Ben Hasan'n Diliyim

Prof.Dr. Arif SARSILMAZ / Biyoloji - Kasm 2000

Hasan, bugne kadar hep senin nmna konuurdum ve senin isteklerini, sevinlerini, zntlerini, takdir
veya nefret hislerini muhataplarna bildirirdim. inden geen hislere, beyninde dolaan eitli fikirlere
tercman olurdum. zin verirsen bugn kendi kendimi anlatacam. Zannetme ki dier karde organlar
kskandm. Aksine biz birbirimizi kskanmayp, gsz olanmza yardm eder ve dayanma iinde,
Rabb'imizin emrettii ekilde iimizi yaparz. Bizim birbirimize stnlmz yoktur. Her birimiz kendi
vazifelerimize uygun biim ve hususiyetlere sahip olarak yaratldmzdan, bizim birbirimize gre eksiklik
veya fazlalmzdan sz edilemez. nk hibirimizde abes birey gremezsin. Sadece ben de dier
organlardan geri kalmadm gsterip, senin krn nimet hisleriyle biraz tefekkr etmeni istedim.
Bazlar beni azn iinde, yerinde duramayan kaba bir et paras gibi grebilirler. Halbuki hi de yle basit
bir et paras deilim. Usta hekimler benim rengime bakarak bile baz hastalklarn tehisinde bilgi sahibi
olabilirler. Mesel ateli hastalklarda beyazlamam, tifoda koyu kahverengi olmam, mantar hastalklarnda
siyahlamam, demir eksiklii, kanszlk ve B grubu vitaminlerinden nikotinik asit eksikliinde st yzeyimin
przsz bir yap gstermesi ok bilinen belirtilerdir. lk akla gelen vazifemi sorarsan; herhalde seni ve
btn insan nev'ini hayvanlardan ayrc hususiyetiniz olan lisan kabiliyetinizi ortaya karan bir konuma
leti oluumu sayabilirim. Tabi ki bu konuma kabiliyetinin hepsi bana bal bir hdise deil. Hereyden
nce en byk otorite olan beyin, birok organnn olduu gibi benim de koordinatrm olduu iin
konuma esnasndaki btn hareketlerimi dzenliyor. Ayrca, dilerin, dudaklarn ve en nemlisi
grtlandaki ses tellerin ve bu telleri titretiren hava pompas olan
akcierlerin konuabilmen iin bana yardmc oluyorlar. Grdn gibi sadece konuabilmen iin ka organ
birlikte yardmlayoruz.
kinci olarak, Allah (cc)'n verdii saysz meyvelerin, lezzetli yiyeceklerin tadn idrak edebilmen iin bir
kapc ve kontrolrlk vazifem vardr. Bu sayede yiyecek zannederek vcuduna almak istediin herhangi bir
bitki veya hayvan rnnn mahiyeti hakknda fikir sahibi oluyorsun. Eer ben olmasaydm, karnn
doyurmak niyetiyle azna aldn birok zehirli otu yutarak lebilirdin. Halbuki ben, tad ac ve lezzeti kt
olan birok maddenin ayn zamanda zehirli ve zararl olduunu daha dokunur dokunmaz anlyorum ve
azndakini tkrmen iin seni ikaz ediyorum. Tatl ve lezzetli yiyecekleri yediinde ise onlar sana ihsan
eden Kudreti Sonsuz Rabb'imizi hatrlayp kretmene vesile oluyorum. Fakat benim bu tat ve lezzete
dknlm senin iin ayrca bir imtihan vesilesi olduu iin dikkat etmelisin ve iradene sahip olmalsn.
Yaratc'm benim bu ynm senin nefsinle irtibatlandrarak ruh terbiyen ve manev ykselmen iin bir
basamak tekil etmi. Eer nefsinin tuzana der de benim lezzet ve tat alma fonksiyonumu ktye
kullanrsan, yani bedenine zarar verecek derecede yer iersen, sonra zararn sen ekersin; ben vazifem
gerei hereyin tadn alrm, ama iradeni ortaya koyarak dayanmak ve nefsine malup olmamak senin iin.
