik Allahun,
sepse Ai di do gj q bni ju! Hashr: 18
Umeri, Allahu qoft i knaqur me t, thot:
"Llogaritni veten para se t llogariteni ju dhe
peshojeni at para se t peshoheni, sepse m e
lehta pr ju nesr sht q t llogarisni veten tuaj
sot!"
Llojet e llogaritjes s vetvetes
Llogaria e vetes ndahet n dy lloje: njri lloj
para veprimit dhe tjetri pas veprimit.
Lloji i par: Llogaritja e vetes para veprimit,
kur njeriu ndalet n hapin e par t synimit
dhe dshirs s tij dhe nuk e llon veprimin
derisa ti qartsohet veprimi mbi lnien e tij.
Hasen Basriu, Allahu e mshiroft, thot:
Allahu e mshiroft robin i cili ndalet para
emocioneve; nse ka qen pr Allahun, vazhdon, e nse sht pr tjetrknd, zmbrapset.
Lloji i dyt: Llogaritja e vetes pas veprimit, q

ndahet n tre lloje:
I pari: Llogaritja e vetes pr nj bindje t ln
mangt n t drejtn e Allahut dhe mosprmbushja e saj n formn e duhur.
E drejta e Allahut n bindje sht n gjasht
shtje:
- sinqeriteti n pun,
- kshilla pr hir t Allahut n t,
- pasimi i Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem n t,
- dshmia pr mirsin e saj,
- dshmia pr mirsin e Allahut ndaj teje,
- dshmia pr neglizhencn tnde n t.
Pra, njeriu e llogarit veten e tij nse i ka prmbushur t drejtat e ktyre gjrave dhe a ka
kaluar mbi t gjitha kto pika n t gjitha
veprat e tij.
I dyti: T llogaritsh veten pr do vepr,
largimi prej s cils sht m mir sesa
veprimi i saj.
I treti: T llogaritsh veten pr punt e plqyera dhe t prditshme q nuk i ke vepruar. A
ke pasur pr qllim Allahun dhe ahiretin e t
jesh timtar apo ke pasur pr qllim dynjan
dhe prtimet e saj e kshtu e humb at shprblim?
Kshtu e presim Ramazanin dhe e jetsojm
at, gzohemi dhe prtojm. E, nse nuk e
bjm kt, ather shtja jon mbetet ashtu
si ka thn Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem: Sa agjrues nga agjrimi i tyre nuk
tojn gj prve uris dhe etjes dhe sa fals
nate (n Ramazan) nuk tojn gj nga kjo
prve pagjumsis. Transmeton Ahmedi
dhe Taberani, saktsoi Albani.
E lusim Allahun ti pranoj veprat e mira prej
nesh, t mos na refuzoj si t humbur dhe t
dshpruar!
Lutja jon e fundit sht: Falnderimi i takon
Allahut, Zotit t botve!
Prshtati:
Xheladin Leka
O KRKUES I S MIRS,
NXITO...
falnderojm Allahun, q e dalloi

muajin e Ramazanit nga muajt e tjer,
e bri obligim agjrimin n t dhe e
dalloi me disa veori q nuk gjenden n
muajt e tjer. Besimtari i mir dhe i sinqert
duhet t jet i kujdesshm gjat ktij muaji,
t punoj vepra t mira m shum se rndomt dhe t jet i devotshm n mnyr q
t arrij knaqsin e Allahut n kt bot
dhe n botn tjetr.
Muaji i Ramazanit sht muaj i madh dhe i
bereqetshm, muaji i agjrimit, i leximit t
Kuranit dhe i namazit. Tham se ky muaj ka
veori t ndryshme, n mesin e t cilave sht
hapja e dyerve e xhenetit dhe mbyllen dyert
e xhehenemit.
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thot:
Kur t vij nata e par e muajit t Ramazanit,
hapen dyert e xhenetit dhe mbyllen dyert e xhehenemit, shejtant lidhen me pranga, dhe nj
thirrs thrret: O krkues i s mirs, nxito (kah
ajo) dhe o krkues i t ligs (mkatit) ndalo
(largohu nga ajo). Allahu pr do nat liron
njerz nga zjarri i xhehenemit. [1]
Mbyllen dyert e xhehenemit dhe lidhen shejtant me pranga

Paksohen veprat e liga, punt q jan n
kundrshtim me fen e Allahut t Lartsuar
dhe lidhen shejtant, q t mos ken
mundsi ti pengojn besimtart e sinqert
n lutjet dhe adhurimet e tyre.
Nj thirrs (nga qielli) thrret: O krkues i s
mirs, nxito (kah ajo)...
O krkues i mirsive, nxito dhe ngutu drejt

veprave t mira, t cilat i shlyejn mkatet
dhe e pastrojn njeriun prej tyre, si: krkimi
i faljes prej Allahut (istigfari), abdesti, falja e
pes kohve t namazit, xhumaja deri n
xhuma, Ramazani deri n Ramazan e kshtu
me radh.
Nse njeriu merr abdest ashtu si ka marr
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe
pastaj thot: Dshmoj se nuk ka kush q meriton t adhurohet prve Allahut, dhe dshmoj
se Muhamedi sht rob dhe i Drguari i Tij. O
Zot, m bj prej atyre q pendohen dhe kthehen
Hapen dyert e xhenetit
tek Ti dhe m bj prej atyre q jan t pastr
prej gjynaheve, do ti hapen atij tet dyert e
Shtohen punt e mira, si agjrimi, namazi, xhenetit dhe hyn n xhenet nga cila der dshlmosha dhe paksohen punt e liga dhe iron ai. [2]
mkatet.
Edhe pes namazet i shlyejn mkatet mes
T gjitha kto jan shkaqe t cilat e shpijn tyre, prve mkateve t mdha,[3] xhumaja
robin pr n xhenet, gjersia e t cilit sht deri n xhuma i shlyen mkatet prve msa e gjith toka dhe qiejt.
kateve t mdha e gjithashtu edhe Ramazani
_________________
[1] Transmeton Tirmidhiu (682) dhe Ibn Maxheh (1642).
[2] Transmeton Tirmidhiu (55).
[3] Ngase pr mkatet e mdha nevojitet pendim i sinqert dhe largim prej tyre.
deri n Ramazan.[4]
Pra, nxitoni o besimtar n kryerjen e atyre
punve t cilat jan shkak pr shlyerjen dhe
faljen e mkateve, shprblimi i t cilave sht
xheneti i Allahut, t cilin e ka prgatitur pr
t devotshmit.
Allahu i Lartsuar n Kuranin Famlart
thot: Dhe ngutuni (me pun q meritoni)
n falje mkatesh nga Zoti juaj dhe pr n
nj xhenet, gjersia e t cilit sht si gjersia
e qiellit dhe e toks, i prgatitur pr t devotshmit. Ali Imran: 133
Mirpo nj shprblim i till, i prgatitur pr
t devotshmit, arrihet vetm me pun t
mira. Por kush jan t devotshmit?
T devotshmit jan ata t cilt Allahu i Madhruar i ka prmendur n Kuran me fjalt:
T cilt japin kur jan lir dhe kur jan n
vshtirsi dhe q frenojn mllen, q u falin
(t keqen) njerzve, e Allahu i do bamirsit,
edhe ata t cilt kur bjn ndonj (mkat) t
shmtuar ose i bjn zullum vetes s tyre, e
prmendin Allahun dhe krkojn falje pr
mkatet e tyre e kush i fal mkatet prve Allahut? Dhe q duke e ditur, nuk vazhdojn
n at q kan punuar (n t keqen).
Shprblimi i t tillve sht falja nga Zoti i
tyre dhe xhenetet npr t cilt rrjedhin lumenj e aty do t rrin prgjithmon, Sa i
mir sht shprblimi i atyre q punojn.
Ali Imran: 134-136
O vllezr t dashur besimtar, ngutuni pr
n vepra t mira gjat ktij muaji, t cilin Allahu e ka br mejdan shptimi pr robrit e
Tij, q t garojn n t pr veprat e mira.
Shtojeni namazin tuaj gjat ktij muaji, shtojeni leximin e Kuranit, ndihmoni t varfrit
dhe bonjakt, ngase kush i largon nj breng
ndonj vllai t vet, Allahu i Lartsuar do ti
largoj atij ndonj breng prej brengave t tij
Ditn e Kiametit.
O krkues i t ligave, ndalo (largohu)
Largohu prej punve q Allahu i lartsuar i
ka ndaluar dhe nuk sht i knaqur me to.
Largohu prej atyre punve q e dmtojn
agjrimin tnd, i paksojn sevapet dhe i
shtojn mkatet.
Largohu prej punve me t cilat e hidhron
Zotin tnd, si prtacia dhe neglizhenca ndaj
namazeve, mosdhnia e zekatit, ngrnia e kamats, ngrnia e pasuris s jetimit, mizoria,
sjellja e keqe me prindrit, shkputja e lidhjeve faresnore, prgojimi, gnjeshtra, dshmia e rrejshme, propagandimi i asaj q sht
n kundrshtim me Kuranin dhe Sunetin e
Pejgamberit, betimi rrejshm, rruajtja e mjekrrs, zgjatja e mustaqeve, dgjimi i muziks
dhe gjrat e kota t cilat e dobsojn besimin
e besimtarit.
Duhet ta dini vllezr t dashur besimtar se
mkatet q prmendm jan t ndaluara n
do vend dhe n do koh, mirpo n muajin e Ramazanit gjynahu sht m i madh.
Friksojuni Allahut o besimtar, largojuni
asaj q Allahu e ka ndaluar, ndihmoni njritjetrin n t mira e n t mbara e jo n mkate dhe armiqsi.
Prgatiti: Bali Sadiku
________
Referencat:
1 - Sahihul-Buhari
2 - Sahihul-Muslim
3 - Sunenut-Tirmidhi
4 - Sunen Ibn Maxhe
5 - El-Minhaxh, Nevevi
6 - Mexhmuul-fetava, Bin Baz
7 - Sherhu rijadus-salihin, El-Uthejmin
8 - Fethur-Rebbani, AbdurRahman el-Benna
_________________
[4] Transmeton Buhariu (3244) dhe Muslimi (2824).
10
NDODHIT E RNDSISHME N
MUAJIN E RAMAZANIT
Me t vrtet muaji i Ramazanit pr Pejgamberin sal-Allahu alejhi ve sel-lem ishte muaji
i triumfeve t mdha. Prej ndodhive q ndodhn n muajin e Ramazanit gjat jets s
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem do
t veojm betejn e madhe t Bedrit dhe
lirimin e Meks.
BETEJA E MADHE E BEDRIT
RAMAZAN, VITI I DYT
mam Ibn Rexhebi thot: Beteja e

Bedrit, si dihet, ndodhi n natn e
shtatmbdhjet. Dita e saj ishte dita e
ndarjes, dita kur u takuan dy grupet. U quajt
dita e ndarjes sepse Allahu ndau mes s vrtets dhe s kots, e shfaqi t vrtetn dhe pasuesit e saj ndaj s kots dhe pasuesve t saj,
u ngrit fjala e Allahut dhe njsimi i Tij dhe u
poshtruan armiqt e Allahut nga radht e
mushrikve dhe pasuesve t librit.
Kjo betej ndodhi n vitin e dyt t hixhretit,
vit n t cilin ishte br obligativ agjrimi i
muajit t Ramazanit, prandaj ishte Ramazani
i par q agjroi Pejgamberi sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem dhe muslimant.
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem doli
n krkim t karvanit t kurejshve, i cili po
vinte nga Shami dhe kalonte nga Medina.
Kt dit Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sellem dhe shokt e tij nuk e agjruan.
Shkaku i daljes s tij nga Medina ishte nevoja
e madhe e shokve t tij, veanrisht e emigrantve nga Meka. Allahu thot: "(Ajo
pron) U takon muhaxhirve t varfr, t
cilt u dbuan prej shtpive t tyre dhe prej
pasuris s tyre, duke krkuar mirsin dhe

knaqsin prej Allahut, dhe q ndihmojn
Allahun dhe t Drguarin e Tij, t tillt jan
ata t sinqertt."Hashr: 8
Ky karvan transportonte nj pasuri t madhe
pr armiqt e muslimanve, pr ata q i
kishin nxjerr nga shtpit dhe nga pasuria e
tyre me padrejtsin m t madhe dhe n
mnyr armiqsore, si thot Allahu:
"Atyre q po sulmohen me luft, u sht
dhn leje t luftojn, pr shkak se u sht
br e padrejt, e Allahu ka fuqi pr tu ndihmuar atyre (muslimanve). (U lejuan t
luftojn) Ata, t cilt vetm pse than: Allahu sht Zoti yn! u dbuan prej shtpive
t tyre pa kurrfar t drejte." Haxh: 39-40
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem provoi tua marr kt pasuri zullumqarve dhe
tua jap shokve t tij, t cilt ishin nxjerr
dhunshm nga shtpit dhe pasuria e tyre, n
mnyr q t ishin m t fort n adhurim
ndaj Allahut dhe t kishin fuqi, q fjala e Allahut t ishte m e larta. Plakn e lufts Allahu e kishte lejuar pr pasuesit e Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, por jo pr popujt e mhershm.
Me Pejgamberin ishin 300 e disa persona,
ndrsa n Sunenin e Ebu Davudit transmetohet se Abdullah ibn Amri, Allahu qoft i
knaqur me t, thot se ishin 315 veta. Pejgamberi u lut pr ta duke thn: "O Allahu
im! Ata jan t zbathur, mbathi ata! Ata jan
t zhveshur, vishi ata! Ata jan t uritur, ngopi
ata!" Allahu ua eli rrugt atyre ditn e
Bedrit. Ather u kthyen nga Bedri dhe secili
prej tyre kishte nga nj e m shum deve, u
11
veshn dhe u ngopn. Ndrsa kur doln

ishin n kulmin e varfris. Ata nuk kishin
dal t prgatitur pr luft, por kishin dal
n krkim t karvanit t kurejshve. Me vete
kishin rreth 70 deve dhe tre persona udhtonin me nj deve dhe kishin vetm dy kuaj.
Thuhet edhe tre, por thuhet se kishin vetm
nj kal, i cili ishte i Mikdadit, Allahu qoft
i knaqur me t.
Mushrikve u shkoi lajmi pr daljen e muslimanve n krkim t karvanit t tyre dhe
Ebu Sufjani merr drejtimin e bregdetit dhe
n t njjtn koh i lajmron kurejsht n
Mek duke krkuar nga ata q t dalin ta
mbrojn karvanin e tyre. Ata doln nga
Meka me britma e ulrima dhe me ta doln
edhe paria e tyre dhe marshuan drejt Bedrit.
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem u
kshillua me muslimant se a ishin pr luft.
Iu prgjigjn muhaxhirt (mekasit), por heshti ndaj tyre sepse qllimi i tij ishin ensart
(medinasit), sepse Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem mendoi se ensart ia kishin
dhn besn pr ndihm vetm brenda Medins e jo edhe jasht saj. Ather u ngrit Sa'd
ibn Ubade e tha: "Na ke ne pr qllim,
domethn medinasit? Pasha At q shpirti
im sht n dorn e Tij, sikur t na urdhroje
t futemi n det, do t futeshim" Ndrsa
Mikdadi i tha: Nuk t themi si i than Musait benu Israilt: "Shko pra ti dhe Zoti yt e
luftoni, ne po rrim ktu." Maide: 24, por
do t luftojm n t majt e n t djatht, pas
dhe prapa teje. Ather Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem u gzua shum dhe mori
vendimin pr luft e tha: Ecni dhe gzohuni,
sepse Allahu m premtoi njrin prej dy grupeve
dhe un pash t vrart e tyre.
Eci Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
me ushtrin e Allahut derisa erdhn n ujin
m t afrt prej ujrave t Bedrit. Habab ibn
Mundhiri i tha: O i Drguar i Allahut! N
kt vend q kemi zbritur, Allahu e ka cak-
12
tuar q ne t mos shkojm para ose prapa apo

