UNIVERSITETI I PRISHTINS

FAKULTETI I MJEKSIS
DEPARTAMENTI I PRGJITHSHM

PUNIM SEMINARIK

Tema : TBC ( Tuberkulozi )

Punoi:Besian Bajraktari

Prishtin, 2015

Anamneza Socialo- Mjeksore e

Tuberkulozit

Tuberkulozi sht nj smundje ngjitse shkaktar i s cils sht bacili i

tuberkulozit, i cili nprmjet rrugve t frymmarrjes arrin n
organizm.
Q t zhvillohet smundja e tuberkulozit duhet t plotsohen kto dy kushte:
1. Bakteri t hyj n organizm dhe t shkaktoj infeksion.
2. Sistemi imunitar nuk sht n gjendje ta pengoj rritjen dhe prhapjen e
bakterit pas infeksionit fillestar.
Ngjitja e smundjes presupozon ekspozim ndaj saj.

Bakteri aktiv shumohet dhe e shkatrron indin. Ndrsa njeriu i infektuar

shfaq simptoma t cilat varen nga vendi ku po zhvillohet bakteri.
N shumicn e rasteve, Mycobacterium tuberculosis sulmon
mushkrit.

Njeriu mund t preket nga tuberkulozi kur ai sht n t njjtin ambient

me nj person t smur nga tuberkulozi.

 Rrezikun m t madh t marrjes s smundjes e kan ata q jetojn n

t njjtn familje dhe ata njerz t cilt jan shum pran ose kan
kontakte t shpeshta me t smurin. Mundsia e marrjes s smundjes
nga kontakte t rastsishme sht shum e vogl.

Llojet e Tuberkulozit jan:

Tuberkulozi parsor
1. Prek lobet e poshtme sepse bacilet e tuberkulozit depozitohen atje gjat
marrjes frym.
2. Zakonisht sht josimptomatik.
3. N grafi t gjoksit shihet nodula e kalcifikuar n vendin e infeksionit
parsor dhe nyjet limfatike hilare t kalcifikuara (kompleksi Ghon).
duhet specifikuar sesi n rasin e tbc paresor ,dhe ate te tbc dytesor,petogjenesi
dhe simptomat klinike varen nga pergjigja e sistemit imunitar,e cila mund t
jete normale,e reduktuar,recesive

Tuberkulozi dytsor
1. Prek lobet e siprme sepse atje ka m shum oksigjen; bacileve t
tuberkulozit u plqen oksigjeni.
2. Shenjat/simptomat: ethe me temperatur jo t lart, djers gjat nats,
humbje peshe, koll, hemoptizi.

3. Faktort rrezikues: HIV, t qenit i pastreh, kequshqyerja.

Tuberkulozi miliar

1. Prhapje e bacileve t tuberkulozit nprmjet gjakut; preket shpesh

mlia, shpretka, kockat, veshkat, perikardi, meningjet.
2. Zakonisht shihet n pacientt me mungesa imune.
3. Sindromat klasike:
o a.Smundja Pott: tuberkuloz i vertebrave; shkakton fraktur
kompresive (shtypje) t nj ose disa vertebrave.
o b. Scrofula: limfadenopati cervikale e theksuar e shkaktuar nga
bacili i tuberkulozit.c.Bacili i tuberkulozit shkakton edhe
gastroenterit dhe kolit me diare t theksuar dhe qe jane ne te
njejten menyre qe te behet

Shkaktari i Tuberkulozit
Smundja e tuberkulozit shkaktohet nga agjenti infektiv i njohur si
Mycobacterium tuberculosis (Mtb). Ky bakter, ndryshe i njohur si bacili i
Kochut, sht zbuluar n vitin 1882 nga Dr. Robert Koch. Mycobacterium
tuberculosis sht nj bakter q jeton vetm te njerzit. sht bakter aerobik,
q do t thot se ka nevoj pr oksigjen pr t mbijetuar.

