SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZ TRAVNIK

FAKULTET PRAVNIH NAUKA

STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: I CIKLUS, III GODINA
SMJER: OPE PRAVO

IZVORI MEUNARODNO PRIVATNOG PRAVA

SEMINARSKI RAD

Travnik, 16.07.2014. god.

SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZ TRAVNIK

FAKULTET PRAVNIH NAUKA
STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: I CIKLUS, III GODINA
SMJER: OPE PRAVO

IZVORI MEUNARODNO PRIVATNOG PRAVA

SEMINARSKI RAD

IZJAVA: Ja Deni Sefer student Sveuilita/Univerziteta Vitez Travnik,

Indeks broj: 0098/11-ROP odgovorno i uz moralnu i akademsku odgovornost izjavljujem da
sam ovaj rad izradio potpuno samostalno uz koritenje citirane literature i pomo profesora
odnosno asistenata.

STUDENT: Deni Sefer

PREDMET: Meunarodno privatno pravo
ASISTENT: Mr. Emir Suduka

SADRAJ
1.

UVOD......................................................................................................... 1

2.

IZVORI MEUNARODNOG PRIVATNOG PRAVA............................................2

3.

2.1.

Unutranji izvori meunarodnog privatnog prava................................2

2.2.

Meunarodni izvori meunarodnog privatnog prava...........................3

HIJERARHIJA IZVORA MEUNARODNOG PRIVATNOG PRAVA.....................12

Z A K Lj U A K.............................................................................................. 13
LITERATURA:................................................................................................... 14

1. UVOD
Meunarodno privatno pravo je unutranja grana prava svake drave, iji su formalni
pravni izvori Ustav i zakoni. Uprkos tome to su pojedina pitanja ove problematike
djelimino regulisana i nadnacionalnim pravnim pravilima, meunarodno privatno pravo
nije neko naddravno ili meunarodno pravo.
Izvori meunarodnog privatnog prava su dvojaki, tako da obuhvataju unutranje propise i
meunarodne ugovore, dok ostali izvori meunarodnog prava ne predstavljaju formalne
izvore u kontekstu ove grane prava. Formalne izvore meunarodno privatno pravo ima u
obiajima, sudskoj praksi i pravnoj doktrini.
Dvostruki karakter izvora ove pravne grane ukazuje na sloenost primjene relevantnog
izvora i utvrivanja njegove sadrine, kao i na pravila o hijerarhiji odnosno prioritetu u
njihovoj primjeni.

2. IZVORI MEUNARODNOG PRIVATNOG PRAVA

2.1.

Unutranji izvori meunarodnog privatnog prava

U unutranje izvore meunarodnog privatnog prava spadaju: Ustav, zakoni, podzakonski

akti, sudska praksa, obiaji i pravna nauka. U zemljama precedenskog prava primarni
izvor prava je sudska praksa, koja u drugim zemljama nema karakter formalnih pravnih
izvora, ve su to prevashodno zakoni i podzakonski akti.
Manji broj zemalja ima kodifikovano meunarodno privatno pravo, dok vei broj drava
pravila iz meunarodnog privatnog prava nalazi u pojedinim zakonima sadranim u
materijalnom pravu tj. u graanskim zakonicima. Posebne kodifikacije meunarodnog
privatnog prava u Evropi imaju: Albanija, Austrija, Azerbejdan, Belgija, Bosna i
Hercegovina, Bugarska, eka, Hrvatska, Italija, Lihtentajn, Maarska, Nemaka,
Poljska, Rumunija, Slovenija, Srbija, Turska, vajcarska. 1
Van Evrope, posebnu kodifikaciju meunarodnog privatnog prava imaju: Japan, Juna
Koreja, Severna Koreja, Kuvajt, Madagaskar, Tajvan, Tajland, Venecuela. 2
Drugu grupu ine zemlje koje nemaju ratifikovano meunarodno privatno pravo, ve su
joj ta prava regulisana u zakonima graanskog prava. Drave ije su odredbe
meunarodnog privatnog prava sadrane u Graanskim zakonicima su Alir, Argentina,
Brazil, Burkine Faso, ile, Egipat, Francuska, Gabon, Grka, Irak, Kvebek, Kina,
Portugalija, Ruska Federacija, panija i dr. 3

Marija Krvavac, Meunarodno privatno pravo, K. Mitrovica 2010, str. 48.

