TRK YE ODALAR VE BORSALAR B RL TRK YE TOPRAK SANAY MECL S

B MS (POMZA) ALT SEKTR RAPORU

B MS SANAY C LER DERNE

Hazrlayan Bims Sanayicileri Derne i

EYLL 2006 Ankara

1. G R Bims ta , teknik terminolojide do al hafif agrega olarak nitelendirilmekte olup, pomza ta olarak da adlandrlmaktadr. Bims ta nn krma, eleme ve boyutlandrma ile elde edilmi farkl tane boyutlarndaki malzeme haline bims agregas (pomza agregas) ad verilmektedir. TS 1114 standardnda ngrlen tabii hafif agrega tanm; meydana geli leri srasnda gzenekli bir yap kazanm bulunan tf, bims (pomza), snger ta , lav crufu, diatomit vb. krlm veya krlmam agregalar olarak nitelendirilmi tir. TS 3234 standardna gre de pomza; birbirine ba lantsz bo luklu, snger grnml silikat esasl, birim hacim a rl genellikle 1 gr/cm3`ten kk, sertli i Mohs skalasna gre yakla k 6 olan ve cams doku gsteren volkanik bir madde olarak tanmlanm tr. Bims agregas, uluslararas birok endstriyel alanda uzun yllardan beri kullanla gelmi volkanik kkenli bir endstriyel hammaddedir. Ancak, lkemiz asndan de eri ve nemi son 10 ylda anla lmaya ba lanm ve ba ta in aat sektr olmak zere di er endstriyel alanlarda da kullanlmaya ba lanlan bir hammadde konumuna gelmektedir. Bims ta , endstriyel kullanm asndan tanmland nda; bo luklu, sngerimsi, volkanik olaylar neticesinde olu mu , fiziksel ve kimyasal etkenlere kar dayankl, zararsz, uzun mrl, s ve ses yaltm zelli i sa layan, yksek scaklklara dayankl, cams bir yapya sahip volkanik bir kayatr. Ba ka bir ifadeyle, bims agregasna yksek poroziteye sahip volkanik ta camdr da denilmektedir. Pomza ta farkl dillerde u szcklerle adlandrlmaktadr; talyanca Almanca Franszca ngilizce : Ponza : Bims (iri taneli bims agregas) : Bimstein (ince taneli bims agregas) : Ponce : Pumice (iri taneli bims agregas) : Pumicite (ince taneli bims agregas)

Trkede ise; Sngerta , Kpkta , Topukta , H rta , Nasrta Kveki ta , Kisir,

gibi yresel adlandrmalar ile anlmaktadr. Di er dillerin ve teknoloji ithalinin etkisiyle Trke`ye Pomza, Ponza, Bims, Pmis ve Pmisit terimleri olarak yerle mi tir. Bims agregalar, yapsal baz zellikleriyle perlit, obsidyen, pekstayn, perlitik pomza gibi benzer volkanik cams kayalardan ayrlr. Bunlardan rengi, gzeneklili i ve kristal suyunun olmamas gibi zellikleri ile pratik olarak ayrlmaktadr. En ok renk benzerli i/yaknl ve kimyasal bile imi bakmndan perlit ile kar trlmakta olup, baz durumlarda perlitten ayrt edilmesi zorla abilmektedir. Pomzal perlit/pomzatik perlit veya perlitik pomza olarak da adlandrlabilen gei li kayalarla, yaplacak petrografik analizler ve gzenek yaps itibariyle kolaylkla ayrt edilebilmektedir. lkemiz, birok endstriyel hammadde ve yeralt kaynaklar ynnden nemli bir potansiyele sahiptir. Bununla birlikte resmi olarak elde edilebilen verilere gre, 18 milyar m3 civarnda olan dnya pomza rezervlerinin yakla k %40na (7.4 milyar m3den fazla) sahip olan lkemiz asndan, pomza madeni potansiyelimizde ok nemli bir yer tutmaktadr. Bugn lkemizde i letilen pomza sahalar asndan Anadolu blgesi ba ekmekle birlikte, Akdeniz ve Do u Anadolu blgelerinde de nemli miktarda retim faaliyetleri yaplmaktadr.

Pomza volkanik kkenli bir malzeme olmas dolaysyla, ekonomiklik arz eden olu umlar da, volkanik faaliyetlerin olu tu u (baz) alanlarda yer almaktadr. Trkiyede volkanik malzeme potansiyel da lmlar ekil 1 ve ekil 2de belirtilen blgelerde yer almaktadr.

ekil 1. Volkanik malzeme potansiyeli asndan nem arz eden alanlar.

ekil 2. Trkiyedeki volkan ve volkanik alanlarn genel olarak adlandrlmalar.

ekil 1 ve ekil 2de grlen blgelerin tamamnda, ekonomiklik gsteren pomza olu umlar saptanm de ildir. zellikle Ege ve Marmara Blgelerinde grlen olu umlarn nemli bir ksm, bazalt crufu, volkanik cruf ve zeolitik olu umlar, Gney Anadolu ve Diyarbakr evrelerinde grlen volkanik malzemelerde, bazaltik kkenli volkanik kayalardr. Bugn teknik olarak pomza kategorisinde yer alan rezervlerin Trkiye genelindeki da lm ise ekil 3de verilmi tir.

%50

%21 %17

%5 Bitlis Nev ehir Kayseri Van

%2 %2 %2 Kars A r Isparta

%0.3%0.7 Karaman Ankara

ekil 3. llere gre pomza rezerv da lm.

Dnyada pomza rezervleri bakmndan nemli bir yeri olan Trkiye, yakla k 10 farkl renk ve doku kalitesine sahip pomza e itleri ile olduka yksek bir pazar ansna sahiptir. Dnyann en nde gelen ham pomza reticisi lkeler talya, Yunanistan, Trkiye, Almanya, ABD, Meksika, Fransa ve zlandadr. Bu lkelere son yllarda in, Kanada, Yeni Zelanda, Endonezya gibi lkeler de dahil olmu tur. Pomza, dnya da halen elliden fazla endstriyel alanda farkl amalarda kullanm imkn bulmaktadr. Farkl endstriyel alanlarda kullanlan lkemizdeki pomza kayalarnn genel fiziksel ve kimyasal zellikleri, zetle izelge 1 ve izelge 2`de verilmi tir.
izelge 1. lkemizdeki pomza kayalarnn genel fiziksel zellikleri

Fiziksel zellikler
Renk Kristal ekli Kristal Suyu Sertlik (MOHS) K.B Hacim A rl (gr/cm3) Gerek zgl A rl (gr/cm3) Porozite (%) Rtre ( mm/m) Is letkenlik Katsays (W/mK) Isnma Iss (cal /gr.C) Ses Yaltm (dB) Su Emme (A rlka %) Buhar Diffzyon Katsays Ak griden, kirli beyaza. Amorf Yok 5,5 6,0 0,32 0,97 2,15 - 2,65 45 - 90 <1 0,08 0,20 0,24 0,28 40 55 30 70 5 10

izelge 2. lkemizdeki pomza kayalarnn genel kimyasal zellikleri

Kimyasal zellikler
PH Radyoaktivite Suda znen Madde Miktar (A rlka %) Asitte znen Madde Miktar (A rlka %) Uucu Madde (A rlka %) Asitlerle Etkile im (*) Alevlenme Derecesi (C) Ergime Derecesi (C) 7 7,3 Yok. 0, 15 2,9 Yok nert. Yok. >900

(*) Pomza sadece hidroflorik asit ile etkile erek toksik silikon tetraflorit gaz karr.

Kimyasal Bile enler

Silisyum dioksit (SiO2) Alminyum oksit (Al2O3) Demir oksit (Fe2O3) Kalsiyum oksit (CaO) Magnezyum oksit (MgO) Sodyum oksit + Potasyum oksit (Na2O + K2O) Titanyum oksit (TiO2) Slfr trioksit (SO3) Ate Zaiyat (A.Z.) 52 75 11,0 17,0 0,5 5,0 1,0 8 0,5 3 39 <1 <1 13

Pomzann in aat sektrnde farkl kullanm alanlar genel olarak u ekildedir: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Hafif yap elemanlar retimi, Prefabrike yap elamanlar retimi, at ve dekoratif kaplama elemanlar, Hafif hazr sva ve har retimi, Hafif beton retimi, at ve d eme izolasyon dolgusu.

Bu kullanm alanlar ba lamnda, Trkiyeye bakld nda pomzann yalnzca hafif yap elemanlar retiminde yo un olarak kullanld grlmektedir. Ancak, lkemizde hafif betonun de eri ve kullanm gereklili i giderek nem kazanmaktadr. Bu nedenle, nmzdeki ksa srete pomzann artk hafif beton retiminde hafif do al agrega olarak kullanm kanlmaz olacaktr. Bilindi i gibi, beton tketimi lkemizde korkun denebilecek mebla larda olup, pomzann bu alanda yerini almas zerine gerekli giri imlerin yaplmas kanlmazdr. n aat sektr asndan pomzann kullanm alannn yaygnla aca alan sadece hafif beton retimi olmayacaktr. Bununla birlikte, yukarda sralanan tm alanlarda kullanm yaygnla acaktr. nk, lkemizde pomzann nemi her ne kadar 15 yllk bir gemi e sahip olsa da yeni yeni fark edilmektedir. Burada nemli olan giri imci ve tantm sa layan kurum ve kurulu lara ihtiya duyulmaktadr. Gncel olarak pomzann lkemizde en yo un kullanm alan hafif yap eleman bimsbloklarn retiminde de erlendirildi i grlmektedir. n aat sektr, pek ok lkede oldu u gibi lkemizde de lokomotif sektrdr. Bilindi i zere, lkemizde yakla k 15.000.000 adet konut sto u bulunmakta ve bu sto un her yl yakla k %10u

onarlmaktadr. lkemizin yllk konut ihtiyac ise 300.000 adet dolayndadr. Mevcut sto umuzun de eri konut ba na 20.000 $ ortalama de er zerinden 300 milyar $ de erindedir. Her yl konut sektrnde en az 6 milyar dolar harcanmaktadr. lkemizde yaplacak konutlarn yllk duvar rgs toplam yakla k 60 milyon m2 dolayndadr. Bu hacmin tamam bimsblok ile kar lanmas varsaym olarak d nld nde, ortalama 940 milyon adet blok yllk olarak retilmesi gerekmektedir. Oysa ki, u an lkemizde kurulu olarak bulunan blok tesislerinin ortalama toplam retim kapasitesi yllk olarak 240 milyon adet dolayndadr. Bu tesislerin btn, tam kapasite ile retim yaparak sektrel kullanm sa land varsaylrsa, lkemiz duvar eleman ihtiyacnn ancak %26sn kar layabilecektir. Ancak, gnmzde bu de erlere ula lamad da grlmektedir. Buna sebep, tesislerin o u ya tam kapasite ile retim yapamamakta, ya da retim srecinde blok eleman haricinde kilit ta , d eme ta gibi yan rnlerin de retimlerini yaptklar iin, toplamda blok retim kapasiteleri d mektedir. Yahut, lke ii nakliye giderlerinin olumsuz etkileri sebebiyle, tm kullanm blgelerine ekonomik olarak ula trlamamas gibi nedenler saylabilmektedir. Devlet statistik Enstits verilerine gre, Trkiyenin, 2007 ylna kadar 600 bin konuta ihtiya duydu unu, uzun sredir beklemede olan in aat sektrnn yeni konut yapmna ynelmesinin temel sebebi olarak gsterilmektedir. Kredi faizlerinin d mesi ve bu durumun, kullanmak veya kiraya vermek amacyla ev satn almak isteyenleri harekete geirmektedir. Dviz de erlerinde giden sabit seyir ve d en kredi faizleri, kira gelirini cazip hale getirmekte, kiraya vermek amacyla bina yaptran veya alanlarn konut talebini artrd da grlmektedir. Yeni yaplan binalarda s yaltmnn zorunlu olmas ve bu zorunluluk yaltm sektrne olumlu olarak yansmakta ve sektrdeki ciro art na neden olmaktadr. Ayrca, konut yaptran vatanda larn, %50 orannda tasarruf sa layan yaltma ynelmesi ve yaltm bilincinin de giderek yaygnla t da grlmektedir. Yukarda belirtilen bu geli meleri tetikleyen unsurlarn ba nda, TOK (Toplu Konut daresi Ba kanl )nn uygulamsn ba latt 150 bin konut projesi olmu tur. Devlet, yllk 300 bin civarnda olan bu konut ihtiyacnn %50 lik ksmn Mortgage sistemi ile yapmna ba lamas, lkemizde in aat sektrnde bir ivmelenmeyi de beraberinde getirmi tir. Bu nedenle, son bir yla kadar TOK projelerinde bimsblok kullanm yer almazken, yaplan tantm faaliyetleri ve teknik giri imler neticesinde birok TOK projesinde pomza kullanm yaygnla m tr. TOK projelerinin genellikle a rlkl olarak yaylm gsterdi i blgeler Orta Anadolu, Do u Anadolu ve Gney Do u Anadolu blgeleridir. Buralardaki TOK projelerinde pomza kullanm, ayn zamanda o blgelerde pomzann in aat sektr asndan iyi bir referans olmasn da sa lam tr. Son 1 yl iersinde pomza blok sektrnde yer alan retici kuru larn saysnda hzl bir art grlmektedir. u an orta ve byk lekli blok reticisi tesislerinin says Trkiye genelinde 60 civarndadr. Bu oran son 1,5 yl iersinde %45

