You are on page 1of 6

BMA AW An Official Organ of The Bangalore Mizo Association

Registered Under Societies Act of Karnataka No. BLU-S188-2007-08 Date 7 May 2007
Vol. XVI Issue No.37 Bangalore Mizo Association Pathianni Tin Chhuak Chanchinbu Date: 12th December 2010 Phek Khatna

TUALCHHUNG
&& Kan Assistant Secretary Tv. MIZORAM HOUSE
Amos Lalremtluanga pawh a pa
hnathawh insawnna avangin Bangalore-
Bangalore-ah a awm dawn ta
Nagpur lamah a zin a. Tunah hian
Nagpur lamah la awmin naktuk Bangalore 9th December 2010 (Ningani): Mizoram mipuiten
hian a lo haw thlen beisei a ni. Bangalore khawpui kan mamawhna, damlohna lamah te, hna tha
(Chanchin chiang phek li-naah) zawk thawhna leh zirnaah te, a lo lian ta hle mai a. Tunah chuan Mizo
mipuite tana thlamuang taka chawlhna leh innghahna tur In kan nei
&& Kan member Nl. Philia L. dawn ta. Kum 2008-2009 a Bangalore Mizo Association hruaitutena
Khiangte chu hun rei tak kan ram roreltute hnena an lo ngen thar lehna leh an lo beisei thar
Bangalore-a hnathawk leh zir a a lehna chu tunah chuan a
awm hnuin naktuk Thawhtanni tak hmuh tur a awm
hian Mizoram lama hna thawk tur dawn ta a ni. Mizoram
leh awm deuh rih turin Bangalore a sawrkar chungah
chhuahsan dawn. Bangalore Mizote kan
&& Dr. Ambedkar Institute of lawm hle a ni.
Technology lama kan member Ningani khan Mizoram
Engineering zirlaiten exam an nei sawrkar aiawhin Pu
mek. University Visvesvaraya Talo Rosanga, Senior
College of Engineering a zirlaite L.O., Kolkata Mizoram
thung chu an la exam chiah lo a, House chu Bangalore-ah
thla thar tir lam hian an exam tan a lo kal a. Zingah Airport-ah lo thlengin kan President hoin, Rev. B.
dawn niin kan hria. Zohmangaiha leh Rev. J. Lalduhawma te chuan an lo hmuak a. Hemi
&& BMA lehkhabu chhuah tur ni vek chhun dar 2 ah In
‘Zoram Thar A Awm Thei Ang neitu Pu Kishore te nen
Em?’ tih chu hun reiloteah peihfel chuan Inluah inremsiamna
theih beisei a ni. A ngaihnawm chu, a man te leh peklawk
dawn hle a ni. ngaite in pe felin an ziak fel
ta a ni. Hemi ni vek hian
&& Tunlaiin Bangalore-ah Zoram Mizoram House tur pawh Pu
lam atangin taksa lam thatlohna Talo Rosanga hoin en a ni a,
avanga inentir mi 5 vel an awm. chahbi pawh in hlan fel
Thisen pek ngaite pawh an awm. nghal a ni. In neitute nena
(Chanchin chiang phek thumnaah) tihfel ngai zualpui chu hemi ni hian tihfel nghal a ni. Senior L.O. Pu
Talo Rosanga chu kan senior member Dr. Lalrinawmi Ralte in a
BMCF INKHAWM mikhual a, a tuk Zirtawpni chawhnu dar 3 khan Kolkata lam panin
12th December 2010, 3:00pm min hawsan ta a ni. A hun hlu tak
Hruaitu: Pu B. Kapthuama seng a House tur chungchang thil
Tantu: Tv. C. Lalrinfela tam tak a rawn tifel hi Pu Talo
Thawhlawm: Tawngtairual Rosanga chungah Bangalore
Special No.: Nl. R. Lalnuntluangi Mizoten lawmthu kan sawi a ni.
Thusawitu: Pi F. Lalrotluangi
Mizoram House tur hi a hmun
Changvawn: ‘Leichunga a lawm em nghet zawk kan neih thuai theih
em mihringte hnenah rem thu leng
rawh se.’ Luka 2:14 nan khawtlang mipuite tang tlang
zel turin kan in ngen a, …contd
Vol. XVI Issue No.37 Bangalore Mizo Association Pathianni Tin Chhuak Chanchinbu Date: 12th December 2010 Phek Hnihna

Editor Mizoram House hi thla khatah Rs. 80,000/- (Sing riat) a luah a ni a. A
Mâdawnga Hauhnâr enkawltu turte pawh Mizoram sawrkar chuan a rawn tifel thuai ang
Phone: +91 98865 27194 tih kan beisei. A In hi chhawng khat niin room lian tak tak 5 lai a
Joint Editors
Lalremruati Rokhum
awm a. A awmna hi Bangalore chhim chhak lam a ni a. National
Samuel Buatsaiha Games Village atanga 80 feet Peripheral Road a tlan phei zelin
Contributors veilama pen luh a ni a. House address chu - #311, 6th Main, 6th
Nancy L. Sailo
Rev. LH Rawsea
Cross, S.P. Bed Layout, Koramangala, Bangalore-34.