Baklava diliminden bir tane de yesen, on tane de yesen ben asla dur diyemem, hepsinin tadn alrm, sakn
ola bu hususta beni sulama!
ok kiinin bilmedii bir vazifem daha vardr. Az boluundaki hareketim ile negatif basn meydana
gelmesine sebep olurum. Negatif basn ne ie yarar diye mi soruyorsun? Bilhassa bebeklerin annelerini
kolay emebilmeleri iin bu basn arttr. Bu sayede emme hareketine yardmc olurum.
Ayrca herkesin bildii gibi ineme ve yutma hareketlerinde ok nemli fonksiyonlar grrm. Aldn
gdalar aznn iinde evirir, har makinesi gibi kartrr, tkrk bezlerinin salglaryla iyice slanp
yumuamalarn temin eder ve onlarn yutulacak hle gelmesini salarm. Yutma srasnda da bu lokmalar
arkaya doru iterek yutaa gnderirim. Bu ileri yaparken ok dikkatli olmak zorundaym; en kk bir
hatada dilerin beni srabilir ve cann yanabilir.
Bu kadar ii aksatmadan yerine getirebilmem iin muhakkak ki Yaratc'mn bana ince sanatl doku ve
hcrelerden ina edilmi uygun bir yap ihsan etmesi gerekir. Zaten hibir ii bo ve abes olmayan Rabb'im
btn ilere uygun hususiyetlere sahip estetik harikas bir donanm vermitir. Ana gvdem i ie gemi her

dorultuda uzanan sekizi ift 17 kastan yaplm olup, aralarnda ya dokusu ve bir miktar salg bezleri de
bulunur. Senin vcudunda en ok eklini deitirebilen bir organm. Her tarafa serbest hareket edebilmem
iin bol saydaki gl kaslarmn zeri mukoza adn verdiiniz rt epiteli ile kapldr. st veya srt
ksmmda przl gibi grdnz kntlar papilla adn alr. Bu papillalar birka tip ve ekillerde olup,
senin tat alman salayan duyu tomurcuklar ve benim devaml slak kalmama yardmc olan salg bezleri bu
papillalarda yer alrlar. Boyumun ilk te birlik ksm olan kk tarafmda ters V harfi eklindeki bir snrdan
sonra bu papillalar bulunmaz. Bu ksmda bol miktarda dil bademcikleri olarak bilinen lenf dokusu ve salg
bezleri yer alr. Bu sayede azndan giren birok mikrop bu ksmda tutularak zararsz hle getirilir. Srt
ksmmda yer alan papillalar ekillerine gre isim alrlar. pliksi (philliform) papillalarmda tat alma
tomurcuklar bulunmaz. Bunlar sadece gdalarn hareketine yardmc olacak ekilde przl bir srtnme
sath tekil ederler. Bunlarn yardmyla dilerin tarafndan paralanm, tkrkle slatlm yemek
paralarn kolay yutulabilecek lokmalar hline getiririm. pliksi papillalarn arasna dalm olan mantars
papillalar (fungiform) dm eklinde olup srt ksmmn orta blgesinde yer alrlar ve tat alma tomurcuklar
tarlar. Sayca en az ve en byk olanlar ise yukarda szn ettiim ters V eklindeki kk ksmmn snrn
tekil edenlerdir. Aa yukar 13 kadar olan bu byk papillalara anaks papillalar (circumvallat) ad
verilir. Bunlar da tat tomurcuklar tarlar. Mantars papillalar zerindeki her tat tomurcuunda 50-75 kadar
alc hcrem bulunur ve bunlarn mrleri 7-10 gn kadar sren bir hayat periyodunda son bulur. Scak ve
asitli yiyeceklerle lenlerin yerine yenileri yaratlarak tat alma sinirimin dallarna tekrar balanrlar. Tat
alclarnn herhangi bir maddenin tadn alabilmesi iin o madde suda eriyerek znm olmaldr. Onun
iin azna aldn kuru bir eyin tadn hemen hissedemem. Ancak slanp bir miktar eridikten sonra bir
kimya lboratuarndan ok daha hassas baz tahlillerin ok ksa zamanda yapld tat alc hcrelerim bu
kimyev uyarty elektrik akmna evirerek senin beynine iletir. Bu elektrik uyarts beyinde tat duyusunun
idrak edilmesini salar.
