ISANG PAGSUSURI

na iniharap kay Bb. Aida V. Catibayan Guro sa Filipino IV

Bilang Bahaging Katuparan sa asignaturang Filipino Ikaapat na Taon Paaralang Sekundarya

ni Peter John E. Bacomo IV-Gold Dasmarias East National High School San Simon, Dasmarias, Cavite ika-2 ng Pebrero, 200

Talahanayan ng Nilalaman
I. Panimula

II. Mga Tiyak Na Layunin III. Kahalagahan ng Pag-aaral IV. Saklaw at Delimitasyon ng Pag-aaral V. Katuturan ng mga Katawagang Ginamit VI. Sandigan ng Pag-aaral at mga Kaugnay na Literatura VII. Istratehiyang Ginamit at Pinagkunan ng Datos VIII.Paglalahad IX. Paglalagom at Kongklusyon X. Pagbibigay ng Rekomendasyon

XI. Bibliograpiya

Panimula
Ang
tuberculosis ay nananatiling malalang sakit na siyang malaking suliranin sa Pilipinas. Dinadapuan ng sakit na ito maging bata man o matanda. Araw-araw, mayroong dalawang batang wala pang limang taong gulang ang nagkakasakit ng tuberculosis. Hindi rin nalalayo ang nalalapit nilang kamatayan sa pagdapo ng sakit na ito sa kailang katawan. Ang tuberculosis ay makukuha mula sa kumakalat na mikrobyo nitong dala ng hangin. Nagmumula ang mga mikrobyong ito sa mga taong may sakit sa pulmon, na sa pamamagitan ng kanilang pag-ubo ay lumalaganap ang mikrobyo ng TB. TB.

Nakatawag sa aking pansin ang lumalaganap na sakit na ito kung kayat

isa ako sa mga naalarma sa pagkalat nito. Bilang isang manunulat sa Pamanahong Papel na ito, ay nais kong maibahagi sa mga mambabasa ang bunga ng aking pananaliksik ukol sa paksang ito. Lubos akong naliwanagan nang malaman ko ang bawat detalye ukol sa sakit na ito. Kaya naman alam kong makatutulong ito upang makapag-bigay kaalaman at maibahagi ko ang aking natutunan sa masusing pagsasaliksik.

Ang limang pangunahing mensahe sa kabanatang ito ay makatutulong sa

mga pamilya at pamayanan upang malaman na ang tuberculosis ay maiiwasan, higit diyan, sa kabila ng kamahalan ng gamot na kinakailangan upang malunasan at maiwasan ito, kinakailangan ding kumilos ang mga pamilya at pamayanan upang mabawasan ang pagkakasakit a pagkamatay ng mga bata at matanda

mula sa TB. Ang mga napakamamahal na gamot para sa TB ang labis na TB. nagpapahirap sa mga pamilya.

Mga Tiyak na Layunin

Isa sa mga layunin ng Pamanahong Papel na ito ay malaman kung gaano
kalala ang isang sakit na tinatawag na tuberculosis. Ito rin ay nakatutulong upang tuberculosis. maibahagi at malaman ang mga dahilan nang pagkakaroon ng ganitong uri ng sakit, mga sanhi nito, mga sintomas at mga maaaring lunas dahil ang tuberculosis ay isang laganap na nakamamatay na sakit.

Layunin

din ng aking pagsasaliksik at pag-aaral ukol sa paksang

tatalakayin na maibahagi ang aking kaalaman na bunga ng mausisang pananaliksik at pag-aaral ukol sa sakit na lumalaganap na sa ibat-ibang parte ng bansa at nang buong mundo. Nakatutulong din ito sa pag-aaral ng isang magaaral na nais makapagtapos ng isang kurso ukol sa pag-aaral sa mga sakit gaya ng medisina. Maaari itong maging gabay sa pagtahak ng ibang mga mananaliksik tungo sa pag-aaral nila ng mga paksang may kaugnayan dito.

