ARALIN 2: PAMBANSANG KITA d.
Gastusin ng panlabas na sektor (X – M) –
PAMBANSANG KITA
Kabuuang halaga ng mga tinatanggap na kita ng
mga sektor ng ekonomiya
GROSS NATIONAL INCOME (GNI) o GNP
Ito ay sumusukat sa kabuuang halaga ng mga
produkto at serbisyong nagawa ng mga mamamayan ng
isang bansa maging saan mang bahagi ng mundo ito ginawa
sa isang takdang panahon.
(Sino ang gumawa ng produkto)
Hal. Pilipino na nagtatrabaho bilang OFW sa Kuwait, US o
gawa ng mga Pilipino.
Ang halaga ng mga tapos o nabuong produkto at serbisyo
lamang ang isinasama sa pagkuwenta ng Gross National
Income
GROSS DOMESTIC PRODUCT (GDP)
Ito ay halaga ng kabuuang produkto at serbisyong ginagawa
sa loob ng isang bansa, na hindi tinitingnan ang
pagkamamamayan sa isang takdang panahon.
(Saan ginagawa ang produkto)
Hal. Mga produktong gawa dito sa Pilipinas kasama na ang
mga gawa ng ibang lahi (Chinese, Amerikano at iba pa)
Economic Performance
 Tumutukoy sa pangkalahatang kalagayan ng mga
gawaing pang-ekonomiya ng bansa.
 Pangunahing layunin ng ekonomiya ang pagtugon
sa mga pangangailangan ng mga tao sa bansa.
 Nasusukat ang economic performance sa
pamamagitan ng GNI at GDP.
PAGKAKAIBA NG GNP AT GDP
Ang pagkakaiba ng GNP at GDP ay ang pagbibigay
kahulugan sa mga letra nito.
Hal. Kita ng mga OFW na nagtatrabaho sa Singapore ay
ibinibilang sa Gross Domestic Product ng bansang
Singapore ngunit hindi kabilang sa Gross National Income
ng bansang ito. Sa halip, ang kinita ng mga naturang OFW
ay binibilang sa Gross National Income ng bansang
Pilipinas.
GNP o GNI – Gawa Ng mga Pilipino
GDP – Gawa Dito sa Pilipinas
3 Paraan sa Pagsukat ng GNI/GNP
1. Paraan batay sa Gastos / EXPENDITURE
APPROACH
Ang Pambansang Ekonomiya ay binubuo ng 4 na sektor:
sambahayan, bahay-kalakal, pamahalaan at panlabas na
sektor. Ang pinagkakagastusan ng bawat sektor ay:
a. Gastusing Personal (C ) - gastos ng mamamayan
tulad ng pagkain, damit, paglilibang, haircut at iba
pa
b. Gastusin ng mga namumuhunan (I) gastos ng
bahay-kalakal tulad ng mga gamit sa opisina, hilaw
na materyales sa produksiyon, sahod at iba pa
c. Gastusin ng Pamahalaan (G) – gastusin ng
pamahalaan sa pagsasagawa ng mga proyektong
panlipunan
makukuha ito kung ibabawa ang iniluluwas o
export sa inaangkat o import
e. Statistical Discrepancy (SD) – ang anumang
kalabisan sa pagkuwenta na hindi malaman kung
saan ibibilang
f. Net Factor Income from Abroad (NFIFA) –
tinatawag din na Net Primary Income. Makukuha ito
kapag ibinawas ang gastos ng mga mamamayang
nasa ibang bansa sa gastos ng mga dayunang nasa
loob ng bansa.
Formula sa pagkwenta ng GNI gamit ang expenditure
approach
GNI = C + I + G + (X-M) + SD + NFIFA
NET FACTOR INCOME FROM ABROAD
Kita ng Pambansang ekonomiya mula sa mga salik ng
produksyon na nasa ibang bansa-pambayad utang sa
dayuhang ekonomiya para sa angkat na mga salik ng
produksyon.
NET FACTOR INCOME FROM ABROAD
1. INFLOW
Mga salik ng produksyon na iniluluwas sa mga
dayuhang ekonomiya kung saan kumikita ang
pambansang ekonomiya.
2. OUTFLOW
Mga salik ng produksyon na inaangkat mula sa mga
dayuhang ekonomiya.
Sangay ng Pamahalaan na Nagsusuri sa Pambansang
Kita
Ang National Economic Development Authority
(NEDA) ay ang opisyal na tagalabas ng tala ng
pambansang kita. Isang sangay ng NEDA ay ang
National Statistics Coordination Board (NSCB) ang
may tungkulin na magtala ng National Income
Accounts. (GDP AT GNP).
2. Paraan Batay sa Pinagmulang Industriya /
INDUSTRIAL ORIGIN o VALUE ADDED
APPROACH
Masusukat ang GDP ng bansa kung pagsasamahin ang
kabuuang halaga ng produksiyon ng mga pangunahing
industriya ng bansa. Kinapapalooban ito ng sektor ng
Agrikultura, Industriya, at Serbisyo.
Sa kabilang banda, kung isasama ang Net Factor
Income From Abroad o Net Primary Income sa
kompyutasyon, masusukat dito ang Gross National Income
ng bansa.
Formula sa pagkwenta ng GNI gamit ang Industrial Origin
Approach
GNI = Agrikultura + Industriya + Serbisyo + IFA
3. Paraan Batay sa Kita (INCOME APPROACH)
a. Sahod ng mga Manggagawa – sahod na
ibinabayad sa sambahayan mula sa mga
bahay-kalakal at pamahalaan
b. Net Operating Surplus – tinubo ng mga
korporasyong pribado at pag-aari at
pinatatakbo ng pamahalaan at iba pang mga
negosyo
 c. Depresasyon – pagbaba ng halaga ng Growth Rate
yamang pisikal bunga ng pagkaluma bunga ng Sumusukat kung ilang bahagdan ang naging pag-
tuloy2x na paggamit paglipas ng panahon angat ng ekonomiya kumpara sa nagdaang taon

