Zbirka Zadaci Od Jakost Na Materijalite Ii PDF

Univerzitet Sv.
Kliment Ohridski
Tehni~ki fakultet Bitola
D. Trajkovski, Q. Popovski
ZBIRKA ZADAÎ OD JAKOST

NA MATERIJALITE II
Bitola, 2005
Dejan Trajkovski, Qup~o Popovski
So re{enie na dekanot na Tehni~kiot fakultet vo Bitola br. HHH od

HHHH godina odobreno e izdavaweto na u~ebnoto pomagalo pod naslov
ZBIRKA ZADAÎ OD JAKOST NA MATERIJALITE II
Od red. prof. D-r Dejan Trajkovski i ass. M-r. Qup~o Popovski
Recenzent: vonr. prof. d-r. Blagoj Pavlov

Ureduva~ki odbor:
Lektor:
Izdava~:
Pe~ati:
Tira`:
Zbirka zada~i od jakost na materijalite II
SODR@INA
Predgovor ........................................................................................
Upotrebeni oznaki .........................................................................
1. Naponska i deformaciona sostojba vo to~ka ..................
2. Sloèni napregawa ............................................................
3. Odreduvawa na pomestuvawa kaj stati~ki opredeleni
konstrukcii ..........................................................................
4. Stati~ki neopredeleni nosa~i .........................................
5. Ramninski osnosimetri~ni napregawa ............................
6. Tenkoyidni osnosimetri~ni rezervoari .........................
7. Dinami~ki optovaruvawa ...................................................
Prilozi
I. Nekoi pova`ni matemati~ki obrasci .................................
II. Jakosni hipotezi ....................................................................
III. Stati~ki opredeleni nosa~i ...............................................
IV. Stati~ki neopredeleni nosa~i ...........................................
V. Tablici na vlijatelni koeficienti ..................................
VI. Dozvoleni napregawa ............................................................
VII. Kriti~na sila pri izvitkuvawe ..........................................
VIII. Momenti na inercija i otporni momenti ............................
IX. Tablici za profili ..............................................................
Literatura ......................................................................................
5
7
13
25
39
79
147
163
179
193
201
205
213
219
225
229
235
243
253
PREDGOVOR
Zbirkata sodrì zada~i od predmetot Jakost na materijalite II
i e vo sklad so nastavnite planovi na Tehni~kiot fakultet vo Bitola.
Site zada~i se celosno re{eni za studentite da moàt na ovie
primeri da go steknat iskustvo za re{avawe na drugi sli~ni zada~i
od ovaa oblast. Ovaa zbirka na zada~i moè korisno da posluì i na
inènerite koi se zanimavaat vo praktika so ovaa problematika
poradi izborot na zada~i koi se zemeni od praksata pri {to
matemati~kite te{kotii pri re{avaweto na zada~ite se svedeni na
minimum.
Zbirkata e podelena vo sedum poglavja:
Naponska i deformaciona sostojba vo to~ka
Sloèni napregawa
Odreduvawa na pomestuvawa kaj stati~ki opredeleni
konstrukcii
Stati~ki neopredeleni nosa~i
Ramninski osnosimetri~ni napregawa
Tenkoyidni osnosimetri~ni rezervoari
Dinami~ki optovaruvawa.
Pokraj ovie sedum poglavja zbirkata sodrì i prilozi,
pozna~ajni matemati~ki obrazsci, obrazsci i tabeli koi se korisni
pri re{avaweto na zada~ite od oblasta na jakosta na materijalite.
Pogolemiot del od ovie zada~i raboteni se na ve`bi so
studentite ili bile ispitni zada~i od predmetot Jakost na
materijalite II na Tehni~kiot fakultet vo Bitola.
1 Juni 2005 godina
Bitola
Od avtorite
UPOTREBENI OZNAKI
x , y , z
normalni napregawa
xy , xz , yz
tangencijalni napregawa
T
1 , 2 , 3
J1, J2, J3
x( k ), y( k )
xxk , xyk , xzk
tenzor na napregawata
glavni napregawa
invarijanti na napregaweto
koeficienti na pravci na glavni oski
koeficienti na pravci na glavni napregawa
Mx
My
Ix
Iy
F
A
ix
iy
Wx
Wy
Mf
Mt
Me
0z
0p
Q
N
Sx
by
q
Ad
Q
E
A
G
I0
Ix
Iy
N
Mt
Mx
My
Qx
Qy
F0
Nq
N
normalno napregawe
dozvoleno normalno napregawe
moment na svitkuvawe okolu x oska
moment na svitkuvawe okolu y oska
moment na inercija okolu x oska
moment na inercija okolu y oska
sila
povr{ina na popre~en presek
tangencijalno napregawe
radius na inercija za x oska
radius na inercija za y oska
otporen moment za x oska
otporen moment za yoska
moment na svitkuvawe
moment na torzija
ekvivalenten moment
dozvoleno napregawe na zategawe
dozvoleno napregawe na pritisok
popre~na sila
nadol`na sila
stati~ki moment
debelina
generalizirano pomestuvawe
deformaciona rabota
generalizirana sila
modul na elasti~nost
modul na lizgawe
polaren moment na inercija
aksijalna sila
moment na torzija
popre~na sila vo x pravec
popre~na sila vo y pravec
pomo{na sila
sila od dejstvo na tovarot
sila od dejstvo na pomo{nata edine~na sila
M tq
moment na torzija od tovar
Mt
moment na torzija od pomo{nata edine~na sila
M xq
moment na svitkuvawe okolu x oska od tovar
Mx
moment na svitkuvawe okolu x oska od pomo{na sila
M yq
moment na svitkuvawe okolu y oska od tovar
My
moment na svitkuvawe okolu y oska od pomo{na sila

popre~na sila vo x pravec od dejstvo na tovar
Q xq
Qx
popre~na sila vo x pravec od dejstvo na pomo{na sila
Q yq
popre~na sila vo y pravec od dejstvo na tovar
Qy
popre~na sila vo y pravec od dejstvo na pomo{na sila
Aiq
povr{ina na dijagramot na napadnata golemina od

zadadenoto opteretuvawe ( nadol`na sila, popre~na
sila, moment na svitkuvawe, moment na torzija)
ordinata na dijagramot na napadnata golemina od
edine~noto opteretuvawe S i 1 mereno na mestoto na
ij
teì{teto na povr{inata Aq
vlijatelni koeficienti na elasti~nost
Sj
pomestuvawa na to~kite poradi nadvore{ni

opteretuvawa
prekubrojni stati~ki nepoznati
E
I
M i ( zm )
moment na inercija
moment na svitkuvawe od dejstvo na edine~na sila S i
M j ( zm )
moment na svitkuvawe od dejstvo na edine~na sila S j

moment na svitkuvawe od dejstvo na tovar q
qi
M q ( zm )
Aj
Ai
Aiq
u(r)
r(r)
(r)
10

edine~noto opteretuvawe S j 1
edine~noto opteretuvawe S i 1
zadadenoto opteretuvawe ( nadol`na sila, popre~na
sila, moment na svitkuvawe, moment na torzija)
radijalno pomestuvawe
radijalna komponenta na napregaweto
cirkularna komponenta na napregaweto
gustina na materijalot
poasonov koeficient
agolna brzina
RN
r
E
pV
pN
t
tN
tV
t0
m
c
p
Rm
Rc
kd
Fst
Fd
st
d
st
d
Nd
G
q
g
z
z
H
Q0
G
radius na nadore{en pre~nik

bezdimenzionalen
odnos
me|u
vnatre{niot
i
nadvore{niot radius na diskot
polarno rastojanie
vnatre{en pritisok vo debeloyidnata cevka
nadvore{en pritisok
koeficient na toplotno {irewe
nadvore{na temperatura
vnatre{na temperatura
temperatura
napregawe vo meridijanska ramnina odnosno vo
presekot na sadot so ramnina koja ja sodrì oskata na
simetrija na sadot
napregawe vo cirkularna ramnina odnosno vo presek
normalen na meridijanskata ramnina
pritisok
debelina na yidot na sadot
radius na krivina vo meridijanski pravec
radius na krivina vo cirkularen pravec
dinami~ki koeficient
stati~ka sila
dinami~ka sila
napregawe od dejstvo na stati~ka sila
napregawe od dejstvo na dinami~ka sila
stati~ki ugib
dinami~ki ugib
vkupna sila vo jaèto
tovar
teìna na jaè na edinica dolìna
zabrzuvawe pri slobodno pa|awe
izminat pat na tovarot
zabrzuvawe na tovarot i jaèto
visina od koja teloto pa|a
koeficient na redukcija koj zavisi od na~in na
potpirawe na gredata i od vidot na udarot (nadolèn
ili popre~en)
teìna na gredata
teìna na teloto
11
12
1. NAPONSKA I
DEFORMACIONA SOSTOJBA
VO TO^KA
13
14
Naponskata sostojba vo to~ka podrazbira sevkupnost na napregawata

koi dejstvuvaat na site mo`ni povr{ini koi minuvaat niz taa to~ka.
Ima vkupno devet komponenti na napregaweto koi moàt da se sloàt
vo kvadratna matrica i se odnesuvaat kako komponentite na tenzor od
vtor red, koj se narekuva tenzor na napregaweto
x xy xz
T yx y yz
zx zy z
Presmetka na glavni napregawa i glavni oski

Pri prostorna sostojba na napregawa so menuvawe na orientacijata na
oskite na elementarniot paralelopiped moè da se najde takva nivna
polo`ba pri koja site tangencijalni napregawa }e bidat nula.
Povr{inite
paralelni
na
stranicite
na
paralelopipedot
orientirani na ovaj na~in se narekuvaat glavni povr{ini.
Napregawata koi dejstvuvaat na niv 1, 1, 1 se narekuvaat glavni
napregawa, a soodvetnite oski glavni oski. Za tie nasoki normalnite
napregawa dobivaat ekstremni vrednosti t.e. edno e najgolemo, edno e
najmalo, a edno e po golemina pome|u niv.
3 J 1 2 J 2 J 3 0
Trite koreni na ovaa ravenka se sekoga{ realni i pretstavuvaat
golemini na glavnite napregawa vo tri me|usebno razli~iti pravci.
Goleminite na glavnite napregawa ne zavisat od izborot na
koordinatniot sistem pa koeficientite J1, J2, J3 vo kubnata ravenka se
invarijantni golemini. Tie se narekuvaat invarijanti na napregaweto
od prv, vtor i tret stepen.
J1 x y z 1 2 3
2
2
J 2 x y x z y z xy
xz
2yz 1 2 2 3 1 3
x xy xz
J 3 yx y yz 1 2 3
zx zy z
Nasokite na glavnite napregawa se nao|aat od ravenkata na
kompatibilnost
2
xz
1
2
xx
2
xz
2
xy
2
xz
Prethodno se odreduvaat pravcite na glavnite oski
15
xy
xz

xz y k
x( k )
xy
x k

y k
xy
x k xz

yz
xy
y( k )
za k 1,2,3
xy
x k

y k
xy
xz k
1
x( k ) 2 y( k )2 1
xx k x( k ) xz k
xy k y( k ) xz k za sekoja glavna oska soodvetno.

kade {to se
x , y , z
normalni napregawa
xy , xz , yz
tangencijalni napregawa
tenzor na napregawata
1 , 2 , 3
J1, J2, J3
x( k ), y( k )
xxk , xyk , xzk
glavni napregawa
16
invarijanti na napregaweto
koeficienti na pravci na glavni oski
koeficienti na pravci na glavni napregawa
1.1. Naponskata sostoba na to~ka zadadena e so tenzorot na

12 5 10
napregawata T 5 15 18 N/mm2. Da se najdat glavnite
10 18 40
napregawa i glavnite pravci na tenzorot na napregawata.
Re{enie:
12 5 10 x xy xz
T 5 15 18 yx y yz
10 18 40 zx zy z
Invarijanti na napregaweto
J1 x y z 12 15 40 43 N/mm2.
2
2
J 2 x y x z y z xy
xz
2yz
12 15 ( 12 ) 40 15 40 5 2 ( 10 ) 2 18 2 509 (N/mm2)2.
x xy xz 12 5 10
J 3 yx y yz 5 15 18 7612 (N/mm2)3.
zx zy z
10 18 40
Koeficienti na kubnata ravenka (karakteristi~nata ravenka)
a 3 b 2 c d 0
a=1
b = J1 = 43
c = J2 = 509
d = J3 = 7612
3 J1 2 J 2 J 3 0
3 43 2 509 7612 0
b
43
k yk
yk
y k 14 ,333 ;
3a
3 1
y k3 p y k q 0 ;
p
3 a c b2
3 1 ( 509 ) ( 43 )2
1125,33
3 a2
3 12
1
q
2 b 3 9 a b c 27 a 2 d
3
27 a
1
2 ( 43 )3 9 1 ( 43 ) ( 509 ) 27 12 7612 5573,074

3
27 1
2
3
q 2 p3
( 5573,074 ) ( 1125,33 ) 4,502 10 7

D
4 27
4
27
k 1,2,3
17
za D > 0 casus ireducibilis

2
q
( 5573,074
7
r D
4 ,502 10 7265,071
2
2

D
4,502 10 7
a tan
1,177
arg z a tan
q
( 5573,074 )
2
2
3
k z
q
z i D
2
2k
2k
k 3 r cos
i sin
3
3

p
k 3 z
3 k
yk k k
1 15,362 i 11,79
2 2 ,534 i 19 ,2
3 17 ,9 i 7 ,4
1 15,362 i 11,79
2 2,534 i 19,2
3 17 ,9 i 7 ,4
y1 30,724
y 2 5,068
y3 35,792
Glavni napregawa
1 16 ,39 N/mm2
2 9 ,265 N/mm2
3 50,125 N/mm2
Proverka na invarijati na napregaweto
J1 1 2 3 ( 30,724 ) 9,265 50 ,125 43 N/mm2
J 2 1 2 2 3 1 3 ( 30 ,724 ) 9 ,265 9 ,265 50 ,125 ( 30724 ) 50,125
509 (N/mm2)2
J 3 1 2 3 ( 30,724 ) 9 ,265 50 ,125 7612 (N/mm2)3
Koeficientite na pravcite na glavnite oski
18
xy
xz

xz y k
x( k )
xy
x k

y k
xy
x k xz

yz
xy
y( k )
;
xy
x k

y k
xy
xz k
k 1,2,3
1
x( k )2 y( k )2 1
xx k x( k ) xz k
xy k y( k ) xz k ;
Prva glavna oska
xx1 0 ,921
1 arccos( xx1 ) 22 ,993
xy1 0,294
1 arccos( xy1 ) 107 ,102
xz1 0,257
1 arccos( xz1 ) 75,101
Vtora glavna oska
xx 2 0,37
2 arccos( xx 2 ) 112 ,05
xy 2 0 ,848
2 arccos( xy 2 ) 147 ,98
xz 2 0,374
2 arccos( xz 2 ) 68,012
Treta glavna oska
xx 3 0,108
3 arccos( xx 3 ) 96 ,2
xy 3 0 ,441
3 arccos( xy 3 ) 63,82
xz 3 0,891
3 arccos( xz 3 ) 27 ,001
matricata na transformacijata e:
a xx1
a xx 2
a xx3
a xy1
a xy 2
a xy3
a xz1 0 ,921 0 ,294 0 ,257
a xz 2 0,375 0,848 0 ,374

a xz 3 0,108 0 ,441 0,891
19
komponentite na tenzorot na napregaweto za sistemot od glavni oski

}e bidat:
0 16 ,39
0
0
1 0
T 0 2 0 0
9,265
0
0
0 3 0
0
50 ,125
1.2. Sostojbata na napregawata vo to~ka e dadena so tenzorot na

10 7 ,5 2,5
napregawata T 7 ,5 15 5 MPa. Da se proveri cvrstinata so
2,5 5 20
primena na hipotezata za najgolema specifi~na specifi~na
deformaciona rabota za promena na formata ako ekvivalentnoto
napregawe e=90 MPa.
Re{enie:
10 7 ,5 2 ,5 x xy xz
T 7 ,5 15 5 yx y yz
2,5 5 20 zx zy z
Invarijanti na napregaweto
J1 x y z 10 15 20 45 MPa.
2
2
J 2 x y x z y z xy
xz
2yz
10 15 10 20 15 20 7 ,52 2,5 2 52 562 ,5 (MPa)2.

x xy xz 12 5 10
J 3 yx y yz 5 15
zx zy z 10 18
18 1718,75 (MPa)3.
40
Koeficienti na kubnata ravenka (karakteristi~nata ravenka)

a 3 b 2 c d 0
a=1
b = J1 = 45
c = J2 = 562,5
d = J3 = 1718,75
3 J1 2 J 2 J 3 0
3 45 2 562 ,5 1718,75 0
b
45
k yk
yk
y k 15 ;
3a
3 1
20
k 1,2,3
y k3 p y k q 0 ;
p
3 a c b2
k 1,2,3
3 1 562 ,5 ( 45 )2
112,5
3 a2
3 12
1
q
2 b 3 9 a b c 27 a 2 d
3
27 a
1
2 ( 45 )3 9 1 ( 45 ) 562,5 27 12 ( 1718,75 ) 31,25

3
27 1
2
3
q 2 p3
( 31,25 ) ( 112 ,5 ) 52490,234

D
4 27
4
27
za D < 0 kubnata ravenka ima tri realni koreni
r p 112 ,67 10,615
a cos
q
r
a cos
31,25
3
( 10,615 )
88,5
88,5
2( 10 ,618 ) cos
18,483
3
3
88,5
y 2 2r cos 60 2( 10,618 ) cos 60

18,298
3
3
88,5
y3 2r cos 60 2( 10,618 ) cos 60

0,185
3
3
y1 2r cos
Glavni napregawa
b
45
yk
y k 15 ;
3a
3 1
1 33,483 MPa
2 3,298 MPa
3 14 ,815 MPa
k yk
k 1,2,3
Proverka na invarijati na napregaweto

J1 1 2 3 33,483 ( 3,298 ) 14,815 45 MPa
J 2 1 2 2 3 1 3 33,483 ( 3,298 ) ( 3,298 ) 14 ,815 33,483 14 ,815
509 (MPa)2
J 3 1 2 3 ( 30,724 ) 9 ,265 50 ,125 7612 (MPa)3
Hipoteza za najgolema specifi~na deformaciona rabota
e 12 22 32 1 2 2 3 1 3
21
( 33,483 )2 ( 33,483 )2 ( 33,483 )2 33,438 3,298 33,438 3,298 33,438 3,298

18,37 MPa < 90 MPa.
1.3. Prostornata sostojba na napregawata vo to~ka pretstavena e so

50
50
100
pomo{ na tenzor na napregaweto T 50 100

0 N/mm2 . Da
50
0
50
se opredeli ekvivalentnoto napregawe spored hipotezata za
najgolema distorziska energija (hipoteza na Huber-Mizes-Henki).
Re{enie:
50
50 x xy xz
100
T 50 100
0 yx y yz N/mm2
0
50 zx zy z
50
x 100 N/mm2
y 100 N/mm2
z 50 N/mm2
xy yx 50 N/mm2
yz zy 0 N/mm2
xz zx 50 N/mm2
Spored hipotezata za najgolema distorziska energija
2
2
2
e x2 y2 z2 x y y z x z 3 xy
yz
xz
100 2 ( 100 )2 50 2 100 100 100 50 50 100
3 50 2 0 2 50 2 217 ,9 N/mm2
1.4. Komponentite na napregaweto pri ramninska sostojba na

napregaweto vo dadena to~ka iznesuvaat x=80 N/mm2, y= 40 N/mm2,
xy=40 N/mm2. Da se opredelat ekvivalentnite napregawa spored
hipotezata za najgolema dolìnska dilatacija (hipoteza na
Mariot) kako i spored hipotezata za najgolema specifi~na
deformaciona rabota za promena na formata (hipoteza na HuberMizes-Henki). Poasonoviot koeficient e=0,3.
22
y
yx
xy
xy
yx
y
Sl. 1.4
Re{enie:
Gi odreduvame glavnite napregawa
1,2
x y
1
2
2
1 92,1 N/mm2
2 52,1 N/mm2
3 0 N/mm2
x y 2 4 xy2 80 2 40 12 80 402 4 402
gi sortirame
1 92,1 N/mm2
2 0 N/mm2
3 52 ,1 N/mm2
Ekvivalentnoto napregawe spored hipotezata za najgolema dolìnska
dilatacija (hipoteza na Mariot)
e max 1 2 ; 1 3 ; 2 3 max92,1;107,73;15,63 107,7

N/mm2
dodeka spored hipotezata za najgolema specifi~na deformaciona
rabota za promena na formata (hipoteza na Huber-Mizes-Henki)
1
2
1 2 2 1 3 2 2 3 2
126,5 N/mm2
23
A
1
y O
B
Sl. 1.4 a
24
2. SLO@ENI NAPREGAWA
25
26
Pri odreduvaweto na napregawata pri sloèni napregawa gi

koristime slednive postapki
Presmetka na koso svitkuvawe
Napregaweto e
My
Mx
y
x
Ix
Iy
M x F y z ; M y Fx z
Fx F sin ; F y F cos
Ravenkata na neutralnata oska e
yN
Ix M y
xN
Iy Mx
Ugibite pri koso svitkuvawe
Fy l 3
Fx l 3
; uy
; u u x2 u 2y
ux
3E I y
3E I x
kade {to se
Mx
My
Ix
Iy
normalno napregawe
dozvoleno normalno napregawe
Presmetka na istovremeno dejstvo na svitkuvawe i nadol`na sila

Napregaweto e
My
F Mx
y
x
A Ix
Iy
kade {to se
F
A
sila
Presmetka na ekscentri~no dejstvo na nadol`na sila

Napregaweto e
27
My
F Mx
y
x
A Ix
Iy
M x F y F ; M y F xF
Ravenka na neutralnata oska
1
yF
yN
i x2
xF
i 2y
x N 0 kade
Iy
Ix
i x2 ;
i 2y
A
A
Otse~kite koi neutralnata oska gi gi otsekuva od koordinatnite oski
ax
i y2
xF
; ay
i x2
yF
Presmetka na istovremeno dejstvo na svitkuvawe i usukuvawe
1,2
1
2
2
M x M x M z
2W x
Spored hipotezata za najgolemo normalno napregawe
Me
1
1
kade M e M x
M x2 M z2
2
2
Wx
Spored hipotezata za najgolema dolìnska dilatacija

Me
1
1
Mx
2
2
M x2 M z2
spored hipotezata za najgolemo tangencijalno napregawe

M e M x2 M z2
Spored hipotezata za najgolema specifi~na deformaciona rabota za
promena na formata
M e M x2 M z2
Spored hipotezata na Mor
Me
28
1
1
Mx
2
2
M x2 M z2 kade K
0z
0p
Ako se raboti za vratilo so kruèn popre~en presek

M f M x2 M y2 rezultanten moment na svitkuvawe
Mf
Wx
Mz
Mz
W0 2W x
kade {to se
ix
iy
Wx
Wy
Mf
Mt
Me
0z
0p
tangencijalno napregawe
radius na inercija za x oska
radius na inercija za y oska
otporen moment za x oska
otporen moment za yoska
moment na svitkuvawe
moment na torzija
ekvivalenten moment
Istovremeno dejstvo na svitkuvawe i smolknuvawe
Qy S x
Mx
y ; zy
by I x
Ix
kade {to se
Q
N
Sx
by
popre~na sila
nadol`na sila
stati~ki moment
debelina
29
2.1. Silata F dejstvuva na krajot od lostot CD i go doveduva vo

dvièwe trkaloto T na koe dejstvuva momentot M=1 kNm.
Dolìnite na lostovite se sledni lAC=lBC=1 m. Vratiloto ima
kruèn prstenast presek so debelina yidot =3 mm. Odnosot me|u
nadvore{niot i vnatre{niot pre~nik e =0,9. Dozvolenot
napregawe iznesuva 0=160 N/mm2, Poasonoviot koeficient e =0,3.
Da se opredeli intenzitetot na silata F. Da se konstruiraat
dijagramite na napadnite momenti, na svitkuvawe i na usukuvawe
na dadeniot nosa~. Da se dimenzionira vratiloto so ogled na
sloènata sostojba na napregawa. Da se primeni hipotezata na
najgolema dolìnska dilatacija (hipoteza na Mariot).
Sl. 2.1.
Re{enie:
MB 0;
F 0,5 M 0 sledi F
M
1
2 kN
0,5 0,5
F
A
B M=1 kNm
C
F 0,5 kNm
Y = 1 kN
B
Y = 1 kN
A
Sl. 2.1. a
30
1 kNm
Mf
Sl. 2.1. b
1 kNm
Mt
Sl. 2.1. v
Spored hipotezata na Mariot
1
1
Mf
2
2
M
0 e
Wx
Me
Wx
M 2f 4M t2
1 0 ,3 1 0,3 2 2
1
1 1 1,269 kN
2
2
M e 1,269 10 6
7510 mm3
0
160
d n4 d v4
3
64 d n 1 4 7510
W x 64
dn
64
2
mm3
Od tuka se odreduva deka d n 76,3 mm.
2.2. Dadena e konzola ABCD pri {to dolìna na lostot AC=CD=a=2 m.