Circulation Managers
Jenny Vanlalpari Mizoram House hi a hmun nghet tura state sawrkar te pawh inbe zel
Bethel Pautu an ni a. Kan Chief Minister zahawm tak Pu Lal Thanhawla ngei
BMA AW lak man: pawhin BMA in Silver Jubilee kan lawm tum khan Karnataka state
Thla khat - Rs.20 roreltu te a hmu tawh nghe nghe a. He In, a hmun nghet kan neih
Thla thum - Rs.50
Thla ruk - Rs.90
hmaa a luah tala Mizote mamawh House kan ram roreltuten min
Thla sawmpahnih - Rs.180 ruahman sak hi Zoram mipuite mai bakah helai hmuna awm Mizote
E-mail: bmanews@gmail.com tan hian a tangkai dawn hle a, a lawmawm hle a ni. A hmun nghet tur
Website: www.bangaloremizo.info hi kan nei thuai turah pawh ngai ila, helai Mizo khawtlang pawhin
I mobile-ah khan JOIN BloreMizo tih type
hemi atan hian theihpatawp i chhuah zel ang u.
la, 567678 ah thawn rawh. Bangalore (Mizoram House chungchang chanchin chiang zawk hi BMA website
Mizote tana Hriattirna leh thutharte ilo
dawng thin dawn nia.
‘bangaloremizo.info’ ah dah a ni ang. I lo chhiar dawn nia. -Ed)
-----------------------------------------------------------------------------------------
Editorial Article
Nulâte an pawimawh ☺”
“RAHSI-VENG KA NI TLAT…☺
Tunlai chu Mizoram chhung mai Dr. Mahminga Sailo
niloin kan state pawn lam thlengin
Mizo tana chanchin hriat nuam He tawngkam hi kei ngei pawh hian ka hriatna a la rei lo a! Bangalore
vakloh a thleng zauh zauh mai a. a awm tam zawk te phei chuan hria kan tam kher lo mai thei. Aizawl
Mihringin vanduaina kan tawh tur a internship (B.V.Sc. & A.H) kan tih lai a hmehriat thar te’n kan
hi tuman hre lawk hek suh i… kan awmna veng min zawh a piang in ‘Rahsiveng’ tiin ka chhang mai thin
hmaa awm chu kan tawh tur a ni a. Kan thupui lo hre tawh an nih chuan ‘E.., Rahsiveng tlangval I ni
chiang mai, mahse tam tak hi chu tlat a ni maw?’ min ti let kher thin! A tir phei chuan nuam lo ka ti thin
pumpelh theih a awm a ni. Mizo khawp mai a, mahse mizo zia pakhat; fiamthu a nih vang erawh chuan
nulate hian Mizo mipa te chunga ka hrethiam ve mai thin bawk. Tin heti hi a lo ni a, hun a kal ve deuh
an rilru put leh an zinga an hnua kan veng min zawh apiangin min sawi sak ngai tawh bik lo in ka
khawsak ang hian hnamdang (eng awmna veng min zawh tawh hi chuan ‘Rahsi-veng ka ni tlat’ ka ti
hnam pawh) zinga an khawsak dan sam et ta thin a, kan nui chhunzawm nghal hak thin.