Ibidem, str. 48.

Ibidem, str. 49.

Zemlje common law sistema u svojstvu izvora meunarodnog privatnog prava prihvataju
zakone, sudske odluke i pravnu doktrinu. Sudska praksa je od znaaja u procesu stvaranja
obiajnog prava i u drugim pravnim sistemima, ali je za drave anglosaksonskog prava
karakterisino da se sistem meunarodnog privatnog prava skoro u potpunosti zasniva na
sudskoj praksi.4

2.2.

Meunarodni izvori meunarodnog privatnog prava

Razlike nacionalnih pravnih sistema u okviru kojih se odvijaju privatnopravni odnosi,

stvaraju podlogu za pravnu nesigurnost i nepredvidivost rjeenja, to usporava nesmetan
razvoj drutvenoekonomskih odnosa meu dravama. Unifikacija meunarodno
privatnog prava na optem nivou nuno bi znaila eliminisanje problema sukoba zakona.
Do nje nije dolo ali su znaajna nastojanja da se udovolji zahtjevima prakse za jednakim
rjeenjima. Polazei od primarne svrhe meunarodnog privatnog prava unifikacijom
kolizionog prava tite se opravdana oekivanja stranaka. U nekim zemljama
meunarodno privatnopravna regulativa polazi od meunarodnih izvora normi, ili je
doslovno ine preuzeti meunarodni pravni dokumenti (multilateralni i bilateralni
sporazumi).
Najpoznatiji viestrani ugovori u ovoj materiji rezultat su aktivnosti Hake konvencije za
meunarodno privatno pravo, kao najznaajnije meunarodne institucije u procesu
unifikacije pravila meunarodnog privatnog prava. Pored ovih, reletivni meunarodni
izvori meunarodnog privatnog prava jesu i ugovori zakljueni pod okrinjem Savjeta
Evrope i Evropske Unije, zatim konvencije usvojene po okrinjem Meunarodne komisije
za lina stanja, konvencije Skandinavskih zemalja, i ugovori Interamerike konferencije
za meunarodno privatno pravo i ugovori iz Montevidea, te Kodeks Bustamante.

Ibidem, str. 50.

Bitan segment djelatnosti Hake konferencije za meunarodno privatno pravo jeste

priprema, formulisanje i usvajanje konvencija, izvora unifikovanog meunarodnog
privatnog i meunarodnog procesnog prava. Konferencija djeluje pod okriljem holandske
vlade na temelju Statuta. Znaaj Hakih konvencija ogleda se u regulisanju mnotva
razliitih aspekata privatnopravnih odnosa i u velikom broju drava koje su se obavezale
posredno ili neposredno, inkorporisale konvencijska rjeenja u svoj pravni sistem. 5 U
periodu poslije drugog svetskog rata usvojeno je vie konvencija:

Konvencija o graanskom sudskom postupku iz 1954.

Konvencija o pravu koja se primjenjuje na meunarodnu kupoprodaju tjelesnih

pokretnih stvari iz 1955.

Konvencija o ureenju sukoba zakona izmeu prava drevljanstva i prava

prebivalita iz 1955.

Konvencija o priznanju pravne linosti stranih preduzea, udruenja i institucija iz

1956.

Konvencija o pravu koje se primjenjuje na prenos vlasnitva u sluaju

meunarodne kupoprodaje tjelesnih pokretnih stvari iz 1958.

Konvencija o nadlenosti ugovorenog suda u sluaju meunarodne kupoprodaje

tjelesnih pokretnih stvari iz 1958.

Konvencija o pravu koje se primjenjuje na obaveze izdravanja prema djeci iz

1956.

Konvencija o priznanju i izvrenju odluka koje se tii obaveza izdravanja prema

djeci iz 1958.

Konvencija o sukobu zakona u pogledu forme testamentarnih odredaba iz 1961.