Rastojanieto AB=a/2=1 m. Delot od lostot CD optereten e so
kontinuiran tovar q=1 kN/m normalno na konzolata. Vo to~kata B
dejstvuva sila F=2000 N. Konzolata e izrabotena od kru`na cevka
so odnos me|u vnatre{niot i nadvore{niot dijametar od =dv/dn=0,9.
Dozvolenoto napregawe e 0=200 N/mm2. Poasonoviot koeficient
=0,3. Da se dimenzionira presekot na cevkata vrz osnova na
hipotezata za najgolema dolìnska dilatacija.
31
Sl. 2.2.
Re{enie:
Mx 0
M Ax q a a 0 sledi M Ax q a 2
M y 0
a
a
0 sledi M Ay F
2
2
Mz 0
M Ay F
M Az q a
a2
a
0 sledi M Az q
2
2
Rezultanten moment na svitkuvawe
M Af
2
M Ax
2
M Ay
q a
2 2
a
F
2
1000 2
2 2
2000 4472 Nm
2
Moment na torzija
a2
22
1000
2000 Nm
2
2
Mf
M
Mt
; t t
Wx
W0 2W x
M t M Az q
1
1
1 M f 1
e
f
2f 4 t2
2
2
2 Wx
2
Me
Wx
1
1
Me
Mf
2
2
32
M 2f 4M t2
M f
W
x
M
4 t
W0
1 0,3
1 0 ,3
4472
4472 2 4 2000 2 4750 Nm
2
2
M
4750000
Wx e
23750 mm3
0
200
d n4 d v4
3
64
64 d n 1 4 23750 mm3
Wx
dn
64
2
32 23750
dn 3
88,9 mm
1 0 ,9 4
Usvoeno dn = 90 mm
d v d n 0 ,9 90 81 mm
2.3. Da se opredeli maksimalno dozvolenata sila so koja moè da se

optovari limeniot nosa~ pri {to optovaruvaweto od sopstvena
teìna da se zeme vo predvid. Da se primeni hipotezata na Treska
pri odreduvaweto na sloènite napregawa. Da se razgleda
presekot vo sredinata na gredata i toa mestoto na spojot na pojasot
so rebroto. Dozvolenot napregawe iznesuva =160 N/mm2. Gustinata
na materijalot od koj e izraboten nosa~ot iznesuva 7800 kg/m3.
F
C
B
10
7m
500
7m
20
250
Sl. 2.3.
Re{enie:
33
q
B
C
Y
A
7m
7m
Y
B
Sl. 2.3 a.
Povr{ina na popre~en presek na nosa~ot
A 2 20 250 460 10 14600 10 6 m2
sopstvena teìna na nosa~ot
q g A 7800 9,81 14600 10 6 1117 N/m'
moment na inercija na popre~niot presek

3
250 20 3
2 10 460
Ix 2
20 250 240
6 ,64 10 8 mm4
12
12
ql F
YA
2
2
ql F
YB
2
2
2
q l
F l 1117 14000 2 F 14000
Mc
2,74 10 7 3500 F
8
4
8
4
MC
Sl. 2.3 b.
Qc 0
Qc Y A
q l q l F q l F
2
2
2
2
2
YA
YB
QC
Sl. 2.3 v.
34
250
230
20
Sl. 2.3 g.
napregawe vo presekot kk
M
2,74 10 7 3500 F 230
230
9,5 1,2 10 3 F N/mm2
8
Ix
6 ,64 10
F
20 250 240
Q Sx
2
9 10 5 F N/mm2
8
bIx
10 664 10
Spored hipotezata na Treska
u 2 4 2
9,5 1,2 10 F
3
4 9 10 5 F
0 160 N/mm2
1,47 10 6 F 2 22 ,8 10 3 F 25510 0
Fmax=123979 N
dv
2.4. Da se proveri jakosta na dadeno vratilo so kruèn prstenast

popre~en presek. Vnatre{niot dijametar na vratiloto e dV=40 mm, a
debelinata na yidot =4 mm. Vratiloto e optovareno so moment na
svitkuvawe Mf=2 kNm i moment na usukuvawe Mt=0,5 kNm.
Dozvolenoto napregawe e doz=160 N/mm2. Da se koristi hipotezata
na Huber-Mizes-Henki.
Sl. 2.4.
Re{enie:
Nadvore{niot dijametar e d n d v 2 48 mm
otporniot i polarniot moment za popre~niot presek e
35
4
d n d v4
W x 64
5,62 10 4 mm4.
dn
2
4
d n d v4
32
W0
2W x 11,24 10 4 mm4.
dn
2
Napregawata na svitkuvawe i torzija se
Mf
Wx
35,6 N/mm2 i t
Mt
4,4 N/mm2
W0
Ekvivalentnata jakost sprema hipotezata na Huber Mizes Henki
u 2f 3 t2 36 ,4 N/mm2 < doz 160 N/mm2
10 cm
2.5.. Da se opredeli jadroto na presek daden na slikata.

y
D
60 cm
B
10 cm
40 cm
Sl. 2.5.
Re{enie:
Povr{inata na popre~niot presek e
A b1 h1 b2 h2 10 60 10 40 1000 cm2
36
Teì{teto na profilot go presmetuvame na sledniot na~in

yT
A1 yT 1 A2 yT 2 600 30 400 65
44 cm
A
1000
Moment na inercija za xcxc oskata
b1 h13
b2 h23
2
I x I x1 I x 2
A1 e1
A2 e22
12
12
3
3
10 60
40 10
600 30 442
400 65 44 2 477333 cm4
12
12
Moment na inercija za ycyc oskata
I y I y1 I y 2
h1 b13 h2 b23 60 10 3 10 40 3
58333 cm4
12
12
12
12
Radiusi na elipsa na inercija

iy
ix
Iy
58333
7 ,63 cm
1000
A
Ix
477333
21,84 cm
A
1000
10 cm
ix
26
y
T
iy
A
60 cm
44
x
T
B
10 cm
40 cm
Sl. 2.5 a.
Koordinatite na to~kite od profilot vo odnos na koordinatniot
sistem xT T yT se dadeni vo tabelata podolu
37
Tabela 2.5.
exi , cm
5
5
20
20
20
20
A
B
C
D
E
F
eyi , cm
44
44
16
26
26
16
x0i , cm
92,28
92,28
23,07
23,07
23,07
23,07
y0i , cm
1,32
1,32
3,64
2,24
2,24
3,64
Koordinatite na to~kite od jadroto na presekot vo odnos na

koordinatniot sistem xT T yT se opredeluvaat na sledniot na~in, a se
pretstaveni vo tabelata pogore
e xi
; y 0i
i x2
e yi
10 cm
y
T
y0D
D
C
xoE
44
60 cm
26
xoA
B
10 cm
40 cm
Sl. 2.5 b.
38
yoC
i 2y
yoA
x 0i
3. OPREDELEUVAWE NA
POMESTUVAWA KAJ STATI^KI
OPREDELENI KONSTRUKCII
39
40
Pri odreduvawe na pomestuvawata na oddelni to~ki od stati~ki

opredeleni konstrukcii se koristat slednive postapki
Kastiqanova teorema
Dokolku e potrebno da se opredeli generiliziranoto pomestuvawe na
nekoja to~ka i vo koja ne dejstvuva generalizirana sila Q, toga{ vo
nabquduvanata to~ka se dodava fiktivna generalizirana sila koja e
ednakva na nula Q0=0 i se primenuva vtorata Kastiqanova teorema
Pomestuvaweto e
q
Ad
Q0 Q0 0
dodeka deformacionata rabota e

b
b
b
2
1 n m N (z)
1 n m M t2 ( z )
1 n m M x2 ( z )
Ad
dz
dz
dz
2 m 1a E A( z )
2 m 1a G I 0 ( z )
2 m 1a E I x ( z )
m
n bm
M y2 ( z )
n bm
Q y2 (
n bm
z)
Q x2 ( z )
1
1
1
dz
dz
dz
2 m 1a E I y ( z )
2 m1a G Ax ( z )
2 m1a G Ay ( z )
m
pa pomestuvaweto e
n m
A
q d

Q0 Q0 0 m 1a
n bm
m 1am
My
n bm
Q0 0 N
dz
E A Q0
m 1a
Q0 0 M y
E Iy
Q0
n bm
dz
m 1am
Mt
n bm
Q0 0 M t
dz
G I 0 Q0
m1 a
Qx
n bm
Q0 0 Q x
dz
G A y Q0
m1a
Qy
Mx
E Ix
Q0 0 Q y
G Ax
Q0 0 M x
Q0
Q0
dz
dz
kade {to se
q
Ad
Q
E
A
G
I0
Ix
Iy
N
Mt
generalizirano pomestuvawe
deformaciona rabota
generalizirana sila
modul na lizgawe
polaren moment na inercija
aksijalna sila
moment na torzija
41

popre~na sila vo x pravec
popre~na sila vo y pravec
Mx
My
Qx
Qy
Morova metoda za presmetuvawe na pomestuvawata

Pri opredeluvaweto na generaliziranoto pomestuvawe na nekoja
to~ka od dadena konstrukcija ako na nea ne dejstvuva nadvore{na sila
se dodava fiktivna edine~na generalizirana sila Q0 vo nasokata
kade {to se bara pomestuvaweto. Na primer ako se bara linisko
pomestuvawe se dodava pomo{na sila F0, a ako se bara agolno
pomestuvawe se dodava pomo{en spreg M0.
Deformacionata rabota e
1 n m N q Fo N
1 n m M tq Fo M t
1 n m M xq Fo M x
Ad
dz
dz
dz
2 m 1a
EA
2 m 1a
G I0
2 m 1a
E Ix
m
b
q
b
q
b
1 n m M y Fo M y
1 n m k y Q x Fo Q x
1 n m k x Q xq Fo Q x

dz
dz
dz
2 m 1a
EIy
2 m 1a
G A
2 m1a
EA
m
pomestuvaweto e
b
n m
n m
n m
Ad
M tq M t
M xq M x
Nq N
q
dz
dz
dz
F0 F0 1 m 1a E A
G I0
EIx
m 1a
m1a
m
n bm
m1am
M yq
My
EIy
n bm
dz
m 1am
k y Q xq
Qx
G A
n bm
dz
m 1am
k x Q yq
Qy
G A
dz
kade {to se
F0
N
N
M tq
pomo{na sila
sila od dejstvo na tovarot
sila od dejstvo na pomo{nata edine~na sila
moment na torzija od tovar
Mt
moment na torzija od pomo{nata edine~na sila
M xq
moment na svitkuvawe okolu x oska od tovar
Mx
moment na svitkuvawe okolu x oska od pomo{na sila
M yq
moment na svitkuvawe okolu y oska od tovar
My
moment na svitkuvawe okolu y oska od pomo{na sila
42
Q xq
popre~na sila vo x pravec od dejstvo na tovar
Qx
popre~na sila vo x pravec od dejstvo na pomo{na sila
Q yq
popre~na sila vo y pravec od dejstvo na tovar
Qy
popre~na sila vo y pravec od dejstvo na pomo{na sila
Pravilo na Vere{~agin
Integralot na proizvodot od dve funkcii od koi ednata mora da bide
linearna e ednakov na proizvodot na povr{inata (A) pod krivata na
proizvolnata funkcija (f2) i vrednosta na linearnata funkcija (f1) na
mestoto koe {to soodvetsvuva na polo`bata na teì{teto na
povr{inata pod krivata na proizvolnata funkcija zT.
l
I f1( z ) f 2 ( z )dz f1 ( zT ) A
0
f1 ( z T ) a z T b
so koristewe na ova pravilo kaj konstrukcii napregnati istovremeno
na svitkuvawe i torzija sledi deka pomestuvaweto e
q
m
A qy
Axq
Atq
x
y
t
E m I xm
E
I
E
I
m
ym
m
tm
m
m
Axq* x Ayq* y Atq* t

m
Axq*
Axq
E m I xm
A yq*
m
q
Ay
Em I ym
Atq*
Atq
E m I tm
kade {to se
Aiq

zadadenoto opteretuvawe ( nadol`na sila, popre~na sila,
moment na svitkuvawe, moment na torzija)
43
3.1. Prosta greda so prepust optovarena e so ramnomeren kontinuiran

tovar q sprema slikata vo srednoto pole AB. Modulot na
elasti~nost e E, a momentot na inercija na presekot na gredata e I.
Da se opredeli vertikalnoto pomestuvawe na krajot od prepustot
vo to~kata C.
EI
a/2
a
Sl. 3.1.
Re{enie:
Ja koristime metodata na Maksvel so dodavawe na edine~na sila vo

pravec na baranoto pomestuvawe
q
A
YAq
EI
z1
YBq
z2
a/2
Sl. 3.1 a.
Reakciite vo potporite od dejstvoto na tovarot se opredeluvaat od
uslovite za ramnoteà
Y Aq
qa
qa
; YBq
2
2
dodeka momentite od dejstvoto na tovarot dadeni se vo tabelata

podolu
2
qa /8
Mq
Sl. 3.1 b.
44
Reakciite vo potporite od dejstvoto na edine~nata sila se

1
3
Y A ; YB
2
2
dodeka momentite od dejstvoto na edine~nata sila dadeni se vo

tabelata podolu
S=1
z1
YA
EI
z2
YB
a/2
Sl. 3.1 v.
-a/2
M
Sl. 3.1 g.
Tabela 3.1.
m
zm
M q ( zm )
M ( zm )
0 z1 a
q z12
qa
z1
2
2
0
1
z1
2
0 z2
a
2
z2
Pomestuvaweto vo pravec na edine~nata sila e

n bm
m1am
M q z m M z m
EI
dz m
1
EI
a/2
a
q a4
M q z1 M z1 M q z 2 M z 2
48 E I
0
45
3.2. Da se opredeli horizontalnoto pomestuvawe na to~kata C od

dadeniot nosa~ ABC so forma i dimenzii sprema skicata. Nosa~ot
e optovaren so horizontalna sila F koja dejstvuva vo podvi`nata
potpora C. Krutosta na svitkuvawe na celiot nosa~ e EI.
E,I
E,I
C
F
a
a
Sl. 3.2.
Re{enie:
Reakciite vo potporite A i C gi odreduvame od uslovite za ramnoteà
A
a
E,I
Y
A
E,I
C
a
Sl. 3.2 a.
MA 0
F a YC 2a 0 sledi YC
Xi 0
X A F 0 sledi X A F
Yi 0
1
Y A YC 0 sledi Y A F
2
46
1
F
2
Y
C
Gi odreduvame momentite po soodvetni segmenti od nosa~ot
-1/2 F a
M
Sl. 3.2 b.
0 z1 a
1
M ( z1 ) Y A z1 F z1
2
0 z2 a 2
2
2
F 2
z2 F
z2
z2
2
2
4
M ( z 2 ) YC
Tabela 3.2.
m
1
zm
0 z1 a
0 z2 a 2
Mq(zm)
1
F z1
2
F 2
z2
4
Bidej}i vo pravec na baranoto pomestuvawe ve}e

nadvore{na sila ja odreduvame deformacionata rabota
dejstvuva
b
2
1 n m M q ( zm )
Ad
dz m
2 m1a E I m
m
2
a
2
a 2
F 2
1 1
F 2a3
z 2 dz 2 1 2
F z1 dz1
2 E I 0 2
4
24 E I
Pomestuvaweto vo to~kata C
Ad
F a3
1 2
F
12 E I
47
3.3. Daden e nosa~ so konstantna krutost. Da se opredeli vertikalnoto

pomestuvaweto vo to~kata C.
q
D
A
a
Sl. 3.3.
Re{enie:
Za da go opredelime pomestuvaweto ja koristime Kasiqanovata
teorema i dodavame sila F0=0 vo to~kata C vo pravec kade treba da go
odredime pomestuvaweto pa gi odreduvame rekaciite vo potporite od
z3
q
z1
z2
F =0
0
YD
A
XA
YA
Sl. 3.3 a.
48
MA 0
a
1
2
F0 2a YD 3a 0 sledi YD q a F0
2
6
3
Yi 0
qa
Y A q a F0 YD 0 sledi Y A
5
1
q a F0
6
3
Momentite po segmenti se slednive

0 z1 a 2
1
1 2
1
5
M ( z1 ) Y A z1 cos 45 q (cos 45 z1 )2 q a F0
z1 q z12
2
3 2
4
6
0 z2 a
2
1
M ( z 2 ) YD z 2 q a F0 z 2
3
6
a z 3 2a
1
1
M ( z 3 ) YD z 3 F0 z 3 a q a F0 z 3 F0 a
3
6
0 z1 a 2
M ( z1 )
2
z1
F0
6
0 z2 a
M ( z 2 ) 2
z2
F0
3
a z 3 2a
M ( z 3 )
1
z3 a
F0
3
0 z1 a 2
M ( z1 , F0 0 )
5 2
1
q a z1 q z12
12
4
0 z2 a
M ( z 2 , F0 0 )
1
q a z2
6
a z 3 2a
M ( z 3 , F0 0 )
1
q a z3
6
49
Tabela 3.3.
m
zm
0 z1 a 2
0 z2 a
a z 3 2a
M(zm)
M ( z m , F0 0 )
1 2
1
5 2
1
5
z1 q z12
q a z1 q z12
q a F0
3 2
4
12
4
6
1
q a z2
6
1
q a z3
6
2
1
q a F0 z 2
3
6
1
1
q a F0 z 3 F0 a
3
6
M ( z m )
F0
2
z1
6
2
z2
3
1
z3 a
3
pomestuvaweto na to~kata C se presmetuva na sledniov na~in

b
n
M ( z m )
Ad
1 mi
C
M ( z m , F0 0 )
dz m
F0 F0 0 m 1E I a
F0
mi
a 2
a
5 2
2
1
1
1
2
2
q a z1 q z1
z1 dz1 q a z 2 z 2 dz2
E I 0 12
4
6
3
6
2a
2 q a4
1
1
11
q a z 3 z 3 a dz 3
EI
6
3
108
192
3.4. Da se opredeli horizontalnoto pomestuvawe na potporata C od

dadeniot nosa~ prikaàn na skicata.
q
C
E,I
A
a
Sl. 3.4.
Re{enie:
Gi odereduvame reakciite vo potporite od dejstvo na tovar
50
B
z2
z1
E,I
YCq
YAq
a
a
Sl. 3.4 a.
MA 0
YCq 2a
qa
1
1
a a 0 sledi YCq q a
2
3
3
Yi 0
qa
1
YCq 0 sledi Y Aq q a
2
6
X
0
i
Y Aq
X Aq 0
q a 2/ 6
2 q a 2 / 27
Mq
Sl. 3.4 b.
Gi odreduvame momentite od tovarot po poodelni segmenti od nosa~ot
0 z1 a 2
M q ( z1 ) Y Aq
2
qa 2
z1
z1
2
12
51
0 z2 a
M q ( z 2 ) YCq z 2
q z2 1
1
1
z 2 q a z 2 q z 22
2 3
3
6
Dodavame edine~na sila vo pravec na baranoto pomestuvawe i gi

odereduvame reakciite vo potporite od dejstvoto na edine~nata sila
S=1
B
z2
z1
E,I
YC
A
XA
YA
a
a
Sl. 3.4 v.
MA 0
X a YC 2a 0 sledi YC
1
2
Yi 0
sledi Y A
1
2
Xi 0
X A S 0 sledi X A 1
Gi odreduvame momentite od edine~na sila po soodvetni segmenti od
nosa~ot
0 z1 a 2
M ( z1 ) Y A
2
2
2
z1 X A
z1
z1
2
2
4
0 z2 a
1
M ( z 2 ) YC z 2 z 2
2
52
-a/2
-a/2
M
Sl. 3.4 g.
Tabela 3.4.
m
zm
M q ( zm )
M ( zm )
0 z1 a 2
0 z2 a
qa 2
z1
12
1
1
q a z 2 q z 22
3
6
2
z1
4
1
z2
2
Pomestuvaweto go odreduvame so pomo{ na metodot na Maksvel