artm tr. Her geen gn yeni tesis kurulumu zerine yeni fizibiliteler gzlenmekte ve retici says da artmaktadr. Bununla birlikte, in aat sektrnde lkemizde yaplan konutlarda bimsblok kullanm hacmi 2002-2003de %2.1 seviyelerinde iken, bu de er 2004 ylnda %6.3e km ve 2005 ylnda %12.8 olarak gerekle mi tir. 2006 yl ba ndan bugne kadar ula lan de er ise %16 olarak tahmin edilmektedir. Bu da, lkemizde in aat sektrnde bimsblok kullanmnn giderek yaygnla t ve uyguland blgelerde kullanm tercih edilen yap eleman konumuna geldi i grlmektedir. Yaplan uzun vade de projeksiyon hesaplarnda ise 2010 ylnda lkemizde pomza blok kullanm hacminin %28 seviyelerine ula aca tahmin edilmektedir. u an mevcut retimde yer alan tesislerde ya kapasite artrmna gidilmekte ya da ikincil retim tesislerini kurmaya ynelik giri imler grlmektedir. Gnmzde grlen tablo, blok reticisi tesislerimiz gncel olarak yok satma a amasna gelmi lerdir. lkemizde geli en bir di er pazar alan ise, Do u ve Gney Do u Anadolu blgelerinde grlmektedir. zellikle, Irakn yeniden yaplanma srecinde Irakta yer alan blgelerde hazr ve yksek kapasitede retim yapan yap eleman tesisleri olmad iin, mteahhit firmalar evre lkelerden bu ihtiyalarn kar lamak cihetine ynelmi lerdir. Bu ba lamda, Iraka kom u olan lkelerden ( ran ve Suriye) siyasi nedenlerde yeter lekte yararlanlamad grlmektedir. Bu nedenle, malzeme ve hammadde tedariki konusunda en byk seenek Trkiye olmaktadr. Iraktaki mteahhit kurulu lar malzeme temini asnda Do u ve Gney Do u Anadolu blgesinde yer alan kurulu lar ile gr meler yapmakta ve pomza blok temini hususunda giri imlerde bulundu u grlmektedir. Ancak, bu blgelerimizde u an Irak tarafndan talep edilen hacmi kar layacak yksek kapasiteli retim yapan tesisler de bulunmamaktadr. Mevcut tesisler, retim kapasitelerini zorlayarak, 2-3 yllk i ba lantlarn yapm olduklar bilgileri duyulmaktadr. Bu adan, baz retici kurulu larmzn bu blgeyi de hedef pazar grd ve ynlenmeye ba ladklar grlmektedir. Ayrca, Trk Cumhuriyetlerde bu blgede yaplacak yatrmlar iin hedef pazar olarak nitelendirilmektedir.

2. SEKTRN DNYA VE TRK YEDEK KISA TAR HES Pomza (bims) madeni hristiyanlktan ok nce, ilk olarak Yunanllar ve daha sonra da Romallar tarafndan kullanlm tr. Eski Yunanllar ve Romallarn grkemli yaplarnn biro unda hala gzlemlenebilmektedir. Roma duvarlarnn in aatnda, su kanallarnda, ve daha pek ok antsal yaplarda kullanlm tr. A.B.D.`nde boyutlandrlm pomza Kaliforniya' 1851 ylndan beri in aatlarda kullanla gelmektedir. Bu tarihten 1963 ylna da kadar yerli pomza endstrisi 15 eyalette 103 i letmeye kadar geni lemi tir. San Francisco yaknlarndaki Merced Gl' nden a ndrc pomza olarak kullanlmak zere 1983`de 70 bin ton kadar retilmi tir. Pomza, imento ile kar trlarak Los Angeles su kemerinin

yapmnda 1908den 1918e kadar kullanlm tr. A.B.D`nde hafif-yaltml beton agregas olarak 1935te kullanlmaya ba lanm ve bundan sonra da dzenli bir art gstermi tir. Puzzolanik aktivitesinin yksek olu u sebebiyle puzzolan ve Portland imentolar ile kar trlarak Kaliforniya' daki Friant ve Pardee barajlarnda, su kanallarnda, Oklahamadaki Altus Baraj gvde in aatnda kullanlm tr. Ayrca Los Angelesda in aa edilen bir bina da hafif agrega olarak betonda kullanlmasyla, normal agregaya gre 20800$`lk fazla harcama yaplm , buna kar lk hafif agregal betonda 39000$lk daha az elik kullanlm tr. Dolaysyla 18200$lk bir tasarruf sa land bilinmektedir. Amerika Birle ik Devletleri' pomzann yerli in aat endstrisinde erken kullanlmasna nde ra men, di er lkelere nazaran geri kalm tr. Almanya, II. Dnya Sava ndan nce hafif bina yapm nitelerinde sa lam bir d ticarete sahip olmu tur. M.S. lV. yzylda 1800lere kadar Almanya`nn Ren blgesindeki ehirlerde yeniden kullanlmaya ba land grlm tr. Almanya' 1980 ylndan nce nemli bir pomza retimi sz konusu iken, son yllarda da retimde nemli d ler grlm tr. Mevcut tek yataktan retilen pomza sadece in aat sektrnde kullanlmakta olup, yeterli olmamas sebebiyle di er alanlarda kullanlan pomza ile birlikte, ithalata gidilmi tir. Son yllarda s ve ses yaltmna verilen nemin bir gstergesi olarak, birok lkede do al, hafif ve yaltm zelli i sa layan hafif agregal yap elemanlarnn retimi ve kullanmnn yaygnla t grlmektedir. Bu lkeler arasnda ba lcalar; Amerika, Almanya, Fransa, Birle ik Arap Emirlikleri, in Halk Cumhuriyeti, Msr, Tunus, talya, Suriye, Hindistan, Fas, Pakistan, Meksika, Kanada, Yeni Zelanda, Avustralya, Japonya vb. lkelerdir. lkemizde retilen (yakla k 1.250.000 ton/yl) pomzann yurt iinde tketim miktarnn tamamna yakn in aat sektrnde, hafif yap eleman retiminde kullanlmaktadr. ok az bir oranda tekstil sektr ve ziraat sektrnde kullanm yannda, farkl endstriyel alanlarda do rudan veya yar mamul olarak kullanm bulunmamaktadr. lkemizde 2003 ylnda retilen pomzann yakla k %15lk ksm ham olarak yurt d na ihra edilmi iken, bu de er 2004 ylnda %18 le ine ykselmi ve 2005 ylnda ise %21 seviyelerinde gerekle mi tir. Dolaysyla, son 3 yllk srete, Trkiye pomza ihracatnda %180lik art trendi grlm tr. Bu da, lkemizde pomza sektrnde yer alan retici kurulu larn madencilik faaliyetlerindeki bir geli menin sonucu olmu tur. Ancak, Trkiyenin dnya pomza sektrlerinde hammadde olarak yer alma oranlarna baklacak olursa, arzu edilen ve lke ekonomisine yksek katma de er sa layan ltlere henz ula amad da grlebilmektedir. Bu olgu izelge 3de 2005 verileri olarak analiz edilmi tir.

izelge 3. Trkiyenin dnya pomza endstrisindeki yeri. Sektrler n aat Sektr Tekstil Sektr Ziraat Sektr Kimya Sektr Di er Sektrler Dnya Pomza Tketimi (%) 74 5 5 6 10 Trkiyenin Dnya Pomza Tketimindeki Pay (%) 9 61 6 5 19

Bu izelgeden de grld gibi, dnya pomza tketiminin byk bir ksmn in aat sektr kapsamaktadr. Ancak, bu tketimde lkemizin yer alma oran, yksek rezerv potansiyelimize ra men dnya ticaretinde olmas gereken yerde de ildir. Bu da gstermektedir ki, Trkiye henz in aat sektr asndan dnya pomza ticaretindeki yerini yeterince alamam tr. Bu da, pomzann yeterli tantm ve lke ii retim maliyetlerinin d rlerek d rekabet ansnn arttrlmas ile sa lanabilecektir. Trkiyede pomzadan mamul hafif yap eleman blok reten kurulu larn saysndaki art a paralel olarak, 2002 ylndan sonra nemli bir de ere ula m tr. Bu tarihten sonra, Trkiyede bims veya pomza adyla anlan bir sektr haline gelmi tir. niversiteSanayi i birli i erevesinde gerekle tirilen TB TAL ve/veya Sektr te vikli bir ok ArGe projesi, bu geli melere k tutmu tur. Sleyman Demirel niversitesi Rektrl ne (Isparta) ba l ve sektr katklaryla Trkiyede ilk ve tek olan Pomza Ara trma ve Uygulama Merkezi 2002 yl Hazirannda tzel bir ki ilik olarak kurularak, kurumsal al malarna ba lam olup, sektrle btnle en bir kurum haline gelmi tir. Sektrdeki geli meler, ayn zamanda bir takm sorunlar da beraberinde getirmi olup, sektrn kurumsal bir niteli e de brnmesi gereklili i 2003 yllnda gndeme gelmi tir. Sektrn problemlere k tutabilecek ve ticari olu umunu kurumsalla trabilecek lekte Trkiyede yer alan bimsblok reticisi kurulu lar bir araya gelerek Bims Sanayicikleri Birli i Derne ini 2004 ylnda olu turmu lar ve ortak bir payda ta bulu mu lardr. 2004 ylndan bu gne de in Bims Sanayicileri Birli i sektrel aktivitelerini srdre gelmi tir.

10

3. MEVCUT DURUM a. Firma Says Trkiyede halen faaliyet gsteren ve belirli bir kapasitenin zerinde retim yapan blok reticisi kurulu lar a a daki listede belirtilmi tir:
Firma NEVB MS ISIB MS-B NTA B MSBLOK BLOKB MS H LALB MS ISBA MUKAB MS NEMRUTB MS OKYAP ZYKSELLER TERMOB MS YALAPB MS KO-B MS OMAYB MS ARB MS GLB MS B RL KB MS KOKUM A. . AVU O LUB MS TEKNOB MS YILMAZ BETON KARACAB MS SMERB MS YCEB MS ZYURTB MS DENGE B MS NALB MS DUMANB MS YAZLAR BLOK KRM YAPI ZOBLOK A. . KALE BLOKB MS AB MS IPLAKB MS li Nev ehir Kayseri Nev ehir Nev ehir Nev ehir Isparta Nev ehir Tatvan Salihli-Manisa Nev ehir Konya Nev ehir Ankara Nev ehir Osmaniye Nev ehir Nev ehir Ankara Nev ehir Nev ehir Denizli Aksaray Ankara Nev ehir Kayseri Nev ehir Nev ehir Nev ehir Bartn Diyarbakr Kayseri Erzurum Kayseri Giresun

11

Burada verilen listede yer almayan yakla k 55 civarnda daha kurulu bulunmaktadr. Bu kuru lular, kapasiteleri kk ve snrl sayda retim yapabilen kurulu lardr. Trkiyede blok reticilerinin co rafya zerindeki da lmlar ve blgesel almlarna genel bir bak ekil 4 ve ekil 5de verilmi tir.

ekil 4. Bimsblok reticisi kurulu larn Trkiyedeki da lm.

Ancak, bu retici kurulu larn market alanlarnn Trkiyedeki da lmna bakld nda ise u tablo genel olarak grlmektedir.

ekil 5. Bimsblok reticisi kurulu larn blgesel almlar.

12

Ancak, blok marketinin Trkiye genelindeki yzdesel da lma baklacak olursa, 20042005 ylnda u rakamsal de erlerin olu tu unu grmekteyiz ( ekil 6).

%7 %2 %1,5 %4 %55 %11 %2,5

%0,5 %0,5 %10,5 %1,5 %2,5

%1,5

ekil 6. Bimsblok kullanmnn Trkiyedeki da lm (2004-2005 ortalamas).

