UNIVERZITET U ZENICI, EKONOMSKI

FAKULTET

Seminarski rad
Tema: Fiziokratizam

Predmet: Ekonomska sociologija

Mentor: Bernard Harba
Radili:
Armin Durgut 1549-RSF-13
Eldin Heldovac 1602-R-13

Zenica, 12.12.2013

Seminarski rad iz ekonomske sociologije |2

Sadraj

Sadraj........................................................................................................................................2
Uvod u pojam fiziokratizam........................................................................................................3
POJAM, IDEJE, TEORIJE I POLITIKE FIZIOKRATSKE KOLE...........................................4
Obiljeja fiziokratske kole.....................................................................................................4
Dva su polazita dominirala fiziokratskim shvaanjima:.......................................................4
Najznaajniji fiziokratski doprinosi usredsreeni su oko ideje prirodnogporetka:................4
Poznati fiziokrati:....................................................................................................................5
Predstavnici................................................................................................................................5
Historija......................................................................................................................................5
Meu najvanijim su asopisima:...........................................................................................6
Tableau conomique...................................................................................................................6
Individualizam i laissez-faire......................................................................................................6
Privatno vlasnitvo......................................................................................................................7
Opadajuci prihodi.......................................................................................................................7
Investicijski kapital.....................................................................................................................7
Zakljucak.....................................................................................................................................7
Literatura....................................................................................................................................8

Seminarski rad iz ekonomske sociologije |3

Uvod u pojam fiziokratizam

iziokratizam1 je kola ekonomske misli koja je, sredinom osamnaestog stoljea

nastala i razvijala se u Francuskoj. To je francuska varijanta klasine liberalne kole,
poznata jo i pod nazivom kola ekonomista. Fiziokratizam je nastao kao
intelektualna reakcija na
merkantilistiku teoriju i politiku u Francuskoj, posebno zbog zapostavljanja i loeg stanja
francuske poljoprivrede, siromatva i eksploatacije seljaka. Fiziokrati su djelovali kao
prosvjetitelji seljake klase i literarni branitelji njihovih ekonomskih interesa.Fiziokratska
kola je dobila naziv po glavnoj ideji koju afirmira i s kojom se suprotstavlja tada
konkurentnoj merkantilistikoj teoriji i politici. Naziv je formiran iz kombinacije grkih rijei
fysis, to znai priroda i kratein, to znai vladati. Fiziokrati su smatrali da drutvo treba
organizirati na temelju prirodnih zakona i uspostaviti u njemu prirodni poredak. Uenje o
prirodnom poretku ini sredinji dio fiziokratizma. Nasuprot merkantilistima koji su drutvo
promatrali sa stajalita nacionalne ekonomije, fiziokrati su drutvo sa stajalita ovjeka
pojedinca i njegovih privatnih interesa. Elementi prirodnog poretka, prema fiziokratima,
privatno su vlasnitvo, slobodno poduzetnitvo, slobodna konkurencija i privatni interesi koje
slijede pojedini ekonomski subjekti. Smatrali su da e pojedinci, slijedei svoje privatne
interese, istodobno ostvarivati i ire drutvene interese bez dravne intervencije. Ta
koncepcija o usklaivanju privatnih i drutvenih interesa izraena je u poznatoj tezi koja glasi:
Laissez faire, laissez passer, to znai: Pustite stvari da idu svojim prirodnim tokom.2 Glavni
predstavnici fiziokratizma su Francois Quesney, Anne Robert Jacques Turgot, victor Riquetti
Mirabeau, Dupont de Nemours i Le Mercier de la Riviere. Fiziokrati su odbacili
merkantilistiko uenje o materijalnom bogatstvu. Prema fiziokratima bogatstvo ne nastaje u
razmjeni dobara, ve se poveava proizvodnjom i to poljoprivredom. Fiziokrati su bili
ekonomski pisci koji su prvi pokuali objasniti pojavu ekonomskog vika i kruni tok
ekonomskih procesa. Smatrali su da se ekonomski viak pojavljuje iskljuivo u poljoprivredi
koju su tretirali kao jedinu granu proizvodnje. Taj viak nazivali su produit net3 jer su ga
tumaili kao dar prirode koja se izraava kroz poljoprivredu. Promatrali su ga u naturalnom
obliku kao razliku izmeu koliine uloenih sredstava (inputa) i rezultata proizvodnje
(outputa).Quesnay je imao koncepciju krunog toka ekonomskih procesa. U knjizi
Ekonomska tablica pokazao je kako se drutveni proizvod, proizveden u poljoprivredi,
raspodjeljuje i kako cirkulira kroz ostale privredne grane, kako se raspodjeljuje i razmjenjuje
izmeu tri drutvene klase (proizvodne, neproizvodne i sterilne). Njegove ideje je kasnije
koristio Karl Marx, a zatim i Leontieff koji je izradio input-output tablicu. Kvantitativna
analiza meuovisnosti privrednih grana, koja potjee od fiziokrata, danas je poznata pod
nazivom input-output analiza.