sht mendimi yt dhe strategji e jotja? Pejgamberi iu prgjigj se ishte vetm ideja dhe
strategjia e tij e lufts. Ather i tha: O i
Drguar i Allahut! Ky nuk sht vend i prshtatshm, zbresim posht derisa t shkojm
tek uji m i afrt i armikut, zbresim aty dhe
i lm pas shpine burimet e pastaj ndrtojm
nj pus dhe e mbushim at me gur, pim ne
dhe nuk pin armiqt. Pejgamberi e miratoi
kt mendim dhe zbriti n nj vend t ult
nga ana e Medins, ndrsa kurejsht n nj
vend t lart nga ana e Meks. Allahu mes
kurejshve dhe ujit zbriti nj shi t madh, q
ishte dnim pr kurejsht, ndrsa dhunti pr
besimtart sepse e kishte br tokn t but
dhe t prshtatshme. Pejgamberit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem i kishin ndrtuar nj tend,
q t qndronte n t. Ai eci n mejdanin e
lufts dhe lloi t tregonte vendet se ku do
t vriteshin kurejsht nj nga nj duke thn:
Ky sht vendi ku do t vritet lani, ky sht
vendi ku do t vritet lani, dhe nuk e kaloi
askush vendin e tij q kishte treguar i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
N kt nat, q ishte nata e xhumas, nata
e shtatmbdhjet e Ramazanit, qndroi Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem n
kmb tr natn duke u lutur dhe duke
qar. Krkonte ndihmn e Allahut ndaj
armiqve t tij.
Kur u zgjuan n mngjes, kurejsht prin me
ushtrin e tyre e ather Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha: "O Allahu im! Kta
jan kurejsht, kan ardhur me krenarin e tyre
dhe me m t famshmit prej tyre, e armiqsojn
dhe e prgnjeshtrojn t Drguarin Tnd. O
Allahu im, krkoj ndihmn q ma ke premtuar!
O Allahu im, zbatoje at q m ke premtuar!
Edhe muslimant krkuan ndihmn e Allahut e ather Allahu iu prgjigj lutjeve t
tyre dhe i ndihmoi, si thot Allahu: "Edhe
kur Zoti yt u kumtoi engjjve se: Un jam
me ju, pra, inkurajoni ata q besuan! Un do

t hedh frik n zemrat e atyre q nuk besuan, e ju goditni n qaf e lart, mshojuni
atyre n do gjymtyr (gishtrinj). Enfal: 12
U takuan t dy grupet dhe lufta arriti kulmin, ndrsa i Drguari i Allahut qndronte
te tenda e tij duke iu lutur Allahut pr
ndihm. Pastaj sikur u qetsua pak e m pas
doli e tha: "Grupi do t psoj disfat dhe ata
do t kthehen prapa." Kamer: 45
Pastaj lloi t'i nxis sahabt pr luft dhe
mori nj grusht dhe apo gur e me t gjuajti
politeistt, me t cilin i pluhurosi t gjitha fytyrat e kurejshve. Allahu ua lehtsoi muslimanve kraharort e politeistve, kshtu q
u imponuan ndaj tyre duke i vrar dhe zn
robr. Muslimant vran shtatdhjet prej
tyre dhe zun robr shtatdhjet t tjer. N
mesin e t vrarve ishin: Ebu Xhehl Amr ibn
Hishami, Utbe dhe Shejbe, dy djemt e Rebias,Velid ibn Utbe dhe Umeje ibn Hale.
I Drguari i Allahut kishte treguar vendin e
vrasjes s tyre para betejs. Ather urdhroi
q ata t merreshin dhe t hidheshin n puset
e Bedrit, pastaj u ndal pran tyre, i qortoi
dhe ua trhoqi vrejtjen pr mohimin e tyre.
Ndrsa sa u prket robrve, Pejgamberi sallAllahu alejhi ve sel-lem u konsultua me
shokt e tij dhe pranoi mendimin e Ebu
Bekrit, i cili tha: O i Drguari i Allahut! Ata
jan kushrinjt tan. Mendoj t marrsh
prej tyre dmshprblim, q t jet pr ne
forc kundr jobesimtarve. Shpresojm q
Allahu t'i udhzoj n Islam. Ather Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem mori
prej tyre dmshprblim (dje).
Allahu e ndihmoi t Drguarin e Tij dhe besimtart n Bedr duke e poshtruar kshtu
politeizmin dhe pasuesit e tij. Allahu e shfaqi
fuqin e Tij duke i ndihmuar besimtart,
edhe pse ishin t dobt dhe t pakt, si thot
Allahu: "Allahu ju ndihmoi ju n Bedr, kur
ju ishit pak n numr, e pr t qen mirnjo-
hs kini frik nga Zoti." Ali Imran: 123

LIRIMI I MEKS
RAMAZAN, VITI I TET
kt muaj t begatshm rrugt e

s mirs shtohen. N Ramazan, n
vitin e tet t hixhretit, u lirua
Meka e Ndershme. Allahu e pastroi at nga
politeizmi dhe kryenesia. Shkaku i ktij
lirimi t madh ishte se kurejsht e prishn
marrveshjen q kishin br n Hudejbije,
duke ndihmuar aleatt e tyre Beni Bekr ndaj
aleatve t Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, Huza'a, duke vrar edhe disa njerz.
Kur dgjoi pr kt Pejgamberi sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem, tha: "Do t'ju ndaloj nga ajo
q e kam ndaluar veten." Domethn nuk do
t'ju l m ta prishni marrveshjen. Pastaj
kurejsht pr at q bn u penduan, por
ather kur pendimi nuk bnte m dobi. Ata
drguan Ebu Sufjanin n Medin q ta
riprtrinte marrveshjen, mirpo nuk gjeti
prgjigje nga askush.
N ann tjetr, Pejgamberi sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem ishte br gati pr udhtim dhe i
lajmroi set arabe q kishte prreth, si:
Eslem, Gafar, Xhuhejne, Eshxhe'a, Selim,
etj., q t mos merrej vesh ky udhtim. Mori
rrugn me ushtrin prej 10 mij lufttarsh,
ndrsa n Medin zvends t vetin la Abdullah ibn Umi Mektumin.
Gjat rrugs takoi xhaxhan e tij, Abasin me
familjen e tij, t cilt ishin br musliman.
M pas takoi edhe nj xhaxha tjetr, Ebu
Sufjan ibn Harith ibn Abdul Mutalibin
dhe djalin e halls, Abdullah ibn Ebi Umejen. Q t dy m hert ishin armiqt m t
prbetuar t Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, por u bn musliman dhe Pejgamberi e pranoi Islamin e tyre.
Kur arriti afr Meks, n nj vend q quhej
"Merru Dhahran", i Drguari i Allahut e ur-
13
dhroi ushtrin q t ndiznin 10 mij zjarre

dhe si mbikqyrs caktoi Omer ibn Hatabin, Allahu qoft i knaqur me t.
N koleksionin autentik t Buhariut
shkruhet kshtu: "Kur udhtoi i Drguari i
Allahut vitin e lirimit dhe kurejshve u arriti ky lajm, Ebu Sufjani, Hakim ibn Hizami
dhe Budejl ibn Verka doln ta vrtetonin
kt. Ecn derisa arritn tek Merru
Dhahran, ku pan shum zjarre, si t ishin
zjarret e Arafatit. Ebu Sufjani pyeti: 'jan
kto zjarre? Si t jen zjarret e Arafatit.
Budejl ibn Verka tha: Jan zjarret e benu
Amr. Ebu Sufjani i tha se benu Amr nuk
jan kaq shum. Duke biseduar kshtu, rojet
e t Drguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i
pan, i morn ata dhe i solln pran t Drguarit t Allahut. Atkoh Ebu Sufjani u b
musliman. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem at dit e urdhroi Halid ibn Velidin
q t hynte nga pjesa e poshtme e Meks nga
Keda, ndrsa Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem hyri nga pjesa e eprme, e quajtur
Kuda. Ushtria e Halid ibn Velidit vrau gjat
marshimit t saj Hubejsh ibn Esh'arin dhe
Kerez ibn Xhabir El Fihrijin.
Abdullah ibn Mugafel thot: E kam par
t Drguarin e Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ditn e lirimit t Meks prmbi deven e tij duke lexuar suren Fet'h. Ndrsa
Abdullah ibn Mes'udi thot: I Drguari i
Allahut hyri n Mek ditn e lirimit dhe
prreth Qabes ishin vendosur 360 idhuj.
Ather lloi t'i rrzoj me shkopin e tij dhe
lexonte fjalt e Allahut: "Dhe thuaj: Erdhi
e vrteta e u zhduk e kota. Vrtet, e kota
gjithnj ka qen e zhdukur" Isra: 81, dhe
"Thuaj: Erdhi e vrteta, e kota u zhduk pa
llim dhe pa kthim! Sebe'e: 49
Nga Abdullah ibn Abasi transmetohet se i
Drguari i Allahut, kur hyri n Mek, nuk
pranoi t hyj n Qaben e mbushur me idhuj, por urdhroi q t nxirren jasht.
14
N mesin e idhujve nxorn edhe pikturn e

Ibrahimit dhe t Ismailit q ishin duke shikuar shigjetzat pr loj. Ather Pejgamberi
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha: "Allahu i
vraft, e kan ditur se ata kurr nuk kan besuar n to!" Pastaj hyri n Qabe, e madhroi
Allahun n t gjitha ant e saj, dhe i fali dy
rekate n t." Pastaj Pejgamberi sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem i siguroi banort e Meks
duke thirrur nj thirrs me urdhrin e t Drguarit: "Ai q hyn n xhami sht i sigurt, ai
q hyn n shtpin e Ebu Sufjanit sht i sigurt dhe ai q hyn n shtpin e vet sht i sigurt." Nga kjo prjashtoi disa persona, t cilt
i Drguari urdhroi t vriteshin pr shkak t
kqijave t tyre t shumta. Pastaj Pejgamberi
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem u ul n xhami,
kurse njerzit e shikonin frikshm duke menduar se 'do t bnte me mushrikt, me
armiqt e tij, t cilt e kishin torturuar dhe e
kishin nxjerr nga vendlindja e tij, e kishin
luftuar dhe shpeshher kishin tentuar ta vrisnin. Pastaj Pejgamberi u tha: "O popull kurejsh! Si mendoni, 'keni merituar dhe far do
t bj tani me ju?" U prgjigjn: "Vetm t
mira, sepse ti je vllai dhe biri snik i vllait
snik." I Drguari i Allahut tha: "Do t'ju
them njsoj si u ka thn Jusu alejhi selam
vllezrve t vet: "Un tani nuk do t'ju qortoj,
shkoni, ju jeni t lir." E m pas lluan t'i jepnin besn pr Islam. Me kt lirim t qart
u plotsua ndihma e Allahut. Njerzit lluan
t hyjn n Islam grupe-grupe. Vendi i Allahut u kthye n vend islam, u ngrit n t
njsimi i Allahut, vrtetimi i t Drguarit t
Tij dhe zbatimi i ligjit t Tij dhe shteti u b
i muslimanve, u shkatrrua politeizmi dhe
u rrnjos errsira e tij. Allahut i qoft falnderimi. Kjo sht nga mirsit e Allahut ndaj
robrve t Vet deri n Ditn e Gjykimit.
"Lufta e t Drguarit n Ramazan"

Shtpia botuese "Darul Vatan"
Prshtati: Fidan Xhelili
HADITHE T PASAKTA,
T PRHAPURA TEK NJERZIT
RRETH MUAJIT T RAMAZANIT
alnderimi i takon vetm Allahut zjarri.

q pejgamberin ton e ka drguar Hadithi sht i pasakt, e transmeton
si sqarues t dispozitave t fes, dhe Ibn Huzejme n Sahihun e tij (1887)
kt me hadithet e tija q jan transmet- dhe thot: Nse hadithi sht i sakt!
uar nga shokt e tij besnik. Mirpo, pas Ky hadith sht nga Ali ibn Zejdi, pr t
kohs s pejgamberit ton njerzit gjat cilin ibn Huzejme thot: Nuk arguhistoris kan shpikur fjal t ndryshme mentoj me t, sepse ka qen i dobt n
dhe ato ia kan mveshur pejgamberit to- memorie, n t msuarit prmendsh.
n, dhe prej lmive q kan shpikur
Ibn Haxheri n El-Etraf thot:
n to jan edhe ato n shtjet
Ali ibn Zejdi sht i dobt.
e Ramazanit. M posht
Silsiletud-Daife 2/262 t
po paraqesim disa haAlbanit.
dithe t dobta, t cilat
shpeshher njerzit i
2 - Hadithi: Agjromarrin pr thnie t
ni, do t jeni t shnMuhamedit sal-lAldetshm.
lahu alejhi ve selHadithi sht i doblem, kurse ato n
t, e transmeton Tarealitet nuk jan fjal
berani n Evsat
t tij dhe nuk jan
2/225/1/8477.
Hadith Mutevatir
transmetuar nga ai. Ebu
Hadithin gjithashtu e ka
Hurejra radijallahu anhu
vlersuar si t dobt edhe
transmeton se Muhamedi sal-lAlHadh El-Iraki n nxjerrjen q i
lahu alejhi ve sel-lem ka thn: Kush ka br n El-Ihja 3/75, dhe dijetari Althot dika pr mua, q nuk e kam thn bani n Silsiletud-Daife 1/420.
un, le t prgatis karrikn e tij prej zjarrit. Buhariu, Muslimi, dhe shum t 3 - Hadithi: Kush nuk agjron nj dit t
tjer. Ndr kto hadithe prmendim:
muajit Ramazan pa ndonj arsye apo smundje, nuk mund t bj kompensimin e
1 - Hadithi: Ky (Ramazani) sht nj mu- saj edhe nse agjron tr jetn.
aj, llimi i t cilit sht mshir, mesi i tij Hadithi sht i dobt, Daif Suneni Ebi
sht falje, fundi i tij sht largim nga Davud 2/314 t Albanit.
Kush thot
dika pr mua, q
nuk e kam thn un,
le t prgatis karrikn
e tij prej zjarrit.
15
4 - Hadithi: Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kur bnte iftar thoshte: O

Zot, pr ty kam agjruar, me t mirat e tua
bj iftar, prano nga ne, me t vrtet ti je i
Ditur dhe Dgjues! Apo edhe vetm: O
Zot, pr ty kam agjruar, me t mirat e tua
bj iftar.
Hadithi sht i dobt, Ibn Kajjimi n
Zadul Mead tregon se ky hadith nuk
ekziston fare, Kelimetu et-Tajjib fq. 140,
Irvaul Galil (4).
Mirpo duaja e vrtet, q sht transmetuar nga Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem n rastin e iftarit, sht: Dhehebe
edh-Dhameu ve ibteletil uruku ve thebetel exhru inshallahu, q do t thot:
Kaloi etja, u lagn damart, dhe u arrit
shprblimi inshallah . Hadithi sht
Hasen, tra.Ebu Davudi n Sunenin e tij
(2/306), me recensim t Albanit.
derisa t mos prgojoj.