Za godinu osnivanja ove Konferencije uzima se 1893.g. kada je u Hagu odrana

konferencija posveena regulisanju razliitih pitanja meunarodnog privatnog prava,
na inicijativu holandskog pravnika Tobiasa Asera

Konvencija o nadlenosti organa i pravu koje se primjenjuje u pogledu zatite

maloljetnika iz 1961.

Konvencija o ukidanju potrebe legalizacije stranih javnih isprava iz 1961.

Konvencija o nadlenosti, mjerodavnom pravu i priznanju odluka o usvojenju iz

1965.
Konvencija o dostavljanju u inostranstvo sudskih i vansudskih akata u graanskim
i trgovakim stvarima iz 1965.

Konvencija o sporazumu o izboru suda iz 1965.

Konvencija o priznanju i izvrenju stranih odluka u graanskim i trgovakim

stvarima iz 1971.
Dodatni protokol uz konvenciju o priznanju i izvrenju stranih odluka u
graanskim i trgovakim stvarima iz 1971.

Konvencija o priznanju razvoda i rastave od stola i postlje iz 1970.

Konvencija o izvoenju dokaza u inostranstvu u graanskim i trgovakim

stvarima iz 1970.

Konvencija o zakonu koji se primenjuje na drumske saobraajne nezgode iz 1971.

Konvencija o pravu koje se primenjuje u pogledu odgovornosti proizvoaa za

svoje proizvode iz 1973.

Konvencija o meunarodnom raspracljanju zaostavtine umrlih iz 1973.

Konvencija o priznanju i izvrenju odluka o obavezi izdravanja iz 1973.

Konvencija o pravu koje se primjenjuje na obavezu izdravanja iz 1973.

Konvencija o mjerodavnom pravu za branoimovinski reim iz 1978.

Konvencija o zakljuenju braka i priznanju valjanosti braka iz 1978.

Konvencija o mjerodavnom pravu za ugovore o zastupanju iz 1978.

Konvencija o graanskopravnim aspektima meunarodne otmice djece iz 1980.

Konvencija o olakanju meunarodnog pristupa sudovima iz 1980.

Konvencija o pravu koje se primjenjuje na trust i njegovom priznanju iz 1985.

Konvencija o pravu koje se primjenjuje na ugovore o meunarodne ugovore iz

1986.

Konvencija o pravu koje se primjenjuje na nasljeivanje za sluaj smrti iz 1989.

Konvencija o zatiti djece i saradnji u stvarima meunarodnog usvojenja iz 1993.

Konvencija o nadlenosti, mjerodavnom pravu, priznanju i izvrenju i saradnji u

stvarima roditljske odgovornosti i mjerama za zatitu djece iz 1996.

Konvencija o meunarodnoj zatiti odraslih lica iz 2000.

Konvencija o mjerodavnom pravu za odreena prava u pogledu vrijednosnih

papira koje dre posrednici iz 2006.
Konvencija o sporazumu o izboru suda iz 2005.6

a) Unifikacija u okviru Savjeta Evrope

6

Podaci o Hakim konvencijama na adresi www.hcch.net 23.07.2014.

