Univerzitet u Istonom Sarajevu Saobraajni fakultet Doboj

SEMINARSKI RAD
Predmet: ISPITIVANJE PRUGA I VOZILA Tema: Analiza podataka poslije ispitivanja mjerenja pruge Doboj Maglaj

Profesor: dr Marko Vasiljevi, doc.

Studenti: Zoran Gaji 119/05 Neboja Radoji 133/05

Doboj, januar 2009.

Sadraj:
1 Uvod. 2 Analiza podataka poslije ispitivanja mjerenja pruge.................... 2.1. Analiza podataka o irini kolosijeka............................................ 2.2. Analiza podataka o nadvienju spoljne ine u krivini.................. 2.3. Analiza podataka o vitopernosti kolosijeka................................. 2.4. Analiza podataka o stabilnosti kolosijeka.................................... 2.5. Analiza podataka o smjeru kolosijeka......................................... 2.6. Dijagrami geometrijskog stanja kolosjeka... 2.7. Analiza stanja kolosjeka............................................................... 2.8. Zapisnik o stanju pruge pojedinani izvjetaj........................... 2.9 Zbirni (zavrni) izvjetaj ocjena stanja kolosijeka..................... 3. Zakljuak. 4. Literatura. 5. Prilozi..
3 4 4 5 5 6 6 7 8 9 10 11 12 13

1. Uvod
Po zavrenom mjerenju jedne pruge ili dijela pruge jednog ZOP-a, organu ZOP-a predaje se disketa sa podacima o snimanju ili jedan primjerak numerikog i grafikog izvjetaja. O snimanju i primopredaji dokumenata sainjava se zapisnik. Organi ZOP-a duni su da analiziraju dobijene podatke i da u roku od sedam dana dostave svakom efu prune dionice primjerak grafikog i numerikog izvjetaja i izvod iz analize za njegovu dionicu, s uputstvima za rad i prioritetima otklanjanja utvrenih nedostataka.

2. Analiza podataka poslije ispitivanja mjerenja pruge

Analiziraju se sljedei podaci: proirenje kolosijeka, suenje kolosijeka, vitopernost kolosijeka, smjer desne ine, smjer lijeve ine, nadvienje kolosijeka, stabilnost desne ine, stabilnost lijeve ine.

2.1. Analiza podataka o irini kolosijeka

irina normalnog kolosijeka iznosi 1435 mm. Dozvoljena odstupanja od propisane irine kolosijeka su: -3 do +5 mm, na prugama za V > 100 km/h, -3 do +6 mm, na prugama za 80 < V < 99 km/h, -3 do +8 mm, na prugama za 60 < V < 79 km/h, -5 do +10 mm, na prugama sa brzinom ispod 60 km/h. Najmanja irina kolosijeka koja se smije dopustiti je 1430 mm. Na naim prugama su dozvoljene sljedee irine kolosijeka: kod pruga za V > 100 km/h, 1440 mm, kod pruga za 80 < V < 99 km/h, 1441 mm, kod pruga za 60 < V < 79 km/h, 1458 mm (a ne 1443 mm), kod pruga za V < 60 km/h, 1465 (1470) mm (a ne 1445 mm). NAPOMENA: Najvee doputene mjere 1458 mm i 1465 (1470) mm na ovim prostorima nikada nisu validno, teorijski i eksperimentalno dokazane, kao ni razlog zato ove mjere mjenjaju normirane vrijednosti 1443 mm i 1445 mm. Ova odstupanja od normiranih vrijednosti se reflektuju na probleme u potrebnom i ostvarenom nadvienju, a naroito u naruavanju mirnoe hoda i sigurnosti od iskliznua vozova iz ina, naruava se buka te

izaziva ubrzano habanje tokova i ina i dovodi do smanjenja brzine vozova na pruzi.

2.2. Analiza podataka o nadvienju spoljne ine u krivini

Nadvienje se izvodi da bi se eliminisalo tetno dejstvo centrifugalne sile u krivini koja izaziva neudobnost vonje, moe izazvati neeljeno pomjeranje robe u kolima i stvara rizik od iskliznua vozila iz ina. Nadvienje kolosijeka registruje visinski odnos ina u razmjeri 1:5, a veliine se mjere od nulte linije. Dijagram prikazuje nadvienje spoljne ine u krivini. Na pr.: ako oitana ordinata iznosi 24 mm nadvienje spoljne ine u krivini je: 24 x 5 = 120 mm. Pomou specijalnog razmjernika moe se i direktno oitati veliina nadvienja kao i nagib prelazne rampe. Na prugama RS-a maksimalno dozvoljeno nadvienje spoljne ine u krivini iznosi 150 mm.

