KABANATA 23/EKSENA 23: ISANG BANGKAY

Camaronccocido: Ano ang mapapala ko sa pagmamasid sa mga to?

Macaraig: Si Basilio ay hindi dumalo sa pagtatangkal dahil abal sa pag-aaral at pagaalaga kay Kapitan Tiyago at tyaka kakatubos pa lamang niya kay Huli.
(Si Simoun ay dahan-dahang papasok)
Simoun: Ano ang lagay ng may sakit?
Basilio: Halos hindi na tumitibok ang pulso. Walang ganag kumain, pinagpapawisan
siya ng malamig kung medaling araw, talamak na ang lason sa buong
katawan. Maaring bukas makalawa ay mamatay sya na parang tinamaan ng lintik.
Isang munting dahilan, sulak ng kalooban o pagka-inis ay ikamamatay niya.
Simoun: Gaya ng pilipinas!
Basilio: Ang lalong nagpapahina sa kanya ay ang pananaginip, ang pagkatakot.
Simoun: Tulad ng pamahalaan. Basilio, pakinggan mo ako sapagkat mahalaga ang
bawat sandal. Sa loob ng iisang oras ay sisiklab na ang himagsikan sa
pamamagitan ng budyat ko. Bukas ay wala ng pag-aaral. Ang pamantasan ay wala
narin. Wala kundi dugo at patayan! Nakahanda na kami at tiyak ang tagumpay,
kapag kamiy nagwagi lahat ng hindi tumulong sa amin ay ipalalagay naming sa
kalaban. Nasilio, naparito ako upang ihandog ang iyong kamatayan o isang
kinabukasan!
Basilio: G-ginoong SImoun
SImoun: Nasa aking kamay ang kalooban ng pamahalaan. Magpasya ka Basilio.
Kasama ko si Kabesang Tales, nasa ibaba sya at naghihintay. Pinamunuan ko ang
himagsikang ito sapagkat ibig kong iguho ang pituan ng Santa Clara at ikaw ang
mamumuno rito upang kunin sa kumbento si Maria Clara.
Basilio: Si Maria Clara?
Simoun: Oo si Maria Clara. Nais kong iligtas siya, nabuhay ako upang iligtas siya at
tanging himagsikan lang ang makapgbubukas sa pintuan ng mga kumbento.
Basilio: Ngu-ngunit huli na kayo, nahuli na kayo.
Simoun: At bakit?
Basilio: Sapagkat si Maria Clara ay patay na!

(Biglang titindig si Simoun)

Simoun: Kasinungalingan!
Basilio: Totoo ang sinasabi ko Ginoong Simoun!
Simoun: Hindi totoo yan! Buhay pa si Maria Clara, kailangang mabuhay si Maria
Clara. Naduduwag ka lang kaya sinasabi mo yan. Hindi siya patay at ngayong gabi
ililigtas ko siya o bukas ay mamamatay ka!
Basilio: (yuyuko) Ito ang liham ni ni Padre Irene tungkol sa nangyari kay Maria Clara.
(iaabot ang liham)
Simoun: Namatay. Namatay nang hindi ko man lamang nakita. Namatay nang hindi
nalalamang nabuhay ako para sa kanya. (biglang aalis)
Basilio: Kaawang-awang lalaki!
KABANATA 23/EKSENA 23: ISANG BANGKAY
Camaronccocido: Ano ang mapapala ko sa pagmamasid sa mga to?
Macaraig: Si Basilio ay hindi dumalo sa pagtatangkal dahil abal sa pag-aaral at pagaalaga kay Kapitan Tiyago at tyaka kakatubos pa lamang niya kay Huli.
(Si Simoun ay dahan-dahang papasok)
Simoun: Ano ang lagay ng may sakit?
Basilio: Halos hindi na tumitibok ang pulso. Walang ganag kumain, pinagpapawisan
siya ng malamig kung medaling araw, talamak na ang lason sa buong
katawan. Maaring bukas makalawa ay mamatay sya na parang tinamaan ng lintik.
Isang munting dahilan, sulak ng kalooban o pagka-inis ay ikamamatay niya.
Simoun: Gaya ng pilipinas!
Basilio: Ang lalong nagpapahina sa kanya ay ang pananaginip, ang pagkatakot.
Simoun: Tulad ng pamahalaan. Basilio, pakinggan mo ako sapagkat mahalaga ang
bawat sandal. Sa loob ng iisang oras ay sisiklab na ang himagsikan sa
pamamagitan ng budyat ko. Bukas ay wala ng pag-aaral. Ang pamantasan ay wala
narin. Wala kundi dugo at patayan! Nakahanda na kami at tiyak ang tagumpay,
kapag kamiy nagwagi lahat ng hindi tumulong sa amin ay ipalalagay naming sa
kalaban. Nasilio, naparito ako upang ihandog ang iyong kamatayan o isang
kinabukasan!