Bu ekilden de grld gibi, gnmzde en byk blok marketinin olu tu u blge Akdeniz ve gney sahil blgesidir. Anadolu blgesi, Akdeniz blgesinden sonra ikinci market blgesini olu turmaktadr. Ancak, ne yazk ki, lkemizde in aat sektrnn lokomotifi olarak grld Marmara blgesinde blok market alannn %7 gibi ok d k de erlerde kald grlmektedir. Bu da, mevcut blok reticisi kurulu larnn genelde Orta Anadoluda olmas ve blok nakliye giderlerinin yksek olmasnn olumsuz bir sonucudur. Ancak, en iyi market blgesi phesiz Marmara blgesi olmaldr. Di er taraftan lkemizde halen pomza (bims) hammadde retimi ve/veya ticareti yapmakta olan kurulu lara baklacak olursa, a a da listede yer alan irili ufakl kurulu lar grebilmekteyiz.
Firma en Yildiz Kimyevi Maddeler Tic. Ve San. A. . Baysallar Uluslar Arasi Nak. Tic. San. A. . Drter Mermer San. Ve Tic. Ltd. ti. Gap Pazarlama A. . Venteks Di Tic. Ltd. ti. Veskim Kimyevi Madde th.- hr. Ltd. ti. Kalekim Kimyevi Maddeler San. Ve Tic. A. . : : : : : : : li stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul

13

Intersac Tekstil Mak. Ve Kimyasal San. Tic. Ltd. ti. Temeller n aat San. Ve Tic. Ltd. ti. Argo Di Ticaret A. . Tay - Mer Madencilik San. Ve Tic. Ltd. ti. Ender Kimya Gida Ve Day. Tk. Maddeleri San. Ve Tic. Ltd. ti. Beng Kimya Ve Tekstil San. Ve Tic. Ltd. ti. Asfem th.- hr. Plastik San. Ve Tic. Ltd. ti. Hasan Hallacoglu Tolga thalat- hracat Metal San. Ltd. ti. Dovege Kimyevi Madde Madencilik San. Ve Tic. A. . ahinler Uluslar Ve Dah. Nak. Tur. th. hr. Ltd. ti. zne Dani manlik Tekstil San. Ve Tic. Ltd. ti. Golden Key Di Tic. Ltd. ti. Erdensan Ayakkabi Teks. Deri San. Tic. Ltd. ti. Piramit Tekstil Deri Plastik San. thalat- hracat Ltd. ti. Selin Tekstil Tur. n . Hirdavat Ve Di Tic. Ltd. ti. Mavi Nil Teks. San. Ve Tic. Ltd. ti. Nil Alminyum n aat Do rama San. Ve Tic. Ltd. ti. ndigo Kimya Ve Tekstil San. Tic. Ltd. ti. Atasel hr. Ve th. n . San. Ve Tic. A. . Tuzcular Koll. ti. Mehmet Sadettin zzambak Agrosan Tarim rnleri Di Tic. Ve San. Ltd. ti. Sabay Di Tic. Ltd. ti. Pomeks Pomza Makine Enzim Kim. San. th.- hr. Ve Tic. Ltd. ti. Hte Kimya Madencilik San. Ve Tic. Ltd. ti. Ferhat Korkmaz Av aro lu Madencilik Posat Mad. San. Ve Tic. Ltd. ti. Miner Mad. Nak. Tic. Ltd. ti. Meta Madencilik End. Tic. Ltd. ti. nci Madencilik Tic.A. . Turkay Bims Maden. Nak. Petrol Tarim rn San. Tic. Ltd. ti. Hasbims Maden. Turz. n . Ve Nak. San. Tic. Ltd. ti. Civelek Maden. Tarimsal ve Hayv. th.- hr. Tic. Ltd. ti. i dem etin Asil Ta Fitshteks Teks. Fishining Servis A. ayirz Di Tic. Ltd. ti. Do anay Madencilik Ltd. ti. nal Petrol rt. n . Ta Maden. Ltd. ti Pomza Export Mad. San. Ve Tic. A . zyurt Yapi Elemanlari Tic. Ve San. A. .

: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul stanbul Kayseri zmir zmir Mersin/ el el el el Nev ehir Nev ehir Nev ehir Nev ehir Nev ehir Nev ehir Nev ehir Nev ehir Antalya zmir Kayseri Kayseri Kayseri Ankara stanbul

14

Star-Ta Mad. th.- hr. Tic. San. A. . Agregasa Agrega San. ve Tic. A. . Neokem Kimya rn San. th.- hr. Ltd. ti. Ziya Mad. n ., Gida Petrol Nak. Tur. San. Ve Tic. Ltd. ti. Soylu Endstriyel Min. retim ve D Tic. A. .

: : : : :

Van stanbul zmir Kayseri Nev ehir ( ube)

b. retim Kapasitesi (m2,m3, a rlk)

2005 - 2006 Eyll sonu itibaryla reticilerimiz yakla k 175.000.000 ( yz yetmi be

milyon ) blok retmi lerdir. a rlk olarak 10, 15, 19, 25 duvar blo u 20, 25, 30, 32 asmolen olmak zere iki tipte malzemeyi tketiciye ula trm lardr. yelerimiz d ndaki e itli firmalarn retim miktar bunun d ndadr.

c. Kapasite Kullanm Oranlar (son 3 yl) Dernek yesi sanayicilerimiz son ylda % 70 kapasite ile al maktadr. Kapasite art lar srekli artan akaryakt ve enerji fiyatlar yznden istenilen % 90 seviyelerine kmamza engel olmaktadr.

d. al an Says yelerimiz toplam 2500 ki i civarnda personel al trmaktadr, iki vardiyal olarak retim yaplmaktadr. retim yapan gurup, hammadde gurubu, ta ma, ykleme, arge gurubu personel iinde ne kmaktadr. Muhasebe ve lojistik gurubu destek gurubu olarak bulunmaktadr. hracat birimi bu zincirin d nda kendi yaplanmasn tamamlam tr.

e. hracat Miktar (rn ve hammadde) 2003-2005 yllar arasnda (son 3 yl iersinde) rn baznda kayt altna alnm herhangi bir veriye rastlanlmam tr. Ancak, pomza hammadde baznda 2003-2005 yllar arasnda gerekle en ihracat miktarlar izelge 4de verilmi tir.

15

izelge 4. 2003-2005 yllar Trkiye pomza maden ihracat miktarlar.

Yllar 2003 2004 2005

Kaynak: M B- stanbul

Ocak-Aralk Miktar (kg) 132.000.000,00 199.302.487,56 238.226.818,30

2004-2005 yllar arasnda gerekle en ihracat miktarlar, ihracat yaplan lkeler ba lamnda daha detay olarak izelge 5de verilmi tir.
izelge 5. 2003-2005 yllar Trkiye pomza maden ihracat detay.
OCAK-ARALIK 2004 Miktar (kg) OCAK-ARALIK 2005 Miktar (kg)

Birle ik Arap Emirlikleri in Halk Cumhuriyeti Msr Tunus talya Fransa Suriye Arap Cum. Hindistan Fas Pakistan Di er TOPLAM
Kaynak: M B- stanbul

17.014.000,00 47.340.239,00 11.554.200,00 6.846.740,00 16.225.395,00 4.637.784,00 7.980.170,00 5.412.500,00 8.916.196,00 3.647.480,00 69.727.783,56 199.302.487,56

8,54 23,75 5,80 3,44 8,14 2,33 4,00 2,72 4,47 1,83 34,99 100,00

79.895.500,00 34.718.223,00 10.108.901,40 7.915.570,00 8.296.514,00 7.701.860,00 6.574.371,00 6.900.387,00 6.195.766,00 5.790.500,00 64.129.225,90 238.226.818,30

33,54 14,57 4,24 3,32 3,48 3,23 2,76 2,90 2,60 2,43 26,92 100,00

izelge 5den de grld gibi, lkeler baznda en fazla pomza ihracat 2005 ylnda Birle ik Arap Emirliklerine yaplm tr. 2004 ylnda ine yaplan ihracat hacminde 2005 ylnda bir d grlm tr. talya, bir pomza reticisi lke olmasna ra men Trkiye bu lkeye 2004 ve 2005 yllarnda %4-%5 oranlarnda pomza ihracat gerekle tirmi tir. Pomza hammadde baznda 2003-2005 yllar arasnda gerekle en ihracat girdisi ise izelge 6da verilmi tir.
izelge 6. 2003-2005 yllar pomza maden ihracat miktarlar.

Yllar 2003 2004 2005

Kaynak: M B- stanbul

Ocak-Aralk
De er

8 Milyon USD 10,4 Milyon USD 11,2 Milyon USD

16

2004-2005 yllar arasnda gerekle en ihracat girdisi ise, ihracat yaplan lkeler ba lamnda izelge 7de verilmi tir.

izelge 7. 2003-2005 yllar Trkiye pomza maden ihracat girdi detay.

OCAK-ARALIK 2004 De er (USD) % OCAK-ARALIK 2005 De er (USD) %

Birle ik Arap Emirlikleri in Halk Cumhuriyeti Msr Tunus talya Fransa Suriye Arap Cum. Hindistan Fas Pakistan Di er TOPLAM
Kaynak: M B- stanbul

455.028,26 2.470.921,56 660.004,95 473.081,40 921.664,36 268.524,81 530.328,11 298.945,90 509.078,04 212.033,88 3.587.622,85 10.387.234,12

4,38 23,79 6,35 4,55 8,87 2,59 5,11 2,88 4,90 2,04 34,54 100,00

2.652.648,00 1.834.937,14 618.935,61 500.240,41 481.080,29 445.351,88 392.512,37 373.239,77 356.025,49 335.847,47 3.203.155,83 11.193.974,26

23,70 16,39 5,53 4,47 4,30 3,98 3,51 3,33 3,18 3,00 28,62 100,00

izelge 6 ve 7den de grld gibi, son 3 yllk srete pomza ihracat girdisinde srekli art gzlenmi tir. 2004 ylnda girdi art , %30 iken bu art oran 2005 ylna gelindi inde %7.7 olarak gerekle mi tir. Pomza ihracatndaki art miktarna ra men, 2005 ylnda girdi rakamnn ihracat miktar ile paralellik gstermemesinin nedeni, dnya piyasalarnda pomza ihracat sat bedelinde bir miktar d menin ya anmasdr.

f.

Kullanlan Enerji Miktar

Enerji kullanm elektrik, akaryakt, do algaz, kmr olmak zere drt kalemde grlmektedir. 7.500.000.kwh elektrik tketimi rakamsal veri olarak mevcuttur, akaryakt yani mazot ve kmr miktarlar net olarak belirlenememi tir.

17

g. Yeni Yatrmlar, lave Kapasiteler Trkiyede bimsblok kullanmnn geli mesi, bu sektre ilgi duyan mte ebbislerin yeni yatrmlara do ru ynelmesine sebep olmaya ba lam tr. zellikle, Do u ve Gney Do u Anadolu blgesinde pomza rezerv potansiyelinin ok byk lekte olmas ve in aat sektrnde bimsblok de erinin teknik adan oldu u kadar, gzlemsel yollarla da anla lmaya ba lanm olmas blok retimi hususunda yeni yatrmlar tetiklemektedir. o u kk lekli retim yapan tesisler ya da geleneksel metotlarla manuel retim yapan i letmecikler, yatrmlarn bytme e ilimi gstermektedirler. Bu konu da, Do u ve Gney Do u Anadolu blgelerinde bir canllk son 6-8 aydr ya anr hale gelmi tir. Ayrca, bimsblok tketiminin Trkiyedeki en byk da lm yukarda da de inildi i gibi, Antalya ve Gney Sahil bendinde gerekle mektedir. Bu blgede yerinde henz bimsblok reten herhangi bir kurulu da bulunmamaktadr. Bu nedenle, bimsblok retimi zerine bu blgede kurulmas planlanan 3 yeni yatrm ve fizibilite gzlenmektedir. Bununla birlikte, mevcut retici kurulu lar da kendi bnyelerinde kapasite artrmna gitmek bakmndan tesislerin modifikasyonlarnn da yapld grlmektedir. Bu yatrmlarn gerekle mesi durumunda, Trkiye bimsblok retimi nemli bir de ere ula acaktr. Ayrca, Mu la, Milas, Bodrum ve Denizli blgelerinde de yeni yatrm hazrlklarnn varl grlmektedir. Bimsblok ile duvar rgs yapmnda, rg harc kullanm kanlmaz olmaktadr. Ancak gnmze de in, o u uygulamalarda bimsbloklar geleneksel rg harc (kum imento harc) ile duvar rgleri yaplmakta idi. ki farkl malzemenin kullanm ve dolaysyla olu an s kprlerinin krlmas ve de daha hafif malzeme kullanmak bakmndan, yeni uygulamalarda bims agregal rg harc kullanm da giderek yaygnla maktadr. Bu bakmndan, hazr har retimi zerinde yeni tesis yatrmlarnn varl da dikkat ekmektedir. zellikle, Burdur blgesinde bu konu zerine yeni yatrm al malar grlmektedir. Bununla birlikte, pomza ta ndan hazr ev ve panel duvar retimi zerine, yeni tesis yatrmlar gzlenmektedir. Bu konu zerine yaplan Holding dzeyindeki kurulu larn yatrmlar Burdur, Eski ehir ve stanbul blgelerinde gerekle ece i gzlenmektedir. h. rn Gruplar ve e itleri Bimsbloklar, volkanik olarak meydana gelmi do al bims agregas ile elde edilen bimsbetondan retilen blok elemanlardr. Bimsbeton, agrega olarak bims agregalarnn kullanld ve gerekti inde kuvars kumunun da ilave edildi i bir hafif beton trdr. Bimsbetondan mamul yap elemanlar, bims agregalarnn imento ve su ilavesi ile basn altnda, vibrasyonla sk trlp kr edilen ve gerekti inde kuvars kumu da ilave edilerek retilen yap elemanlardr. Bu elemanlara sektrel terminoloji ile genel olarak bimsblok, pomza blok gibi adlandrmalarda yaplmaktadr.

