UNIVERZITET U BIHAU

TEHNIKI FAKULTET
BIHA

SEMINARSKI RAD
MEHANIKA LOMA, teorija i primjena

Studij: II ciklus, Graevinski odsjek

Predmet: Osnovi mehanike loma
Mentor: Prof. dr. Zijah Burzi
Student: Dalila Demirovi, bachelor graevine
Smjer: Opti

Biha, januar 2016. godine

SAD R AJ
1. UVOD................................................................................................................... 3
2. LINEARNO - ELASTINA MEHANIKA LOMA (LEML)................................................5
2.1. Osnovni oblici stvaranja povrina loma............................................................7
2.2. Faktor intenziteta napona K I.............................................................................8
2.3. Kritina vrijednost faktora intenziteta napona (ilavost loma) - KIC................10
3. ELASTO - PLASTINA MEHANIKA LOMA.............................................................15
3.1. Koncept J - integrala....................................................................................... 15
3.2. Koncept otvaranja vrha prsline.......................................................................17
4. PRORAUN POJEDINIH PARAMETARA MEHANIKE LOMA I PRAKTINA PRIMJENA
MEHANIKE LOMA................................................................................................... 19
5. ZAKLJUAK........................................................................................................ 23
6. LITERATURA....................................................................................................... 24

1. UVOD
Postojanje pukotine u konstrukciji znaajno utie na njeno ponaanje u eksploataciji, a pogotovo
na njenu trajnost. Grana znanosti koja prouava ponaanje konstrukcija to sadre pukotine,
naziva se mehanika loma. Termin mehanika loma ima dvojaki smisao. U uem smislu on se
odnosi na istraivanje uslova razvoja prsline. U irem smislu on obuhvata i dio otpornosti
materijala, koji se odnosi na zavrnu fazu procesa deformisanja pod dejstvom optereenja.

Slika 1. Slika 1. Oblasti primjene mehanike loma

Mehanik lom se dijeli na:

linearno- elastinu mehaniku loma (eng. linear-elastic fracture mechanics; LEFM) i

elastino-plastinu mehaniku loma (eng. elastic-plastic fracture mechanics; EPFM) ako se zona plastinosti u okolini vrha prsline proiri tako da naponsko stanje nije
mogue opisati sa faktorom intenziteta napona, uvode se novi parametri: otvaranje vrha
prsline =CTOD i J - integral.

Zapaeniji razvoj mehanike loma poinje nakon II svjetskog rata, posebice istraivanjima u
Mornarikom istraivakom laboratoriju Sjedinjenih Amerikih Drava (SAD), odnosno
radovima:
G.R. Irwina,

C.E. Inglisa ,

A.A. Griffitha i neto kasnije

H.M. Westergaarda.
Irwinovi radovi su dali daljnji poticaj mehanici loma koji su nastali kao rezultat prouavanja
havarija trgovakih brodova klase Liberty koji su predstavljali okosnicu trgovake flote SAD
sredinom 20. stoljea.
3

Slika 2. Havarija broda klase Liberty na moru

Svrha ininjerskog projektovanja je da pripremi konstrukciju koja e predviene eksploatacione
funkcije ispuniti efikasno, ekonomino i sigurno. Konstrukcija moe imati ogranien vijek
eksploatacije te konstrukter polazei od te injenice treba da ponudi rjeenja koja e
vjerovatnou pojave loma svesti na prihvatljivo nizak nivo. U tom sluaju treba odgovoriti na
slijedea pitanja:
1. Kolika je preostala nosivost konstrukcije u funkciji duine njene prsline?,
2. Koja se veliina prsline moe tolerisati pri oekivanim radnim optereenjima tj. kolika je
maksimalna doputena duina prsline ad ?,
3. Koliko e dugo trajati rast prsline od poetne veliine npr. od najmanje koja se moe otkriti do
najvee dozvoljene veliine prsline?,
4. Koliki je radni vijek konstrukcije kada se pretpostavi da u njoj ve postoji diskontinuitet tipa
prsline? i
5. Koliko esto konstrukcija mora biti podvrgnuta inspekciji i utvrivanju veliine prsline kako
bi se mogla blagovremeno izvriti zamjena, opravka ili zaustavljanje eksploatacije?
Smisao mehanike loma zapravo se svodi na prethodno postavljena pitanja.

