Aralin 2:

loob ng bansa kasama ang produksyon ng mga

dayuhan (Gawa Dito sa Pilipinas)

Pambansang Kita

Pagtutuos ng GNP (Gross National

Product)

KAHALAGAHAN NG PAGSUKAT SA
PAMBANSANG KITA
McConnell at Stanley Brue sa kanilang Economics
Principles,
Problems, and Policies (1999), ang kahalagahan
ng pagsukat sa pambansang kita ay ang
sumusunod:
1. Ang sistema ng pagsukat sa pambansang kita
ay nakapagbibigay ng ideya tungkol sa antas ng
produksiyon ng ekonomiya sa isang partikular na
taon at maipaliwanag kung bakit ganito kalaki o
kababa ang produksiyon ng bansa.
2. Sa paghahambing ng pambansang kita sa loob
ng ilang taon, masusubaybayan natin ang
direksiyon na tinatahak ng ating ekonomiya at
malalaman kung may
nagaganap na pag-unlad o pagbaba sa kabuuang
produksiyon ng bansa.
3. Ang nakalap na impormasyon mula sa
pambansang kita ang magiging gabay ng
mga nagpaplano sa ekonomiya upang bumuo ng
mga patakaran at polisiya na
makapagpapabuti sa pamumuhay ng mga
mamamayan at makapagpapataas sa
economic performance ng bansa.
4. Kung walang sistematikong paraan sa pagsukat
ng pambansang kita, haka-haka
lamang ang magiging basehan na walang matibay
na batayan. Kung gayon, ang
datos ay hindi kapani-paniwala.
5.Sa pamamagitan ng National Income
Accounting, maaaring masukat ang
kalusugan ng ekonomiya
Gross National Product (GNP) sumusukat
sa halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa
ng mga mamamayan ng bansa (Gawa Ng Pinoy
sa loob at labas ng bansa)
Gross Domestic Product (GDP) tumutukoy
sa halaga ng produkto at serbisyo na ginawa sa

Ang magiging halaga sa pamilihan (market

value) ng lahat ng mga produkto at serbisyong
prinodyus ng isang bansa sa isang takdang
panahon, (maaring quarterly o yearly) ay
tinatawag na Gross National Product. Ang halaga
ng mga produkto at serbisyo ay salaping kapalit at
sa piso ito sinusukat. Para maiwasan na madoble
ang pagsukat, ang halaga ng tapos na produkto at
serbisyo sa pamilihan ang kinikwenta.
Ang GNP ay itinuturing na pinakamahalagang
bagay na isinasaalang-alang sa usapin na may
kinalaman sa pag-unlad ng bansa. Dito nalalaman
ang pangkalahatang produksyon ng bansa.Sa
pamamagitan nito, pinagsasama-sama ang lahat
ng produkto at serbisyo na ginawa ng mga
mamamayan ng isang bansa.
Sa maikling salita, ang GNP ay tumutukoy sa
kabuuang halaga ng mga produkto at serbisyong
nagawa ng isang bansa sa loob ng isang taon.

Pagkakaiba ng GNP at GDP (Gross

Domestic Product)
GNP at GDP

Gross Domestic Product (GDP) is similar to GNP

as a measure of national output; it is also the
market value of final goods and services
produced in a given year. But there is a
difference between the two. GNP refers to the
value of goods and services produced by a
countrys citizens, while GDP measures the
commodities produced within the countrys
borders. Any good within the country that is
produced by foreigners is part of GDP, not of
GNP. As we said, GNP measures the value of
commodities produced by a countrys citizens.
The income earned by overseas Filipino workers
(OFWs) therefore is part of GNP, but not of GDP.
This is because GDP includes economic activity
within the countrys borders only. The income of
OFWs is earned abroad, and thus is part of GNP
but not of GDP.
Economics IV

GNP = C + G + I + (X M) + net factor

income from abroad + statistical
discrepancy
Kung saan:
C = personal na paggasta
G= paggasta ng pamahalaan
I = gastos sa pangangapital
X M = net exports
Net Factor Income from Abroad = kita ng mga
Pilipino sa ibang bansa sa pagkatapos ibawas ang
kita ng mga dayuhan sa loob ng PIlipinas
Statistical Discrepancy = pagkakaiba sa pagtataya
ng pambansang kita sa paraang batay sa paggasta
at paraan batay sa kita
The Income Approach