Basilio: G-ginoong SImoun

SImoun: Nasa aking kamay ang kalooban ng pamahalaan. Magpasya ka Basilio.
Kasama ko si Kabesang Tales, nasa ibaba sya at naghihintay. Pinamunuan ko ang
himagsikang ito sapagkat ibig kong iguho ang pituan ng Santa Clara at ikaw ang
mamumuno rito upang kunin sa kumbento si Maria Clara.
Basilio: Si Maria Clara?
Simoun: Oo si Maria Clara. Nais kong iligtas siya, nabuhay ako upang iligtas siya at
tanging himagsikan lang ang makapgbubukas sa pintuan ng mga kumbento.
Basilio: Ngu-ngunit huli na kayo, nahuli na kayo.
Simoun: At bakit?
Basilio: Sapagkat si Maria Clara ay patay na!
(Biglang titindig si Simoun)
Simoun: Kasinungalingan!
Basilio: Totoo ang sinasabi ko Ginoong Simoun!
Simoun: Hindi totoo yan! Buhay pa si Maria Clara, kailangang mabuhay si Maria
Clara. Naduduwag ka lang kaya sinasabi mo yan. Hindi siya patay at ngayong gabi
ililigtas ko siya o bukas ay mamamatay ka!
Basilio: (yuyuko) Ito ang liham ni ni Padre Irene tungkol sa nangyari kay Maria Clara.
(iaabot ang liham)
Simoun: Namatay. Namatay nang hindi ko man lamang nakita. Namatay nang hindi
nalalamang nabuhay ako para sa kanya. (biglang aalis)
Basilio: Kaawang-awang lalaki!
KABANATA 26/EKSENA 26: MGA PASKIN
Basilio: Mawalang galang lamang po. Ngunit ano ang tungkol sa paghihimagsik?
Lalaki 1: Natuklasan! Tila marami ang nasangkot!
Basilio: Sino sino ang mga nasangkot?
Lalaki 1: Mauuna nap o kami at kamiy may pupuntahan pa.
(Naiwan si Basilio na nakatayo. Darating ang isang guro)
Guro: Nagpunta kabasa hapunan ng nagdaraang gabi?

Basilio: Masama ang lagay ni Kapitan Tiyago kaya hindi ako nakarating sa piging.
Guro: Mabuti ka pumunta roon. Ngunit kasapi kaba sa samahan ng mga mag-aaral?
Basilio: Ako po ay nag-ambag!
Guro: Umuwi ka at sunugin ang mga kasulatang nasa iyo.
Basilio: Si ginoong Simoun po kaya ay?
Guro: Walang alam si Simoun sa nangyari. Sinugatan sya ng isang taong di kilala at
ngayon ay nakahiga.
Darating amg gurong patolohiya.
Guro ng Patolohiya: BAtid kung nag-aamoy bangkay na si Kapitan Tiyago,
dinadalaw na siya ng mga buwitre.
(Pupunta si Basilio sa Pamantasan)
Basilio: Tayong mga kasapi ay mabibilanggo.
Lalaki 1: Hindi kapani-paniwalang ngayon lang nangyaring ang kabataan ay
nabilanggo sa ngalang ng kalayaan. Ngunit sino bang hangal ang sumulat ng mga
paskin?
Isagani: Wala tayong pakielam don. Hindi natin tungkulin ang magsiyasat kung saan
may panganib. Dapat tayo pumaroon dahil andoon ang karangalan.
(pumunta si Basilio sa kanila)
Macaraig: Pati ba ikaw?
Basilio: Narito ako para kayoy kausapin.
Macaraig: (hahalakhak) Noon lang oag payapa ka at iniiwasan mo kami.
Sundalo (Kabo): Mabuti at kayoy naparito kayoy aming dinarakip.
Basilio: Pati ba ako?
Macaraig: (tatawa) Maasahan mo ako at sa ating pagtatapos ay aanyahan natin ang
mga ginoong ito. (sabay turo kila Kabo)
KABANATA 27/EKSENA 27: ANG PRAYLE AT ANG PILIPINO
Padre Fernandez: (tatayo) Ginoong Isagani, mula sa binatan ay natinig ko ang iyong
mga sinabi. Hinangad ko na kayoy makausap. Natutuwa ko sa mga