2. LINEARNO - ELASTINA MEHANIKA LOMA (LEML)

Linearno-elastina mehanika loma koristi se za odreivanje rasta pukotine u materijalu uz
osnovnu pretpostavku da je naprezanje u materijalu veinom linearno-elastino (do take P)
prilikom rasta odnosno da je plastina zona koja se pojavljuje oko vrha pukotine premala da bi u
znaajnoj mjeri utjecala na promjenu raspodjele naprezanja. Taka P na slici 3 predstavlja
granicu proporcionalnosti, odnosno taku do koje je veza izmeu napona - i deformacija

linearna.

Slika 3. Hookov dijagram (P -granica proporcionalnosti, E - granica elastinosti, M - vrstoa

materijala i K - granica kidanja)
Ovo je obino sluaj kod materijala kod kojih se lom pojavljuje pri naponima koji su znatno
ispod napona teenja i u uslovima ravnog stanja deformacija. U takvim okolnostima lom se moe
definisati pomou K-faktora i odgovarajue ilavosti loma K Ic. Kada prevlada ravno stanje
napona veliina plastine zone je vea, ali i dalje znatno manja od duine prsline. Lom se i u tim
uslovima pojavljuje pri naponima manjim od napona teenja pa se primenom modifikovane
LEML, kao na primer preko R-krivih, mogu dobiti zadovoljavajue procjene preostale nosivosti.
Ravno stanje napona se definie kao naponsko stanje u kome su normalni i tangencijalni naponi
okomiti na ravan elementa jednaki 0.
Ako djeluje isteua sila F kao sto je prikazano na slici 4 tada su normalni naponi
tangencijalni naponi

xz

yz

jednaki 0. U optem sluaju ploe su tanke i zanemarljive

debljine z.

Slika 4. Ravni problemi

Ravno deformaciono stanje predstavlja takvo stanje deformacija u kome su normalna

yz
deformacija z i deformacija klizanja xz i
jednaka 0.
Postupci LEML se najvie koriste u avionskoj i raketnoj industriji, gde je kriterijum smanjenja
teine od primarnog interesa, zbog ega se moraju koristiti materijali visoke vrstoe, koji su
istovremeno i krti. Ukoliko je veliina plastine zone velika u odnosu na duinu prsline tada
LEML vie ne vai, ve se moraju primeniti metode elasto-plastine mehanike loma (EPML). Na
slijedeoj slici je shematski prikazana primjena metoda LEML i EPML za definisanje pojave
loma.

Slika 5. Oblasti primene metoda LEML i EPML za definisanje pojave loma

Temelje linearno - elastine mehanike loma je postavio Irwin. On uvodi faktor intenziteta
napona, kao i njegove kritine vrijednosti. Teorijske osnove su nale svoju primjenu u praksi
dajui znaajne rezultate objanjavajui uzroke loma broda Liberty i aviona Comet I.

2.1. Osnovni oblici stvaranja povrina loma

Rast prsline zavisi od naponsko-deformacionog stanja u okolini njenog vrha. Raspodjela napona
u pomenutoj oblasti zavisi od oblika obrazovanih povrina loma. Povrina loma predstavlja
neoptereenu granicu napregnutog tjela. Kod izotropnih materijala razlikuju se tri onovna oblika
pomeranja povrina prsline:
Oblik I (istezanje): prslina nastaje cijepanjem, tj. razdvajanjem povrina loma du yose, simetrino u odnosu na prvobitnu ravan prsline (ravan xz). Pri tome, povrine loma
se odvajaju jedna od druge.
Oblik II (smicanje u ravni): razvoj prsline klizanjem predstavlja pomjeranje jedne
povrine loma prema drugoj u istoj ravni (ravan xz). Kod ovog oblika, povrine kliu
jedna po drugoj i to u pravcu x-ose, ali u suprotnim smjerovima.
Oblik III (smicanje van ravni): prslina se obrazuje bonim smicanjem i to
pomijeranjem jedne povrine loma po drugoj du ela prsline (z-osa). Pri tome, take
koje su pre nastanka prsline bile u istoj vertikalnoj xy-ravni, nakon obrazovanja prsline se
rasporeuju u razliitim vertikalnim ravnima. Kod ovog oblika dolazi do meusobnog
klizanja povrina u pravcu z-ose.
7