2.3. Analiza podataka o vitopernosti kolosijeka

Na cijeloj duini prelazne rampe postoji vitoperna ravan, odnosno take kontakta 4 toka jednog obrtnog postolja ili dvoosovinskog vozila ne lee na jednoj ravni, pa se i optereenje od vozila ne dijeli jednako na sva 4 toka. Za brzine od 120 km/h moe se dozvoliti vitopernost od 2 mm/m (2%0), izuzetno 2,5 mm/m. Na prugama veih brzina preko 120 km/h veliina vitopernosti se smanjuje i jo vie ograniava. Prema vaeim normama RS-a dozvoljena vitopernost na prugama za brzine 100 km/h do 120 km/h iznosi +(-) 4 mm, a na prugama za brzine manje od 60 km/h ova veliina iznosi +(-) 9 mm.

2.4. Analiza podataka o stabilnosti kolosijeka

Stabilnost kolosijeka (stabilnost lijeve i desne ine) se kontrolie posebno za svaku inu kao i stanje sastava i registruje u razmjeri 1:1 za mjernu bazu od 5 m. Veliine se mjere kao odstojanje od nulte linije. Za nove i remontovane pruge stabilnost kolosijeka (lijeve i desne ine) je +(-) 2 mm za brzine od 100 do 120 km/h, a za brzine manje od 60 km/h do 5 mm. U eksploataciji za razliku od kvaliteta A,ve kod V > 100 km/h to raste i poveava se kod kvaliteta B na 5 mm, da bi bila 10 mm kod V < 60 km/h.Ocjena C kvaliteta je od 10 mm za V > 100 km/h, a za V < 80 km/h ona je 20 mm. Ovim poveavanjima se naruava odnos u takama dodira toak ina te se ubrzano troe tokovi i ine i naruava komfor vonje.

2.5. Analiza podataka o smjeru kolosijeka

Smjer kolosijeka (zakrivljenost) snima se posebno za lijevu i desnu inu i svojim otklonom od nulte linije pokazuje da li je kolosijek u krivini ili u pravcu. Do 1970. godine se ocjenjivao strelicama u pravcu te prelaznoj ili krunoj krivini. Pod strelicama se podrazumijeva maksimalno odstupanje krunog luka (krivine) od pripadajuih tetiva. Uvoenjem u upotrebu mjernih kola EM-80L ova veliina se mjeri u kvalitetu nove pruge ili u eksploataciji. I ovdje se primjeuje bitan pad kvaliteta u B rangu ocjene, a naroito u C kvalitetu, za sva podruja brzina. Tako je dat doprinos u brzom habanju ina i tokova te zamoru vozila i kolosijeka, uz porast buke kao fiziki odziv otrih kontakata i pojaanih tribolokih efekata.

2.6. Dijagrami geometrijskog stanja kolosjeka

Geometrisko stanje kolosjeka memorie se trajno u bazi podataka mjerenja koja se nalazi na hard disku raunarskog podsistema. Dijagrami svih parametara pregledaju se i analiziraju pomou softverskog paketa predvienog za ovu svrhu. Obezbeeno je pojedinano i grupno analiziranje parametara prikazanih u eljenom redoslijedu sa mogunostima kretanja po grafikonu, uveanja i umanjenja prikaza preciznog mjerenja i oitavanja vrijednosti parametara i stacionae u izabranoj taki, kao i generisanje kompletnog izvjetaja ili njegovih odabranih djelova u tampanoj formi. Brzina i kategorija pruge i maksimalna dozvoljena brzina na odreenoj stacionai dati su u preglednom obliku uz oznake stacionae. Poduna razmjera registrovanja maoe se birati u zavisnosti od potreba za koje se snima. Uobiajena je razmjera 1:5000, tj. 1 km pruge predstavljen je sa 200mm duine na dijagramu i ova razmjera koristi se za redovna ispitivanja. Za registrovanje pojedinih parametara usvojene su sledee razmjere: Za brzinu vonje razmjera 1 mm odgovara brzini od 4 km/h, mjeri se od nulte linije; Za ubrzanje razmjera registrivanja je 1:1 odnosno 1 mm odstupanja od nulte linije predstavlja ubrzanje od 0,09 g gdje je g=9,81 m/s Strjelica lijeve i desne ine prikazuju veliine strjelica u razmjeri 1:4 za mjernu bazu od 10 m, a veliina se registruje kao odstupanje od nulte linije. Nadvienje kolosjeka registruje visinski odnos ina u razmjeri 1:5, a veliina se mjeri od nulte linije.Veliine koje se u pojedinanom izvjetaju pojacljuju kao registrovane greke nadvienja u krivini predstavljaju odstupanja od proraunate srednje vrijednosti nadvienja u krivini. Vitopernost kolosjeka registruje se za mjernu bazu od 3,5 m u razmjeri 1:1, a veliine se mjere kao odstupanje od nulte linije. irina kolosjeka regisruje se kao odstupanje od normalne irine 1435 mm, a veliine se mjere kao odstupanje od nulte linije u razmjeri 1:1. Stabilnost kolosjeka za mjernu bazu od 5 m registruje se u razmjeri 1:1 i veliine se mjere kao odstupanje od nulte linije. Stacionaa ( preeni kilometri i hektrometri ) takoe se ucrtavaju na dijagramu.