Hadith sht daif. Silsiletud - Daife
4/311, t Albanit.
5 - Hadithi: Pes gjra e prishin agjrimin dhe abdestin; gnjeshtra, prgojimi,

mbartja e fjalve, shikimi me epsh dhe betimi rrejshm.
Hadithi sht i rrejshm, e transmeton
Ibn Xhevzi n librin e tij el-Mevduat
dhe thot se sht i rrejshm. Gjithashtu
para tij ka thn edhe Ebu Hatimi se ky
hadith sht i shpikur. Shiko SilsiletudDaife 4/199, t Albanit.
10 - Hadithi: Sikur ta dinin robrit far

(shprblimesh) ka n Ramazan, do t dshironin t jet tr viti Ramazan.
Hadithi sht i shpikur, shiko DaifutTergib vet-Terhib nga Albani, vllimi i
1.
8 - Hadithi: Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem sht pyetur pr agjrimin

e udhtarit dhe ka thn: Kush nuk
agjron (n udhtim), kjo sht lehtsim, e
kush agjron, agjrimi sht m i mir.
Hadith sht daif, shiko Silsiletud-Daife
2/336, t Albani.
9 - Hadithi: Kur t jet nata e par e muajit Ramazan, Allahu shikon n krijesat e
Tij, e nse Allahu shikon n krijesat e Tij,
nuk i dnon ata asnjher dhe Allahu pr
do nat largon nga zjarri nj mij nga
robrit e Tij.
Hadithi sht i shpikur, shiko SilsiletudDaife 1/470, t Albanit.
11 - Hadithi i Jezid ibn Rumanit: Gjat

kohs kur ishte udhheqs i muslimanve
Umer bin Hatabi, njerzit n muajin e Ramazanit kan falur njzet e tri rekate.
6 - Hadithi: Agjruesi i Ramazanit n ud- Hadithi sht i dobt, transmeton Mahtim sht sikur mosagjruesi n vend- liku 1/138, Bejhakiu n Sunenin e tij
lindje.
2/496. Arsyeja pse hadithi sht i dobt
Hadithi sht daif. Silsiletud - Daife sht se transmetuesi Jezid ibn Rumani
1/713, t Albanit.
nuk e ka arritur fare kohn e udhheqsis s Umerit.
7 - Hadithi: Agjruesi sht n adhurim
16
12 - Hadithi i Saib ibn Jezidit: Gjat

kohs kur ishte udhheqs i muslimanve
Umer bin Hatabi, njerzit n muajin e Ramazanit kan falur njzet rekate....
Hadithi sht i dobt, e transmeton Bejhakiu n Sunenin e tij 2/496 nga rrugt
e transmetimit t Jezid ibn Husejfete nga
Es-Saibi. Ibn Jezidi, kur sht pyetur pr
numrin e rekateve, ka thn: Kam menduar se Saibi ka thn: Njzet e nj.
Thnia e tij njzet e nj rekate sht n
kundrshtim me thnien e tij t mhershme njzet rekate. Gjithashtu shprehja kam menduar sht argument i
turbullimit t Ibn Husejfetes n transmetimin e numrit t rekateve, shiko Namazi i teravive nga Albani, fq. 48-52.
E vrteta nga Umer ibn Hatabi, Allahu
qoft i knaqur me t, sht se ka urdhruar pr faljen e njmbdhjet rekateve
n hadithin e Saib ibn Jezidit, i cili ka
thn: Omer ibn Hatabi ka urdhruar
Ubej ibn Keabin dhe Temim ed-Darin
q tua falin njerzve nga njmbdhjet
rekate. Ka thn Kan lexuar mir dhe
qet, derisa jemi mbajtur n shkopinj nga
zgjatja dhe nuk jemi shprndar deri n
agim t mngjesit. Hadithi sht i
vrtet, e transmeton Imam Maliku n el
Muvatta 1/137, nr. 248.
Prmbledhur nga recensimet e
muhadithit Muhammed Nasiruddin Albani
17
UDHZIMI I
MUHAMEDIT
N N A M A Z I N E TA R AV I V E
mam Maliku ka transmetuar n El Muveta nga Es-Saib ibn Jezidi se ka thn:

Umer Ibn Hatabi ka urdhruar Ubej
ibn Keabin dhe Temim ed-Darin q tu
falin njerzve 11 rekate. Dhe ka thn:
Kan lexuar mir dhe qet, derisa jemi mbajtur n shkopinj nga zgjatja dhe nuk jemi shprndar deri n agim t mngjesit. Hadithi
sht i vrtet, transmeton imam Maliku n
el Muveta 1/137, nr. 248.
Ky ka qen nj ushtrim luftarak pr muslimant uri dhe etje gjat dits, qndrim zgjuar
me or t tra gjat nats dhe ka ln gjurm
t mdha n prgatitjen e gjeneratave t forta
t muslimanve, t cilt arritn t lironin
shum vende duke mposhtur dy perandorit
m t mdha, Romn dhe Persin. Ushtari
musliman u b kshtu nga m t uditshmit,
saq edhe gjenerali gjerman Bismark tha:
M jepni 10 000 ushtar musliman, e liroj
me ta tr botn.
Shum musliman e kan humbur fatkeqsisht kt urtsi t namazit t taravive, duke
e falur at shpejt. Fatkeqsisht, kush e fal shpejt namazin e taravive shpallet imami m i
mir. Prse? Sepse e ka falur namazin e taravive pr 19 minuta! Kt tradit te xhemati
e kan mbjell vet hoxhallart, t cilt n at
mnyr nuk bjn mir as qndrimin n
kmb, as rukun dhe as sexhden.
Jam i bindur se shumica e namazeve t tilla
nuk jan t pranuara, nse kemi parasysh hadithin e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sellem, i cili i ka thn atij njeriut q e ka
18
shpejtuar namazin duke mos u qetsuar n

namaz: Falu, se ti nuk je falur. (Sahih Suneni Ebi Davud 1/226 me vrtetim nga Albani.)
Numri i rekateve t taravive
Nuk i ka falur Muhamedi sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem taravit me m shum se 11 rekate
bashk me vitrin. Ebu Selemetu ibn Abdurrahman ka pyetur Aishen, Allahu qoft i knaqur me t:
Si ka qen namazi i Muhamedit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem n Ramazan? Ajo ka thn:
Nuk ka shtuar Muhamedi sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem n Ramazan e as jasht Ramazanit
m shum se 11 rekate. Ka falur katr rekate,
mos pyet pr mirsin dhe zgjatjen e tyre. Pastaj
ka falur katr t tjera, mos pyet pr mirsin
dhe zgjatjen e tyre. Pastaj ka falur tre rekate t
vitrit. (Transmeton Buhariu dhe Muslimi)
Dobsimi i hadithit t 20 rekateve
Hadithi i 20 rekateve sht shum i dobt
dhe nuk lejohet t punohet me t. sht prmendur n Feth se ajo q sht transmetuar nga Ebi Shejbete pr hadithin e Ibn
Abasit, se Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sellem ka falur 20 rekate n Ramazan dhe vitrin, e ka zinxhirin shum t dobt, bile e
kundrshton hadithin e Aishes, i cili sht
autentik pa asnj dyshim, duke e ditur se
Aishja ka pasur m shum njohuri pr gjend-
jen e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem

gjat nats.
Gjithashtu hadithin e 20 rekateve e ka cilsuar t dobt edhe dijetari hane ez-Zejleai
n Nasbu err-Rrajeti. Es- Sujuti thot: Ky
hadith sht shum i dobt. (El Havi lil Fetava)
Gjithashtu, fekihu el Hejthemi n librin e tij
El Fetava el Kubra ka thn: Dobsimi i
tij sht se Shejbetu ibn Ibrahim ibn Uthmani sht i anashkaluar, si ka thn ibn
Haxheri n Et Takrib.
Pasimi i Sunetit t Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
Falja nga ana e Muhamedit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem e 11 rekateve gjat tr jets s tij,
duke mos shtuar m shum n Ramazan apo
jasht Ramazanit, sht argument se ndalohet shtojca.
Nse meditojm pak pr namazet vullnetare,
si sunetet apo edhe namazet e tjera, si namazi
i krkimit t shiut apo namazi i eklipsit t
Hns apo Diellit, ku Muhamedi sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem ka falur numr t caktuar
rekatesh, ky sht argument shum i qart
pr dijetart se nuk lejohet t shtohet dika
n to. Edhe n namazin e taravive nuk lejohet t shtohet dika n numr prve asaj q
ka br Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sellem, ashtu si nuk lejohet shtimi n namazet
q prmendm m lart. E nse dikush bn
dallim mes ktyre namazeve edhe namazit t
taravive n dispozit, le t sjell argument.
Namazi i taravive nuk sht i hapur, q muslimani t zgjedh dhe t fal rekate sa t doj,
edhe pse sht sunet i fort q u ngjan namazeve obligative, ngase falet me xhemat.
Ringjallja e namazit t taravive me xhemat
me 11 rekate nga ana e Umerit
Pas vdekjes s Muhamedit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem njerzit kan vazhduar ta falin na-
mazin e teravive n xhami t shprndar, me

numr t ndryshm imamsh. Kjo gjendje ka
vazhduar n kohn kur ishte udhheqs i
muslimanve Ebu Bekri dhe n llim t
pushtetit t Umerit, Allahu qoft i knaqur
me t dy. Pastaj Umeri e bashkoi xhematin
me nj imam t prbashkt dhe n kt rast
ka thn: Sa bidat i mir sht ky.
Rasti i Umerit ka ngjallur disa dyshime te
disa persona, t cilt e merrnin si pretekst pr
t legjitimuar risit n fe, edhe pse do risi
n fe sht e kot. Po prmendim dy nga
dyshimet e tyre duke i shruar ato me argumente t qarta.
E para: Ata thon se bashkimi pr namazin e
taravive sht bidat sepse nuk ka qen n
kohn e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sellem!
Prgjigjja: Ky sht gabim fatal, ashtu si e
qartsuam m lart.
E dyta: Ata thon: se n bidat ka gjra t mira
dhe t lavdruara, duke prjashtuar dika nga
thnia e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sellem, i cili ka thn: Thnia m e vrtet sht
thnia e Allahut, kurse udhzimi m i mir
sht udhzimi i Muhamedit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem. Veprat m t kqija jan ato t shpikurat, do shpikje sht bidat dhe do bidat
sht lajthitje, e do lajthitje on n zjarr. Dhe
shum hadithe t tjera me kt kuptim.
Prgjigjja: Edhe kjo gjithashtu sht e kot,
se fjala e Umerit, Allahu qoft i knaqur me
t: Sa i mir sht ky bidat, nuk ka pr qllim bidatin legjitim n Islam, q sht shpikja
e dikaje t re n fe, e cila nuk ka shembull
t mhershm. Ajo q msuam m lart ishte
se ai, Allahu e mshiroft, nuk ka shpikur
dika t re, por ka ringjallur m shum se nj
sunet pejgamberik. Ai ka pasur pr qllim
bidatin n kuptimin gjuhsor, q ka kuptimin dika e re, q nuk ka qen e njohur m
hert para se t ndodhte. Pa dyshim q namazi i taravive me xhemat me nj imam nuk
19
ka qen i njohur n kohn e Ebu Bekrit,

ashtu si e treguam m lart, dhe n kt kuptim sht dika e re, mirpo, n ann tjetr,
kjo sht n plqim me veprn e Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe sht sunet
e jo bidat.
Thnia e Umerit, Allahu qoft i knaqur me
t, pr namazin e taravive: Sa i mir sht
ky bidat, ka pasur pr qllim ann gjuhsore
dhe pr kt kemi edhe shembuj t tjer, si
sht edhe fjala e Allahut n Kuran: Thuaj:
Un nuk jam risimtar prej t Drguarve...
Ahkaf: 9
Pra, nuk kemi t bjm me bidat n fen islame, se bidati n fe sht humbje, ashtu si
na ka treguar Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem.
Tham m lart se Umeri ka urdhruar faljen
e 11 rekateve dhe zinxhiri i transmetimit
sht i vrtet.
Nuk ka transmetime t sakta se Umeri ka
falur 20 rekate
Ka disa transmetime sipas t cilave thuhet se
njerzit n kohn e Umerit n muajin Ramazan kan falur nga 23 rekate, mirpo nuk
ka dika t vrtet n t, pasi n transmetim
sht Husejfete dhe nga ai hadithet jan t
urryera, si ka thn imam Ahmedi, pasi ai
ka kundrshtuar at q sht m i besueshm
se vet ai; ka kundrshtuar Muhamed ibn
Jusun, i cili ka prmendur se numri i rekatave sht 11. Gjithashtu ka ndrprerje mes
Jezid ibn Rumanit dhe Umerit dhe e ka br
t dobt hadithin e par, i cili aludon pr 23
rekate. Bejhakiu dhe pastaj Neveviu e kan
konsideruar t dobt, madje edhe imam
Shau, si sht prmendur n Muhtesar el
Muzeni dhe Tirmidhiu n Sunenin e tij.
Suneti i Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sellem e meriton m shum q t pasohet
Ta zm se disa nuk pajtohen me dobsimin
e asaj se Umeri ka falur 20 rekate, edhe pse
sht shum larg logjiks, apo le ta zm se
20
dikush na argumenton me dika t vrtet se

Umeri i ka falur taravit me at numr
rekatesh, dika q sht edhe m larg
logjiks, por ktyre njerzve u themi: Nuk
jemi t obliguar t pasojm kt numr e t
lm anash veprn e Muhamedit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem me 11 rekate, edhe pse
fatkeqsisht praktikuesi i ktij suneti llogaritet si i larguar nga xhemati.
Agjrimi i Ramazanit,
autori: Mahmud Fehdi el Istambuli
FETVA T RNDSISHME
PR AGJRUESIN
Dalja e gjakut (analizat e gjakut)
Dalja e gjakut nga cilado pjes e trupit nuk e
prish agjrimin, qoft edhe nga hunda apo
goja, mirpo duhet t kemi kujdes: nse gjaku del nga hunda apo goja, mos ta glltisim.
As analizat e gjakut nuk e prishin agjrimin,
pa marr parasysh sa sht sasia e gjakut t
nxjerr nga trupi.
Prdorimi i pasts s dhmbve
Prdorimi i pasts s dhmbve pr agjruesin ndahet n dy lloje.
Lloji i par: Nse pasta ngjitet n goj dhe ka
mundsi t deprtoj n brendsin e trupit
t agjruesit, ather kjo lloj paste nuk lejohet t prdoret, ngase ndalohet prdorimi i
do gjje q deprton n brendsi t trupit t
agjruesit.
Lloji i dyt: Nse pasta sht normale dhe
largohet me uj dhe nuk ka mundsi t deprtoj n brendsin e trupit t agjruesit, lejohet t prdoret ashtu si lejohet futja e ujit
n goj gjat abdestit apo jasht tij.
Vendimi i prdorimit t injeksioneve
ushqyese, insulins, vaksinimit dhe
anestezis
lkur, n muskuj apo n damar. Prdorimi

i ktyre injeksioneve lejohet dhe ktu futen
vaksinimi, anestezia lokale, insulina. T gjitha kto nuk e prishin agjrimin sepse nuk
kan lidhje me stomakun, barkun apo me
aparatin e ushqimit t njeriut.
Grupi i dyt: Injeksionet q prmbajn lnd
ushqyese, t cilat jepen kur njeriu sht i smur, i plogsht apo pas ndonj operimi, si
pr shembull: glukoza dhe serumi. Kto futen n trup dhe kryejn funksionin e t ushqyerit (ngrnies dhe pirjes), saq njeriu rri me
dit e net pa ngrn asgj duke u mbshtetur
vetm n kto injeksione ushqyese, prandaj
konsiderohen prej gjrave prishse t agjrimit dhe prdoruesi i tyre duhet t kompensoj.
Pastrimi nga xhunubllku pas agimit dhe
ejakulimi n gjum gjat dits s Ramazanit
Nuk ndikon asgj negativisht n agjrimin e
muslimanit nse ai e ka lluar agjrimin duke qen i papastr nga xhunubllku, ngase
edhe Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e ka zn agimi duke qen xhunub.
As ejakulimi n gjum gjat dits nuk e prish
agjrimin, ngase ndodh pa vetdijen e njeriut
dhe Allahu nuk ngarkon asknd prtej mundsive.
Injeksionet q prdor i smuri ndahen n prgjithsi n dy grupe:

Pamundsia e t agjruarit nga i moshuari
dhe i smuri me smundje kronike
Grupi i par: Injeksionet shruese, t cilat prmbajn vetm ilae dhe shrim, por jo ushqim, pa marr parasysh a prdoren nn Nse personi i moshuar nuk ka mundsi t
21
agjroj pr shkak t moshs, pr t nuk

sht e lejuar ta mundoj veten me agjrim
ngase Allahu i Lartsuar thot: "Mos e mbytni veten tuaj, Allahu sht i mshirshm
ndaj jush." Nisa: 29
N vend t agjrimit, ky person duhet t
ushqej pr do dit nj t varfr ose i lejohet
t prgatis nj gosti dhe t ftoj aq t varfr
sa jan ditt e Ramazanit. E njjta gj vlen
edhe pr personin i cili sht i smur me smundje nga e cila nuk ka shrim; pra, ushqen aq t varfr sa jan ditt e Ramazanit, pr
do dit nga nj t varfr, ashtu si e prmendm m lart.
johet t mos agjroj derisa t lirohet nga kjo

pun. E, kur sht pushim apo sht dimr
dhe ka mundsi t agjroj, obligohet ti kompensoj ato dit t Ramazanit q nuk i ka
agjruar, ngase Allahu i Lartsuar thot: Sa
i prket atij q sht i smur, ose gjendet n
udhtim e sipr, le t agjroj m von aq
dit sa nuk i ka agjruar. Bekare: 185
Prdorimi i barnave pr ndalimin e menstruacioneve gjat Ramazanit
Gruas i lejohet prdorimi i barnave pr ndalimin e menstruacioneve n Ramazan, nse

ekspertt mjeksor konstatojn se kjo nuk i
bn dm shndetit t saj dhe nuk e dmton
Loja dhe puthja me gruan gjat agjrimit
mitrn e saj, edhe pse largimi nga ky veprim
Lejohet q agjruesi ta puth gruan e tij dhe sht m i mir. Allahu i Lartsuar mosagjt luaj me t, edhe pse sht agjrueshm, rimin n kohn e ciklit e ka br lehtsim pr
nse sht i moshuar, kurse pr t riun nj t, ndrsa kt ia ka zvendsuar duke i cakgj e till nuk sht e preferuar. Argument tuar kompensim pr ditt e ciklit. Kjo sht
pr kt sht rasti kur Pejgamberi sal-lAll- pjes e fes pr t.
ahu alejhi ve sel-lem ia kishte lejuar kt nj
Prgatitn:
plaku, por nuk ia kishte lejuar nj t riu.
Prdorimi i supozitorve pr t smurin
gjat dits s Ramazanit
Lejohet prdorimi i supozitorve sepse nuk
jan ushqim e as pirje dhe nuk zvendsojn
ushqimin dhe pirjen, prandaj edhe nuk hyjn n ndales.
Prishja e agjrimit pr shkak t provimeve
dhe agjrimi i shoferit n rrug t gjata
Zejd Haziri
Xheladin Leka
________
Referencat:
1 - Mexhmuul-Fetava t Bin Bazit
2 - Mesail anis-Sijam, El-Uthejmin
3 - Tebsiretul-Enam bi ehemmi mesailis-Sijam,
Abdullah el-Hamadi
4 - Sifatu Savmin-Nebijj, Ali el-Halebi &
Selim Hilali
5 - Fikhu en Nevazil, El Xhizani
Nuk lejohet prishja e agjrimit pr shkak t

provimeve ngase agjrimi nuk sht penges
pr t msuar. Edhe nse agjrimi e pengon
njeriun nga msimi, ai ka mundsi t msoj
pas iftarit, kshtu q ky person ska asnj
arsye q t prish agjrimin.
Sa i prket shoferit n rrug t gjata, atij i le-
22
DISPOZITAT E
AGJRIMIT
ije, o ti musliman, se kt shprblim madhshtor dhe mirsi t

muar, t ciln nuk mund ta llogaris vetm se falsi m i madh, Mshirploti,
e ton vetm ai q e agjron Ramazanin sipas
shembullit t Vuls s Pejgamberve sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe n prputhje me
dispozitat q kan t bjn me kt obligim
madhshtor dhe me kt muaj t begat.
Po llojm t paraqesim sqarimin e tyre pa
imitim t verbr, duke marr nga Kurani dhe
Suneti i pastr, sipas kuptimit t t parve
tan t mir, prej katr imamve dhe atyre q
kan qen para tyre nga sahabt dhe tabi'int. Dhe ky argumentim sht i mjaftueshm.
lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Filloni

agjrimin me dallimin e Hns dhe prfundojeni at me dallimin e saj; e nse keni penges
nga ret, ather plotsojeni Shabanin tridhjet
dit."[1]
Transmetohet nga Abdullah ibn Umeri, Allahu qoft i knaqur prej tij, se i Drguari i
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn:
"Mos agjroni derisa ta shihni Hnn dhe mos
e elni agjrimin derisa ta shihni at. Por nse
ju pengojn ret (nga shikimi i Hns), ather
llogariteni me dit."[2]
2. Kush agjron ditn e dyshimt,[3] ka kundrshtuar Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem

Nuk i lejohet muslimanit q ta paraprij Ramazanin me agjrimin e nj apo dy ditve
pr siguri (se ndoshta mund t ket hyr mu1. PARA FILLIMIT T RAMAZANIT
aji i Ramazanit), me prjashtim t atij q e
1. Numrimi i ditve t muajit Shaban
Umeti musliman duhet ti numroj ditt e ka zakon t agjroj disa dit n jav dhe
muajit Shaban n mnyr q t prgatitet pr njra prej atyre ditve qllon para muajit t
Ramazanin, pasi muaji mund t jet me 29 Ramazanit.
apo me 30 dit, ndrsa agjrimi duhet t l- Transmetohet nga Ebu Hurejra, Allahu qoft
lohet me dallimin e Hns s re. Por nse qi- i knaqur prej tij, se i Drguari i Allahut salelli sht me re, ather llogaritja bhet duke lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Mos e priplotsuar tridhjet dit nga Shabani. Kjo tni Ramazanin me agjrimin e nj apo dy
sepse Allahu, Shpiksi i qiejve dhe i Toks, e ditve, prve atij q e ka pasur zakon ndonj
ka br kohn e daljes s Hns shenj pr agjrim, ky le t agjroj."[4]
llogaritjen e kohs dhe viteve dhe dihet se
3. Nse dshmon nj dshmitar pr daljen e
muaji hnor nuk i kalon tridhjet ditt.
Transmetohet nga Ebu Hurejra, Allahu qoft Hns, ather agjroni apo prisheni agjrimin
i knaqur prej tij, se i Drguari i Allahut sal- Dalja e Hns vrtetohet me dshmin e dy
_________________
[1] Transmeton Buhariu (4/106), Muslimi (1081).
[2] Transmeton Buhariu (4/106), Muslimi (1080).
[3] sht pr qllim ajo dit q mendohet t jet dita e par ose e fundit e Ramazanit (sh.p).
[4] Transmeton Muslimi (573- versioni i shkurtuar i tij).
23
personave musliman, t drejt, se e kan

par at, bazuar n fjaln e tij sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: "Agjroni kur ta shihni at
(hnn) dhe prisheni agjrimin prsri kur ta
shihni at (t dal pr muajin sheval -pas Ramazanit). Ruajeni at, e nse ju pengojn ret,
ather plotsoni tridhjet dit. Nse dshmojn
dy dshmitar (pr daljen e saj), ather
agjroni apo prisheni agjrimin."[5]
Megjithat, kjo nuk do t thot se pranimi i
dshmis nga dy persona n gjendjen aktuale
e prjashton pranimin e dshmis s nj
dshmitari t vetm. Pr kt lejohet dshmia e nj dshmitari t vetm n shikimin e
hns. sht vrtetuar nga Ibn Umeri, Allahu qoft i knaqur prej tij, se ka thn:
"Njerzit po ruanin daljen e hns, ndrsa un
e njoftova t Drguarin sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem sepse e pash at. Ather ai sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem agjroi dhe urdhroi njerzit
t agjrojn."[6]
2. NIJETI
1. Obligimi i brjes s nijetit pr agjrimin e
obliguar q para hyrjes s sabahut
Nse sht vrtetuar hyrja e Ramazanit me
shikim t syrit apo nga ana e dshmitarve
ose me plotsimin e muajit Shaban, obligohet do musliman i ngarkuar nga sheriati q
t vendos, t bj nijet pr agjrimin q n
mbrmje, sepse i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Kushdo q
nuk e bn nijetin pr agjrim para agimit, ai
nuk ka agjrim (nuk i quhet agjrimi)."[7]
Vendi i nijetit sht zemra, ndrsa shprehja
e tij me gjuh sht bidat, risi e humbur,
edhe nse njerzit e shohin si t mir. Sa i
prket brjes s nijetit para agimit, kjo sht
e posame pr agjrimin q sht obligim,

pasi i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem shkonte tek Aishja n muajt e tjer
jasht Ramazanit dhe i thoshte: "A ka dika
pr drek? Nse jo, un po agjroj."[8] Dika e
till sht prcjell gjithashtu edhe nga sahabt, si Ebu Derda, Ebu Talha, Ebu Hurejra, Ibn Abasi dhe Hudhejfe ibnul-Jemani,
Allahu qoft i knaqur me ta. Kjo ka qen
pr agjrimin vullnetar, kshtu q argumenton qart se brja e nijetit q me nat sht
obligim vetm pr agjrimin e detyrueshm.
Allahu e di m s miri!
2. Mundsia sht kusht i obligueshmris s
agjrimit
Ai q e arrin Ramazanin dhe nuk sht informuar pr t, por ka ngrn dhe ka pir
gjat dits, pastaj sht lajmruar, duhet t
ndalet nga ushqimi dhe ta plotsoj agjrimin, i cili i konsiderohet i sakt (edhe pse ka
ngrn n llim t dits). Ndrsa ai q nuk
ka ngrn ende, pastaj mson se ka hyr Ramazani, t mos haj, por t agjroj. Pr sa i
prket brjes s nijetit q me nat, ai nuk
qndron m si kusht pr kt sepse ai nuk ka
pasur mundsi pr t (pasi nuk e dinte se t
nesrmen do t ishte Ramazan). Si dihet,
nga bazat e ktij sheriati t drejt sht se
obligueshmria dhe ngarkimi me t sht n
varsi t mundsis.
Aishja, Allahu qoft i knaqur prej saj, transmeton se "i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kishte urdhruar q t agjrohet
dita e Ashures. E, kur u b obligim agjrimi i
muajit Ramazan, kush donte agjronte dhe
kush donte nuk agjronte." [9]
Ndrsa nga Seleme ibn Ekva transmetohet
_________________
[5] Transmeton Nesai (4/132), Ahmedi (4/321) dhe Darekutni (2/167). Senedi i ktij hadithi sht hasen- i mir.
[6] Transmeton Ebu Davudi (2342), Darimiu (2/4), Ibn Hibbani (871), Hakimi (1/423) dhe Bejhakiu (4/212); nga dy rrug t ndryshme. Senedi i ktij
hadithi sht sahih i sakt, si ka thn Ibn Haxheri n et Telhis el Habir (2/187).
[7] Transmeton Ebu Davudi (2454), Ibn Huzejme (1933), Bejhakiu (4/202).
[8] Transmeton Muslimi (1154).
[9] Transmeton Buhariu (4/212) dhe Muslimi (1125).
24
se ka thn: "I Drguari i Allahut sal-lAllahu

alejhi ve sel-lem urdhroi nj burr nga si
Eslem q t thrriste me z t lart: Kush ka
ngrn, t agjroj pjesn e mbetur t dits dhe
kush nuk ka ngrn, le t agjroj sepse sot sht
dita e Ashures."[10]
Si shihet, agjrimi i dits s Ashures ka qen
obligim, por ai u abrogua. Ata u urdhruan
q t ndalen nga ushqimi nse kishin ngrn
dhe t plotsonin agjrimin, i cili u llogaritej
i sakt. Po kshtu edhe me agjrimin e Ramazanit, sepse ai sht obligim (ashtu si ka
qen edhe agjrimi i dits s Ashures) dhe
gjykimi pr at q sht obligim nuk ndryshon.
Hadithet pr agjrimin e dits s Ashures argumentojn pr disa gjra:
a) agjrimi i dits s Ashures ka qen vaxhib
(detyr);
b) kush nuk e bn nijetin pr agjrimin farz
q me nat, nga mosdija e hyrjes s Ramazanit, agjrimi nuk i prishet;
c) ai q ka ngrn e ka pir, pastaj mson se
ka hyr Ramazani, duhet t agjroj pjesn e
mbetur dhe nuk e ka obligim ta prsris at
dit.
3. KOHA E AGJRIMIT
Shokt e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sellem, n llim t Islamit, kur vinte koha e iftarit dhe nse kishin agjruar, hanin, pinin
dhe kryenin marrdhnie me grat e tyre, prderisa nuk kishin fjetur. E, nse dikush nga
ata inte para ngrnies s darks apo iftarit,
nuk u lejohej m t bnin dika nga kto q
prmendm m lart, deri t nesrmen. M
pas, Allahu ua lehtsoi dhe ata u gzuan
shum. Kt e bn t qart edhe hadithi n
vijim:
Transmetohet nga El Bera, Allahu qoft i knaqur prej tij, se ka thn: "Nse dikush prej
shokve t Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ishte agjrueshm, pastaj vinte koha
e iftarit dhe ngrihej pa ngrn, ather nuk
hante m at nat deri t nesrmen n mbrmje. Nj her, Kajs ibn Sirme el Ensari ishte
agjrueshm dhe kur erdhi koha e iftarit,
shkoi te gruaja e tij dhe i tha: -A t ndodhet
ndonj gj pr t ngrn? -Jo, tha ajo, por
mund t shkoj t krkoj diku.
Por ngaq tr ditn punonte, e zuri gjumi
dhe kur ajo erdhi dhe e pa ashtu, tha: Ah,
q mbete pa ngrn! T nesrmen n mesdit atij i ra t kt dhe kt gj ia treguan t
Drguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Ather u shpall ajeti: "Ju sht br e
ligjshme q t keni marrdhnie me grat
tuaja nett e agjrimit."
Ata u gzuan shum me kt ajet. Pastaj
zbriti pjesa tjetr e ajetit: "Hani e pini derisa
t dallohet peri i bardh (drita e agimit) nga
peri i zi (errsira e nats)." Bekare: 187[11]
Pikrisht kjo ka prcaktuar kujt e dits s
agjrimit; llimin dhe mbarimin e saj; q nga
dallimi i agimit deri n mbarim t dits dhe
n hyrje t nats, kur rrethi i diellit mbulohet
nn horizont.
1. Peri i bardh dhe peri i zi.
Kur zbriti ajeti q prmendm m lart, disa
nga shokt e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem morn je t zeza dhe je t bardha
dhe i vendosn nn jastk apo i lidhn n
kmb. Pastaj vazhdonin t hanin e t pinin
derisa t mund ti dallonin ata nga njritjetri.
Adij ibn Hatimi, Allahu qoft i knaqur prej
tij, thot: "Kur ka zbritur ky ajet: "hani e pini
_________________
[11] Transmeton Buhariu (4/911).
25
derisa t dallohet qart peri i bardh nga peri

