NAME: ______________________________ Baitang at Seksyon: __________________
Gross National Income at Gross Domestic Product
ARALING PANLIPUNAN 9: Q3-WEEK 2
ANG KAHALAGAHAN NG PAGSUKAT NG PAMBANSANG KITA
Ayon kay Campbell R. McConnel at Stanley Brue sa kanilang Economics
Principles, Problems, and Policies (1999), ang kahalagahan ng pagsukat ng pambansang kita
ay ang mga sumusunod:
1. Ang sistema ng pagsukat sa pambansang kita ay nakapagbibigay ng ideya tungkol sa antas
ng produksyon ng ekonomiya sa isang partikular na tao at maipaliwanag kung bakit ganito
kalaki o kababa ang produksyon ng bansa.
2. Sa paghahambing ng pambansang kita sa loob ng ilang taon, masusubaybayan natin ang
direksyon na tinatahak ng ating ekonomiya at malalaman kung may nagaganap na pag-unlad o
pagbaba sa kabuuang produksiyon ng bansa.
3. Ang nakalap na impormasyon mula sa pambansang kita ang magiging gabay ng mga
nagpaplano sa ekonomiya upang bumuo ng mga patakaran at polisiya na makapagpapabuti sa
pamumuhay ng mga mamamayan at makapagpapataas sa economic performance ng bansa.
4. Kung walang sistematikong paraan sa pagsukat ng pambansang kita, hakahaka lamang ang
magiging basehan na walang matibay na batayan. Kung gayon, ang datos ay hindi kapani-
paniwala.
5. Sa pamamagitan ng National Income Accounting, maaaring masukat ang kalusugan ng
ekonomiya.
Sa pagsukat sa produksiyon ng isang ekonomiya, hindi maiiwasan na mailarawan ito
gamit ang pambansang kita. Walang malilikom na kita ang pambansang ekonomiya kung wala
itong malilikhang produkto at serbisyo. Sa pagsukat ng pambansang kita, naisasaalang-alang
naman ang dalawang kahulugan ng pambansang ekonomiya. Ang mga sumusunod ay ginagamit
na panukat ng pambansang kita.
GROSS NATIONAL INCOME/GROSS NATIONAL PRODUCT
Ang Gross National Income (GNI) na dating tinatawag na Gross National Product ay
tumutukoy sa kabuuang pampamilihang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa ng mga
mamamayan ng isang bansa.
➢ Sa pagkuwenta ng GNI, hindi na ibinibilang ang halaga ng hilaw na sangkap sa
proseso ng produksiyon upang maiwasan ang duplikasyon sa pagbibilang. Gayundin ang mga
hindi pampamilihang gawain, kung wala naming kinikitang salapi ang nagsasagawa nito
katulad ng pagtatanim ng gulay sa bakuran.
➢ Ang mga produktong nabuo mula sa impormal na sektor o underground economy ay
hindi rin kabilang sa pagkuwenta ng Gross National Income dahil ito ay hindi nakarehistro at
walang dokumentong mapagkukunan ng datos ng kanilang gawain
➢ Ang produktong segunda mano ay hindi rin kabilang sa pagkuwenta ng Gross
National Income dahil isinama na ang halaga nito noong ito ay bagong gawa pa lamang.
GROSS DOMESTIC PRODUCT
Ang Gross Domestic Product (GDP) ay sumusukat sa kabuuang pampamilihang
halaga ng lahat ng tapos na produkto at serbisyo na ginawa sa loob ng isang takdang panahon
sa loob ng isang bansa.
➢ Lahat ng mga salik ng produksiyong ginamit upang mabuo ang produkto at
serbisyo maging ito ay pagmamay-ari ng mga dayuhan na matatagpuan sa loob ng bansa ay
kasama dito.
➢ Kabilang dito ang produksyon ng mga dayuhan na nasa loob ng pambansang
ekonomiya.
• Ang tala sa mga sinusukat na pambansang kita ay National Income Accounts.