Slika 6. Osnovni oblici razvoja prsline i stvaranja povrine preloma

Najzastupljeniji oblik stvaranja povrine loma prilikom projektovanja i eksploatacije
konstrukcije jeste oblik I. Pri optereenju mainskog dijela na zatezanje dolazi do obrazovanja
prsline cjepanjem materijala, a zatim i do njenog nekontrolisanog rasta, to e u daljem
uzrokovati pojavu loma konstrukcije.

2.2. Faktor intenziteta napona KI

Faktor (koeficijent) intenziteta napona - K je osnovni faktor u oblasti mehanike loma, kojim se
opisuje naponsko-deformaciono stanje u okolini vrha prsline, uzrokovano dejstvom udaljenog
optereenja ili postojanjem zaostalih napona u strukturi. Kada vrijednost napona postane
kritina, male prsline rastu to dovodi do loma .
Vrijednost faktora intenziteta napona- K je funkcija:
primijenjenog napona,
oblika povrine loma,
veliine i poloaja prsline i
geometrije mainskog djela na kom je prslina detektovana.
Za ravnu plou nainjenu od materijala idealno elastinih svojstava, jedinine debljine, sa
centralnom prslinom duine 2a (slika 7), dobija se slijedea zavisnost (jednaina Griffith-a):
K= a

Slika 7. a) Geometrija povrinske i unutranje prsline; b) ematski prikaz raspodjele napona du

preseka X-X
Faktor intenziteta napona- K proporcionalan je naponu i kvadratnom korjenu duine prsline i
izraava se u MNm-3/2 ili MPam1/2.
Ukoliko je u pitanju oblik I obrazovanja povrina loma, onda je:
K I = a
Za oblik II i III (jednaine Irwin-a):
K II = a
K III = a

gdje su:

- normalni napon;

- tangencijalni (smicajni) napon.

Ove jednaine odreene su za linearno-elastino podruje, kao i za krte materijale. Najei

sluaj obrazovanja povrina loma je oblik I, te se faktor (koeficijent) intenziteta napona oznaava
sa KI. Veina materijala je podlonija lomu usled normalnog nego usled tangencijalnog
(smicajnog) napona.

Slika 8. Usporedba duktilnog i krtog loma

Oblik I obrazovanja povrine loma predstavlja najopasniji oblik loma, te je najbolje teorijski i
eksperimentalno obraen. Optereenja tipa II i III, obino ne dovode do loma.
Faktora intenziteta napona- KI opisuje raspodjelu napona u okolini prsline.
Faktor intenziteta napona za prsline u blizini zaverenog spoja znatno je sloeniji:
K=F a
F=F E F S F T F W F G (znaenje i formule svakog od faktora navedene su u poglavlju 4)

2.3. Kritina vrijednost faktora intenziteta napona (ilavost loma) - KIC

Ukoliko se pretpostavi da materijal u okolini vrha prsline naprskava pri odreenom intenzitetu
polja napona i deformacija koje opisuje K-faktor, tada se i rast prsline, stabilan ili nestabilan,
mora pojaviti pri odreenoj kritinoj vrijednosti K-faktora, K C. Ova KC vrijednost je mjera
ilavosti loma za krte, a pod odreenim uslovima, i za kvazi-krte materijale.
Kritini faktor intenziteta napona, Kc koji karakterie otpornost materijala prema lomu se moe,
pod odreenim uslovima, koristiti za predvianje ponaanja stvarnih konstrukcija. Meutim, K c
zavisi od niza faktora, od kojih su najuticajniji:

temperatura T,
debljina elementa B,
brzina deformisanja .

