Hidrokarburet

Hidrokarburet bjn pjes n grupin e kimis organike , dhe jan komponime t prbra prej dy
komponentave kryesor karbonit dhe hidrogjenit. Hidrokarburet jan burime t rndsishme n
ushqimin e njeriut si prbrje e frutave , karots n prbrjen e vajit t bimve t larta, po ashtu
gjenden edhe n prbrjen e nafts, gazi nntoksor. Hidrokarburet jan t ndara n hidrokarbure
aciklike dhe hidrokrbure ciklike.
Hidrokarburet Aciklike
Hidrokarburet aciklike ndryshe quhen alimfatike dhe jan t ndara n dy grupe: Hidrokarbure t
ngopura dhe hidrokarbure t pangopura.

1. Hidrokarburet e ngopura ndryshe quhen Alkant dhe kan karakteristik lidhjen njfishe
( C-C ) t cilat gjat emrtimit marrin prapashtesn AN dhe kan formul t
prgjithshme CnHn+.

2. Hidrokarburet e pangopura ndahen n Alkent dhe Alkint. Alkent si karakteristik e kan

lidhjen dyfishe ( C=C ) dhe gjat emrtimit marrin papashtesn EN dhe kan formul t
prgjithshme CnHn. Alkint kan karakteristik lidhjen trefishe ( CC ) gjat emrtimit
marrin prapashtesn IN kan formul t prgjithshme CnHn-.
Hidrokarburet Ciklike
Hidrokarburet Ciklike ndryshe quhen aromatike ndahen n dy grupe: Cikloalkan dhe Cikloalken

1. Cikloalkant emrtohen nse emrit t alkanit i shtohet

parashtesa CIKLO d.m.th. Ciklo+Alkan=Cikloalkan psh. ( ciklopropan CH ) dhe kan
formul t prgjithshme CnHn ku n3.

2. Cikloalkent emrtohen nse emrit t alkenit i shtohet

parashtesa CIKLO d.m.th. Ciklo+Alken=Cikloalken psh. ( ciklopenten CH ) dhe kan
formul t prgjithshme CnHn- ku n3.

3. Vetite
Shembuj t hidrokarbureve dhe variacioneve t tyre
numrat e
Alkant Alkent Alkint Cikloalkant Alkadient
atomeve t karbonit
1 Metani
2 Etani Eteni Etini
3 Propani Propeni Propini Ciklopropani Aleni
Butan Cyclobutani
4 Buteni Butini Butadieni
Izobutani Metilciklopropani
Pentani Ciklopentani
Pentadieni
5 Izopentane Penteni Pentini Metilciklobutani
Izopreni
Neopentani Etilciklopentani
6 Heksani Hekseni Heksini Cyclohexane Heksadieni
Metilciklopentani
Ethylcyclobutane
 Propilciklopropani
Cikloheptank
7 Heptani Hepteni Heptini Heptadieni
Metilcikloheksani
8 Octani Octeni Octini Ciklooctani Octadieni
9 Nonani Noneni Nonini Cyclononane Nonadieni
10 Decani Deceni Decini Ciklodecani Dekadieni

Pftimi
a)Prftimi i alkaneve me an t sintezs s Vurcit C3H6+H2O=C2H6+COH2 b)Gatitja e alkaneve n
laborator

Prdorimi
Hidrokarburet jan nj nga burimet m t rndsishme energjitike t toks. Mbizotrues t
prdorimit t hidrokarbureve sht si nj burim i djegshm i karburantit. N formn e tyre t ngurt,
hidrokarburet marrin formn e asfaltit. Metani dhe etani jan n gjndje t gazt n temperaturat
normale dhe nuk mund t jet i lngshm nga presioni i vetm. Propani sht megjithat lng i
leht, dhe ekziston m s shumti si nj lng. Butan sht lng i leht. Pentani sht i lngshm n
temperaturn normale, q zakonisht prdoret n kimi dhe industri si nj lnd gati pa er t
fuqishme. Heksani sht gjithashtu sht nj jo-polar, jo-aromatik, trets, si dhe nj pjes e
rndsishme e zakonshme benzin. Heksani dhe oktanit - alkant, alkent dhe cikloalkant
izomerik jan komponentt kryesor t benzins, nafts, dhe przierje trets industriale.
Diegia e karburantve
Hidrokarburet aktualisht jan burimi kryesor i bots s energjis elektrike dhe ngrohjes burimeve (si
pr shembull n shtpi pr ngrohje) pr shkak t energjis s prodhuar duke djegur. Shpesh kjo
energji sht prdorur si drejtprdrejt n ngrohjen si ngrohs n shtpi, t cilat i prdorin ose t
nafts apo gazit natyror. Diegia e hidrokarbureve sht prdorur pr t ngrohur uj, e cila pastaj
sht qarkulluar. Nj parim i ngjashm sht prdorur pr t krijuar energji elektrike n
termocentralet. Metani lironvetm nj dioksid karboni (CO2) pr dy Molekulat e ujit ( H2O ).
Veti karakteristike t hidrokarbureve jan q ata prodhojn avull, dioksid karboni dhe nxehtsi gjat
djegies dhe se duhet oksigjen q djegia t ndodh. Hidrokarburi m i thjesht, metani, digjet kshtu:
CH4 + 2 O2 2 H2O + CO2 + Energji
Nj tjetr shembull sht propani:
C3H8 + 5 O2 4 H2O + 3 CO2 + Energji
Djegia e hidrokarbureve sht nj shembull i nj reaksioni kimik ekzotermik