STANDARDI KOMBTAR I KONTABILITETIT NR.

3
INSTRUMENTET FINANCIARE
PRMBAJTJA

Paragraft

OBJEKTIVI DHE BAZAT E PRGATITJES

1-3

FUSHA E ZBATIMIT

4-5

PRKUFIZIMET KRYESORE
NJOHJA FILLESTARE
Kostoja fillestare

6
7-10
7-10

VLERSIMI I MPASSHM
Vlersimi me kosto ose kosto t amortizuar
Rnia n vler e Aktiveve Financiare
Aktivet Financiare dhe Pasivet Financiare,
t vlersuara sipas vlers s drejt

11-25
12-15
16-21
22-25

VLERSIMI I MPASSHM FUSHA SPECIFIKE

Vlersimi i krkesave pr tu arktuar
Vlersimi i Pasiveve Financiare
Vlersimi i Derivativve

26-36
26-31
32-34
35

REGJISTRIMI
regjistrimi i Aktiveve Financiare
Faktoringu i krkesave pr tu arktuar dhe
veprimet me kthim
regjistrimi i Pasiveve Financiare

36-44
36-38
39-40
41-43

NJOHJA N BILANC DHE N

PASQYRN E T ARDHURAVE E SHPENZIMEVE
Rregulla t prgjithshme
Njohja si pasiv ose kapital

44-51
44-45
46-51

SHNIMET SHPJEGUESE

52-54

SKK 3 Instrumentat financiar

DATA DHE RREGULLAT E HYRJES N ZBATIM

T STANDARDEVE

55

KRAHASIMI ME STANDARDET NDRKOMBTARE

T RAPORTIMIT FINANCIAR (SNK/SNRF)

56

SHTOJCA 1DISA KONSIDERATA MBI PRLLOGARITJEN

E VLERS S DREJT
1-3

SKK 3 Instrumentat financiar

OBJEKTIVI DHE BAZA E PRGATITJES

1. Objektivi i Standardit Kombtar t Kontabilitetit, 3 Instrumentet financiare
(SKK 3 ose Standardi), i nxjerr e miratuar nga Kshilli Kombtar i
Kontabilitetit dhe shpallur nga Ministria e Financs, sht t vendos
rregullat e kontabilizimit dhe shpjegimit t instrumenteve financiare n
pasqyrat financiare t prgatitura n prputhje me Standardet
Kombtare t Kontabilitetit t Shqipris. Kto standarde bazohen n
parimet e kontabilitetit dhe raportimit, t pranuara n shkall
ndrkombtare, krkesat e prgjithshme t t cilave prshkruhen n
Ligjin nr. 9 228, Pr kontabilitetin dhe pasqyrat financiare, nxjerr n
prill 2004.
2. SKK 3 mbshtetet n standardin ndrkombtar t kontabilitetit SNK 32,
Instrumentet financiare: shpjegimet dhe paraqitja dhe SNK 39,
Instrumentet financiare: njohja dhe vlersimi. Nj tabel
korresponduese e paragrafve t Standardit me paragraf t
Standardeve Ndrkombtare t Raportimit Financiar sht dhn n
paragrafin 56. Pr rastet q nuk jan trajtuar n mnyr t drejtprdrejt
nga SKK 3 ose ndonj SKK tjetr, drejtuesit e njsis ekonomike
raportuese duhet q, me miratimin e Kshillit Kombtar t Kontabilitetit
(KKK) t aplikojn politika t tilla q sigurojn nj pasqyrim t vrtet e
t besueshm t pozicionit financiar, performancs, ndryshimeve n
pozicionin financiar dhe fluksit t paras s njsis ekonomike
raportuese, si krkohet n nenin 9 t Ligjit nr. 9 228. Pr kontabilitetin
dhe pasqyrat financiare, nxjerr n prill 2004.
3. Pasqyrat financiare do t prgatiten mbi bazn e konceptit t
materialitetit. Standardet Kombtare t Kontabilitetit nuk do t zbatohen
pr zrat jomaterial. Parimi i materialitetit prkufizohet dhe sqarohet n
paragraft 34 deri 69 t SKK 1.
FUSHA E ZBATIMIT
4. SKK 3 Instrumentet financiare do t zbatohet pr kontabilizimin dhe
vlersimin e instrumenteve t mposhtme financiare (d.m.th. aktivet
financiare, pasivet financiare dhe instrumentet e kapitalit) n pasqyrat
financiare:
(a) paraja;
3

SKK 3 Instrumentat financiar

(b) krkesat pr tu arktuar, t ardhurat e konstatuara dhe llogari t

tjera afatshkurtra dhe afatgjata, pr tu arktuar n par;
(c) investimet afatshkurtra dhe afatgjata n letra me vler (pr
shembull aksionet, bono, bono korporative etj., me prjashtim t
investimeve n shoqrit e kontrolluara dhe pjesmarrjet), t
vlersuara me metodn e konsolidimit ose me metodn e kapitalit,
n prputhje me SKK 14 Kontabilizimi i shoqrive t kontrolluara
dhe pjesmarrjeve;
(d) huat e marra, furnitort, shpenzimet e konstatuara, bonot e
emetuara dhe huamarrje t tjera afatshkurtra dhe afatgjata, pr tu
shlyer n par;
(e) derivativt (pr shembull, kontratat e ardhshme forward ose
future, kontrata shkmbimi swap ose opsione);
(f) aksionet dhe instrumentet e tjera t kapitalit, t emetuara nga vet
njsia ekonomike (vetm paragraft 46-51).
5. Ky Standard nuk zbatohet pr kontabilizimin
instrumenteve t mposhtme financiare:

dhe

njohjen

(a) investimet n shoqrit e kontrolluara dhe pjesmarrjet q

vlersohen me metodn e konsolidimit ose metodn e kapitalit
(SKK 14 Trajtimi kontabl i shoqrive t kontrolluara dhe
pjesmarrjeve);
(b) aktivet dhe pasivet financiare q rrjedhin nga marrveshjet e
qirave financiare (shih SKK 7 Trajtimi kontabl
i qirave
financiare);
(c) pasivet q lindin nga skemat e pensioneve;
(d) pasivet e kushtzuara q rrjedhin nga kontratat e shitjes me
garanci, t cilat duhet t paguhen ather kur debitori nuk ka
mundsi ta shlyej borxhin (shih SKK 6 Provizionet, aktivet dhe
pasivet e kushtzuara);
(e) instrumentet e kapitalit, t emetuara nga vet njsia ekonomike
raportuese (pr shembull aksionet e veta t njsis, opsionet mbi
aksionet etj.), prve paragrafve 46-51;
(f) shumat e mundshme pr tu paguar, q lindin nga kombinimet e
bizneseve (shih SKK 9 Kombinimet e bizneseve).
PRKUFIZIMET KRYESORE
6.