Mga Paraan ng Pagsukat ng GNP

Maaaring masukat ang GNP batay sa paggasta ng
ibat ibang sector o kaya naman ay batay sa
kanilang kita. Maaari ring ito ay batay sa
pinagmulang industriya kung saan makikita ang
karagdagang halaga sa bawat baiting ng
produksyon.
The Expenditure Approach
Anuman ang nagawang produkto at serbisyo ng
ekonomiya, ito rin ang kinokonsumo. Ang mga
tapos na produkto at serbisyo ay maaaring uriin sa
sumusunod:
mga
kinokonsumong
produkto (consumption
goods),
produktong
ginagamit sa pangangapital (investment goods),
produkto at serbisyong ginagamit ng pamahalaan
at ang mga gastos sa paggawa ng produktong
iniluluwas pagkatapos ibawas ang paggasta sa
pag-angkat.
Sa madaling salita, ang pagkwenta ng GNP sa
ganitong paraan ay pagsasama-sama ng
sumusunod:

Sa proseso ng produksyon, ang mga may-ari ng

salik ng produksyon tulad ng lupa, paggawa at
kapital ay tumatanggap ng kita bilang kabayaran
sa kanilang kontribusyon sa proseso para magawa
ang produkto.
Ang mga sinusukat sa ganitong paraan ay ang

sumusunod:
1.

Kita ng mga tao (personal income)

A.
Sahod at sweldo
B.
Tubo at dividends
C. Upa
D. Interes
2. Kita ng pamahalaan mula sa
pamumuhunan (government
income)
3. Kita ng korporasyon (corporate
income)
Kapag pinagsama-sama ang tatlong uri ng
kita, makukuha ang pambansang kita
(national income):
NI = P I + GI + CI
+ IT S

+ DA
= GNP
Kung saan:
PI = kita ng tao
GI = kita ng pamahalaan mula sa
pangangapital
CI = kita ng bahay-kalakal/
korporasyon
NI = pambansang kita
IT S = di-tuwirang buwis (IT) na
binawas ang subsidiya (S)
DA = depreciation

GNP by Industrial Origin

Sa paraang ito, kinukwenta ang kabuuang
halaga ng produksyon ng mga pangunahing
industriya ng bansa. Kapag pinagsama-sama
ang halaga ng agrikultura, industriya at sektor
ng serbisyo, ito ay tinatawag na Gross
Domestic Product. Nagsasaad ito ng halagang
ibinayad sa sahod, upa, tubo at interes
kasama ang mga salik ng produksyon na ang
nagmamay-ari ay mga dayuhan ng ginawa ng
final goods. Upang masukat ang GNP,
isasama ang net factor income from abroad.
Narito ang framework sa pagsukat.
Pagsama-samahin ang kinita ng mga sektor:
Sektor ng Agrikultura, Pangingisda,
Paggugubat + Sektor ng Industriya +
Sektor ng Paglilingkod = GDP batay sa
gastos ng mga salik ng produksyon
+ Net Factor Income from Abroad
= Gross National Product
Nominal at Real GNP
Ang GNP bilang panukat ng kabuuang
produksyon ng ekonomiya ay nahaharap sa

pabagu-bagong presyo. Upang malaman

kung may pagtaas sa GNP, ang mga
ekonomista ay gumagamit ng price index o
ang average ng mga presyo. Upang makuha
ang price index, ginagamit ang market
price ng mga produkto.
Ang GNP at current prices o sa
kasalukuyang presyo o nominal GNP ay
tumutukoy sa kabuuang halaga ng mga
tapos ng produkto at serbisyong ginagawa
sa loob ng isang taon batay sa umiiral na
presyo sa taong yaon. Ito ang kabuuang
produksyon ng bansa na nababatay sa
pangkasalukuyang presyo sa pamilihan.
Masasabing ang nominal GNP ay
nagpapakita ng pagbabago sa dami ng
produksyon batay sa pagbabago ng presyo.
Ang GNP at constant prices o totoong GNP
o real GNP ay ang halaga ng produksyon ng
bansa na ibinabatay sa presyo ng nakalipas
na taon. Ito ay tinatawag na base year na
itinatakda ng NEDA na laging nasa 100. Ang
panukat na ito ay nag-aalis ng epekto ng
pagbabago sa presyo dahil may gagamiting
presyo na hindi nagbabago. Ito ang
ginagamit na totoong panukat ng GNP ng
bansa.