Nakon odreene debljine, kada je materijal ispred vrha prsline u ravnom stanju deformacija,
vrijednost kritinog K-faktora, Kc, tei ka odreenoj konstantnoj donjoj graninoj vrijednosti, KIc
koja se naziva ilavost loma pri ravnoj deformaciji ili kratko ilavost loma. Drugim reima
ilavost loma KIc je karakteristika materijaja koja zavisi od temperature T i brzine deformisanja,
.

10

Kritina vrijednost faktora intenziteta napona - KIC , odnosno ilavost loma podrazumijeva onu
vrijednost faktora intenziteta napona- KI koja odgovara kritinoj vrijednosti napona, odnosno
kritinoj duini prsline:
K IC = a
gdje je:

- bezdimenzioni parametar koji zavisi od dimenzija uzorka i prsline;

- primijenjeni normalni napon;

a - duina prsline.

U sluaju prsline eliptikog oblika (slika 9), faktor

se moe predstaviti preko proizvoda tri

razliita parametra:
= 0 1 2
te se dobija:
K= 0 1 2 a
gdje su:

0=1

- za eliptinu prslinu

0= S= 1,130,09

( )]

2
a
[ 1+ ( 1sin ) ]
- za polu - eliptinu prslinu
c

a
; Q=1+1,464 c

1
1=
Q

2=(sin 2 +

1,65

()

1/ 4
a2
2

cos

)
c2

11

Slika 9. Eliptika prslina u unutranjosti i polu-eliptika prslina na povrini uzorka

Dimenzije prsline su male u odnosu na dimenzije uzorka. Ukoliko se dimenzije prsline
poveavaju, odnosno i/ili dimenzije uzorka smanjuju, spoljanje granice vre uticaj na raspodjelu
napona u blizini vrha prsline. Ovaj efekat se uzima u obzir preko faktora , koji se moe
smatrati kao korekcijski faktor izmeu faktora intenziteta napona za ravnu plou beskonanih
dimezija i faktora intenziteta napona za ravnu plou realnih dimenzija, pod dejstvom istog
optereenja - .
Faktor

ima vrijednost 1.0 za plou beskonane irine, odnosno vrijednost 1.1 za polu-

beskonanu plou. Kada je debljina uzorka mnogo vea u odnosu na duinu prsline, faktor
intenziteta napona za oblik I- KI se naziva faktor intenziteta napona pri ravnoj deformaciji, tj.
ilavost loma prsline pri ravnoj deformaciji.
Bezdimenzioni parametar- zavisi od: materijala, geometrije uzorka, geometrije i poloaja
prsline, odnosa duine prsline i irine uzorka intenziteta primenjenog optereenja-

a
w , tipa optereenja (zatezanje ili savijanje) i

U sluaju ravne deformacije ilavost loma- KIC se moe prikazati u slijedeem obliku:
K IC =

F
W t

pri emu mora biti zadovoljen zahtjev u vezi veliine uzorka, da bi se dobio validan rezultat za
KIC (ASTM standard-American Society for Testing and Materials ):
12

(a , t , W ) 2,5

K IC
t

( )

gde su:
F - optereenje na zatezanje;
a - dimenzija prsline (slika 8);
W - irina ploe;
t - debljina ploe;
t

- napon na granici teenja.

Ovaj uslov je zasnovan na eksperimentalnim zapaanjima kod elika i aluminijuma. Zahtjev
debljine obezbeuje uslov ravnog stanja deformacije, dok zahtjev po pitanju dimenzija
obezbeuje linearno-elastino ponaanje. Da bi se postigli uslovi ravnog stanja deformacije
plastina zona mora da bude mala u poreenju sa debljinom uzorka. U protivnom, kada plastina
zona dostigne znaajni dio debljine uzorka (to je sluaj kod tankozidnih struktura), stanje na
ivici plastine zone predstavlja ravno stanje napona. U tom sluaju materijal pokazuje veu
otpornost na rast prsline.