Termat e mposhtme prdoren n kt standard me kuptimet e

4

SKK 3 Instrumentat financiar

specifikuara m posht:
Instrument financiar sht do kontrat q krijon nj aktiv financiar pr
nj njsi ekonomike, si dhe nj pasiv financiar ose instrument kapitali
pr nj njsi ekonomike tjetr.
Aktivi financiar sht do aktiv q sht:
(a) par;
(b) nj e drejt kontraktuale pr t marr par ose nj aktiv tjetr
financiar nga nj njsi ekonomike tjetr (pr shembull, krkesat pr
t'u arktuar);
(c) nj e drejt kontraktuale pr ti shkmbyer aktivet financiare me nj
njsi ekonomike tjetr, n kushte potencialisht t favorshme pr
njsin ekonomike (pr shembull derivativt me nj vler pozitive
tregu);
(d) nj instrument kapitali i nj njsie ekonomike tjetr (pr shembull
investimet n aksionet e nj njsie ekonomike tjetr).
Nj pasiv financiar sht detyrimi kontraktual:
(a) pr t dhn par ose nj aktiv tjetr financiar te nj njsi
ekonomike tjetr (pr shembull detyrimi ndaj nj furnizuesi);
(b) pr t shkmbyer aktive financiare me nj njsi ekonomike tjetr,
n kushte potencialisht t pafavorshme pr njsin ekonomike (pr
shembull derivativt me nj vler negative tregu).
Instrument kapitali sht do kontrat q evidencon nj interes t
mbetur n aktivet neto t njsis ekonomike (pr shembull nj aksion
ose nj opsion aksioni).
Derivati (rrjedhimori) sht nj instrument financiar q i ka t treja
karakteristikat e mposhtme:,
(a) vlera e tij ndryshon n vartsi t norms s interesit, mimit t
instrumentit financiar, mimit t produktit-baz (commodity price),
kursit t kmbimit t monedhs, indeksit t mimeve ose treguesve
t tjer t ngjashm;
(b) kostoja fillestare e tij sht zero ose e vogl n krahasim me lloje
t tjera kontratash, q priten t ndikohen n t njjtn mnyr nga
ndryshimet n faktort e tregut;
(c) shlyerja e tij bhet n t ardhmen.

SKK 3 Instrumentat financiar

Shembuj t derivateve jan kontratat e s ardhmes, kontratat e

standardizuara t s ardhmes, kontratat swap ose kontratat opsion.
Aktivi financiar i mbajtur pr tregtim sht nj aktiv, i cili sht bler
ose krijuar kryesisht pr qllime fitimi nga luhatjet afatshkurtra t
mimeve ose marzhit t shitsit. Aktivi financiar duhet t klasifikohet si
i mbajtur pr tregtim nse, pavarsisht nga arsyeja pse sht bler, ai
sht pjes e nj portofoli, pr t cilin ka prova te ekzistencs s nj
modeli t kohve t fundit pr realizimin e fitimeve afatshkurtra.
Prkufizimi afatshkurtr pr klasifikimin i mbajtur pr tregtim - duhet
t prcaktohet nga shoqria e t zbatohet n mnyr t qndrueshme.
Kostoja sht:
(a) vlera e drejt e paras ose e ekuivalenteve t saj t paguara ose
vlera e drejt e shprblimeve t dhna pr t bler nj aktiv n
kohn e blerjes ose t ndrtimit t tij;
(b) shuma e paras ose e ekuivalenteve t saj t arktuara ose vlera e
drejt e shprblimeve t marra pr t shitur nj pasiv n kohn e
shitjes ose likuidimit t tij.
Kostoja e amortizuar sht kostoja fillestare e nj aktivi ose pasivi
financiar, e cila rregullohet nse sht e nevojshme me shumat e
mposhtme:
(a) shlyerjet e principalit (pr shembull, n rastin e nj huaje t marr
apo t dhn);
(b) amortizimi i akumuluar i ndonj diference mes shums fillestare dhe
shums n maturim (pr shembull, n rastin e obligacioneve), duke
prdorur metodn e interesit efektiv;
(c) zvoglimi i mundshm pr shkak t prkeqsimit ose t
pamundsis s arktimit (n rastin e aktiveve financiare t
paarktueshme).
Metoda e norms s interesit efektiv sht nj metod pr llogaritjen e
kostos s amortizuar t nj aktivi apo pasivi financiar, duke prdorur
normn e interesit efektiv.
Norma e interesit efektiv sht norma, me t ciln skontohen
ekzaktsisht rrjedhat e prllogaritura t ardhshme t paras t nj
aktivi ose t nj pasivi financiar, n vlern kontabl t aktivit, ose
pasivit financiar. Llogaritja e norms s interesit efektiv prfshin t
6

SKK 3 Instrumentat financiar

gjitha kostot e transaksioneve, t paguara ose t marra, n lidhje me

aktivin ose pasivin financiar, si dhe t gjitha primet dhe zbritjet e tjera.
Vlera e drejt sht shuma, me t ciln mund t shkmbehet nj aktiv
ose mund t shlyhet nj pasiv ndrmjet palve t mirinformuara, t
vullnetshme e t palidhura me njra-tjetrn.
Kostot e transaksioneve jan kosto-shtes, t cilat lidhen me blerjen,
emetimin ose likuidimin e nj aktivi ose pasivi financiar. Kostot-shtes
jan kosto t tilla, t cilat nuk ndodhin nse nuk kryhet blerja, emetimi
ose likuidimi.
MATJA FILLESTARE
Matja fillestare
7.

Aktivet dhe pasivet financiare do t maten fillimisht me vlern e drejt

(domethn me kosto) plus kostot e transaksioneve, q jan direkt t
atribueshme blerjes ose emetimit t instrumenteve financiare, prve
atyre instrumenteve t prmendura n paragraft 22-25, t cilat maten
me vlern e drejt nprmjet ndryshimeve n pasqyrn e t
ardhurave, dhe q kostoja e transaksioneve t tyre kalon n t
ardhurat dhe shpenzimet.

8.

Kostoja e nj aktivi dhe pasivi financiar, pagesa e t cilit kryhet

menjher me par n dor, sht vlera nominale e shums s
arktuar (paguar). Kostoja e nj aktivi dhe pasivi financiar, pagesa e t
cilit bhet n nj afat t shkurtr (pr shembull pas 30 ditve),
prderisa vlera aktuale e shums pr t'u arktuar nuk ndryshon n
prgjithsi nga vlera nominale, sht vlera nominale e shums pr t'u
arktuar (ose paguar). Kostoja e nj aktivi dhe pasivi financiar, pagesa
e t cilit kryhet pas nj periudhe t caktuar (pr shembull n disa vite
me kste vjetore), sht vlera aktuale e shums pr t'u arktuar (ose
pr t'u paguar).

SKK 3 Instrumentat financiar

Shembulli 1
Nj njsi ekonomike shet nj aktiv (pron) pr 200 000 lek (ndrkoh q vlera e tij
kontabl sht 150 000 lek), nga t cilat 100 000 do t arktohen menjher dhe 100
000 lek pr dy vjet. Si do t njihet ky transaksion dhe krkesa afatgjat pr arktim
(d.m.th aktivi financiar)?
Duke qen se nj pjes e shums pr t'u arktuar do t arktohet pas nj periudhe m
t gjat kohe se periudha kontabl, vlera e drejt, domethn kostoja, sht vlera
aktuale e krkess pr t'u arktuar, dhe jo vlera nominale e shums s arktueshme.
N llogaritjen e vlers aktuale, norma e skontos, q do t prdoret, do t jet norma e
tregut pr instrumente me maturitet dhe shkall rreziku t ngjashm ose t njjt. Duke
supozuar, pr shembull q norma mesatare e interesit t huave pr maturitet dhe
shkall rreziku t ngjashm sht afrsisht 10%, vlera aktuale e krkess pr t'u
arktuar n dy vjet pr shumn 100 000 lek do t ishte 82 645 lek (100 000 / 1.12).
Gjat periudhs dyvjeare, diferenca mes vlers nominale dhe vlers aktuale do t
njihet si e ardhur nga interesi.
Kontabilizimi n kohn e shitjes
D mjete monetare
D krkesa afatgjat pr t'u arktuar
K pronat
K fitimi nga likuidimi i prons

100 000
82 645
150 000
32 645

Kontabilizimi n fund t vitit t par:

D krkesat afatgjat pr t'u arktuar
K t ardhurat nga interesi (10% i krkesave pr t'u arktuar)

