Gametogjeneza

Me gametogjenez kuptojm procesin e formimit te qelizave seksuale riprodhuese te cilat quhen gamete. Gametet formohen me ane te ndarjes qelizore mejotike. Ne boten shtazore egzistojn dy procese te gametogjenezes Spermatogjeneza me te cilen kuptojm procesin e formimit te qelizave riprodhuese mashkullore qe quhen spermatozoid, ky proces zhvillohet tek meshkujt. Ovogjeneza- me te cilen kuptojm procesin e formimit te qelizes riprodhuese seksuale femrore qe quhet ovocit ose veze.Strukturat qe marrin pjese ne formimin te gameteve quhen gonade seksuale. Gonalet seksuale tek meshkujt quhen spermatogone , si spermatogon sherbejn testikujt, spermatogonet jane qeliza trupore te organizmit pra qeliza diploide, zhvillimi i spermatogonit behet me mitoze, ndersa funksioni i tij qe eshte formimi i spermatozoideve realizohet me ane te mejozes. Nje pjese e qelizave te spermatogoneve diferencohen dhe fitojn aftesine per tiu nenshtruar ndarjes mejotike keto qeliza quhen spermatocite te rendit te pare(.jane qeliza diploide.) Spermatocitet i rendit te par i nenshtrohet ndarjes se pare mejotike nga ku formohen dy qeliza haploide qe quhen spermatocite te rendit te dyte. Spermatocitet e rendit te dyte i nenshtrohen ndarjes se dyte mejotike ku secila prej tyre prodhon ngady qeliza haploide. Pra ne perfundim te mejozes kemi formimin e 4 qelizave haploide qe njihen me emrin spermatide. Me pas spermatidet pesojn ndryshime morfologjike dhe fiziologjike duke u transformuar ne spermatozoid. Nder keto ndryshime mund te permendim 1. Trupi i qelizes paiset me flagjel

2. .Mbi trupin e qelizes formohet akrozoma ose kesula. Akrozoma ka ne perberje te saj enzima tretese hidrolitik te afta per te care cipen e ovocitit. Kontakti i flagjelit me trupin e qelizes quhet qafa dhe eshte e pasur me shume mitokondri ne menyre qe te prodhoj energji per levizjen e flagjelit. Gjate procesit te spermatogjenezes nga nje qelizes diploide e testikulit na formohen 4 spermatozoid Ovogjeneza gonadet seksuale tek femrat quhen ovogone. Ovogonet jane qelizat diploide tek femrat. Si ovogon sherben vezorja. Nje pjese e qelizave te ovogoneve diferencohen dhe fitojn aftesine per tiu nenshtruar ndarjes mejotike, keto qeliza quhen ovocite te rendit te pare dhe jane qeliza diploide. Ovociti i rendit te par i nenshtrohet ndarjes se pare mejotike nga ku formohen dy qeliza haploide, nje qelize e madhe qe quhet ovocit i rendit te dyte dhe nje qelize e vogel qe quhet trupi polar. Ovociti i rendit te dyte i nenshtrohet ndarjes se dyte mejotike nga ku formohen dy qeliza haploide , nje qelize e madhe qe quhet ovotit dhe nje qelize e vogel qe quhet trupi polar. Trupi polar i ndarjes se pare ne pergjithsi nuk i nenshtrohet ndarjes se dyte mejotike , por

nese i nenshtrohet pas ndarjes se dyte mejotike te tij formohen dy trupa polar, keshtu qe ne perfundim te mejozes nga nje qelize diploide e vezores na formohen ovotiti si dhe dy ose tre trupa polar, dy formohen kur nuk ndodh ndarja e par kurse 3 kur ndodh ajo. Trupat polar shkaterrohen duke kaluar ne lende ushqyese ndersa ovotiti diferencohet duke formuar ovocitin ose qelizen veze. Nder diferencimet e ovotitit do permendim pranin e disa cipave si psh. Cipa xhelatinore, cipa mborjtese etj. Gjat procesit te ovogjenezes nga nje qelize diploide e vezores na formohet vetem nje ovocit. Bashkimi spermatozoidit me ovocitin quhet fekondim, dhe nga fekondimi formohet qeliza e pare diloide qe quhet ZIGOTI. Ne momentin e fekondimit akrozoma e spermatozoidit me konkurent me ane te enzimave te saj can cipat e ovocitit, duke krijuar mundesin e futjes brenda te berthames se spermatozoidit. Menjeher pas ndodhjes se ketij procesi ovociti reagon duke formuar nje cipe mbrojtese qe nuk lejon futjen e berthameve te spermatozoideve te tjere. Me pas zigota me ane te mitozes kalon ne nje sere fazash te caktuara te zhvillimit embrional sic eshte morula , gastula,gastrula, formimi i organeve te vecant deri ne formimin e individit i cili mund te jete mashkull ose femer. Pas lindjes eshte zhvillimi postembrional qe ne pergjithsi eshte zhvillim sasior.