18

n aat sektrnde 60`dan fazla kullanm alan bulunmaktadr. Bimsbloklar zellikle hafifli i, s ve ses yaltm, ate e kar dayanm, do al ortam artlarndan etkilenmemesi ve mkemmel sva tutuculu u gibi stn niteliklerinden dolay pek ok lkede vazgeilmez yap eleman olarak kullanlmaktadr. Bimsbetondan mamul yap elemanlarnn kullanm ve uygulama prensiplerini dzenleyen ba lca ulusal standart TS 2823 nolu standarttr. Bu standarda gre, bimsbetondan mamul yap elemanlar tehizatl olup olmama durumlarna gre ba lca iki ayr kategoride de erlendirilmektedir: 1. Tehizatl bimsbeton yap elemanlar, 2. Tehizatsz bimsbeton yap elemanlar. Tehizatl bimsbeton yap elemanlar kullanm amac ve boyutlandrmalarna gre u formlarda snflandrlmaktadr: Kap ve pencere lentolar (L), D eme plaklar (D), at plaklar (), D ey duvar elemanlar (DD), Yatay duvar elemanlar (YD).

Tehizatsz bimsbeton yap elemanlar, boyut, ekil ve geometrik durumlarna gre be ayr grupta de erlendirilmektedir: Bo luklu duvar bloklar (DBD), Bo luklar dolgulu duvar bloklar (BDDB), Dolu duvar bloklar (DDB), zel yarkl dolu duvar bloklar (SW),

Asmolen bloklar. Bu de erlendirmede yer alan bo luklu duvar bloklar ile bo luklar dolgulu duvar bloklar ekilsel form ve bo luk konumlarna gre drt ayr biimde retilebilmektedir ( ekil 7): 1. Tek sra bo luklu bimsbloklar, 2. ki sra bo luklu bimsbloklar, 3. sra bo luklu bimsbloklar, 4. Drt sra bo luklu bimsbloklar.

19

ekil 7. Bo luklu bimsblok rnlerinin genel grnmleri.

TS 2823 standardnda boyutlandrmalar verilen bimsblok rnlerinin e itlili i, yaplan teknolojik ARGE al malar ile daha farkl formlarda geli tirilebilmektedir. Bu konuda birok lkede yaplan yo un al malar bulunmakta olup, bimsbloklardan ok farkl tr rnler elde edilmektedir. lkemizde de bu ynde ARGE al malar yaplarak, yeni formlardaki rnlerin ekil, boyut, mukavemet ve a rlk faktrleri gz nnde bulundurularak daha kaliteli rnler elde edilebilmektedir. Burada vurgulanmaya al lan husus, bimsblok reticilerinin kendilerini TS 2823 standardndaki rnlerle snrlandrmamalar gerekti idir. Bimsblok rnlerinin e itlili ini artrmak ve kalite faktrlerinin malzeme dinami i, proses teknolojisi, boyut ve dayanm ltlerinde belirlenerek, in aat sektrnde bimsblok uygulamalarna yeni bir boyut kazandrmak mmkndr. Ancak, bimsbetondan mamul hafif yap elemanlarnn, dnyann birok lkesinde standardize edilmi ve yaygn olarak kullanmndaki ekil ve geometrik formlar, lkemizden ok farkl bir durum sergilemektedir. Dnyann birok lkesinde bimsbetondan mamul hafif yap elemanlar genel olarak u ekilde gruplandrlabilir:

20

Pomzadan mamul duvar blok elemanlar (B MSBLOKLAR) : Tu la Bimsbloklar Dolu Bimstu la Bo luklu Bimstu la zel Amal Bimstu la

Bo luklu Bimsbloklar Dikdrtgen Sra Bo luklu Bimsblok Daire/Oval Sra Bo luklu Bimsblok Karma Sra Bo luklu Bimsblok

Bo luklar Dolgulu Bimsbloklar Bo luklar Dolgulu Bimsblok Sandvi Bimsblok Dolgusu Kesintisiz Bimsblok

zel Yarkl Bimsbloklar Dolu Bimsbloklar Dolu Duvar Bimsblok Al K e rgs Bimsblok L Tipi K e rgs Bimsblok

U Tipi Bimsbloklar Normal U Tipi Bimsblok ten Yaltml U Tipi Bimsblok Glendirilmi U Tipi Bimsblok

Yanak Kaplamal Bimsbloklar Peyzaj Bimsbloklar Halka ekli Bimsblok Yarm Halka ekli Bimsblok

D eme Levhas Bimsbloklar Taban D eme Levhas Bimsblok Tavan ve at D eme Levhas Bimsblok Yaltm Levhas Bimsblok

21

Donatsz Lento Bimsbloklar Dz Lento Bimsblok Kemer Lento Bimsblok

Asmolen Bimsbloklar Dz Asmolen Blok Normal Tavan Asmolen Blok Filigran Asmolen Blok

i.

retim Teknolojisinin Niteli i

Bimsbetondan mamul rnlerin retim teknolojisinin niteli i, ba lca iki ana grupta ele alnabilmektedir: Tam Otomasyonlu retim Sistemleri, Yar Otomasyonlu retim Sistemleri.

Tam Otomasyonlu retim Sistemleri Sabit presle kalplama prensibi ile al an tam otomasyonlu sistemlerde, tm sistem bir bilgisayar vastasyla komuta edilir. Bu sistemlerde retim prosesi u ekilde srasyla aklanabilir: 1. nceden hazrlanan kar m reetesi verileri bilgisayara yklenir. Kar m reetesinde, hazrlanacak hafif beton kar mna girecek agrega gruplarnn a rlka veya hacimce oranlar, imento dozaj ve su oran tespit edilmi tir ( ekil 8).

ekil 8. Hafif beton iin kar m reetesinin kontrol edildi i nite.

22

2. Bu programa gre agrega silolarndan belirli oranlarda alnan agrega gruplar skraypere yklenir ( ekil 9).

ekil 9. Pomza ve imento silolarndan kesit bir grnm.

23

3. Skraypere ykleme i lemi tamamlannca, skrayper mikser nitesine agregalar otomatik olarak bo altr ( ekil 10).

ekil 10. Silolardan hammaddenin bo almas ve miksere yklenmesi.

Miksere alnan agrega gruplar ve imento sabit bir sre kar trlr. Kuru kar mn hazrlanmasndan hemen sonra bu kar ma otomatik olarak su ilave edilerek hafif beton kar m dkme hazr hale getirilir ( ekil 11).

24

ekil 11. Bimsbeton kar m iin rnek bir mikser grnm.

4. Hazrlanan kuru kar m, presleme silosuna bo altlr. rn tipine gre kar m kalplara alnarak pres nitesinde paletler zerine ekillendirilir ( ekil 12).

ekil 12. Bimsblok rnlerinin retiminden birer grnm.

25

5. Pres nitesinde ekillendirilen ya rnler, ya rn band ile ya rn elevatrne yklenir. 6. Ya rn elevatr ykleme i lemi tamamlannca ta yc robot vastasyla, ya rnler ilk prizlerini kazanmak zere priz kamaralarna stoklanr ( ekil 13).

ekil 13. Bimsbloklarn kr kamaralarna robot yardm ile ta nmas.

7. Priz kamaralarnda ilk mukavemetlerini (yakla k 1 N/mm2) kazanan rnler yine ta yc robot vastasyla paketleme elevatrne yklenir.

8. Paketleme elevatrnden paketleme band ile alnan rnler paketleme robotuna ula trlr ( ekil 14).

26

ekil 14. Bimsbloklarn krleme sonras paketlenmesi.

9. Paketleme robotu tarafndan paketleme elevatr zerinden alnan rnler paketleme holnde bekleyen rmorklar zerine istif edilir. 10. stif i lemi tamamlanan rmork sra ile hareket ederek yerini bo rmorka brakr. Rmork konvoyunda belirli bir adet rmork ykleme i lemi tamamlannca ekici vastasyla rmorklar nihai stok alanna sevk edilir. 11. Nihai stok alanna getirilen rnler 28 gnlk son mukavemetlerini kazanmak zere stok alanna forkliftler ile istif edilir. 12. Nihai stok alannda 28 gnlk mukavemetlerini kazanan rnler sat a arz edilir. Bu sistemati e gre al an tam otomasyonlu bir bimsblok retim tesisinin ematik grnm ekil 15de verilmi tir.

27

Tam otomasyonlu bimsblok retim tesisinin ematik grnm Ak maden oca Krma Eleme Tesisi

(1)

Su Deosu

Blok retim Tesisi

Cimento silosu

Agrega Silolar

(2,3) (6) (5) (4)

(7)

(8)

(10) (9)

Son rn Stok Alan

(12)

(11)

ekil 15.Tam otomasyonlu bimsblok retim tesisinin akm emas.

28

Yar Otomasyonlu Sistemler Yar otomasyonlu sistemlerde, bilgisayar nitesi sistemin tmne komuta etmez. Bir ba ka deyi le sistemin tamam otomasyona sahip de ildir ( ekil 16).

ekil 16. Yar otomasyonlu bimsblok retim sistemi sembolik grnm.

1. Hafif beton agrega gruplar, beton santral niteli indeki beton hazrlama nitesinin silolarna stoklanr. 2. Agrega gruplarndan kar ma girecek agrega miktar, imento dozaj ve su miktar nceden tespit edilen reeteye gre beton santralnda hazrlanr. Hazrlanan kar m bir skrayper vastasyla presleme nitesi besleme bunkerine dklr. 3. Kalplanan rnler ya rn bant ile ya rn elevatrne istiflenir. Ya rn elevatrnden manuel kumandal ta yc araba veya forklifler vastasyla kurutma kamaralarna gnderilen rn, ilk mukavemetini kazandktan sonra yine bu kamaralardan ta yc araba veya forkliftlerle paketleme elevatrne gtrlr.

29

4. lk mukavemetini kazanan rnler paketleme elevatrnden ya direkt stok sahasna nakledilir veya paketleme aparatlar ile rmorklar zerine istiflenerek stok sahanna gnderilir. Yar otomasyonlu tesislerde bilgisayar nitesi genel olarak, hafif beton skrayperi, pres nitesi, ya rn bant ve elevatr ile paketleme elevatr ve bantna komuta eder. Blok retimi iin gereken hafif beton kar m ba msz bir bilgisayar nitesi denetiminde al an veya bilgisayar otomasyonuna sahip olmayan beton santralnda hazrlanr. Bu sistemde ta yc robot yerine manuel olarak komuta edilen ta yc araba veya forkliftler; paketleme robotu yerine yine manuel olarak komuta edilen paketleme aparatlar veya forkliftler kullanlr. Bu sistemde, ilk mukavemetini kazanacak kurutma kamaralarna rnlerin giri ve k lar, tam otomasyonlu sistemlerdeki gibi bilgisayar otomasyonu komuta etmez. Kurutma kamarasna giri ve k sreleri sorumlu personel (genelde ta yc araba veya forklift operatr) tarafndan kontrol edilir ( ekil 17).

ekil 17. Yar otomasyonlu bimsblok retim sistemi sembolik grnm.

j.