Kahalagahan ng Pagaaral
Bilang
manunulat at tagapagsaliksik ng Pamanahong Papel na ito, masasabi ko na napili ko ang ganitong paksa sapagkat naglalayon ito na matalakay ang mga suliranin at mga dahilan ng pagkakaroon ng sakit na tuberculosis. Nais kong ipaalam na ang sakit na itoy hindi lang nagpaalarma sa tuberculosis. ating bansa kundi sa buong mundo.

Makatutulong ito sa mga taong dumaranas ng sakit na ito. Tumutulong din

ang paksang ito sa iba pang mga mag-aaral at mananaliksik na palawigin pa ang

kaalaman ukol sa nasabing paksa. Natatalakay dito ang mga lunas na maaring maibigay sa mga may sakit na tuberculosis at kung paano ito maiiwasan. Nagbibigay din ito ng karagadang kaalaman tungkol sa sakit na ito.

Saklaw at Delimitasyon ng
Pag-aaral
gaya ng cancer, AIDS, STD, asthma, hepatitis, malaria, dengue at iba pang nakamamatay na sakit, ang sakit na tuberculosis ang nakakuha ng aking atensiyon upang bigyang-linaw at pansin sa pamamagitan ng masusing pagaaral. Makatutulong ang pagtalakay sa isyung ito upang mabuksan ang kamalayan ng bawat isa sa nakamamatay na sakit na ito. aking pag-aaral na ito ay nais kong ipaalam at ibahagi ang aking natutunan ukol sa paksang tinalakay. Ang pagpapakilala sa sakit na ito, ang sintomas ng tuberculosis ang mga yugto ng TB, paraan ng pag-iwas, mga TB, pangunahing lunas o paggagamot, at mga mensahe ukol sa sakit na ito na suliranin ng mga mamamayan ang nilalaman ng pananaliksik na ito. Maari itong mapag-aralan ng mga kabataan at ng mga pamilya na batid at may kamalayan sa sakit na tuberculosis.

Sa dinami-rami ng sakit na kumakalat sa buong bansa at sa buong mundo

Sa

Katuturan ng mga
Ang Ang

Katawagang Ginamit
tuberculosis ay isang sakit na maari naming maiwasan, subalit nagiging sanhi ng paghihirap at pagkamatay ng maraming bata. Mahalagang mabigyan ng proteksiyon ang ating mga anak laban sa TB Isoniazid (INH) ay isa sa mga pinaka kilalang gamot upang malunasan ang tinatawag na active tuberculosis. Mura, epektibo at madaling inumin. kaya nitong sawatain ang karamihan sa sakit na TB. TB.

mga gamot na Isoniazid at Rifampin (RIF)ay susi o klabe sa (RIF)ay panggagamot, sapagkat ang mga ito ay nagpapalakas ng resistensiya, alinman sa dalawa ng Pyrazinamide at Streptomycin Sulfate o Ethambutol HCL ay idinadagdag sa regimen. Kapag ang pasyente o may sakit ay hindi makainom ng regimen. Pyrazinamide, ang siyam na buwan na regimen ng Isoniazid at Rifampin ay Pyrazinamide, inirerekomenda.

Ang

Sandigan ng Pag-aaral at mga Kaugnay na Literatura

yon sa isang web article ng www.americanchemistry.com, hindi masasabing www.americanchemistry.com, nagbalik na ang nakamamatay na sakit na tuberculosis, bagkus, hindi naman ito umaalis. Lalo lamang itong lumalala at pagkatapos ay papatay na ng ilang-daang mamamayan. Isang matinding pagtaas ng TB sa isang multidrug-resistant form sa bansang Russia. Ang mga ito ay naisulat ng isang veteran journalist na si Merrill Goozner. Siya ang Chief Asia Correspondent at Chief Economics Correspondent para sa Goozner. The Chicago Tribune. At siya na ngayon ang Director of the Integrity in Science Project at Tribune. the Center for Science in the Public Interest. Interest.