Aralin 3:
Ugnayan ng
Pangkalahatang Kita Pagiimpok at Pagkonsumo
Aralin 4:
Implasyon
Sa ekonomika,
ang inplasyon o implasyon (Ingles: inflation, literal
na pamimintog, pagpintog, o paglobo[1]) ang pagtaas
sa pangkalahatang antas ng mga presyo ng
mga kalakal(goods) at mga serbisyo sa
isang ekonomiya sa loob ng periodo ng panahon.
Kung ang pangkalahatang antas ng presyo ay
tumataas, ang bawat unit ng salapi ay makakabili ng
mas kaunting mga kalakal(gaya ng mga produkto) at
mga serbisyo. Dahil dito, ang inplasyon ay isa ring
repleksiyon ng pagguho ng kakayahang pagbili
ng pera na isang kawalan ng real sa halaga sa
panloob na kasangkapan ng pagpapalit at unit ng
kahalagan sa ekonomiya. Ang pangunahing sukatan
ng inplasyon ang antas ng inplasyon na

taunang persentaheng pagbabago sa

pangkalahatang indeks ng presyo(na normal
na indeks ng presyo ng mamimili) sa paglipas ng
panahon. Ang inplasyon ay salamin ng pagtaas ng
mga presyo sa pamilihan na nagiging dahilan upang
harapin ng pamahalaan ang suliranin na nagbunsod
sa mataas na presyo. Sa madaling salita, ito ang
pagtaas ng halaga ng bilihin na dinudulot ng dami ng
nakakalat na pera.[1]

GNP deflator naman ay

ginagamit upang alamin ang
halaga ng GNP batay sa
nakaraang taon. Pormula: GNP
at constant prices= GNP at
current prices deflator
Whole Sale Price Index Retail Price Index
Nagpapakita at sukatan ng
pagbabagong presyo ng
final goods,intermediate
goods at crude materials sa
bilihang whole sale at retail.

Uri ng Implasyon
Demand Pull
Ito ay nagaganap kapag ang pagnanais ng
bawat sektor ng ekonomiya, sambahayan,
kompanya o pamahalaan na makabili ng
produkto at serbisyo na mas marami sa
isusuplay o ipoprodyus ng pamilihan. Ito ang
kalagayan na mas labis ang aggregate demand
kaysa aggregate supply.

Consumer Price Index(CPI)

Ito ang mas kilalang
panukat ng implasyon.
Ito ay pagsukat ng
average na pagbabago
ng presyo ng produkto
o bilihing
pangkaraniwang
kinukonsumo ng
mamimili.

Cost push
Ang pagtaas ng presyo ng mga gastusing
pamproduksiyon ang siyang sanhi ng
pagtaas ng presyo ng bilihin. Ang mga
sahod ng manggagawa, pagbili ng mga
hilaw na materyales at makinarya at
paghahangad ng malaking tubo ang
pangunahing dahilan ng pagtaas ng presyo
ng bilihin.
Structural Inflation
Kawalan ng kakayahan ng ilang sektor
na malayon ang anumang pagbabago
sa lebel at dami ng kabuuang demand
ng ekonomiya. Pagtutunggalian ng mga
pangkat sa lipunan upang makakuha ng
malaking bahagi sa kabuuang kita ng
bansa at tunggalian ng wage earners at
profit earners.
"Magkano ba ang gastusin mo sa isang
araw? Kasya ba ito sa
pangangailangan? Dahilan ba ito ng
pagtaas ng presyo?"Oo, ito ay dahilan
ng pagtaas ng presyo.Bakit nga ba
tumataas ang presyo?Sinasabing ang
pagtaas ng presyo ay kaakibat ng ating
buhay.Suliranin ng kinakaharap ng
bansa. May tinatawag na hyperinflation
kung saan ang presyo ay tumataas sa
bawat oras, araw o linggo ngunit paano
ba ito nasusukat?