Savjet Evrope je osnovan u cilju jaanja demokratskih principa, razvoja ljudskih prava i
jaanja pravnih okvira drava lanica. To je imalo uticaja na plodonosnu aktivnost
Savjeta Evrope u sferi unifikacije prava. Konvencija o zatitti ljudskih prava i temeljnih
sloboda predstavlja jedan od najznaajnijih dokumenata za ostvarivanje koncepta optih
prava i ljudskih sloboda na tlu Evrope. Pitanje unifikacije meunarodnog privatnog prava
Savjeta Evrope preputa Hakoj konvenciji, tako da konvencije koje su usvojene pod
njegovim okriljem ne predstavljaju unifikaciju kolizionog prava, ve se njima ureuju
pojedini privatno pravni odnosi sa meunarodnim elementima. Meu tim ugovorima su:
Evropska konvencija o obavjetenju o stranom pravu iz 1968; Evropska konvencija o
osloboenju od legalizacije isprava koje izdaju diplomatski i konzularni predstavnici iz
1971.; Evropska konvencija o imunitetu drava iz 1972.; Evropska konvencija o
dostavljanju zahtjeva za meunarodnu pavnu pomo iz 1997.; Evropska konvencija o
priznanju i izvrenju odluka o staranju o djeci i ponovnom uspostavljanju odnosa staranju
iz 1980.; Evropska konvencija o steaju iz 1990.; konvencija o izbjegavanju apatridije u
sluaju sukcesije drave iz 2006.
b) Unifikacija u okviru Evropske unije
Nakon zakljuivannja Rimskih ugovora iz 1957. godine pristupilo se ujednaavanju
prava na temelju pravila konvencijskog prava. Pristupajui unifikaciji Komisija Evropske
zajednice je pola od preduslova neophodni za ujednaavanje nacionalnih pravila,
odnosno od slinih stanovita drava lanica u pogledu toga ta se njom eli postii, kao i
od pravnih zahtjeva kojima se mora udovoljiti primjenom odreenog kolizionog rjeenja.
Postiui saglasnost lanica o potrebi unifikacije, osnovnoj svrsi i ciljevima pod okriljem
Evropske zajednice je usvojena: Evropska konvencija o meusobnom priznanju
trgovakih drutava i pravnih lica iz 1968.; Briselska konvencija o sudskoj nadlenosti i
priznanju i izvrenju odluka u graanskim i trgovakim stvarima iz 1968., koja je
Luganskom konvencijem iz 1988. godine proirena i na zemlje Evropskog slobodnog
trita. 7
Usvajanjem Amsterdamskog Ugovora o Evropskoj zajednici iz 1997. godine naputa se
konvencijski sistem ujednaavanja prava. Ovim ugovorom je dalja unifikacija prava
7

Marija Krvavac, Meunarodno privatno pravo, K. Mitrovica 2010, str 54.

povjerena Savjetu Evrope, u okviru koje je i ujednaavanje pravila meunarodnog

privatnog prava i meunarodnog procesnog prava instrumentima evropskog sekundarnog
prava. Savjet Evrope je nadlean da donosi mjere u oblasti pravne saradnje u graanskim
stvarima izmeu drava, ija je svrha ujednaavanje kolizionih pravila i pravila o
nadlenosti drava ugovornica. Time je stvoren pravni osnov da Briselske konvencije
budu pretoene u Uredbu Savjeta br. 44/2001 o sudskoj nadlenosti, priznanju i izvrenju
odluka u graanski i trgovakim stvarima; Uredbu br. 1347/2000 o nadlenosi i priznanju
i izvrenju odluka u branim predmetima i u postupku o roditeljskoj odgovornosti za
zajedniku djecu branih drugova, derogirana novom uredbom br. 2201/2003 o
nadlenosti priznanju izvrenju odluka u branim predmetima i postupku o roditeljskoj
odgovornosti za zajedniku djecu branih drugova. Pored ovih donijeta je i uredba
1346/2000 o steaju; Uredba br. 1346/2000 o dostavljanju sudskih i vansudskih akata u
graanskim i trgovakim predmetima u dravama ugovornicama; Uredba br. 120-6/2001
o saradnji izmeu sudova drava ugovornica u predmetu izvoenja dokaza; Uredba br.
593/2008 o pravu mjerodavnom za ugovorne obaveze; Uredba br. 864/2007 o
mjerodavnom pravu za vanugovorne obaveze u Evropskoj uniji.
U skladu sa naelom direktne primjene izvora komunitarnog prava u dravama lanicama
EU Uredbe se primenjuju na podruju svih drava lanica.
Rad na ujednaavanju meunarodnog privatnog prava u okviru Evropske unije tek
predstoji a u pripremi je regulativa u branoimovinskim predmetima kao i u nasljednim
predmetima. Stvaranje jedinstvenog pravnog prostora regulativom prava EU ima
reginalni karakter. Evropska Unija, kao regionalna meunarodna organizacija, postavlja
jurisdikcione standarde koji bi se mogli primjeniti i na meunarodnom planu. Uredbama
se u okviru meunarodnog privatnog prava EU ureuju graanski trgovaki inperativni
odnosi.8

c) Unifikacija u okviru Meunarodne komisije za graanska stanja

Marija Krvavac, Meunarodno privatno pravo, K. Mitrovica 2010, str 54.