i zi n agim" Bekare: 187, un mora nj pe
t zi dhe nj t bardh dhe i vendosa nn
jastkun tim. Gjat nats i vshtroja me qllim q ti dalloja nga njri-tjetri, por nuk i
dallova dot, kshtu q shkova tek i Drguari
i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe i
thash pr kt. Ai tha: "N ajet sht pr qllim errsira e nats dhe drita e dits."[12]
Sehl ibn Seadi, Allahu qoft i knaqur prej
tij, thot: "Kur zbriti ky ajet: "Hani e pini
derisa t dallohet qart peri i bardh nga peri
i zi", ai q donte t agjronte lidhte n kmbn e tij nj je peri t bardh dhe nj t zez
dhe vazhdonte t hante dhe t pinte derisa
qartsohej shikimi i tyre. Ather Allahu shpallin ajetin: "n agim" dhe e kuptuan pastaj
se qllimi ishte pr ditn dhe natn.[13]
Kt e ka sqaruar edhe i Drguari i Allahut
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kur u ka sqaruar
shokve t tij kurin e dallimit t dits nga
nata, me nj prshkrim pas t cilit nuk mbetet m asnj pik dyshimi apo mosnjohje n
kt shtje.
2. Jan dy agime
Prej dispozitave q ka sqaruar i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem sht edhe
fakti se agimi sht dy llojesh, apo se kemi
dy agime:
a) agimi mashtrues, i rrem: i cili nuk e bn
t lejuar faljen e namazit t sabahut dhe as
nuk e ndalon agjruesin nga ushqimi;
b) agimi i vrtet: i cili ia ndalon ushqimin
agjruesit dhe e bn t lejuar faljen e sabahut.
Ibn Abasi, Allahu qoft i knaqur prej tij,
transmeton se Muhamedi sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem ka thn: "Jan dy agime, i pari nuk
e bn t ndaluar ushqimin dhe as nuk e bn t

lejuar namazin (e sabahut), ndrsa i dyti e bn
t ndaluar ushqimin dhe e bn t lejuar namazin (e sabahut)."[14]
Dije, vlla musliman, se:
a) agimi mashtrues sht e bardha e shtrir
dhe ndriuese, q ngrihet n qiell si bishti i
ujkut;
b) agimi i vrtet sht ngjyra e kuqe q
prhapet gjersisht n fusha e kodra, q shprndahet npr rrug e shtpi. Ky sht ai
me t cilin lidhen dispozitat e agjrimit dhe
t namazit.
Semurete, Allahu qoft i knaqur prej tij,
transmeton se Muhamedi sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem ka thn: "T mos ju mashtroj
ezani i Bilalit e as kjo bardhsi q zgjatet n
agim derisa t prhapet horizontalisht."[15]
Talk ibn Ali transmeton se Muhamedi sallAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Hani dhe
pini e t mos ju mashtroj drita e bardh q
ngjitet n qiell vertikalisht (para agimit), por
hani e pini derisa t'ju zr drita e kuqe."[16]
Dije se cilsit e agimit t vrtet jan ato q
prputhen me ajetin e Kuranit: "...derisa t
dallohet qart peri i bardh nga peri i zi n
agim" Bekare: 187. Pra, drita e agimit t
vrtet sht ajo q prhapet horizontalisht
npr lugina dhe majat e kodrave si t ishte
je peri e bardh, ndrsa sipr saj shfaqet ja
e zez nga mbetjet e errsirs q sht duke u
larguar.
Nse e dallon kt drit, ather ndalu nga
ngrnia e pirja dhe nga marrdhniet intime.
E nse ke n dor nj got uj apo pije tjetr,
pije at dhe t bft mir sepse sht nj lejim
madhshtor nga m i Madhi i mshiruesve
pr robrit e Tij agjrues. Dhe nse e dgjon
_________________
[13]Transmeton Buhariu (4/114) dhe Muslimi (1091).
[14]Transmeton Ibn Huzejme (3/210), Hakim (1/191 dhe 495), Darekutni (2/165), Bejhaki (4/261), Hakimi (1/191), Bejhakiu (4/215) dhe Darekutni
(2/165).
[15]Transmeton Muslimi (1094).
[16]Transmeton Tirmidhiu (3/76), Ebu Davudi (2/304), Ahmedi (4/23), Ibn Huzejme (3/211); nga Abdullah ibn Neumani, nga Kajs ibn Talku, nga
babai i tij, me zinxhir t sakt.
26
ezanin, Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sellem thot: "Nse dikush prej jush dgjon
ezanin dhe n dorn e tij ka en me ushqim apo
pije, mos ta lr at derisa t marr nevojn q
ka prej saj."[17]
Qllimi me ezanin sht ezani i dyt i agimit
t vrtet dhe argument pr kt sht edhe
shtojca e hadithit, t ciln e ka transmetuar
imam Ahmedi (2/510), Ibn Xherir et Taberi
(2/102) e t tjer, se n fund t hadithit
thuhet: "Dhe muezini e thrriste ezanin (e
dyt) kur llonte agimi."
Pr kt shtje argumenton edhe ajo q
transmeton Ebu Umamete, Allahu qoft i
knaqur prej tij, i cili thot se: "U thirr
ikameti pr namaz dhe Umeri kishte enn me
uj n dor. -A t pi, o i Drguari i Allahut? Po, tha ai dhe Umeri e piu at."[18]
Me kt na vrtetohet se ndalesa e t ngrnit
para llimit t agimit t vrtet sht risi e
shpikur.
Ibn Haxheri n "Fet'hul-Bari" (4/199)
thot: "Nga bidatet e urryera q jan shpikur
n kt koh sht thirrja e ezanit t dyt n
muajin e Ramazanit njzet minuta para
agimit si dhe kja e kandilave q jan vn si
shenj pr ndalimin nga t ngrnit dhe t
pirit pr at q dshiron t agjroj, me
pretekstin se kjo risi sht pr siguri n kryerjen e plot t adhurimit. Por kt gj nuk e
din vese pak njerz dhe ky pretekst i ka
shtyr ata q ta thrrasin ezanin e akshamit
pas perndimit t diellit me disa grad, kur
t ket hyr koha tamam, sipas tyre, duke e
vonuar kshtu iftarin dhe duke shpejtuar
syfyrin, n kundrshtim me Sunetin. Pr kt
shkak sht paksuar e mira tek ata dhe sht
shtuar e keqja. Allahu na ndihmoft!"
Ka vazhduar ky bidat i ndaless s t ngrnit

para agimit t vrtet dhe pritja e hyrjes me
vones e kohs s namazit edhe n kt
kohn ton. Tek Allahu ankohemi!
3. Pastaj plotsohet agjrimi deri n mbrmje
Nse nata llon nga ana e lindjes dhe dita
mbaron nga perndimi dhe dielli perndon,
ather duhet t haj.
Transmetohet nga Umeri, Allahu qoft i knaqur prej tij, se Muhamedi sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem ka thn: "Nse llon nata nga kjo
an dhe mbaron dita nga ana tjetr dhe perndon dielli, ather agjruesi e prish agjrimin."[19]
Kjo gj vrtetohet menjher pasi humb
rrethi i diellit, edhe pse ndoshta drita e tij
siprfaqsisht duket. Nse Muhamedi sallAllahu alejhi ve sel-lem ka qen agjrueshm, ka urdhruar nj person q t ngjitet mbi
nj vend t lart dhe t shikoj diellin; nse
ai ka thn se ka pernduar, ather ka br
iftar.[20]
Disa njerz supozojn se nata nuk bie pas
perndimit t diellit menjher, por pasi shprndahet errsira n lindje dhe n perndim. Kjo ka ndodhur edhe me disa nga
shokt e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sellem, por iu qartsua se mjafton q t bjer
errsira nga lindja menjher pasi t humb
rrumbullaku i diellit.
Abdullah ibn Ebi Evfa, Allahu qoft i knaqur prej tij, transmeton e thot: Ishim me
t Drguarin e Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem n nj udhtim dhe ai ishte agjrueshm (n muajin e Ramazanit). Kur perndoi
dielli, ai i tha njrit prej njerzve: O lan!,
ndrsa n nj transmetim tjetr t Ebu Davudit thuhet: "O Bilal! Na sill uj. Ai tha: O i
_________________
[17] Transmeton Ebu Davud (235), Ibn Xherir (3115), el Hakimi (1/426), el Bejhakiu (2/218), Ahmedi (2/423), me zinxhir t mir.
[18] Transmeton Ibn Xheriri (2/102) nga dy rrug transmetuesish.
[19] Transmeton Buhariu (4/171) dhe Muslimi (1100). Fjala e tij "e prish agjrimin"; d.m.th. sipas dispozits e jo realisht, pr at se ka hyr koha e iftarit.
[20] Transmeton el Hakimi (1/434) dhe Ibn Huzejme (2061).
27
Drguari i Allahut! Sikur t prisje sa t ngryset?, ndrsa n transmetimin tjetr shton:

Sa t perndoj dielli? Ai sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem tha: Zbrit dhe na sill uj!
- Por sht ende dit- tha ai.
- Zbrit dhe na sill uj!
Ather zbriti dhe u solli uj, nga i cili piu
edhe i Drguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Thot: Sikur ndokush t shihte nga perndimi
i hipur mbi deven e tij, do ta shihte diellin (t
papernduar ende). Pastaj ai sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem bri me shenj me gishtin e tij nga
lindja dhe tha: "Nse sheh se nata ka lluar
nga kjo an, ather agjruesi bn iftar."[21]
sht vrtetuar nga sahabt e Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem se ata e kan pasuar kt fjal dhe sht prshtatur vepra e
tyre me fjaln e Muhamedit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem. Ebu Seid el Hudri, p.sh., ka
vepruar kshtu duke br iftar pasi ka pernduar apo ka humbur rrumbullaku i diellit.[22]
N kto vende ngrihen disa nga ata q kujdesen pr praktikimin e Sunetit dhe bjn
iftar me perndimin e diellit, ndrsa syfyrin
e llogarisin me agimin. Kur perndon dielli,
ata han iftar dhe kur hyn agimi i vrtet
si e sqaruam m par e llojn agjrimin.
Kjo vepr sht nj vepr e ligjshme dhe e
sakt, pr t ciln nuk ka pik dyshimi.
Ndrsa ai q mendon se ky gjest apo kjo
vepr sht gabim, ta dij mir se ka gabuar
me nj gabim shum t qart. Nuk ka
ndryshim e fuqi vese me Allahun!
Si nuk mund t mos jet e ditur, ky adhurim (agjrimi) sht i lidhur me perndimin e diellit dhe me agimin e nse kt
gj e kundrshton dikush, ta dini se ata jan
gabimtar e jo ata q kapen pas bazs dhe
prqendrohen n t. Ezani sht lajmrim
pr hyrjen e kohs, por nse koha ka hyr
dhe ezani vonohet apo ezani thirret para se
t hyj koha e caktuar, ather qndrimi n
origjin sht ajo q obligohet. Msoje kt
Vrejtje: Dispozitat e agjrimit q u pr- dhe medito mir!
mendn m hert kan t bjn me shikimin
e syrit (syrit t njeriut) dhe nuk duhet t 4. SYFYRI
mundohemi me mjetet teknike bashkko- 1. Urtsia e syfyrit
hore pr t dalluar kohn e mngjesit apo I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve selprmes kalendarve, t cilt i kan larguar lem urdhroi q t hahej syfyr n agim pr t
muslimant nga tradita dhe msimi i dalluar mes agjrimit ton dhe agjrimit t
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, pasi ithtarve t librit.
tek ata e mira sht e pakt ndrsa e keqja e Amr ibn Asi, Allahu qoft i knaqur prej
shumt. Allahu e di m s miri!
tij, transmeton se i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Dallimi mes
Vrejtje tjetr: N disa vende muslimane pr agjrimit ton dhe agjrimit t ithtarve t libthirrjen e ezanit muezint ndihmohen nga rit sht ngrnia e syfyrit."[23]
kalendart, q botohen prej rreth pesdhjet
vitesh. Ata e vonojn iftarin dhe e shpejtojn 2. Dobit e syfyrit
syfyrin, duke rn kshtu drejtprsdrejti n a) Ngrnia e syfyrit sht bereqet
kundrshtim me udhzimin e Muhamedit Transmetohet nga Selmani, Allahu qoft i
knaqur prej tij, se i Drguari i Allahut salsal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
_________________
[21] Transmeton Buhariu (4/199), Muslimi (1101), Ahmedi (4381), Ebu Davud (2352).
[22] E transmeton Buhariu n shnimet e tij (mualek) (4/196). Gjithashtu e ka prmend edhe Ibn Ebi Shejbe n "el Musannef" (3/12) dhe Said ibn
Mensur, si thuhet n "el Fet'h" (4/196) dhe n "Umdetu el Karij" (9/130).
[23] Transmeton Muslimi (1096).
28
lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Bereqeti