d. Di-tuwirang buwis – Subsidiya GNI sa kasalukuyang taon – GNI sa nakaraang taon

 Di-tuwirang buwis – kabilang dito ang sales Growth Rate --------------------------------------------------------------------------x 100
tax, custom duties, lisensiya at iba pa
GNI sa nakaraang taon
 Subsidiya – salaping binabalikat at
binabayaran ng pamahalaan nang hindi
tumatanggap ng kapalit na produkto o
Taon Current / Growth Real / Growth
serbisyo.
Nominal Rate ng Constant Rate
GNI nomina Prices
Halimbawa: pag-ako ng pamahalaan sa ilang bahagi ng
l GNI GNI
bayarin ng mga sumasakay sa LRT.
2006 7,883,088 - 5,911,313 -
2007 8,634,132 9.53% 6,276,013 6.17%
Formula sa pagkwenta ng GNI gamit ang Income
Approach 2008 9,776,185 13.28% 6,590,009 5.00%
2009 10,652,466 8.96% 6,988,767 6.05%
GNI = NI + (IT-S) + DA 2010 11,996,077 12.61% 7,561,386 8.19%

Current o Nominal GNI Hal. 11,996,077 – 10,652,466 = 1,343,611

Kumakatawan sa kabuuang halaga ng mga natapos 10,652,466
na produkto at serbisyong nagawa sa loob ng isang takdang
panahon batay sa kasalukuyang presyo 1,343,611
Growth Rate = ---------------- x 100 = 12.61%
Real GNI 10,652,466
Kumakatawan sa kabuuang halaga ng mga tapos
na produkto at serbisyong ginawa sa loob ng isang takdang
panahon batay sa nakaraang presyo o sa pamamagitan ng Income per Capita
paggamit ng batayang taon o base year
Sinusukat ang kalagayang pangkabuhayan ng mga
Price Index mamamayan. Tinataya rin nito kung sasapat ang
Sumusukat sa average na pagbabago ng presyo ng kabuuang halaga ng produksiyon ng bansa upang
mga produkto at serbisyo tustusan ang pangangailangan ng mga mamamayan
nito.
Current / Price Real /
Taon Nominal Index Constant LIMITASYON SA PAGSUKAT NG PAMBANSANG KITA
GNI Prices
GNI 1. Hindi pampamilihang gawain
2006 7,883,088 133.36 5,911,133 Produkto at serbisyo binuo ng mga tao para sa
2007 8,634,132 137.57 6,276,172 sariling kapakinabangan tulad ng pag-aalaga ng anak,
paghuhugas ng pinggan at pagtatanim sa bakanteng lupa sa
2008 9,776,185 148.35 6,590,009
loob ng bakuran.
2009 10,652,466 152.42 6,988,889
2010 11,996,077 158.65 7,561,386
2. Impormal na Sektor
Halaga ng produksiyon at kita na hindi naiuulat sa
Sa pagkuha ng Price Index
pamahalaan tulad ng transaksiyon sa black market,
pamilihan ng illegal na droga, nakaw na sasakyan at
Price Index = Current / Nominal GNI kagamitan at illegal na pasugalan. Kasali din dito ang
Real / Constant Prices GNI pagbebenta ng kagamitang segunda-mano, upa sa mga
nagtatapon ng basura, paglalako ng paninda sa kalsada,
nagkukumpuni ng maga sirang kagamitan, pagbebenta ng
Ex. 133.36 = 7,883,088 saging sa bangketa at iba pa.
5,911,133
3. Externalities o hindi sinasadyang epekto
Sa pagkuha ng Real GNI
Mga hindi sinasadyang epekto ng externalities
Real GNI = Price Index base year katulad ng gastos ng isang planta ng kuryente upang
-------------------- x Current GNI mabawasan ang perwisyo ng polusyon.
Price Index current year
4. Kalidad ng Buhay

Ex. 6,988,889 = 100 Maraming bagay na hindi kabilang sa pagsukat ng

------------- x 10, 652, 466 pambansang kita ay nakatutulong sa pagbuti ng pamumuhay
152.42 ng tao tulad ng malinis na kapaligiran, mahabang oras ng
pahinga at malusog na pamumuhay. Sinusukat ng
Base year – palaging 100 (default)
pambansang kita ang kabuuang ekonomiya ngunit hindi ang
kalidad ng buhay ng tao.