1 "fiziokratizam", Oxford Dictionaries.

2 Istu ideju, neto kasnije, Adam Smith je izrazio u obliku metafore o nevidljivoj ruci.
3 Francuski isti proizvod, viak proizvoda.

Seminarski rad iz ekonomske sociologije |4

POJAM, IDEJE, TEORIJE I POLITIKE FIZIOKRATSKE KOLE

Fiziokratizam je veoma zasluan to je odbaeno merkantilistikos hvatanje da je promet izvor
bogatstva. Po njemu je izvor vrijednosti i bogatstva u proizvodnji. Fiziokratski sistem prvo je
sistematsko shvatanje kapitalistike proizvodnje.

Obiljeja fiziokratske kole

-zastupaju tezu organizacije drutva na temelju prirodnog poretka ivot drutva treba se odvijati prema
zakonitostima prirode
-dravnu regulativu u gospodarstvu smatraju tetnom i nepotrebnomosim kada se javljaju
poremeaji u gospodarstvu
-zbog promicanja liberalnih naela moemo ih smatrati preteomliberalne kole
-temeljna pogreka njihove teorije je proglaavanje poljoprivrede jedinom produktivnom aktivnou
ljudi
-fiziokrati su smatrali da se nova vrijednost stvara jedino upoljoprivredi dok ostale grane samo
prerauju rezultatepoljoprivrede, a preradom se ne stvara nova vrijednost ve se samomijenja
oblik.

Dva su polazita dominirala fiziokratskim shvaanjima:

-priroda, tj. Zemlja, kao jedini izvor bogatstva,
-rad; dijeli se na proizvodni i neproizvodni.

Najznaajniji fiziokratski doprinosi usredsreeni su oko ideje

prirodnogporetka:
1. Ideja o poljoprivredoj proizvodnji kao izvoru bogatstva
2. ideja o neto produktu
3. Ideja o ekvivalentnosti razmjene
4. Podjela drutva na klase
5. Neophodnost uspostavljanja i odravanja ravnotee
6. Zakon o opadajuim prinosima

Seminarski rad iz ekonomske sociologije |5

Poznati fiziokrati:
-Richard Cantillon
-Franois Quesnay
-Anne Robert Jacques Turgot
-Jean Claude Marie Vincent de Gournay
-Victor de Riqueti, marquis de Mirabeau
-Count de Mirabeau
-Pierre Samuel du Pont de Nemours
-Stanisaw Staszic

Predstavnici
Fiziokratizam je agrarna filozofija . U kasnoj Rimskoj Republici , dominantnoj senatorskoj
klasi nije bilo dozvoljeno da se ukljuuje u bankarstvu ili trgovini, ali se oslanjala na
latifundije i velike plantae za njihove prihode . Oni su zaobisli ovo pravilo preko
punomocnika koji su prodavali viak poljoprivrednih proizvoda .
Nakon pada Rimskog carstva , de urbanizacija je dovela do prestanka trgovine i pada
trgovine u veini zapadne Europe . Ekonomija je postala centrirana na poljoprivrednom
dvorima gdje je ratnik - stanodavac , srednjovjekovnog plemstva , prikupljao najam od svojih
kmetova u obliku proizvoda . To je bio dominantan ekonomski sistem dok je trgovina poela
da oivljava u kasnom srednjem vijeku , podsticanje uspona klase trgovca .
Druga inspiracija dolazi iz ekonomskog sistema Kine , tad najvea na svijetu . Kinesko
drutvo u irem smislu razlikuje etiri zanimanja , sa birokratima , koji su takoer bili agrarni
stanodavaci , na vrhu i trgovci na dnu (jer oni nisu proizvodili , nego samo distribuirali robu
od strane drugih ) . Vodei fiziokrati poput Franoisa Quesnay su bili strastveni konfucionisti
koji su zastupali agrarnu politiku Kine . Neki uenjaci su zagovarali veze sa kolom za
agrikulture, koja je promovirala utopijski Komunalizam4 .