n bm
m 1a m
M q ( zm ) M ( zm )
dzm
Em I m
a 2
a
q a 2 2
1
1
1

2 1

z
z
dz
z
z
dz
1
1 1
2
2
2
2
E I 0 12
4
3
6
2
3
qa
0 ,08313
EI
53
3.5. Da se opredeli horizontalnoto pomestuvawe vo to~kata D od

nosa~ot prikaàn na slikata. Nosa~ot e asimetri~no optovaren so
ramnomeren kontinuiran tovar q, a lostot CD e kruto povrrzan za
gredata vo sredinata.
q
B
E,I
3a/4
C
E,I
D
a
a
Sl. 3.5.
Re{enie:
Prvo go odreduvame dijagramot na momentite predizvikani od
tovarite
z1
q
B
E,I
3a/4
C
YAq
E,I
z
3
YBq
a
Sl. 3.5 a.
q a 2/ 4
Mq
Sl. 3.5 b.
Reakciite vo potporite se
MA 0
54
YBq 2 a q a
a
1
0 sledi YBq q a
2
4
Yi 0
Y Aq q a
1
3
q a 0 sledi Y Aq q a
4
4
0 z1 a
M q ( z1 )
z
3
q a z1 q a 1
4
2
0 z2 a
M q ( z2 )
1
q a z2
4
3
a
4
M q ( z3 ) 0
0 z3
Potoa go odreduvame dijagramot na momentite predizvikani od

edine~nata sila
z1
A
X
A
B
3a/4
C
E,I
Y
A
D
E,I
z
3
S=1
a
Y
B
Sl. 3.5 v.
- 3 a/8
- 3 a/4
3 a/8
M
Sl. 3.5. g.
55
MA 0
3
3
S a YB 2a 0 sledi YB
4
8
Yi 0
3
8
Y A YB 0 sledi Y A Y A
Xi 0
X A X 0 sledi X A S 1
0 z1 a
3
M ( z1 ) z1
8
0 z2 a
3
M ( z2 ) z2
8
3
0 z3 a
4
3
M ( z 3 ) z3
4
Tabela 3.5.
m
zm
M q ( zm )
M ( zm )
0 z1 a
0 z2 a
z
3
q a z1 q a 1
4
2
1
q a z2
4
0
3
z1
8
3
z2
8
3
z3
4
0 z3
3
a
4
Pomestuvaweto vo to~kata D
n bm
m1am
a
M q ( zm ) M i ( zm )
1
dz m
Em I m
EI
1
3
q a z 2 z 2 dz 2
4
8
0
56
3
a
4
a 3
z 3
q a z1 q a 1 z1 dz1
2 8
0 4
4
3
qa
0 a z 3 dz 3
4
64 E I
3.6. Da se opredeli horizontalnoto pomestuvawe na to~kata C za

ramkata pretstavena na slikata. Da se opredeli deformacionata
rabota. Momentot na inercija na gredata BD e dvojno pogolem od
momentot na inercija na na stolbovite.
C
I
q
2I
I
A
a
Sl. 3.6.
Re{enie:
Bidej}i ve}e postoi sila koja dejstvuva vo pravec na baranoto

pomestuvwe ja opredeluvame deformacionata rabota.
Prvo go odreduvame dijagramot na momentite predizvikani od
tovarite
57
F
C
z2
2I
z3
z
4
z1
I
H
A
XA
YA
YH
Sl. 3.6. a.
MA 0
YH a q a
a
1
F 2a 0 sledi YH 2 F q a
2
2
Yi 0
Y A q a YH 0 sledi Y A
1
q a 2F
2
Xi 0
X A F 0 sledi X A F
0 z1 a
M ( z1 ) F z1
0 z2 a
Ad
bm
2 m 1a
M q2 z m
EI
dz m
2
a
a
F z 2 2
1 F z 1
dz 2
I dz 1
2E 0
I
0
0 z3 a
z
1
M ( z 3 ) 2 F q a z3 q z3 3
2
2
0 z4 a
M ( z4 ) 0
58
Tabela 3.6.
i
zm
M q ( zm )
1
2
3
0 z1 a
0 z2 a
0 z3 a
F z1
F z2
0 z4 a
z
1
2F q a z3 q z3 3
2
2
2
b
a
a
F z 2 2 dz
1 n m M q z m
1 F z1 2
dz
dz
m
1
2
2 m1a E m I m
2 E 0
I
I
0
m
2
z3
2
F
a
z
3
3
a
a
2
2
dz

dz 4
3
2I
I
0
0
2
3
4
2
5
2 F a
1 F qa
1 q a
3 EI
24 E I
480 E I
Ad
Ad 4 F a 3 1 q a 4
F
3 E I 12 E I
3.7. Dadena e konstrukcija so promenliva krutost sprema crteòt. Ako

F1=F2=F i F=qa da se opredeli vertikalnoto pomestuvawe vo
to~kata V.
q
F1
H
EI
a
EI
F2
2EI
a
Sl. 3.7.
59
Re{enie:
Gi odreduvame reakciite vo potporite prikaàni na sl. 3.7 a, od
q
F1
EI
EI
F2
2EI
C
XA
A
a
YA
B
YB
Sl. 3.7. a
XA F
3
YA F
2
1
YB F
2
Za da se opredeli vertikalnoto pomestuvawe vo to~kata V, dodavame
edine~na vertikalna sila S1 1 . Potoa gi odreduvame dijagramite na
momentite od tovarite i od edine~nata sila prikaàni na sl. 3.7 b i
sl. 3.7 v.
60
1 / 2 q a2
Fa/2
-Fa
-Fa/2
-Fa/2
Mq
Sl. 3.7 b.
S
V
EI
EI
2EI
C
XA
A
a
YA
B
YB
Sl. 3.7 v.
So koristewe na metodot na Vere{~agin za mnoèwe na dijagramite go
dobivame pomestuvaweto vo to~kata V.
61
a
a
Sl. 3.7 g.
n
m 1
62
1 F a 1 1
1
a
a F a 2
a a
a
F a a
2
2 3 EI
2
2 2 3
E I Amq m E I
1 a q a 2 3a
q a2
a q a 2a
a
a
E I 3
2
4
2
2 4
3
F a3
24 E I
3.8. Dadena e stati~ki odredena ramka so promenliva krutost sprema

skicata. Da se nacrtaat stati~kite dijagrami na popre~nite sili i
momenti na svitkuvawe ako e M=qa2 i so metodot na edine~ni
optovaruvawa (MaksvelMorovi integrali) da se opredeli
vertikalnoto pomestuvawe vo to~kata V.
EI
EI
2EI
2a
Sl. 3.8.
Re{enie:
Za da go opredelime vertikalnoto pomestuvawe vo to~ka V treba da
dodademe edine~na vertikalna sila vo to~kata V koja }e dejstvuva vo
pravec na vertikalnoto pomestuvawe. Potoa gi opredeluvame
momentite od tovarite i od edine~nata sila prikaàni vo tabelata i
na slikite sl. 3.8 a i sl. 3.8 b.
Od uslovite za ramnoteà gi odreduvame reakciite vo potporite
a
z
1
C
EI
z
2
q
XA
EI
z
3
2EI
YA
YB
2a
Sl. 3.8. a.
63
YA
qa
3q a
; YB
i
2
2
- q a2
- q a2
- q a2
q a 2/ 8
Mq
Sl. 3.8 b.
a
z
1
S =1
1
C
EI
z
3
XA
2EI
YA
YB
2a
Sl. 3.8 v.
1
3
Y A ; YB
2
2
64
EI
z
2
-z
-a
- z/2
M
Sl. 3.8 g.
Tabela 3.8.
m
zm
Mq(zm)
0 zi a
M 1( z m )
z
2
3
0 z2 a
0 z 3 2a
3 b
m 1a
M q ( zm ) M 1( zm )
EI
dz m
Mz
q( 2a z ) a 2
z
2
11 M a 2 q a 4
6 EI
6E I
3.9. Za ramkata dadena na slikata so promenliva krutost na

svitkuvawe da se opredeli horizontalnoto pomestuvawe na
to~kata C.
EI
EI
EI
C
A
2EI
B
F
a
Sl. 3.9.
65
Re{enie:
EI
EI
EI
C
XqA
2EI
B
F
MqA
YqA
a
a
Sl. 3.9 a.
Od uslovite za ramnoteà gi opredeluvame reakciite vo potporite
X A 0 ; Y A 0 ; M A 2F a
-Fa
-Fa
-2Fa
-Fa
Mq
Sl. 3.9 b.
Za da go opredelime horizontalnoto pomestuvawe gi koristime
Kastiqanovite teoremi odnosno dodavame sila F0 0 vo pravec na
pomestuvaweto pa sledi
66
z2
z
3
EI
z
1
EI
z
4
A
EI
2EI
F=0
0
B
F
a
Sl. 3.9 v.
Tabela 3.9.
zm
M z m
M ( z m , F0 0 )
1
2
3
0 z1 a
0 z2 a
0 z3 a
FH z
FH a F z
FH z F a
0
Fz
F a
M ( z m )
FH
-z
-a
-z
0 z4 a
F a z
F a z
A
d
F0
EI
F0 0
M ( z m )
1 m
M ( z m , F0 0 )
dz m
F0
m1 E I m a
m
1
F z a dz E I
0
F a
F a z dz
0
EI
Horizontalnoto pomestuvawe moème da go opredelime i so pomo{ na

praviloto na Vere{~agin odnosno dodavame edine~na sila vo to~kata
C vo pravec na baranoto pomestuvawe. Otkako }e gi nacrtame
dijagramite na momentite od edine~nata sila pristapuvame kon
mnoèwe na dijagramite
67
EI
EI
EI
C
A
2EI
S1 = 1
a
Sl. 3.9. g.
-a
-a
-a
-a
M
Sl. 3.9. d.
4
m 1
EI
Amq m
m
1 aF a
1
a F a3
a
aF a
EI
2
EI
2
EI
68
3.10. Konstrukcijata na slikata e sostavena od gredata AB so moment

na inercija na presekot I i nosa~ot BCD so moment na inercija na
presekot 2I. Gredata i nosa~ot zglobno se povrzani vo to~kite A, B
i D. Konstrukcijata e optovarena so sila G vo to~kata H. Da se
nacrta dijagramot na napadnite momenti na nosa~ot, da se opredeli
deformacionata rabota i da se najde ugibot vo to~kata H.
F
B
A
I
a
H
a
2I
2I
C
D
2a
Sl. 3.10.
Re{enie:
Konstrukcijata ja delime na dva dela vo to~kata B i vlijanieto na

delot {to go otstranuvame go zamenuvame so soodvetni sili kako {to
e prikaàno na slikite podolu
Y
A
X
A
X
B
A
I
H
Y
B
Sl. 3.10 a.
69
YB
2I
2I
XD
D
YD
2a
Sl. 3.10 b.
Od uslovite za ramnoteà gi odreduvame reakciite

od
MD 0
sledi
X B a YB 2a 0 ; X B 2YB
od M A 0 sledi
YB 2a F a 0 ; Y B
od
F
; XB F
2
X ( 1 ) 0 sledi
X A X B 0 ; X A X B F
od
Y ( 1) 0 sledi
Y A F YB 0 ; Y A
od
X (2) 0
F
2
sledi
XD XB 0; XD F
od
Y ( 2 ) 0
sledi
YD YB 0 ; YD
F
2
Dijagramite na momentite se
70
XB
1/2 F a
Fa
Fa
Mq
Sl. 3.10 v.
Deformacionata rabota ja presmetuvame so metodata na Vere{~agin
bm
Ad
1
Amq m
2 ma
m
F a
a
1
2 F a
1 F a 2
F a 2
a F a
2a F a
2E I
2 3 2
2E 2I 2
3
2
3
7 F 2 a3
12 E I
Pomestuvaweto vo mestoto kade dejstvuva silata F e
Ad 7 F a 3
F
6 EI
71
3.11. Vo to~kata na vrzuvawe na na dvata stapa AB i BC dejstvuva

horizontalna sila F. Stapovite se izraboteni od ist materijal so
modul na elasti~nost E. Povr{inata na popre~niot presek na
stapot AB e A, dodeka na stapot BC povr{inata na popre~niot
presek e 2A. Stapovite se so dolìna l i se zglobno povrzani na
svoite kraevi. Da se najde vertikalnoto pomestuvawe na to~kata B.
a
A
C
E,2A
E,A
l
B
Sl. 3.11.
Re{enie:
Silite vo stapovite od dejstvo na silata i od dejstvo na edine~nata

sila {to se dodava vo pravec na baranoto pomestuvawe dadeni se vo
tabelata {to sleduva
Nq
1
Nq
2
Sl. 3.11 a.
72
N
1
N
2
B
S=1
Sl. 3.11 b.
Tabela 3.11.
i
N qi
Ni
li
F
2
F
1
2
1
2
Vertikalnoto pomestuvawe na to~kata B e

n l
B
i 1 0
N qi N i li
Ei Ai
dz i
1 F 1
1 F 1
1 F l
l
l
E A 2 2
2E A
4 EA
2 2
73
3.12. Na re{etkata pretstavena na crteòt vo to~kata H dejstvuva

sila F=6 kN, povr{inata na popre~niot presek na stapovite e A=2
cm2, a modulot na elasti~nost E=2,1104 kN/cm2. Rastojanieto a=2 m.
Da se opredeli vertikalnoto pomestuvawe na to~kata E i
vertikalnoto pomestuvawe na to~kata H.
C
a
Sl. 3.12.
Re{enie:
Reakcii vo potporite od dejstvo na silata F
XqB
10
XqA A
11
YqA
a
a
Sl. 3.12 a.
MA 0
F 6 X Bq 2 0 sledi X Bq 18 kN
Xi 0
X Aq X Bq 0 sledi X Aq X Bq 18 kN
74
Yi 0
Y Aq F 0 sledi Y Aq F 18 kN
Gi odreduvame silite vo stapovite koi se zapi{ani vo tabelata

Reakcii vo potporite od dejsvo na edine~na sila S 1
XB
11
XA
10
E
S=1
YA
Sl. 3.12 b.
MA 0
S 4 X B 2 0 sledi X B 2 kN
Xi 0
X A X B 0 sledi X A X B 2 kN
Yi 0
Y A S 0 sledi Y A S 1 kN
75
Tabela 3.12.
i
Nqi
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
6
-8,5
6
0
8,5
-12
-12
0
-8,5
18
0
li
Ni
0
0
0
0
1,41
-1
-1
0
-1,41
2
0
2
2,8
2
2
2,8
2
2
2
2,8
2
2
Ad
2
2
l
1 11 N qi
1 11 N qi li
dz
22,8 J
i
2 i 1 0 Ei Ai
2 i 1 Ei Ai
pomestuvaweto vo to~kata H
Ad
2 Ad 2 22 ,8
1
F H sledi H
7 ,6 mm
2
F
6
pomestuvaweto vo to~kata E
11 l
E
i 1 0
N qi N i
Ei Ai
11
dz i
N qi N i li
i 1
Ei Ai
44,5 10 4 m
3.13. Da se opredeli vertikalnoto pomestuvawe na to~kata C od

re{etkastata konstrukcija prikaàna na slikata.
2A
2A
C
a
Sl. 3.13.
76
Re{enie:
Reakciite vo potporite gi opredeluvame od uslovite za ramnoteà
B
X
B
2
F
3
X
A
Y
A
a
Sl. 3.13 a.
MA 0
F a X Bq a 0 sledi X Bq F
Xi 0
X A X Bq 0 sledi X A X Bq F
Yi 0
Y A F 0 sledi Y A F
Tabela 3.13.
i
1
2
3
li
A
a 2
A
Ai
2A
A
2A
Ni
F
F 2
F
2
l
N i2
1 3
1 3 N i2 li
1 F 2 a F 2 a F 2 a
Ad
dzi
2 i 1 0 E Ai
2 i 1 E Ai
2E 2 A
A
2A
2
1 F a
1 2 2
2E A
A
F a
C d 1 2 2
F
E A
77
78
4. STATI^KI NEOPREDELENI
KONSTRUKCII
79
80
Pri presmetka na stati~ki neopredelenite konstrukcii se koristat

slednive postapki
Presmetka po metodata na sili
Kanonski ravenki po metodot na sili
Kanonskite ravenki na metodot na sili go imaat sledniov oblik
k
ij S j qi 0
j 1
kade {to se
ij
vlijatelni koeficienti na elasti~nost
qi
pomestuvawa na to~kite poradi nadvore{ni opteretuvawa
Sj
prekubrojni stati~ki nepoznati
Presmetka
na
vlijatelni
koeficienti
na
elasti~nost i
pomestuvawata na to~kite so pomo{ na Maksvel Morovite integrali
ij
m
1
M j ( zm ) M i ( z m )dz m ji
E Im
1
M q ( z m ) M i ( z m )dz m
E Im
qj
m
kade {to se
E
I
M i ( zm )
moment na inercija
moment na svitkuvawe od dejstvo na edine~na sila S i
M j ( zm )
moment na svitkuvawe od dejstvo na edine~na sila S j
M q ( zm )
moment na svitkuvawe od dejstvo na tovar q
Presmetka
na
vlijatelni
koeficienti
na
elasti~nost
pomestuvawata na to~kite so pomo{ na postapkata na Vere{~agin
ij
m
qj
m
1
1
A j i
Ai j ji
E Im
m E Im
1
Aq i
E Im
81
kade {to se
Aj

edine~noto opteretuvawe S j 1
Ai

edine~noto opteretuvawe S i 1
zadadenoto opteretuvawe ( nadol`na sila, popre~na sila,
moment na svitkuvawe, moment na torzija)
Aiq
So presmetkite se opfateni slednive slu~ai:
Presmetka na na stati~ki neopredeleni gredi pri svitkuvawe
Presmetka na kontinuirani nosa~i
Presmetka na ramninska ramka
Presmetka na ramninska re{etka
Presmetka na greda so elasti~no potpirawe
Presmetka na vkrsteni gredi
Koristewe na simetrija kaj konstrukciite
Kanonski ravenki pri presmetka na temperaturni vlijanija
Kanonski ravenki pri presmetka na pomestuvawe na potpori
Presmetka na pomestuvawe kaj stati~ki neopredeleni nosa~i
Presmetka po metodot na deformacii
82
4.1. Da se konstruiraat dijagramite na prese~nite sili i momenti M, Q,

N na dadeniot stati~ki neopredelen nosa~.
q
E,I
Sl. 4.1.
Re{enie:
Ekvivalentniot sistem e prikaàn podolu. Se dobiva so
otstranuvawe na odvi{nite vrski i zamena na nivnoto dejstvo so
nepoznati sili pri {to gredata preminuva vo stati~ki opredelen
nosa~.
E,I
C
S1
Sl. 4.1 a.
Prvo gi odreduvame dijagramite na momentite od dejstvo na tovarot q.
Reakcii vo potporite.
q
E,I
YAq
z2
z1
a
YBq
Sl. 4.1 b.
Mq
Sl. 4.1 v.
83
MA 0
a
qa
YBq a 0 sledi YBq
2
2
Y 0
qa
Y Aq q a YBq 0 sledi Y Aq
qa
2
0 z1 a
M q z1 Y Aq z1 q z1
z1 q a
z
z1 q z1 1
2
2
2
0 z2 a
M q z 2 0
Potoa gi odreduvame dijagramite na momentite od dejstvo na
edine~nata sila. Reakciite vo potporite se opredeluvaat od uslovite
za ramnoteà.
E,I
z2
YA
z1
a
YB
Sl. 4.1 g.
M1
Sl. 4.1 d.
MA 0
YB a S1 2a 0 sledi YB 2
Y 0
Y A YB S1 0 sledi Y A 1
0 z1 a
M 1 z1 z1
0 z2 a
M 1 z 2 z 2
84
S1 = 1
a
Tabela 4.1.
m
zm
M q z m
0 z1 a
0 z2 a
z
qa
z1 q z1 1
2
2
0
M 1 z m
z1
z2
11S1 1q 0
n bm
11
m1am
n bm
1q
m1am
M 12 ( z m )
2
2a 3
2
dz m
z
dz
1 1
EI
E I 0
3E I
M q ( zm ) M 1( z m )
EI
dz m
1
EI
2
4
q a z1 q z1 ( z1 )dz1 q a
2
2
24 E I
0
2a 3
q a4
q a
S1
0 sledi S1
3E I
24 E I
16
Reakcii vo potporite.
MA 0
a
5q a
YB a S1 2a 0 sledi YB
2
8
Y 0
qa
Y A q a YB S1 0 sledi Y A
7qa
1
; YC q a
16
16
63
7
q a 2 ; Q=0 za x a
512
16
1
M B q a2
16
7
QA q a
16
5
QB q a
8
1
QC q a
16
M max
M
B
Mmax
M
Sl. 4.1 |.
85
Q
A
Q
Bd
Q
C
Q
Bl
Q
Sl. 4.1 e.
4.2. Da se konstruiraat dijagramite na stati~kite golemini (napadniot

moment na svitkuvawe M, popre~nata sila Q i nadol`nata sila N)
na nosa~ot prikaàn na skicata.
q
B
E,I
3a/4
C
E,I
D
a
a
Sl. 4.2.
Re{enie:
Osnovniot stati~ki odreden sistem e sledniot
q
B
E,I
3a/4
C
E,I
D
S1
a
a
Sl. 4.2 a.
86
Gi odreduvame reakciite vo potporite od dejstvo na tovarot i

momentite po segmenti od nosa~ot
q
B
E,I
3a/4
C
z
1
z
3
E,I
z
2
D
a
a
Sl. 4.2 b.
Mq
Sl. 4.2 v.
MA 0
a
1
YBq 2a 0 sledi YBq q a
2
4
Yi 0
qa
Y Aq q a YBq 0 sledi Y Aq
3
qa
4
0 z1 a
M q z1 Y A z1 q z1
z1 3
1
q a z1 q z12
2 4
2
0 z2 a
M q z 2 YB z 2
1
q a z2
4
3
a
4
M q z3 0
0 z3
Gi odreduvame reakciite vo potporite i momentite po segmenti od