Nikoqiri
Tuberkulozi nuk prhapet nga t gjith ata q jan t smur prej tij. Ai
prhapet nga ata njerz q jan t smur nga tuberkulozi i rrugve t
frymmarrjes dhe q e prhapin at kur kolliten, teshtijn, flasin ose edhe
kur kndojn duke lshuar bakterie n ajr. Pr shembull, tuberkulozi nuk

mund t ngjitet me an t sendeve, por ngjitet vetm kur njeriu fut n

mushkri ajrin ku ka grimca q prmbajn bakterie.
Prhapja
Tuberkulozi shprndahet me an te ajrit me pika te vogla qe shkaktohen nga
kollitja. Nuk shprndahet duke ndar ushqimin, pijen ose paisje. Nuk
shprndahet me prekje ose me marrdhenie seksuale.
T mbulosh gojen ose hunden gjat kollitjes sht nj mnyr e rndsishme
pr t ndalur shperndarjen e tuberkulozit dhe smundjeve te tjera q
trasportohen nga ajri.
T kerkosh ndihm mjeksore dhe te shohesh nese ke tuberkuloz dhe te
marresh ilae sht mnyra m e mir pr t ndalur shprndarjen e tij. Sa m
shpejt merr ilaet pr tuberkulozin, aq m t pakta komplikacionet q do t
kesh dhe aq m pak mundsia q ta shprndash at tek familja, shokt ose t
tjer persona.

A smuren t gjith ata q preken nga tuberkulozi?

Jo, shumica e njerzve q preken nga tuberkulozi nuk i shfaqin simptomat e
smundjes.
Nga njerzit e shndetshm vetm nj n dhjet mund t smuret gjat jets
me tuberkuloz. Te pjesa m e madhe e njerzve q preken, bakteriet mbesin
n gjendje prehjeje (infeksioni latent i tuberkulozit) dhe te ata nuk zhvillohet
smundja e tuberkulozit aktiv. Rreziku pr t'u smur sht m i madh te
fmijt e vegjl, te t moshuarit dhe te ata njerz q pr shkak t smundjeve
dhe mjekimeve t ndryshme kan nj imunitet t dobt. Infeksioni i HIV-it
(sidas) sht nj ndr faktort m t fuqishm q shton rrezikun pr t'u
smur me tuberkuloz.
Kush jan te predisponuar per TBC ?

1) Personat q kan qen m par t infektuar;

2) Personat tek te cilet bacili tuberkulozit ka qene joaktiv;
3) Personat te cilet jane ne kontakt me personat e infektuar;
4) Personat me rezistence t ult pr shkak t faktorve te till si
alkoolizmi;
5) Personat te cilt marrin terapi kortikosteroide ose
imunosuppresive;
6) Mund te merret nga kafsht ( Mycobacterium Bovis )merret me
an t qumshtit te lops.

Simptomat me te Shpeshta jan :

Temperatura dhe ethe ( edhe me marrjen e nje medikamenti
per uljen e temperatures nuk ka asnje ndryshim )
Rnie ne pesh.N pak koh ju humbisni shum kilogram,gj q
edhe me nj diet shum t fort nuk do t ndodhte.
Humbje e oreksit.Nuk konsumoni asgj , madje pas do ushqimi
keni t prziera.
Djersitje.N pjesn m t madhe t rasteve djersitni natn.
Koll e fort.E vashdueshme q zgjat 3 jav ose m shum.
Humbje e energjis, lodhje dhe kputje e trupit.
Virusi HIV dhe tuberkulozi formojn nj kombinim vdekjeprurs,sepse
njra smundje i ndihmon n prhapjen dhe zhvillimin e smundjes tjetr.
HIV dobson sistemin imunitar. Tuberkulozi sht shkaku kryesor i
vdekjes s shum personave me HIV pozitiv.Nse ju keni njrn nga kto

smundje n faz t prparuar , mundsia pr prkeqsimin e gjendjes suaj

sht shum e lart.
Deri 50 vjet m par nuk kishte asnj medikament q mund t mjekonte
tuberkulozin. Tashm nuk ka asnj vend n bot q mundt mos i ket
ilaqet q ndihmojn n parandalimin dhe m pas edhe n shrimin e ksaj
smundje t rnd.
Nuk jan t pakta rastet kur pacientt edhe pse kan qen n fazat e para t
smundjes, pr shkak se kan neglizhuar ose nuk jan mjekuar fare kan
pasur zhvillim t menjhershm t smundjes.