hi (hmeichhe fing tak chu nise) an
thiam turah ka ngai. An thiamloh A hauhuk kaiin…
chuan hmeichhe awlsam takah an He tawngkam hi a nihna takah chuan chapopui na tur a ni miah lo
ngai a, chu’ngte avang chuan thung. Tin hei vang hian kan veng Rahsi-veng kan hmusitna emaw
midang fel leh tha tak tak ten an sawi hniam emaw ka tum na lah a ni heklo. He tawngkam lo chhuah
tawrh phah niin a lang. Hmanni na chhan an sawi chu (ka hriat ve danin): kan veng khi a hma chuan
lawk Delhi lama pawngsual a awm Rahsi (mingo, zosap-ho puitu) te awmna veng, sawrkar hnathawk
tuk lawkin Midum pahnih chuan hmasa te chenna a ni thin a. Tin a chhe zawng a kan lar na erawh zu
Mall bulah Mizo nula chu chheih tamna veng tih a ni thung. Rahsiveng tlangval tam zawk hi chu insual
buaiin, mutpuiah an lo sawm tawp huai leh pa deuh hlek a ngaih an nih thin vang ni ngei tur a ni (Keini
bawk a. A au ta vak a, police lamin hun lai ni ve se, a huai lo pawlah tho ka tel hmel. Insual ai chuan
chu mi 2 te chu an man ta a ni. thingpui in ho nuam ka ti fe zawk a, tin nula rim te phei phei chu sawi
Bangalore-ah pawh Kamanahalli loh a lum.., kan rim tawk an awm tak mial chuan..!! ☺) Enge maw
lamah chuan Mizo nulate Midum khawilo ni khua a tlangval intihbuaina deuh awm ta se, ‘Nang khawi
ho hian an zuam hle a ni awm e. veng nge I nih?’ tia Rahsi-veng tlangval an zawh vaih chuan, ‘Kei chu
Mi awm tha duhlote avangin mi Rahsiveng tlangval ka ni tlat’ an ti kher thin an ti. Hmar lam (kan pu
felin an tuar tih a chiang. te rual) in min hrilh dan leh a uar deuh in an sawi dan phei chuan,…
Vol. XVI Issue No.37 Bangalore Mizo Association Pathianni Tin Chhuak Chanchinbu Date: 12th December 2010 Phek Thumna

‘Thiana khawi veng nge i nih?’ han ti dek dek ila, hnam dang te hnena kan hriat tir theih phawt chuan
‘Rahsiveng tlangval ka ni tlat, I duh a mi a..?’ tiin kan in sawi in sawi ngailo in, ‘Ani chu mizo a nia, a
an zawm zat thin e, an ti…☺ Insual kha chu a puak fel tak tak a ni” min ti let ve thei ngei ang.
sa pai ang mai a in ring te an lo awm zauh zauh
Kan vui fona leh hnamdang te hnen a ka lung nih
pawh a ni mahna le… Hei erawh ka sawi tum ber a
loh fo na chhan pakhat, Nepali emaw ramdang
ni lem lo.
mi/hnamdang emaw min tih na chhan tam tak pawh
Mizo rilru… hi an mawl vang ni pakhat mah se, kawng dang a
Ka thuziahna fahrah te te ah ka ziak zing ta khawp chhut in Mizo in kan ram tan a kan tih ve
mai (thu leh hla ngah lo nafam chu). Mizo hnam hi (contribution) hi a la tam tawk lo zawk a ni ang em?
kan phak tawk leh kan theih chinah chuan zam Thil reng reng a vui zawng a thlir ai chuan,
ngailo leh, mahnia inrintawkna nei tak kan ni a. Tin keimahni lam tan a tha leh puitling zawk
kan phak tawkah (phak bak ai mah mah pawh.?) ah (constructive) in thlir thei fo ila, a tha ngawt ang. He
kan chapo deuh ar bawk. Vai kan ngaihsan loh thin thu hi sawi a ziak turin tling ka inti miah lo, tin a
zia phei hi chu vai ho hian min hriatpui ni ngat se ziak tu ber ber hian ka mamawh zawk hial ta ve ang.
an rama awm tur hian min duh kher ang em aw..? Tin hetih rualin vai ho hi ka thiam bik miah lo
tih mai a awl rum rum in ka hria! Mahni inrintawk bawk. An mawlin mahni ram chhung chanchin an
leh thei ve tawk nia kan inhriatna hi a tha, mahse hrelo ka ti ve thin in thin an tih rim rum rum chang a
chapona rilru kan nei erawh kan tih miah loh tur a ni awm tho mai. Mahse Pathian thu in min hrilh ang in
thung. Mizo tlawmngaihna kha han chhut chiang ila, midang te sual emaw mawl vang a kan nun a chhia
chapona nen a kal kawp thei chi a nilo hrim hrim. emaw hnungtawlh zawng a kan hman hi a tha lo hul
hual a. Ram pum chu sawi loh veng khat pawh mizo
Hmanni a BMCF Choir Retreat kan neihlai a kan titi
kan nihna tha lan tir theilo a nih paw’n kan
ho na a kan thianpa’n a sawi: ‘Ka nun a hneh har ka
classmate emaw kan hnathawhpui te hnen ah tal
tih leh ka hriat loh lai a ka lo neih fo chu chapona
Mizo nun chu kristianna nen a inkungkaih tlat a ni
hi a ni’ a tih kha dik ka ti khawp mai; tin keipaw’n
tih an hriat theih chuan chanchintha leh chanchintha
hei hi ka harsatna a ni fo. Pawlin emaw thil tih a
hriltu kan ni kawp a ni mai.