• Ang pamamaraan ng pagsukat ng pambansang kita, tinatawag itong National Income
Accounting.
• Parehong sinusukat sa loob ng isang takdang panahon, maaring quarterly o taunan.
Tatlong pamamaraan ng National Income Accounting
1. Paraan batay sa Paggasta (Expenditure Approach)
Ang pambansang ekonomiya ay binubuo ng apat na sektor: sambahayan, bahay-
kalakal, pamahalaan, at panlabas na sektor. Ang pinagkakagastusan ng bawat sektor ay ang
sumusunod:
a. Gastusing Personal (C) – nakapaloob dito ang mga gastos ng mamamayan tulad ng
pagkain, damit, paglilibang, serbisyo ng manggugupit ng buhok, at iba pa. Lahat ng gastusin ng
mga mamamayan ay kasama rito.
b. Gastusin ng mga namumuhunan (I) – kabilang ang mga gastos ng mga bahay-
kalakal tulad ng mga gamit sa opisina, hilaw na materyales para sa produksyon, sahod ng mga
manggagawa at iba pa.
c. Gastusin ng Pamahalaan (G) – Kasama rito ang mga gastusin ng pamahalaan sa
pagsasagawa ng mga proyektong panlipunan at iba pang gastusin nito.
d. Gastusin ng Panlabas na sektor (X-M) – makukuha ito kung ibabawas ang
niluluwas o export sa inaangkat o import.
e. Statistical Discrepancy (SD) – ang anumang kakulangan o kalabisan sa pagkuwenta
na hindi malaman kung saan ibibilang. Ito ay nagaganap sapagkat may mga transaksiyong
hindi sapat ang mapagkukunan ng datos o impormasyon.
f. Net Factor Income From Abroad (NFIFA) – tinatawag ding Net Primary Income.
Makukuha ito kapag ibinawas ang gastos ng mga mamamayang nasa ibang bansa sa gastos ng
mga dayuhang nasa loob ng bansa.
➢ Sa isang pamamaraan ng gastusin, ang pormula ay :
➢ Sa paggamit ng pormula ng GNI, kapag pinagsama-sama ang lahat makukuha ang
halagang 282 M.
2. Paraan Batay sa Pinagmulang Industriya (Industrial Origin/ Value Added
Approach)
Sa paraang ito, kinukwenta ang lahat ng naiaambag ng bawat industriya sa ating bansa.
Ang anumang kontribusyon sa pagbuo at paglikha ng mga produkto at serbisyo ng bawat sektor
ay siyang kumakatawan sa halaga ng produkto at kapag pinagsama-samang lahat ang halaga ng
 mga produkto, makukuha ang kabuuang produksyon sa loob ng bansa o GNI. Ang tinutukoy na • Real GNI o GNI at constant prices- kumakatawan sa kabuuang halaga ng mga tapos
sektor ng ekonomiya ay agrikultura (agriculture), kasama ang pangingisda at paggugubat, na produkto at serbisyong ginawa sa loob ng isang takdang panahon batay sa nakaraan pang
industriya (industry) at paglilingkod (service). presyo o sa pamamagitan ng paggamit ng batayang taon o base year.
Malalaman naman kung may natamong pag-unlad sa ekonomiya sa pamamagitan ng
3. Paraan Batay sa Kita (Income Approach) Growth Rate. Ano ba ng Growth Rate? Ang Growth rate ay ang susukat kung ilang bahagdan
Ang bawat salik ng produksyon ay may tinatanggap na kabayaran na nagsisilbing kita ang naging pag-angat ng ekonomiya kompara sa nagdaang taon. Gamit ang pormula sa ibaba
ng bawat salik. Kapag ang mga ito ay pinagsama-sama, nakukuha ang pambansang kita o upang masukat ang growth rate ng Gross National Income.