Steve Mirsky na aking nakuha sa Scientific American at www.SciAm.com, ang pinaka www.SciAm.com, episentro ng sakit na tuberculosis ay sa mga kulungan sa bansang Russia. Masasabi daw Russia. itong starting point ng sakit. maraming mga tao ang nagsisiksikan sa masikip na piitan. At sa ganitong pagkakataon, nagsisimula na silang dumanas ng matinding stress. Aniya, stress. people don't realize is that a third of the world's population has what's called latent TB in them. But their immune systems have combated it successfully on their initial infection and it basically stays submerged within your body. If you have it, you will have it for [your] entire life. But what happens is that if you're under tremendous stress, poor nutrition, you know, your immune system becomes weakened and it can emerge again and become a virulent infection, and that's what happened in Russia. And there is some thought that when this emerged in the New York City prison system in the mid '90s, that it in fact had been introduced there by some of the Russian population that had left the former Soviet Union, wound up in New York. There is a very large Russian population in New York and that some of those people ended up in the prison system and just as it spread a plague in Siberia it spread it in New York City. The pioneering work ofwho is

Ayon pa kay Merrill Goozner, mula naman sa August 27, 2008 na podcast nila ni

now the Health CommissionerTom Frieden was very successful in stamping out and showing that you can in fact treat tuberculosis and some of the techniques that he used there were later transferred back to Russia by some of the NGOs that we visited there and so it's on the one hand you could say, yes when they put people who are infected with multidrug tuberculosis in the same ward together, they isolate him from everybody else but they are all in there together you said, it might got to you, you could have transmission and retransmission between each other, sort of like a colony for breeding.

ang mga nararamdaman upang hindi na ito lumala pa. Simulan ito sa mga bata na nararapat lang mapabakunahan ng tinatawag na BCG. BCG.

Ang tangi niyang payo sa mga mambabasa ay habang maaga pa ay alamin na

Istratehiyang Ginamit at Pinagkunan ng Datos

Sa
tulong ng makabagong teknolohiya, ang paggamit sa internet ang pinagmulan ng aking pananaliksik at ang mga datos na aking nakuha. Sa internet ko din nahanap ang bawat detalye ukol sa aking paksang tinalakay. nakatulong ito ng malaki sapagkat naibahagi ko ang mga pag-aaral ko tungkol sa nakamamatay na sakit na tuberculosis na siyang pumukaw sa aking atensiyon upang mabuksan ang ating kamalayan sa sakit na ito na hindi lamang kumitil ng buhay sa ibang bansa kundi sa ating bansa mismo.

Ang

estratehiyang ito ay lubos na nakapagpaunlad sa aking kaisipan.

Nagbigay-daan ito sa aking isip na hindi lamang ang mga malalaking isyu ang dapat na bigyang-linaw, bagkus, simulan natin sa mga bagay na nagbabantang lumaganap at magsanhi ng malaking suliranin sa ating bansa. Isa pa ay nakatulong din ito upang malaman ko ang mga pangyayari sa ibang bansa tungkol sa paksang ito.

Paglalahad
Simulan natin ang paglalahad ng aking pagsasaliksik o pag-aaral ukol sa
paksang ito sa isang maikling pagpapakilala kung ano nga ba ang sakit na tuberculosis o mas kilala bilang TB. Anu-ano nga ba ang mga yugto ng TB? Ano TB? ang paraan upang maiwasan? May paraan ba upang malunasan ang sakit na ito? Sa kabanatang ito, bibigyang linaw natin ang mga katanungang pumapaloob sa paksang ito. nga ba ang Tuberculosis o TB? Ang TB ay impeksyong sanhi ng TB? bakteryang Mycobaterium tuberculosis. Ito ay nakakahawang sakit na kumakalat sa hangin katulad ng mikrobyo na tinatawag na bacilli. Ang baga ang bacilli. pinaka apektado nito bagamat maari ding makaapekto sa ibang ng katawan tulad ng lymphatic system, central nervous system, the circulatory system, the genitourinary system, mga buto, joints at kahit ang balat. Apektado ang one-third buto, balat. ng populasyon ng mundo. Ang lahat ng apektado at hindi naglilinang ng sakit, bagkus, ang di-kitang sakit na walang sintomas ay maaaring mangyari. Ang isa sa sampu o 1 of 10 ng mga may sakit na Tuberculosis ay lalala pa sa isa pang aktibong sakit. At kung hindi agad malulunasan, maaaring kamatayan ang kahahantungan. TB kumakalat sa pamamagitan ng malapit na kontak sa isang maysakit nito. Kapag siyay umubo, sumigaw, bumahin o nagsalita, ang mga taong nasa paligid niya ay maaring makalanghap ng maliit na patak o tilansik na may kasamang bakterya. Ito ay nauunot sa kaloob-looban ng baga kung saan nagmumula ang impeksyon.