ngai a, tih pui tak tak peih silo a, a lehlam a sawisel
tur zawn talh te hi kan chapo vang, kan duh leh tum Lalpian hun lawmawm leh kum thar duhawm…
ang a thil a kal loh vang te, kan ngaihdan a tha ta lua He hun lawmawm leh ropui, Isua Krista ringtu te
a kan ngaih thin vang a ni chawk em le? Nge tana ni pawimawh leh kan nghahleh em em thin lo
Zohawpi tawngkam ang deuh in inkhawmna ah thleng tur leh; kum thar, hun thar lo thlen rual hian,
pawh hian a inkhawm ngai lo lo hian sawisel tur an Mizo kan nihna leh Kristian kan nihna ah rilru thar
ngah tih te pawh kan tawmpui thei ang chu. min put tir in, nun tha zawk leh hmantlak, rinawm
Engemaw thian leh rual te nen a in hmuh thiam loh leh fel zawk, hmantlak nun mahni theuh a kan neih
awm deuh a ‘Enge anih bik?’, ‘A neih ka ei lo’, ‘A theih a duhawm hle mai. Tirkoh Paula sawi angin
chawm ka ni lo..’ kan tih fo te hi kan inchhut chian a ringtu te hi nitin hmasawn zel tur kan ni a, kan tih
pawimawh fo. Hetiang a kan sawi khum pang pang tawh chin a duh tawk mai lo a, a tha zawk zel nun
(an awm loh lai) te hi kawng engemaw tal a kan tluk kan neih a, midang te tan a malsawmna ka nih zel
loh an ni duh viau bawk. Kan thupui ngei pawh hi theih nan leh, Isua Krista kan rinna a chakna kan
mizo rilru pangngai tak atang a chhuak tur chi a niin neih zel theih ka va duh tak em…
a lang lo. Vanapa te dam lai a ni reu reu ang a, ---------------------------------------------------------------
inthlahrung hmel takin min zilh fak fak ang tih BMA Aw, Ka Aw!
pawh a hlauhawm hlel lo e!
Pu Editor, Sundy hmasa BMA Aw kha ciar a nuamn
Chutih rualin… a ngihtlk nwm mhse artcle sei e cuan music lmpng
‘Mizo nula/tlangval ka ni’ ti a kan inchhuan theih na hi rwn ticuak ve sin ula. - Mawitea
tur erawh in thil tha leh chhuanawm kan ti thei (Mawite, a lawmawm e. Rimawi lampang hi rilruah
thung. A hmasa leh awlsam ber, tih hlawhtlin harsa chuan a awm reng a, rawn tihchhuah kan tum ang)
fo erawh chu kan mawhphurhnaa a tangkai leh ---------------------------------------------------------------
rintlak, mi te entawntlak kan nih a tul. Zirlai kan ni Tumahin NANGMA remtihna tel loin a
emaw, hna kan thawk emaw, khawi hmun ah pawh
dawihzeptir emaw, insit tir emaw, thinrim tir
awmin, kan theih tawka tam in lian lua lo mahse,
emaw, thatchhiat tir emaw lo ang che.
kan thiltih that leh ka rinawmna vang a mizo kan ni
Vol. XVI Issue No.37 Bangalore Mizo Association Pathianni Tin Chhuak Chanchinbu Date: 12th December 2010 Phek Lina

Kan Assistant Secretary Tv. Amos Computer / Sc.&Tech. / Environment / Health, etc
Lalremtluanga pa, Rev. Dr. Roger Gaikwad chu
National Council of Churches in India (NCCI) Microsoft Security Essentials ka nei a, ka
General Secretary atan December 9, 2010 (Thu) zan computer hi a lo him leh zual theih nan Anti-
khan dah ngheh a ni ta. NCCI hi India ram pumpui virus dang hi dah belh ila a pawi em?
Protestant leh Orthodox kohhran inzawmkhawmna a Computer-ah reng reng, Anti-virus pakhat, spyware
ni a. Kohhran member maktaduai 13 chuang awmna pakhat, firewall pakhat chauh hman thin tur, pakhat
a ni. Hetiang ang hmun pawimawh chelh thei a aia tam hman loh tur tihna a ni. Anti-virus awmsa
Zoram kohhran hruaitute zing ami an awm thei hi an pakhat baka a dang i dah belh chuan anmahni leh
chhuanawm tak zet a ni. Pu Roger hi Aizawl anmahni kha an hnathawhnaah an intibuai thin, an
Theological College a Principal ni lai a ni a. He hna in ela, an in rel a, lar zawk, lal zawk, thunei zawk
a chelh dawn tak avang hian thlak a ni ta a ni. He nih an duh a, a engemaw zawk khan pawl hran din
hun pawimawh tak hi kan member Dr. duhna hial a lo nei anga, i khawlthluaknei kha phel
Hrangthanchhungi pawhin a han hmanpui ve nghe darh vek a ngai mai ang. Chuvangin i
nghe a ni. Tv. Amos-a pawh an khaw thar Nagpur- khawlthluaknei kha a tangkai lovanga, a sawngkawn
ah hian a chhungte hnenah a la thang mek a, naktuk a nga, hma a sawn thei reng reng dawn lo a ni.
lamah a lo hawn beisei a ni.