Historija
Pierre Le Pesant , sluio je kao lan lokalne uprave Luja XIV u Parizu i pisao pamflete i
knjiice o temama vezanim za njegov rad : Oporezivanje , trgovina itarica i novac . Le
Pesant je tvrdio da je bogatstvo dolo iz vlastitog interesa i da su trita povezana tokovima
novca ( tj.troak za kupca je prihod za proizvoaa ) . Tako je shvatio da smanjivanje cijena u
vremenima nestaice - esto u to vrijeme - je ekonomski opasno jer je djelovalo neovisno od
proizvodnje . Openito , Le Pesant zagovarao je manja uplitanja vlasti na tritu itarica , jer
bilo kakvo mijeanje bi generisalo "anticipacije " koji bi sprijeilo plan rada .
Na primjer , ako je vlada kupila kukuruz u inozemstvu , neki ljudi bi nagaali da ce vjerojatno
doci do nestaice i kupili bi vie kukuruza , to bi dovelo do viih cijena i vece nestaice . To
je bio rani primjer zalaganja za slobodnu trgovinu . U anonimno objavljenim vijestima ,
Vauban je predloio sistem poznat kao La dime Royale : to su ukljueni veliko
pojednostavljenje francuskog poreza, prelaskom na relativno ravni porez na nekretnine i
4 Lewis, Maverick, "Chinese Influences Upon the Physiocrats". Economic History 3.

Seminarski rad iz ekonomske sociologije |6

trgovinu . Vaubanovo koritenje statistike se suprotnostavljalo s ranijim empirijskim metoda u
ekonomiji .
Uvrijeme sedmogodinjeg rata izmeu Francuske i Engleske ( 1756-1763 ) ,pokret
fiziokratizma je rastao . Pojavilo s nekoliko asopisa , signalizirajui sve vei publiku u
Francuskoj za novim gospodarskim idejama.

Meu najvanijim su asopisima:

conomique ( 1721-1772 ) , koji promovira agronomiju i racionalnu poljoprivredu;
Journal du Commerce ( 1759-1762 ), koji je bio pod velikim utjecajem irca Richarda
Cantillona ( 1680-1734 ) , oba dominirana fiziokratima ;
Journal de l'agriculture ;
du Commerce et des finances ( 1765-1774 ) ;
Ephemerides du citoyen ( 1767-1772 i 1774-1776 ) ;
Takoer , de Gournay ( 1712-1759 ) , okupio je skupinu mladih znanstvenika , ukljuujui
Franois Veron Duverger de Forbonnais ( 1722-1800 ) te dva najpoznatija fiziokrata , AnneRobert - Jacques Turgot (1727 -81 ) i Franois Quesnay (1694-1774 ).
U 19. stoljeu Henry George u Sjedinjenim Dravama je zagovarao naplati zakupa zemljita
kao primarni , ako ne i jedini izvor javnih prihoda .

Tableau conomique
Tableau conomique ili tablica ekonomije je ekonomski model koji je prvi opisao Franois
Quesnay5 u 1759, te postavio temelje fiziokratskih ekonomskih teorija.
Model koji je Quesnay kreirao sastoji se od tri ekonomska subjekta: "vlasnicka" klasa se
sastojala samo od vlasnika zemljita, "produktivna" klasa se sastojala od poljoprivrednih
radnika, a "sterilna" klasa se sastojala od zanatlija i trgovaca. Tijek proizvodnje i / ili novca
izmeu tri klase nastao je sa vlasnikom klasom jer su u vlasnitvu zemljita i kupljene od
obje druge klase.