Kullanlan Hammadde Girdileri Miktar

Hammadde girdisi Pomza ( bims ) ana girdi olarak belirlenmi tir. Ocaktan gelen e itli aptaki agrege ykanp yabanc malzemeden ayr trlr. Sonra krclardan geirilerek 4,8,12 mm boyutlarnda silolara alnr. 19 luk bir blokta yakla k m yo unlu u 600 kg dr. Yllk blok retiminde yakla k 2,5 milyon m bims hazrlanmaktadr. hracat rakamlar nceki tabloda verilmi tir, bunu d ndadr. Hammaddeyi ba lyan imento tketimi yakla k 250 milyon kg civarndadr.
30

k. thal Olan rnler Pomza, bilindi i gibi endstriyel bir hammadde olarak birok sektrel alanda kullanlmaktadr. Bu kullanm, endstriyel amacna gre ya ana hammadde olarak yada katk malzemesi biimindedir. Pomzadan mamul ithal edilen rnler ksaca a a daki paragraflarda belirtilmi tir. 1. Kimya Endstrisinde kullanm iin ithal edilen rnler: Pomzann kimya endstrisinde kullanm yurtd nda yaygn olmakla beraber halen yeni kullanm alanlar bulmaktadr. zellikle pmisit ve pomza tozu yurt d nda pek ok kimya sektrnde kullanm yaygn bir hammaddedir. 1.a. Abrasif olarak ithal edilen rnler: Pomza tozu abrasifleri zellikle TV ekran apak dzeltme ve cilalama, yuvarlak ah ap hazrlama, metal hazrlama ve cilalama, mcevher son rtu ve cilalama, kum pskrtme metodu ile oyma ve i lemecilik, kuma perdahlama, cam ve kristal n cilalama, bilgisayar iplerinde apak alma ve temizleme, di ilikte protez hazrlama ve cilalama, matbaa bask tabletlerini temizleme gibi amalarla, elektronik, metal, ah ap, plastik, cam, mcevherat, sa lk endstrilerinde kullanlmaktadr. Pomza tozunda abrasif reten lkelerin ba nda talya, Amerika, Fransa ve Kanada gelmektedir. rnler 350 grdan 3. 730 gr lk (10 lb) 24 ambalaj ieren paletlere kadar de i ik miktarlarda piyasa verilmektedir. 350 grlk ambalajlarda sat a sunulan mikroabrasiflerin sat fiyat 30 USD seviyelerini bulabilmektedir. lkemizde ise pomzadan abrasif retimiyle ilgili herhangi bir faaliyette bulunan kayda de er bir kurulu olmad iin bu rnler yukarda belirtilen lkelerden ithali gerekle tirilmektedir. 1.b. Kozmetik rn olarak ithal edilen rnler: Amerika ve Avrupada topuk ta olarak bilinen pomza, ayak bakmnda kaba cildin arndrlmasnda vazgeilmez ki isel bakm malzemelerinden birisidir. Yuvarlatlm , ubuk halinde, fra eklinde muhtelif ebat, ekil ve ambalajlarda piyasaya sunulan pomza rnleri body stone olarak adlandrlmakta olup tanesi 2-5 USD arasnda de i mektedir. Bunun haricinde yzdeki akne ve istenmeyen lekelerin temizli inde % 2,5 benzol peroksit ve pomza tozu ihtiva eden cilt bakm kremleri de yurtd ndaki birok lkede kozmetik sanayinin yeni rnleri arasnda yer almaktadr. 8 ozluk (1 oz takribi 2,8 gr.) rnn sat fiyat yakla k 30 USD civarndadr. Ayrca Avrupa lkelerinde ra bet gren bir di er rn ise, parfm emdirilmi olarak retilen pomza ta lardr. Kokuyu uzun sre bnyesinde muhafaza etmesinden dolay, anta ileri, cep ve oto kllklerinde kullanlmaktadr. Kozmetik endstrisinde kullanlmak zere retilen zellikle kokulu rnler, krem ve cilt bakm rnlerinin lkemizdeki retimi henz yaplmad iin, ba lca Kanada, Fransa, Amerika ve inden ithal edilmektedir.

31

1.c. Pomzadan imal edilen sabun ve deterjan tr ithal edilen rnler: Pomza zellikle sanayi tipi el sabununun vazgeilmez bir hammaddesi olmu tur. Eldeki a r kir ve lekeleri kolaylkla hatta su kullanmakszn karabilme zelli ine sahip krem tipi bu sabunlar yurtd nda, pek ok de i ik marka altnda sabun ve deterjan pazarnda nemli bir pay sahibi olmu lardr. De i ik ambalaj ve miktarlarda satlan nu rnlerin bir litreye kar lk gelen birim fiyat 5-8 USD arasnda de i mektedir. Ayrca, deterjan retiminde kullanlan pomza, bula k, yer, banyo, lavabo temizleyicisi ve ama r deterjanlarnda aktif madde ta ycs olarak kullanlmaktadr. lkemizde maalesef pomzadan mamul sabun ve deterjen retimi olmayp, Dust cleaner olarak adlandrlan bu rnler Amerikadan ithal edilebilmektedir. 1.c Pomzadan imal edilen ila endstrisinde retilen rnlerin ithali: Sa lk ve ila endstrisinde en geni kullanm alan di parlatma keyk ve di macunu retimi alanndadr. Di bakm ve sa l nda mikro organizmalarn ve lekelerin hijyenik olarak kartlmasnda katk maddesi olarak pomza tozu di macunlarnda istisnasz saylabilecek bir dzeyde hemen her markada kullanlmaktadr. Ayrca di ilik alannda istenilmeyen leke ve di ta larnn temizlenmesinde keyk ve toz olarak yaygn bir biimde Avrupa ve Amerika da retimi yaplan bu rnlerin de lkemizde retimi henz yaplmad iin bu lkelerden ithali yaplmaktadr. Ayrca a a da belirtilen, yurtd nda pomzann katk malzemesi olarak kullanm ile retilen birok rn lkemiz ithal etmektedir. Bunlardan bazlar: zolatif duvar boyas, przl kaplama, motifli boya, astar macunu, vernik dolgusu, a nmayan trafik boyalar, Evcil hayvanlar iin pet kum, Kaymaz tip ara lastikleri, Piyano tu u, bilardo topu, fildi i ss e yalar, Ta yc eleman olarak kullanlan pomza katkl tarm ilalar, Yiyecekleri hijyenik ortamda koruma amal geirgen filmler, Hijyenik ortamlarda yiyecek saklama kaplar, Polimer dolgulu fast-food paketleme malzemeleri, Pomza katkl Silikon dioksitler, Protein emici materyaller, Printer mrekkepleri, PVC kaplamadaki dolgu materyalleri, Kur un kalem silgileri, Elektrikli ve gazl barbkler, Antika a a ve gm parlatclar (pumice powder), Pomza kmr, Pomzal topuk ovma kremivs.

32

4. SEKTRN KEND SORUNLARI lkemizde retimi ve ihracat srdrlen pomza, belirli ve dzenli bir yapya kavu turulamam ve hala ilkel metotlarla al lmaktadr. Pomza ta konusundaki sorunlar retim, ara trma, yatrm ve pazarlama a amas baznda neriler ile birlikte a a da irdelenmi tir: a. Maden i letmecili i olarak retim esnasnda rast gele bir al ma metodu hakimdir. Hafriyatlktan biran nce vazgeilerek madencilik metotlarnn uygulanmas muhakkak temin edilmeli, cevher kayb asgariye indirilerek, bilimsel i letme metotlar titizlikle uygulanarak istihra sa lanmaldr. Bu a amaya gelebilmek iin, vakit kaybetmeksizin ilgili ki i, kurum ve kurulu lardan, bilimsel ve teknik yardm talebinde bulunulmal, i letme projeleri sa lkl olarak geli tirilmeli, teknik personel istihdamna nem verilmelidir. b. retimde standardizasyon ve kalibrasyon olmamas nedeniyle retici-ihracat arasnda ihtilaflar ya anmaktadr. retimde gerekli alt yap ve teknolojik yatrmlara gidilerek standardizasyon ve kalibrasyon sa lanmal, kaliteye zen gsterilmelidir. Olu turulacak standartlarda tketici talepleri mutlaka dikkate alnmaldr. Bu konuda gereken hassasiyeti retici firmalar kadar niversiteler de gstermelidir. c. talya ve Yunanistan firmalarnn, Trk firmalarndan gerek ham ve gerek i lenmi pomza ta taleplerini giderek arttrmalar dikkat ekicidir. Kendi z kaynaklar tkenmekte olan bu lkelerin, Trk pomzasnn ambalajn yenileyerek dnya pazarlarna kendi isimleriyle srdrdkleri ve bu i ten byk kazanlar sa ladklar a ikardr. Ham rn ihracndan ziyade, niversite sanayii i birli i kurularak mamul rn yatrm imkanlar ara trlmal ve hayata geirilmelidir. Birok farkl endstri dalnda hammadde yar mamul olarak gereksinim duyulan pomzann, mamul yar mamul olarak ihracatnn phesiz lke ekonomisine katks ok daha fazla olacaktr. d. Pomza retici ve ihracatlar pazarlama konusunda daha bilinli davranmaldr. zellikle ambalajlama konusuna dikkat edilmeli, geli igzel ambalajlama yaplmamaldr. Maln kalitesi kadar ambalajnn da pazarlama da nemli bir faktr oldu u unutulmamaldr. Ayrca ileti im teknolojisinin ba dndrc bir hzla geli ti i son yllarda, bilgisayar ve internet ortamndan azami lde faydalanlmal, dzenlenecek panel ve sempozyumlar, sektre ili kin yaynlar , kar lkl ili kiler ile tantm ata na kalklmal, tketici lkelere lkemiz pomzasnn kalitesi ve geni uygulama alanlar anlatlmaldr.

33

e. Haksz rekabet sektrn nemli di er bir sorunudur. nceki blmlerde tablolar halinde sunularak irdelendi i zere lkemiz ihracatnda kaydedilen art larla paralel ihracat gelirleri elde edilemedi i gibi birim fiyat baznda gerilemeler ya anm tr. lke iindeki retici ve ihracatlarn yeteri kadar ortak hareket etmemesi, birbirleri ile rekabet ortam yaratmalar, reel madencilik uurundan yoksun retim anlay ihracat politikasn giderek kmaza sokmaktadr. Di er maden ve do al kaynaklarn i letilmesinde oldu u gibi, pomza madencili i asndan da maden hukuku ve i letme imtiyazlarnn yeniden gzden geirilerek gnmze uygun dzenlemelere gidilmesi, daha rasyonel ve bilinli metotlarla i letilme imkannn temini zaruridir. Blok kullanm ve yaltm ynetmeli ini dzenleyen TS 825 ile ilgili bir takm sorunlar ya anmaktadr. TS EN 1745 standard, bir Avrupa Norm standard olmas ve lkemizde de yrrl e girmesine ra men, blok elemanlarnn s iletkenlik ve yaltm de erlendirmelerinde kullanlan bir standart olarak grlmemesi bir sorunu te kil etmektedir. Bunun yerine uygulanan TS 825 karma bir standart olmas ve retilen yap elemanlarnn kalite faktrn gz nnde bulundurmadan yap elemanlar ile ilgili salt s iletkenlik de erlerini listeler eklinde belirtmesi de teknik adan sakncal grlen bir standart eklidir.

lkemizde dolu duvar bloklar D.D.B, zel yarkl SW bloklar, asmolen bloklar ve % 80 orannda bo luklu duvar bloklar B.D.B retmektedir. Hazrlanan ts 825 bu erevede dzeltilmezse lkemize ve sanayicilerimize ok a r bir darbe vuracaktr. DIN 4108 arkasna s np, Trkiye gereklerini grmeyen insanlar vardr. stelik DIN 4108 de yazlanlar bile do ru olarak yazlmamaktadr. TSE kurumu ncelikle akredite bir laboratuar kurup bu kaosu durdurmaldr.

5. SEKTRLER N TAMAMINDA YA ANAN GENEL SORUNLAR a) Girdi temininde ya anan sorunlar imento ana girdimizdir, fiyat de i kendir, yl iinde arz talep dengesine gre de i mektedir. Ayn ekilde enerji ve akaryakt srekli zam almaktadr. Maln kendi de eri kadar ta ma de erleri ortaya km tr. Bims fiyatlar imdilik istikrarldr,ancak enerji ve akaryakt fiyatlar maden ocaklarn da zorlamaktadr.

34

Mevzuatta ya anan sorunlar Mevzuat, di er madenlerde oldu u gibi pomza madencili ini de etkileyen nemli sorunlardan biridir. Madencilik faaliyetlerini kstlayan hkmler ieren ve bu nedenle madencili i dolaysyla pomza endstrisini yakndan ilgilendiren birok kanun ve ynetmelik mevcuttur. Madencilik faaliyetlerini ilgilendiren hkm ieren kanunlar a a da verilmi tir: Maden Kanunu ve lgili Ynetmelikleri, evre ve lgili Ynetmelikleri, Orman ve a alandrma mevzuat, Milli park, tabiat park, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar ile ilgili mevzuat, Tarm alanlar ile ilgili mevzuat, Mera alanlar ile ilgili mevzuat, Kltr ve tabiat varlklar ile ilgili mevzuat, Su havzalar ile ilgili mevzuat, Ky alanlar, sahiller ve karasular ile ilgili mevzuat, Sulak alanlarla ilgili mevzuat, Kltr ve turizm koruma ve geli im blgeleri ve turizm merkezleri ile ilgili mevzuat, Askeri yasak ve gvenlik blgeleri ile ilgili mevzuat, mar ile ilgili mevzuat, zel evre koruma blgeleri ile ilgili mevzuat,

Grld zere, madencili i dolaysyla pomza madencili ini kstlayabilen ve ilgilendiren birok mevzuat mevcuttur. Bu mevzuatlar ruhsat sahasnn durumuna gre, pomza i letmecilerinin kar sna kabilmekte ve olumsuz etkilemektedir. rne in, ruhsat sahasnn milli park ilan edilmi bir saha olmas durumunda milli park mevzuatna gre i letme yaplamamaktadr. Bu konu ile ilgili somut bir rnek de mevcuttur. Isparta-Glck volkanizmasnda bulunan pomza sahalarnn bir blm milli park snrlar ierisinde olmas nedeniyle milli park mevzuatna gre i letilememektedir. Bu kstlamalar d nda, pomzay en ok ilgilendiren iki ana konu Maden Kanunu ile evre ile ilgili mevzuattr. Maden Kanunlar Asndan Trkiye' endstriyel pomza retim ve ihracatnn geli mesi ok ksa bir srede de gerekle mi tir. Ba lang yllarnda madenci ve ihracat irketler retim ve pazarlama organizasyonu yapmak iin giri imlerde bulunduklarnda, 11.03.1954 tarihinde karlan 6309 sayl Maden Kanunu yrrlkte idi. Bu tarihte pomza, Maden Kanunu kapsamnda