national income ng bansa. Ang mga kabilang sa National Income (NI) ay ang mga sumusunod:
a. Kabayaran o kita ng mga Empleyado at Manggagawa (KEM) - sahod na ibinabayad
sa sambahayan mula sa mga bahay-kalakal at pamahalaan.
b. Kita ng Entrepreneur at mga Ari-arian (KEA) –Kabayaran na tinatanggap ng mga
tao na hindi matatawag na sahod o sweldo. Ito ay kita ng isang entreprenyur bilang salik ng
produksyon. Dito rin nabibilang ang mga dibidendo na kabayaran sa ari-arian. Ang kita ng
entrepreneur sa kanyang negosyo ay tinatawag na proprietor’s income.
c. Kita ng Kompanya o Korporasyon (KK) - Ang kita na tinanggap ng korporasyon at
pondo na inilalaan upang palawakin ang negosyo.
d. Kita ng Pamahalaan ( KP )- ito ay lahat ng kita na tinanggap ng pamahalaan tulad
ng buwis, mga kinita ng korporasyon na pag-aari ng gobyerno at mga interes sa pagpapautang
ng pamahalaan.
e. Capital Consumption Allowances ( CCA ) – tinatawag na depresyong pondo na
inilalaan para sa pagbili ng bagong makina o gusali kung ang mga ito ay unti-unting nasisira
at naluluma.
f. Indirect Business Tax ( IBT)- Di tuwirang buwis na ipinapataw sa mga produkto o
serbisyo na nilikha matapos ibawas ang anumang subsidy na ibinibigay ng pamahalaan.
➢ Sa isang pamamaraan ng kita, ang pormula ay:
LIMITASYON SA PAGSUKAT NG PAMBANSANG KITA
Ang GNI ay hindi sapat na batayan ng pag-unlad ng ekonomiya ng bansa.Sa pagtantya
ng GNI, hindi naisasamang lahat ang kabuuang halaga ng produkto at serbisyo sa bansa. May
mga produkto o serbisyo na nalilikha na hindi nakukwenta dahil ang mga ito ay hindi
ipinagbabayad ng buwis , mga negosyo na walang record sa ating pamahalaan o sa ibang
ahensya nito. Kabilang dito ay ang mga sumusunod:
- Hindi Pampamilihang Gawain (hal: pag-aalaga ng anak, paghuhugas ng pinggan, at
pagtatanim sa bakanteng lupa sa loob ng bakuran)
- Impormal na Sektor (hal: transaksyon sa black market, ilegal na droga, nakaw na
sasakyan at kagamitan, ilegal na pasugalan, ata iba pa.)
- Externalities o hindi sinasadyang epekto (hal: gastos ng isang planta ng koryente
upang mabawasan ang perwisyo ng polusyon)
➢ Sa ganitong paraan, kapag pinagsama- sama ang lahat makukuha ang halagang 267 M - Kalidad ng buhay
piso.
Ang lahat ng limitasyong ito ay masasabing hindi mainam na sukatan ng kagalingan ng
➢ Ang compensation of employees ay ang sahod ng manggagawa. Ang rent ay kita mula pagkatao ang pambansang kita. Gayunpaman, kahit may limitasyon ang pagsukat ng
sa lupa. Ang interes say mula sa capital. Ang buwis na galing sa kita ng bahay-kalakal ay ang pambansang kita, ipinapakita naman nito ang antas ng pagsulong ng ekonomiya.
corporate income tax.
Gawain 1:
CURRENT/NOMINAL AT REAL/CONSTANT PRICES
Panuto: Isulat sa sagutang papel ang pinakawastong sagot.
Ang GNI ay sinusukat sa pamamagitan ng market value o halaga ng mga produkto at
______1. Ang mga sumusunod ay mga limitasyon sa pagsukat ng pambansang kita. Alin ang
serbisyo sa pamilihan.Nangangahulugan na ang presyo ang batayan sa pagsukat ng GNI.
Ipinapahayag ang GNI sa dalawang paraan, ito ay ang mga sumusunod: hindi kabilang?