nosa~ot od edine~na sila S1 1
87
E,I
3a/4
C
z
3
E,I
z
1
z
2
D
S =1
1
a
Sl. 4.2 g.
- 3/8
- 3/4
3/8
M
Sl. 4.2 d.
M A 0
3
3
YB 2a S1 a 0 sledi YB
4
8
Yi 0
Y A YB 0 sledi Y A
3
8
Xi 0
X A S1 0 sledi X A 1
Momenti po segmenti od nosa~ot
0 z1 a
3
M 1 z1 z1
8
0 z2 a
3
M 1 z 2 z 2
8
3
0 z3 a
4
M 1 z3 z3
88
Tabela 4.2.
m
zm
M 1 z m
M q z m
0 z1 a
0 z2 a
3
z1
8
3
z2
8
z3
3
1
q a z1 q z12
4
2
1
q a z2
4
0
0 z3
3
a
4
Pomestuvawe od tovar q
n b
1q
m1 a
M q ( z m ) M 1( z m )
EI
a
1 3
1
3
dz m
q a z1 q z12 z1 d z1
E I 0 4
2
8
1
3
q a z 2 z 2 d z 2
4
8
0
3
a
4
q a4
0
d
z
3
3
64 E I
0
Pomestuvawe od edine~na sila S1 1

n b
3
a
4
M 12 ( z m )
1
15a 3
3
3
2
dz
z
d
z
z
d
z
z
d
z
E I
m
1
1
2
2
3 3 64E I
E I 0 8
8
m 1 a
0
0
11S1 1q 0
11
q a4
15a 3
1
S1
0 sledi S1 q a
64 E I
64 E I
15
Reakcii vo potporite
M A 0
a
3
9
YB 2a S1 a 0 sledi YB q a
2
4
40
Yi 0
qa
Y A q a YB 0 sledi Y A
49
qa
40
Xi 0
X A S1 0 sledi X A
1
qa
15
89
M
Sl. 4.2 |.
Q
Sl. 4.2 e.
N
Sl. 4.2 `.
4.3. Dadena e stati~ki neopredelena ramka so promenliva krutost

sprema skicata. So metodot na sili da se opredeli stati~ki
nepoznatata golemina vo op{ti broevi vo funkcija od
opteretuvaweto q i dolìnata a. Vlijatelnite koeficienti da se
presmetaat preku MaksvelMorovite integrali i za a=1 m i q=11
kN/m da se nacrtaat stati~kite dijagrami.
90
q
D
C
EI
2EI
EI
EI
a
Sl. 4.3.
Re{enie:
Bidej}i ramkata e edna{ stati~ki neopredelena go formirame
ekvivalentniot sistem so zamena na potporata vo to~kata A so sila S1.
Kanonskata ravenka e slednata
q
D
C
EI
2EI
EI
EI
B
S1
a
Sl. 4.3 a.
11 S1 1 0
Gi odreduvame momentite od edine~nata sila i od tovarite dadeni vo
tabelata {to sleduva
91
EI
2EI
MD
a
YD
EI
EI
a
Sl. 4.3 b.
3/2 q a 2
1/2 a 2
Mq
Sl. 4.3 v.
92
XD
EI
2EI
a
XD
MD
a
YD
EI
EI
B
S1= 1
a
Sl. 4.3 g.
-a
-a
a
-a
a
M1
Sl. 4.3 d.
Tabela 4.3.
m
zm
M q ( zm )
1
2
3
0 z1 a
0 z2 a
0 z3 a
0
0
0 z4 a
q z2
2
a
q a z
2
M 1( z m )
z
a
(az)
4 b
11
M 12 ( z m )
11 a 3
dz
EI m 6 EI
m 1a
93
4 l
1q
M 1( z m ) M q ( zm )
1 q a4
dz
m
E
I
4
EI
m1 0
zamenuvame
vo
kanonskata
ravenka i dobivame
q a4
11a 3
0 sledi S1 3 q a od uslovite za ramnoteà
S1
4E I
6E I
22
dobivame
od Z i 0 sledi Z D 0
19
od
Yi 0 sledi Y A YD q a 0 ; YD 22 q a
od
MD 0
3
30
sledi Y A a q a M D 0 ; M D
qa
2
22
za a=1 m i q=11 kN/m

YA=1,5 kN; YD=9,5 kN; MD=15 kNm. Pa stati~kite dijagrami se slednite
prikaàni na slednite sliki
1,5 kN
- 9,5 kN
- 1,5 kN
- 1,5 kN
Q
Sl. 4.3 |.
1,5 kN
1,5 kN
N
Sl. 4.3 e.
94
- 15 kNm
- 1,5 kNm
1,5 kNm
M
Sl. 4.3 `.
4.4. Za dadenata stati~ki neopredelena ramka so promenliva krutost

sprema crteòt, da se nacrtaat stati~kite dijagrami ako qa=2F;
F=10 kN; a=1 m.
q
EI
EI
EI
EI
F
C
a
2EI
A
a
a
Sl. 4.4.
Re{enie:
95
Bidej}i se raboti za sistem {to e 2 pati stati~ki neopredelen, imeno

imame {est nepoznati golemini i ~etiri ravenki od uslovite za
ramnoteà.
S1
B
S2
EI
4
S1
2 EI
F
S2
C
EI
1
EI
H
3 2EI
a
A
a
Sl. 4.4 a.
Go odreduvame ekvivalentniot sistem prikaàn na slika sl. 4.4 a.

Kanonskite ravenki potrebni za odreduvawe na nepoznatite golemini
se slednite
11S1 12 S 2 q1 0
21S1 22 S 2 q 2 0
96
EI
z
4
S1 = 1
G
z
2
S1 = 1
EI
EI
C
EI
z
5
D
H
z
3
z
1
2EI
a
A
a
Sl. 4.4 b.
EI
B
z2
z4
S =1
2
G
S 2= 1
EI
EI
EI
z5
D
H
z3
C
a
z1
2EI
a
A
a
Sl. 4.4 v.
97
EI
B
a
z2
EI
z4
EI
C
EI
z5
D
z3
2EI
a
A
a
Sl. 4.4 g.
Vo slednata tabela dadeni se momentite na svitkuvawe predizvikani

od edine~nite sili S1 , S 2 i tovarot q.
Tabela 4.4.
m
zm
E Im
1
2
3
0 z1 a
0 z2 a
0 z3 a
4
5
11
22
98
EI
1
EI
EI
EI
2E I
M 1( z m )
z
a
a
M 2 ( zm )
0
z
a+z
0 z4 a
EI
0 z5 a
EI
1
z dz E I
0
2
a
2
dz
1
0
EI
1
EI
1
a dz E I
0
1
z dz E I
0
2
a dz
0
dz
0
0
Fz
q z2
2
q a2
M q ( zm )
19 a
6 EI
1
a z dz 0 E I
0
2
a3
6 EI
11
2
z dz
0
z1
1
EI
12 21 0
a zdz
0
1
EI
a a z dz 0
0
1
3 a3
(
a
z
)
dz
E I 0
4 EI
1( F )
1
F a3
(
z
)(
a
)
dz
2 E I 0
4E I
a
1
q z2
1
q z2
5 q a4
1( q )
(
)( z )dz
(
)( a )dz
E I 0
2
E I 0
2
8 4E I
a
2 ( F )
1
5 F a3
(
z
)(
a
z
)
dz
2 E I 0
12 4 E I
a
1
q z2
1 q a4
2 ( q )
(
)( z )dz
E I 0
2
4 EI
Dobienite izrazi gi zamenuvame vo kanonskite ravenki
3
3
4
19 a 3

S1 3 a S 2 F a 5 q a 0
6 EI
4 EI
4 E I 8 E I
3
3
4
3 a3

S1 11 a S 2 5 F a 1 q a
4 EI
6 EI
12 4 E I 4 E I
pri zamena za q a F sledi
38S1 9S 2 12 F 0
9 S1 22S 2 11F 0 so re{avawe na sistemot na ravenki dobivame
S1 0 ,481F
S 2 0 ,69 F
Za da gi nacrtame dijagramite na stati~kite golemini gi odreduvame
nepoznatite golemini od uslovite za ramnoteà
lev del od nosa~ot
Yi 0
Y A S1 0 sledi Y A 0 ,481F
Xi 0
X A S 2 F 0 sledi X A 0
MA 0
S1 a S 2 2a F a M A 0 sledi M A 0,089 F a
desen del od nosa~ot
99
Yi 0
YD S1 q a 0 sledi YD 1,519 F
Xi 0
X D S 2 0 sledi X D 0 ,696 F
MD 0
q a2
S1 a S 2 2a
M D 0 sledi M D 0,873F a
2
za F=10 kN i a=1 m sledi
YA = 4,81 kN
XA = 3,04 kN
MA = 0,89 kNm
YD = 5,19 kN
XD = 6,96 kN
MD = 13,73 kN
Pa dijagramite na stati~kite golemini }e bidat slednite
4,81
6,96
5,19
6,96
3,04
Q
Sl. 4.4 d.
100
6,96
5,19
4,81
N
Sl. 4.4 |.
4,81
0,19
0,19
4,81
1,05
0,87
2,15
0,89
M
Sl. 4.4 e.
101
4.5. Dadena e kvadratna ramka so zatvorena kontura ABCD so strana so

dolìna a, modul na elasti~nost E i moment na inercija I. Na
ramkata vo to~kata B dejstvuva spreg so intenzitet M. Da se
konstruiraat
dijagramite
na
napadnite
momenti,
na
transverzalnite sili i na normalnite sili.
M
A
B
a
E,I
D
C
a
Sl. 4.5.
Re{enie:
Osnovniot ekvivalenten sistem e prikaàn podolu.
S3
E,I
S
S1 2
S1
S2
S3
D
C
a
Sl. 4.5 a.
Reakciiite vo potporite od dejstvoto na momentot M se odreduvaat od

MA 0
X Bq a M 0 sledi X Bq
MB 0
102
M
a
M
a
Reakcii vo potporite od dejstvo na edine~nite sili S1 1 , S 2 1 ,
X Aq a M 0 sledi X Aq
S 3 1 zaradi geometrijata na konstrukcijata i nasokata i intenzitetot

na edine~nite sili se nula.
M
XA
A
-M
B
-M
XD
E,I
Mq
D
C
a
YD
Sl. 4.5 v.
Sl. 4.5 b.
-a
A
-a
B S1 = 1
M1
S1 = 1
E,I
D
C
a
a
Sl. 4.5 g.
A
Sl. 4.5 d.
S2 = 1
S2 = 1
a
E,I
M2
D
a
Sl. 4.5 |.
-a
-a
a
Sl. 4.5 e.
103
S3 = 1
A
B
E,I
M3
S3 = 1
-1
D
C
Sl. 4.5 i.
Sl. 4.5 `.
Prekubrojnite nepoznati gi opredeluvame od sistemot na kanonski
ravenki
11S1 12 S 2 13 S 3 1q 0
21S1 22 S 2 23 S 3 2q 0
31 S1 32 S 2 33 S 3 3q 0
Go koristime metodot na Vere{~agin za opredeluvawe na vlijatelnite
koeficienti
n b
11
M 12 ( z m )
1
E I dz m E I
m1 a
a 2

2
2 a 2
a
3 2
2
a a 2 a 5a
3
3E I
n b
22
M 22 ( z m )
5a 3

dz m
EI
3E I
m 1 a
n b
33
M 32 ( z m )
4a
E I dz m E I
m1 a
n b
2
M 12 ( z m ) M 22 ( z m )
1
a3
2 a a
12
dz m
a a
EI
E I
2 2 E I
m1 a
n b
a2
M 2 ( z ) M 32 ( z m )
1 a 2
2a 2
13 1 m
dz m
1 a 2 ( 1 ) 1
EI
E I 2
EI
m1 a
2
n b
a2
M 22 ( z m ) M 32 ( z m )
1 a 2
2a 2
2
23
dz m
1 a ( 1 ) 1

EI
E I 2
EI
m1 a
2
n b
q1
m1a
104
M q ( z m ) M 1( z m )
EI
dz m
M a2
1
a M a
EI
E I
2
2
n b
q 2
m1a
n b
q3
m1a
M q ( zm ) M 2( zm )
EI
M q ( zm ) M 3( zm )
EI
dz m
1
EI
M a a M a 2
2 3 6 E I
dz m
1
EI
M a
M a2
M a
2
2
EI
5a 3
a3
2a 2
M a2
S1
S2
S3
0
3E I
EI
EI
EI
a3
5a 3
2a 2
M a2
S1
S2
S3
0
EI
3E I
EI
6E I
2a 2
2a 2
4a 2
M a
S1
S2
S3
0
EI
EI
EI
EI
6
3M
5S1 3S 2 S 3
a
a
12
M
6 X 1 10 X 2 X 3
a
a
4
M
2 S1 2S 2 S 3
a
a
3M
S1
4a
M
X2
2a
M
S3
8
Momenti vo karakteristi~nite to~ki
M M q S1 M 1 S 2 M 2 S 3 M 3
M
3M
M
M
M A M
a 0 1
8
4a
2a
8
7M
3M
M
M
M B1 M
0 0 1
8
4a
2a
8
M
3M
M
M
M B2 0
0 0 1
8
4a
2a
8
3M
3M
M
M
MC 0
0 a 1
8
4a
2a
8
3M
3M
M
M
M B1 0
a a 1
8
4a
2a
8
105
- 7/8 M
- 1/8 M
1/8 M
M
- 3/8 M
- 3/8 M
3/8 M
3/8 M
Sl. 4.5 j.
4.6. Re{etkastiot nosa~ so forma dimenzii i na~in na potpirawe

dadeni na skicata optovaren e so koncentrirana sila vo jazol D.
Site stapovi se od ist materijal i imaat ednakvi povr{ini na
popre~en presek. Da se najdat silite vo stapovite.
a
Sl. 4.6.
Re{enie:
Ekvivalentniot sistem e prikaàn na slikata podolu
106
C
S1
a
Sl. 4.6 a.
Reakcii vo potporite od dejstvo na silata F.
MA 0
YCq 2a F a 0 sledi YCq
F
2
Y 0
Y Aq F YCq 0 sledi Y Aq
F
2
Silite vo stapovite pri dejstvo na silata F se dadeni vo tabelata
F
D
3
2
5
4
A
YA
Y
C
a
a
Sl. 4.6 b.
107
Reakcii vo potporite od dejsvo na edine~na sila S1 1
MA 0
YC 2a S1 a 0 sledi YC
1
2
Y 0
Y A S1 YC 0 sledi Y A
1
2
Silite vo stapovite pri dejstvo na ednine~na sila se dadeni vo

tabelata
D
3
2
5
4
A
B
S1 = 1
YA
Y
C
a
Sl. 4.6 v.
Tabela 4.6.
i
1
2
3
4
5
N qi
F
2
0
F
2
F
2
F
2
11 S1 1q 0
N12i li 2 2 3 3a
A
2
EA
i 1
5
11
108
N1i
1
2
1
1
2
1
2
1
li
a 2
a
a 2
a
a
1q
N1i N qi li
i 1
EA
2 2 1 F a
2
EA
2 2 3 3a
2 2 1 F a
S1
0
2
EA
2
EA
2 2 1
S1
F
2 23
Silite vo stapovite
1
2 2 1 1
F N3
N1 N q1 S1 N11
2
2
2
3
2
2 2 1
N 2 N q 2 S1 N12
F
2 2 3
1 2 2 1 1
N 4 N q 4 S1 N14
F N 5
2 2 2 3 2
4.7. Da se opredelat silite vo stapovite kaj stati~ki neopredelenata

re{etka ako site stapovi imaat ista povr{ina na popre~en presek
A i se izraboteni od ist materijal so modul na elasti~nost E.
A
C
F
a
a
Sl. 4.7.
Re{enie:
Ekvivalentniot sistem e sledniot
109
S1
S2
S1
A
S2
H
C
F
Sl. 4.7 a.
Gi opredeluvame silite vo stapovite od dejstvo na silata F.
J
8
3
1
10
11
4
A
5
C
F
YAq
YHq
Sl. 4.7 b.
Gi opredeluvame silite vo stapovite od dejstvo na silata S1 1 .
B
S1 = 1
1
S1 = 1
6
8
10
11
C
YA1
YH1
Sl. 4.7 v.
110
Gi opredeluvame silite vo stapovite od dejstvo na silata S 2 1 .
6
8
3
1
11
4
A
S2 = 1
10
S2 = 1
C
YA2
YH2
Sl. 4.7 g.
Opredelenite sili vo stapovite od dejstvo na silite F, S1 1 i S 2 1

dadeni se vo tabelata podolu
Tabela 4.7.
i
N qi
1
2
3
4
0
0
0
2
F
4
1
F
2
0
2
F
4
0
5
6
7
8
9
10
11
1
F
2
0
F
li
N1i
1
1
2
2
N 2i
0
0
0
0
a 2
a 2
0
0
a 2
0
0
2
1
a 2
a
0
1
1
1
a
a
a
a
Vlijatelnite koeficienti gi opredeluvame na sledniov na~in
N12i li 4 1 2 a
EA
i 1 E A
11
11
111
N 22i li 4 1 2 a
EA
i 1 E A
11
22
11
N1i N 2i li
a
E A
EA
i 1
12 21
11
1q
i 1
11
2q
N1i N qi li
E A
2 1 2 F a
EA
21 2 F a
EA
N 2i N qi li
EA
i 1
Kanonskite ravenki
11 S1 12 S 2 1q 0
21 S1 22 S 2 2 q 0
4 1 2 a
a
21 2 F a
S1
S2
0
E A
EA
E A
a
41 2 a
21 2 F a
S1
S2
0
EA
EA
E A
9 ,6 S1 S 2 4,8 F
S1 9,6S 2 4,8 F
S1 0 ,45F
S 2 0 ,45 F
Sili vo stapovite
N i N qi S1 N1i S 2 N 2i ; i 1, ,11
N1 0 ,453F
N 2 0,453F
N 3 0,641F
N 4 0,773F
N 5 0 ,547 F
N 6 0 ,453F
N 7 0 ,773F
N 8 0,641F
N 9 0,547 F
N10 0,453F
N11 0,094 F
112
4.8. Dadena e simetri~na ramka koja e simetri~no opteretena. Da se

najdat nepoznatite golemini i da se nacrtaat dijagramite na
momentite na svitkuvawe.
2EI
2EI
EI
EI
2a
Sl. 4.8.
Re{enie:
Bidej}i ramkata e simetri~na i dva pati stati~ki neopredelena ja
presekuvame vo dolniot nosa~ i na mestoto na presekot dodavame
edine~ni sili. Ekvivalentniot sistem e prikaàn na slednata slika
2EI
2EI
S1 2EI
S1
S2
2a
EI
EI
S2
Sl. 4.8 a.
Dijagramite na momentite od edine~nite sili i tovarot se dadeni na
podolnite sliki
113
D
a
S1= 1
S1= 1
2a
Sl. 4.8 b.
-a
-a
-a
-a
M
1
Sl. 4.8 v.
2EI
2EI
S 2= 1
S 2= 1
2a
Sl. 4.8 g.
114
EI
EI
1
1
M2
Sl. 4.8 d.
2EI
EI
EI
A
2EI
2a
Sl. 4.8 |.
1/2 q a 2
Mq
Sl. 4.8 e.
Vlijatelnite koeficienti gi odreduvame so metodot na mnoèwe na
dijagramite na Vere{~agin
11
12
3
a 1
2a
a 1
5 a
a a
a a
a a
E I 3
E I 3
2E I
3 EI
a 1
2a 1
a 1
2a 2
1 a
1 a
1 a
E I 2
EI
2 E I 2
E I 2
115
a
11 2a 11 a 11 a 11 a 11 4a
EI
2E I
EI
2E I
2E I
EI
2a 2 q a 2
q a4
1q
a