Parametar koji odreuje prelaz sa ravnog stanja deformacije na ravno stanje napona jeste
debljina uzorka- t.

13

Slika 10. Izgled povrine loma pri prelaznom obliku loma

Na dijagramu (slika 11) postoje tri karakteristine oblasti, oznaene slovima A, B i C:
Oblast A (male debljine uzorka): ilavost loma raste sa poveanjem debljine- t (do neke
karakteristine vrijednosti), lom je kos, javlja se ravno stanje napona;
Oblast B (srednje debljine uzorka): ilavost loma asimptotski opada sa poveanjem
debljine uzorka-t , lom je djelimino ravan-na sredini uzorka, dok je na bonim stranama
kos, na sredini uzorka je ravno stanje deformacije koje na krajevima (kosim povrinama)
prelazi u ravno stanje napona;
Oblast C (velike debljine uzorka): ilavost loma dobija svoju konanu veliinu, povrina
loma je uglavnom ravna, to ukazuje na ravno stanje deformacija.
Sa smanjenjem debljine uzorka, poveava se ilavost loma, to znai da su tankozidne strukture
otpornije na lom. Dakle, kod istih se javlja ravno stanje napona.

14

Zavisnost ilavosti loma- KC od debljine uzorka-t moe se prikazati analitiki (Vroman):

( tt )

Ak

K C =K IC 1+B eK

gdje su:
AK i BK - konstante zavisne od materijala;
K IC
t
=2,5
0

( )

Data jednaine vai samo za neke tipove geometrije prsline kao to su:
prolazna prslina-TC;
neki primjeri povrinske prsline-SS;
jednodimenzione povrinske prsline-SC, kao to su: SC06, SC09 i SC10.

3. ELASTO - PLASTINA MEHANIKA LOMA

15

LEML ne moe opisati sve pojave oko vrha pukotine, ako proirenju pukotine prethode vee
plastine deformacije, kao to je to sluaj kod duktilnih materijala.
Postoji nekoliko metoda koje mogu posluiti za rijeavanje problema EPML - a ali su najire
prihvaene dvije metode:
1. Koncept J - integrala i
t
2. Koncept otvaranja vrha prsline
(CTOD).

3.1. Koncept J - integrala

Koncept J - integrala je postigao veliki uspjeh kao parametar koji karakterie lom tijela koji se
deformiu elastino - plastino. Idealizirajui elasto - plastine deformacije kao nelinearno
elastinu Rice ja postavio osnovu za proirenje postupaka mehanike loma van oblasti linearno elastine mehanike loma.

Slika 11. Zavisnosti napon-deformacija - pri jednoosnom zatezanju za

linearno elastino (a), nelinearno elastino (b) i
elastino-plastino ponaanje materijala (c)
Rice i Eshelby su uz pomo energijskog pristupa definirali parametar za opisivanje lomnog
ponaanja materijala, koji se moe koristiti i u LEML i u EPML. Taj parametar nazvali su Jintegral.
Za optereeno tijelo (homogeno, nelinearno ili nelinearno elastinih osobina i osloboeno
zapreminskih sila) prikazano na slijedeoj slici (slika 12. a) moe se definisati linijski integral za
dvodimenzionalni problem oblika:
u
J = wdyT i i ds
x

16

gdje su:
- proizvoljna zatvorena linija integracije (u smjeru suprotnom kazaljci na satu)
w= ij d ij

T i = ij n j

- gustoa energije deformacije ( ij , ij - tenzori napona i deformacije)

- vektor zatezanja na krivoj

ui - vektor pomjeranja
n j - jedinini vektor okomit na krvu
ds - element duine luka po krivoj

a)
b)
Slika 12. Putanja integracije konturnog J-integral za elastino tijelo bez
prsline (a), sa prslinom (b)

Uzimajui u obzir zatvorene linije integracije A, B, C, D, E, F, A (slika 12. b)

1+ CD+ 2+ FA=0

CD=0

FA=0

za T=0 i dy=0
1+ 2=0

1= 2
Predznak minus ukazuje na to da je proivoljna zatvorena linija integracije suprotnog smijera
Vrijednost Rice - ovog J - integrala je jedinstvena i ne zavisi od putanje integracije.