gjendet n tri gjra: n t ngrnt bashk, n t
ngrnt e qullit dhe n t ngrnt e syfyrit."[24]
Ebu Hurejra, Allahu qoft i knaqur prej tij,
transmeton se i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Me t vrtet
Allahu e ka vn bereqetin n syfyr dhe n kandar."[25]
b) Allahu fal dhe melekt e Tij bjn lutje pr
ata q han syfyr
Ebu Seid el Hudri, Allahu qoft i knaqur
prej tij, transmeton se i Drguari i Allahut
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Ngrnia e syfyrit sht bereqet, ndaj mos e lini at
qoft edhe me pirjen e nj gllnjk uj, sepse Allahu i fal dhe melekt e Tij bjn lutje pr ata
q han syfyr."[26]
hjet ajeteve."[27]
Dije, o rob i Allahut, Allahu t drejtoft n
t vrtetn, se ty t lejohet ngrnia, pirja dhe
kryerja e marrdhnieve intime prderisa je
n dyshim pr agimin dhe nuk t sht qartsuar ai, pasi Allahu i Lartsuar dhe i Drguari
i Tij sal-lAllahu alejhi ve sel-leme e kan sqaruar kurin e dallimit t dits nga nata dhe
ngase Allahu i Madhruar e ka falur at vepr
q bhet gabimisht dhe me harres dhe e ka
lejuar ngrnien, pirjen dhe marrdhniet derisa t qartsohesh. Dyshimi nuk sht
qartsi, pasi qartsia sht gj e sigurt dhe
nuk ka dyshim n t; ndaj sigurohu!
4. Vendimi pr syfyrin
I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sellem ka urdhruar me urdhr t prer se kush
3. Vonimi i syfyrit
dshiron t agjroj, t ngrihet dhe t bj
sht e preferuar q syfyri t vonohet deri syfyr.
pak para faljes s sabahut, pasi i Drguari i Ai sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thot: "Kush
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe Zejd dshiron t agjroj, ather le t ngrihet e t
ibn Thabiti, Allahu qoft i knaqur prej tij, bj syfyr me dika."[28]
kan ngrn syfyr s bashku dhe kur e kan
mbaruar syfyrin, i Drguari u ngrit dhe fali Shohim se urdhri i t Drguarit sal-lAllahu
sabahun. Koha ndrmjet prfundimit t ngr- alejhi ve sel-lem sht i prforcuar me prnies s syfyrit t tyre dhe faljes s namazit forcime t shumta nga tre drejtime:
ishte sa t lexuarit e pesdhjet ajeteve nga a) urdhri pr t;
libri i Allahut. Si sht transmetuar nga b) fakti se ai sht simbol i agjrimit t musEnesi, Allahu qoft i knaqur prej tij, se Zejd limanve dhe ndars, dallues mes agjrimit
ibn Thabiti, Allahu qoft i knaqur prej tij, t tyre dhe agjrimit t t tjerve;
ka thn: "Kemi br syfyr me t Drguarin c) ndalesa nga lnia e tij.
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, pastaj ai u ngrit Kto jan fakte t forta dhe argumente t
pr t falur namazin (e sabahut)." I thash qarta.
(Enesi i tha Zejdit): Sa ka qen koha mes Megjithat, pas gjith ksaj, Ibn Haxheri n
ezanit dhe syfyrit? Tha: Sa t lexuarit e pesd- "el Fet'h" (4/139) ka prcjell faktin se dije_________________
[24] Transmeton Et Tabarani n "el Kebir" dhe Ebu Nuajm n "Dhikr Ehbar Esbahan" (1/57).
Senedi i tij sht i mir hasen, nga hadithet q dshmojn pr t.
[25] Transmeton esh Shirazi n "el Elkab", gjithashtu edhe n "Xhamiu Es Sagir" (1715) dhe el Hatib n "el Muvedih" (1/263).
[26] Nxjerrja e ktij hadithi sht prmendur m par.
[28] E transmeton Ibn Ebi Shejbe (3/8), Ahmedi (3/367), Ebu Jeala (3/438) dhe El Bezar (1/465); nga Sherik ibn Abdullah ibn Muhamed ibn Akil
nga Xhabiri. Sheriku sht i dobt, por hadithi ka nj dshmues tjetr mursel, nga Seid ibn Mensuri n "Sunenin" e tij, me shprehjen: "Bni syfyr, qoft
edhe me nj kafshat."
Kshtu ka thn el Hadh n "el Fet'h" (4/140). Hadithi ka edhe nj dshmitar tjetr, i cili do t vij pas tre haditheve.
29
tart jan t nj mendimi (unanimisht agjrueshm, mirpo e ka ndaluar agjruesin

ixhma) se syfyri sht vepr e preferuar dhe nga t tepruarit n kt gj.
e plqyer! Allahu e di m s miri.
I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sellem thot: "... dhe thithe mir ujin me hund,
5. GJRAT Q LEJOHEN PR AGJR vetm nse je agjrueshm."[32]
UESIN
1. Agjruesi mund t gdhihet i papastr 4. Prqami dhe puthja e bashkshortes
Aishja, Allahu qoft i knaqur prej saj, trans(xhunub)
Ka pasur raste kur i Drguari i Allahut sal- meton se "i Drguari i Allahut sal-lAllahu alelAllahu alejhi ve sel-lem sht gdhir i pa- jhi ve sel-lem e puthte gruan duke qen
pastr nga marrdhniet intime q ka pasur agjrueshm si dhe e prqafonte at duke qen
me grat e tij, pastaj ka marr gusl pas agi- agjrueshm, por ai ka qen m i prmbajtur
se ju n epshet e tij."[33]
mit dhe ka agjruar.
Aishja dhe Umu Selemete, Allahu qoft i k- Kjo gj nuk sht e preferuar pr t riun,
naqur prej tyre, transmetojn se "kishte raste ndryshe nga i kaluari n mosh, sepse transq t Drguarin e Allahut sal-lAllahu alejhi ve metohet nga Abdullah ibn Amr ibn Asi se
sel-lem e zinte sabahu duke qen xhunub nga ka thn: "Ndrsa ishim tek i Drguari i Almarrdhniet q kishte me gruan e tij, pastaj lahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem aty erdhi
nj djal i ri dhe tha: O i Drguari i Allahut!
lahej dhe agjronte."[29]
2. Agjruesit i lejohet t prdor misvakun
A m lejohet ta puth gruan duke qen
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thot: agjrueshm? Ai sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
"Sikur t mos e rndoja umetin tim, do ta ur- tha: "Jo."Pastaj erdhi nj i moshuar dhe tha:
dhroja q t prdorte misvakun n do ab- A m lejohet ta puth gruan duke qen agjrudest."[30]
eshm? I tha "Po." Ather ne po shihnim njN kt hadith, i Drguari i Allahut sal-lAl- ri-tjetrin me habi, ndrsa i Drguari i Allahut
lahu alejhi ve sel-lem nuk e ka veuar sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha: "I moshuari e
agjruesin nga t tjert dhe ky sht argu- sundon veten e tij."[34]
ment se misvaku prdoret si nga agjruesi
edhe nga t tjert, n do abdest dhe n do 5. Analizat e gjakut dhe injeksionet joushqyese
Kto nuk jan prej gjrave q e prishin
namaz.[31]
Gjithashtu, ky hadith sht i prgjithshm agjrimin.
pr do koh; para mesdits apo pas saj, e Al- Pr kt do t asim m pas n mnyr t
lahu e di m s miri.
shtjelluar.
3. Shplarja e gojs dhe e hunds
I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sellem e shplante gojn dhe hundn duke qen
6. Hixhamja
Hixhamja, apo nxjerrja e gjakut me kupa, ka
qen prej gjrave q e prishnin agjrimin, por
_________________
[31] Kjo sht zgjedhja e Buhariut, gjithashtu edhe e Ibn Huzejmes dhe e t tjerve. Shih: "Fet'hul Bari" (4/158), "Sahih Ibn Huzejme" (3/247) dhe
"Sherhus Sunneh" (6/298).
[32] Transmeton Tirmidhiu (3/146), Ebu Davudi (2/308), Ahmedi (4/32), Ibn Ebi Shejbe (3/101), Ibn Maxhe (407) dhe Nesai (nr, 87) nga Lakit ibn
Sabra, me zinxhir t sakt.
[34] Transmeton Ahmedi (2/185,221); hadithi me nj rrug tjetr, t cilin e transmeton Taberani, ngrihet n gradn hasen- i mir.
30
m pas kjo u abrogua, pasi sht vrtetuar se

i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sellem e ka br hixhamen duke qen agjrueshm, si sht transmetuar nga Ibn Abasi,
Allahu qoft i knaqur prej tij, se "i Drguari
i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e ka br
hixhamen duke qen agjrueshm."[35]
7. T provuarit apo t shijuarit e ushqimit
Por kjo sht e kushtzuar me mosfutjen e tij
n fyt, duke u bazuar n transmetimin e Ibn
Ekvas, Allahu qoft i knaqur prej tij, ku
thuhet: "Nuk ka problem pr agjruesin nse
shijon uthulln apo dika tjetr, por pa e futur
deri n fyt."[36]
8. Lyerja e syve, futja e pikave t ilait n to apo
t ngjashme me to nga gjrat q hyjn n sy
Kto gjra nuk e prishin agjrimin, pa marr
parasysh se a shijon dika n fyt apo jo. Ky
sht mendimi q ka zgjedhur edhe hoxha i
Islamit, Ibn Tejmije, n librin e tij "E vrteta
e agjrimit", si dhe nxnsi i tij, Ibn Kajjim
el Xhevzije, n librin e tij "Zadul Mead".
Ndrsa imam Buhariu, n "Sahihun" e tij
thot: "Enesi, Haseni dhe Ibrahimi nuk shihnin ndonj problem pr agjruesin nga lyerja
e syve me kohl."
9. Hedhja e ujit t ftoht mbi kok dhe brja
banj
El Buhari n "Sahihin" e tij,[37] n temn
"Brja banj pr agjruesin" thot: Ibn
Umeri, Allahu qoft i knaqur prej tij, njomi
nj rrob me uj dhe e hodhi mbi kok (a
mbi shpin) duke qen se ishte agjrueshm.
Po kshtu edhe Sheabiu ka hyr dhe ka br
banj duke qen agjrueshm. Ndrsa

Haseni ka thn: Nuk ka problem pr
agjruesin q t fus uj n goj gjat abdestit
apo q t freskohet."
Madje edhe vet i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka hedhur uj mbi kokn
e tij nga etja apo nga vapa, kur ka qen
agjrueshm."[38]
6. ALLAHU DSHIRON LEHTSIM
PR JU E NUK DSHIRON VSHTIR
SIM
1. Udhtari
Jan transmetuar hadithe t sakta ku udhtarit i sht dhn t zgjedh nse dshiron
t agjroj apo jo, pa harruar se kjo Mshir
e Allahut sht prmendur gjithashtu n Librin Famlart, ku i Gjithmshirshmi, Mshirploti, thot: "E kush sht i smur ose n
udhtim, le t agjroj aq dit nga ditt e mvonshme. Allahu me kt dshiron lehtsim
pr ju e nuk dshiron vshtirsim pr ju."
Bekare: 185
Hamza ibn Amr el Eslemi, i cili agjronte
vazhdimisht, e pyeti t Drguarin e Allahut
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: A t agjroj kur
jam n udhtim? I Drguari sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem i tha: Nse do, agjro e nse do, mos
agjro.[39]
Enes ibn Maliku, Allahu qoft i knaqur
prej tij, ka thn: Un isha duke udhtuar me
t Drguarin e Allahut sal-lAllahu alejhi ve sellem gjat Ramazanit dhe ata q agjronin nuk
i fajsonin ata q nuk agjronin dhe as ata q
nuk agjronin nuk i fajsonin ata q agjronin.[40]
Hadithet e msiprme argumentojn pr
_________________
[35] Transmeton Buhariu (4/155). Shih gjithashtu: "Nasih el Hadith ve mensuhihi" (334-338), t Ibn Shahinit.
[36] E transmeton Buhariu n shnimet e tij (mualek), (4/154- Fet'h). Ndrsa Ibn Ebi Shejbe e ka transmetuar me zinxhir t rregullt n (3/47). Po
kshtu edhe el Bejhaki (4/261); nga dy rrug transmetimi; nga ai (Ibn Abasi). Hadithi sht i mir.
[37] Shih burimet e msiprme.
[38] Transmeton Ebu Daudi (2365) dhe Ahmedi (5/376, 380, 408, 430) me zinxhir t sakt.
31
przgjedhjen e agjrimit apo lnies s tij nga

udhtari dhe nuk argumentojn pr preferencn e ndonjrs prej t dyjave. Mirpo prej
hadithit vijues ne mund t deduktojm se
sht m mir q gjat udhtimit t mos
agjrohet. I Drguari sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ka thn: Vrtet, Allahu dshiron q
t kryhen lehtsimet e Tij ashtu si urren t kryhen mkatet ndaj Tij."[41]
Ndrsa n nj transmetim tjetr thuhet:
"...ashtu si dshiron vendosmrin n kryerjen
e urdhrave t Tij."[42]
Por kjo mund t kuzohet tek ai person i cili
nuk gjen vshtirsi n agjrim, me qllim q
t mos kthehet lehtsimi pr t pa u vrtetuar
qllimi i tij (i lehtsimit). Kt gj e ka qartsuar me nj qartsim q nuk l vend pr
dyshim, Ebu Seid el Hudri, Allahu qoft i
knaqur prej tij, i cili thot: "Ata (sahabt)
shihnin; nse ndiheshin t fort pr t agjruar, ashtu bnin, por nse ndiheshin t dobt, nuk agjronin dhe q t dyja ishin t
mira."[43]
Mirpo nse agjrimi n udhtim sht i
vshtir pr udhtarin, kjo nuk sht assesi
nga mirsia dhe prishja sht m primare dhe
m e dashur pr Allahun. Argument pr kt
kemi at q sht transmetuar prej disa sahabve, Allahu qoft i knaqur prej tyre, se i
Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sellem ka thn: "Agjrimi n udhtim nuk sht
nga mirsia (nga vepra e mir)."[44]
mundja e cila e lejon prishjen e agjrimit

sht ajo q nse bashkohet me agjrimin, e
dmton shndetin dhe shtohet edhe m
shum, apo ajo e cila vonon shrimin. Allahu e di m mir.
3. Gruaja me periudha dhe gruaja lehon
Dijetart jan pajtuar unanimisht se agjrimi
nuk sht i lejuar pr gruan e cila sht n
periudhn e menstruacioneve dhe as pr gruan lehon. Ato duhet ta ndrpresin agjrimin
dhe ta kompensojn at m von. Edhe nse
ato agjrojn, ai nuk u quhet atyre (sht i
pavlefshm).
4. Burri dhe gruaja e kaluar n mosh
Ibn Abasi, Allahu qoft i knaqur prej tij,
thot: "Burri i moshuar dhe gruaja e moshuar nuk kan mundsi agjrimi, por ato japin
lmosh duke ushqyer nj t varfr pr do
dit."[45]
Ndrsa Darekutni (2/207) ka prcjell dhe e
ka quajtur t sakt nj hadith nga Ibn Mensuri, nga Muxhahidi, nga Ibn Abasi, se ky
ka lexuar ajetin: "E ata q i rndon ai (nuk
mund t agjrojn), jan t obliguar pr
kompensim, ushqim (ditor), i nj t varfri."
Bekare: 184
Pastaj tha: sht pr qllim burri i moshuar,

i cili nuk ka mundsi t agjroj, kshtu q i
lejohet ta prish agjrimin dhe t jap lmosh duke ushqyer pr do dit nga nj t
2. I smuri
varfr; gjysm tasi drith."[46]
Allahu i Lartsuar e ka br t lejuar prishjen Ebu Hurejra, Allahu qoft i knaqur prej tij,
e agjrimit pr t smurin, si mshir dhe le- transmeton dhe thot: "Kdo q e z pleqria
htsim pr t. Por duhet pasur parasysh se s- dhe nuk sht n gjendje t agjroj n Ra_________________
[41] Transmeton Ahmedi (2/108) dhe Ibn Hibani (2742) nga ibn Omeri, me zinxhir t sakt.
[42] Transmeton ibn Hibani (345), el Bezari (990) dhe et Tabarani n "El Kebir" (11881;) nga Ibn Abasi, me zinxhir t vrtet.
[43] Transmeton Tirmidhiu (713) dhe el Begaviju (1763) me zinxhir t vrtet, edhe pse n t gjendet el Xhurejri, pasi transmetimet e Abdul A'la nga ai
llogariten nga transmetimet m t vrteta, si ka thn edhe el Ixhliju e t tjer.
[44] Transmeton Buhariu (4/161) dhe Muslimi (1115) nga Xhabiri.
[45] Transmeton Buhariu (4505). Shih: "Sherh es Sune" (6/316", "Fet'hul Bari" (8/180), "Nejlul Eutar" (4/315) dhe "Irvaul Galil" (4/22-25).
Ndrsa Ibn el Mundhir n "el Ixhma" (nr. 129) ka prcjell se jan unanim pr kt.
[46] Shih transmetimin para ktij.
32
mazan, ather pr seciln dit ai duhet t jap

nj mudd (dy grushte) grur."[47]
Enes ibn Maliku, Allahu qoft i knaqur
prej tij, transmeton se "nj vit ai u ndje i
dobt dhe i paaft pr t agjruar Ramazanin. Ather prgatiti nj kazan me qull
dhe ftoi tridhjet t varfr, t cilt i ngopi
mir.[48]
(7591) me zinxhir transmetuesish t cilin e

ka vrtetuar el Hadh n "el Fet'h" (4/199).
El Hejthemi n "Mexhma el Zevaid"
(3/154), nga Amr ibn Mejmun el Advij,
thot: "Shokt e t Drguarit t Allahut sallAllahu alejhi ve sel-lem ishin m t shpejtt
n eljen e iftarit dhe m t vonuarit n
syfyr."
5. Gruaja shtatzn dhe gruaja gjidhnse