kabataang may sariling kuro-kuro kahit taliwas ito kung minsan sa aking kuro-kuro.
Ayon sa sinabi moy nagdaos kayo ng isang hapunan. Huwag sana kayo
magkaila.
Isagani: Hindi po ako nagkakaila.
Padre Fernandez: Mabuti nagpapakilala ng pananagutan ninyo ang magiging bunga
ng inyong ginawa, hindi ko kayo sinisisi. Malaya mong masasabi kung ano
ang palagay mo sa mga Dominiko ngayong tuong lamang kayo nakapag-aral sa
amin at marahil ay hindi na kayo tatanggap muli. Ipinatawag kita upang
makipaglinawan sayo. Biruin mo libo-libong tinuruan ko sa pilipinas ay maraming
binatang tumutuligsa sa mga prayle kung itoy nakatalikod ngunit saharapn ay
humahalik ng kamay. Sabihin mo nga sakin, hindi ko ba kayo binigyan ng
pagkakataong makapag-salita sa aking klase? Sabagay, natatanggi ka sa iba.
Ngunit
kung totoo ang iyong sinasabi dapat ay pinatigil na kita.
Isagani: (ngingiti) Nagpapasalamat ako sa inyo, hindi ako makikipag talo kung
natatanggi ako o hindi tinatanggap ko ang iyong palagay sanay ganun din kayo sa
akin. Hinihiling ko sa aking guro ibahin ang paksa ng usapan.
Padre Fernandez: Huwag ninyong ipalagay na ako ay inyong guro. Akoy isang
prayle at kayoy isang Pilipino. Ngayon, ano ang hangad sa amin ng mga mag-aaral
na Pilipino?
Isagani: Tuparin ninyo ang inyong mga tungkulin!
Padre Fernandez: Hindi ba naming tinutupad ang aming tungkulin? Anu-anong
tungkulin ang iniaatang ninyo sa amin?
Isagani: Tungkulin ninyong pagbutihin ang mga batang binhi. Akayin ang mga ito sa
landas ng kaligayahan atlumilikha ng isang baying marangal, malusog,
matalino, mabait at matapat at ngayon, ako naman ang magtatanong, tumutupad
ba ang mga prayle sa kanilang tungkulin?
Padre Fernandez: Tinutupad naming.
Isagani: Sigurado ka? Eh sa halip mga na isakatuparan ng mga prayleng
mamamahala ang dapat nilang gawin sa pagpapa-aral sa mga kabataan ay

hinahadlangan pa nila ito at sinusupil ang magrubdob na hangarin ng mga ito na

matuto. Ang itinuturo ninyo ay luma at lipas na sa karunungan.
Padre Fernandez: Iyay masyadong mabibigat na paratong.
Isagani: Hindi po! Ang tinatalakay ko pa rin ay ang suliranin ng mga mag-aaral, ang
mga paryle. Kayoy hindi ko ibinibilang sa mga prayleng kaanib sa lahat ng
orden na hindi kami dapat matuto sapagkat, baling araw ay mag-hahangad kaming
lumaya. Ang pagtatanggi ng mga prayleng kamiy mangatuto ay isang sanhi
ng hindi naming kasiyahang-loob.
Padre Fernandez: Ang karunungan ay ibinibigay lamang sa mga dapat magtamo
nito at di sa mga taong walang mabuting puso at mabuting asal.
Isagani: Bakit po mayroong mga masama at di-mabubuting ugali?
Padre Fernandez: Maaring nakuha sa lipi o kayay mahinang uri ang sangkap na
ginamit.
Isagani: Kung gayoy hangad ng pamahalaan ang aming ikakasama?
Padre Fernandez: Hindi ang kasiraang binaggit ng binatay di dapat ibinatang sa
mga prayle o sa pamahalaan. Iyoy nasa di wastong pagkakatatag ng kapisanang
kastila.
Isagani: Kung gayoy bakit di unahing isaayos ang sarili!
Padre Fernandez: Hindi ako ang pamahalaan kaya di ko masasagutan ang ganyang
mga kilos ano ang ibig ng mga mag-aaral na gawin naming para sa kanila?
Isagani: Tumulong at huwag humadlang sa kalagayan ng pag-aaral na kamiy
paraanin upang di kayo masagasaan at madurog.
Padre Fernandez: Bagamat tila walang kahihinatnan ang pag-uusap natin. May
kabutihan pa rin tayong napulot. Sasabihin ko sa aking kapatid ang siyang
tinuruan. Ang pinangangamba ko lang ay bakahindi maniwala ang aking mga
kaibigang may isang katulad nyo.
Isagani: Mauna napo ako
KABANATA 27/EKSENA 27: ANG PRAYLE AT ANG PILIPINO
Padre Fernandez: (tatayo) Ginoong Isagani, mula sa binatan ay natinig ko ang iyong
mga sinabi. Hinangad ko na kayoy makausap. Natutuwa ko sa mga