8 264
8 264

Gjendja e krkesave afatgjata pr t'u arktuar n fund t vitit t par sht

90 909 lek, dhe kjo krkes tashm do t riklasifikohet si afatgjat (shkurtr).
Kontabilizimi n fund t vitit t dyt:
D krkesa afatgjat pr t'u arktuar
K t ardhurat nga interesi (10% e krkess pr t'u arktuar)

9 091
9 091

Gjendja e krkess pr t'u arktuar n fund t vitit t dyt sht 100 000 lek, e cila
sht e barabart me vlern nominale t shums pr t'u arktuar. N fund t vitit t
dyt, krkesa pr t'u arktuar paguhet plotsisht dhe regjistrohet si m posht:
D mjete monetare
K krkesa pr tu arktuar

100 000
100 000

SKK 3 Instrumentat financiar

Shembulli 2
N prputhje me politikat e njsis ekonomike, afati i pagess pr klientt e saj sht
30-90 dit. Ndonse vlera aktuale e krkesave pr t'u arktuar nga shitja ndryshon nga
vlera nominale, diferenca sht relativisht e pakonsiderueshme. N baz t parimit t
materialitetit, kto krkesa pr t'u arktuar do t njihen n bilanc me vlern e tyre
nominale, dhe nuk do t merret parasysh fakti q vlera e drejt e krkesave pr t'u
arktuar sht pak m e ult.

9.

Kur nj aktiv ose pasiv financiar lind nga nj veprim shkmbimi (swap)
t zrave jomonetar, vlera e caktuar drejtsisht e zrave t
shkmbyer konsiderohet kostoja e aktivit ose pasivit financiar,
prvese nse kushtet e dy instrumenteve jan kryesisht t njjt.

10. Kostot e transaksioneve jan t gjitha kostot-shtes q lidhen me

blerjen/marrjen e nj aktivi ose pasivi financiar - pr shembull faturat
q u paguhen agjentve ose kshilltarve, tatimet e pakthyeshme q
lidhen me transaksionin, si dhe kosto t tjera q lidhen drejtprdrejt me
transaksionin. Kostot e transaksioneve nuk prfshijn as kostot q
lidhen me financimin e veprimit, as kostot administrative t njsis.
Pagat pr punonjsit e njsis ekonomike konsiderohen si kostoshtes t transaksionit, vetm nse pjesa prkatse e pagave nuk do
t'u ishte paguar punonjsve, n rast t mosprfundimit t transaksionit.
MATJA E MPASSHME
Matja me kosto ose kosto t amortizuar
11. T gjitha aktivet dhe pasivet financiare do t maten me kosto ose
kosto t amortizuar n bilanc (ndryshimi n vler i matur, ose n
pasqyrn e t ardhurave, ose n rezerva nga rivlersimi i aktiveve
financiare n kapital), prve instrumenteve t mposhtme financiare:
(a) T gjitha derivatet
(b) Aktivet financiare e mbajtura pr tregtim kur pr kto aktive
njsia ekonomike ka zgjedhur alternativn e vlersimit me vler t
drejt.
12. Me zbatimin e metods s kostos s amortizuar, nj instrument
financiar njihet me koston e tij q sht matur n njohjen e tij fillestare,
9

SKK 3 Instrumentat financiar

i rregulluar, nse sht e nevojshme, me shumat e mposhtme:

(a) shlyerjet e principalit (pr shembull, n rastin e nj borxhi t marr
ose t dhn);
(b) amortizimi akumuluar i nj diference t mundshme mes vlers
fillestare dhe vlers n maturim (n rastin e obligacioneve);
(c) zvoglimi i mundshm n vler pr shkak t nj rnie n vler ose
pamundsis pr arktim (n rastin e aktiveve financiare, arktimi
i t cilave mendohet t jet i dyshimt).
13. Kostoja e amortizuar do t prcaktohet duke prdorur metodn e
interesit efektiv (jo normn e interesit nominal t specifikuar n
kontrat). Norma e interesit efektiv sht nj norm interesi, zbatimi i
s cils skonton rrjedhat e prllogaritura t ardhshme t paras nga
instrumenti financiar (pr shembull, nga nj borxh ose obligacion) n
vlern kontabl t instrumentit. N llogaritjen e norms s interesit
efektiv do t merren n konsiderat t gjitha kostot e veprimeve t
pagueshme ose t arktueshme, q lidhen me aktivin ose pasivin
financiar.
14. Si nj alternativ e prdorimit t norms s interesit efektiv, njsit
ekonomike mund t prdorin amortizimin linear. Politika kontabl, e
zgjedhur nga shoqria pr amortizimin, duhet t zbatohet n mnyr t
qndrueshme pr t gjitha instrumentet financiare t mbajtura me
koston e amortizuar.

Shembull: Llogaritja e kostos s amortizuar, duke prdorur normn e

interesit efektiv
Nj njsi ekonomike emeton nj obligacion 5-vjear me nj vler nominale
100 000 lek, si dhe nj norm interesi vjetor prej 8% (e pagueshme nj
her n vit), pr mimin e emetimit prej 94 418 leksh. Kostot e lidhura me
emetimin jan 2 000 lek.
(a) Si mund t gjendet norma e interesit efektiv?
Kostoja fillestare e obligacionit sht e barabart me shumn e parave t
arktuara n emetimin e obligacionit minus kostot e lidhura me emetimin:
94 418 2 000 = 92 418 lek.
10

SKK 3 Instrumentat financiar

Norma e interesit efektiv sht nj norm e till interesi, zbatimi i s cils

do t skontoj rrjedhat e ardhshme t paras nga obligacioni n vlern
fillestare kontabl, e cila sht 92 418 lek n kt shembull.
Flukset e prllogaritura t paras, q vijn nga obligacioni pr 5 vitet e
ardhshme, jan si m posht:

Interesi
Pagesa e principalit
Totali

Viti I
8 000
8 000

Viti II
8 000
8 000

Viti III
8 000
8 000

Viti IV
8 000
8 000

Viti V
8 000
100 000
108 000

Me qllim q t gjendet norma e interesit efektiv, duhet t zgjidhet

ekuacioni i mposhtm (ku i sht norma e interesit efektiv):
8,000 8,000
8,000 108,000
8,000
+
+
+
= 92,418
2
3
(1 + i) (1 + i)
(1 + i) 4 (1 + i) 5
(1 + i)

Ky ekuacion sht relativisht i leht pr t'u zgjidhur me nj program Excel.

N kt shembull, prgjigjja sht q i = 0,1 ose norma e interesit efektiv
sht 10%.
Si mund t shihet nga shembulli, norma e interesit efektiv (10%) ndryshon
n mnyr t dukshme nga norma e interesit nominal (8%), q rezulton
nga diferenca mes vlers nominale t obligacionit (100 000) dhe mimit t
emetimit t tij (94 418), si dhe kostot relativisht t larta t veprimit (2 000).
Shuma e arktuar (ose e paguar) n fillim pr borxhet nuk ndryshon n
prgjithsi nga shuma pr t'u paguar n datn e maturimit dhe, si rezultat,
kontabilizimi pr normn e interesit efektiv sht kryesisht i ndikuar nga
kostot q lidhen me veprimin. Nse kostot q lidhen me veprimin jan
relativisht t parndsishme, norma e interesit efektiv e borxhit sht e
afrt me normn e interesit nominal t tij (si specifikohet n kontrat) dhe
norma e interesit efektiv nuk ka nevoj t llogaritet.
Por, nse kostot e veprimit, q lidhen me borxhin, jan t ndjeshme ose
shuma e arktuar (ose e paguar) fillimisht ndryshon nga shuma pr t'u
paguar, nj llogaritje e ngjashme pr t gjetur normn e interesit efektiv
11

SKK 3 Instrumentat financiar

duhet t kryhet edhe pr borxhet.