U okviru aktivnosti koje su za rezultat trebale da imaju unifikaciju cjelokupnog privatnog

prava, u Amsterdamu je 1950. godine osnovana Meunarodna komisija za graanska
stanja. Prevashodni cilj ove komisije bio je pruanje razliitih mogunosti i olakica u
ureivanju statusa dravljana jedne drave u drugoj. Svrha osnivanja ove komisije je
olakanje meunarodne saradnje u predmetima povodom graanskih stanja, koja za
svakog lana meunarodne zajednice predstavljaju pitanja od najveeg znaaja. U tom
smislu bilo je potrebno da se usvoje pravila koja bi olakala razmjenu informacija izmeu
nadlenih slubi razliitih drava. 9
Komisija je do sada donijela vei broj konvencija meu kojima su: Pariska konvencija o
davanju odreenih izvoda iz matinih knjiga o graanskom stanju iz 1956.;
Luksemburka konvencija o besplatnom izdavanju isprava o graanskom stanju i
ukidanju potrebe nihove legalizacije iz 1957.; Pariska konvencija o olakanju zakljuenja
braka u inostranstvu iz 1964.; Beka konvencija o pozakonjenju putem braka iz 1970.;
Minhenska konvencija o izdavanju certifikata o branoj sposobnosti iz 1980.; Lisabonska
konvencija o izdavanju certifikata o dravljanstvu iz 1999.; Beka konvencija o priznanju
odluka kojim se konstatuje promjena pola iz 2000.; Antalijska konvencija o priznavanju
prezimena iz 2005.g. Zemlje Skandinavlja su izvrile unifikaciju pravila posebne
regulative u oblasti braka, usvajanja i starateljstva. U tu svrhu, usvojena je Konvencija o
naplaivanju alimentacionih obaveza; Konvencija o kolizionopravnim odredbama o
braku, usvajanju i starateljatvu; Konvencija o steaju; Konvencija o priznanju i izvrenju
graanskih odluka; Konvencija o nasljeivanju, testamentu i podjeli ostavine.

Do 2006.g. lanice Komisije su: Austrija, Belgija, Francuska, Grka, Holandija,

Hrvatska, Italija, Luksemburg, Maarska, Nemaka, Poljska, Portugalija, panija,
vajcarska, Turska, Ujedinjeno Kraljevstvo.

10

Na tlu Latinske Amerike unifikacija meunarodnog privatnog prava se vezuje za Kodeks

Bustamente i ugovore iz Montevidea, Kodeks Bustamante je ugovor potpisan u Panami
1926. godine na konferenciji Panamerike unije od strane dvadeset latinoamerikih
drava. Ovaj dokument predstavlja obimnu kodifikaciju koja kroz 431 lan ureuje
pitanja graanskog, trgovakog, procesnog prava sa meunarodnim elementima i
meunarodnog krivinog prava. Odredbe Kodeksa grupisane su s obzirom na to da li
neko lice vezuju po osnovu dravljanstva ili prebivalita ili se primjenjuju na sva lica na
odreenom podruju, kao i na odredbe koje se primjenjuju na temelju volje stranaka.
Sporazum iz Montevidea obuhvataju ugovore o graanskom, procesnom i trgovakom
pravu iz 1889. godine, sporazum o izvrenju stranih odluka iz 1911. godine i konvencije
iz 1940. godine koje su zamjenile predhodne konvencije. Konvencijskim pravom su
regulisana pitanja politikih izbjeglica, intelektualne svojine, meunarodnog graanskog
prava, meunarodne trgovake plovidbe, meunarodnog krivinog prava i meunarodnog
procesnog prava.
Organizacija amerikih drava, kao regionalna meunarodna organizacija, nastoji da
razvija i unifikuje meunarodno pravo uopte i zakonodavstvo razliitih amerikih drava
u oblasti privatnog prava. Unifikacija meunarodnog privatnog prava u okviru ove
organizacije temelji se na konvencijskom pravu, iji su izvori Konvencija o pravu koje se
primjenjuje na meunarodne ugovore iz 1994.; Konvencija o mjerodavnom pravu i
meunarodnoj nadlenosti u stvarima vanugovorne odgovornosti u graanskim stvarima.
d) Unifikacija meunarodnog privatnog prava u okviru OUN
Meunarodna Organizacija Ujedinjenih Nacija preko svojih specijalizovanih tijela, od
osnivanja do danas, nastoji da kodifikuje meunarodno pravo. U skladu sa tim je i
impozantan broj meunarodnih ugovora u pojedinim oblastima pravnih odnosa.