Ano

Ang

maaring magamot ang TB, ngunit kapag lamang isinagawa ang ganap na TB, panggamot ayon sa inireseta sa loob ng hindi bababa sa anim na buwan. Ang mga tao na may TB ay bibihirang nagpupunta sa ospital para magamot bagaman maari silang tanggapin sa ospital nang talagang pamamadalian upang makumpirma ang pagkakatuklas at maumpisahan ang kanilang paggamot. Subalit, ang mga tao na may TB ay kailangang dapat na masubaybayan nang matinde ng isang nars sa klinika ng dibdib (chest clinic nurse) sa kabuuan ng nurse) paggamot sa kanila, upang matiyak na tinatanggap nang wasto ang paggamot at upang maisaayos ang anumang mga problema sa lalong madaling panahon upang hindi magambala ang paggamot. Ang batayang paggamot para sa TB ay

May mga lunas ba o gamot sa may sakit ng TB? Sa halos bawat kaso ay TB?

isdang kumbinasyon ng tatlo o apat na mga antibiotics sa loob ng karagdagang apat na buwan. sa mga pasyenteng may sakit na TB ay nagagamot ngunit hindi sila maaaring uminim ng kaunti o tumigil hanggang wala pa sa itinkdang panahon ng pag-inom ng gamot. Ang mga kasalukuyang gamot sa TB ay ang mga sumusunod: > > > > Isoniazid (INH) Rifampin (RIF) Ethambutol (HCL) Pyrazinamide

Karamihan

apat na mga pangunahing antibiotics para sa paggamot sa TB ay tinatawag na ISONIAZID, RIFAMPICIN, PYRAZINAMIDE at ETHAMBUTOL. Ang mga ISONIAZID, RIFAMPICIN, ETHAMBUTOL. ito ay palaging inirreseta nang magkakatambal upang mabawasan ang peligro na magkroon ng kakayahan ang bakterya na hindi matablan ng isa o higit pa sa mga gamot. Kadalasang ang mga tao sa umuunlad na mundo ay hindi alam kung saan makakahanap ng gamot. Madalas na kamatayan ang kanilang kinahahantungan. Isoniazid (INH) ay isa sa mga pinaka kilalang gamot upang malunasan ang tinatawag na active tuberculosis. Mura, epektibo at madaling inumin. kaya nitong sawatain ang karamihan sa sakit na TB. Kadalasan itong TB. inirerekomenda sa mga taong may: > taong may malapit na kontak sa isang maysakit. > isang positive tuberculin skin test reaction at isang abnormal chest xray na kinakailangan ng inactive TB. > isang tuberculin skin test na nagbago mula negative to positive sa loob ng nakaraang dalawang taon. > isang positive skin test reaction at isang espesyal na medical condition (halimbawa, AIDS o HIV infection o diabetes) o ang mga diabetes) sumasailalim ng corticosteroid therapy positive skin test reaction, reaction, kahit masasabing none of the above risk factors (ang mga pababa ng 35). mga gamot na Isoniazid at Rifampin (RIF)ay susi o klabe sa (RIF)ay panggagamot, sapagkat ang mga ito ay nagpapalakas ng resistensiya, alinman sa dalawa ng Pyrazinamide at Streptomycin Sulfate o Ethambutol HCL ay idinadagdag sa regimen. Kapag ang pasyente o may sakit ay hindi makainom ng regimen. Pyrazinamide, ang siyam na buwan na regimen ng Isoniazid at Rifampin ay Pyrazinamide, inirerekomenda.