2 E I 3 2
3E I
2a 2 q a 2 q a 3
2q
1
2 E I 3 2 3E I
22
Kanonskite ravenki se
11 S1 12 S 2 1q 0
12 S1 22 S 2 2 q 0 odnosno
4
2a 2
5 a3
S2 q a 0
S1
EI
3E I
3 EI
2
3
2a
S1 4a S 2 q a 0 sledi
EI
EI
3E I
q a2
qa
S1
; S1
4
24
-5
-5
-5
-5
1/24 q a 2
-1
1
1
M
Sl. 4.8 `.
116
4.9. Da se konstruiraat dijagramite na vnatre{nite sili za nosa~ot

prikaàn na skicata ako a=4 m, q=2 kN/m. Modulot na elasti~nost E
i aksijalen moment na inercija I se ednakvi za site delovi od
nosa~ot.
EI
EI
EI
2a
Sl. 4.9.
Re{enie:
Ramkata e {est pati stati~ki neopredelena pa ja koristime
simetrijata na ramkata. Ekvivalentniot sistem e prikaàna na sl. 4.9
a.
q
S
EI
1
D
S1
EI
EI
a
Sl. 4.9 a.
Kanonskata ravenka e
11 S1 1q 0
117
EI
C
a
EI
A
a
Sl. 4.9 b.
- q a 2/ 2
- q a 2/ 2
Mq
Sl. 4.9 v.
S =1
1
EI
C
a
EI
A
a
Sl. 4.9 g.
118
a
M1
Sl. 4.9 d.
11
1
1 1 22
a3
A1m 1m
a
a
EI 2
3
3E I
m EI
q a2 a
q a4
2
2
4E I
m
a3
q a4
3
S1
0 sledi S1 q a 6 kN
3E I
4E I
4
1q
1
1
Aqm 1m
EI
EI
Sega moème da gi nacrtame dijagramite na vnatre{nite sili
8 kN
- 6 kN
Q
Sl. 4.9 |.
- 6 kN
- 8 kN
N
Sl. 4.9 e.
119
- 16 kNm
- 16 kNm
8 kNm
M
Sl. 4.9 `.
4.10. Kontinuiran nosa~ so nepromenliv popre~en presek so moment na

inercija I=100 cm4 i dolìna a=3 m, izraboten e od ~elik so modul
na elasti~nost E=210000 N/mm2 i optovaren e po celata dolìna so
ramnomeren kontinuiran tovar so intenzitet q=1 kN/m. Da se
konstruiraat dijagramite na napadniot moment na svitkuvawe i na
popre~ni sili. Da se najde vertikalnoto pomestuvawe vo to~kata S
vo sredinata na vtoroto pole na nosa~ot.
B
a
Sl. 4.10.
Re{enie:
Simetri~na ramka koja e simetri~no optovarena so kontinuiran tovar,
pa ekvivalentniot sistem e sledniov
S1
A
B
a
a/2
Sl. 4.10 a.
120
11 S1 1q 0
n l
11
M 12 ( z m )
E I dz m
m 1 0
n l
1q
m1 0
M q ( z m ) M 1 ( zm )
EI
dz m
Reakcii vo potpori od dejsvo na tovar q

q
B
z1
z2
YBq
a/2
YAq
Sl. 4.10 b.
Mq
Sl. 4.10 v.
MA 0
a
a 5a
9
YBq a q
0 sledi YBq q a
2
2 4
8
Yi 0
qa
Y Aq YBq q a q
a
3
0 sledi Y Aq q a
2
8
za 0 z1 a
3
1
1
3 z
M q ( z1 ) q a z1 q z12 a q z1 1
8
2
2
4 a
a
za 0 z 2
2
121
1
M q ( z 2 ) q a z 22
2
Reakcii vo potpori od dejsvo na edine~na sila
S=1
1
B
z1
z2
YB
a/2
YA
Sl. 4.10 g.
M1
Sl. 4.10 d.
MA 0
YB a S1 0 sledi YB
Yi 0
Y A YB 0 sledi Y A
za 0 z1 a
M 1 z1 Y A z1
a
2
M 1 z 2 S1 1
za 0 z 2
122
z1
a
1
a
1
a
Tabela 4.10 a.
m
zm
M q ( zm )
M 1 z m
0 z1 a
1
3 z
a q z1 1
2
4 a
1
q a z 22
2
z1
a
n l
11
n l
2
a
2
5 a
)
z
2

dz m
1 dz1 ( 1 )2 dz 2
EI
E I 0 a
3 EI
0
M 12 ( z m
m 1 0
1q
a
2
0 z2
M q ( zm ) M1 ( zm )
EI
m1 0
dz m
a
2
2
1
1 q a3
3 z1 z1
1
2
a q z1 dz1 q z 2 ( 1 )dz 2
E I 0 2
2
24 E I
4 a a
5a
1 q a3
1
S1
0 sledi S1
q a2
3E I
24 E I
40
M M q S1 M 1
za 0 z1 a
z
1
1
3 z 1
4 z
a q z1 1
q a 2 1 a q z1 1
2
a 2
4 a 40
5 a
a
za 0 z 2
2
2
1
1
1
z
M z 2 q z 22
q a2
q a 2 1 20 2
2
40
40
a
M z1
B
a
D
a
Sl. 4.10 |.
123
M
Sl. 4.10 e.
Presmetka na ugibot vo sredinata na nosa~ot.
Dodavame edine~na sila S 0 1 vo pravec na baranoto pomstuvawe i gi
barame reakciite vo potpori od dejstvo na edine~na sila
S=1
o
A
B
z1
z2
Y Bo
YAo
a
a/2
Sl. 4.10 `.
Mo
Sl. 4.10 z.
MA 0
3
3
a YB 0 a 0 sledi YB 0
2
2
Yi 0
S0
Y A0 YB 0 S 0 0 sledi Y A0
za 0 z1 a
M 0 z1 Y A0 z1
za 0 z 2
124
a
2
z1
a
1
2
M 0 z 2 S 0 z 2 z 2
Tabela 4.10 b.
M 0 z m
zm
M(zm)
0 z1 a
1
4 z
a q z1 1
2
5 a
2
1
z2
2
q a 1 20
40
a
0 z2
a
2
z1
a
z2
n l
a 1
4 z 1
a q z1 1 ( z1 )dz1
5 a 2
0 2
a
2
2
1
z
q a 2 1 20 2 z 2 dz 2 2 ,66 10 3 m
40
a
M ( zm ) M 0 ( z m )
1
s
EI
EI
m 1 0
4.11. Dadena e simetri~na ramka koja e antimetri~no optovarena. Da

se opredelat stati~kite nepoznatite golemini i da se nacrtaat
dijagramite na momentite na svitkuvawe.
2a
C
EI
2EI
EI
EI
2EI
Sl. 4.11.
Re{enie:
125
Bidej}i ramkata e simetri~na ja se~eme vo oskata na simetrija i na

mestoto na presekot dodavame edine~ni sili pa ekvivalentniot
sistem e sledniot
EI
S
1
EI
G
2EI
EI
H
2EI
D
Sl. 4.11 a.
S =1
1
C
EI
2EI
2EI
D
Sl. 4.11 b.
126
S =1
1
EI
a
a
a
M1
Sl. 4.11 v.
2EI
2EI
EI
EI
D
Sl. 4.11 g.
127
Fa
Fa
Mq
Sl. 4.11 d.
Kanonskata ravenka e slednata
11 S1 1q 0
bm
11
m am
M 12 ( z m )
1
dz m
Ai i
E Im
m E Im
a 1
a a a a a a a a a 1 a a
E I 3
2E I
E I 3
EI
3
a
a a a a a 5 a
EI
2E I
3 EI
bm
M ( z m ) M q ( zm )
1
1q 1
dz m
Aq i
E Im
m a
m E Im
3
a 1
a 1
F a
a
a
2 E I 2
2 E I
2 E I 2
5 a3
F a3
3
S1
0 sledi S1 F pa reakciite vo potporite se
3 EI
2E I
10
3
Y A YB F
10
7
M A M B F a Dijagramot na momentite e
10
128
3/10 F a
3/10 F a
3/10 F a
3/10 F a
7/10 F a
7/10 F a
M
Sl. 4.11 |.
4.12. Ramka ABCD so forma na kvadrat vkle{tena e vo to~kite A i D.

Vo horizontalen pravec vo to~kite B i C dejstvuvaat sili so ist
intenzitet F. Aksijalniot momentot na inercija na gredata BC e dva
pati pogolem od momentot na inercija na stolbovite. Ramkata e
izrabotena od ist materijal so modulot na elasti~nost E. Da se
konstruiraat dijagramite na stati~kite golemini pri toa da se
koristi svojstvoto na simetrija i antimetrija na konstrukcijata i
na tovarite.
E,2I
E,I
C
E,I
D
a
Sl. 4.12.
Re{enie:
Ekvivalentniot sistem e prikaàna na slikata podolu
129
S1
S2 S2
B E,2I
S3
S3
E,I
S1
E,I
Sl. 4.12 a.
Zaradi antimetri~niot tovar na sili S 2 S 3 0
Momentite od tovarite i od edine~nite sili se dadeni na slikite
podolu
F
E,2I
E,I
E,I
Sl. 4.12 b.
Mq
Sl. 4.12 v.
130
S1 = 1
E,2I
S1 = 1
E,I
A
C
E,I
D
Sl. 4.12 g.
M1
Sl. 4.12 d.
Kanonskata ravenka
11 S1 1q 0
bm
11
m am
M 12 ( z m )
1
1 a a
1 a a 2 a
dz m
Ai i 2
a

E Im
E I 2 2 2 E I 2 2 3 2
m E Im
3 a3
4 EI
bm
1q
m am
M1 ( zm ) M q ( z m )
E Im
dz m
m
1
Aq i
E Im
1 F aa a
1
F a3
2
2
2 2 E I
2E I
E I
3
3
3 a
F a
2
S1
0 sledi S1 F
4 EI
2E I
3
Sega gi odreduvame reakciite
131
2
2
YA F ; X A F ; M A F a
3
3
2
2
YD F ; X D F ; M D F a
3
3
Dijagramite na momentite, transverzalnite i aksijalnite sili se
S1
F
F
B
C
S1
MA
MD
A
XD
XA
YA
YD
Sl. 4.12 |.
- 1/3 F a
1/3 F a
- 2/3 F a
2/3 F a
M
Sl. 4.12 e.
132
- 2/3 F
Q
Sl. 4.12 `.
-F
N
Sl. 4.12 z.
4.13. Niz cevkovod ABCDGH ~eli~na cevka so vnatre{en dijametar

dv=51 mm i debelina na yid na cevka =3 mm, se sproveduva parea
so tezagreanost od tp=140 C. Dolìnite a=2 m, l=20 m, a modulite na
elasti~nost E=210000 N/mm2, koeficientot na temeperaturna
dilatacija t=12,5106 K1. Cevkata e nenepregnata na tp=20 C. Da se
opredelat reakciite vo potporite, da se nacrtaat dijagramite na
prese~nite golemini na nosa~ot pri {to sopstvenata teìna na
cevkovodot da se zanemari i da se iskoristi svojstvoto na
simetrija.
C
A
Sl. 4.13.
Re{enie:
133
Ekvivalentniot sistem e sledniot
S2
S1
A
l
a/2
Sl. 4.13 a.
Reakcii vo potporite pri dejstvo na edine~na sila S 1 1
C
z
1
S1 = 1
z2
X
A1
Y
A1
l
YB1
a/2
Sl. 4.13 b.
M
1
Sl. 4.13 v.
MA 0
YB1 l S1 a 0 sledi YB1
Yi 0
134
a
l
Y A1 YB1 0 sledi Y A1
a
l
Xi 0
X A1 S1 0 sledi X A1 1
Momenti
0 z1 l
M 1 z1 X A1 z1
a
z1
l
0 z2 a
M 1 z 2 S1 z 2 z 2
1
0 z3 a
2
M 1 z3 0
Reakcii vo potporite pri dejstvo na edine~na sila S 2 1
C
z1
S2 = 1
z
2
X
A2
YA2
YB2
l
a/2
Sl. 4.13 g.
M
2
Sl. 4.13 d.
MA 0
YB 2 l S 2 0 sledi YB 2
1
l
135
Yi 0
Y A2 YB 2 0 sledi Y A2
1
l
Momenti
0 z1 l
1
M 2 z1 Y A2 z1 z1
l
0 z2 a
M 2 z 2 S 2 1
1
0 z3 a
2
M 2 z3 S 2 1
1
C
A
l
a/2
Sl. 4.13 |.
Tabela 4.13.
m
zm
M 1 z m
M 2 z m
0 z1 l
2
3
0 z2 a
1
0 z3 a
2
a
z1
l
z2
0
1
z1
l
1
1
a
1q l t t p t 0
2
2 q 0
136
n b
11
M 12 ( z m )
E I dz m
m 1 a
EI
l
l a 2
2a 2 a l
z1 dz1 z 22 dz 2
3E I
0 l
n b
12
M 12 ( z m ) M 22 ( z m )

dz m
EI
m1 a
l
a
a 2l 3a
2 a
1
z1 z1dz1 z 2 dz 2
E I 0 l
l
6E I
0
n b
22
M 22 ( z m )
E I dz m
m 1 a
l
2
a
2
2l 9a
2
1
z1 dz1 dz 2 dz 3
E I 0 l
3E I
0
0
11 S1 12 S 2 1q 0
12 S1 22 S 2 2q 0
a 2 a l
a 2l 3a
a
S1
S 2 l t t p t 0 0
3E I
6E I
2
a2l 3a
2l 9a
S1
S2 0 0
6E I
6E I
Moment na inercija
d 4 d 4 51 34 514 85307 mm4

64
64
2
a a l
2 2 2 20
11
3,276 10 3 m/N
11
8
3E I
3 2,1 10 8,53 10
a2l 3a
22 20 3 2
12
1,712 10 3 1/N
11
8
6E I
6 2,1 10 8,53 10
2l 9a
2 20 9 2
22
1,08 10 3 1/Nm
11
8
6E I
6 2 ,1 10 8,53 10
2
1q 20 12,5 10 6 140 20 31,5 10 3 m

2
1,638 10 3 S1 0 ,856 10 3 S 2 31,5 10 3

0,856 10 3 S1 0 ,54 10 3 S 2 0
137
S1 112 N
S 2 177 ,6 N
S2
S1
XA
YA
YB
l
a/2
Sl. 4.13 e.
Reakcii vo potporite
MA 0
S1 a YB l S 2 0 sledi YB 2,32 N
Yi 0
Y A YB 0 sledi Y A 2,32 N
Xi 0
X A S1 0 sledi X A 112 N
MD
MC
MB
Sl. 4.13 `.
Sl. 4.13 z.
138
Sl. 4.13 y.
4.14. Re{etkasta konstrukcija so strana a=1 m i povr{ina na popre~en

presek na stapovite A=2 cm2, modul na elasti~nost E=2,1107 N/cm2,
koeficient na temperaturno {irewe t=12,510-6 K-1. Stapot 1 se
zagreva za T=200 K. Da se opredelat silite vo stapovite.
A
6
C
a
Sl. 4.14.
Re{enie:
Ekvivalentniot sistem go dobivame so presekuvawe na stapot 1 i

dodavawe na silite S1
S1 1 S1
A
2
C
4
a
Sl. 4.14 a.
139
Kanonskata ravenka e:
11 S1 1T 0
Gi odreduvame silite vo stapovite od dejstvo na edine~nata sila
S1 1
S1 = 1 S1 = 1
B
1
5
C
4
a
Sl. 4.14 b.
Silite vo stapovite se dadeni vo tabelata podolu

Tabela 4.14.
i
1
2
3
4
5
6
n l
11
li
N1i
1
1
1
1
2
2
a
a
a
a
a 2
a 2
N12i
1 n 2
1 2

dz
N1i li
4 1 a 2 2
E A i 1
E A
i 1 0 E A
Koeficientot 1T go odreduvame na sledniot na~in
1T l1 t T a t T
140
2 a
4 1 2 a
EA
1t
A
2
C
4
a
Sl. 4.14 v.
T E A
4 1 2 a
S1 a t T 0 sledi S1 t
E A
41 2 a
S1
12,5 10
11
200 2,1 10 2 10
4 1 2 100
10874 N
Silite vo stapovite
N i S1 N1i ; i 1, ,6
N1 N 2 N 3 N 4 S1 1 10874 N
N 5 N 6 2 S1 15328 N
141
4.15. Vo nezagreana sostojba ramkata dadena na crteòt e

nenapregnata. Koeficientot na temperaturna dilatacija na
materijalot od koj e izrabotena ramkata e t, modulot na
elasti~nost E, a momentot na inercija na gredata BC e dvojno
pogolem od momentot na inercija stolbovite AB i CD. Da se
opredelat stati~kite golemini kaj ramkata ABCD poradi zagrevawe
na stolbot AB za T.
a
B
C
2EI
2a
EI
EI
D
T
A
Sl. 4.15.
Re{enie:
Vlijanieto na potporata se zamenuva so sila S1 pa ekvivalentniot
sistem e prikaàn na slikata
a
B
C
2EI
2a
EI
T
A
142
EI
D
S1
Sl. 4.15 a.
Na mestoto na silata S1 se dodava edine~na sila S1 1
a
B
C
2EI
2a
EI
EI
D
S1=1
Sl. 4.15 b.
-a
-a
M1
Sl. 4.15 v.
143
11 S1 1T 0
11
m
3
1
1
2a a a 1 a a 2 a 13 a
A1 1
E Im
EI
E I 2 3 6 E I
Se crtaat dijagramite od aksijalnite sili od tovarot (temeperaturata

T) i dijagramite od aksijalnite sili od edine~nata sila
T
T
Sl. 4.15 g.
-1
N1
Sl. 4.15 d.
144
n b
1T
N1 t Tdz T 2a t 1 2a t T
m 1a
13 a
12 E I
t T
S1 2a t T 0 sledi S1
6 EI
13 a 2
Pa dijagramite na stati~kite golemini se slednive
MB
12 E I
t T
13 a
M
Sl. 4.15 |.
Q B QC
12 E I
t T
13 a
145
Q
B
Q
C
Q
Sl. 4.15 e.
N
Sl. 4.15 `.
146
5. RAMNINSKI
OSNOSIMETRI^NI
NAPREGAWA
147
148
Osno simetri~na sostojba na napregawata se javuva kaj formi so osna

simetrija koi mnogu ~esto se koristat vo industrijata. Kaj vakvite
formi se javuvaat samo radijalni pomestuvawa u r ( r ) u( r ) i
radijalni i cirkularni komponenti na deformaciite i napregawata
r ( r ); ( r ) ; r ( r ); ( r ) pri {to zabeleùvame deka site golemini se
funkcii od samo edna promenliva, a toa e polarnoto rastojanie r.
Presmetka na brzovrtlivi diskovi so konstantna debelina
Pri presmetka na brzovrtlivite diskovi so konstantna debelina gi
primenuvame slednive postapki
3 2 R N3 2
u( r )
1 1
8E
r
1 2
2 RN
1
RN
r
3
2
2
RN r
2
2
1

r( r )

8
r R N
2
3 2 R N2
1 3 r
2
2 RN
( r )
1

8
r
3 R N
R
V
RN
RN
3 2 R N2
ako diskot nema centralen otvor
1 2 R N3
u( r )
3
8E
r( r )
3 2 R N2
8
r
r
1
RN
RN
r
1
R N
r
2 RN2
3 1 3
( r )
R
8
kade {to se
u(r)
r(r)
(r)
RN
radijalno pomestuvawe
radijalna komponenta na napregaweto
cirkularna komponenta na napregaweto
gustina na materijalot
poasonov koeficient
agolna brzina
radius na nadore{en pre~nik
bezdimenzionalen odnos me|u vnatre{niot i nadvore{niot
radius na diskot
149
r
E
polarno rastojanie
Presmetka na debeloyidni cevki optovareni so vnatre{en pritisok

Pri presmetka na debeloyidni cevki optovareni so vnatre{en
pritisok gi primenuvame slednive postapki kade stati~kite grani~ni
uslovi imaat forma r ( r RV ) pV i r ( r RN ) 0 pa vrednostite
na pomestuvawata i napregawata na vnatre{niot i nadvore{niot
radius od cilinderot se
u( r RV ) uV
pV R N
1 ( 1 ) 2
E 1 2
pV 2 2 R N
u( r R N ) u N
E
1 2
r ( r RV ) pV
r ( r RN ) 0
( r RV ) pV
( r R N ) pV
1 2
1 2
2 2
1 2
kade {to e
pV
vnatre{en pritisok vo debeloyidnata cevka
Presmetka na debeloyidni
nadvore{na strana
cevki
optovareni
so
pritisok
od
Pri presmetka na debeloyidni cevki optovareni so pritisok od

nadvore{na strana gi primenuvame slednive postapki kade
stati~kite grani~ni uslovi vo ovaj sluàj na optovaruvawe imaat
forma r ( r RV ) 0 i r ( r RN ) p N
pa vrednostite na
pomestuvawata i napregawata na vnatre{niot i nadvore{niot radius
od cilinderot se
p N 2 R N
E 1 2
p
R
N N 2 1 ( 1 ) 2
E 1
u( r RV ) uV
u( r R N ) u N
r ( r RV ) 0
r ( r RN ) p N
( r RV ) p N
150
2
1 2
( r RN ) p N
1 2
1 2
kade {to e
pN
nadvore{en pritisok
Presmetka na debeloyidni cevki izloèni na temperaturni vlijanija

Pri presmetka na debeloyidni cevki izloèni na temperaturni
vlijanija gi primenuvame slednive postapki kade krajnite re{enija za
radijalnoto pomestuvawe, kako i radijalnoto i cirkularnoto
napregawe se opredeleni preku slednite ravenki
u( r ) R N t ( 1 )( t N tV )
1 r
1 RN
( 1 )

1 RN
1 r
1
1
t ( tV t0 )r
2
RN
RN
1 ( 1 )

r
r
2
RN

2
RN
tV )
1
(1 )

1
r
1 2
r
r ( r ) t
E ( t N tV )
1
1 2
( r ) t
1
E( t N
1
kade {to se
t
tN
tV
t0
koeficient na toplotno {irewe

nadvore{na temperatura
vnatre{na temperatura
temperatura
151
5.1. Da se opredeli maksimalniot broj na vrteì na brzovrtliv disk

ako vnatre{niot dijametar e dV=40 mm, nadvore{niot dijametar
dN=600 mm. Dozvolenoto napregawe e doz=100 N/mm2. Da se primeni
hipotezata za najgolema deformacija na Mariot. Poasonoviot
koeficient e 0,3, a gustinata na materijalot od koj e izraboten
diskot e 7800 kg/m3.
dv
Dn
Sl. 5.1.
Re{enie:
2
2
r
3
2 2
2
2 RN

r
RN 1

8
r R N
3
R 1 3 r

2 R N2 1 2 2 N
8
r
3 R N
2 n
; n min-1
60
2
dV
0,04
4 ,4 10
D
0
,
6
N
2
2
2
2r
3 0 ,3
2 2
3 2
3 2 d V

r
7800 n 0 ,6 1 ( 4 ,4 10 ) ( 4 ,4 10 )

8
2r D N
60
2
2
d 2r 2
n
3,17 1,0044 V
2r D N
152
R
V
RN
2
2
3 0 ,3
1 3 0 ,3 2r
d

7800 n 2 0 ,6 2 1 ( 4 ,4 10 3 )2 ( 4 ,4 10 3 )2 V
8
2r
3 0 ,3 D N
60
2r
dV
3,17 1,0044
0,5757
2r
DN
n 2
r e maksimalno ako prviot izvod po r go izedna~ime na nula

d2
d r
1
4
3,17n 2 V ( 2 ) 3 2 2r 0
dr
r
D N
4
dV2
2r13
8r13
D N2
sledi r1
1
1
dV D N
0 ,04 0 ,6 0,077 m
2
2
r1
dv
Dn
Sl. 5.1 a.
sprema hipotezata na Mariot za najgolema dolìnaska deformacija
ekvivalentnoto napregawe }e bide najgolemata vrednost od
r
r
153
Tabela 5.1.
dv
0,02m
2
r r1 0 ,077 m
D
r N 0 ,3m
2
r
r
0
6,35n2
r
1,91n2
r
6,35n2
2,89n2
0
3,28n2
1,37n2
1,91n2
0,411n2
2,41n2
1,41n2
e max 6,35n 2 doz 1 10 8 N/m2 sledi n
1 108
3968 min1
6 ,35
5.2. Da se proveri naponskata sostojba kaj brzovrtliv disk so otvor

kade R=40 cm i r=10 cm, ako diskot se vrti so n=1000 min1. Diskot e
~eli~en so 78,5 kN/m3 i Da se iskoristi hipotezata za
deformaciona rabota na promena na oblikot.
Sl. 5.2.
Re{enie:
Radijalnata i cirkularnata komponenta na napregaweto se
C C1 3
r 2 2
2 r2
8
C C 1 3
21
r 2 2
2 r
8
od uslovot r na slobodniot rab da e sekoga{ nula grani~nite uslovi