Iba't ibang uri ng price index

GNP deflator o GNP Implecit Price Index
Ito ang price index na ginagamit
upang pababain ang current
GNP sa constant GNP. Ang

Pagsukat ng Rate ng
Implasyon
Isa sa mga price index ng karaniwang
ginagamit sa pagtustos ng real GNP ay ang
consumer price index (CPI). Ang CPI ay
siyang sumusukat sa antas ng pagbabago
sa presyo ng mga produkto at serbisyo.
Rate ng Implasyon = CPI(2)-CPI(1)

X 100

CPI(1)

Ang bawat unit ng salapi ay makakabili ng

mas kaunting mga kalakal gaya ng produkto
at mga serbisyo.
Ang CPI (2) ay ang bagong Consumer Price
Index at
Ang CPI (1) ay ang dating Consumere Price
Index
Halimbawa:

CPI(2) = 2007 - 141.8

CPI(1) = 2006 - 137.9
Rate ng Implasyon = 141.8 137.8 X 100
137.9
= 2.8
*Ang rate ng implasyon ng 2006-2007 ay
2.8.

pananalapi ng pamahalaan o Nasusuri ang

badyet at ang kalakaran ng paggasta ng
pamahalaan o Nakapaghahayag ng
pagsang-ayon o pagtutol sa mga paggasta
ng pamahalaan o Nakababalikat ng
pananagutan bilang mamamayan sa
wastong pagbabayad ng buwis o
Naiuuugnay ang mga epekto ng patakarang
piskal sa katatagan ng pambansang
ekonomiya

PATAKARANG PISKAL

Isa ring repleksiyon ng pagguho ng

kakayahang pag bili ng pera ng isang
kawalan ng real sa halaga sa panloob ng
kasangkapan ng pagpapalit at unit ng
kahalagahan sa ekonomiya.

Paraan ng Pagpigil sa
Implasyon
Deplasyon o pagbaba ng halaga ng bilihin
kapag nakalilikha ng higit na maraming
produksyon at serbisyo kaysa demand.
Kaya upang mapigilan ang implasyon,
kailangang dagdagan ang buwis na nililikom
ng pamahalaan upang makalikha ng
malaking produksyon na kailangan ng
bansa.
Ang Implasyon ay salamin ng pagtaas ng
mga presyo sa pamilihan na naging dahilan
upang harapin ng pamahalaan ang suliranin
na nagbunsod sa mataas na presyo.

Aralin 5:
Patakarang Piskal
Patakarang Piskal (Fiscal Policy) o
Naipaliliwanag ang layunin ng patakarang
piskal o Napahahalagahan ang papel na
ginagampanan ng pamahalaan kaugnay ng
mga patakarang piskal na ipinatutupad nito
o Nasusuri ang mga pinagkukunan ng

Ang pamahalaan ay may mahalagang papel upang ang

ekonomiya ay gumanap ng maayos at maging matatag. Sa
pamamagitan ng patakarang piskal, maaari nitong
maimpluwensyahan at makontrol ang gawain ng pribadong
sektor.
Patakarang piskal ay pagkontrol ng pamahalaan sa
ekonomiya sa pamamagitan ng pagbubuwis at paggastos
upang matamo ang maayos na daloy ng ekonomiya.
Pagbubuwis ay itinakda ng pamahalaan upang maipatupad
ang serbisyong pambayan
Pinagmumulan ng Kita ng Pamahalaan
1.

Kita mula sa buwis ito ay binubuo ng mga

buwis sa personal na kita at kitang pangnegosyo, pag-aari, VAT at iba pang buwis
2.
Kitang di-mula sa buwis binubuo ito ng
mga kita mula sa mga korporasyong pag-aari o
kontrolado ng pamahalaan, sa pagbibigay ng
mga lisensya at sertipiko at mula sa interes sa
pagpapautang
Kahalagahan ng Pagbubuwis
1.