Thisen Pe: Tunkar chhung khan kan member te, Tv. RAVE UP
(7th Block, Koramangala)
Hmingthantluanga, Tv. Lalrinnunga, Tv.
Vanlalhruaitluanga, Tv. John Lalremmawia (St. Pheikhawk, Bag, Kekawr chi hrang
Joseph College zirlaite) te leh Tv. Ramdinthara, Tv. hrang, tha leh mawi tak tak, tlawm takin
PL Liandika, Tv. Jacob Lalremsiama (UVCE kan pe thei reng e.
Zirlaite) chuan damlo Pu Malsawma chu thisen an Contact: +91 96322 29665
pe a ni.
An Thawhna Turte: UTC a zirlai kan member, a INFIAMNA
then chuan an zirna an zo tep ta a, an zir zawh a an English Premier League:
hnathawhna hmun tur pawh an kohhran hruaituten Zanina Inkhel turte:
an siam fel ta. Rev. Johana – Pastor, Sumsuih; Rev. Bolton vs Blakburn 06:55pm ESPN
C. Vanlaldika – Lecturer, AICS; Rev. J. Wolves vs Birmingham 06:55pm Star
Lalduhawma – Pastor, Serchhip; Rev. B. Tottenham vs Chelsea 09:25pm ESPN
Zohmangaiha – Lecturer, ATC. Manchester vs Arsenal: Thawhlehni zing dar
1:24am ah an inkhel dawn a. A hmuhnawm hle ang.
☺☺☺ FIAMTHLALANG – Kimtea Pa
Cristiano Ronaldo chuan Manchester United a
Vai pakhat chuan “Mizo chu buaithlak e, a
ngaih thu leh a hun hmana a hlim berna hmun a nih
thenin ‘au’ lo ti a, a thenin ‘jau’ lo ti bawk si a,”
thu a sawi. Engtikah emaw chuan let leh ngei a
a ti a, a phun ve nang nang a! Mak ve deuh a nia,
duhthu a sawi bawk.
thlarau bo kan hmangaih em em a, kan rama
hnam dangte a duat hliau hliau va, hlawh neiin English Premier League point dinhmun:
camp-ah te an luhpui a. Chutih rualin Vaiho (as on 12th December 2010, 08:00am)
zinga tax lo khawn zak zak an awm bawk a. Heti Position Club Played GD Point
ang hian ka ngaihtuah ta a: Vai hnen atanga tax 1 Arsenal 16 +16 32
an khawn sum hmang hian camp buatsaih ta thin 2 Manchester City 17 +11 32
se, ti chuan “no loss – no gain” policy hmangin 3 Manchester United 15 +19 31
4 Chelsea 16 +19 30
rawng kan bawl a lo ni ang a, “Au – Jau
5 Tottenham 16 +3 26
Conflict” pawh chu kan solve mai dawn hi a lo
6 Sunderland 17 +2 24
nia, he he!
7 Bolton 16 +5 23
☺ Awi…nuam chiang e. Diktak chuan house avang 8 Newcastle 17 +1 22
hian Aizawl ah pawh khan ka nghet thlawt lo, rawn 9 Liverpool 17 -1 22
chhuk thuai kha ka chak thei lutuk a. – Nl. Blessy 10 Blackpool 16 -5 22
☺ Kan neilo ang tih mawlh kha ka hlau lutuk a.
Mikhual tan hian a awlsamin, buaipui ringawt pawh ☺ Kan Secretary Tv. Dina pawh Chelsea atangin
hi… a zia tawh dawn lutuk a. – Nu Rini ManU ah a in transfer tawp.
Vol. XVI Issue No.37 Bangalore Mizo Association Pathianni Tin Chhuak Chanchinbu Date: 12th Dec. 2010 Special Issue p-1

Kristaa thian tha, nu leh


pa emaw, khawtlang,
SEXUAL SEXUAL HARASSMENT, Kohhran leh thalai
HARASSMENT HNA LEH ZIRNA hruaitute, an rilru leh
ngaihtuahna huai tak leh
Eng Nge A Chhan? Tu BMA News Network him taka an leih buak
Thiamloh Nge? theihna an nei lo hi a ni.
Josiah L. Ralte Sexual harassment, hna leh zirna! Thliar hran ava har Chutia khuahkhirh
em? uluk takin, serious takin, i nel tak hmeichhia kha lohva an rilru a an
Tisa chakna (sexual desire) han be seuh seuh la, heng thil pathum inlaichin dan chu suangtuah zel chuan, a
hi Pathianin Mizote chauh ni kawng khatin emaw, kawng dangin emaw a lo hrilh thei tawpah a tak ramah an
lo, mihringte min pek a ni a, ngei ang che, i sawipui thiam phawt chuan. Hmeichhiate thleng ta mai thin a ni.