11

Za unifikaciju privatnog i trgovinskog prava sa elementom inostranosti od naroitog

znaaja je rad Komisije za meunarodno trgovinsko pravo (United Nations Commission
on International Trade Law UNCITRAL) i Meunarodnog instituta za unifikaciju
privatnog prava (International Institute for Unification of Private Law UNIDROIT),
osnovanog pod okriljem Drutva naroda. U materiji meunarodnog privatnog prava
usvojene su znaajne multilateralne konvencije, ija je svrha jednostavna meunarodna
pravna saradnja i ostvarivanje naela pravne sigurnosti. Rukovodei se time usvojene su:
enevska konvencija o meunarodnom priznanju prava na vazduhoplovima (1948.);
enevska konvencija o statusu izbjeglica (1951.); Protokol o statusu izbjeglica (1967.);
Njujorka konvencija o pravnom poloaju lica bez dravljanstva (1956.); Konvencija o
ostvarivanju zahtjeva za izdravanje u inostranstvu (1956.); Njujorka konvencija o
priznanju i izvrenju stranih arbitranih odluka (1958.); Evropska konvencija o
meunarodnoj trgovakoj arbitrai (1961.).10
Specijalizovana komisija Generalne skuptine za meunarodno trgovinsko pravo
priprema meunarodne ugovore, donosi Model-zakone ija je svrha usvajanje jasnih i
sveobuhvatnih pravila koja su izraz savremenih standarda u odreenoj oblasti i koja bi
mogli da prihvate razliiti pravni i ekonomski sistemi u svijetu; Pravila i Zakonodavne
vodie. Meunarodni institut za unifikaciju privatnog prava, takoe, priprema
meunarodne ugovore, model-zakone, zakonodavne vodie, ali je posebno znaajna
izrada specifinih naela tj. principa, usvojenih pod naslovom Principi za meunarodne
trgovinske ugovore i Principi evropskog ugovornog prava. Naela i principi
meunarodnog instituta za unifikaciju privatnog prava u znaajnoj mjeri doprinose
unifikaciji i harmonizaciji ugovornog prava, ija je svrha prevazilaenje razlika
nacionalnih prava u meunarodnim privatnopravnim i meunarodnim trgovinsko
pravnim odnosima.11

10

Marija Krvavac, Meunarodno privatno pravo, K. Mitrovica 2010, str 57.

11

Ibidem, str. 58.

12

3. HIJERARHIJA IZVORA MEUNARODNOG PRIVATNOG

PRAVA
Pitanje hijerarhije izvora meunarodnog privatnog prava postavlja se u situacijama kada
unutranji i meunarodni izvor isto pravno pitanje reguliu na razliite naine, ili ako je
ono razliito regulisano u dvostranom i viestranom ugovoru koji obavezuju jednu
zemlju, kao i kada su razlike izraene u pravilima dva viestrana ugovora. Pravni osnov
za primjenu meunarodnog ugovora ine Ustavne odredbe. Prema Ustavu potvreni
meunarodni ugovori, koji nisu u suprotnosti sa Ustavom imaju primat nad unutranjim
pravom. Ratifikovani meunarodni ugovori su dio unutranjeg pravnog poretka i u
hijerarhiji izvora meunarodnog privatnog prava imaju jau pravnu snagu. Primjena ovog
pravila potvrena je u praksi domaih sudova.
Zakonodavac predvia da je primjena meunarodnih ugovora primarna u odnosu na
domae kodifikacije, ime je potvren primat meunarodnih izvora meunarodnog
privatnog prava. Shodno ZMPP, odredbe tog zakona se ne primjenjuju na privatnopravne
odnose sa elementom inostranosti ako su oni regulisani drugim saveznim zakonom ili
meunarodnim ugovorom.
U pogledu hijerarhije izvora meunarodnog privatnog prava meusobni odnos
meunarodnih ugovora, ili kako ga neki teoretiari nazivaju sukob konvencija,
predstavlja posebno pitanje. Meusobni odnos sukcesivno donijetih meunrodnih
ugovora ureuju pravila kodifikovanog meunarodnog ugovornog prava, djela
meunarodnog javnog prava, sadrana u Bekoj konvenciji o ugovornom pravu. U skladu
sa optim pravilima, ukoliko viestrani meunarodni ugovori sukcesivno ureuju istu
materiju kasniji ugovor ima primat u odnosu na raniji, osim kada u njemu postoje
odredbe o redosledu primjene. Ukoliko je isto pitanje regulisano viestranim i dvostranim
ugovorom, prema jednom shvatanju primat ima dvostrani jer se u odnosu na viestrani
javlja kao lex specialis, pri emu se otvara problem utvrivanja identiteta pravnog odnosa
tj. da se nesumnjivo radi o istom pravnom odnosu regulisanom u oba teksta ugovora. 12