(b) Si regjistrohet emetimi i nj obligacioni dhe llogaritja e mpasshme e
interesit?
Obligacioni njihet fillimisht n bilanc me koston e tij, e cila sht shuma
neto e arktuar pr obligacionin:
D mjete monetare
K obligacion

92 418
92 418

Ndonse pagesa e interesit bazohet n normn nominale t interesit (8%),

interesi i pagueshm do t llogaritet n baz t norms s interesit efektiv
(10%). Diferenca do t regjistrohet si nj ndryshim n vlern kontabl t
obligacionit. N fund t vitit I do t kryhen veprimet e mposhtme:
D shpenzime interesi
K mjete monetare
K obligacioni

9 242
8 000
1 242

N fund t vitit I, obligacioni regjistrohet n bilanc me shumn

92 418+ 1 242=93 660 lek.
N vitet e mpasshme, shpenzimet e interesit t pagueshm llogariten
gjithashtu n baz t norms s interesit efektiv (10%), e cila zbatohet mbi
vlern kontabl t obligacionit (n vitin II 93 660). Diferenca njihet edhe
njher si ndryshim n vlern kontabl t obligacionit.
D shpenzime interesi
K mjete monetare
K obligacioni

9 242
8 000
1 242

Duke vazhduar me kt lloj llogaritjeje, vlera kontabl e obligacionit shkon

n 100 000 lek pr pes vjet, e cila sht gjithashtu e barabart me vlern
e tij nominale. N maturim bhet hyrja si m posht:
D obligacion
K mjete monetare

100 000
100 000

15. Nse efekti i kostove t transaksionit mbi normn e interesit efektiv

12

SKK 3 Instrumentat financiar

sht i pandjeshm, ather ato mund t njihen si shpenzim, n baz

t parimit t materialitetit n kohn kur ato ndodhin ose njihen si
shpenzim mbi bazn vijdrejt, gjat periudhs deri n maturimin e
tyre. Kostot e veprimit nuk kapitalizohen asnjher, si nj aktiv i
pavarur n bilanc.
Shembull:
Nj njsi ekonomike merr hua 10 000 000 lek pr pes vjet, me nj interes vjetor prej
8%. Kostot pr mbylljen e kontrats s huamarrjes arrijn n 20 000 lek.
Cila sht norma e interesit efektiv t huas, dhe si do t njihet huaja me metodn e
kostos s amortizuar?
Kostoja fillestare e ksaj huaje sht 9 980 000 lek (10 000 000-20 000). Me an t
ekuacionit t treguar n shembullin e mparshm, gjejm se norma e interesit efektiv t
huas sht 8,05% n vit. Shpenzimet e interesit, t llogaritura n baz t norms s
interesit efektiv, ndryshojn shum pak nga shpenzimi (m pak se 5 000 n vit), i
llogaritur duke prdorur normn e interesit t specifikuar n kontrat (8%), si rezultat i
s cils, n baz t parimit t materialitetit, sht e pranueshme q kostot e veprimit t
njihen direkt si shpenzim.
D mjete monetare
D shpenzime interesi (kostot e transaksionit)
K detyrimi i huas

9 980 000
20 000
10 000 000

Si alternativ, tarifat e veprimeve mund t njihen si shpenzim n baz lineare (vijdrejt) gjat periudhs deri n maturim (d.m.th gjat 5 viteve, 4 000 lek do vit). N
kt rast, regjistrimet kontabl do t jen si m posht:
D mjete monetare
K detyrimi i huas

9 980 000
9 980 000

Llogaritja e mpasshme e amortizimit vjetor t interesit dhe kostove t transaksionit:

D shpenzime interesi
800 000
K mjete monetare (interesi i paguar)
800 000
D shpenzime interesi (amortizimi i kostove t transaksionit)
4 000
K detyrimi i huas
4 000
T dy politikat e msiprme t thjeshtuara t kontabilitetit lejohen nse rezultati nga
zbatimi i tyre nuk ndryshon ndjeshm nga rezultati, nga zbatimi i norms s interesit
efektiv.

Prkeqsimi i aktiveve financiare

13

SKK 3 Instrumentat financiar

16. Njsia ekonomike do t vlersoj n do dat t mbylljes s bilancit,

nse ka t dhna q nj aktiv financiar ose grup aktivesh financiare
sht prkeqsuar. N se rezulton dika e till, ather aktivi financiar
do t zvoglohet mbi bazn e rregullave t mposhtme:
(a) aktivet financiare, t mbajtura me koston e amortizuar, do t
zvoglohen deri n vlern aktuale t flukseve t prllogaritura t
ardhshme t paras (t skontuara me normn e interesit efektiv
fillestar t aktivit financiar);
(b) aktivet financiare, t mbajtura me kosto (aksione dhe instrumente
t tjera t kapitalit, vlera e drejt e t cilve nuk mund t matet me
besueshmri), do t zvoglohen deri n vlern aktuale t flukseve
t prllogaritura t ardhshme t paras (t skontuar me normn
aktuale t tregut pr kthimin/fitimin nga aktivet financiare t
ngjashme).
17. Humbjet nga prkeqsimi i aktivit financiar do t njihen si shpenzim n
pasqyrn e t ardhurave.
18. Pr identifikimin e nj humbjeje nga prkeqsimi i aktiveve financiare
(pr shembull i krkesave pr t'u arktuar, huave t dhna dhe
investimeve financiare), do t merret n konsiderat i gjith
informacioni i njohur deri n datn e prgatitjes s raportit (duke
prfshir faktet q kan dal n pah pas dats s mbylljes s bilancit,
t cilat kan treguar nj rnie n vler, q ka ndodhur n datn e
mbylljes s bilancit), q mund t ndikoj n prkeqsimin e aktiveve
financiare. Informacion objektiv, q nj aktiv ose grup aktivesh
prkeqsohet, prbhet nga t dhna t observueshme pr ngjarjet e
mposhtme:
(a) vshtirsi t rndsishme financiare t emetuesit ose t
huamarrsit;
(b) mosrespektim i kontrats, si pr shembull rasti i dshtimit ose
rasti i voness n pagimin e interesave dhe t principalit;
(c) falimentimi dhe riorganizime t tjera financiare t huamarrsit;
(d) zvoglimi i norms s kreditimit t huamarrsit;
(e) zhdukja e nj tregu aktiv pr aktivin financiar (pr shembull,
aksionet e hequra nga lista e burss);
(f) nj ulje e ndjeshme dhe e zgjatur n vlern e caktuar drejtsisht t
instrumentit
14

SKK 3 Instrumentat financiar

19. Prkeqsimi i aktiveve financiare, individualisht t rndsishme, do t

vlersohet veas pr secilin aktiv. Aktivet financiare, t cilat nuk jan t
rndsishme individualisht dhe pr t cilat nuk ka t dhna mbi
prkeqsimin e tyre, mund t vlersohen n mnyr kolektive pr
prkeqsimin e tyre. Aktivet financiare, prkeqsimi i t cilave sht
vlersuar individualisht, nuk do t prfshihen n grupin e aktiveve
financiare t vlersuara n mnyr kolektive, nse ato shfaqin shenja
individuale prkeqsimi; ato do t prfshihen n grupe t tilla nse nuk
shfaqin shenja t prkeqsimit t tyre.