35

de ildi. Pomza, 09.11.1976 tarihinde mlga 6309 sayl Maden Kanununda yaplan de i iklikle, "Maden Kanunu hkmlerine tabi tutulacak maddeler hakknda kararname" ile Maden Kanunu kapsamna alnm tr. Pomza, 15.06.1985 tarihinde karlan, 3213 sayl Maden Kanununda yine kanun kapsamnda braklm olup, verimli yataklarn lke ekonomisine kazandrlmasna devam edilmektedir. 3213 sayl Maden Kanunundan nce Trkiye' deki sahalarn arama ve i letme hakk MTA ve baz zel ki i ve irketlerce yaplm tr. hracatta zel bir talep gren, zellikle, Nev ehir civarndaki pomzalarn retiminin yaplabilmesi iin i letmeye alnmas gereken sahalarn o unlu u MTA`nn uhdesinde bulunmu tur. MTA mlga, 6309 sayl Maden Kanununa gre maden sahalarn i letemedi i gibi zel ahslara devretme veya kiralama yetkisine de sahip olamam tr. 3213 sayl Maden Kanunundan sonra, MTA uhdesinde bulunan ruhsatlardan altsn 1986 yl sonlarnda zel irketlere devretmi tir. zel sektr tarafndan i letilmekte olan bu sahalar, pomza temininde byk sknt eken ihracatlarn sorunlarn nemli lde hafifletmi tir. Pomzann, Maden Kanunu kapsamna ge alnmas ve zellikle MTA' kurulu ve nn grevleri ile ilgili kanun gere i sahalar i letilememi tir. Bu yzden arz ve talepteki dengesizlik sonucu, yasal olmayan yntemlerle, baz ahs ve irketler tarafndan pomza usulnce retilmeyerek, hem heder olmu hem de zamannda istenilen dzeyde ihracat yaplamayarak lkemizin bu pazara ge girmesine neden olmu tur. Bundan dolay, bu madencili i yapanlar, teknolojik geli me, standart, kalite, retim, plan ve pazarlama sorunu gibi konularda daha ok mcadele etmek zorunda kalm lardr. 3213 sayl Maden Kanunu ile hem ruhsat hukuku hem de i letmecilik genele amil klnarak bir rahatlama sa lanm tr. Bu kanun dneminde pomza her ynyle ele alnmaktadr. Gemi te kar la lan tm zorluklar gz nne alnd nda, bu kanun, pomza madencili ine canlanma getirmi tir. Mlga, 6309 sayl Maden Kanununa gre alnm ve Mer`i 3213 sayl maden yasasna gre intibaklar yaptrlan pomza sahalarnn adet olarak %37' devlet sektrne, %63' de si zel sektre aittir. 3213 sayl Maden Kanunundan sonra yllara gre pomza ruhsat ruhsat durumunda bir art olmu tur. Bunun yannda bu kanun ruhsatlara devir, blnmezlik, intikal projelendirme, kaakl azaltma, madencili e ciddiyet kazandrma gibi faydalar/avantajlar beraberinde getirerek lkemizin dnya ticaretinde bu alanda tannmasna ve lke ekonomisine katkda bulunmaktadr. Ancak, bu olumlu geli meler henz yeterli de ildir.

36

evre Kanunlar Asndan lkemizde evre ve sa lk konularnda, Umumi Hfzshha Kanunu, Belediye Kanunu, Gayri Shhi Messeseler Ynetmeli i, Zabta Ynetmeli i gibi kanun ve ynetmeliklerde de i ik dzenlemeler olmakla birlikte, anayasal bazda ilk olarak 1982 Anayasasnn 56. maddesinde evre hakk, sosyal ve ekonomik haklar arasnda yerini alm ve lke mevzuatna girmi tir. Daha sonra anayasadaki bu hkme gre, 09.08.1983 tarihli ve 2872 sayl evre Kanunu karlm tr. Bu kanun 23 yl uygulandktan sonra de i tirilerek 26.04.2006 tarihinde 2872 Sayl evre Kanununda De i iklik Yaplmasna Dair Kanun yrrl e girmi tir. 26.04.2006 tarihinde yrrl e giren 5492 nolu 2872 Sayl evre Kanununda De i iklik Yaplmasna Dair Kanunun 1. maddesinde, Bu Kanunun amac, btn canllarn ortak varl olan evrenin, srdrlebilir evre ve srdrlebilir kalknma ilkeleri do rultusunda korunmasn sa lamaktr." ifadesi mevcuttur. Srdrlebilir kalknma ve srdrlebilir evre kavramlar, evre ile kalknmay tanmlayan, yani evre bozulacak mant yla faaliyetlerin durdurulmas ya da hi yaplmamas yerine evreyi her trl nlemle koruyarak sanayi faaliyetlerin srdrlmesini, bylelikle hem evre korumann hem de sanayi faaliyetlerinin bir arada olmas gerekti ini savunan bir anlay tanmlamaktadr. Bu anlay , pomza madencili i iin de geerlidir. Yani gerekli tm teknik ve yasal nlemleri nceden almak kaydyla her trl madencilik faaliyeti yaplabilir. Ancak burada alnmas gerekli teknik ve yasal nlemlerin neleri kapsad nemlidir. evre Kanununun yrrl e girmesinden sonra uygulamaya ynelik baz esaslarn belirlenmesi amacyla bir dizi ynetmelik yaymlanm tr. lkemizin Avrupa Birli i mevzuatna uyumunu sa lamak amacyla son 2-3 yldr bu al malar hzlanm olup bu sre halen devam etmektedir. evre konusunda henz yrrl e girmemi yeni ynetmelik al malar ve taslaklar da mevcuttur. evre ile ilgili olarak, Temmuz 2006 tarihi itibariyle yrrlkte olan ynetmelikler a a da verilmi tir:

evresel Etki De erlendirmesi (ED) Ynetmeli i Su Kirlili i Kontrol Ynetmeli i Endstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirlili inin Kontrol Ynetmeli i Isnmadan Kaynaklanan Hava Kirlili inin Kontrol Ynetmeli i Trafikte Seyreden Motorlu Kara Ta tlarndan Kaynaklanan Egzoz Gaz Emisyonlarnn Kontrolne Dair Ynetmelik evresel Grltnn De erlendirilmesi ve Ynetimi Ynetmeli i Kat Atklarn Kontrol Ynetmeli i Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmeli i Tehlikeli Maddelerin Su ve evresinde Neden Oldu u Kirlili in Kontrol Ynetmeli i Kentsel Atksu Artm Ynetmeli i

37

Yzme Suyu Kalitesi Ynetmeli i Tehlikeli Kimyasallar Ynetmeli i Tbbi Atklar Kontrol Ynetmeli i evre Denetim Ynetmeli i Toprak Kirlili inin Kontrol Ynetmeli i Hafriyat Topra , n aat ve Yknt Atklarnn Kontrol Ynetmeli i Atk Pil ve Akmlatrlerin Kontrol Ynetmeli i Sulak Alanlarn Korunmas Ynetmeli i Atk Ya larn Kontrol Ynetmeli i Bitkisel Atk Ya larn Kontrol Ynetmeli i Ambalaj ve Ambalaj Atklarnn Kontrol Ynetmeli i Benzin ve Motorin Kalitesi Ynetmeli i Gemilerden Atk Alnmas ve Atklarn Kontrol Ynetmeli i Tarmsal Kaynakl Nitrat Kirlili ine Kar Sularn Korunmas Ynetmeli i mesuyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yzeysel Sularn Kalitesine Dair Ynetmelik evre ile ilgili bu ynetmeliklerin bir ksmnda madencili i ve dolaysyla pomza madencili ini de ilgilendiren idari ve teknik hususlar mevcuttur. A a da madencilik faaliyetlerini ilgilendiren bu ynetmeliklerle ilgili ksa bilgiler verilmi olup pomza madencili i asndan de erlendirilmesi yaplm tr. evresel Etki De erlendirmesi (ED) Ynetmeli i evre Kanununun 10. maddesine dayanlarak ilk olarak 07.02.1993 tarihinde yrrl e girmi tir. 23.06.1997 tarihinde de i tirilerek yenilenmi tir. Daha sonra 06.06.2002 tarihinde yeniden revize edilmi tir. u an yrrlkte olan ED Ynetmeli i ise 16.12.2003 tarihinde yaymlanm tr. Ancak 26.05.2004 tarihinde yaymlanan 5177 sayl Maden Kanununda ve Baz Kanunlarda De i iklik Yaplmasna li kin Kanun yrrl e girmesinden sonra 16.12.2004te dar kapsaml bir de i iklikle u an yrrlkte olan halini alm tr. evresel Etki De erlendirmesi Uygulanacak Faaliyetler ynetmelik ekinde EK-I ve EK-II olarak verilmektedir. EK-Ide genel olarak evresel etkileri fazla olan, kapasiteleri yksek faaliyetler yer almaktadr. Bu faaliyetler iin ED raporu hazrlanmas gerekmekte olup evre ve Orman Bakanl nca de erlendirilmektedir. Bu de erlendirme sonucunda Bakanlka evresel Etki De erlendirmesi Olumlu veya evresel Etki De erlendirmesi Olumsuz karar verilmektedir. EK-IIde ise EK-Ide yer alan faaliyetlere gre evresel etkileri daha az olan ve kapasitesi daha kk faaliyetler yer almakta olup bu tr i letmelerden kapasite, kullanlan teknoloji,

38

olu acak atklarn tr ve miktar, atklarn bertaraf ekli, faaliyet alanna ili kin evresel zellik ve bilgilerin verildi i bir proje tantm dosyas istenmektedir. EK-IIdeki faaliyetlerle ilgili olarak proje tantm dosyasnn incelenmesi neticesinde, evresel Etki De erlendirmesi Gereklidir veya evresel Etki De erlendirmesi Gerekli De ildir verilmektedir. Bu karar da ynetmeli e gre evre ve Orman Bakanl nca verilmektedir. Ancak Bakanlka yetki verilmi 30 ilde ta ra te kilatlarnca ( l evre ve Orman Mdrlkleri) bu i lemler yrtlmektedir. Yrrlkte olan ED Ynetmeli ine gre pomza ocaklar al ma alan baz alnarak EK-I ya da EK-IIye tabi olabilmektedir. 25 hektara kadar al ma alanna sahip pomza sahalar EK-II, 25 hektarn stndekiler EK-Ie tabi olmaktadr. Pomzann zenginle tirildi i tesisler ise EK-IIye tabidir. Pomza kullanlarak elde edilen bimsblok vb. fabrikalar ise ED Ynetmeli ine tabi de ildir.

Endstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirlili inin Kontrol Ynetmeli i evre Kanununun 8, 9, 10, 11, 12 ve 13. maddelerine dayanlarak ilk olarak 02.11.1986 tarihinde 19269 sayl Resmi Gazetede Hava Kalitesinin Korunmas Ynetmeli i yrrl e girmi ve 2005 yl Nisan ayna kadar uygulanm tr. Daha sonra, 07.10.2004 tarih ve 25606 sayl Resmi Gazetede Endstriyel Kaynakl Hava Kirlili inin Kontrol Ynetmeli i yrrl e girmi ve 01.04.2005 tarihinden itibaren uygulanmaya ba lanm tr. 22 Temmuz 2006 tarihinde 26236 sayl Resmi Gazetede ise konu ile ilgili Endstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirlili inin Kontrol Ynetmeli i ad ile yeni bir ynetmelik yrrl e girmi tir. Bu ynetmelik hkmlerine gre, al malar ve yaps nedeniyle insan sa l ve evre zerinde nemli olumsuz etkisi olan ynetmeli in Ek 8, A ve B listelerinde yer alan tesislerin kurulmas ve i letilmesi iin, Emisyon n zni (planlama a amasnda) ve Emisyon zni (i letme a amasnda) alnmas gerekir. Ek 8 Liste Ada yer alan tesislerin izni, evre ve Orman Bakanl tarafndan verilir. Bakanlk bu yetkisini ta ra te kilatna devredebilir. Ek 8, Liste Bde verilen tesislerin izni, l Mahalli evre Kurulunun uygun gr alnarak, Valilik tarafndan verilir. Endstriyel Kaynakl Hava Kirlili i Kontrol Ynetmeli i EK-8deki A ve B grubu tesisler incelendi inde, 200 ton/gne kadar retim kapasitesine sahip olan pomza ocaklar ile krma, eleme ve tme tesisleri emisyon iznine tabi olmad , 200 ton/gn zerinde kapasiteye sahip tesislerin ise B grubu emisyon iznine tabi olduklar grlmektedir. Ayrca, pomza kullanlarak bimsblok vb. malzeme reten tesisler iin retim kapasitesi 5 ton/sattn altnda olanlar emisyon iznine tabi olmad , 5 ton/sattn zerinde ise B grubu tesisler snfna girmektedir. Bu i letmeler, akredite olmu bir kurulu a emisyon

39

lmlerini yaptrarak bir rapor halinde Valili e sunup emisyon izin ba vurusu yaparak durumuna gre, Valilikten veya Bakanlktan emisyon izin belgesi almakla ykmldrler.