Ito ay ginagamit bilang isang instrument sa

pagpapatupad ng mga panukala at patakarang
pang-ekonomiya.
2.
Nakatutulong sa pagpapatatag ng ekonomiya.
3.
Ito ay isang mabisang kasangkapan para sa
tamang distribusyon ng kita.
4.
Kapag nagamit ng mahusay ayon sa hinihingi
ng
isang
wastong
pangangasiwa,
ay
makatutulong upang mapakilos ang matamlay
na ekonomiya.
o
Sa pamamagitan ng pagbubuwis, nakalilikom
ng pondo ang pamahalaan upang tustusan ang
mga programa at proyektong pangkaunlaran.
Ang paggasta ng pamahalaan ay nababatay sa
badyet. Ito ay may tuwirang epekto sa pagtaas
o pagbaba
ng
kabuuang
demand
sa
ekonomiya.
Epekto ng Patakarang Piskal
Gumagamit ng expansionary fiscal policy kapag nais ng
pamahalaan na gumasta para tustusan ang mga proyekto at
pataasin ang empleyo. Sa kabilang dako, kapag ang
pamahalaan ay may mababang paggasta upang mapigilan ang

antas ng implasyon, ito ay gumagamit ng contractionary

fiscal policy.

Expansionary Fiscal Policy

Expansionary fiscal policy is when the
government uses its budgeting tools to
provided consumers and businesses with more
money. These tools include
increased spending, including transfer
payments, or tax cuts. It usually uses a
combination of all three. In the United States,
Congress must generally approve these
measures.
The government can increase discretionary
spending, including military expenditures.

Pinagmulan ng Kita ng
Pamahalaan
1.Buwis
2.Kita mula sa mga negosyo na pagaari ng
pamahalaan
3.Pagbibili ng mga lupaing pagaari ng
pamahalaan
4.Mga tulong mula sa mga dayuhang bansa
5.Salaping hinihiram sa loob at labas ng
bansa
6.Paggawa ng salapi

Pagbubuwis isang mekanismo kung

saan ginagamit ng pamahalaan ang
salapi upang makabuo ng produkto at
serbisyong pampubliko.
Ibat ibang Uri ng Pagbubuwis
Ayon sa Layunin
Revenue generation pangunahing
layunin ng pamahalaan na ipataw ang
mga buwis na may ganitong uri upang
makalikom ng pondo para magamit sa
operasyon nito. Hal. Sales tax, income
tax

Regulatory ipinapataw ang ganitong

uri ng buwis upang mabawasan ang
kalabisan ng isang gawain o negosyo.
Hal. Excise Tax
Protection ipinapataw upang
mapangalagaan ang interes ng ng hindi
matatag na sektor o ang lokal na
ekonomiya mula sa dayuhang
kompetisyon. Hal. Taripa
Ayon sa Kung Sino ang Apektado
Tuwiran (direct) buwis na tuwirang
ipinapataw sa mga indibidwal o bahaykalakal. Hal. Withholding Tax
Hindi tuwiran (indirect) buwis na
ipinapataw sa mga kalakal at
paglilingkod kaya hindi hindi tuwirang
ipinapataw sa mga indibidwal.
Hal. Value-added Tax

Ayon sa Porsiyentong Ipinapataw

Proportional pare-pareho ang
porsiyentong ipinapataw anuman ang
estado sa buhay.
Progressive tumataas an halaga ng
buwis na binabayaran habang tumataas
ang kita ng isang indibidwal o
korporasyon.
Regressive bumababa ang antas ng
buwis kasabay ng paglaki ng kita

Aralin 6:
Patakarang Pananalapi
Ang Patakarang pang-salapi (Ingles: Monetary
policy) ay isang proseso kung saan ang autoridad
na pang-salapi ng isang bansa ay kumokontrol
sa suplay ng pera na kadalasang umaasinta o
pumupuntirya sa isang rate ng interes para sa
layuning pagtataguyod ng paglagong ekonomiko at
pagiging matatag.