• Current o Nominal GNI- ito ay Gross National Income sa kasalukuyang presyo A. Externalities C. Pormal na sektor
- kumakatawan sa kabuuang halaga ng mga natapos na produkto at serbisyong nagawa B. Kalidad ng buhay D. Hindi pampamilihang gawain
sa loob ng isang takdang panahon batay sa kasalukuyang presyo. ______2. Piliin sa mga sumusunod na pahayag ang pinakawasto.
 A. Sinusukat ng Gross National Income ang kabuuang pampamilihang halaga ng lahat ng B. Magiging malakas ang bansa pagdating sa pakikipagkalakalan.
tapos na produkto at serbisyo na ginawa sa loob ng isang takdang panahon sa loob ng isang C. Ito ay repleksyon ng magandang pamumuno sa bansa.
bansa. D. Lahat ay tamang sagot
B. Ang Gross National Income ay tumutukoy sa kabuuang pampamilihang halaga ng mga
produkto at serbisyo na nagawa ng mga mamamayan ng isang bansa.
C. Mga gawain na kabilang sa impormal na sektor ay kasama sa sinusukat ng Gross National Gawain 2: Economic Performance
Product. Panuto: Suriin ang ipinahihiwatig
D. Kita ng mga dayuhan na nagtatrabaho sa Pilipinas ay kabilang sa Gross National Income. ng larawan sa abot ng iyong
______3. Si Mr. Takumi ay isang Japanese National, na mayroong malaking negosyo sa makakaya. Matapos ang pagsusuri,
Pilipinas. Saang Gross Domestic Product isasama ang kaniyang kinita? ay sagutan ang mga tanong sa ibaba.
A. China at Pilipinas dahil parehong dito nagmula ang kanyang kita.
Pamprosesong Tanong:
B. Pilipinas dahil nandito ang kanyang negosyo at kumikita siya dito.
1. Batay sa larawan ano ang
C. Japan dahil mamamayan siya nito.
kalagayan ng pambansang
D. Wala sa nabanggit. ekonomiya sa kasalukuyan?
______4. Ito ay napapaloob ang mga gastos ng mga mamamayan tulad ng pagkain, damit, 2. Sa iyong palagay, ang ang mga
paglilibang, serbisyo ng manggugupit ng buhok, atiba pa. Lahat ng gastusin ng mga gastusin ng ginamit na panukat upang matukoy
mga mamamayan ay kasama rito. ang kalgayan ng ekonomiya?
A. Gastusin Personal C. Gastusin ng pamahalaan 3. Paaano nakaapekto ang pandemya
B. Gastusin ng namumuhunan D. Statistical discrepancy sa kalagayan ng ating ekonomiya?
______5. Ang anumang kakulangan o kalabisan sa pagkuwenta na hindi malaman kung saan
ibibilang. Ito ay nagaganap sapagkat mga transaksiyon hindi sapat ang mapagkukunan ng datos
o impormasyon.
A. Gastusin Personal C. Gastusin ng pamahalaan
B. Gastusin ng namumuhunan D. Statistical discrepancy
Gawain 3: One month expenses
______6. Ang kita ng ____________ ay kabayaran na tinatanggap ng mga tao na hindi
Panuto: Tanungin ang mga
matatawag na sahod o sweldo at kabilang din dito ang mga dibidendo na kabayaran sa ari-arian.
magulang tungkol sa kinikita at
A. Kompanya o korporasyon C. Empleyado
gastusin sa loob ng isang buwan.
B. Entrepreneur at ng mga ari-arian D. Pamahalaan
Isulat sa talaan at sagutin ang mga
______7. Alin sa mga sumusunod na pahayag ang pinakawasto?
sumusunod na katanungan. Isulat ito
A. Ang kita ng mga dayuhang namamasukan sa Pilipinas ay kabilang sa Gross National
sa inyong sagutang papel.
Income nito.