Ang

Ang

Ang

nagbibigay ng TB ay nagmula sa baga. Ang normal at maayos na immune system kadalasay nakakayang masugpo ang impeksyon. Sa ganitong pangyayari, ang TB ay sinasabing ng latent o in active. Hindi lalala ito, mliban na lamang kung active. hihina ang ummune system. Sa latent TB, ang tanging palatandaan ng impeksyon ay positive skin test. Ang mga taong may latent TB ay hindi masugpo test. nito ang latent TB. Dahil dito, lilitaw ang mga palatandaan ng active TB. Kasama TB. TB. dito ang lagnat, pangiginaw, pamamawis sa gabi, pamamayat, pag-ubo na may kasamang plema o dugo at paghihingal. Kung ang impeksyon ay kumakalat sa ibang bahagi ng katawan, maaring makaranas ng ibang sintomas, depende sa bahagi ng katawan na apektado. Ang taong may active TB ay makakahawa ng iba. ba ang nakahahawang sakit na TB? Ang pinkamahalaga at TB? pinakamabisang paraan upang maiwasan ang pagkalat ng TB sa bansang ito ay ang matuklasan ang mga tao na taglay ang karamdaman sa lalong madaling panahon at siguraduhin na matatanggap nila ang ganap at wastong pangagamot. Ito ang dahilan kung bakit napakahalagang mapag-alaman ang tungkol sa karamadaman. Ang BCG ay dating inihandog nang paulit-ulit sa mga tinedyer sa UK o United Kingdom, ngunit hindi kailangan ito naging lubhang matagupay sa Kingdom, pagkontrol ng karamdaman. Ang patakaran ay naging mas aktibo na ngayon, at naghahandog ng proteksyon sa mga kumakaharap sa mas mataas na panganib, lao na ang mga bagong panganak na sanggol na mas naganganib kung ihahabing sa pangkalahatang populasyon sa nahaharap sa TB. Mabibigyan ng proteksiyon TB. ang mga bata laban sa TB sa pamamagitan ng pagbabakuna ng BCG na dapat maibigay pagka panganak o sa loob ng isang buwan na maisilang ang sanggol.

Anu-ano ba ang mga yugto ng TB? Ang ipeksyong sanihi ng bakteryang TB?

Maiiwasan

katawan, ibat-ibang mga sintomas nito. Ang pinaka-karaniwang anyo ng TB ay ang pulmonary TB. Ang isang tao na may TB sa baga ay karaniwang: TB. > Mawawalan ng gana at mababawasan ng timbang. > Magkakaroon ng makulit na ubo, na patuloy nalalala sa loob ng ilang lingo o buwan. > Magpapalabas ng plema, maari din silang umubo ng dugo kapag napinsalang daluyan ng dugo. > Ay di-pangkariniwang hapong-hapo. > Ay mayroong lagnat, kadalasan ay sa gabi, na maaring magdulot ng matitinding pagpapawis sa gabi. mga

Sapagkat ang TB ay maaring makaapekto sa halos anumang bahagi ng

may mga

kahirap Mahawaan ng TB? Medyo mahirap mahawaan ng TB at TB? karaniwan ay kailangan ng matagal at paulit-ulit na pagkakausap sa isang tao na may nakakahwang TB, tulad ng pakikisama sa kanya sa iisang bahay. Kahit na TB, ganoon, hindi lahat na naimpeksyunan ng bakterya na sanhi ng TB ay magkakaroon ng sakit na TB. (Ang karamihan humigit-kumulang siyam sa bawat TB.

Gaano

sampu) ng mga kung hindi sanay malusog na mga tao na nadapuan ng bakterya at hindi siya mgakakaroon ng sakit. Ang natitirang 10% ng mga naimpeksyon na taong naharap sa TB ay magkakaroon ng sakit, ngunit hindi naman palaging agaran, kundi ay sa ibang panohon ng kanilang buhay minsan ay makalipas ang ilang mga dekada, ito ay sapagkat ang bakterya na sanhi ng TB ay maaring man at buhay sa loob ng katawan sa loob ng maraming mga taon sa isang di-aktibong katayuan nang hindi nagdudulot ng TB sa paglaon ng buhay, karandaan, ilang mga panggamot na pang-medikal, mga malulubhang karamdaman tulad ng HIV o buhat ng di magandang kundisyon ng pamumuhay sa pangkalahatan.

