You are on page 1of 2

Hamurabi ishte mbret i Dinastis s Par t qytet-shtetit t Babilonis dhe e trashgoi

kt pushtet nga babai i tij, Sin-Muballit, rreth vitit 1792 p.e.r.[4] Babilonia ishte nj nga
shum qytet-shtetet q gjendeshin n Mesopotami, t cilat luftonin me njra-tjetrn pr
t pasur nn zotrim tokn bujqsore pjellore. Ndonse shum kultura bashkjetonin n
Mesopotami, kultura babilonase arriti nj shkall t lart e t rndsishme n klasat e
edukuara n t tr Lindjen e Mesme.[6] Mbretrit t cilt kishin sunduar prpara
Hamurabit kishin filluar t konsolidonin sundimin mbi Mesopotamin qendrore nn duart
e hegjemonis babilonase dhe gjat kohs s sundimit t tij, nn Babilonin ishin vn
posht qytet-shtetet e Borsips, Kishit dhe Siparit. Kshtu q Hamurabi erdhi n fron si
mbret i nj mbretrie t vogl n nj situat t ndrlikuar gjeopolitike. Mbretria e
fuqishme e Eshnunsmbante t pushtuar Tigrin e eprm kurse Larsa kontrollonte
grykderdhjen e lumit. N lindje shtrihej mbretria e Elamit. N veri, Shamshi-Adad I po
ndrmerrte luftra pr zgjerim territori, ndonse vdekja e tij e parakohshme do ta
prante perandorin semitike q kishte pushtuar.
Duhet prmendur se nga numri i madh i dokumenteve t biznesit q kan ardhur tek
ne nga dinastia e par e Babilonis, asnj nga sunduesit deri te Apil-Sin nuk quhet
mbret dhe Sin-Muballit prmendet ve n form aluzioni n nj mbishkrim t vetm.
sht vshtir t shpjegohet ky fakt sa koh q nuk pranojn pohimin se mbretria e
vrtet e Babilonis nuk filloi derisa Hamurabi kishte hequr qafe Elamitt dhe kshtu
kishte fituar pr vete titullin e pasur nga mbretrit e vjetr t Urit, Isinit dhe Larss.
Dekadat e para t sundimit t Hamurabit qen relativisht paqsore. Hamurabi prdori
pushtetin pr t ndrmarr nj seri punsh publike, si lartsimin e mureve t qytetit pr
qllime mbrojtse dhe zgjerimin e tempujve. Rreth vitit 1701 p.e.r, mbretria e fuqishme
e Elamit, e cila kishte nn zotrim rrugt tregtare nprMalet Zagros, pushtoi rrafshinn
e Mesopotamit.[11] Me an t aleatve t shteteve t rrafshins, Elami sulmoi dhe
shkatrroi perandorin e Eshnuns, duke shkatrruar disa qytete dhe duke vendosur
sundimin e tyre n pjes t rrafshins pr t parn her. [12] Pr t konsoliduar kt
pozicion, Elami u prpoq t fillonte nj lufte me mbretrin babilonase t Hamurabit dhe
mbretrin e Larss. Hamurabi dhe mbreti i Larss lidhn nj aleanc kur zbuluan
planet e Elamit dhe qen t aft ti mundnin ata, megjithse Larsa nuk kreu kontribut t
madh n kt prpjekje ushtarake. T nxehur nga dshtimi i Larss pr ti ardhur n
ndihm, Hamurabi e sulmoi kt fuqi jugore, duke siguruar kontroll mbi tr rrafshinn e
poshtme mesopotamase n vitin 1763 p.e.r.
Ndrsa Hamurabi ndihmohej gjat lufts n jug nga aleatt e tij nga veriu, mungesa e
ushtarve n veri solli trazira. Duke vazhduar zgjerimin e tij, Hamurabi ktheu syt nga
veriu dhe shtypi revoltn dhe pak m von mundi Eshnunn. M pas ushtria babilonase
pushtoi shtetet e mbetura veriore, prfshir ish aleatt e Babilonis, Marin, ndonse
sht e mundur q pushtimi i Marit t ket qen nj dorzim pa nj luft apo konflikt t

vrtet. N pak vjet, Hamurabi kishte arritur t bashkonte tr Mesopotamin nn


sundimin e tij. Nga qytetet-shtetet e mdha n rajon, vetm Alepo dhe Katna n
perndim t Siris ruajtn pavarsin. Megjithat, nj mbishkrim i Hamurabit sht
gjetur aq larg n veri, n Dijarbakir, ku ai vetshpallet "Mbret i Amoritve".

Hamurabi sht shquar pr krijimin e nj kodi t ri t ligjit babilonas: Kodin e Hamurabit.


Ky Ligj sht shkruar prpara Kodit Mozaik dhe ishte nj nga ligjet e para t shkruara
n bot. Kodi i Hamurabit u shkruajt n nj stele, nj monument guri i madh dhe i
vendosur n nj vend publik q t gjith ta shihnin at, megjithse mendohet se pak
veta dinin t shkruanin e t lexonin. Kjo stele m von u plakit nga Elamitt dhe u hoq
nga kryeqyteti i tyre, Susa; ajo u rizbulua atje m 1901 dhe gjendet tani n Muzeun e
Luvrit n Paris. Kodi i Hamurabit prmban 282 nene, i shkruar n 12 tableta. Ndryshe
nga ligjet m t hershme, ai shkruhej ngjuhn akadiane, gjuha ditore e Babilonis dhe
mund t lexoheshin ksisoj nga dokush n qytet q dinte t lexonte.
Struktura e kodit ishte shum e hollsishme, ku do shkelje kishte dnimin e saj.
Dnimet kishin prirje pr t qen shum t ashpra me standardet moderne, ku shum
shkelje onin n vdekje, sakatim ose prdorim t filozofis "Sy pr sy, dhmb pr
dhmb" ("Ligji i Shpagimit"). Kodi sht nj nga shembujt m t hershm t ides
s prezumimit t pafajsisdhe gjithashtu kshillon q akuzuesi dhe i akuzuari t ken
mundsin pr t sjell prova. Megjithat, nuk ka asnj pik q merr parasysh rrethanat
e shkeljes pr t ndryshuar dnimin e prshkruar.
Nj gdhendje n krye t steles portretizon Hamurabin duke marr ligjet nga
zoti Shamash ose ndoshta nga Marduku, dhe parathnia deklaron se Hamurabi ishte
zgjedhur nga perndit e popullit t tij pr tia sjell kto ligje njerzve. Mund t hiqen
paralele ndrmjet ksaj historie me at t Moisiut pr hebrenjt e lasht ndryshime t
dukshme ndrmjet ktyre dy kodeve ligjore (dhe gjithashtu mnyrs s drgimit t tyre)
jan treguar nga autor t ndryshm ndr vite.
Kode t ngjashme ligjor u krijuan n disa qytetrime afr, prfshir shembujt e
hershm mesopotamas t kodit t Ur-Nammu, Ligjeve t Eshnuns dhe kodit t LipitIshtar dhe kodit t mvonshm ligjor t hititve.

You might also like