17

U poetku integral iznad moe izgledati nepoznato i poprilino udno. Meutim treba imati u
vidu da J - integral nije nita drugo do isputene ne - linearne energije.
d
J=
dA
gdje je:
=U V
- ukupna potencijalna energija,
U - energija deformacije,
V - rad vanjskih sila.

3.2. Koncept otvaranja vrha prsline

Prije prirasta pukotine dolazi do njenog zatupljivanja (engl. blunting), to se moe iskoristiti za
odreivanje vrijednosti kritinog otvaranja vrka pukotine CTOD (=t).

Slika 13. Otvaranje vrha prsline definisano na bazi efektivnog otvaranja prsline a i Irvinove
korekcije plastine zone (a) i za Dagdelov model (b)
Za prolaznu prslinu u neogranienoj ravnomerno zategnutoj ploi i za RSN je

t a xa

4 K2
4 G

E T T

pri emu je usvojen kruni oblik plastine zone velieine r 1p* u prvoj aproksimaciji. Ukoliko se
pretpostavi Dagdelov model plastinog teenja na slici 12 b, otvoranje vrha prsline je:

18

K2
G
t

E T T
to je neznatno manje od vrijednosti prve jednaine. Kako su prethodni izrazi izvedeni za
materijal koji deformaciono ne ojaava i za RSN to se, naelno, veza izmeu i G odnosno K u
oblasti vaenja LEML moe zapisati u obliku

K2
G

mE T m T
u kome je vrijednost bezdimenzionalnog faktora m u funkciji stanja napona i ponaanja
materijala izmeu 1,15 (za RSN) i 2,95 i (za RSD).CTOD koncept proiren je i na podruje
velikih deformacija uz pomo standardne epruvete za savijanje u tri toke, na kojoj se prikladno
moe mjeriti otvaranje usta pukotine CMOD.

Slika 14. Standardna epruveta za savijanje u tri take

19

4. PRORAUN POJEDINIH PARAMETARA MEHANIKE LOMA I PRAKTINA

PRIMJENA MEHANIKE LOMA
Primjer primjene mehanike loma:
Jedna od najznaajnijih primjena mehanike loma je proces prikupljanja i analize podataka kako
bi se utvrdio uzork kvara pojedinih komponenata. Slika 15. pokazuje napukao zupanik jednog
mlina loptaa (najee se koristi za bruenje opreme u rudarstvu). Ovi zupanici imaju obim i
do 12 m i teinu veu od 90 t, koji proizvedeni kotaju i preko $500 000. Od ove vrste zupanika
se oekuje da imaju zamorni vijek trajanja 20 i vie godina.

Slika 15. Mlin lopta sa prslinom izmeu zupanika i oboda

U ovom sluaju, u prve dvije godine rada je dolo do pojave pukotina izmeu zupanika i oboda
te propagacije prema zijevu rupe kao to je prikazano na slici 15. S obzirom da je prerano dolo
do pojave i irenja pukotina na pojedinim mjestima, dovelo se u pitanje ispravnost projektovanja.
Stoga je izvrena analiza naprezanje - deformacije (odreivanje naprezanja i deformacija u
materijalu koje je izloeno optereenju) metodom konanih elemenata. Rezultati analize pokazali
su visoku koncentarciju naprezanja i deformacija u blizini ruba. Ovaj tekst se takoer odnosi i na
procjenu preostalog ivotnog vijeka zupanika kroz modeliranje rasta pukotine u polju naprezaja
20

- deformacije. U ovim analizama, polu - eliptina pukotina je modelirana kao i njen rast te je
proraunata sila irenja pukotine. Izraunate stope rasta su koritene za procjenu preostalog
vijeka trajanja zupanika. Ovakve informacije su jako bitne jer daju vremenski okvir
rukovodiocima fabrike u kome mogu naruiti novu opremu kao i planirati zamjenu oteenih
dijelova.