Paglalagom at Kongklusyon
aking konklusyon dito sa aking nagawang pamanahong papel ay masasabi kong dapat nating malaman kung ano ba talaga ang Tuberculosis at paano ito maiiwasan. Ito ay mahalaga sa pagkat ito ay pangunahing sakit dito sa Pilipinas na kailangan ng mga mag-aaral ng medisina upang gayumpaman ay magiging mapagmasid tayo sa ating kapaligiran lalung-lalo na sa ating kalusugan na siyang pangunahing mahahawaan ng sakit na ito.

Ang

dapat tayong umiwas sa mga pangunahing dahilan nito tulad ng pag-iinom ng alak, paninigarilyo at paggamit ng nakamamatay na bawal na gamot o ipinagbabawal na droga. Sa ganong paraan ay magiging liwanag ang ating isipan at hind na tyo dapat mabahala sa ganitong pangyayari.

Ang tuberculosis ay nakaksira sa ating malusog na pangangatawan kaya

paksang ito ay ang mga sumusunod:

Ilan sa mga napatunayan sa aking pag-aaral at pananaliksik ukol sa

1. Higit na matibay ang resistensiya sa TB ng mga batang may wastong pagkain. 2. Mahahawa ang mga bata sa mga matatandang may sakit na nagkakalat ng mikrobyo ng TB sa pamamagitan ng kanilang pag-ubo. Dapat magamot ang mga matatandang may TB. Hanggat maari, dapat lumayo TB. sila sa mga bata upang hindi sila makahawa 3. Ang malalang TB sa bata ay TB meningitis at TB sa buto. Kakailanganin ang napakamahal na pagpapagamot sa ospital ng mga kapus-palad na batang ito.

aking pagsasaliksik, kailangan ng bawat isa sa ating bansa ang maigting na pag-iingat sa ating mga kalusugan sapagkat hindi natin alam na kumakalat na ang mga mikrobyong hindi nakikita n gating mga mata. Ang pagiingat ay makatutulong sa mga taong nais magkaroon ng malusog na pangangatawan. Dahil dito, ang patakaran ay naging mas aktibo na ngayon, at naghahandog ng proteksyon sa mga kumakaharap sa mas mataas na panganib, lao na ang mga bagong panganak na sanggol na mas naganganib kung ihahabing sa pangkalahatang populasyon sa nahaharap sa TB. TB.

Sa

Pagbibigay ng Rekomendasyon
pananaliksik at pag-aaral ukol sa paksang tuberculosis. Bagaman na hindi nabigyang linaw ang ilan sa inyong mga katanungan, naway nagbigyan ko naman kayo ng kaalaman tungkol sa nakahahawa at nakamamatay na sakit na ito. Ang kamulatan ng ating mga kamalayan ang naway magsilbing daan sa pagbibigay-importansiya pag-aalaga sa ating kalusugan.

Sa mga lahat ng mambabasa, nais kong irekomenda ang aking masusing

magkaroon kaalaman ukol sa sakit na lumalaganap na sa ibat-ibang bansa at sa ating bansa na rin. Makatutulong ang pananaliksik na ito na maka-iwas sa nagbabantang sakit na ito at mababatid ng bawat isa sa atin ang kakahantungan ng ng isang taong kulang sa kaalaman ukol sa sakit na ito.

Ang aking pag-aaral ay maaaring gamitin ng ilang mga mag-aaral na nais

aking pananaliksik tungkol sa tuberculosis sapagkat sa paksa na ito ay malalaman ang mga detalye at kasagutan sa mga katanungan tungkol sa sakit na tuberculosis. Naway makalinang ito sa mga pag-aaral at pagpapahalaga sa ating kalusugan sapagkat makatutulong ito sa ating mundong ginagalawan.

Lubos kong inirerekomenda ko sa inyong lahat na mabasa o basahin itong

Bibliograpiya

> http://www.americanchemistry.com > http://www.buzzle.com/articles/cure-for-tuberculosis.html > http://www.gooznews.com > http://www.SciAm.com > http://www.snipurl.com/goozner