Shembulli 1
Gjat vlersimit t mundsis s arktimit t krkesave pr t'u arktuar n
fund t vitit, drejtoria e njsis ekonomike zbulon se, n tre raste data e
krkesave pr t'u arktuar ka kaluar dhe debitort ose kan falimentuar,
ose jan n vshtirsi financiare. do krkes pr tu arktuar zvoglohet
n vler, individualisht n baz t vlers aktuale t shumave t mundshme
t arktueshme.
Shembull 2
Krkesat pr t'u arktuar mbahen n librat e kontabilitetit t njsis
ekonomike n shumn 5 milion lek, e cila konsiston n m shum se
300 krkesa t veanta pr arktim. Nuk ka asnj arsye pr t besuar q
krkesat pr t'u arktuar mund t jen t paarktueshme. Megjithat,
eksperienca e mparshme ka treguar se 3% e krkesave pr t'u arktuar
mund t mos arktohen. Bazuar n nj fakt t till, njsia ekonomike krijon
nj provizion pr prkeqsimin e portofolit t krkesave pr t'u arktuar n
shumn prej 150 000 leksh (3% t 5 milionve). Regjistrimi kontabl:
D shpenzim provizioni pr prkeqsimin e
krkesave pr t'u arktuar
K provizione (rezervat) pr krkesat pr t'u
arktuar t dyshimta

15

150 000
150 000

SKK 3 Instrumentat financiar

20. Nse n periudhat e mparshme, shuma e humbjeve nga prkeqsimi

i aktivit financiar t matur me koston e amortizuar ulet dhe kjo ulje vjen
pr shkak t nj ngjarjeje pasi sht njohur prkeqsimi (pr shembull
si prmirsimi i klasifikimit kreditues i borxhmarrsit), humbja nga
prkeqsimi e njohur m par duhet t stornohet ose direkt, ose
nprmjet rregullimit t llogaris s rezervave (rimarrjes) deri n
shumn m t vogl midis vlerave t mposhtme:
(a) vlers s re t rikuperueshme;
(b) vlers kontabl, e matur me koston e amortizuar, nse nuk do t
ishte konstatuar humbja nga prkeqsimi i aktivit.
Storimi i humbjes do t pasqyrohet n t ardhurat.
21. Humbjet nga prkeqsimi i instrumenteve t kapitalit t palistuar (vlera
e drejt e t cilve nuk mund t matet me besueshmri) nuk mund t
anulohen (rimerren).
Aktivet dhe pasivet financiare, t matura me vlern e drejt

22. T paktn, n do dat t mbylljes s bilancit, instrumentet financiare

t matura me vlern e drejt do t rivlersohen me vlern e tyre t
drejt n datn e mbylljes s ushtrimit.
23. Fitimet/humbjet, q vijn nga nj ndryshim n vlern e drejt t
derivateve dhe aktiveve financiare, t mbajtura pr tregtim (n rast se
njsia ekonomike ka przgjedhur politikn e vlersimit me vlern e
drejt pr aktivet financiare t mbajtura pr tregtim) do t njihen n
llogarin e fitimit dhe humbjeve t ushtrimit kontabl.
24. Investimet n instrumentet e kapitalit, t cilat nuk kan nj mim tregu
t kuotuar n nj treg aktiv, dhe vlera e drejt e t cilve nuk mund t
matet me besueshmri dhe derivatet e lidhur me to, e q duhet t
paguhen me lvrimin e ktyre instrumenteve t kapitalit, do t maten
me kosto.

Shembull: Aktivet financiare t mbajtura pr tregtim, t matura me vlern e

16

SKK 3 Instrumentat financiar

drejt (nprmjet ndryshimeve n pasqyrn e t ardhurave).

M 31.03.2005, nj njsi ekonomike blen aksione pr 100 lek me qllim
tregtimi, duke paguar nj shtes prej 2 leksh, si kosto transaksioni. M
31.12.2005 vlera e tregut e ktyre aksioneve sht 105 lek. Me shitjen e
aksioneve, 2 lek duhet t paguhen si kosto e veprimit. M 31.03.2006
aksionet shiten me 72 lek (dhe 2 lek jan paguar si komision).
Si do t njihen kto aksione pas blerjes s tyre n bilanc, m 31.12.2005 e
m pas?
Njsia ekonomike vendosi t zbatoj vlersimin me vlern e drejt pr
aktivet financiare t mbajtura pr tregtim.
Regjistrimi kontabl, n kohn e blerjes s aksioneve m 31.03.2005 (n
prputhje me paragrafin 10, kostot e transaksionit nuk prfshihen n koston
e aktiveve financiare, t matura me vlern e drejt nprmjet ndryshimeve
n pasqyrn e t ardhurave):
D aksione
K mjete monetare

100
100

Rivlersimi me vlern e tregut m 31.12.2005 (komisionet pr t'u paguar

nuk do t konsiderohen, kur do t prcaktohet vlera e drejt, kshtu q
vlera e drejt sht 105):
D aksione
K t ardhura financiare nga aksionet

5
5

Regjistrimi pas shitjes s aksioneve (humbja sht e barabart me

diferencn mes vlers kontabl dhe shums neto t arktuar):
D mjete monetare
D t ardhura financiare nga aksionet
K aksionet

70
35
105

25. Treguesi m i mir i vlers s caktuar drejtsisht t nj instrumenti

financiar sht vlera e tij e tregut. N munges t nj tregu aktiv, vlera
e caktuar drejtsisht mund t prcaktohet me nj metod tjetr, pr
shembull duke u bazuar n veprimet e fundit t shitblerjeve t
17

SKK 3 Instrumentat financiar

instrumenteve t ngjashme ose t njjta financiare (nse sht e

nevojshme, duke rregulluar vlern pr diferencat) ose duke prdorur
nj metod t flukseve t skontuara t paras (d.m.th. duke skontuar
flukset e prllogaritura t ardhshme t paras, t gjeneruara nga
instrumenti financiar). Me zbatimin e ksaj metode, norma e skontos
s prdorur sht norma e kthimit pr instrumente financiare t
ngjashme.
MATJA E MPASSHME - FUSHA SPECIFIKE
Matja e krkesave pr t'u arktuar
26. T gjitha krkesat pr t'u arktuar (pr shembull krkesat e
arktueshme, t ardhurat e konstatuara, huat e dhna dhe krkesa t
tjera pr t'u arktuar, afatshkurtra ose afatgjata) do t regjistrohen n
bilanc me kosto t amortizuar.
27. Kostoja e amortizuar e krkesave pr t'u arktuar afatshkurtra, n
prgjithsi sht e barabart me vlern e tyre nominale (minus
provizionet e krijuara pr rnie n vler), kshtu q krkesat
afatshkurtra regjistrohen n bilanc me vlern e tyre neto t
realizueshme (e cila raportohet, pr shembull n nj fatur, kontrat
ose dokument tjetr).
28. Pr t prcaktuar koston e amortizuar t krkesave pr t'u arktuar
afatgjata ato njihen fillimisht me vlern e caktuar drejtsisht t shums
pr t'u arktuar, dhe m pas maten me kosto t amortizuar. Nse
norma e interesit efektiv e krkesave pr t'u arktuar afatgjata
ndryshon nga norma e interesit nominal (pr shembull, n rastin e nj
huaje pa interes), krkesa pr t'u arktuar do t njihet fillimisht me
vlern e saj aktuale, duke e skontuar me normn e interesit t tregut
pr instrumente t ngjashme (pr shembull, t ngjashm n monedh,
afat, normn e kreditimit etj.).