}e bidat
154
za r1=R=40 cm sledi r = 0
i r1=r=10 cm sledi r = 0
2 n
60
2
C1
C
3 0 ,3
2 1000
78
,
5
0
,
04
0
2 0 ,04 2
8
30
C
C
1 3 0 ,3
1000
12
78,5 0,012
2 0 ,01
8
30
sledi
C1 = 57120
C = 607
2
607 57120 3 0 ,3
1000
r
78,5 r 2

2
2
8
30
r
57120
303,5
0 ,357 r 2
2
r
2
607 57120 1 3 0,3

1000
78,5 r 2

2
2
8
30
r
57120
303,5
0 ,205 r 2
2
r
r r 10 0
r 10 83,9 kN/cm2
r r 40 0
r 40 10,4 kN/cm2
za to~ka C koga r = 25 cm
r r 25 106 ,67 kN/cm2

r 25 350,82 kN/cm2
Ekvivalentnoto napregawe sprema hipotezata za deformaciona
rabota na Huber Mizes Henki
e 12 22 1 2 106 ,67 2 350 ,82 2 106,67 350 ,82 414 ,6 kN/cm2
155
5.3. Debela ~eli~na cevka so vnatre{en radius r=40 cm i nadvore{en

radius R=70 cm, izloèna e na vnatre{en pritisok p=25 MPa.
Modulot na elasti~nost E=2,1105 MPa i poasonoviot koeficient
=0,3. Da se opredeli radijalnoto pomestuvawe u(r) i normalnite
napregawa r(r) i (r).
Sl. 5.3
Re{enie:
u A r
B
r
du
B
A 2
dr
r
u
B
r A 2
r
r
E
E
1 A 1 B2
r
r
2
1
1
r
E
E
1 A 1 B2

r
2
1
1
r
od grani~nite uslovi
r(r=0,4)=25 MPa
r(r=0,7)=0 MPa sledi
2,1 10 5
1 0,3A 1 0,3 B 2 25
2
1 0 ,3
0,4
5
2,1 10
B
0
,
3
A
0
,
3
0
1 0 ,3 2
0,7 2
A = 0,0000404
156
B = 0,000036
2 ,1 10 5
0,000036
5,886
r
1
0
,
3
0
,
0000404
0
,
3
12
,
012
1 0,3 2
r2
r2
2 ,1 10 5
5,886
1 0,30,0000404 1 0,3 0,000036

12 ,012 2
2
2
1 0,3
r
r
0,000036
u 0,0000404 r
r
5.4. Debeloyidna ~eli~na cevka so vnatre{en dijametar d=2 cm i

nadvore{en dijametar D=5 cm izloèna e na dejstvo na nadvore{en
pritisok p=20 MPa ramnomerno podelen po nadvore{niot obem na
cevkata. Modulot na elasti~nost e E=210 GPa, a poasonoviot
koeficient =0,35. Da se opredeli radijalnoto pomestuvawe u(r),
normalnite napregawa vo radijalen pravec r(r) i vo cirkularen
pravec (r). Da se najdat ovie vrednosti za vnatre{nata r=d/2 i
nadvore{nata strana r=D/2 na cevkata.
D
Sl. 5.4
Re{enie:
u A r
B
r
du
B
A 2
dr
r
u
B
A 2
r
r
E
E
r
r
1
1 2
1 A 1 2
157
E
E
r
1
1 2
1 A 1 2
od grani~ni uslovi
r(r=d/2)= 0
r(r=D/2)= p sledi
B 4
1 A 1 2 0
1
d
E
1 A 1 B 24 p
2
1
D
p
1
A
2
E
d
1
D
E
p
B
E
d

2
d 2
1
D
d
d
p
r
2
2
u( r )
1
2
d
E
r
d
1
2
D
p
d
u( r d / 2 )
2
E
d
1
D
d
p
2
u( r D / 2 )
1 D 1 d
2
E
d
D
d
1
D
d 2
p
r( r )
1
2
d 2r
1
D
r( r d / 2) 0
r( r D / 2) p
d 2
( r )
1
2
d 2r
1
D
2p
( r d / 2 )
2
d
1
D
p
158
( r D / 2 ) p
d
1
D
d
1
D
za d=2 cm
D=5 cm
p=20106 N/m2
E=2,11011 N/m2
0,35
u( r d / 2 )
20 10 6
11
0,02
2
2 ,1 10
2,27 10 6 m
0 ,02
1
0 ,05
20 10 6
0,05
u( r D / 2 )
5,15 10 6 m
11
2
2 ,1 10
0 ,02
1
0,05
r( r d / 2) 0
r ( r D / 2 ) 20 N/mm2
2 20
( r d / 2 )
47 ,6 N/mm2
2
0 ,02
1
0,05
2
0 ,02
1
0,05
( r D / 2 ) 20
27.6 N/mm2
2
0,02
1
0 ,05
159
5.5. Na debeloyidna cevka spre~eno i e pomestuvaweto od

nadvore{nata strana. Od vnatre{nata strana dejstvuva pritisok
pV=30 kN/cm2. Cevkata e ~eli~na so modul na elasti~nost E=2,1104
kN/cm2. Vnatre{niot radius na cevkata e r=25 cm, dodeka
nadvore{niot radius e R=40 cm. Da se opredelat komponentite na
radijalnoto i tangencijalnoto napregawe i pomestuvaweto vo
pravec na radiusot na vnatre{nata kontura.
PV
Sl. 5.5
Re{enie:
B
r
E
B
r
A1 1 2
1
r
u A r
od grani~nite uslovi
za r=40 cm; u=0
za r=25 cm; r=30 kN/cm2 sledi
B
A 40
0
40
B 1600 A
21000
1600 A
A1 0 ,3 1 0,3
30
1 0 ,3
25 2
A=0,0038
B=6,0883
6,0883
u 0,0038 r
r
160
E
1
6 ,0883
0 ,00381 1 2
u(
r
5.6. Deformaciiite na site to~ki vo eden debeloyiden cilindar vo

nenapregnata sostojba se nula ako vo niv vladee ednakva po~etna
temperatura T0. Da se razgleda osnosimetri~en slu~aj na ramninski
napregawa. Da se postavat ravenkite za komponentite na
deformaciite i napregawata vo radijalen i tangencijalen pravec.
Da se postavi diferencijalnata ravenka na ramnoteà na
napregaweto preku pomestuvaweto u(r) vo radijalen pravec zemaj}i
go vo predvid temperaturnoto pole T(r).
T(r)
Sl. 5.6.
Re{enie:
Ravenkite na deformaciite se
du
B
A 2
dr
r
u
B
A 2
r
r
Od hukoviot zakon za ramninski napregawa
t T T0
E
E
r

t T T0
E
E
T ( r ) T ( r ) T0
r E( r t T )
r
161
r E( t T )
u E t T
du
r
1
1
1 2 dr
E
E du u E t T
r
r ( 1 ) t T

2
1
1
1 2 dr r
(1 ) t T
2 r
r d r
dr
O
r
Sl. 5.6 a.
( r d r )( r dr )d r r d 2 dr sin
aproksimacija sin
d
0
2
d d
2
2
d r r
0
dr
r
E d 2u du E t dT dT0
E
du 1
2u
( 1 )
2
2
2
r dr r 1 dr
dr r( 1 )
dr
r
1 dr
d 2u 1 du 1
dT
(
1
t
dr
dr 2 r dr r 2
162
u 0
6. TANKOYIDNI
OSNOSIMETRI^NI
REZERVOARI
163
164
Pri odreduvawe na napregawata kaj tankoyidnite osnosimetri~ni

rezervoari ja koristime Laplasovata ravenka
m c p
Rm Rc
kade {to se
napregawe vo meridijanska ramnina odnosno vo presekot na
sadot so ramnina koja ja sodrì oskata na simetrija na sadot
napregawe vo cirkularna ramnina odnosno vo presek
normalen na meridijanskata ramnina
pritisok
debelina na yidot na sadot
radius na krivina vo meridijanski pravec
radius na krivina vo cirkularen pravec
m
c
p
Rm
Rc
Presmetka na sferen sad pod dejstvo na ramnomeren pritisok od gas

Pri presmetka na sferni sadovi blagodarenie na centralnata
simetrija na sadot imame
Rm Rc R
p p n pa dobivame m c
pn R
2
Presmetka na cilindri~en rezervoar pod dejstvo na vnatre{en

pritisok
Vo cilindri~niot del Rm ; Rc R i p p n pa cirkularnoto
p R
napregawe e c n
dodeka meridijanskoto napregawe e
p R
m n
2
165
6.1. Sferen rezervoar za komprimiran gas so vnatre{en dijametar d,

optovaren e so vnatre{en pritisok p. Da se opredeli minimalnata
debelina na yidot na rezervoarot ako dozvolenoto napregawe e
doz. Da se primeni hipotezata na Huber-Mizes-Henki.
p
d
Sl. 6.1
Re{enie:
Od ravenkata na Laplas sledi
m c p
; Zaradi sfernata forma na rezervoarot m c ;

Rm Rc
d
Rm Rc pa sledi
2
dp
m c
4
Ekvivalentnoto napregawe sprema hipotezata na Huber - Mizes - Henki
e
e m2 c2 m c
166
dp
dp
doz sledi
4
4 doz
6.2. Daden e sferen rezervoar so vnatre{en dijametar d za ~uvawe na

gas pod pritisok p. Da se opredeli debelinata na yidot na
rezervoarot ako dozvolenoto napregawe na ednoosno zategawe na
materijalot e Da se primeni hipotezata za najgolemo
tangencijalno napregawe (hipoteza na Treska).
p
d
Sl. 6.2
Re{enie:
Spored hipotezata za najgolemo tangencijalno napregawe (hipoteza na
Treska) pri~ina za nastanuvawe na grani~na sostojba na napregawata
se maksimalnite tangencijalni napregawa. Za dvoosna sostojbana
napregawata kade 1 2 3 vo koordinaten sistem 1 02
definirano e podra~je na sigurnost vo forma na {estoagolnik kade
e 1 za 1 0 i 2 0
e 2 za 1 0 i 2 0
e 1 2 za 1 0 i 2 0
0
0
1
0
Sl. 6.2 a
167
m e
dp
0
4
dp
4 0
6.3. Dolg cilindri~n rezervoar so sferni dna ima vnatre{en

dijametar d=400 mm, i e izloèn na dejstvo na vnatre{en pritisok
od p=80 bar. Da se opredeli minimalnata debelina na rezervoarot
soglasno so hipotezata na najgolema specifi~na rabota za promena
na formata, ako napregaweto na granicata na te~ewe na
materijalot iznesuva T=240 N/mm2. Stepenot na sigurnost protiv
pojava na trajni plasti~ni deformacii iznesuva s=1,5.
Sl. 6.3
Re{enie:
Gi razgleduvame silite {to dejstvuvaat vo meridijanski pravec
odnosno vo pravec na z oskata po dolìna na rezervoarot po {to go
odreduvame i meridijanskoto napregawe
Sl. 6.3 a
Z 0
( d 2 ) 2 d 2
d 2
d 2
p
p d m 0
m
4
4
4
4
168
d 2 p
dp
4 d
4
Gi razgleduvame i silite vo sredina na cilindri~en del vo

cirkularen pravec
pd1
z
1
Sl. 6.3 b
X 0
2 c p 0
pd
c
2 m
2
Ekvivalentnoto napregawe e sledno
e c2 m2 c m
2
T
s
d p d p d p d p T
e

s
2 4 2 4
dp 2 2
3 d p T
e
2 1 2 1
4
4
s
6
3 d ps
3 0 ,4 8 10 1,5
0 ,000865 m
4
T
4
240 10 6
9 mm
169
6.4. Cilindri~en rezervoar so radius R i viso~ina H celosno e

ispolnet so te~nost so gustina Debelinata na obvivkata na
rezervoarot e Dnoto na rezervoarot e debela plo~a ~ie vlijanie
treba da se zanemari. Da se opredelat napregawata vo
meridijanski i cirkulraen pravec vo obvivkata na rezervoarot vo
to~ka koja se nao|a na dlabo~ina od 0,9H.
Sl. 6.4
Re{enie:
Silata {to dejstvuva vrz dnoto e ( R 2 ) ( g H )
Od uslovot za ramnoteà 2 R m R 2 g H
meridijanskoto napregawe
se odreduva
gH R
2
Pritisokot na dlabo~ina od 0,9 H iznesuva 0,9 g H pa so koristewe

na Laplasovata ravenka
m c p
; kade Rm ; Rc R sledi
Rm Rc
0,9 g H R
c
170
6.5. Rezervoar so cilindri~na obvivka i polusferi~no dno e ispolnet

so te~nost so gustina Debelinata na yidot na rezervoarot e a
modulot na elasti~nost na materijalot e E. Radiusot na
polusferata i visinata na cilindri~niot del e R. Da se opredelat
meridijanskata i cirkularnata komponenta na napregaweto vo
to~kite A, B i C.
C
Sl. 6.5.
Re{enie:
za to~kata A od uslovot za ramnoteà
1 4
m 2 R g R R 2 R 3 0
2 3
sledi
5 g R2
od
m c p
kade Rm i Rc R i p 0
Rm Rc
sledi
c 0.
za to~kata B od uslovot za ramnoteà
171
1 4
m 2 R g R 3 0
2 3
sledi
5 g R2
od
m c p
kade Rm vo cilindri~en del i Rm R vo sferen del

Rm Rc
soodvetno, c R i p g R
napregaweto vo cilindri~niot del posle zamenata e c
g R2
,
1 g R2
.
6
c i Rm Rc R ; p g 2 R pa ako
dodeka napregaweto vo sferniot del e c

Za to~kata C imame m
m c p
g R2
zamenime vo
sledi m c
.
Rm Rc
6.6. Da se opredelat napregawata vo konusniot rezervoar daden na

slikata. Rezervoarot e poln so voda.
R = h tg a
Sl. 6.6.
172
r(y) = y tg a
Re{enie:
h-y
Rc
Sl. 6.6 a.
Q
Q
2 y tg cos 2 y sin
1
Q g V g r 2 y h y r 2 y y
3
g y 2 tg 2 h y
3
2 y
g y 2 tg 2 h y
sin 1
3 1 g h y
3 h
y
; 0 1
2
2 y sin
2
h
cos
od ravenkata na Laplas
m c p
Rm Rc
Rm ; Rc
r( y ) y tg
sin
y
cos
cos
cos 2
m c p
Rm Rc
y p Rc
c
g h y y
sin
2
cos 2 g h sin y 1 y
cos 2 h h
173
+
+
Sl. 6.6 b.
6.7. Da se opredelat napregawata vo rezervoarot daden na slikata.

Rezervoarot e poln so voda.
h( ) = R sin
R cos
Sl. 6.7.
Re{enie:
174
dr
h( ) = R sin
r( ) = R cos
Sl. 6.7 a.
d
d
=R
ds m
dr=dsm sin
Sl. 6.7 b.
m 2 r( v ) cos Q 0
Q
m
2 R cos 2
Q g 2 r( ) h( )dr g 2 R cos R sin R cos d
g 2 R 3 cos sin 2 d
sin u
g 2 R 3 u du
cos d du
sin 3
2
3
3
g 2 R
2 g R 1 sin
3 3
2
g R 3 1 sin 3
1 g R 3 1 sin 3
m 3
2 R cos 2
cos 2
m c p
Rm Rc
za sfera Rm = Rc = R
175
p( ) m ( )
c ( ) R
R

p( ) g h( ) g R sin( )
g R sin( ) 1 g R 1 sin 3
c ( ) R
cos
2
1 gR
1 sin
2 sin
cos 2
1 R2 g
m ( 0 )
3
1 R 2 g ( 1 sin 3 ) 1 R 2 g
m ( ) lim
cos 2
3
1 g R2
3
1 g R2
1 sin 1 g R 2
c ( )
2 sin lim
2
3
2 cos 2 2
c ( 0 )
2
1 R g
3
R2 g
1
3
-
2
1 R g
3
Sl. 6.7 v.
176
6.8. Dolg cilindri~en rezervoar so nadvore{en dijametar D=3000 mm,

izloèn e na dejstvo na vnatre{en pritisok p=0,5 MPa. Da se
opredeli napregaweto soglasno so hipotezata za specifi~na
distorziska energija (energija za promena na formata) i za istiot
rezervoar so isti dimenzii da se opredeli maksimalniot pritisok
pmax ako doz=160 MPa.
20
mm
00
0
3
mm
Sl. 6.8.
p = 0,5 MPa
D = 3000 mm
p R 0,5 1,5
c
37 ,5 MPa
0 ,02
F
z
Ao
2 ,96 2
3,44 MPa
4
32 2,96 2
Ao
0 ,19 m2
4
4
F 3,44
z
18,1 MPa
Ao 0 ,19
F p Av 0 ,5
e c2 z2 c z 37 ,5 2 18,12 37 ,5 18,1 32,48 MPa

maksimalniot pritisok go opredeluvame na sledniot na~in
p R p 1,5
75 p
0 ,02
F
p 6,88
z
36 ,2 p
Ao
0 ,19
2 ,96 2
F p Av p
p 6 ,88
4
e c2 z2 c z ( 75 p )2 ( 36 ,2 p ) 2 75 p 36,2 p 65,1 p 160 MPa

160
p
2 ,46 MPa
65,1
177
178
7. DINAMI^KI
OPTOVARUVAWA
179
180
Vo presmetkite vlijanieto na dinami~kite sili obi~no se zema vo

predvid preku takanare~eniot dinami~ki koeficient kd . Za da se
najde maksimalnata sila, napregawe ili pomestuvawe dinami~koto
optovaruvawe se zamenuva so stati~ko, a stati~kata sila, napregawe
ili pomestuvawe se pomnoùva so dinami~kiot koeficient odnosno
Fd k d Fst , d k d st ili d k d st
kade {to se
kd
Fst
Fd
st
d
st
d
dinami~ki koeficient
stati~ka sila
dinami~ka sila
napregawe od dejstvo na stati~ka sila
napregawe od dejstvo na dinami~ka sila
stati~ki ugib
dinami~ki ugib
Presmetka na jaè pri digawe na tovar

Pri odreduvawe na silata vo jaèto ja koristime slednava postapka
N d k d N st ; N st G q z ; k d 1
z
g
kade {to
Nd
G
q
g
z
z
vkupna sila vo jaèto

tovar
teìna na jaè na edinica dolìna
zabrzuvawe pri slobodno pa|awe
izminat pat na tovarot
zabrzuvawe na tovarot i jaèto
Presmetka na udarno optovaruvawe

Pri udar odnosno vzaemno dejstvo me|u dve tela vo dvièwe pri {to
doa|a do nagla promena za mnogu kratok vremenski interval, na
brzinite na dvete tela, pri {to }e razgledame dva slu~ai
Slu~aj koga masata na udrenoto telo e mnogu mala vo odnos na masata
na teloto koe {to pa|a
Pri odreduvawe na dinami~kiot ugib ja koristime slednava postapka
d k d st kade dinami~kiot koeficient e k d 1 1
2H
st
181
kade {to e
H
visina od koja teloto pa|a
Slu~aj koga masata na udrenoto telo ne e zanemarliva

Postapkata se sostoi vo barawe na pribli`no re{enie kade
kontinuirano raspredelenata masa se zamenuva so edna koncentrirana
masa na mestoto na udarot pa dinami~kiot koeficient e
kd 1 1
2H
st
1
1
Q0
G
kade {to se
Q0
G
182
koeficient na redukcija koj zavisi od na~in na potpirawe

na gredata i od vidot na udarot (nadolèn ili popre~en)
teìna na gredata
teìna na teloto
7.1. Tovar so teìna G slobodno pa|a od viso~ina H vrz to~kata D od

nosa~ot ABCD. Formata i dimenziite se dadeni na skicata. Da se
opredeli dinami~kiot koeficient kd. Masata na nosa~ot da se
zanemari, a udarot da se smeta za apsolutno neelasti~en.
E,I
C
D
a
3a/4
B
Sl. 7.1
Re{enie:
Za da go opredelime dinami~kiot koeficient treba prethodno da go
opredelime stati~kiot ugib preku opredeluvawe na vlijatelniot
koeficient 11 odnosno st G 11
E,I
st
3a/4
B
Sl. 7.1 a.
183
XA
z1
E,I
S=1
1
z3
C
11
3a/4
XB
z2
YB
Sl. 7.1 b.
Tabela 7.1.
m
zm
M 1( z m )
0 z1 a
0 z2 a
3
z1
8
3
z2
8
z3
n bm
11
m 1a m
3
a
4
a
2
a
4
M 1( zm ) dz 1 2 3 z dz ( z )2 dz 15 a 3
m
1
1
3 3 64
EI
E I 0 8
0
kd 1 1
184
0 z3
2H
128H
1 1
st
15G a 3
7.2. Tovar so teìna G slobodno pa|a od viso~ina H vrz to~kata C od

re{etkastiot nosa~ BCD. Site stapovi na re{etkata imaat
razli~ita povr{ina na popre~en presek A dadeni na skicata i ist
modul na elasti~nost E. Formata i dimenziite na re{etkata se
dadena na skicata. Da se opredeli dinami~kiot koeficient kd.
Udarot da se smeta za apsolutno neelasti~en.
A
2A
D
a
Sl. 7.2
Re{enie:
Gi odreduvame silite vo stapovite pod dejstvo na sila G. Silite vo
stapovite nivnata dolìna kako i povr{inata na nivnite popre~ni
preseci dadena e vo tabelata {to sleduva
G
X
B
A 1
A
2
3
2A
X
D
D
YD
Sl. 7.2 a.
185
Tabela 7.2.
i
1
2
3
li
a
a
Ai
A
A
2A
a 2
Ni
0
G
G 2
Go odreduvame stati~kiot ugib {to nastanuva od dejstvo na silata G

preku presmetka na deformacionata rabota
Ad
1 3 N i2 li 1 2 a G 2
2 i 1 E Ai
2E A
st
Ad
1 2 a G
G
EA
Dinami~kiot koeficient e
kd 1 1
2H
2H
1 1
st
1 2 a G
EA
7.3. Da se opredeli dinami~kiot ugib vo to~kata C od re{etkastata

konstrukcija ako tovarot so teìna G pa|a od viso~ina H na to~kata
C. Povr{inata na popre~niot presek na site stapovi e ista i
iznesuva A. modulot na elasti~nost e isto taka ist za site stapovi
i iznesuva E.
C
1
D
a
a
Sl. 7.3
186
Re{enie:
Gi opredeluvame silite vo stapovite od re{etkata od dejstvo na
tovarot i od dejstvo na edine~nata sila i vrednostite gi zapi{uvame
vo tabelata podolu dodeka reakciite vo potporite od dejstvo na
tovarot i od dejstvo na edine~nata sila gi odreduvame od uslovite za
ramnoteà
G
G
; YB
2
2
G
G
Y A ; YB
2
2
YA
G
A
C
1
3
YA
YB
D
a
a
Sl. 7.3 a
S=1
A
C
1
3
YA
YB
D
a
a
Sl. 7.3 b
187
Tabela 7.3.
i
Nqi
G
2
G
2
G
2
3
4
li
1
2
1
2
1
G 2
2
G 2
2
2
2
Ni
a
a
a 2
a 2
Dinami~kiot ugib go opredeluvame na sledniov na~in
din k st
5 N N l
qi
i i
st
A
i 1
G 2
1 G 1 G 1
2 a 2 3 2 2 G a
a a G a 2
E A 2 2 2 2
2 2
2
EA
k 1 1
2H
2H E A
1 1
st
3 2 2 Ga
2 H E A 3 2 2 G a
din 1 1
2
EA
3
2
2
G
188
7.4. Tovar G=19620 N pa|a od viso~ina H=0,03 m na sredinata na nosa~ot

so dolìna l=6 m. Nosa~ot ima kruèn popre~en presek so
dijametar d=15 cm i e izraboten od materijal so modul na
elasti~nost E=21,6104 N/m2. Da se opredeli napregaweto vo
sredinata na gredata.
E,I
A
C
a
a
Sl. 7.4
Re{enie:
G
E,I
A
C
YA
YB
a
a
Sl. 7.4 a
max st
2H
st
d 4 0,15 4
I
0,2485 10 4 m4
64
64
3
G l
19620 63
st
0 ,0164 m
48E I 48 21,6 10 4 0 ,2485 10 4
M M
M d
st
y max
W
I
I 2
G l 19620 6
M
29430 Nm
4
4
29430
0,15
st
88,83 10 6
4 2
0,2485 10
max st
2h
2 0,03
88,83 10 6
119 ,96 10 6 N/m2.
st
0 ,0164
189
7.5. Tovar so teìna G pu{ten e slobodna da pa|a od viso~ina H pri