ang pagmamanipula at
pamamahala ng salapi sa
ekonomiya
o ginagamit upang mapatatatag ang
pambansang ekonomiya,
inaasahan na maiimpluwensiyahan
ng salapi ang produksiyon at ang
pangkalahatang pagbabago ng
presyo
o tuon nito na maitakda ang dami
ng salapi sa sirkulasyon ng
ekonomiya
o hamon nito ang mapatatag ang
mga institusyong pinansyal
money supply ang salaping umiikot
sa ekonomiya (papel na pera, barya
(coins), pandepositong tseke (checking
deposit) )
o

Bangko Sentral
ng Pilipinas pinangangasiwaan nito
ang patakarang pananalapi ng Pilipinas
ito ang nagtatakda kung gaano karami
at kailang ilalabas ang money supply sa
ekonomiya.
Isang paniniwala sa ekonomiks na
mabilis ang pag-ikot ng salapi
kapag maganda ang takbo ng
ekonomiya. Mataas
ang employment rate. Mataas ang
kita ng sambahayan. Madaling
maitaas ng sambahayan ang
pagkonsumo. Magbubunsod ito
ng inflation.
o May inflation dahil hindi
makaagapay ang produksiyon sa
o

demand ng sambahayan. Ang

presyo ng bilihin ay kailangang
tumaas. Kailangang mas maraming
salapi ang umikot para mabili nag
nagmamahalang bilihin.
tight money policy ang pagbabawas
ng money supply upang mabawasa ang
labis na paggasta at uoang mabawasan
ang money supply
easy money policy isinasagawa kapag
labis na matamlay ang ekonomiya
bunga ng kakulangan ng money supply.
Layuning nitong pasiglahin ang
ekonomiya sa pamamagitan ng
pagdagdag ng money supply
SALAPI, PAG-IIMPOK,
PAMUMUHUNAN

Ang sektor ng
pananalapi ay binubuo ng mga nagiimpok at namumuhunan.Halimbawa
nito ay ang mga bangko,
kooperatiba, insurance
company, pawnshop, at stock market.
asset ay anumang ari-arian na may
ekonomikong halaga (lupa, pabrika,
salapi o bonds)
bonds ay piraso ng papel na
nagpapatunay na may pagkakautang
ang bahay-kalakal o pamahalaan
salapi ay ginagamit na puhunan ng
bahay-kalakal o pamahalaan
maturity date o period ang panahon
ng pagbabayad ng pagkakautang sa
isang takdang panahon
stocks inilalarawan nito ang laki ng
pagmamay-ari ng isang indibidwal sa
isnag bahay-kalakal.

stock-holder isang indibidwal na

may stocks sa isnag bahay-kalakal; siya
ay may bahagi sa tubo ng bahay-kalakal
dividend ang tawag sa bahagi sa tubo
bonds at stocks dalawang uri ng
pamumuhunan na maaaring ibukas sa
sambahayan
foreign investment ang tawag sa
pamumuhunan ng mga dayuhan sa
isang ekonomiya
foreign direct investment ang
pangmatagalan na pamumuhunan ng
mga dayuhan sa isang ekonomiya
foreign portfolio investment ang
panandaliang pamumuhuna sa isang
ekonomiya
MGA TATANGNAN (Monetary Policy
Handles) NG PATAKARANG
PANANALAPI
tatangnan (handles) ginagamit ng
Bangko Sentral ng Pilipinas upang
makalikha ng pagbabago sa dami
ng money supply
o

Reserve Requirement isang

paraan upang makontrol ng
bangko sentral ang suplay ng
salapi kung saan ang lahat ng
bangko ay inaatasang magtabi ng
bahagi ng kanilang deposito sa
loob ng kanilang kaha (vault). Ang
salaping ito ay hindi maaaring
gamitin o ipahiram ng bangko.
Paniguro ito ng bangko sentral
upang hindi masaid ang salaping
nasa kaha ng mga bangko upang
matugunan ang pangangailangan
ng kanilang mga depositor tulad ng
withdrawal ng salapi.