Primjer 1. Uoena je pukotina na vrhu zavara. Potrebno je izraunati K.

Tabela 1. Faktor koncentracije naprezanja i faktor gradijenta naprezanja

Geometrija: - t = 20 mm
- 30 = 180-
- a = 1 mm
- pretpostavljeni oblik pukotine; a/2c = 0.25
Optereenje: - aksijalno, max = 350 N/mm2

K= a F S F T F E F G

FT

FE

- osnovni faktor oblika

FG

- korekcijski faktor gradijenta naprezanja (tabela 1)

FS

- korekcijski faktor uticaja debljine (iitati sa dijagrama)

f S=F S

korekcijski

faktor

1,65 0,5

( ) }

a
F E= 1+ 4,5945
2a

slobodne

povrine

F S=F S ' f s

( 2aa )=10,16 ( 2aa )

q - eksponenst smanjenja korekcijskog faktora naprezanja

21

a 1
= =0.05 0,073
t 20

a
F E= 1+ 4,5945
0,25
2a

q=

FT =1

1,65 0,5

) }

=0,82

log ( 11,584 0,0588 ) log ( 11,5840,0588 150)

=
=0,19
2,301
2,31

=180-30=150

F S=F S ' f s
f S=F S

( 2aa )=10,16 ( 2aa )

F'S=1,04 =1,04 - sa grafa oitati

22

Slika 16. Koeficijent u ovisnosti o raspodjeli naprezanja du pukotine i uglu zavara

f S=10,16 0,25=0,96
F S=1,04 0,96=1

1,5

K= a F S F T F E F G=350 1 1 0,82 1,3=661 N mm

Primjer 2. Izraunati kritini napon pri kojem e se ploa slomiti na dva dijela: K IC=40 MPa,
veliina greke je 3 mm i zatezna vrstoa Rm = 2000 MPa.

23

K IC = a

=1,00
crit .=2000 MPa
crit .=

- bez greke

K IC
40
=
a (1,50 103 ) =582,7 MPa - ovo je za 243% nii napon od napona za

neoteenu plou.

24

5. ZAKLJUAK
Rad je baziran na linearno - elastinoj mehanici loma gdje se pokuao objasniti rast pukotina u
materijalu uz pretpostavku da je naprezanje u materijalu linearno - elastino, kao i elasto plastinoj mehanici loma kojoj se pristupa kada LEML ne moe opisati sve pojave oko vrha
pukotine, ako proirenju pukotine prethode vee plastine deformacije, kao to je to sluaj kod
duktilnih materijala.
.
Obraen je faktor intenziteta napona kao osnovni faktor u oblasti mehanike loma kojim se
opisuje naponsko - deformaciono stanje u okolini vrha prsline kao i ilavost loma, kao i njegova
kritina vrijednost. Takoer je izvren i proraun pojedinih parametara mehanike loma. Postupci
LEML se najvie koriste u avionskoj i raketnoj industriji, gde je kriterijum smanjenja teine od
primarnog interesa, zbog ega se moraju koristiti materijali visoke vrstoe, koji su istovremeno
i krti.

25

6. LITERATURA
[1] Mirzaei M.; Fracture Mechanics; 1997
[2] Gledi I.; Analiza irenja pukotina u brodskoj konstrukciji uslijed dinamikih optereenja,
Diplomski rad, Zagreb, 2011.
[3] Kranski S.; Analiza uvjeta nastanka pukotina i model procjene vijeka trajanja konstrukcije,
Doktorska disertacija, Rijeka, 2013.
[4] ivojinovi D.D.; Primena mehanike loma na procesu integriteta zavarenih konstrukcija od
legura aluminija, Beograd, 2013.
[5]
http://documents.tips/documents/analiza-havarije-broda-schenectady-s-gledista-mehanikeloma.html [27.11.2015.]

26