PIO VALENZUELA (Pinanganak noong Hulyo 11, 1869 Namatay

noong Abril 6, 1956)

Si Pio Valenzuela ay isang doktor na nagbibigay ng
libreng serbisyo sa kanyang mga kababayan. Siya ay naging
miyembro ng KATIPUNAN na nanguna sa pag-aalsa laban sa
rehimeng Espanyol. Ang isang lungsod sa Manila ay
pinangalanan para sa kanyang karangalan (Valenzuela City).
Siya ay isinilang sa Polo, Bulacan, anak ni Francisco
Valenzuela na isang kapitan mayor at Lorenza Alejandrino. Siya
ay tinuruan ng isang tutor sa kanilang tahanan, at kung minsan
nagpupunta sa Maynila upang mag-aral ng panggagamot sa
Kolehiyo ng San Juan de Letran. Sa kanyang ika-apat na taon
bilang isang mag-aaral ng medesina, siya ay inilipat sa
Unibersidad ng Santo Tomas noong taong 1888. Natapos na
niya ang kanyang kursong Medicina sa taong 1895 at nagsimula
ng kanyang panggagamot sa Maynila at Bulacan. Siya ay ikinasal kay Marciano Castry kung
saan sila ay biniyayaan ng pitong anak.
Katipunero
Noong Hulyo 15, 1892, sumali siya sa mga lihim na samahan na tinatawag na
KATIPUNAN habang siya ay kasalukuyang mag-aaral ng medisina. Dito sila nagkakilala ni
Andres Bonifacio at naging malapit na magkaibigan, malapit na kaya ginawa niya si
Bonifacio na ninong ng kanyang unang anak na lalaki sa Gregoria de Jesus. Nang sinunog ng
mga kaaway ang bahay ng Bonifacio, kanya itong inanyayahan na manatili sa kanilang
bahay. Kasama sina Teodoro Plata at Luciano de Guzmn at Pio, sila ay naging tatlong mga
haligi ng KATIPUNAN. Bago siya natapos sa kanyang kursong medisina, siya ang inihalal na
doktor ng KATIPUNAN noong Enero 1895 at naging fiscal heneral ng Disyembre. Sa kanya
ibinigay ang gawain na lumikha ng isang opisyal na pahayagan ng KATIPUNAN. Sa una ito ay
sinisipi sa kanyang bahay sa Lavezares Street sa San Nicholas dahil naniwala siya na
magiging konbinyente ito para sa kanya, subalit sa ibang pagkakataon, ito ay inililipat sa
bahay ni Andres Bonifacio.
Inaangkin ni Pio na siya ang editor ng pablikasyon at si Emilio Jacinto ay ang kanyang
superbisor. Inaangkin din niya na siya ang nagbigay ng pangalang kalayaan pa sa kanilang
opisyal na pahayagan, na inaprubahan naman nina Andres Bonifacio at Emilio Jacinto ang
kanyang mungkahi. At upang iligaw ang mga awtoridad ng mga kastila , inilagay niya ang
pangalan ni Marcelo H. del Pilar bilang editor at nakalagay ang pag-iimprenta sa Yokohama,
Japan, pati ang lugar ng pablikasyon. Ang unang isyu ng kalayaan ay dapat na dumating sa
Enero 18, 1896 ngunit ibinahagi sa ibang pagkakataon nang kalagitnaan na ng Marso.
Siya ay binigyan ng isang kautusan sa pamamagitan ni Andres Bonifacio upang
bisitahin si Jose Rizal sa bilangguan sa Dapitan. Ito ay upang hilingin ang opinyon ni Rizal sa
mga nakabinbing plano ng pag-aalsa ng KATIPUNAN. Ngunit si Rizal ay nag-aalangan sa mga
plano ng Andres Bonifacio, sinabi sa kanya ni Rizal na ang isang pakikibakang
pakikipaglaban ay dapat na magsimula lamang kung mayroong sapat na mga armas para sa
bawat rebolusyonaryo at suporta mula sa mga mayayamang Pilipino upang magtagumpay.
Bumalik siya sa Maynila at tinanong ng mga kapwa KATIPUNEROS ang tungkol sa tugon
Rizal, sa alalahanin na ang lipunan ay maguluhan,inutusan siya Bonifacio upang manahimik
at magtago mula sa iba pang mga miyembro. Isa pang pagtatalaga na ibinigay sa kanya
Bonifacio para sa paghahanda para sa nakabinbing pagtuklas sa KATIPUNAN, siya ay
kailangang maghanda ng hindi bababa sa dalawang libong bolos para sa mga miyembro.
Nang mabunyag ang KATIPUNAN, siya ay pilit na inilipat at itntago sa Balintawak upang
makatakas sa mga awtoridad. Ang magkaroon ng kautusan ang Gobernador Heneral Ramon
Blanco noong Agosto 30, na ang lahat ng rebelde ay dapat na mabigyan ng amnesty. Si pio
ay sumuko noong Septyembre 1, siya ay nabilanggo kasama sina Juan Luan at animnapung
iba pang mga rebelde sa Fort Santiago kung saan sila ay nakaharap sa isang
panghabangbuhay na pagkakabilanggo. Ngunit sa ibang pagkakataon siya ay ipinatapon sa

Barcelona, Espanya at Melilla, Africa. Siya ay nakalaya pagkatapos ng kasunduan ng Paris

noong 1898.
Rehimeng Amerikano
Noong Abril 1899, ibinalik siya sa Pilipinas, ngunit sa Maynila siya ay itinuturo sa
Awtoridad Amerikano na siya ay isang tagapagpalaganap ng pag-aaklas. Siya ay inaresto at
ibinilanggo muli noong Setyembre ng 1899. Nang siya siya ay inilabas, bumalik siya sa Polo,
Bulacan kung saan siya ay ginawang pangulo ng munisipalidad, sa ibang pagkakataon, siya
ay inihalal bilang gobernador ng Bulacan sa 1922 at naglingkod sa lalawigan nang anim na
taon. Nang umaga ng Abril 6, 1956, namatay siya sa kanyang bayang kinalakhan.