kabataang may sariling kuro-kuro kahit taliwas ito kung minsan sa aking kuro-kuro.
Ayon sa sinabi moy nagdaos kayo ng isang hapunan. Huwag sana kayo
magkaila.
Isagani: Hindi po ako nagkakaila.
Padre Fernandez: Mabuti nagpapakilala ng pananagutan ninyo ang magiging bunga
ng inyong ginawa, hindi ko kayo sinisisi. Malaya mong masasabi kung ano
ang palagay mo sa mga Dominiko ngayong tuong lamang kayo nakapag-aral sa
amin at marahil ay hindi na kayo tatanggap muli. Ipinatawag kita upang
makipaglinawan sayo. Biruin mo libo-libong tinuruan ko sa pilipinas ay maraming
binatang tumutuligsa sa mga prayle kung itoy nakatalikod ngunit saharapn ay
humahalik ng kamay. Sabihin mo nga sakin, hindi ko ba kayo binigyan ng
pagkakataong makapag-salita sa aking klase? Sabagay, natatanggi ka sa iba.
Ngunit
kung totoo ang iyong sinasabi dapat ay pinatigil na kita.
Isagani: (ngingiti) Nagpapasalamat ako sa inyo, hindi ako makikipag talo kung
natatanggi ako o hindi tinatanggap ko ang iyong palagay sanay ganun din kayo sa
akin. Hinihiling ko sa aking guro ibahin ang paksa ng usapan.
Padre Fernandez: Huwag ninyong ipalagay na ako ay inyong guro. Akoy isang
prayle at kayoy isang Pilipino. Ngayon, ano ang hangad sa amin ng mga mag-aaral
na Pilipino?
Isagani: Tuparin ninyo ang inyong mga tungkulin!
Padre Fernandez: Hindi ba naming tinutupad ang aming tungkulin? Anu-anong
tungkulin ang iniaatang ninyo sa amin?
Isagani: Tungkulin ninyong pagbutihin ang mga batang binhi. Akayin ang mga ito sa
landas ng kaligayahan atlumilikha ng isang baying marangal, malusog,
matalino, mabait at matapat at ngayon, ako naman ang magtatanong, tumutupad
ba ang mga prayle sa kanilang tungkulin?
Padre Fernandez: Tinutupad naming.
Isagani: Sigurado ka? Eh sa halip mga na isakatuparan ng mga prayleng
mamamahala ang dapat nilang gawin sa pagpapa-aral sa mga kabataan ay

hinahadlangan pa nila ito at sinusupil ang magrubdob na hangarin ng mga ito na

matuto. Ang itinuturo ninyo ay luma at lipas na sa karunungan.
Padre Fernandez: Iyay masyadong mabibigat na paratong.