Transmetohet nga Enes ibn Maliku[49] se ka
thn: Kuajt e t Drguarit t Allahut sallAllahu alejhi ve sel-lem erdhn drejt nesh
me furi dhe un shkova tek i Drguari sallAllahu alejhi ve sel-lem, t cilin e gjeta duke
ngrn. Ai sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha:
Afrohu dhe ha. Un thash: Un jam
agjrueshm. Ai sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
tha: Afrohu, t t tregoj pr agjrimin. Vrtet,
Allahu e ka shkurtuar namazin prgjysm pr
udhtarin dhe e ka larguar barrn e t agjruarit nga gruaja shtatzn dhe gruaja gjidhnse Pr Zotin! I Drguari sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem e tha kt pr t gjith kta. Ather,
si t mos e ha ushqimin e t Drguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem?!"[50]
2. Shpejtimi i iftarit
O vlla besimtar, nxito pr iftar posa t
perndoj dielli dhe mos i hidh syt n t
kuqrremtn e ndezur q duket n horizont,
sepse ajo nuk merret n konsiderat pr
kohn e iftarit. N veprimin e ksaj ti je pasues i t Drguarit t Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe kundrshtues i ifutve e
t krishterve, t cilt e vonojn iftarin deri
n nj afat t caktuar, q sht shfaqja e yllit.
Kt e sqarojn fare qart hadithet e t Drguarit t Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
n paragraft n vijim:
a) Shpejtimi i iftarit sht mirsi
tij, transmeton se i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Njerzit do
t vazhdojn t jen mir prderisa e shpejtojn
iftarin."[51]
7. IFTARI
1. Kur bn iftar agjruesi?
Allahu i Lartsuar thot: "...pastaj plotsojeni
agjrimin deri n mbrmje." Bekare: 187
I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sellem e ka komentuar kt ajet me ardhjen e
nats, ikjen e dits dhe humbjen e rrumbullakut t diellit, si e sqaruam m par.
Transmeton Abdurrezaku n "el Musanaf"
b) Shpejtimi i iftarit sht Suneti i t Drguarit t Allahut

tij, transmeton se i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Populli im
do t vazhdoj t jet mir prderisa nuk do t
pres shfaqjen e yjeve pr t br iftar."[52]
c) Shpejtimi i iftarit sht kundrshtim i
_________________
[47] E transmeton Darakutni (2/208), por n zinxhirin e tij gjendet Abdullah ibn Salih, i cili sht i dobt, porse ka dshmues q e prforcojn kt hadith.
[48] Transmeton Darakutni (2/207) me zinxhir t vrtet.
[49] Ky sht Enes ibn Malik el Keabiju, jo Enes ibn Malik el Ensari, shrbtori i Muhamedit alejhi selam. Ky sht nga si beni Abdullah ibn Keab, i
cili ka banuar n Basra, ka transmetuar nga Muhamedi alejhi selam vetm nj hadith dhe ky sht ai hadith. Shiko "el Isabetu" (1/114-115), t Ibn Haxheri dhe "Texhrid esamu Sahabeti" (1/31) t Dhehebiut.
[50] Transmeton Tirmidhiu (715), Nesai (4/180), Ebu Davudi (2408) dhe Ibn Maxhe (1667). Senedi i tij sht hasen- i mir, ashtu si ka thn Tirmidhiu.
[52] E transmeton Ibn Hibani (891), me zinxhir t sakt.
33
atyre me t cilt Allahu u hidhrua dhe

kundrshtim i t humburve
transmeton se i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Feja do t
vazhdoj t jet triumfuese prderisa njerzit e
shpejtojn iftarin, pr at se ifutt dhe t krishtert e vonojn at."[53]
) Brja iftar para faljes s namazit t akshamit
I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sellem bnte iftar para se t falej,[54] pasi shpejtimi i iftarit sht nga morali i Pejgamberve.
Transmetohet nga Ebi Derda, Allahu qoft i
knaqur prej tij, se ka thn: "Tri gjra jan
nga morali pejgamberik; shpejtimi i iftarit,
vonimi i syfyrit dhe vendosja e dors s djatht
mbi t majtn n namaz."[55]
3. Me far bhet iftari?
I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sellem nxiste gjithnj q agjrimi t elej me
hurma (arabe). Por nse nuk gjen, ather me
uj. Kur trupit i jep dika t mbl ndrkoh
q stomaku sht bosh, ai e pranon m leht
dhe dobia e tij sht m e madhe pr gjymtyrt, veanrisht pr trupin e shndetshm
(t pasmur), sepse merr fuqi me t. Ndrsa
uji; pasi trupi ka humbur lngje gjat dits
dhe kur atij i futet uj, ai ka m shum dobi
nga ushqimi.
Transmetohet nga Enes ibn Maliku, Allahu
qoft i knaqur prej tij, se ka thn: "I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e
elte iftarin me disa rutab (hurm e njom)
para se t falej. E, nse nuk gjente rutab, ather
e elte me temr (hurm e that), e nse nuk
gjente temr, ather pinte disa gllnjka uj."[56]
4. far thuhet kur ha iftar?
transmeton se i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Tre personave
nuk u refuzohet lutja; agjruesit kur bn iftar,
udhheqsit t drejt dhe atij q i sht br
padrejtsi."[57]
Abdullah ibn Amr ibn Asi thot: I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
thn: "Me t vrtet, pr agjruesin n kohn
e iftarit ka dua q nuk refuzohet."[58]
Ndrsa duaja m e mir sht ajo q sht
prcjell nga i Drguari i Allahut sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem, i cili kur bnte iftar thoshte:
Dhehebe edh-dhameu veb-teletil-uruku ve
thebetel-exhru insha-Allah!
Kaloi etja, u lagn damart, dhe u arrit shprblimi inshallah[59]
5. Dhnia iftar agjruesit
I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sellem thot: "Kush i bn iftar nj agjruesi, ai
ka shprblim si ai q ka agjruar duke mos
paksuar nga shprblimi i agjruesit asgj."[60]
E nse muslimani agjrues ftohet pr iftar, ai
e ka obligim t'i prgjigjet ftess, kurse ai q
_________________
[53] Transmeton Ebu Davudi (2/305) dhe Ibn Hibani (224), me zinxhir t mir.
[54] Transmeton Ahmedi (3/164) dhe Ebu Davudi (2356); nga Enesi, me zinxhir t mir.
[55] Transmeton Tabarani n "el Kebir" dhe ka thn: "ky hadith sht prcjell edhe i ngritur tek i Drguari alejhi selam, edhe si fjal e Ebu Dardas,
por si fjal e Ebu Dardas sht e sakt, ndrsa si i ngritur, n senedin e tij gjenden transmetues t cilve nuk u kam gjetur biogra." Themi: Megjithat,
edhe transmetimi i ngelur te Ebu Darda merr gjykimin e hadithit t ngritur te i Drguari, n kt rast.
[56] Transmeton Ahmedi (3/163), Ebu Davudi (2/306), Ibn Huzejme (3/277,278) dhe Tirmidhiu (3/70) nga dy rrug transmetimi, nga Enesi. Senedi i
tij sht i sakt.
[57] Transmeton Tirmidhiu (2527), Ibn Maxhe (1752) dhe Ibn Hibani (2407), por n mesin e transmetuesve t tij gjendet Ebu Mudile, i cili nuk sht
i njohur plotsisht.
[58] Transmeton Ibn Maxhe (1/557), el Hakim (1/442), Ibn Es Sunni (128), dhe Et Tajalisi (299) nga dy rrug transmetimi. El Busiri thot (2/81):
"Zinxhiri i ktij hadithi sht i sakt dhe transmetuesit e tij jan t besueshm."
[59] Transmeton Ebu Davudi (2/306), el Bejhakiu (4/239), el Hakim (1/442), Ibn Es Sunni (128), Nesai n "Amel el Jevm ve el-lejleti" (269), Darakutni
(2/185), i cili thot se zinxhiri i tij sht i mir.
[60] Transmeton Ahmedi (4/114-115-116, 5/192), Tirmidhiu (804), Ibn Maxhe (1746) dhe Ibn Hiban (895). Tirmidhiu e ka konsideruar t sakt dhe
ai sht ashtu si ka thn.
34
nuk i prgjigjet ftess ka thyer urdhrin e

Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Agjruesi duhet t jet i bindur se brja e iftarit te dikush tjetr q e fton at nuk ia
pakson atij shprblimin dhe t mirat e tij.
se a sht n llim apo n mbarim t dits,

agjrimi i saj sht i prishur dhe ajo duhet t'i
kompensoj aq dit sa ka prishur n nj koh
tjetr, pasi t prfundoj muaji. Nse ajo vendos q ta vazhdoj agjrimin, ai nuk do t
jet i vlefshm.
8. GJRAT Q E PRISHIN AGJRIMIN Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
Ekzistojn disa gjra t cilave agjruesi duhet thn: "A nuk sht ajo q nse asaj i llojn
t'u largohet kur agjron. Nse i bn ato gjat menstruacionet, ajo as nuk falet, as nuk agjdits n Ramazan, agjrimi i tij konsiderohet ron? Ato than: Po. Ai, paqja dhe bekimi i
i prishur dhe ai merr gjynahe. Kto gjra po Allahut qofshin mbi t, tha: "Pikrisht kjo
i prmendim n vijim:
sht mangsia n fen e saj."[63]
Urdhri pr kompensim ka ardhur n ha1. Ngrnia dhe pirja me vetdije e jo me har- dithin e prcjell nga Muadhetu, e cila e ka
pyetur Aishen: Prse gruaja q ka menstruares
I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel- cione duhet ta kompensoj agjrimin q i
lem ka thn: "Nse ha dhe pi nga harresa, humb, ndrsa namazin nuk duhet ta kompenather plotsoje agjrimin, sepse Allahu sht soj? Ajo u prgjigj: A je ti nga harurijet? [64]
Ai i Cili t ka ushqyer dhe t ka dhn pr t Tha: Jo, nuk jam harurije, por thjesht po
pyes. Aishja tha: "Na ndodhte edhe neve nj
pir."[61]
gjendje e till (n kohn e t Drguarit alejhi
2. T vjellt me qllim
selam) dhe ne urdhroheshim q ta kompenshtja sht ndryshe pr at q e mund e sonim agjrimin, kurse namazin jo."[65]
vjella, pasi atij nuk i prishet agjrimi. I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem 4. Injeksionet ushqyese
thot: "Nse ndoknd e mund e vjella, ai nuk Fjala sht pr futjen e disa lndve ushqyese
e ka obligim q ta kompensoj at dit, ndrsa n trup me qllim ushqyerjen e disa t skush vjell qllimisht (duke futur gishtat a me murve. Kto gjilpra ushqyese apo serume
ndonj mnyr tjetr), ai duhet ta kompensoj e prishin agjrimin, pasi e deprtojn ushqimin n brendsi t trupit.[66] Edhe nse lnda
at dit me nj dit tjetr (m pas)."[62]
ushqyese nuk arrin n stomak, por arrin n
gjak, edhe kjo e prish agjrimin, pasi kthehet
3. Menstruacionet dhe lehonia
Nse gruas i llojn menstruacionet apo n vend t ushqimit dhe pirjes. Shum t sgjakderdhja e paslindjes n fardo kohe mur q humbin vetdijen ushqehen pr nj
gjat dits s Ramazanit, pa marr parasysh koh t gjat me kto lloj injeksionesh, si
_________________
[62] Transmeton Ebu Davudi (2/310), Tirmidhiu (3/79), Ibn Maxhe (1/536) dhe Ahmedi (2/498). Senedi i tij sht i sakt, si ka thn hoxha i Islamit
Ibn Tejmije n "Hakikatu es Sijam" (faqe 14).
[63] Transmeton Muslim (79) dhe (80) nga Ibn Omeri dhe nga Ebu Hurejra.
[64] Harurij sht banori i Haruras, vend dy milje larg Kufs. Por prdoret gjithashtu emrtimi "haruri" pr at q ka bindje t havarixhve, pasi grupimi i
par q ngriti krye kundr Aliut, Allahu qoft i knaqur prej tij, ka qen prej tyre, kshtu q u emrtuan me at emr. Kt e ka thn El Hadh n "el
Fet'h" (4/424). Kta harurit e obligojn femrn q sht me menstruacione, q kur t pastrohet, t'i kompensoj namazet q i kan kaluar gjat kohs kur
ka qen n at gjendje, ndaj u friksua Aishja se mos Muadhja e kishte marr kt pyetje nga havarixht, t cilt e kishin zakon q t'i kundrshtonin
sunetet me mendjet e tyre. Edhe n kohn ton kemi shum prej ktyre!
[66] Shih: "Hakikatu es Sijam" (faqe 55) t Ibn Tejmijes.
35
glukoz dhe selajin.