ok eitli tatlar olduu hlde esas olarak drt ana tat grubu vardr. Tatlya hassas olan alclar benim
ucumda toplanmlardr. Tuzluya hassas olanlar ise st ksmmda geni bir alanda dzenli dalm
gsterirler. Acya hassas olanlar arka ksmmda, ekiye hassas olanlar ise kenar blgelerimde dalmlardr.
U ksmmdan az tabanna kadar olan alt ksmm kaplayan mukosa, papillalar olmayan przsz bir
tabakadr. ok sayda kan damar beni beslemek iin bu dip ksmdan iime giri yapt iin alt ksmm
morumsu renktedir. Bu arada sizlerin bazen kullandnz bir tabir olan "dilin kemii yoktur" sznn de
aslnda yanl olduunu belirteyim. Benim de bir kemiim var, ama n ksmmda olmadndan hareketime
engel olmuyor ve senin aklna ne gelirse ben de sylyorum. Halbuki ben kk ksmmdaki kaslar ve ba
dokusu ile kendime ait olan atal eklinde bir kemie (os hyoideus) salam bir ekilde balym. Bu kemik
vastasyla da alt enene balanrm.
Her organn hastal olduu gibi benim de kendime gre hastalklarm vardr. Aslnda bunlarn ou dier
organlarn hastal veya genel bir metabolik hastalk olduu hlde benim de grntm bozuyorlar. Mesel;
en sk bama gelenlerden birisi aftlardr. Bazen stres, uykusuzluk ve vitamin eksikliinden olan tipleri
olduu gibi, emilim bozukluuna bal ve Behet hastalnn belirtisi olarak kan aftlar da vardr. Bu
yaralarn bazs haftalarca srebilir ve ok arl olabilir. Bu durumda konumanda ve yemek yemende
acdan dolay ok sknt ekersin. Frengi ve herpes gibi hastalklar da benim zerimde yaralarla kendini
gsterir. ok sigara ienlerde ve ok scak yiyip ienlerde kanser de olabilirim. Mongolizmde veya lenf
damarlarmn tkanmas, glikojenoz ve amyloidoz gibi baz metabolizma bozukluuna bal hastalklarda kas
kitlemde ar bir art ve byme olabilir, bu durum kas dokumun iinde glikojen ve amyloid birikmesine
baldr.
Sevgili Hasan, imdiye kadar, konuamayan organlarnn herbiri kendi lisanlaryla kendilerini anlattlar, ben
zaten hep konuuyorum, fakat bugne kadar hep senin duygu ve dncelerine tercman olmutum. yi veya
kt ne sylediysem btn vebali sana ait, nk bu hususta ben senin cz'i iradene balym. Bugn ise
kendi lisanmla Yaratc'mn nmna konutum. Geleneinizde "Eline, beline, diline sahip ol" diye ok gzel
bir tabir var: Bu veciz ifadeden de anladn gibi ben kendime sahip olamam, bana ancak sen sahip
olabilirsin. Benim sadece bir kas, epitel ve sinir kitlesi olmadm, icabnda seni batracak veya yceltecek
trl oyunlara let olabileceimi sakn unutma. Bundan byle elma yerken onu inemeden hemen yutma,

yava yava ineyip ben onun tadn alncaya kadar bekle, bylece nimetin krn ed iin frsatn olur.
Hem o elmay veren, hem de onun tadn alabilmen iin beni yaratan Rabb'ime kar olan kulluunun
derinlik ufkunu artracak bir kapy am olursun.