Shembull:
18

SKK 3 Instrumentat financiar

Nj njsi ekonomike A i jep njsis ekonomike B nj hua n shumn

1 000 000 lek me nj interes vjetor prej 8%. Veprimi ndodh n kushtet e
tregut dhe interesi mbi huan sht i barabart me normn e interesit t
tregut t njsive ekonomike me norma dhe afate t ngjashme kredie.
Meqense norma e interesit nominal e huas sht e barabart me normn
e interesit t tregut, dhe nuk ka kosto t veprimit q mund t ndikoj n
llogaritjen e norms s interesit efektiv, ather interesi nominal i huas
sht gjithashtu i barabart me normn e interesit t tij efektiv. Vlera e
caktuar drejtsisht e ksaj huaje n kohn e dhnies korrespondon me
shumn e parave t paguara ose 1 000 000 lek.
Me marrjen e huas, regjistrimi kontabl sht:
D krkesa afatshkurtra pr t'u arktuar
K mjete monetare

1 000 000
1 000 000

Llogaritja e interesit n fund t vitit I (norma e interesit efektiv sht e

barabart me normn e interesit t specifikuar n kontrat, si rezultat i s
cils t ardhurat nga interesi jan t barabarta me shumn e krkess pr
t'u arktuar t interesit):
D mjete monetare
K t ardhurat nga interesi (8% e krkess pr t'u arktuar)

80 000
80 000

29.

Humbjet nga rnia n vler e krkesave pr t'u arktuar do t njihen

ose n kundrllogarin e duhur (pr shembull, humbjet nga rnia n
vler e "Krkesave pr t'u arktuar" do t njihen n zrin e bilancit
"Shuma t parashikuara pr krkesa t dyshimta") ose si reduktim i
vlers kontabl t krkess pr t'u arktuar.

30.

Nse humbja nga rnia n vler e nj krkese pr arktim sht

njohur fillimisht n llogarin e krkesave t dyshimta, por m von
shihet se mbledhja e krkess pr t'u arktuar sht krejtsisht e
pamundur, krkesa pr t'u arktuar do t mendohet si e
parikuperueshme dhe, si krkesa pr t'u arktuar ashtu edhe
provizioni pr rnie n vler n kundrallogarin korresponduese do t
hiqen nga bilanci (nuk ka kosto- shtes n kt koh). Nj krkes
pr t'u arktuar mendohet e parikuperueshme kur njsia ekonomike
19

SKK 3 Instrumentat financiar

nuk ka asnj mundsi ta mbledh krkesn pr arktim (pr shembull

debitori ka falimentuar dhe aktivet pas falimentimit nuk mjaftojn pr
t br pagesn e krkess pr t'u arktuar).
31.

Nse nj prllogaritje e mparshme, mbi shumn e krkesave t

dyshimta, ndryshon m von, ajo duhet t njihet n pasqyrn e t
ardhurave t periudhs s ndryshimit dhe nuk do t rregullohet n
mnyr retrospektive. Mbledhja e krkesave pr t'u arktuar t
dyshimta ose t parikuperueshme do t tregohet si paksim i nj
shpenzimi n periudhn/ushtrimin, kur ka ndodhur mbledhja. Me
mbledhjen e krkesave pr t'u arktuar t dyshimta, do t paksohen
si gjendja e krkess pr t'u arktuar ashtu edhe kundrllogaria e saj.

Matja e pasiveve financiare

32.

Pasivet financiare (pr shembull huamarrjet, detyrimet pr t'u paguar

ndaj furnizuesve, shpenzimet e konstatuara, obligacionet e emetuara
dhe huamarrje t tjera afatshkurtra dhe afatgjata, prve
derivativve), n prgjithsi, mbahen me koston e amortizuar n
bilanc.

33.

Kostoja e amortizuar e pasiveve financiare afatshkurtra, n

prgjithsi, sht e barabart me vlern e tyre nominale; kshtu q
pasivet financiare afatshkurtra mbahen n bilanc n vlern e tyre
neto t realizueshme (pr shembull, t raportuar n nj fatur,
kontrat ose dokument tjetr).

34.

Pr t llogaritur koston e amortizuar t pasiveve financiare afatgjata,

ato njihen fillimisht me vlern e caktuar drejtsisht t shums pr t'u
paguar, duke prcaktuar shpenzimet e interesit pr detyrimet n
ushtrimet e mpasshme, duke prdorur ose metodn e norms s
interesit efektiv, ose amortizimin linear.

Matja e derivativve
35.

Derivativt (pr shembull kontratat private t s ardhmes, kontratat e

s ardhmes, kontratat swap ose opsion) mbahen n bilanc me vlern
e caktuar drejtsisht.

Shembull:
20

SKK 3 Instrumentat financiar

M 1.07.2005, nj njsi ekonomike lidh nj kontrat private t s ardhmes

12- mujore n monedh t huaj, q e detyron at t blej 1 milion monedh
t huaj (FCY) me kursin 1 FCY = 16 lek, m 30.06.2006. M 31.12.2005
kursi i kmbimit FCY /lek sht si m posht:

Kursi i dits 1 FCY = 15,0 lek

Kursi pas 6 muajsh 1 FCY = 15,5 lek
Kursi pas 12 muajsh 1 FCY = 16,0 lek

Si dhe n 'shum do ta regjistroj njsia ekonomike kontratn n pasqyrat

e dats 31.12.2005?
Kontrata private e s ardhmes e detyron njsin ekonomike t blej 1
milion monedh t huaj pr 16 milion lek m 30.06.2006. N datn e
mbylljes s bilancit (31.12.2005), njsia ekonomike mund t lidh nj
kontrat t s ardhmes me t njjtn dat maturimi q ia jep mundsin t
blej 1 milion FCY pr 15,5 milion lek (ose 0,5 mi1ion m pak se n
kontratn aktua1e). Kshtu q, m 31.12.2005 vlera e tregut e ksaj
kontrate sht 15 500 000 lek (shembulli nuk merr parasysh ndikimin e
skontimit pr 6 muajt e par t 2006). Regjistrimi n librat kontabl:
D humbjet mbi derivativt
K derivativt

500 000
500 000

Derivativi me nj vler negative tregu, n bilanc do t pasqyrohet n

pasive.
MOSNJOHJA
Mosnjohja e aktiveve financiare
36. Nj aktiv financiar nuk do t njihet kur njsia ekonomike
(a) humbet t drejtn mbi flukset e parave t aktivit financiar;
(b) transferon flukset e parave q vijn nga aktivi financiar, si dhe
shumicn e rreziqeve dhe t mirave q lidhen me zotrimin e
aktivit financiar te nj pal e tret.
21

SKK 3 Instrumentat financiar

37.

Nse nj pal e transferon aktivin financiar te nj pal tjetr, pa i

transferuar, n t njjtn koh, rreziqet dhe t mirat q vijn nga ky
aktiv, ather aktivi nuk do t hiqet nga bilanci i pals transferuese,
por veprimi do t njihet si nj hua, garancia pr t cilin sht aktivi i
transferuar. Shembuj t veprimeve t tilla jan:
(a) faktoringu i krkesave pr t'u arktuar, ku pothuajse t gjitha
rreziqet dhe t mirat, q lidhen me zotrimin e aktivit, mbahen nga
"shitsi";
(b) veprimet e riblerjes me letra me vler, rast n t cilin "shitsi" i
letrave me vler vendos ti riblej letrat me vler "t shitura" n nj
koh, si dhe me kushte pr t cilat sht rn dakord.

38.

Me mosnjohjen e nj aktivi financiar, diferenca mes vlers kontabl t

nj aktivi financiar dhe shums s arktuar pr t do t njihet n fitim
ose humbje.

Faktoringu i krkesave pr t'u arktuar dhe veprimet e riblerjes

39.