{to udira vo sredinata na elasti~no potprena prosta greda so
dolìna l. Aksijalniot moment na inercija na presekot na gredata
za oskata normalna na ramninata na crteòt e I. Modulot na
elasti~nost na materijalot od koj {to e izrabotena gredata
iznesuva E, a krutosta na pruìnata e c. Da se opredeli
dinami~kiot koeficient kd.
B
A
EI
l/2
l/2
Sl. 7.5
Re{enie:
za idealno kruta greda koga I ugibot vo sredinata na gredata vo
Q/4
to~kata B iznesuva
, dodeka na krajot od gredata vo to~kata C
c
Q/2
ugibot iznesuva
c
G
B
C
A
EI
C
c
B1
YA
YC
l/2
l/2
Sl. 7.5 a
190
za idealno kruta pruìna kade c ugibot vo sredinata na gredata

G l3
vo to~kata B iznesuva
48E I
G
B
EI
A
B2
YA
YC
l/2
l/2
Sl. 7.5 b
Vkupniot stati~ki ugib iznesuva
B1
B
EI
A
C
Bst
B2
Sl. 7.5 v
G
1
1 2
G l3
l 3
st
G
4c 48 E I
2 c 48E I
2H
k 1 1
st
k 1 1
2H
1
l 3
G
4c 48E I
191
192
I. POVA@NI MATEMATI^KI
OBRAZSCI
193
194
Trigonometriski i hiperboli~ki funkcii

sin 2 cos 2 1
sin
tg
cos
sin( ) sin cos cos sin
sin( ) sin cos cos sin
cos( ) cos cos sin sin
cos( ) cos cos sin sin
sin 2 2 sin cos
cos 2 cos 2 sin 2
1 cos
sin
2
2
1 cos
cos
2
2
sin
0
0
30
1
2
cos
tg
ctg
3
2
3
3
3
45
60
90
1
180
0
270
1
360
0
2
2
2
2
1
3
2
1
2
3
3
Tabli~no derivirawe
Osnovni pravila na deriviraweto
Ako c e konstanta toga{
( c ) 0
( x ) 1
f ( x ) g( x ) f ( x ) g ( x )
cf ( x ) cf ( x )
f ( x ) g( x ) f ( x ) g( x ) f ( x ) g ( x )
f ( x )
f ( x ) g( x ) f ( x ) g ( x )
g( x )
g( x )2
c
cf ( x )
f ( x )
f ( x )2
195
Tablica na derivirawe na osnovni funkcii
yC
y 0
y xn
y nx n1
1
y
(x>0)
2 x
y cos x
y sin x
1
y
cos 2 x
1
y 2
sin x
1
y
( x 1)
1 x2
1
y
( x 1)
1 x2
1
y
1 x2
1
y 2
x 1
x
y a ln a (a>0)
y x
y sin x
y cos x
y tgx
y ctgx
y arcsin x
y arccos x
y arctgx
y arcctgx
y ax
y ex
y ln x
y log a x
y e x
1
y (x>0)
x
log a e
1
y
(x>0, a>0)
x ln a
x
Neodredeni integrali
Osnovni pravila na integrirawe
Ako F ( x ) f ( x ) toga{
f ( x )dx F ( x ) C
kade C e integraciona konstanta

Af ( x )dx A f ( x )dx kade A e konstanata A0
f1( x ) f 2 ( x )dx f1( x )dx f 2 ( x )dx

Ako
f ( x )dx F ( x ) C i u ( x )
f ( u )du F ( u ) C
Tablica na ednostavni integrali
196
derivabilna
toga{
n
x dx
x n1
C
n 1
dx
ln x C
x
dx
1
x
x 2 a 2 a arctg a C
dx
1
xa
x 2 a 2 2a ln x a C
dx
2
2
2 2 ln x x a C
x a
dx
x
2 2 arcsin a C
a x
ax
C
ln a
x
x
e dx e C
x
a dx
sin xdx cos x C

cos xdx sin x C
dx
cos 2 x tgx C
dx
sin 2 x ctgx C
dx
dx
sin x ln tg 2 C
cos x ln tg 2 4 C
Stepenuvawe na binomi
a b 2 a 2 2a b b 2
a b 3 a 3 3a 2 b 3a b 2 b 3
n n1
n
n
a b a n2 b 2 a n3 b 3 ( 1 )n b n
1
2
3
a b n a n
n
n!

p p! ( n p )!
n! 1 2 3 n
( n p )! 1 2 ( n p )
Razloùvawe na faktori
a 2 b 2 a b a b
197
a 3 b 3 ( a b )( a 2 a b b 2 )
a 2n b 2n ( a b )( a 2n1 a 2 n 2 b ab 2n 2 b 2n1
2n
2 n 1
2n
(a b
2 n 1
n n
a 2b 2
( a b )( a
2 )( a b
2n2
2 n 3
n n
a 2b 2
b ab
2)
2 n 3
b 2n2
a 2n1 b 2n1 ( a b )( a 2n 2 a 2n3 b ab 2n3 b 2n 2
Logaritmi
log b a c ; b c a za (a>0, b>1)
log b ( a c ) log b a log b c
a
log b log b a log b c
c
log b ( a n ) n log b a
1
log b ( n a ) log b a
n
ln x log e x ln10 log x ;
log x log10 x log e ln x
Ravenki
od prv stepen
a1 x b1 y c1
a 2 x b2 y c 2
D
D
x 1; y 2
D
D
c1 b1
a
; D2 1
D1
c2 b2
a2
c1
c2
; D
a1
b1
a2
b2
kvadratni ravenki
ax 2 bx c 0
x1,2
b b 2 4ac
2a
kubni ravenki
z 3 az 2 bz c 0 ; z 3 az 2 bz c z z1 z z 2 z z 3
z1 z 2 z 3 a ; z1 z 2 z 2 z 3 z 3 z1 b ; z1 z 2 z 3 c
a
so smena z x se dobiva reducirana kubna ravenka
3
198
x 3 px q 0 ; p
3b a 2
27c 2a 3 9ab
; q
3
27
re{enieto e
x uv
3uv p 0
u 3 v 3 q
odnosno
p3
27
3
3
u v q
u 3v3
u3
q
q p

2
2 3
u3
q
q p

2
2 3
diskriminanta
D 27 q 4 p
q 2 p 3
4 27 4 27
2 3
q 2 p 3

3
2
D=0 site tri koreni se realni, eden e dupli

D<0 eden koren e realen i dva koreni se konjugirano kompleksni
D>0 korenite se realni i razli~iti (casus irrecidibilis)
Vo ovaj slu~aj se upotrebuva trigonometriska metoda
2
q
q
p
re i i r cos i sin
2
2
3
q 2 p 3
bidej}i D>0 i 0 pa p e negativno
2 3
u3
q
p
r 2
2
3
q
r cos
2
199
cos
x1 2
2r
3q
2p
p
3
p

cos
3
3
p
2
cos
3
3
p
4
x3 2 cos
3
3
x2 2
200
II. JAKOSNI HIPOTEZI
201
202
Hipoteza za najgolemo normalno napregawe

Hipoteza na Galilei, Lame, Navier, Rankine
1
1
e max x y
2
2
x y 2 4 xy2 ; 12 x y 12 x y 2 4 xy2
ako postoi samo normalno napregawe vo eden pravec i tangencijalno

napregawe od torzija toga{
1
1
e
2 4 2
2
2
Hipoteza za najgolema dolìnska deformacija (dilatacija)

Hipoteza na Mariote, S. Venant, Grashoff, Bach
Ekvivalentnoto napregawe se dobiva od najgolemata vrednost od
e 1 2 3 ; e 2 1 3 ; e 3 1 2
za ramninska sostojba na napregawata
1
1
( x y )
2
2
2
( x y )2 4 xy

1
1
2 4 2
2
2
ne smee da se primenuva kaj nelinearni elasti~ni materijali zad

granicata na elasti~nost
Hipoteza za najgolemo tangencijalno napregawe
Hipoteza na Coulomb, Guest, Mohr
Se koristi pri pojava plasti~ni deformacii predizvikani od
lizgawa
i
soodvetni
tangencijalni
napregawa,
pri
{to
ekvivalentnoto napregawe pri ramninska sostojba na napregawata e
2
e ( x y )2 4 xy

203
e 2 4 2
Hipoteza
za
najgolema
specifi~na
distorziska
(deformaciona rabota za promena na oblikot)
energija
Hipoteza na Huber, Mises, Hencky, Schleicher

Pri ednoosno zategawe ekvivalentnoto napregawe e
1
1 2 2 2 3 2 1 3 2
2
Pri dvoosna sostojba na napregawata ekvivalentnoto napregawe e
e 12 22 1 2
Pri ramninska sostojba na napregawata ekvivalentnoto napregawe e
2
x
x
2
e x
3 x
3 xy
2
2
Hipoteza na elasti~na grani~na sostojba

Hipoteza na Mohr
Ekvivalentnoto napregawe e
1 K
1 K
2 4 2 kade K 0 z
2
2
0p
kade {to se
0z
0p
204

III. STATI^KI OPREDELENI

NOSAÎ
205
206
maksimalen naklon
Maksimamalen otklon
f
Maksimalen moment
Reakcii
Optovaruvawe na
nosa~
reden broj
Tablica III 1. Re{avawe na stati~ki opredeleni nosa~i
YA F
F l
F l3
3E I
YA q l
q l 2
q l4
8E I
q l3
6E I
F l 2
2E I
YA 0
q l
YA
2
q l 2
q l4
30E I
q l3
24E I
q l
YA
2
q l 2
11q l 4
120E I
q l3
8E I
M l
EI
M l2
2E I
l
4
qo
A
a F
YA F
F a
F a2
( 3l a )
6E I
F a2
2E I
F l3
48E I
F l2
16E I
F l 2
16E I
5q l 4
38E I
q l3
24E I
q l3
24E I
l
7
F
A
l/2
8
F l
4
l/2
q
B
l/2
F
2
F
YB
2
YA
l/2
q l
YA
2
q l
YB
2
q l 2
8
qo
l/2
F a2 b2
3E I l
F a
F a 2 2
( 3l 4a )
24E I
F a
(l a)
2E I
F a
(l a)
2E I
l/2
YA F
YB F
11
F a b
l
F a b
(l b )
6E I
F a b
(l a )
6E I
l/2
a F F a
l/2
F
YA b
l
F
YB a
l
l/2
10
a F b
l/2
q l
YA
6
q l
YB
3
3 2
q l
27
za x 0,5774l
ql4
0,00652
EI
za x 0,519l
7 q l3
360 E I
q l3

45E I
12
A
l/2
13
M2
l/2
M 2 M1
l
M M
YB 1 2
l
YA
za M1 M 2
M1
l2
M1 M 2
16E I
l
za x
2
l
2M1 M 2
6E I
l
M 1 2 M 2
6E I
F a
za del od A do B
F al2
0,0642
EI
za to~ka C
F a2
l a
3E I
F al
6E I
F a l
3E I
F a
( 2l 3a )
6E I
l/2
14
YA
l/2
3 M l 2
27 E I
za x 0,4226l
M l
3E I
M l

6E I
l/2
M1
A
M
l
M
YB
l
YA
l/2
F a
l
F a
YB ( l a )
l
15
za l a
q
A

l/2
16
q
YA ( l 2 a 2 )
2l
l/2
B
a
q
YB ( l a ) 2
2l
q l 2 a2
8l 2
za
l 2 2a 2
x
2l
q a2
MB
2
F a
YA F
YB F
l/2
l/2
17
A B
a l/2 l/2 a
l
Y A q a
2
l
Y B q a
2
q l 2 2
a
2 4
q a2
MA
2
q a2
MB
2
F l 2 2
( l 2a )
24E I
za to~ka C
F l 2 2
( l 4a )
qa 3 2 2
24E I
3a l l 4a
24E I
F 3 2 2
6 a l( l 2 a )
24E I
za del od A do B
F a l 2
8E I
za to~ka C
F a2
2a 3l
6E I
F a l
2E I
F a l
2E I
F a
(al )
2E I
za del od A do B
q l 2 2
( l 6a )
2
q l 5 2 2
24E I
l 3a
q l
48E I 8
( l 2 6a 2 )
24E I
za to~ka C
q a 3 2 3 q ( 4a 3 6a 2 l l 3 )
l 6a l 3a
24E I
24E I
IV. STATI^KI NEOPREDELENI

NOSAÎ
YA
F b b 2
3 2
2l
l
A
a
YB
b
l
F q2
b
2
2
l
2l
11
F
16
5
YB F
16
YA
A
b
F a b b
1
2l l
M B YB b
q
B
A
l
fx
MA
3
F l
16
5
F l
32
MA
M max
l
3
naklon
za x a
fx
x2
3M A Y A x
6E I
za x a
3
x2
3M A Y A x F x a
6E I
6E I
F a 2 b

4E I l
za x 0,5
ugib
momenti
reakcii
nosa~
reden broj
Tablica IV 1. Re{avawe na stati~ki neopredeleni nosa~i
5
YA q l
8
3
YB q l
8
ql 2
8
9
M max
q l 2
128
za x 0,625l
M
7F l 3
768E I
F l 3
f max 0 ,009317
EI
za x 0,5528l
fx
F l 2
32 E I
za x 0,5
q l 4
192 E I
q l4
f max
185E I
za x 0,579l
fx
ql3

48E I
qo
B
2
YA q0 l
5
1
YB q 0 l
10
q0 l 2
MA
15
q0 l 2
M max
15 5
za x 0,4428l
9
Y A q0 l
40
11
YB q0 l
40
7
M A q0 l 2
120
q0 l 2
M max
23,6
za x 0,671l
l
5
qo
B
A
l
6
F
YA
A
b
a
l
F b2
l3
l 2a
MA
MB
YB
F a
l
F a b2
l
F a 2 b
l 2b
M C 2F
l2
a 2 b 2
l3
za x 0,5
q0 l 4
fx
426,6 E I
q0 l 4
f max
418,6E I
za x 0,552l
q0 l 3

120E I
za x 0,5
q0 l 4
fx
349E I
q0 l 4
f max
327,8E I
za x 0,598l
fC
q0 l 3

80E I
F a3 b3
3l 3 E I
2 F a 2 b 3
f max
3E I a 3b
l2
za x
a 3b
F
Y A YB
F
2
M A MB MC
F l
8
F l 3
fC
192E I
q l 4
f max
384E I
a
l
8
q
B
Y A YB
ql
2
l
9
q
o
B
A
l
Y A 0,15q0 l
YB 0,35q 0 l
ql2
MA MB
12
q l 2
MC
24
za x 0,5l
q0 l 2
MA
30
q0 l 2
MB
20
q0 l 2
M max
46,6
za x 0,548l
za x 0,5
q l 4
fx
768E I
q l 4
f max
764E I
za x 0,525l
V. VLIJATELNI KOEFICIENTI
220
Odreduvawe na vlijatelnite koeficienti so pomo{ na tablica

Pri primena na postapkata na Vere{~agin za presmetka
vlijatelnite koeficienti ij , qi gi koristime izrazite
ij
m
qj
1
1
A jm im
Aim jm ji
E Im
m E Im
1
EI
m
na
Aqm im
m
kade {to se
m
aij a ji
broj na promeni na momentite ili krutosta na svitkuvawe

vlijatelni koeficienti
qi
E Im
krutost na svitkuvawe
A jm
povr{ina na dijagram od edine~na sila
im
Aqm
teì{te
povr{ina na dijagram od tovar
Proizvodite A jm im i Aim jm i Aqm im moàt da se prikaàt vo

oblik
A jm im l m K m pa vlijatelnite koeficienti moàt de se prikaàt
vo oblik
ij
m
lm
l
K m ; qj m K m
E Im
m E Im
Goleminata Km se odreduva od slednata tablica

kade {to se
l
m, m
n, n
dolìna na nosa~ot
ordinati na dijagramot na leviot kraj na posmatranata
dolìna l
ordinati na dijagramot na desniot kraj na posmatranata
dolìna l
Vlijatelniot koeficient za delot od nosa~ot so dolìna l

presmetuvame na toj na~in {to vrz osnova na oblikot na dijagramot
edine~nite sili, od tabelata go odreduvame Km i go mnoìme
stvarna dolìna na delot od nosa~ot i potoa go delime
soodvetnata krutost za istiot del od nosa~ot.
go
od
so
so
221
ij ji
a1
a2
m n
1
m n
2
1
m m
2
1
m( m n )
2
1
m t
2
1
n m
2
1
n n
3
1
n m
6
1
n( m 2n )
6
1
n t ( 1 a1 )
6
1
m m
2
1
m n
6
1
m m
3
1
m( 2m n )
6
1
n t ( 1 a2 )
6
1
( m n )m
2
1
( m 2 n )n
6
1
( 2m n )m
6
1
m( 2m n ) n( m 2n ) 1 t m(1 a 2 ) n(1 a1 )
6
6
1
tm
2
1
t( 1 a1 )n
6
1
t( 1 a2 )m
6
1
t m( 1 a 2 ) n ( 1 a1 )
6
a1
a2
1
t t
3
qi
a1
kvadratna parabola
2
t m
3
1
t n
3
1
t m
3
1
t( m n )
3
kvadratna parabola
1
m m
3
1
m n
12
1
m m
4
1
m( 3m n )
12
1
m m
4
7
m n
60
2
m m
15
1
m( 8m 7n )
60
1
n m
4
2
n n
15
7
n m
60
1
n( 7m 8n )
60
1
mm
2
1
mn
20
1
mm
5
1
m( 4m n )
20
m
kubna parabola
m
kubna parabola
n
kubna parabola
m
226
a2
1
t t ( 1 a1 a2 )
3
VI. DOZVOLENI NAPREGAWA
226
Tabela VI 1. Osnovni podatoci za jaglerodni ~elici, obi~ni so garantirani mehani~ki osobini JUS C.B0.500
hemiski sostav
oznaka
000
0270
0370
0460
0545
0645
0745
C
%
P
%
S
%
0,17
0,20
0,25
0,30
0,30
0,30
0,06
0,06
0,06
0,05
0,05
0,05
0,06
0,06
0,06
0,05
0,05
0,05
cvrstina na
zategnuvawe
kN/cm2
33-50
34-42
37-45
42-50
50-60
60-72
70-85
garantirani mehani~ki karakteristiki

granica na razvlekuvawe
debelina
do 16 mm
od 160 do 40 mm nad 40 mm
kN/cm2
kN/cm2
kN/cm2
21
24
26
30
34
37
20
23
25
29
33
36
19
22
24
28
32
35
Tabela VI 2. Osnovni podatoci za ~elici za nose~ki konstrukcii JUS C.B0.501

hemiski sostav
oznaka
0370
0460
0461
0471
0561
0562
0563
garantirani mehani~ki karakteristiki

cvrstina na
granica na
izdolùvawe
zategnuvawe
razvlekuvawe
pri kinewe
kN/cm2
kN/cm2
%
37-45
22-24
25
C
%
0,2
P
%
0,06
S
%
0,06
0,2
0,05
0,05
42-50
24-26
22
0,2
0,05
0,045
52-62
34-36
22
izdolùvawe
pri kinewe
%
28
25
22
20
15
10
Tabela VI 3. Ostanati mehani~ki karakteristiki

modul na elsti~nost
modul na lizgawe
Poasonov koeficient
linearen koeficient na {irewe
gustina
E= 2,0104 do 2,2104
G= 7,7103 do 8,5103
0,3
1,21105
7850
kN/cm2
kN/cm2
K1
kg/m3
Tabela VI 4. Dozvoleni napregawa za ~elik
vid na napregawe
doz
pritisok
svivawe
zategnuvawe
doz
osnoven
materijal
smolknuvawe
doz
pritisok na obvivka
na dupka
doz
smolknuvawe
doz
zategnuvawe (da se
zakovki
odbegnuva)
I slu~aj na
optovaruvawe
II slu~aj na
opteretuvawe
2
v
3
2
v
33
3
v
4
3
v
43
2 dozI
2 dozII
0,8 dozI
0,8 dozII
0,3 dozI
0,3 dozII
VII. KRITI^NA SILA PRI