‘Hurna’ nen a inang lo. hian an hna thawhna hmunah leh an zirna hmunah vawi Thufing pakhat, “Miin
Pathianin a duan anga a kuang khat na reng reng chu mipate “hur chhaih” hi an tawk an mei a chhaih a chhaih
chhunga hman tia lawm! United States Merit Systems Protection Board chuan, a inti kang nge
a nih chuan thil chhut dan chuan hmeichhia 42% zetin an hna thawhna nge thin!” a tih ang deuh
mawi tak leh hmuna mipa kut za an tuar, Mizo hmeichhiate chungah khan, ngaihtuahna sual
tha tak a ni. leh hurna pawh hi kan
hei ai hian a sang zawk tih ring rawh aw. rilru a kan chhaih kan
Miin Pathian
tihlawm leh a Sexual harassment leh Mizo hmeichhiate chungchang chhaih (entertain) chuan,
thu zawm chu a BMA AW News Network-in chhui kan tum keimahni leh mi dang
dah pawimawh ber chuan, he chungchangah kan BMA President kan han dek a, ani pawh kan tikang mai thin
chakna pawh hi a Siamtu duh pawhin a lo vei hle. “Kan hmeichhiate hi hnam dangin a ni. He thil tha lo chinfel
dan angin mawi tak leh tangkai chungchangah hian
an zuam nghal sa ringawt mai, hei thil hi chu kan mimal theuhte kan
tak a lo ni thin a ni. Chuti ni lo
va, miin Pathian duh dan leh a
ngaihtuah chian a tul” a ti nghal tawl mai a. A bula lo pawimawh a, nu leh pa
Thu a ngaih pawimawh loh thu ve, BMA hruaitute zinga mi, Pu Zohma-a pawhin, an pawimawh zual.
chuan, he chakna chak tak mai “Hemi thuah hian dress code kan sawi fo hi kan serious
hi thil thalo tak, mahni leh mi a tul, tiin a lo tui hnih zauh. Kan BMA hruaitute engtia Mi rilru kan
dang tana thil pawi thlentu, hmalak zel nge an tum tih hre lo mah ila, helam vei phak inhriatsak lo nachungin,
thihna hial thlen theitu sual hruaitu kan neih avangin member lam chu thlamuang kan hmeichhe thenkhatte
lian tak a lo ni mai thin a ni. takin lo thu phawt ila. inchei dan hi chu, “Eng
Mimal nunah emaw khawtlang nge an rilru ah awm ang
nunah emaw, Pathian tihna a lo Eng vangin nge kan hmeichhiate an zuam? aw?” tih theih chu a ni.
nep hian, sualna chi hrang Eng vang tak chu ni maw? An inchei lepler vang, han ti “Mipa mit chakna leh
hrang a lo punlun thin. dawn ila, a victim rap hrual zawng leh women issue kan hurna ka phuhruk zo lo
Kan ramah pawh “leh hleuh” ang tih kan hlau bawk si, kan fimkhur. Dr. dah ang e,” tih
pawngsual, tualthah, sexual Rini Ralte, Professor in Women Studies chu a ka ang hlauthawng ni awm takin,
harassment thawm kan hre ta “min it rawh” ti hian an
hmasa turin kan cho det det a, ani lah a la insum rih
fo mai. Eng nge a chhan? Tu thlem heuh heuh hi a ni
bawk si. Chuti ang bawkin kan Joint Editor Remi deuh ber mai lo maw?
thiamloh nge? Tih chu zawhna
awm thei tak pawh a ni ngei Rokhum, thawhhma lak thulh thaka “Woman Studies” Mipa pawhin mi fel Joba
ang. Dan tlangpuiin heng pawi lo vahvaihpui mek lahin kan email a hmu lo nge, anga, “Ka mit atan
khawihtute hi chhungkaw thehhmeh ang tlat, reh vang vang mai bawk si. Hui ha ... thuthlung ka siam a,
kehchhia atanga lo zi chhuak Fela Khawlhring kan pun, ani pawhin “hun hnuhnunga Engah nge nula ka melh
an ni duh fo. Chu vangin, cheng kan nih tawhzia” tih lam hawiin min han thlek ang?” (Joba 31:1) kan tih
Kristian chhungkaw tha din leh kualsan, mahse a thu rawn thawh hi ngun takin lo chhiar theih ve a pawimawh.