B. Ang gawaing nagmula sa impormal na sektor ay kabilang sa pagsukat ng Gross National Pinagmumulan ng Kita Kita
Income. Suweldo
C. Ang mga produktong segunda mano ay kabilang sa pagsukat ng Gross National Income.
Iba pang kita (Pagtitinda/negosyo)
D. Ang halaga ng tapos na produkto at paglilingkod lamang ang isinasama sa Gross National
Income. Kabuuang Kita
______8. Aling sukatang pang ekonomiya ang kumakatawan sa kontribusyon ng mamamayang Mga Gastusin sa Isang buwan Halaga
Pilipino na nagtatrabaho sa ibang bansa. 1. Pagkain
A. National Income C. Personal Income 2. Pamasahe
B. Gross Domestic Product D. Gross National Product
3. Ilaw
______9. Kung ang GNP ay sumusukat sa kabuuang produksiyon na nagawa ng isang bansa sa
loob ng isang taon, ano naman ang GDP? 4. Tubig
A. Pagsukat sa paglago ng ekonomiya 5. Gastusin sa pag-aaral
B. Halaga ng produkto na ginawa sa loob ng bansa 6. Pambili ng iba pang pangangailangan (katulad
C. Malaking Per Capita Income ng bawat tao ng Damit, sapatos, tsinelas at iba pa…)
D. Mabilis na paglaki ng populasyon. Kabuuang Gastusin
______10. Bakit mahalagang masukat ang performance ng ekonomiya ng bansa?
A. Makikilala ang bansa sa pagkakaroon ng magandang pamamalakad ng ekonomiya. Pamprosesong Tanong:
1. Magkano ang kabuuang kita ng iyong mga magulang sa loob ng isang buwan? At ilan ang kabuuang _____________________________________________________________________________
gastusin ng inyong pamilya sa loob ng isang buwan? ____________________________________________________________________________.
2. May natira ba sa kabuuang kita ng iyong magulang kung ibabawas ang gastusin? Magkano?
3. Ano ang masasabi mo sa kita at gastusin ng inyong pamilya? Sapat ba ang kinikita ng inyong mga ………Sagutan din ang TAYAHIN sa sagutang papel na matatagpuan sa
magulang sa gastusin ng inyong pamilya?
4. Sa iyong palagay, anu-anong mga pinagkakagastusan ng inyong pamilya ang di naman masyadong module (pahina 11-13)…
mahalaga o kaya ay dapat palitan o bawasan?
5. Bilang isang mag-aaral, paano ka makakatulong o makapag-aambag sa gastusin ng inyong mga
magulang?
WEEKLY WRITTEN and PERFORMANCE TASKS:
Gawain 4:
Panuto: Tukuyin at ilagay ang angkop na pamamaraan sa pagsukat ng pambansang kita napapabilang ang ARGUMENTATION
bawat aytem. Expenditure Approach, Industrial Origin Approach at Income Approach
_____________________1. Panlabas na Sektor
Proseso ng Aktibiti:
_____________________2. Subsidya 1. Papangkatin ng guro ang mga mag-aaral. (Iaanounce sa GC kung saang pangkat
_____________________3. Sahod ng Manggagawa kabilang ang bawat isa.)
_____________________4. Sektor ng Agrikultura 2. Bawat pangkat ay gagawa ng kani-kanilang Group Chat sa Messenger. (I-aadd ang bawat
_____________________5. Sambahayan miyembro.) Ito ay magsisilbing daan upang makapagpalitan ng ideya at mabuo ang
_____________________6. Sekor ng Industriya argumentation board sa ibaba.
_____________________7. Depresasyon 3. Mga Bahagi ng Argumentation Board:
_____________________8. Gastusin ng Pamahalaan
 Guiding Question – Isang pangungusap sa anyong patanong na kailangang talakayin
_____________________9. Panlabas na sektor
_____________________10. Net operating surplus at bigyang kasagutan ng mga mag-aaral.
 Claim- Isang pahayag tungkol sa solusyon, konklusyon o posisyon sa tanong. (Ano sa
Gawain 5: Panuto: Sagutin ang katanungan sa ibaba, sa pamamagitan ng Pagsulat ng talata na binubuo ng tingin mo ang sagot sa guiding question?)