2.7. Analiza stanja kolosjeka

U ugraeni analizator raunar prije poetka mjerne vonje upisuju se potrebni podaci. Veliine graninih odstupanja pojedinih parametara date su u tabelama 1 i 2. Za potrebe programa graninih vrijednosti pojedinih parametara koristi se kategorija pruge. Sve analize obavljaju se za usvojenu duinu polja od 1000m.

Kategorija pruge Parametar I 1 2 kolosjekairina Proirenje kolosjeka Suenje kolosjeka 3 3 II 3 3

C III 5 3 IV 8 3

3 4 5 6

Vitopernost kolosjeka 4 Smjer kolosjeka 2 Nadvienje kolosjeka 2 Stabilnost kolosjeka 2 4 5 5 4 5 5 5 8 10 6 7 9

Tabela 1 dozvoljene vrijednosti geometrije kolosjeka ( za prijem novih pruga i glavnih opravki )

Kategorija pruge Parametar

II

III 80>V>60 A B 2 5 4 C

IV V<60km/h A B C

V>100km/h 100>V>80 A B C A B C

kolosjekairina

1 2

Proirenje 3 kolosjeka Suenje kolosjeka

10 20 3 3 3 3

25 30 5 4 6 3

30 8 8 3

25 35 5 10

3 4 5 6

Vitopernost kolosjeka kratka baza 3,50 m Smjer kolosjeka Nadvienje kolosjeka Stabilnost kolosjeka

4 2 2 2

7 5 4 5

10 6 10 5 8 4

12 7

1 0 2 0 8 8

15 9

14 18

10 20 8 6 8 10 5 15 5

30 10 25 40 15 5 20 5 8 15

10 4

10 20

Tabela 2 Veliine graninih vrijednosti parametara geometrije kolosjeka ( vrijednosti u mm )

2.8. Zapisnik o stanju pruge pojedinani izvjetaj

U ovom izvjetaju analiziraju se pojedini parametri, kako oni registrovani na dijagramu, tako i neki raunski koji se prikazuju samo u izvjetaju. Registruju se sva prekoraenja graninih vrijednosti pojedinih parametara koja prelaze vrijednosti podgrupe C za zadatu kategoriju pruge. Prikazana su mjesta prekoraenja, njihove duine, najvea vrijednost i mjesta najvee vrijednosti, kao i kategorija pruge koja odgovara naenoj veliini prekoraenja. U izvjetaju se daju podaci za odsjek pruge duine 1 km za sljedee geometrijske parametre: vitopernost, nadvienje, suenje kolosijeka, irinu kolosijeka u pravcu i krivini.

2.9 Zbirni (zavrni) izvjetaj ocjena stanja kolosijeka

Ovaj izvjetaj prikazuje duinu kolosijeka u okviru posmatranog odsjeka pruge odreene duine (1 km) na kojoj su prekoraene granine vrijednosti jednog ili vie parametara za zadatu kategoriju pruge. Podaci se prikazuju po parametrima, za svaku podgrupu (A, B i C), a prikazan je i broj registrovanih greaka po svakom parametru i njihova ukupna duina. U zbiru UKUPNO prikazane su ukupne duine na kojima se javljaju prekoraenja u okviru posmatrane duine pruge (1 km).Ovi podaci slue za ocjenjivanje stanja kolosijeka. Na kraju izvjetaja sumarno su prikazani broj greaka i duine na kojima se javljaju po parametrima, kao i ukupan broj greaka i duina pruge s grekama za sve parametre po podgrupama A, B i C za cijelu mjerenu dionicu.

10

3. Zakljuak

Sve greke u kolosijeku, po pojedinim elementima geometrijskog stanja kolosijeka, dijele se na tri grupe: A vrijednosti po parametrima do kojih nije potrebno planirati i izvoditi radove, B vrijednosti zbog kojih treba planirati radove za njihovo otklanjanje, C vrijednosti koje su iznad eksploatacionih granica i koje zahtjevaju hitno otklanjanje ili smanjenje brzina. Stanje kolosijeka ocjenjuje se na osnovu ukupne duine greaka u grupama B i C na duini od 1 km. Stanje jednog kilometra pruge moe biti: vrlo dobro do 10 m greaka u grupi B i bez greaka u grupi C, dobro do 50 m greaka u grupi B i do 10 m greaka u grupi C, zadovoljavajue do 250 m greaka u grupi B i do 25 m greaka u grupi C, nezadovoljavajue preko 250 m greaka u grupi B i preko 25 m greaka u grupi C.

11

Literatura:

1. Relja Jovanovi, Marko Vasiljevi : Ispitivanje pruga i vozila,

Saobraajni fakultet, Doboj 2008. 2. Milo Ivi : eleznike pruge, Univerzitetski udbenik, Saobraajni fakultet, Beograd, 2005. 3. Uputstvo 339J o jedinstvenim kritetijumima za kontrolu stanja pruga na mrei J, ZJ, Beograd, 2001.

12

Prilozi

13