Nj kontrat faktoringu sht shitja e krkesave pr t'u arktuar, ku

n vartsi t llojit t kontrats blersi ka t drejt ti rishes krkesat e
arktueshme t transferuara brenda nj kohe t caktuar (faktoringu
me kthim) ose nuk ka asnj t drejt pr rishitje; dhe t gjitha rreziqet
ose t mirat q lidhen me zotrimin e nj krkese pr arktim kalojn
nga shitsi te blersi (faktoringu pa kthim).

40.

Nse "shitsi" mban detyrimin e riblerjes, transaksioni do t njihet si

nj transaksion financiar (d.m.th. si nj hua, garancia e s cils sht
krkesa pr t'u arktuar), dhe jo si shitje. Nj krkes pr t'u arktuar
nuk konsiderohet si e shitur, si rezultat i faktoringut, por ajo qndron
n bilanc deri sa krkesa pr t'u arktuar t mblidhet, ose e drejta e
kthimit ka skaduar. Nse nuk ka ndonj t drejt riblerjeje, dhe
kontrolli mbi krkesn pr t'u arktuar dhe rreziqet e t mirat q
lidhen me t i jan kaluar blersit, veprimi do t njihet si shifr e
krkess pr t'u arktuar.

Shembull:
22

SKK 3 Instrumentat financiar

Nj njsi ekonomike i shet nj shoqrie lizing krkesat pr t'u arktuar me

nj vler nominale prej 100 000 leksh dhe me nj afat maturimi prej 3
muajsh, duke marr 90 000 lek pr t. Krkesat pr t'u arktuar jan
mbajtur m par n bilanc me vlern e tyre nominale.
Versioni A: I gjith rreziku pr mbledhjen e krkesave pr arktim i kalohet
shoqris lizing (faktoringu pa kthim).
Nj kontrat e till faktoringu, e lidhur n kushte t tilla, do t njihet si shitje
e krkesave pr t'u arktuar:
D mjete monetare
D shpenzime
K krkesa pr arktim

90 000
10 000
100 000

Shpenzimet ose njihen si shpenzime financimi (n t njjtn mnyr si nj

shpenzim interesi), ose si shpenzim i rnies n vler t krkesave pr t'u
arktuar, n vartsi t faktit nse veprimi ishte prfunduar pr qllime t
menaxhimit t fluksit t parave, ose menaxhimit t rrezikut mbi krkesat e
kqija pr arktim.
Versioni B: T gjitha rreziqet dhe fitimet nga krkesat pr t'u arktuar i
mbeten "shitsit". Tre muaj, pas prfundimit t veprimit, shoqria lizing ka
t drejt ti rishes krkesat pr t'u arktuar t pambledhshme, duke i
marr/arktuar t ardhurat nga interesi, n shumn pr t ciln sht rn
dakord si shtes mbi vlern nominale. Nse krkesa pr t'u arktuar
mblidhet n periudhn e ndrmjetme, interesi i zbritet dhe pjesa q e
tejkalon at do t'i kthehet njsis ekonomike.
Meqense "shitsi" ka t drejt ti riblej krkesat pr t'u arktuar, veprimi
do t njihet si veprim financiar (si nj hua e marr, duke vn si garanci
krkesat pr t'u arktuar), dhe jo si veprim shitjeje.
D mjete monetare
K detyrim faktoring

90 000
90 000

Njsia ekonomike do t llogaris shpenzimet e interesit t pagueshme mbi

huan e marr.

23

SKK 3 Instrumentat financiar

Mosnjohja e pasiveve financiare

41.

Nj pasiv financiar nuk do t njihet, kur ai shlyhet, anulohet ose

skadon.

42.

Nj pasiv financiar shlyhet kur ai paguhet ose i kalohet n mnyr

kontraktuale nj pale tjetr. Nj pasiv financiar anulohet, nse pala
tjetr e ka anuluar at. Nj pasiv financiar skadon n datat e
prshkruara n legjislacionin prkats.

43.

Pas mosnjohjes s nj pasivi financiar, diferenca mes vlers kontabl

t pasivit dhe shums s paguar pr t do t njihet n fitim ose
humbje n pasqyrn e t ardhurave.

PARAQITJA E INSTRUMENTEVE FINANCIARE N PASQYRAT

FINANCIARE
Rregulla t prgjithshme
44.

Aktivet dhe pasivet financiare paraqiten n bilanc, duke prdorur

zrat prkats n formatin e bilancit q jepet n SKK 2, Paraqitja e
pasqyrave financiare. Nj ndarje/klasifikim i mtejshm i zrave t
bilancit (pr shembull, "Krkesat pr t'u arktuar" dhe "Krkesa t
tjera afatshkurtra pr t'u arktuar etj.) lejohet gjithashtu.

45.

Fitimet dhe humbjet, q vijn nga instrumentet financiare q lidhen

me veprimtarit e shfrytzimit t njsis ekonomike (pr shembull,
krkesat pr t'u arktuar, detyrimet pr t'iu paguar furnitorve etj.) do
t njihen n t ardhurat ose shpenzimet e shfrytzimit n pasqyrn e
t ardhurave.

Njohja e nj pasivi ose kapitali

46.

Klasifikimi i instrumenteve financiare n pasive financiare ose n nj

instrument kapitali bazohet n prmbajtjen e tyre (ekonomike), dhe jo
vetm n formn e tyre ligjore. Pr shembull, nse nj aksion i
preferuar e plotson prkufizimin e nj pasivi financiar m shum se
at t nj instrumenti t kapitalit, ai do t njihet n bilanc si pasiv,
pavarsisht nga forma e tij ligjore.
24

SKK 3 Instrumentat financiar

47.

Nse emetuesi i nj instrumenti financiar ka nj detyrim kontraktual

pr t'i paguar zotruesit t instrumentit par ose aktive t tjera
financiare, instrumenti do t njihet si nj pasiv financiar. Nse
emetuesi i nj instrumenti financiar nuk ka ndonj detyrim pr t br
pagesa, n lidhje me instrumentin n shuma t pranuara (dhe ndonj
pages pr mbajtsin e instrumentit bazohet n t drejta t pavarura,
vullnet t lir, t zotruesve) dhe instrumenti prfaqson nj interes
t mbetur n aktivet e njsis ekonomike, pas zbritjes s detyrimeve
t tij, ather instrumenti sht nj instrument kapitali.

48.

Interesi, dividendt dhe fitime e humbje t tjera pr tu paguar, n

lidhje me instrumentet e njohura n bilanc, si pasive financiare, do t
njihen si t ardhura ose shpenzime n pasqyrn e t ardhurave (pr
shembll, shpenzimet e interesit mbi huamarrjet dhe obligacionet,
dividendt mbi aksionet e preferuara, t matur si pasiv n bilanc;
fitimi/humbja nga rifinancimi i huas).

49.

Shpenzimet dhe t ardhurat, q lidhen me instrumentet e njohura n

bilanc si kapital, do t njihen si ndryshime t kapitalit n bilanc (pr
shembull pagesat e dividendve mbi aksionet e zakonshme;
"fitimet/humbjet" mbi shitjen e aksioneve t veta).

Shembulli 1.
Nj njsi ekonomike ka emetuar aksione t preferuara duke garantuar
dividend vjetor fiks prej 10% pr aksionart. N rast se njsia nuk
garanton prfitime t mjaftueshme n nj vit t caktuar financiar, dividendt
do t akumulohen (interesi i fituar) dhe ato do t shprndahen ather kur
njsia t ket fitime t pashprndara t mjaftueshme.
Aksione t tilla t preferuara do t njihen si pasiv n bilancin e emetuesit
pasi njsia q emeton aksionet e preferuara ka detyrim t kryej pagesa
fikse periodike. Dividendt e ktyre aksioneve t preferuara do t njihen si
nj shpenzim financiar n pasqyrn e t ardhurave (n mnyr t
ngjashme me interesin e huas), dhe jo si paksim i fitimeve t
pashprndara.