IZVITKUVAWE
Kriti~na sila pri izvitkuvawe

Fkr
lo
F
kr
lo
lo
Fkr
0,5 lo
Fkr
Slika VII-1.
Tabela VII 1.
slu~aj
1
2
3
4
Kriti~na sila
2 E I min
Fk
4l 2
2 2 E I min
Fk
l2
4 2 E I min
Fk
l2
2 E I min
Fk
l2
Slobodna dolìna
l0 2l
l0 0,7l
l0 0,5l
l0 l
Dozvoleni naponi pri izvitkuvawe

Tabela VII 2.
materijal
E
[kN/cm2]
drvo
110 3
neeelasti~no podra~je
(Tetmaer)
[kN/cm2]
100
2,93 0 ,0194
leano
èlezo
110 4
80
77 ,6 1,20 0 ,00532
0370
2,1 10 4
108,5
530 ,3 0,129
0461
2,1 10 4
101,8
31 0 ,114
0561
2,1 10 4
85
33,5 0,062
Elasti~no
podra~je (Ojler)
[kN/cm2]
100
1
9870 2
80
1
98700 2
108,5
1
197400 2
101,8
1
212200 2
85
1
222100 2
Koeficient na izvitkuvawe
Tabela VII 3.
l0
i min
drvo
0370
0461
0561
10 20
1,02 1,10
1,03
1,03
1,04
30 40 50
1,19 1,3 1,43
1,06 1,1 1,16
1,06 1,12 1,19
1,09 1,17 1,27
60 70 80 90 100
1,59 1,78 2,03 2,36 2,83
1,24 1,34 1,47 1,63 1,86
1,28 1,4 1,55 1,75 2,07
1,41 1,6 1,88 2,37 2,93
110
3,43
2,23
2,53
3,54
120
4,09
2,65
3,01
4,21
Tabela VII 3. prodolènie
l0
i min
drvo
0370
0461
0561
130
4,79
3,11
3,53
4,95
140
5,56
3,61
4,1
5,74
150
6,38
4,14
4,7
6,58
160
7,26
4,71
5,35
7,49
170
8,2
5,32
6,04
8,46
180
9,19
5,96
6,77
9,48
190
10,24
6,64
7,55
10,57
200
11,35
7,36
8,36
11,71
210 220 230 240 250

8,11 8,9 9,73 10,6 11,5
9,22 10,12 11,06 12,04 13,07
12,91 14,17 15,48 16,86 18,29
VIII. MOMENTI NA INERCIJA I

OTPORNI MOMENTI
Tabela VIII1.
Presek
Povr{ina
cm2
Moment na inercija
Ix cm4
Iy cm4
Otporen moment
Wx cm3
Wy cm3
Stati~ki moment
Sx cm3
Sy cm3
bh
b h3
12
h b3
12
b h2
6
h b2
6
b h2
8
h b2
8
a4
12
a4
12
a3
6
a3
6
a3
8
a3
8
x
a
a2
a4
12
a4
12
a3 2
12
a3 2
12
a3 2
12
a3 2
12
b h
2
b h 3
36
h b 3
48
b h 2
24
h b 2
24
4 2
b h
81
h b 2
24
3
a
4
3
a
96
3
a
96
a3
32
3
a
48
a3
27
x
a
h
x
b
x
a
a3
3
48
45
45
3
a
16
5 3
a
8
35
3
a
16
3
a
16
a3
2
R 2
R 4
4
R 4
4
R 3
4
R 3
4
2 3
R
3
a
x
23
a3
21 3
72
2 3
R
3
R2 r 2
4 R r
4 4
4 4
R r
4
4 4
R r
4R
2R
R3
R3
4R R r 23 R r
4
3 3
2 3 3
R r
3
R
y
2R 2
2R 2
R
2
8
R
8 9
0,191R 3
0,502R 3
R3
3
R
y
3
3
B H 3 b h 3 H B 3 h b 3 B H b h H B3 h b3 B H 2 b h 2 H B2 h b2
B H bh
6
12
6
8
8
12
IX. TABLICI ZA PROFILI
êli~ni I nosa~i (profili) JUS C.B3.131-1962

kade {to se
visina na profil
{irina na pojas
debelina na rebro
debelina na pojas
specifi~na teìna
momenti na inercija
otporen moment
b
y
d
I 80 I 100 I 120 I 140 I 160 I 180 I 200

80
100
120
140
160
180
200
42
50
58
66
74
82
90
3,9
4,5
5,1
5,7
6,3
6,9
7,5
5,9
6,8
7,7
8,6
9,5 10,4 11,3
758 1060 1420 1830 2280 2790 3350
5,95 8,32 11,2 14,4 17,9 21,9 26,3
77,8
171
328
573
935 1450 2140
6,3 12,2 21,5 35,2 54,7 81,3
117
19,5 34,2 54,7 81,9
117
161
214
3 4,88 7,41 10,7 14,8 19,8
26
(I 220)
220
98
8,1
12,2
3960
31,1
3060
162
278
33,1
mm
mm
mm
mm
mm2
kg/m
cm4
cm4
cm3
cm3
b/4
Tabela IX1.
oznaka
h=
b=
d=
t=
A=
g=
Ix=
Iy=
Wx=
Wy=
h
b
d
t
A
g
Ix, Iy
Wx, Wy
Tabela IX1. (prodolènie)

oznaka
h=
b=
d=
t=
A=
g=
Ix=
Iy=
Wx=
Wy=
I 240
240
106
8,7
13,1
4610
38,2
4250
221
354
41,7
I 260 (I 280) I 300 (I 320) I 340 (I 360) (I 380) I 400

260 280 300 320 340
360 380 400 mm
113 119 125 131 137
143 149 155 mm
9,4 10,1 10,8 11,5 12,2
13 13,7 14,4 mm
14,1 15,2 16,2 17,3 18,3 19,5 20,5 21,6 mm
5340 6110 6910 7780 8680 9710 10700 11800 mm2
41,9
48 54,2 61,1 68,1 76,2
84 92,6 kg/m
5740 7590 9800 12510 15700 19610 24010 29210 cm4
288 364 451 555 674
818 975 1160 cm4
442 543 653 782 923 1090 1250 1460 cm3
51 61,2 72,2 84,7 98,4
114 131 149 cm3
êli~ni [ nosa~i (profili) JUS C.B3.141-1962

kade {to se
visina na profil
{irina na pojas
debelina na rebro
debelina na pojas
specifi~na teìna
b
y
b/2
t
h
b
d
t
A
g
e
Ix , I y
Wx, Wy
momenti na inercija
otporen moment
Tabela IX2.
oznaka
h=
b=
d=
t=
A=
g=
e=
Ix=
Iy=
Wx=
Wy=
[65
65
42
5,5
7,5
903
7,09
14,2
57,5
14,1
17,7
5,07
[80
80
45
6
8
1100
8,64
14,5
106
19,4
26,5
6,36
[100
100
50
6
8,5
1350
10,6
15,5
206
29,3
41,2
8,49
[120
120
55
7
9
1700
13,4
16
364
43,2
60,7
11,1
[140
140
60
7
10
2040
16
17,5
605
62,7
86,4
14,8
[160
160
65
7,5
10,5
2400
18,8
18,4
925
85,3
116
18,3
[180
180
70
8
11
2800
22
19,2
1350
114
150
22,4
[200
200
75
8,5
11,5
3220
25,3
20,1
1910
148
191
27
([220)
220
80
9
12,5
3740
29,4
21,4
2690
197
245
33,6
[240
240
85
9,5
13
4230
33,2
22,3
3600
248
300
39,6
[260
260
90
10
14
4830
37,9
23,6
4820
317
371
47,7
([280)
280
95
10
15
5330
41,8
25,3
6280
399
448
57,2
[300
300
100
10
16
5880
46,2
27
8030
495
535
67,8
mm
mm
mm
mm
mm2
kg/m
mm
cm4
cm4
cm3
cm3
êli~ni agolni nosa~i (profili) JUS C.B3.101-1962

kade {to se
specifi~na teìna
x
d
y
d
e
b
e
e
{irina
visina
debelina
momenti na inercija
momenti na inercija
otporen moment
otporen moment
radius na enrcija
A
g
e
b
h
d
Ix , I y
I
Wx, Wy
W
i
Tabela IX3.
oznaka
A=
g=
e=
Ix=Iy=
I=
Wx=Wy=
W=
i=
20x20x 25x25x 25x25x 30x30x 30x30x 30x30x 35x35x 40x40x 40x40x 45x45x
3
3
4
3
4
5
4
4
5
5
112
142
185
174
227
278
267
308
379
430 mm2
0,88
1,12
1,45
1,36
1,78
2,18
2,1
2,42
2,97
3,38 kg/m
6
7,3
7,6
8,4
8,9
9,2
10
11,2
11,6
12,8 mm2
0,39
0,79
1,01
1,41
1,81
2,16
2,96
4,48
5,43
7,83 cm4
0,15
0,31
0,4
0,57
0,76
0,91
1,24
1,86
2,22
3,25 cm4
0,28
0,45
0,58
0,65
0,86
1,04
1,18
1,56
1,91
2,43 cm3
0,18
0,3
0,37
0,48
0,61
0,7
0,88
1,18
1,35
1,8 cm3
3,7
4,7
4,7
5,7
5,8
5,7
6,8
7,8
7,7
8,7 mm

oznaka
A=
g=
e=
Ix=Iy=
I=
Wx=Wy=
W=
i=
5
6
6
6
7
7
9
8
10
8
480 569 631 691 903 870 1190 1150 1410 1230 mm2
3,77 4,47 4,95 5,42 7,09 6,83 9,34 9,03 11,1 9,66 kg/m
14 14,5 15,6 16,9 17,7 18,5 20,5 21,3 22,1 22,6 mm2
11 12,8 17,3 22,8 29,1 33,4 52,6 58,9 71,4 72,3 cm4
4,59 5,24 7,24 9,43 12,1 13,8 22 24,4 29,8 29,6 cm4
3,05 3,61 4,4 5,29 6,88 7,18 10,6 11 13,5 12,6 cm3
2,32 2,57 3,28 3,95 4,84 5,27 7,59 8,11 9,55 9,25 cm3
9,8 9,6 10,7 11,7 11,6 12,6 13,6 14,6 14,5 15,5 mm

oznaka
A=
g=
e=
Ix=Iy=
Ih =
Wx=Wy=
Wh=
ih =
10
12
9
11
10
12
10
12
11
13
1510 1790 1550 1870
1920 2270 2120 2510 2540 2970 mm2
11,9
14,1
12,2
14,7
15,1
17,8
16,6
19,7
19,9
23,3 kg/m
23,4
24,1
25,4
26,2
28,2
29
30,7
31,5
33,6
34,4 mm2
87,5
102
116
138
177
207
239
280
341
394 cm4
35,9
43
47,8
57,1
73,3
86,2
98,6
116
140
162 cm4
15,5
18,2
18
21,6
24,7
29,2
30,1
35,7
39,5
46 cm3
10,9
12,6
13,3
15,4
18,4
21
22,7
26,1
29,5
33,3 cm3
15,4
15,3
17,6
17,5
19,5
19,5
21,6
21,5
23,5
23,4 mm

oznaka
A=
g=
e=
Ix=Iy=
Ih =
Wx=Wy=
Wh=
ih =
12
14
14
16
14
16
15
17
16
18
3000 3470 3720 4220
4030 4570 4610 5180 6180 6910 mm2
23,6
27,2
29,2
33,2
31,6
35,9
36,2
40,7
48,5
54,3 kg/m
36,4
37,2
40,2
40,9
42,1
42,9
44,9
45,7
55,2
56 mm2
472
540
692
775
845
949 1100 1230 2340 2600 cm4
194
223
282
318
347
391
453
506
943 1050 cm4
50,4
58,2
69,3
78,2
78,2
88,7
95,6
108
162
181 cm3
37,7
42,4
49,7
55
58,3
64,4
71,3
78,3
121
133 cm3
25,4
25,3
27,5
27,4
29,4
29,3
31,4
31,3
39,1
39 mm

oznaka
A=
g=
ex=
ey=
Ix=
Iy=
Wx=
Wy=
3
4
3
4
5
6
7
6
5
7
142
185
172
287
479
568
655
689
554
760 mm2
1,11
1,45
1,35
2,25
3,76
4,46
5,14
5,41
4,35
5,97 kg/m
9,9
10,3
14,3
14,8
19,6
20
20,4
28,5
19,9
20,7 mm2
5
5,4
4,4
7,4
9,7
10,1
10,5
8,8
12,5
13,3 mm2
1,25
1,59
2,79
5,78
17,2
20,1
23
44,9
23,1
31 cm4
0,44
0,55
0,47
2,05
6,11
7,12
8,07
7,59
11,9
15,8 cm4
0,62
0,81
1,08
1,91
4,25
5,03
5,79
8,73
5,11
6,99 cm3
0,29
0,38
0,3
0,91
2,02
2,38
2,74
2,44
3,18
4,31 cm3
A=
g=
ex=
ey=
Ix=
Iy=
Wx=
Wy=
10
7
6
8
8
9
11
10
8
8
1410
866
869 1140
1100 1420 1710 1860 1590 1550 mm2
11,1
6,8
6,82
8,96
8,66
11,1
13,4
14,6
12,5
12,2 kg/m
36,7
24
28,9
29,7
24,7
33,2
34
46,5
43,6
38,3 mm2
12
14,1
14,1
14,9
17,3
15,9
16,7
14,5
16,5
18,7 mm2
141
47,9
71,7
92,5
68,1
141
167
321
276
226 cm4
23,4
21,8
25,8
33
40,1
46,7
55,1
54,2
68,3
80,8 cm4
22,2
9,39
11,7
15,4
12,3
21
25,3
38,4
31,9
27,6 cm3
6,17
5,32
5,61
7,31
8,41
9,52
11,4
10,7
11,7
13,2 cm3

oznaka
A=
g=
ex=
ey=
Ix=
Iy=
Wx=
Wy=
80x120x 80x120x 90x130x 90x130x 100x150x 100x150x 100x200x 100x200x

10
12
10
12
10
12
12
14
1910 2270 2120 2510 2420
2870 3480 4030 mm2
15
17,8
16,6
19,7
19
22,6
27,3
31,6 kg/m
39,2
40
41,5
42,4
48
48,9
70,3
71,2 mm2
19,5
20,3
21,8
22,6
23,4
24,2
21
21,8 mm2
276
323
358
420
552
650 1440 1650 cm4
98,1
114
141
165
198
232
247
282 cm4
34,1
40,4
40,5
48
54,1
64,2
111
128 cm3
16,2
19,1
20,6
24,4
25,8
30,6
31,3
36,1 cm3
LITERATURA
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
[16]
[17]
[18]
[19]
[20]
[21]
[22]
[23]
[24]
[25]
[26]
[27]
Trajkovski D., Jakost na materijalite II, Univerzitet Sv.

Kliment Ohridski, Bitola, 1998.
Cukic R., Ruzic D., Otpornost materijala, Masinski fakultet Univerziteta
u Beogradu, Beograd, 1992.
Duli} B., Statika i jakost na materijalite I, Prosvetno delo,
Skopje, 1978.
Duli} B., Statika i jakost na materijalite II, Prosvetno delo,
Skopje, 1978.
Ra{kovi} D., Tablice iz otpornosti materijala, Graevinska
kwiga, Beograd, 1976.
Banic M., Jojic K., Nedeljkovic V., Radkovic D., Ruzic D., Cukic R.,
Prirucnik iz otpornosti materijala, Masinski fakultet Univerziteta u
Beogradu, Beograd, 1978.
Targ S. M., Teorijska mehanika, Gradjevinska knjiga, Beograd, 1979.
Vujosevic L., Duric S., Zbirka resenih zadataka iz dinamike, Naucna
knjiga, Beograd, 1979.
Raskovic D., Zbirka zadataka iz mehanike III Teorija oscilacija, Zavod
za izdavanje udzbenika SRSrbije, Beograd, 1969.
Raskovic D., Zbirka zadataka iz mehanike II, Zavod za izdavanje
udzbenika SRSrbije, Beograd, 1967.
Todorovska - Axievska Q., Zbirka zada~i po teorija na
oscilaciite, Univerzitet Sv. Kiril i Metodij, Skopje, 1983.
Djuric S., Dinamika i teorija oscilacija, Masinski fakultet Univerziteta u
Beogradu, Beograd, 1976.
Mescerski I. V., Zbirka zadataka iz teorijske mehanike, Gradjevinska
knjiga, Beograd, 1979.
Andonovi} B., Mehanika I, Univerzitet Sv. Kliment Ohridski,
Bitola, 1996.
Andonovi} B., Zbirka re{eni zada~i od mehanika I, Univerzitet
Sv. Kliment Ohridski, Bitola, 1996.
Josifovic M., Izbrana poglavja iz elasticnosti i plasticnosti, Masinski
fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, 1972.
Vilos E., Tehnicka mehanika, Visa tehnicka skola, Bitola, 1975.
Popovic D., Mikicic D., Mehanika Reseni zadaci, Naucna knjiga,
Beograd, 1985.
Tanevska-Josifovska R., Grnarova-Vetexakovska E., Zbirka
zada~i od kinematika, Univerzitet Sv. Kiril i Metodij, Skopje,
1977.
Ivanovski H., Teorija na oscilaciite, Univerzitet Sv. Kiril i
Metodij, Skopje, 1983.
Naerlovic-Veljkovic N., Mehanika II, Naucna knjiga, Beograd, 1980.
Djuric S., Zbirka zadataka iz kinematike, Naucna knjiga, Beograd,
1980.
Novacki V., Dinamika elasticnih sistema, Gradjevinska knjiga, Beograd,
1966.
Brcic V., Dinamika konstrukcija, Gradjevinska knjiga, Beograd, 1981.
Vilos E., Jakost na materijalite, Visa tehnicka skola, Bitola, 1976.
Vilos E., Jakost na materijalite II so dinami~ka jakost,
Univerzitet vo Bitola, Bitola, 1981.
Axiev T., Ma{inski materijali kniga 2, Ating, Skopje, 1996.
[28]
Jankovic D., Ivanovic G., Todorovic J., Rakicevic B., Teorija kretanja
motornih vozila, Univerzitet u Beogradu, Mainski fakultet Beograd,
2001.

Zbirka Zadaci Od Jakost Na Materijalite Ii PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zbirka Zadaci Od Jakost Na Materijalite Ii PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Univerzitet Sv.

ZBIRKA ZADA^I OD JAKOST

Dejan Trajkovski, Qup~o Popovski

So re{enie na dekanot na Tehni~kiot fakultet vo Bitola br. HHH od

ZBIRKA ZADA^I OD JAKOST NA MATERIJALITE II

Od red. prof. D-r Dejan Trajkovski i ass. M-r. Qup~o Popovski

Recenzent: vonr. prof. d-r. Blagoj Pavlov

Zbirka zada~i od jakost na materijalite II

Dejan Trajkovski, Qup~o Popovski

Zbirka zada~i od jakost na materijalite II

Dejan Trajkovski, Qup~o Popovski

Zbirka zada~i od jakost na materijalite II

Dejan Trajkovski, Qup~o Popovski

Zbirka zada~i od jakost na materijalite II

Dejan Trajkovski, Qup~o Popovski

moment na torzija od tovar

moment na torzija od pomo{nata edine~na sila

moment na svitkuvawe okolu x oska od tovar

moment na svitkuvawe okolu x oska od pomo{na sila

moment na svitkuvawe okolu y oska od tovar

moment na svitkuvawe okolu y oska od pomo{na sila

popre~na sila vo x pravec od dejstvo na pomo{na sila

popre~na sila vo y pravec od dejstvo na tovar

popre~na sila vo y pravec od dejstvo na pomo{na sila

povr{ina na dijagramot na napadnata golemina od

pomestuvawa na to~kite poradi nadvore{ni

moment na svitkuvawe od dejstvo na edine~na sila S j

povr{ina na dijagramot na napadnata golemina od

Zbirka zada~i od jakost na materijalite II

radius na nadore{en pre~nik

Dejan Trajkovski, Qup~o Popovski

Zbirka zada~i od jakost na materijalite II

Dejan Trajkovski, Qup~o Popovski

Zbirka zada~i od jakost na materijalite II

Naponskata sostojba vo to~ka podrazbira sevkupnost na napregawata

Presmetka na glavni napregawa i glavni oski

Prethodno se odreduvaat pravcite na glavnite oski

Dejan Trajkovski, Qup~o Popovski

xy k y( k ) xz k za sekoja glavna oska soodvetno.

Zbirka zada~i od jakost na materijalite II

1.1. Naponskata sostoba na to~ka zadadena e so tenzorot na

2 ( 43 )3 9 1 ( 43 ) ( 509 ) 27 12 7612 5573,074

( 5573,074 ) ( 1125,33 ) 4,502 10 7

Dejan Trajkovski, Qup~o Popovski

za D > 0 casus ireducibilis

Zbirka zada~i od jakost na materijalite II

1 arccos( xx1 ) 22 ,993

1 arccos( xy1 ) 107 ,102

1 arccos( xz1 ) 75,101

Vtora glavna oska

2 arccos( xx 2 ) 112 ,05

2 arccos( xy 2 ) 147 ,98

Treta glavna oska

a xz1 0 ,921 0 ,294 0 ,257

a xz 2 0,375 0,848 0 ,374

Dejan Trajkovski, Qup~o Popovski

komponentite na tenzorot na napregaweto za sistemot od glavni oski

1.2. Sostojbata na napregawata vo to~ka e dadena so tenzorot na

10 15 10 20 15 20 7 ,52 2,5 2 52 562 ,5 (MPa)2.

Koeficienti na kubnata ravenka (karakteristi~nata ravenka)

Zbirka zada~i od jakost na materijalite II

2 ( 45 )3 9 1 ( 45 ) 562,5 27 12 ( 1718,75 ) 31,25

( 31,25 ) ( 112 ,5 ) 52490,234