El Filibusterismo (Script)
by kyladava
(/home) Discover Create (/myworks) Search Stories & People 4/28/16 Read El
Filibusterismo (Script) - KABANATA 27: ANGPRAYLE AT ANGPILIPINO - Wattpad
https://www.wattpad.com/92492647-el-filibusterismo-script-kabanata-27-angprayle-at 2/3
Isagani: Hindi po! Ang tinatalakay ko pa rin ay ang suliranin ng mga mag-aaral, ang
mga paryle. Kayoy hindi ko ibinibilang sa mga prayleng kaanib sa lahat ng
orden na hindi kami dapat matuto sapagkat, baling araw ay mag-hahangad kaming
lumaya. Ang pagtatanggi ng mga prayleng kamiy mangatuto ay isang sanhi
ng hindi naming kasiyahang-loob.
Padre Fernandez: Ang karunungan ay ibinibigay lamang sa mga dapat magtamo
nito at di sa mga taong walang mabuting puso at mabuting asal.
Isagani: Bakit po mayroong mga masama at di-mabubuting ugali?
Padre Fernandez: Maaring nakuha sa lipi o kayay mahinang uri ang sangkap na
ginamit.
Isagani: Kung gayoy hangad ng pamahalaan ang aming ikakasama?
Padre Fernandez: Hindi ang kasiraang binaggit ng binatay di dapat ibinatang sa
mga prayle o sa pamahalaan. Iyoy nasa di wastong pagkakatatag ng kapisanang
kastila.
Isagani: Kung gayoy bakit di unahing isaayos ang sarili!
Padre Fernandez: Hindi ako ang pamahalaan kaya di ko masasagutan ang ganyang
mga kilos ano ang ibig ng mga mag-aaral na gawin naming para sa kanila?
Isagani: Tumulong at huwag humadlang sa kalagayan ng pag-aaral na kamiy
paraanin upang di kayo masagasaan at madurog.
Padre Fernandez: Bagamat tila walang kahihinatnan ang pag-uusap natin. May
kabutihan pa rin tayong napulot. Sasabihin ko sa aking kapatid ang siyang

tinuruan. Ang pinangangamba ko lang ay bakahindi maniwala ang aking mga

kaibigang may isang katulad nyo.
Isagani: Mauna napo ako
KABANATA 29/EKSENA 29: ANG HULING SALITA KAY KAPITAN TIYAGO
Padre Irene: Sa akin inihabilin ni Kapitan Tiyago ang mga paghahati-hati ng kanyang
ari-arian. Sa Santa Clara, sa papa, sa Arsobispo, sa mga korporasyon ng mga
prayle at ang dalawampung piso ay iniwan niya sa matrikula ng mahihirap na magaaral. Ipinawalang bias nya ang dalawamput-limang piso para kay basilio
dahil sa masamang inasal nito.
Kapitan Tinong: Handa akong ialay sa kanya ang lumang damit pransiskano.
Mahalaga sa akin iyon ngunit alang-alang sa aking kaibigan na hindi ko man
lamang nasilip hanggang sa maghingalo ay handa akong ibigay.
Mananahi: Prak na lamang ang ipaleot dahil nakaprak ito ng magpakita ang
kaluluwa.
Padre Irene: Lumang damit ang ipasoot sa kanya dahil hindi naman tumitingin sa
damit ang diyos.
Donya Victorina: Parang nais ko din sumakabilang buhay, hihiyitan ko ang karingkan
ng libing na yaon.
Padre Irene: Ito ay tunay nalibing! Ito ang kaalaman kung paano mamatay!
KABANATA 29/EKSENA 29: ANG HULING SALITA KAY KAPITAN TIYAGO
Padre Irene: Sa akin inihabilin ni Kapitan Tiyago ang mga paghahati-hati ng kanyang
ari-arian. Sa Santa Clara, sa papa, sa Arsobispo, sa mga korporasyon ng mga
prayle at ang dalawampung piso ay iniwan niya sa matrikula ng mahihirap na magaaral. Ipinawalang bias nya ang dalawamput-limang piso para kay basilio
dahil sa masamang inasal nito.
Kapitan Tinong: Handa akong ialay sa kanya ang lumang damit pransiskano.
Mahalaga sa akin iyon ngunit alang-alang sa aking kaibigan na hindi ko man
lamang nasilip hanggang sa maghingalo ay handa akong ibigay.
Mananahi: Prak na lamang ang ipaleot dahil nakaprak ito ng magpakita ang
kaluluwa.

Padre Irene: Lumang damit ang ipasoot sa kanya dahil hindi naman tumitingin sa
damit ang diyos.
Donya Victorina: Parang nais ko din sumakabilang buhay, hihiyitan ko ang karingkan
ng libing na yaon.
Padre Irene: Ito ay tunay nalibing! Ito ang kaalaman kung paano mamatay!