Su Kirlili i Kontrol Ynetmeli i Su Kirlili i Kontrol Ynetmeli i ilk olarak 04.09.1988 tarih ve 19919 sayl tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yrrl e girmi tir. 01.07.1999 tarih ve 23742 sayl Resmi Gazetede revize edilerek yeniden yaymlanm tr. Daha sonra yine baz de i iklere u ram , en son olarak 31.12.2004 tarih ve 25687 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrl e girmi tir. Bu ynetmelikte, genel olarak su kaynaklarnn korunmas, her trl atk suyun alc ortama geli i gzel verilmesinin nlenmesi amacyla ilgili idari ve teknik hususlar iermektedir. Bu ynetmeli e gre atksu reten kurum ve kurulu lar atksularn artarak ilgili idareden de arj izin belgesi almakla ykmldrler. Atksularn sa lamas gereken parametrelere ait snr de erler ynetmelikte belirtilmektedir. De arj izin belgesi alnmadan atksularn alc ortama verilmesi yasaklanm tr. Su Kirlili i Kontrol Ynetmeli inde Mutlak Koruma Alan olarak ifade edilen ime ve kullanma suyu rezervuarnn maksimum su seviyesinden itibaren 100 m geni likteki eritte ve Ksa Mesafeli Koruma Alan olarak ifade edilen Mutlak Koruma Alanna 900 m geni likteki eritte madencilik faaliyetleri tamamen yasaklanm tr. Orta Mesafeli Koruma Alan olarak tanmlanan ime ve kullanma suyu rezervuarna yakla k 2 km.lik geni likteki eritte ise, galeri yntemi ile patlatmalar, krma, eleme, ykama, cevher hazrlama ve zenginle tirme i lemleri tamamen yasaklanm tr. Sadece madenlerin karlmasna; sa lk asndan saknca bulunmamas, mevcut su miktar ve kalitesini bozmayacak ve alc ortama atksu de arj olu turmayacak ekilde kartlmas, faaliyet sonunda arazinin do aya geri kazandrlarak terk edilece i hususunda faaliyet sahiplerince noter tasdikli, yazl taahhtte bulunulmas artyla Bakanlka izin verilebilece i belirtilmektedir. Uzun Mesafeli Koruma Alan olarak tanmlanan ime ve kullanma suyu rezervuarna 5 km mesafeden uzak olan su toplama havzasnn tamamnda da hemen hemen ayn orta mesafeli koruma alanndaki hkmler uygulanmaktadr. Burada, iki nemli do al kaynak olan su ve madenlerin ak mas durumu sz konusudur. Madenlerde yer seimi alternatifinin olmay ve bulunduklar yerde i letilmelerinin zorunlu olmas nedeniyle bu gibi alanlarda retim yaplamamaktadr. Bu hususta su kaynaklarnn korunmasna ynelik gsterilen duyarllk gerekli ve nemlidir. zellikle iilebilir ve kullanlabilir nitelikteki temiz suyun, en az madenlerimiz kadar nemli oldu u tart lmaz bir gerektir. Ancak suyun korunabilmesi iin ynetmelikteki gibi genel yasaklayc hkmler yerine, su havzasnn durumuna gre, havza baznda belirlenecek kriterlere gre de erlendirmeler yaplmasnn daha do ru olaca ve bu de erlendirmeler

40

neticesinde baz uygulamalara gidilmesi gereklili i tart lmaldr. Bu amala lkemizdeki bu tr su havzalarnda evre dzeni planlarnn yaplarak havza baznda gerekli tedbirler alnmas sa lanmaldr. Bu ynetmelik hkmleri, pomza madencili i asndan de erlendirildi inde, patlatma, krma, eleme, ykama, cevher hazrlama ve zenginle tirme i lemleri yaplmad takdirde, ime kullanma suyuna 2 km.lik mesafeden uzak alanlarda, evre ve Orman Bakanl nn izni ile pomza madencili i yaplabilir. Ancak, bu gibi durumlarda ilgili idarenin izin vermeme ihtimali de olduka yksektir.

evresel Grltnn De erlendirilmesi ve Ynetimi Ynetmeli i evresel grlt ile ilgili ilk olarak, 11.12.1986 tarihinde 19308 sayl Resmi Gazetede Grlt Kontrol Ynetmeli i yrrl e girmi tir. Daha sonra 01.07.2005 tarih ve 25862 sayl Resmi Gazetede evresel Grltnn De erlendirilmesi ve Ynetimi Ynetmeli i ad ile yeni bir ynetmelik yaymlanm tr. Bu ynetmelik, evre ve insan sa l asndan grltnn kontrol altna alnmas ile ilgili hukuki ve teknik dzenlemeleri iermektedir. Ynetmelikte i yerlerinde olmas gerekli grlt seviyeleri ve al anlar asndan alnacak nlemler ve getirilen kstlamalar belirlenmi tir. Bu ynetmeli e gre, grlt reten i letmelerin Grlt Kontrol zin Belgesi almalar gerekmektedir. Ynetmeli in EK-VII blmnde Grlt Kontrol zin Belgesi almas gereken i letmeler liste A ve liste B olarak gruplandrlm tr. Maden i letmeleri liste Bde yer almaktadrlar. Grlt Kontrol zin Belgesi alabilmek iin yetki belgesi olan bir kurulu a akustik rapor hazrlatlarak Valili e ya da Bakanl a ba vurulmas gerekmektedir. Liste Adaki i letmeler 3 ylda bir bakanlktan, Liste Bdeki i letmeler ise 5 ylda bir Valiliklerden Grlt Kontrol zin Belgelerini yeniletmek zorundadrlar. Yeni bir ynetmelik olmas nedeniyle henz uygulanmaya ba lam tr. Pomza madencili ini de yakndan ilgilendiren hkmler iermektedir.

Kat Atklarn Kontrol Ynetmeli i Madencilik faaliyetlerinde retim ve proses atklar d nda olu an, evsel nitelikli olan ve olmayan atklar iin bu ynetmelik hkmleri uygulanmaktadr. Bu tr atklarn herhangi bir alc ortama atlmas yasaktr. Bu tr atklarn p biriktirme kaplarnda geici depolanarak p toplama aralarna verilmesi ve ilgili kurulu larca dzenli depolama tesislerinde bertaraf edilmesi gerekmektedir. Belediye mcavir alan ierisindeki alanlarda belediyeler kat atklarn toplanmas ve bertaraf edilmesinden sorumludurlar. Ancak

41

belediye mcavir alan d nda kalan yerlerde at reten kurum veya kurulu bertarafndan da sorumludur. Pomza i letmeleri de belediye mcavir alan d nda ise bu tr atklarn kendi bertaraf etmekle ya da ettirmekle ykmldrler. Aksi takdirde yasal olarak yaptrmla kar la abilirler. Sonu Pomza madencili inde i letme esnasnda patlayc/parlayc madde kullanlmamas nedeni ile ocak ve yakn evresinde bir evre kirlili i sz konusu olmamaktadr. Bunun d nda radyoaktif madde k nn bulunmay , i letme esnasnda su kullanmnn ok az veya hi olmamas dolaysyla alc ortama atksu de arjnn olmay toprak ve su kirlili i yaratmamaktadr. Bazen zenginle tirme ile ilgili olarak sadece eleme ve benzeri i lemlerde toz olu abilmektedir. Bu esnada olabilecek toz, rzgar ynne gre gerekli tedbirler alnabildi inden, bu i lemden kaynaklanan kalc bir kirlilik sz konusu de ildir. Ayrca sulama/spreyleme gibi yntemlerle alnacak tedbirlerle tozun etkileri en aza indirilebilmektedir. Pomza yataklarnn stnde o unlukla rt-kaz (dekapaj) yoktur veya ok azdr. Ayrca, zerinde tarm topra da yoktur veya ok azdr. Dolaysyla ocaktan bitkisel topra n syrlmas her zaman sz konusu de ildir. letme esnasnda olu an ukurla m yerlerin dzenlenmesi ile grsel kirlilik arzeden olumsuz etkilerinin giderilmesi mmkn olabilmektedir. Bu geici fiziksel kirlilik, ruhsat sahasnn her ne suretle olursa olsun terkedilmesi halinde, arazi slah ile bertaraf edilebilmektedir. Sonu olarak pomza madencili inin evreye grsel kirlilik d nda kalc ve toksik bir etkisinin olmad , arama, n i letme, i letme safhalarnda bir evre sorunu olu turmad bilinmesine ra men yrrlkteki mevzuatlara gre birok prosedre tabi oldu u grlmektedir. Bu prosedrlere bir de uygulamalardan ve uygulayclardan kaynaklanan sorunlar eklendi inde zellikle yeni yatrmlarda byk etkiler olu turabilmekte ve yatrmcy yldrabilmektedir. Mevzuat pomza madencili inin zamannda olumlu ynde geli mesini nlemi tir. Pomza, maden kanununa ge alnd iin lkemiz pomzas hem dnya piyasalarnda ge tannm hem de lkemiz dnya pomza pazarndaki yerini almakta ge kalm tr. Dnya pomza rezervlerinin lkemiz pomza rezervinden nce tkenece i bilindi inden, dnya piyasasnda daha iyi sz sahibi olabilmek iin lkemiz pomza yataklarnn modern i letme yntemleri ile en verimli ekilde retilmesini sa lamak iin gerekli idari ve yasal tedbirler alnmaldr. Bu ba lamda mevzuattaki gereksiz baz ayrntlar yeniden gzden geirilmelidir. Pomzann evre asndan kalc ve zehirli etkisi yoktur. Sadece geici grsel kirlilik yaratmakta olup, btn pomza reticileri her ne suretle olursa olsun ruhsat sahasnn terk

42

edilmesi halinde bozulan morfolojinin yeniden dzenlenmesine ynelik gerekli arazi slah al masn yapmaldr. Ayrca, gnmz mevzuat da bu hususu zorunlu klmaktadr.

c)

Mevzuatta Ya anan Sorunlar (Kanunlar, Ynetmelikler)

Mevzuat, di er madenlerde oldu u gibi pomza madencili inin zamannda geli mesini engelleyen sorunlardan biridir. Pomzay en ok ilgilendiren Maden Kanunlar ile ED Ynetmeli idir. 1.8.1 Maden Kanunlar Asndan

Trkiye' endstriyel pomza retim ve ihracatnn geli mesi ok ksa bir srede de gerekle mi tir. Ba lang yllarnda madenci ve ihracat irketler retim ve pazarlama organizasyonu yapmak iin giri imlerde bulunduklarnda, 11.03.1954 tarihinde karlan 6309 sayl Maden Kanunu yrrlkte idi. Bu tarihte pomza, Maden Kanunu kapsamnda de ildi. Pomza, 09.11.1976 tarihinde mlga 6309 sayl Maden Kanununda yaplan de i iklikle, "Maden Kanunu hkmlerine tabi tutulacak maddeler hakknda kararname" ile Maden Kanunu kapsamna alnm tr. Pomza, 15.06.1985 tarihinde karlan, 3213 sayl Maden Kanununda yine kanun kapsamnda braklm olup, verimli yataklarn lke ekonomisine kazandrlmasna devam edilmektedir. Mer`i 3213 sayl Maden Kanunundan nce Trkiye' sahalarn arama ve deki i letme hakk M.T.A ve baz zel ki i ve irketlerce yaplm tr. hracatta zel bir talep gren, zellikle, Nev ehir civarndaki pomzalarn retiminin yaplabilmesi iin i letmeye alnmas gereken sahalarn o unlu u M.T.A.`nn uhdesinde bulunmu tur. M.T.A mlga, 6309 sayl Maden Kanununa gre maden sahalarn i letemedi i gibi zel ahslara devretme veya kiralama yetkisine de sahip olamam tr. 3213 sayl Maden Kanunundan sonra, MTA uhdesinde bulunan ruhsatlardan altsn 1986 yl sonlarnda zel irketlere devretmi tir. zel sektr tarafndan i letilmekte olan bu sahalar, pomza temininde byk sknt eken ihracatlarn sorunlarn nemli lde hafifletmi tir. Pomzann, Maden Kanunu kapsamna ge alnmas ve zellikle MTA' kurulu ve nn grevleri ile ilgili kanun gere i sahalar i letilememi tir. Bu yzden arz ve talepteki dengesizlik sonucu, yasal olmayan yntemlerle, baz ahs ve irketler tarafndan pomza usulnce retilmeyerek, hem heder olmu hem de zamannda istenilen dzeyde ihracat yaplamayarak lkemizin bu pazara ge girmesine neden olmu tur. Bundan dolay, bu