- Ulu ktu!
Edhe lndt q marrin disa t smur me Ai u ul. M pas, dikush i solli t Drguarit
astm e prishin agjrimin.
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem nj kosh me hurma. Pejgamberi alejhi selam i tha (burrit q
5. Marrdhniet seksuale
kishte kryer marrdhnie n Ramazan):
Shevkani n "ed Derari el Mudije" (2/22) - Jepe lmosh kt.
thot: "Nuk ka kundrshtim se marrdhniet - Nuk ka asnj m t varfr se un mes ktyre
intime e prishin agjrimin, nse bhen me dy maleve.
vetdije, mirpo nse ndodh nga harresa, disa Ai (transmetuesi) tha: Ather i Drguari
nga dijetart e kan llogaritur njsoj si ngr- sal-lAllahu alejhi ve sel-lem qeshi sa iu dukn
nia dhe pirja nga harresa."
dhmballt dhe tha: "Shko dhe ushqeje familIbn Kajjimi n "Zadul Mead" (2/60), thot: jen tnde me to."[67]
"Kurani argumenton se marrdhniet jan
"Sifetu sevmi En Nebijji"
prishse t agjrimit, njsoj si ngrnia e pirja.
t
Ali
el Helbi dhe Selim Hilali
Pr kt nuk ka kundrshtim."
Prshtati:
Argument pr kt nga Kurani kemi fjaln
Unejs Murati
e Allahut t Lartsuar: "Tani pra, afrojuni
atyre dhe krkoni at q Allahu ka prcaktuar
pr ju (fmij)." Bekare: 187
Kush e prish agjrimin e tij me marrdhnie
seksuale, ai duhet t bj kompensim dhe shpagim pr fajin. Argument pr kt sht ajo
q transmeton Ebu Hurejra, Allahu qoft i
knaqur prej tij, nga i Drguari i Allahut sallAllahu alejhi ve sel-lem: "Nj burr erdhi
dhe tha:
- O i Drguari i Allahut! Un u shkatrrova
(mora fund)!
- 't ka shkatrruar?
- Kam br marrdhnie me gruan time n Ramazan.
- A ke mundsi t lirosh nj rob?
- Jo.
- A je n gjendje t agjrosh dy muaj rresht?
- Jo.
- A je n gjendje t ushqesh gjashtdhjet t varfr?
- Jo.
_________________
[67] Ky hadith sht transmetuar me shprehje t shumta nga Buhariu (11/516), Muslimi (1111), Tirmidhiu, (724), el Begavi (6/288), Ebi Davudi (2390),
Ed Darimij (2/11), Ibn Maxheh (1671), Ibn Ebi Shejbe (2/183-184), Ibn Huzejme (3/216), Ibn Xharud (139), imam Shau (299), Maliku (1/297)
dhe Abdurazaku (4/196). Shumica e tyre e kan transmetuar me zinxhir t lidhur deri tek i Drguari, kurse disa prej tyre e kan transmetuar mursel.
Disa e kan par t sakt shtesn: "Kompenso nj dit tjetr n vend t saj." At e ka saktsuar edhe el Hadh ibn Haxher n "el Fet'h" (11/516) dhe ajo
sht ashtu si ka thn ai.
36
KSHILLA E DIJETARIT BIN BAZ

DREJTUAR MUSLIMANVE PR ARDHJEN
E RAMAZANIT
kshilloj dhe i porosis t gjith muslimant

q ti friksohen Allahut t Lartsuar dhe ta
presin kt muaj t madh me pendim t sinqert pr t gjitha mkatet e tyre dhe t msojn
dhe t lexojn pr fen e tyre, ti msojn dispozitat e agjrimit dhe t namazit.
Kujt Allahu ia dshiron t mirn, ia mundson atij
q t pajiset me dituri fetare.[1]
Kur t vij muaji Ramazan, hapen dyert e xhenetit, mbyllen dyert e zjarrit dhe lidhen shejtant.[2]
Kur t vij nata e par e muajit Ramazan, hapen
dyert e xhenetit dhe mbyllen dyert e xhehenemit,
shejtant lidhen me pranga dhe thrret nj thirrs:
O krkues i s mirs, nxito (nga ajo) dhe o krkues
i s ligs (mkatit) ndalo (largohu nga ajo) dhe se
Allahu pr do nat liron njerz nga zjarri i xhehenemit.[3]
Kur vinte ky muaj, Pejgamberi sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem u drejtohej shokve t tij dhe u
thoshte: Erdhi muaji i Ramazanit, muaji i
bereqetit. Allahu i Lartsuar i begaton robrit e Tij,
n kt muaj zbret mshir, i shlyen mkatet, u
prgjigjet lutjeve, ather ngutuni n pun t mira,
se vrtet fatkeq sht ai i cili sht i larguar nga rahmeti i Allahut. [4]
Pra, ngutuni dhe shpejtoni pr n vepra t mira
dhe largojuni veprave t liga. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thot: Kush e agjron Ramazanin me besim (e bindje se Allahu sht Ai q
e ka br obligim agjrimin n kt muaj) dhe llogari (se Allahu i Lartsuar sht i vetmi Ai q di t
shprblej pr kt), do ti falen mkatet e m-
parshme. Kush ngrihet dhe fal namaz gjat ktij

muaji me besim dhe llogari, do ti falen mkatet e
mparshme t tij. Kush ngrihet dhe fal namaz
Natn e Kadrit me besim dhe llogari do ti falen
mkatet e mparshme t tij.[5]
Ka thn Allahu i Lartsuar: T gjitha punt e
birit t Ademit jan pr t, e mira shumshohet
pr dhjet e deri n shtatqind t mira si ajo, prve
agjrimit; ai sht pr Mua dhe Un di t shprblej
pr t, ngase ai i ka ln epshet, ushqimin dhe pirjen
e tij vetm pr mua. Pr agjruesin jan dy gzime:
nj gzim kur ai bn iftar dhe nj gzim kur ai t
takoj Zotin e tij. Era e gojs s agjruesit sht m
e mir tek Allahu sesa era e miskut. [6]
Ai gjithashtu thot: E kur t jet ndonjri prej
jush agjrueshm, nuk fol fjal t ndyera dhe nuk
brtet. E nse at e fyen ose e sulmon ndokush, le t
thot: Un jam agjrues.[7]
Dhe: Kush nuk e l fjaln e rrejshme, t punuarit
me t dhe injorancn, Allahu nuk ka nevoj pr at
person q ta lr ushqimin dhe pirjen e tij. [8]
Prandaj, porosia ime pr t gjith muslimant
sht q ti friksohen Allahut dhe ta ruajn e ta
mbrojn agjrimin e tyre prej do mkati. Le t
llojn me punt e mira dhe le t nguten n to
gjat ktij muaji, t japin sadaka, t shtojn leximin e Kuranit, ta madhrojn Allahun, ta falnderojn At dhe t krkojn falje prej Tij, ngase
ky muaj sht muaji i Kuranit. Allahu i Lartsuar
n Kuran thot: Muaji i Ramazanit sht muaj
q n t (lloi t) shpallet Kurani Bekare:
185
_________________
[1] Transmeton Buhariu, nr: 71 dhe Muslimi, nr: 1037.
[3] Transmeton Tirmidhiu, nr: 682 dhe ibn Maxheh, nr: 1642.
[4] E ka prmendur Mundhiriu n librin e tij et-Tergibu ve et-Terhib, nr: 1490.
[6] Transmeton Buhariu 7492, Muslimi 1151, ibn Maxheh 1638.
[7] Transmeton Buhariu, nr: 1904.
[8] Transmeton Buhariu, nr: 1903.
37
Pra, sht e plqyer q besimtart t shtojn leximin e Kuranit ditn dhe natn, ngase n do
shkronj ka dhjet sevape, duke e ditur se e mira
shumshohet pr dhjet, si na ka lajmruar Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, duke u kujdesur dhe larguar nga mkatet, duke e kshilluar
dhe porositur njri-tjetrin pr t mir, duke urdhruar pr pun t mira dhe ndaluar nga e keqja.
Muaji i Ramazanit sht muaj i madh, n t
shumshohen punt e mira, por rriten gjithashtu edhe punt e kqija dhe pr besimtarin nuk
mbetet tjetr vetm se ti kryej ato pun pr t
cilat e ka ngarkuar Allahu i Lartsuar dhe t largohet prej asaj q Allahu e ka ndaluar dhe kujdesi
i tij gjat ktij muaji t jet m i madh.
Pr besimtarin sht e plqyer q t mundohet t
jap sadaka sa m shum, t vizitoj t smurt,
t prcjell xhenazet, t vizitoj faresin e tij, t
lexoj, t madhroj Allahun, t bj tehlil (t
thot la ilahe il-lall-llah vahdehu la sherike leh
lehul el-mulku ue lehu el-hamdu ue huve ala kulli shejin kadir) dhe t bj istigfar, t krkoj falje
prej Allahut dhe ti lutet vet Atij.
E lus Allahun e Madhrishm q tua mundsoj
besimtarve t punojn at me t ciln Allahu i
Lartmadhruar sht i knaqur!
E lus Allahun q ta arrijm kt muaj, agjrimin
dhe faljen gjat ktij muaji me besim, bindje dhe
llogari!
E lus Allahun q t na dhuroj dituri n fe dhe
prqendrim n t e t na ruaj prej hidhrimit
dhe dnimit t Tij, duke e lutur At gjithashtu
q ti forcoj t gjith prijsit e muslimanve, ti
udhzoj ata dhe ta prmirsoj gjendjen e tyre,
tua mundsoj atyre t gjykuarit me ligjin e Allahut t Madhrishm n t gjitha shtjet, n
lutjet, adhurimet dhe n t gjitha punt e tyre!
E lus Allahun q tua mundsoj atyre nj gj t
till, si praktikim i fjalve t Allahut: (Ta
zbritm) Q edhe ti t gjykosh me at q t shpalli Allahu Maide: 49
A thua mos po krkojn gjykimin e kohs s injorancs, po pr nj popull q bindshm beson,
a ka gjykim m i mir se ai i Allahut? Maide: 50
Pr Zotin tnd jo, ata nuk jan besimtar (t asaj

q t zbriti ty e as t asaj para teje) derisa t mos
zgjedhin ty pr t gjykuar n at konikt mes
tyre, e pastaj (pas gjykimit tnd) t mos ndiejn
paknaqsi nga gjykimi yt dhe (derisa) t mos
binden sinqerisht. Nisa: 65
O ju q besuat, bindjuni Allahut , respektoni t
Drguarin dhe prgjegjsit nga ju. Nse nuk pajtoheni pr ndonj shtje, ather parashtrojeni
at tek Allahu (te libri i Tij) dhe tek i Drguari,[9]
po qe se i besoni Allahut dhe Dits s Fundit. Kjo
sht m e dobishmja dhe prfundimi m i
mir. Nisa: 59
Thuaj: Respektojeni Allahun, respektojeni t
Drguarin! En-Nure: 54
ka tju jap Pejgamberi, at merreni e ka tju
ndaloj, prmbajuni dhe kini frik Allahun se Allahu sht ndshkues i ashpr. El-Hashr: 7
Pra, ky sht obligim i t gjith besimtarve dhe
i prijsve t tyre, sht obligim pr qeveritart
musliman, dijetart e tyre dhe muslimant n
prgjithsi, q ti friksohen Allahut, q t punojn sipas urdhrave t Tij dhe ta praktikojn at
n mes tyre, ngase Ai e ka zbritur kt fe, me t
ciln prmirsohen e udhzohen njerzit dhe me
t arrihet nj prfundim i lumtur dhe i plqyer.
N kt fe sht knaqsia e Allahut, n kt fe
gjen t vrtetn dhe me t largohesh prej zullumit
dhe punve t kqija.
Dhe n fund, e lusim Allahun e Madhrishm q
t na udhzoj, t na prmirsoj nijetet dhe
punt tona! Salatet dhe selamet qofshin pr Pejgamberin ton, Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, mbi familjen dhe mbi shokt e tij!
Shkputur nga Mexhmuu Fetava ue Mekalat
Mutenvviah, t hoxhs s nderuar Abdulaziz Ibn Abdullah ibn Baz, Allahu e mshiroft!
_________________
[9] Te Suneti i tij (sh.p).
38
Prshtati: Bali Musli Sadiku

Muaji I Ramazanit Dhe Tevhidi PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Muaji I Ramazanit Dhe Tevhidi PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MUAJI I RAMAZANIT

falnderojm Allahun e Madhruar q

tha rregullat q prmban sht pjes e ktij

ju njerz, kini frik Allahun

njohin vetm si muajin e ushqimeve,

zellshm n shitblerje dhe si rezultat i

lahu alejhi ve sel-lem thot: Kush falet

uhamedi sal-lAllahu alejhi

t mos pendohen n Ditn e Gjykimit duke

bamirsve!" Jo, ty t patn ardhur argumentet

ndaj Zotit t tij t mos prziej asknd.

pirjet, epshet e shum veprime t tjera me

Lloji i dyt: Llogaritja e vetes pas veprimit, q

falnderojm Allahun, q e dalloi

Mbyllen dyert e xhehenemit dhe lidhen shejtant me pranga

O krkues i mirsive, nxito dhe ngutu drejt

mam Ibn Rexhebi thot: Beteja e

pasuris s tyre, duke krkuar mirsin dhe

veshn dhe u ngopn. Ndrsa kur doln

tuar q ne t mos shkojm para ose prapa apo

me ju, pra, inkurajoni ata q besuan! Un do

hs kini frik nga Zoti." Ali Imran: 123

kt muaj t begatshm rrugt e

dhroi ushtrin q t ndiznin 10 mij zjarre

N mesin e idhujve nxorn edhe pikturn e

"Lufta e t Drguarit n Ramazan"

alnderimi i takon vetm Allahut zjarri.

4 - Hadithi: Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kur bnte iftar thoshte: O

derisa t mos prgojoj.

5 - Hadithi: Pes gjra e prishin agjrimin dhe abdestin; gnjeshtra, prgojimi,

10 - Hadithi: Sikur ta dinin robrit far

8 - Hadithi: Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem sht pyetur pr agjrimin

11 - Hadithi i Jezid ibn Rumanit: Gjat

12 - Hadithi i Saib ibn Jezidit: Gjat

mam Maliku ka transmetuar n El Muveta nga Es-Saib ibn Jezidi se ka thn:

shpejtuar namazin duke mos u qetsuar n

jen e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem

mazin e teravive n xhami t shprndar, me

ka qen i njohur n kohn e Ebu Bekrit,

dikush na argumenton me dika t vrtet se

lkur, n muskuj apo n damar. Prdorimi

Injeksionet q prdor i smuri ndahen n prgjithsi n dy grupe:

agjroj pr shkak t moshs, pr t nuk

johet t mos agjroj derisa t lirohet nga kjo

Gruas i lejohet prdorimi i barnave pr ndalimin e menstruacioneve n Ramazan, nse

Nuk lejohet prishja e agjrimit pr shkak t

ije, o ti musliman, se kt shprblim madhshtor dhe mirsi t

lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Filloni

2. Kush agjron ditn e dyshimt,[3] ka kundrshtuar Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem

personave musliman, t drejt, se e kan

e posame pr agjrimin q sht obligim,

se ka thn: "I Drguari i Allahut sal-lAllahu

derisa t dallohet qart peri i bardh nga peri

e bn t ndaluar ushqimin dhe as nuk e bn t

Ka vazhduar ky bidat i ndaless s t ngrnit

Drguari i Allahut! Sikur t prisje sa t ngryset?, ndrsa n transmetimin tjetr shton:

lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: "Bereqeti

tart jan t nj mendimi (unanimisht agjrueshm, mirpo e ka ndaluar agjruesin

m pas kjo u abrogua, pasi sht vrtetuar se

banj duke qen agjrueshm. Ndrsa

przgjedhjen e agjrimit apo lnies s tij nga

mundja e cila e lejon prishjen e agjrimit

Pastaj tha: sht pr qllim burri i moshuar,