5-6 na pangungusap. Isulat ito sa sagutang papel.  Evidence- Mga pahayag na binubuo ng mga impormasyon na magpapatotoo sa iyong
“CLAIM”. (Sumusuporta sa “CLAIM”na alinsunod sa siyentipikong pag-aaral; may
Sa iyong palagay, ano ang naiaambag ng iyong pamilya sa pambansang produksiyon ng bansa? Bakit ito reference)
mahalaga tungo sa pambansang pagsulong ng ekonomiya?
 Reasoning- Pahayag na nagpapatotoo sa “Claim” at nagpapaliwanag kung ang mga
nakalatag(nakasulat) na ebidensya ay sumusuporta o hindi sa “claim”.
Gawain 6: CHECKLISTS O TALAAN Sa NATUTUNAN
Panuto: Lagyan ng tsek ang tapat ng kahon sa bawat aytem base sa pansariling pagtataya. Pagkatapos ay 4. Kopyahin ang Argumentation Board sa short bond paper at siguraduhing masagutan ang
sagutin ang tanong sa ibaba. lahat ng bahagi nito.
Aytem Natutuhan Di-Gaanong Hindi
Natutuhan Natutuhan - Iclick o i-search ang link sa ibaba upang makita ang datos ng galaw ng ekonomiya ng
1. Pagkakaiba ng GNI at GDP pilipinas sa paglipas ng panahon, na makatutulong sa iyo sa pagsagot ng katanungan
2. Mga paraan sa pagsukat ng GNI at sa ating Argumentation Board.
GDP
3. Kahalagahan ng pagsukat sa
economic performace
4. Naisasabuhay at nagamit sa pang-
araw-araw na pamumuhay

Mga Tanong:

1. Sa iyong palagay, anong klaseng aktibiti ang makatutulong sa iyo upang maunawaaan ang
paksa? __________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
2. Paano mo maiuugnay ang iyong natutunan sa paksa, sa iyong pang-araw- araw na
pamumuhay?______________________________________________________
 - Maaring magexplore sa cite sa ibaba upang makakalap ng mga datos na kailangan.
Pinagkunan: World Bank
Pagpaplano (Planning)- Sagutan BAGO gawin ang aktibiti.
1. Ano ang katangian ng gawain?
2. Ano ang aking layunin?
3. Anong uri ng impormasyon at estratehiya ang kailangan ko?
4. Gaano karaming orsas at mapagkukunan ang kakailanganin ko?

Pagsubaybay (Monitoring)- Sagutan HABANG ginagawa ang aktibiti.

1. Mayroon ba akong malinaw na pag-unawa sa aking ginagawa?
2. May katuturan ba ang gawain?
3. Naabot ko ba ang aking mga layunin?
4. Kailangan ko bang gumawa ng mga pagbabago?

Pagsusuri (Evaluating)- Sagutan PAGKATAPOS gawin ang aktibiti.

1. Naabot ko na ba ang aking layunin?
2. Ano ang naging maayos?
3. Ano ang hindi gumana?
4. Gagawin ko ba ang mga bagay na naiiba sa susunod?

- https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.KD.ZG?
contextual=default&end=2020&locations=PH&start=1960&type=shaded&view=chart

Argumentation Board
Guiding Question:
May nagaganap bang pag-unlad o pagsulong sa ekonomiya ng bansang pilipinas?
Claim:

Evidence: Reasoning:

5. Sagutan ang mga sumusunod na katanungan sa ibaba. Isulat ito sa short bond paper.
(Maaaring pag-usapan/talakayin din sa Group Chat ang naging kasagutan at obserbasyon ng
bawat miyembro sa pagsasagawa ng aktibiti.)