chhawmdawl chu thil teh u, eng emaw tak zawng pai a nei, a la insum a ni Mizote phei chuan kan
pawimawh berte zinga mi a ni chek ang. nulate hi kan farnu ang
phawt mai. hrim a kan en leh duat hi
Pawngsualtu, tualthattu, Amah Pu Josiaha ngei maiin, “kan hmeichhe thenkhatte a tha awm e. Sava kan lu
mipat hmeichhiatna kawng a inchei dan hi chu...” han ti deuh faih hi a tawk ren rawn chunga thlawk laka
pawikhawih tute hian khawp mai. He family specialist comment hi ngun taka tihtheih kan neih loh
thawklehkhatah, “Khaw nge kan chhiar erawh chuan kan hmeichhiate incheina a rualin, kan chhipsamah
vawiin chu hmeichhia kan khak hmain Harasser-ho a dim loh mai mai zia hi kan chuan bu i chhehtir lo
pawngsual teh ang! Khawi nge hram ang u. “Lalpa
hmu a ni. Nia, kan hmeichhiate an zuam, nia kan hriat hi
tual kan that teh ang!” an ti tihnain miin sual a kalsan
a dikzia nem ngheh nan thil thleng a indawt zut reng thin.” (Thuf. 16:6),
ngawt ngai lo. An rilru
khawvelah reife thlun loh leh bawk si a. A chhan kan zawng dawn rau rau a nih chuan Pathian tihna hi kan
khuahkhirh lohvin an len zau hek hawka sah hawn hak pawh a tul a ni ang. mimal nun leh
kualtir phawt thin, chu chu a Japanese leh Korean te khi sex industry lamah an lo tlan chhungkuaah, Kohhran
kum a kum pawh a ni thei ang. nasa viau a, sex an promote nasa hle, anni tuh rah hi kan leh khawtlangah i tuh
A pawi ber mai chu, a rilru a seng a ni ve thei ang em? Sexy tih zawng inang lo, … thar leh ang u!
chi anga a rawn intuh lai khan,
Vol. XVI Issue No.37 Bangalore Mizo Association Pathianni Tin Chhuak Chanchinbu Date: 12th Dec. 2010 Special Issue p-2

modesty nia hriat inang lo, culture shock kan tuar a ni thei ang Sexual Harassment leh Mizote
em? Chuti a nih chuan cultural-anthropology bu kan keu nawn leh Fela Khawhring
a ngai a ni mai ang em? Nge, lawm ek cheh an sawi ang deuh –
mi fel lo pahnih khat avangin hnam dangin min zuam sual? Kan rama pawngsual thawm hriattur ti khawpa a
Nepali, Manipuri, Naga, Mizo thliar hrang thiam lo, hre ve nual tam ta mai hi ngun taka ngaihtuah chian a ngai ta
bawk si angte hi an lo tam phian zawk. hle mai. Nula thalai pangngai mai pawh ni lova
A, puh tur zawng kual tawh rih lo vang. Kan Mizo kumtlinglo chena pawngsual an tawk ta fo mai hian
hmeichhiate hi fel tak leh mawi tak pawhin awm se, factor dang hun hnuhnunga cheng kan nih tawhzia pawh a
tam tak avangin sexual harassment thuah hian a ramriah zawng an tarlang chiang hle awm e. Heti khawpa pawngsual a
ding chiang a ni. Fimkhur dan chi kima kan fimkhur a tul a tih lo hluar tak chhan hi mipa thiamloh emaw hmeichhe
thiamloh emaw lam aimahin, a bul ber pakhatah
chiang.
chuan changkanna (materialism) in kan nun min
Harasser-hi harass ve ila eichhiat a, mihring kan nih anga kan hlutna (Value
“Who harasses?” tih hi zawhna lian tak a ni, an ti! Kan awih system) kan hlamchhiah tial tial tak vang ni hian a
zawng ni maw, ni lo maw? “Sexual harassers in the academy and hriat a (a bik takin hmeichhe lamah thlurbing ta ila).
workplace are pathological, abnormal, and easily spotted,” an tih He changkannain a hrin chhuah chu “its my life” tia
mauh chu. Abnormal tih vanga ‘a’ deuh chhuih tura ruat kher tur a khuahkhrihna ata talchhuaha zalenna famkim
ni lo. Mi “over” kan tihna tluk a ni. Han ngaihtuah pawh hian nula (Negative absolute liberty) chawivulna niin. Hei
han chul thuak thuak leh pawm kang vu vu thinho hi chu tlema hian a rahchhuah tha lo tak chu “ka nun chu ka nun
over deuh chu an lo ni zel. Family specialist, Pu Josiaha bawkin, a lawm” tia sual palzamna a ni a. Sex hi sual lian
“pawi khawihtute hi chhungkaw kehchhia atanga lo zi chhuak an tak, Pathian huatzawng a ni tih hi rilru
ni duh fo” a tih hi chhinchhiah ila. Chhungkaw perspective atanga ngaihtuahnaah a thleng pha tawh reng reng lo a ni.
thlir pawhin “normal lo” tho kha a lang lian a ni. Hmeichhe A dawt lehah chuan he changkannain a hrin thalo
khawih chingho hi hla tak atanga rawn tum thut a, thlawk bo tak pakhat chu thatchhiatna leh awm awl duhna a ni
nghal thei, mi eng emaw tak an ni lem lo. An bul hnaia khawsa a, a (mipa lamah han thlurbing ve ta thung ila).