Shembulli 2.
25

SKK 3 Instrumentat financiar

Nj njsi ekonomike ka emetuar aksione t preferuara, t cilat u garantojn

zotruesve t tyre nj dividend q sht 10% m i lart se ai i aksionarve
t zakonshm. Shprndarja ose mosshprndarja e dividendve, si dhe
shuma e tyre prcaktohet n do rast nga asambleja e prgjithshme e
aksionarve.
Aksione t tilla t preferuara do t njihen si instrumente kapitali, pasi njsia
q i ka emetuar ato nuk ka detyrim t bj pagesa fikse periodike pr
zotruesit e tyre. Dividendt e paguar mbi kto aksione t preferuara do t
njihen si nj paksim i fitimeve t pashprndara (n t njjtn mnyr si
pr aksionet e zakonshme).

50.

Instrumentet e kapitalit, t riblera nga nj njsi ekonomike (pr

shembull, aksionet e veta) do t njihen n bilanc si nj paksim i
kapitalit (nn zrin "Aksionet e veta"), dhe jo si nj investim financiar.

51.

Kostot q lidhen me emetimin ose riblerjen e instrumenteve t

kapitalit (pr shembull aksionet) do t njihen si paksim i kapitalit (n
zrin "Prim i lidhur me aksionin", nse ka nj gjendje/tepric pozitive,
prndryshe do t njihet te "Fitime t pashprndara"), dhe jo si
shpenzim n pasqyrn e t ardhurave. Prjashtim bjn kostot e
lidhura me veprime t paprfunduara (pr shembull, nj emetim i
dshtuar aksioni), q do t njihen si shpenzim n pasqyrn e t
ardhurave.

SQARIME N SHNIMET E SHTOJCAVE

52.

N raportin vjetor do t jepen sqarimet e mposhtme, n lidhje me

krkesat pr t'u arktuar afatgjata dhe pasivet (n mnyr t ndar
pr krkesa dhe pasive individuale me interes dhe t grupuara, si
duhet pr krkesat dhe pasivet e tjera):
(a) shumat;
(b) datat e maturimit;
(c) normat e interesit efektiv (dhe normat e interesit kontraktual, n
"rast se ato ndryshojn dukshm nga normat e interesit efektiv);
(d) monedhat kryesore;
26

SKK 3 Instrumentat financiar

(e) kushte t tjera t rndsishme.

53.

Pr aksionet, obligacionet dhe investime e tjera afatshkurtra dhe

afatgjata (prve shoqrive t kontrolluara dhe atyre t lidhura) do t
jepen sqarimet e mposhtme n shnimet e anekseve:
(a) Vlera kontabl e investimeve, e matur me metodn e vlers s
caktuar drejtsisht, sipas kategorive n fillim dhe n mbyllje t
ushtrimit kontabl.
(a) Vlera kontabl e investimeve, e matur me metodn e kostos s
amortizuar, sipas kategorive n fillim dhe n mbyllje t
periudhs kontabl.

54.

Pr derivativt, n raportin vjetor do t jepen sqarime, n lidhje me

vlern e tyre kontabl, n fillim dhe fund t ushtrimit kontabl, si dhe
termat e rndsishme n lidhje me derivativt.

DATA E HYRJES N ZBATIM DHE RREGULLAT KALIMTARE

55. Ky Standard do t zbatohet n pasqyrat financiare q mbulojn

periudha kontabl, q fillojn m ose pas dats 1 janar 2008. Ky
Standard duhet t zbatohet n mnyr prospektive nga data 1 janar
2008, d.m.th. pa ndryshuar pasqyrat financiare krahasuese t vitit
2007, t cilat jan prgatitur sipas krkesave ekzistuese t
kontabilitetit. Ky qndrim do t zbatohet pr t gjitha SKK-t. Nuk
lejohet q disa SKK t zbatohen n mnyr prospektive, dhe disa t
tjera n mnyr retrospektive.
KRAHASIMI ME STANDARDET NDRKOMBTARE T RAPORTIMIT
FINANCIAR (SNRF)
56. Tabela m posht tregon se si korrespondojn prmbajtjet e ktij
Standardi me SNK-t/SNRF-t prkatse. Paragraft jan trajtuar si
korresponduese, nse ato trajtojn n prgjithsi t njjtn shtje,
pavarsisht nga fakti q prshkrimet n standardet e referuara mund
t ken ndryshim.

27

SKK 3 Instrumentat financiar

Paragrafi n SKK 3
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
2-9.
30.
31.
32.

Paragrafi n SNK / SNRF

Asnj
Asnj
Asnj
SNK 39.2
SNK 39.2
SNK 32.11, SNK 39.9
SNK 39.43
Asnj
Asnj
SNK 39.AG13
SNK 39.63, 65,66
SNK 39.9
Asnj
Asnj
Asnj
SNK 39.58, 63, 66
SNK 39.63
SNK 39.59
SNK 39.64
SNK 39.65
SNK 39.66
Asnj
SNK 39.57
SNK 39.AG69-82
SNK 39.AG69-82
Asnj
SNK 39.AG79
SNK 39.AG64
Asnj
Asnj
Asnj
Asnj

SHTOJCA DISA KONSIDERATA MBI PRLLOGARITJEN E VLERS

S DREJT
28

SKK 3 Instrumentat financiar

1.Prkufizimi i vlers s drejt ka n themel t tij presupozimin sipas t cilit

njsia ekonomike e zhvillon aktivitetin e saj sipas parimit t vijimsi pa
pasur si qllim apo pa pasur nevoj t likuidohet, zvogloj materialisht
shkalln e veprimtarive t shfrytzimit ose t hyj n nj transaksion me
kushte diskriminuese. Vlera e drejt nuk sht, pra, shuma/vlera q njsia
ekonomike do t arktoj ose paguj n nj transaksion t detyruar,
likuidim t pavullnetshm ose shitje t sforcuar. Megjithat, vlera e drejt
pasqyron aftsin financiare t instrumentit.
2.Nj instrument financiar konsiderohet i kuotuar n nj treg aktiv nse
mimet e kuotuara jan t gatshme dhe t disponueshme n nj burs,
nga nj ndrmjets, grup industrial, agjensi mimesh dhe agjensi
rregullatore, dhe nse kto mime prfaqsojn transaksione aktuale q
ndodhin rregullisht n kushtet e tregut t lir. Ekzistenca e mimeve t
kuotuara t publikuara n nj treg aktiv sht treguesi m i mir i vlers s
drejt, dhe kur ato ekzistojn, ato prdoren pr t vlersuar aktivin financiar
ose pasivin financiar.
3.Nse tregu pr nj instrument financiar nuk sht aktiv, ather njsia
ekonomike prllogarit vlern e drejt duke prdorur teknika vlersimi.
Teknikat e vlersimit konsistojn n prdorimin e vlers s transaksioneve
t kryera n kushtet e tregut t lir mes palve t q kan njohuri dhe
vullnetin e mir, krahasimin (nse ekziston) me vlern e drejt aktuale t
nj instrumenti tjetr pothuajse t ngjashm me instrumentin n fjal,
analizn e fluksit t skontuar t paras si dhe modelet e mimimit t
opsioneve. Nse ekziston nj teknik q prdoret zakonisht n treg
(d.m.th. nga pjesmarrsit aktiv n treg), pr t vlersuar mimin e
instrumentit dhe kjo teknik ka treguar q nprmjet saj arrihet nj
prllogaritje e besueshme e mimit t transaksioneve n tregun aktual,
ather njsia prdor kt teknik.

29