Discount Rate ay ang interest na

ipinapataw ng bangko sentral sa
mga pautang sa mga bangko
o Open Market Operations
tumutukoy sa pagbebenta at
pagbili ng pamahalaan
ng securities sa isang open
market. Isinasagawa ito upang
mapigil ang pagdami o pagkaunti
ng salapi sa pagkontrol ng bangko
sentral sa dami ng securities nito.
open market dahil ang pamilihan
ng securities ay nakabukas sa public
auction
o

auction tumutukoy sa subasta na

nagpapataasan ng turingan sa presyo
ng ipinagbibili ang mga mamimili
securities ay mga substitute ng salapi
(bonds at treasury bills)
Mga Institusyong Pananalapi
o nagsisilbing tagapamagitan sa
mga transaksiyong may kinalaman
sa pananalapi

Sektor ng pananalapi ay binubuo ng

mga bangkong institusyon at mga hindi
bangkong
institusyon
subalit
nagsasagawa ng mga tungkuling may
kaugnayan sa pananalapi
Mga Bangkong Institusyon
1. Bangkong
Komersyal (Commercial Banks)
maaaring
pribadong
lokal
o
dayuhang pag-aari. Ito ay binubuo
ng mga malaking bangko na
maaaring tumanggap ng deposito
sa publiko. Ito ay may kakayahan
ding magbukas ng ibat ibang

sangay sa buong bansa.

Dalawang Uri ng Bangkong

Komersiyal
o Non-expanded commercial bank
nagkakaloob lamang ng pautang
na babayaran sa loob lamang ng
maikling panahon, hal. Philippine
Veterans Bank, Bank of Commerce
o Expanded commercial bank may
mas malawak na gawain tulad ng
pagpapairal ng mga credit card at
pagpapautang
na
maaaring
bayaran sa matagal na panahon,
hal. UCPB, RCBC, BPI
2. Bangko sa Pagtitipid (Thirft
Banks) binubuo ito ng mga
bangko na pangunahing layunin ay
humikayat
sa
pag-iimpok
at
pagtitipid. Ito ay nagkakaloob ng
pondo para sa agrikultura at
industriya
sa
makatuwirang
interes.
Ang mga sumusund ay kabilang
sa thrift bank:
o Stock
Savings
and
Loan
Association tumatanggap ng
impok
ng
mga
kasapi,
nagpapahiram
ng
salapi,
nagbibigay ng dividend sa mga
kasapi
o Savings and Mortgage Bank
tumatanggap ng deposito at sangla
ng mga mamamayan
o Private Development Bank
nagpapahiram ng puhunan sa
small and medium scale industries

3.

Bangkong Rural (Rural Banks)

itinatag sa ilalim ng Republic Act
720 o ang Rural Banks Act.
Itinatag upang tulungan ang mga
maliliit na mamimili at maliliit na
prodyuser,
tulad
ng
mga
magsasaka
at
mangingisda.
Layunin nitong mapabuti ang
kalagayang
panlipunan
at
pangkabuhayan
sa
mga
kanayunan.
Mga Espesyal na Bangko

mga bangkong
pag-aari ng pamahalaan, ito ay
nasa ilalim ng pangangasiwa ng
Bangko Sentral ng Pilipinas, ang
mga
bangkong
ito
ay
may
natatangi o espesyal na gawaing
tutugon sa mga tiyak na layunin ng
pamahalaan. Hal: Land Bank of the
Philippines, Development Bank of
the Philippines
Mga Institusyong Hindi Bangko
o mga institusyon ng pananalpi na
hindi maituturing na bangko subalit
nagsasagawa ng mga tungkuling
may kaugnayan sa pananalapi
1. Government
Service
Insurance
System (GSIS)

nagbibigay ng life insurance sa

mga kawani o empleyado ng
pamahalaan, maging sa mga
kawani ng mga korporasyong pagaari at kontrolado ng pamahalaan.
o

2.

Social Security System (SSS)

nagbibigay ng life insurance sa
mga empleyado ng pribadong
kompanya

3.

Pag-IBIG Fund (Pagtutulungan

sa Kinabukasan: Ikaw, Bangko,
Industriya at Gobyerno) layuning
matulungan ang bawat kasapi lalo
na sa pabahay (housing)
4. Kooperatiba
may
layuning
panlipunan at pangkabuhayang
pagtutulungan
at
pagkakaisa

Bahay-Sanglaan (Pawnshop)
itinatag upang magbigay ng pautang sa
mga taong nangangailangan ng salapi
sa pangmadaliang panahon.