office-a thil thleng a nih chuan an pute, an thawhpuite, zirna ina
thil a nih pawhin an zirtirtu, hostel or hotel-a thil thleng a nih Hah taka thawha dik taka hlawhchhuah ai chuan a
pawhin a dang chuang lo, an hnaivaia mite an ni duh viau. Mak awlsam leh zangkhai thei ang bera hlawhchhuah
duhna tinlung min puttir a. Chu Chuan tui tha tha ei
tak mai chu, in chhunga heti lam thil tha lo thlentirtu pawh kha in
a, a theih chenna awl duhah bak min hruai lut lo.
chhunga mi leh an hnaivaia mi an ni duh viau! An patea te, an
Sap thufinga “An idle`s brain is devil workshop”
putea te ho hi an naute chunga che thin an ni duh. Sexual
tih a lo ni ang khan kan ei leh in te a lo that a, hun
harassers are ... easily spotted, theihnghilh suh aw! awl kan ngah na na na chuan sual ngaihtuahna
Harass ching chu tu pawh nise, Mizo a ni emaw, hnam dang a remchang a lo tam a. Chu chuan a nghawng leh
ni emaw, a thiltih dik loh avangin a demawm a; hmeichhiate sawkkhawk tur pawh pawisa zo tawh lovin a
zahawmna tibawrhbang a nih avangin dinhmun zahawma ding remchang hmasa hnena tisa chakna hrikthlak duhna
tlak a ni lo; mi nun khawihchhetu a nih avangin hrem a phu bawk. thinlung min puttir ta mai thin a ni. Kohhrana kan
Kan harass ve tur a ni. inhman tama, finna leh thiamna dik nei tura kan
thluak kan hman rim/sawizawi tam na na na hi
Nasa taka harass tuar, nasa taka lungngai, chuan sual ngaihtuahna hun hi kan nei mawh khawp
tuma hriat si loh maw ... mai.
Delhi Mizo an tap, Silchar Mizo an zak, Mizoram Mizo an
Mi tam zawk tena pawngsual hluar chhan hi kan
thinrim! Chu chu tun hnai thil vek. Bangalore Mizote hi le? A
hmeichhiate inchei lepler vang a ni kan ti leh
khua a zau va, kan inhre kim seng lo va, inbelh chian viau pawh
ringawt thin hi chu a dik famkim tawk lovin a ler
duh ila, belh chian viau duh lem lo an awm bawk si. Chu vangin
atanga thuai tum ang kan ang mah mahin a hriat a.
sexual harassment tuar data emaw, rape rate emaw kan hre lo. Hetianga tige an incheia an lo khawsak chhan tih hi
Kan hriat lohvah sava a hram kan hre lo va, a hram lo ni lovin a chik taka ngaihtuaha a bulthuma chhui chungin
hram kan hre lo mai a ni. Hei erawh hi chu ngaihtuah teh. engtin nge rilru insiamthatna (moral reformation)
“Inzep” hi thil awm thei a ni. Mipain an khuaihkem ngei pawhin kan neih theih ang ti hi kan ngaihtuah tur zawk chu
mualpho hlauh vangin a tlang thantir ngam lo thin. Chumi avang niin a lang.
chuan – rilru lamah, thlarau lamah, taksa lam thleng pawhin, NA
ngawih ngawihin an awm a, mahse, tuman an hriapui si lo ... Thil lawmawm tak pakhat erawh chu ka hriat ve
Sexual harassment hi “verbal” leh physical” tiin kawng hnihin chinah he Bangalore-a Mizo te zingah hi chuan
a then theih. Verbal harassment chu – zahmawh rawngkaia khawi pub/club hmun vela hleilenna tenau (minor
tlahawlh taka infiam te, in-comment te, remark siam te, inthlem te harassment) thleng chu sawi tur awm ve zauh zauh
hi a ni a, a tuartu tan chuan a na a, a ngeiawm bawk. Physical thin mah se, hetiang thil rapthlak liantham (major
harassment chu – mi phalna lova chul te, zen te, pawm te, khawih harassment) ang chi hi chu a la thleng ve lo niin ka
te a huam a, a tuartu tan chuan a ngeiawm mai ni lovin a hria a. Amherawhchu, he changkanna (Materialism)
hi kan dawnsawn thiam lohva, kan identity
“tenawm”a ni tawp mai. Khawichhiat tuma pawngsual ngat phei
hloh/theihnghih phah nana kan hmang a nih vaih
hi chuan a tuartu nun leh thinlung a tikeh sawm a ni.
zawngin chutiang thil chu kan chunga la thleng ve
thei reng niah chuan ka ngai…

You might also like