43

madencili i yapanlar, teknolojik geli me, standart, kalite, retim, plan ve pazarlama sorunu gibi konularda daha ok mcadele etmek zorunda kalm lardr. 3213 sayl Maden Kanunu ile hem ruhsat hukuku hem de i letmecilik genele amil klnarak bir rahatlama sa lanm tr. Bu kanun dneminde pomza her ynyle ele alnmaktadr. Gemi te kar la lan tm zorluklar gz nne alnd nda, bu kanun, pomza madencili ine canlanma getirmi tir. Mlga, 6309 sayl Maden Kanununa gre alnm ve Mer`i 3213 sayl maden yasasna gre intibaklar yaptrlan pomza sahalarnn adet olarak %37' devlet sektrne, %63' de si zel sektre aittir. 3213 sayl Maden Kanunundan sonra yllara gre pomza ruhsat ruhsat durumunda bir art olmu tur. Bunun yannda bu kanun ruhsatlara devir, blnmezlik, intikal projelendirme, kaakl azaltma, madencili e ciddiyet kazandrma gibi faydalar/avantajlar beraberinde getirerek lkemizin dnya ticaretinde bu alanda tannmasna ve lke ekonomisine katkda bulunmaktadr. Ancak, bu olumlu geli meler henz yeterli de ildir. 1.8.2 ED Ynetmeli i Asndan

2872 sayl evre Kanunu, 11.08.1983 ylnda yrrl e girerken, bu kanunun 10. maddesine istinaden karlan evresel Etki De erlendirmesi (ED) Ynetmeli i 07.02.1993 tarihinde yaymlanabilmi tir. Bu ynetmelik tm yatrmlar ilgilendirmekle beraber, madencilik faaliyetlerini zellikle ilgilendirdi i hatta ilkin evreyi en ok kirleten (etkileyen) sektr oldu u varsaylm tr. Yeteri kadar ara trlmadan ve tek tarafl olarak yaymlanan bu ynetmelik ok tart lmaktadr. Aradan geen bu sre zarfnda, her madenin zelliklerinin ayr ayr daha iyi anla lmaya ba lamasyla bu kanaat, olumlu ynde de i meye do ru gitmektedir. ED Ynetmeli i asndan pomzaya bakld nda, arama dneminde ED' hari ten tutuldu u grlmektedir. Ancak, istihrac sz konusu oldu unda ED n Ara trmasna tabi olup, Mahalli evre Kurulunca ilgili vilayet nezdinde "evresel Etkileri nemlidir" veya "evresel Etkileri nemsizdir" kararnn verilmesinden sonra faaliyetine devam edip etmeyece i kesinle mektedir. Bilinen kadaryla 31.12.1996 tarihi itibariyle pomza ile ilgili olarak hi bir ED n Ara trmasna "evresel Etkileri nemlidir" karar verilmemi tir. Pomza, bu ara trmadan d nda ED Ynetmeli i gere i ruhsat sahasnn hassas yrelerde olmas halinde 6831 sayl Orman Kanunu ve ilgili ynetmelikleri, sulak alanlara snr veya yaknnda olmas ve tarm alanlar gibi izne ba l ve/veya koruma amal yerlere rastlamas halinde de ED ynetmeli i gere i "ED Raporu" hazrlanr. Bu rapor, Ynetmelik gere i

44

kurulan nceleme De erlendirme Komisyonu tarafndan belirtilen sreler iinde (12 hafta) mzakere edilerek sonuta, "Olumlu ED Belgesi" almas gerekir. Ancak, zaman zaman gndeme gelmekle birlikte, bugne kadar szkonusu komisyona yansm pomza ile do rudan ilgili bir ED Raporu sz konusu de ildir. Konuya pomza hammaddesinin yaps, zellikleri, i letme teknikleri, bilimsel esaslar asndan baklrsa: ED Raporuna hi gerek olmad , olsa olsa mahallinde ED n Ara trmasna tabi tutulabilece i, hatta bunun da rezervi fazla olan i letmeler ve ruhsatn bulundu u yerin morfolojik/topografik, co rafik ve jeolojik artlarna gre yaplmas gerekti i hususu genelde ilgili uzmanlarn birle ti i ortak bir noktadr. Pomzann evreye grsel kirlilik d nda kalc ve toksik bir etkisinin olmad bilinmektedir. Arama, n i letme, i letme safhalarnda bir evre sorunu yoktur. letme esnasnda olu an ukurla m yerlerin dzenlenmesi ile, grsel kirlilik arzeden olumsuz etkilerinin giderilmesi mmkn olabilmektedir. Bu geici fiziksel kirlilik, ruhsat sahasnn her ne suretle olursa olsun terkedilmesi halinde, arazi slah ile bertaraf edilebilmektedir. Bunun d nda atk madde ve radyoaktif madde k nn bulunmay , i letme esnasnda patlayc/parlayc madde kullanlmamas nedeni ile ocak ve yakn evresinde bir evre kirlili i sz konusu olmamaktadr. Bazen zenginle tirme ile ilgili olarak sadece eleme ve benzeri i lemler yaplmaktadr. Zenginle tirme ile boyutlandrma yapld ndan toz olu abilmektedir. Bu esnada olabilecek toz, emisyon iin rzgar ynne gre gerekli tedbirler alnabildi inden, bu i lemden kaynaklanan kalc bir kirlilikte sz konusu de ildir. letme dneminde su kullanm ok az veya yoktur. Dolaysyla alc ortama pis su de arj sz konusu de ildir. Hem pomzann zellikleri gere i hemde de arj olmad ndan yeralt suyuna da etkisi olmamaktadr. Ocaklardan do al haliyle genelde alnabildi inden toz emisyonu az olmaktadr. Bu da annda yaplan sulama/spreyleme gibi yntemlerle annda giderilebilmektedir. Pomza yataklarnn stnde o unlukla rt-kaz (dekapaj) yoktur veya ok azdr. Ayrca, zerinde tarm topra da yoktur veya ok azdr. Dolaysyla ocaktan bitkisel topra n syrlmas her zaman sz konusu de ildir. Genel olarak pomza, mevzuat asndan irdelendi inde zetle; Madencili in genel olarak sorunlar pomza madencili ini de olumsuz ynde etkilemektedir. Bir ok avantajlar olmas nedeniyle kullanm alanlar gittike artan pomzann daha esasl kriterler getirilerek snflandrlmas halinde her trl pomza en ekonomik biimde kullanlabilecektir. Dnya rezevlerinin byk bir ksmna sahip olan lkemizde retilen pomza, daha ba ta kullanlacak alann arad zellik ve standartlara gre hazr halde dnya piyasalarna sunulmaldr. Bunun iin gerekli her trl devlet deste i ve te vi i sa lanmaldr.

45

Standardizasyon konusunda, ilgili her retici, kendi baznda bir llendirme ve snflandrma geli tirme abas iindedir. Bu durumda, ithalatlar bir karga aya d mekte, taleplerde yeralan kalibrasyon ve cins zellikleri speklatif noktalara varmaktadr. Bu konuda mmkn oldu u kadar bir birlik sa lanmaldr. letilmekte olan ve i letilmeye alacak ocaklarda en uygun i letme teknikleri tespit edilerek verimli al ma sa lanmal, bu sayede i zaman, i gc ve potansiyel kayb minimuma indirilmelidir. Pomzann evre sa l asndan kalc ve zehirli etkisi yoktur. Sadece geici grsel kirlilik yaratmakta olup, btn pomza reticileri her ne suretle olursa olsun ruhsat sahasnn terk edilmesi halide bozulan morfolojinin yeniden dzenlenmesine ynelik gerekli arazi slah al masn yapmaldr. Ayrca, gnmz mevzuat da bu hususu zorunlu klmaktadr. Mevzuat pomza madencili inin zamannda olumlu ynde geli mesini nlemi tir. Pomza, maden kanununa ge alnd iin lkemiz pomzas hem dnya piyasalarnda ge tannm hem de lkemiz dnya pomza pazarndaki yerini almakta ge kalm tr. Dnya pomza rezervlerinin lkemiz pomza rezervinden nce tkenece i bilindi inden, dnya piyasasnda daha iyi sz sahibi olabilmek iin lkemiz pomza yataklarnn modern i letme yntemleri ile en verimli ekilde retilmesini sa lamak iin gerekli idari ve yasal tedbirler alnmal, reticilere finansman kredisi sa lanmal, ayrca pomza madencili inde bir devlet politikas belirlenmelidir. talya ve Yunanistan firmalar Trk firmalarndan gerek ham gerek i lenmi pomza taleplerini giderek artrmaktadr. z kaynaklar tkenmekte olan bu lkelerin, Trk pomzasnn ambalajn yenileyerek dnya pazarna kendi isimleri ile srdkleri ve bu i ten byk kazanlar sa ladklar resmi olmayan kaynaklarca srekli olarak irdelenmektedir. Bu lkelere yaplan pomza ta nn ihracnn denetlenmesi, ham pomza k nn kstlanmas veya yasaklanmas ile ilgili her trl tedbirin alnmas iin gerekli giri imler yaplmaldr.

c) Vergi mevzuatnda ya anan sorunlar

retici firmalarn % 18 KDV miktar yeniden dzeltilmelidir. Burada yaplacak indirim in aat sektrnde durgunlu u giderecek ve yarm kalan projeler sratle tamamlanacaktr. Gelir vergisi asndan incelemelerimiz devam etmektedir.

46

d) Kalite ile ilgili sorunlar En byk sorunlarmzdan biridir, ne yazk ki 5 milyon $ de erindeki fabrika retimi ile sradan bir retici, kullanc kar snda e it grlmektedir. Bims Sanayicileri Derne i olarak yaknda ye kurulu lara tketiciye verebilecekleri kalite belgesi ve garanti belgesi sunma al mas yapmaktadr. e) Nakliye sorunlar lkemizde geli mi bir demiryolu ula m yoktur, bu nedenle kamyon st karayolu ta macl yapmak zorundayz. Kamyonlarn di er sektr mallarn ta d dnemlerde ( bu day, karpuz, patates, limon ) ta ma aylarnda ciddi skntlar olmaktadr.Nakliye bedelleri artmakta, istenilen zamanda malzeme yerine ula mamaktadr. Tonajl al ma yznden artan nakliye bedeli daha da ykselmektedir. zm olarak kendi ta masn yapan reticilerimize ucuz akaryakt verilmelidir. retti i malzemeyi ticaret bakanl na rakam olarak belirten sanayiciye verdi i rakam lsnde tablo dzenlenmeli ve dereceli indirim verilmelidir. Buda reticiyi yeni fabrikalar amaya ynlendirecek, istihdam politikasna hizmet ettirecektir.

f) Te vikler ve sorunlar hracat yapan yelerimiz uzun brokrasi yznden yabanclara istenilen fiyata mal satamaz hale gelmi tir. Mevzuat kolayla trlmal ve sratlendirilmelidir.

g)

hracatta ya anan sorunlar

hracat yapan kurulu lar birlik atsnda toplanmal sorunlarn toplu halde dile getirmeleri gerekmektedir.

h) Genel kayt d lk sorunu Kayt d ve kalitesiz mal reten kurulu lar sektrmz karalamaktadr. bununla Bims Sanayicileri Derne i olarak mcadelemizi di er kurulu larla birlikte giderek arttrp srdrmek zorundayz.

47

i)

Sektrel Sivil Toplum Kurulu larnn Etkinlikleri ve Yaptrmlarnn Olmamas

Bims Sanayicileri Derne i 2004 ylnda kurulmu tur. Kurulu umuzu takip eden srede 2. Pomza Sempozyumu Isparta Sleyman Demirel niversitesinde 2005 ylnda gerekle tirmi tir. 500 sayfalk sempozyum kitab cretsiz olarak da tlm tr. 2006 Haziran aynda 900 sayfalk n aat Sektrnde Bimsblok adl kitab bastrp gene cretsiz olarak in aat sektrne da tlm tr. Etkinliklerimiz niversitelerle 2007 ylnda yapaca mz panel ve seminerlerle devam edecektir. Dernek yesi sanayicilere bilgilendirme toplantmz her ay dzenli olarak yaplmaktadr. Bims sanayicileri Derne i, Tukder, Gb gibi sanayicileri temsil eden de erli kurulu larla her frsatta bir araya gelmekten mutluluk duymaktadr. T.O.B.B. Ba kanl nn Toprak Sanayi Sektr Meclisini kurmas bizleri ayn at altnda bir araya getirmesine te ekkr ederiz. Bims Sanayicileri Derne i olarak sayn T.O.B.B ba kanl ndan bekledi imiz en nemli konu, bizim gibi derneklere daha fazla yetki verilmesi, denetleme sistemine gei e zemin hazrlamasdr. Derne in d nda kalan reticilerin bir at altna girmesi sa lanmaldr. Sanayici dernekleri sradan ve maalesef ismi her trl pisli e bula m derneklerle ayn statde tutulmaktadr. sanayicileri temsil eden DERNEKLER T.O.B.B. bnyesinde zel bir statye kavu turulmaldr. Yani odalar birli inin izni ile bu kurulu un amblemi altna alnmaldr. bylece derneklerimizin itibar, ykselecek ekonomik gc artacaktr. Bu at federasyon olarak glenirse lkemiz in aat sektrne ok byk faydalar sa layacaktr. Sayn ba kanm T.O.B.B. Toprak Sanayi Sektr Meclisinin de erli yeleri: al mak birinci grevimizdir. Daha ok retmek, kaliteli retmek, ihra etmek bizlerin en byk amacdr. Bu vesile ile bir kez daha sayglar sunarz.

48