12

Stanivukovi M., ivkovi M, Meunarodno privatno pravo, Beograd 2004, str. 77

13

Z A K Lj U A K
Kodifikovano opte naddravno meunarodno privatno pravo ne postoji pa je realno
oekivati da u regulativi razliitih pitanja ove grane prava postoje znaajne i brojne
pravne praznine. U tom pogledu, na ZMPP predvia da e u nedostatku odgovarajueg
rjeenja u tom zakonu, supletorno primjenjivivati njegove odredbe i naela, naela
domaeg pravnog poretka i naela meunarodnog privatnog prava.
Iz toga proizilazi da se zakonodavac izriito vezuje za prethodni lan (l.1.st.1.), prema
kojem ZMPP sadri pravila o odreivanju mjerodavnog prava za statusne, porodine i
imovinske odnosno druge materijalnopravne odnose sa meunarodnim elementom, to
znai da se norma o popunjavanju pravnih praznina odnosi na oblast sukoba zakona.
Organ koji treba da primjeni pravo ima zadatak da pronae odgovarajue rjeenje za
pitanje koje nije normirano, pri emu nema obavezu da se pridrava redoslijeda izloenog
u zakonu. Principi i naela na temelju kojih nadleni organ treba da pronae
odgovarajue rjeenje, nesporno upuuje na primjenu opte prihvaenih rjeenja
uporednog meunarodnog privatnog prava. Jedno od njih je i naelo najtjenje
povezanosti sluaja sa odreenom dravom, budui da sadri opti princip primjenjivosti
zakona u sluajevima koje svojim normama pokriva meunarodno privatno pravo.
Teorija postoji da sistematizuje temeljne principe i naela domaeg pravnog poretka i
opta naela meunarodnog privatnog prava. Opte prihvaena naela meunarodnog
privatnog prava proizilaze iz pozitivnih normi nacionalnih zakona razliitih zemalja. Za
sud su posebno znaajna naela na kojima poiva rjeenje problema pravne praznine u
dravama koje imaju pravni sistem blizak naem. Ta okolnost iziskuje uporednopravno
istraivanje i odgovarajuu strunost sudije, kao i drugih organa koji primjenjuju norme
ove pravne discipline. Uprkos kodifikovanim pravilima kojima se detaljno ureuje oblast
nadlenosti domaeg pravosua tj. materija sukoba jurisdikcija, postoji mogunost
problema popunjavanja pravnih praznina. Kada je rije o privatnim pravima stranaca
relevantno je o kom pravu se radi i da li je ono opte pravo, te podlijee primjeni
meunarodnog prava, dok se u suprotnom utvruje diplomatski resiprositet ili neki drugi
uslov koji se uobiajeno ne trai od domaih lica u identinoj situaciji. U krajnjem
sluaju treba analogno primjeniti norme o slinim pravima i naela unutranjeg prava.

14

LITERATURA:
KNJIGE:
-

Marija Krvavac, Meunarodno privatno pravo, K. Mitrovica 2010.

Stanivukovi M., ivkovi M, Meunarodno privatno pravo, Beograd 2004.

Internet :
-

www.hcch.net

15