Diagnostikimi
Pr t identifikuar njerzit q jan ekspozuar ndaj Mycobacterium
tuberculosis, puntort shndetsore injektojn substancn e quajtur
tuberkulin nn lkurn e parakrahut. Nse formohet nj vraj e kuqe rreth
vendit t injeksionit brenda 72 orve, ather personi mund t jet infektuar.
Por, kjo nuk do t thot se ka smundje aktive.Pr ta vrtetuar ekzistimin e
smundjes aktive, bhet ekzaminimi fizik, historia e personit t caktuar ndaj
ekspozimit ndaj tuberkulozit, rntgenografia, e cila jep t dhna rreth
infeksionit. Po ashtu, merret sputumi dhe n laborator bhet kultura pr t
vrtetuar ekzistimin e Mycobacterium tuberculosis. Kjo zgjat rreth katr jav,
ndrsa edhe dy-tri jav t tjera nevojiten pr t konfirmuar se cilt antibiotik
duhet t prdoren.
Parandalimi- Vaksina ( BCG )
N pjest e bots ku smundja sht e shpesht, Organizata Botrore e
Shndetsis rekomandon q foshnjat ta marrin vaksinn e quajtur BCG

(Bacille Calmette-Guerin). Vaksina i mbron n mnyr efektive fmijt, por

jo edhe t rriturit.
Si prmendm m lart, jo t gjith njerzit e infektuar me bacilin e
tuberkulozit zhvillojn smundjen aktive. Megjithat, ekzistojn grupe t
rrezikuara t njerzve te t cilt TBC-ja mund t kaloj nga forma latente n
at aktive. Prandaj, puntort shndetsor prpiqen q t zbulojn sa m
hert personat e infektuar me Mtb, n mnyr q t parandalojn zhvillimin e
smundjes.
Kujt u ofrohet Vaksina BCG?
Foshnjave q kan lindur ose jetuar n zonat ku TB ndodh 40 n
100.000 vet apo edhe m shpesh;
Foshnjave , prindrit dhe gjyshrit e t cilve kan lindur ose kan
ardhur nga nj vend ku TB ndodh 40 n 100.000 vet apo edhe m
shpesh;
Emigrantve t rinj q nuk kan qen t vaksinuar m prpara nga
vendet ku TBC ndodh shpesh.

Trajtimi i Tuberkulozit ?
Tuberkulozi shrohet me mjekim me ilae. Mjekimi realizohet me
kombinimin e ilaeve t ndryshme dhe zakonisht zgjat 6-12 muaj. Personi q
smuret me tuberkuloz fillimisht mjekohet n spital n dhom t veant .
Rreziku i ngjitjes s smundjes zakonisht zgjat vetm dy deri n tre jav.
Mjekimi i tuberkulozit sht shum efikas nse ilaet e dhna nga mjeku
merren rregullisht gjat gjith kohs s mjekimit.
Profilaksia:
a. N USA rekomandohet q t'i bhet profilaksi me izoniazid pr 1 vit
t gjith atyre q bhen Mantoux pozitiv nn moshn 35 vje.

 b. Izoniazidi sht hepatotoksik ; mbi 35 vje i jepet izoniazid vetm

atyre q jan n shum rrezik infektimi (atyre q kan HIV, mangsi
imune, kontakt t afrt me t smurt me TB).
Tuberkulozi aktiv.
a. Prdoret kombinim barnash : rifampin; isoniazid ;pyrazinamide ;
(ethambutol; (v) streptomycin.
b. Rifampina, izoniazidi, dhe pirazinamidi jan q t treja barna
hepatotoksike.
c. Izoniazidi shkakton neuropati ; ethambutoli shkakton neurit optik;
streptomicina si gjith aminoglukozidet shkakton ototoksicitet dhe
dmtim t veshkave.

Tuberkulozi n Kosov
N Kosov , brenda n viti preken afr 1000 persona nga smundja e
tuberkulozit.
N Kosov , 44 persona n 100 mij banor jan t prekur nga kjo
smundje. Vetm n vitin 2006, n Kosov , n mnyr zyrtare jan
regjistruar 930 raste t personave t prekur me tuberkuloz , nrkaq 29
prej tyre kan gjetur vdekjen.Kjo do t thot se tuberkulozi prek moshat
e reja. Prek moshn m produktive , prej 15 deri n 34 vjeq,kur t
mbrrijme ta qojm n moshat mbi 60 vje ather duhet t jemi t
knaqur.
Duke pasur parasysh se si po shkon situata jo vetm n Kosov , por
edhe n bot , sepse me rritjen e HIV/ AIDS, narkomanis dhe
alkoolizmit, ekziston rreziku i rritjes s numrit t t smurve me
tuberkuloz. E ka sht edhe m keq, ekziston rreziku i paraqitjes
rezistente t tuberkulozit.