Individualizam i laissez-faire
Fiziokrati, a posebno Turgot, vjeruju da je samo-interes motivacija za svaki segment
ekonomije da igra svoju ulogu. Svaki pojedinac je najprikladniji odrediti kakvu robu eli i
kakav posao ce mu pruiti ono to on eli od ivota. Iako osoba moe raditi za dobrobit
drugih, on e vise raditi za svoju vlastitu korist, meutim, potrebe svake osobe se isporuuju
od strane mnogih drugih ljudi. Sistem najbolje funkcionira kada postoji komplementaran
odnos izmeu potreba jedne osobe i elje druge osobe, i trgovinske restrikcije postavljaju
5 Quesnay's Theory of Growth, A Comment, A. L. Muller, Oxford Economic Papers, New Series, Vol. 30, No.
1. (Mar., 1978), pp. 150 156., URL: http://links.jstor.org/sici?sici=00307653%28197803%292%3A30%3A1%3C150%3AQTOGAC%3E2.0.CO%3B2-L

Seminarski rad iz ekonomske sociologije |7

neprirodnu prepreku za postizanje neijih ciljeva.

Privatno vlasnitvo
Niti jedna od teorija o vrijednosti zemljita ne bi mogla raditi bez snane pravne podrke u
vlasnitvu privatne imovine. U kombinaciji s jakim osjeajem individualizma, privatno
vlasnitvo postaje kritina komponenta funkcioniranja Tableau-a.

Opadajuci prihodi
Turgot je bio jedan od prvih koje je prepoznao da " uzastopne primjene varijabli inputa e
uzrokovati rast proizvoda, u pocetku ce se poveavati, a kasnije smanjivati sve dok ne
dostigne svoj maksimum."6 Ovo je bilo prepoznato kao da je porast produktivnosti potreban
da se poveca nacionalno bogatsvo, a nacionalno bogatsvo ima krajnji limiit i prema tome
bogatsvo nije i ne moze biti beskonano.

Investicijski kapital

Quesnay, Anne Robert Jacques Turgot i Baron de Laune su prepoznali da je kapital potreban
farmerima da bi zaboceli proces proizvodnje i bili su zagovornici toga da svake godine koriste
dio profita kako bi povecali kapital i time povecali produktivnost. Kapital je takodjer bio
potreban kako bi s odrao rad radnika za vrijeme proizvodnje proizvoda. Turgot je prepoznao
da postoji oportuitetni troak i rizik ukljucivanja kapitala u neto osim u kupovinu zemlje i on
je promovirao tezu: "strateke funkcije u privredi"7.

Zakljucak
Fiziokratizam je bio kratkog daha i imao mali broj sljedbenika vanFrancuske. Ali nezavisno
od toga, on je od posebne vanosti za razvojekonomske misli: jedan je od najranijih primjera
stroge primjene naunogmetoda na ekonomske pojave, prebacuje predmet istraivanja
ekonomskenauke iz oblasti prometa u oblast proizvodnje, daje prvo sistematskoshvatanje
kapitalistike proizvodnje i ukazuje da je dobijanje vikavrijednosti pobuda koja pokree
pojedinca. Fiziokratizmu odgovaranerazvijeno stanje kapitalistike proizvodnje iako njegovi
pripadnici mnogekapitalistike odnose prekrivaju feudalnom formom. Svojim uenjem
ondoprinosi razvoju kapitalistike industrije i priprema put francuskojrevoluciji. Njihova
jedina greka je bila u tome to materijalni zakonodreenog stepena u historiji drutva
shvataju kao apstraktni zakon, kojipodjednako vlada u svim oblicima drutva i u tvrdnji o
nepromjenjivostiprirodnih zakona u proizvodnji.
6 Henry, William Spiegel, The Growth of Economic Thought, pub. 1983, Duke University
Press
7 Henry, William Spiegel, The Growth of Economic Thought, pub. 1983, Duke University
Press

Seminarski rad iz ekonomske sociologije |8

Literatura
1. Zec, Dzemila skripta iz finansija za Ekonomsku kolu u Zenici, Zenica 2008
2. Hodi K., Mahmutovi H. Uvod u ekonomiju, Ekonomski fakultet Univerziteta u Zenici
2009 godina
3. Henry William Spiegel, The Growth of Economic Thought, Duke university press
4. [online] www.wikipedia.ba [pristupljeno 10.12.2013]
5. [online] www.marxists.org [pristupljeno 11.12.2013]
6. [online] www.econ-thought.blogspot.com [pristupljeno 11.12.2013]