Tuberkulozi n vitet e fundit ka shnuar nj rnie t leht , por akoma

paraqet krcnim pr qytetart e Republiks s Kosovs.
Ndonse e shrueshme, nga kjo smundje n Kosov gjat vitit 2014
jan prekur 834 persona.
Q nga paslufta numri i personave t prekur nga tuberkulozi ka rn
dukshm, e sipas zyrtarve t Ministris s Shndetsis, n Kosov
vetm gjat vitit t kaluar jan diagnostifikuar me tuberkuloz 1.046
persona, n krahasim me vitet e kaluara kur n vitin 2010 numri i t
prekurve me TBC ishte 1.700, kurse n vitin 2013 ishin shnuar 922
raste. Nse bjm nj krahasim t t dhnave pr tuberkulozin n
periudhn e paslufts, ather vrejm nj rnie t konsiderueshm
nga viti 2000 kur jan regjistruar 1776 raste gjer n vitin 2008, kur jan
regjistruar 948 raste me tuberkuloz.

T dhna me Numra rreth Tuberkulozit ( TBC )

Tb-ja ka ekzistuar qysh te pakten 4000 vjet m par- mumjet egjiptiane
tregojn shenjat e smundjes.
Rreth 2 miliard njerz ( rreth nj e treta e popullsis s bots ) jan t
infektuar me TB- dhe kshtu kan rrezik pr zhvillimin e TB-s aktive
ndonjher gjat jets s tyre.
Organizat botrore e shndetit ( WHO ) llogarit se n t gjith botn
rreth 9 milion njerz smurn me smundjen e TB-s do vit.
Gjithashtu TB-ja shkakton rreth dy milion vdekje do vit.
N rajonin afrikan n jug t sahars, epidemia e HIV-it po I bn njerzit
m t prekshm ndaj zhvillimit t smundjes s TB-s
N Londr , numri i rasteve sht dyfishuar q nga vitet 1980 , me nj
numr prej gati 3000 rastesh n vit.
N Mbretrin e Bashkuar, pr shkak t mundsis s mir t
prdorimit t shrbimeve efektive mjeksore, vdekja pr shkak t TB-s
sht e rrall.

Shqetsimet dhe Frika ndaj Tuberkulozit

Edhe pse sht e rndsishme q njerzit t jen t mirinformuar pr
simptomat e TB-s dhe t din se si prhapet dhe mjekohet TB-ja sht
gjithashtu e rndsishm q njerzit ta kuptojn rrezikun e vrtet pr vete
dhe pr fmijt e tyre.
Transporti publik dhe vendet publike t mbyllura
Prdorimi i transportit public dhe kryerja e biznesit tuaj normal t
prditshm nuk krijon rrezik q tju ngjitet TB-ja.
TB-ja n shkolla
Kjo ndodh shum rrall , por mund t krijoj ankth t madh. Fmijt me
TB pothuajse asnjher nuk e prhapin smundjen . Fmijv ju ngjitet
smundja e TB-s nga t rriturit q kan TB t mushkrive.
Nse n nj shkoll zbulohet ndonj fmij q ka TB,ather do t
organizohet kontroll pr t gjith , pr tu siguruar q asnj tjetr nuk sht
infektuar dhe pr t identifikuar burimin e infeksionit.

Burimi sht zakonisht nj i afrm i familjes ose dikush nga e njjta

shtpi.Nse ndonj antar i rritur i personelit t shkolls do t zbulohej se
ishte infektuar me TB , ather fmijt do t kontrolloheshin sipas
kshills s organit shndetsor publik local.

Kshillat pr Parandalimin :
1.Ajrosje e vashdueshme si dhe filtrim i ajrit.Po ashtu edhe n shtpin
tuaj nuk duhet t hyj ajr i papastr, ndaj duhet t merrni masa pr ta
filtruar at.
2.Nse nj person mendohet se ka qen n kontakt me nj person tjetr
qsht me tuberkuloz duhet ti jepet menjher antibiotik.
3.Personat e infektuar duhet t qendrojn n vende t izoluar t marrin
kurim t menjhershm.
4.Mbrojtje personale nse vijm n kontakt me nj person t infektuar
me TBC duhet t vishni nj respirator sincicial.
5.Sistemi i dobt imunitar.Nse trupi nuk ka nj mbrojte efektive , ather
rezistenca sht shum e ult.
6. Abuzimi me substancat.Alkooli apo droga t tjera e dobsojn sistemin
mbrojts dhe ju bjn ju m t prekshm nga TBC.