FAKULTETI I SHKENCAVE MJEKSORE

FAKULTETI I FARMACIS
*REZONANCA*
PRISHTIN

METABOLIZMI
METABOLIZMI I KARBOHIDRATEVE

PRUSHTIN, Janare 2014

 I. METABOLIZMI
1. Mekanizmi rregullues i metabolizmit

Metabolizmi paraqet shkembimin e materjeve dhe enrgjise.

Energjia ne procesin e metabolizmit humbet-lirohet dhe

fitohet si produkt i substancave te cilat hyjne dhe dalin nga
organizmi.

Metabolizmi kryeht me ane te rekasioneve kimike ne qelizat

e organizmit nen veprimin katolitik te enzimeve.
 Katabolizmi
i Proteinave, karbohidrateve, Lipideve
Proteinat Karbohidratet Lipidet
Glikoliza
D-glukoza
Aminoacidet ATP
Piruvati Acidet yndyrore
-oksidimi
+ Ketoacidet AcetylCoA
NH4
[H] ATP

Urea [H] ATP

CO2 , H2 O ATP
 I. METABOLIZMI

Metabolizmi kryhet ne disa etapa:

Proceset e tretjes dhe thithjes
Proceset e e metabolizmit intermediar
Proceset e jashteqitjes.

Keto etapa zhvilohen qe nga momenti i futjes se substancave fillestare,

glucideve, lipideve te cilat metabolizohen e deri te substancat
perfundimtare te metabolizmit si CO2, H20, urea, acidi urik etj.

Gjith ky proces kalon neper shum rruge te shendrimeve kimike. Studimi

i ketyre rrugeve behet me qellim te diagnostifikimit, percjelljes se
mjekimit etj.
 I. METABOLIZMI
Produktet eleminohen nepermjet:
Veshkave
Mushkrive
Lekures
Zorreve
Aktivizimi i substancave metabolike ne organizem behet
nepermjet formave te fosforiluara dhe formimit te
derivateve te kohenzimit te acilimit HS-KoA.
METABOLIZMI I KARBOHIDRATEVE
Karbohidratet-glucidet jane komponime
organike shum te perhapura ne boten e gjall.
Sebashku me proteinat lipidet dhe acidet
nukleike paraqesin komponimet themelore te
qelizave.
Ne perberjen e karbohidrateve marrin pjese:
C,H,O,etj.
 STRUKTURA KIMIKE

Sipas struktures kimike:

1. Monosakaride,1 molekul
2. Oligosakaride, (2-6 mol.te monosakarideve)

3. Polisakaride, me teper se 6 molekula te

monosakarideve
 Monosakaride Oligosakaride(2-6 mol.te
monosakarideve)
a. Heksozat
Disakaride
GLUKOZA SAKAROZA
FRUKTOZA MALTOZA
GALAKTOZA LAKTOZA
MANOZA CELOBIOZA
Trisaharide-Glikozil saharoza

b.Pentozat Polosakaride
RIBOZA GLIKOGJENI
KSILOZA AMIDONI
ARBINOZA CELULOZA
Struktura e Glikogjenit

CH 2OH CH 2OH
6 6

H OH H O
OH H 1 4
OH H 1
HO
O
H HO
H OH
O lidhje 1,6
lidhje 1,4
CH 2OH CH 2
6
6

H OH H O H
OH H 1 4 OH H
1
HO OH
O
H OH H OH
 Karbohidratet
Kane nje karbon asimetrik C (numer 2)
Ka dy izomer -D dhe L.

CHO CHO
H C OH HO CH
H2C OH H2C OH
D-glyceraldehyde L-glyceraldehyde
 ATP

NH2
N
N
O O O N
O N
O P O P OP O

O O O
OH OH
PERMBAJTJA E USHQIMEVE DHE NEVOJAT DITORE TE
ORGANIZMIT

Permbajtja e ushqimit:
Orizi 76%
Buka e grurit 48%
Misri 68%
Patate 20%
Ne moll 12-15%

Njeriut i nevoiten 400-600g glucide ne dite

METABOLIZMI I KARBOHIDRATEVE
Tretja e glucideve ne traktin digjestiv nen veprimin
e enzimeve te klases se hidrolazave(oligo dhe
polisakaridet). Monosakaridet organizmi i pranon ne
forme te pandryshuar.

Ne goje glukogjeni, amidoni dhe oligosakaridet-

zberthehen nen veprimin e amilazave(ptialines) te
pshtymes
 METABOLIZMI I KARBOHIDRATEVE

Goja(-amilaza-ptialina)

Lukth(mungojne enzimet e zberthimit te karbohidrateve)

Zorre(amilaza pankreatike dhe amilaza intestinale-jane

enzimet specifike per lidhjet -1,4 glikozide dhe -1,6
glikozide

Duodenum(bikarbonatet(Na)-neutralizojn HCl-lirohet CO2 qe

ndihmon perzierjen-peristaltiken.
METABOLIZMI I KARBOHIDRATEVE
1.Ne duodenum amidoni dhe glikogjeni zberthehen ne
disakaride dhe maltoze
Maltoza nen veprimin e maltazes zberhtehet ne -D-
glukoz

2. Ne duodenum:
a. Sakaroza nen veprimin e sakarazes zberthehet ne
glukoz dhe fruktoze
b. Laktoza nen veprimin e laktazes zberthehet ne
glikoze dhe galaktoze
 METABOLIZMI I KARBOHIDRATEVE
Celuloza ne goje nuk peson asnje ndryshim(vetem nen
veprimine celulazes qe e prodhojne mikroorganizmata)

Celuloza ne organizem rolin e vete e luane si stimulues

mekanik i peristaltikes se zoreve.
 METABOLIZMI I KARBOHIDRATEVE
Thithja e glucideve
Glucidet nga zoret resorbohen nepermjet te vilave intestinale dhe
kalojne ne gjak dhe nepermjet te sistemit portal arrijne ne melci ku
behet edhe deponimi ne forme te glikogjenit.

Melcia eshte rregullues neurohumoral per ruajtjen e glukozes.

Glucidet melcia i shfytezon per keto qellime:

1.per nevojat e veta energjetike
2.simbas nevojes i percill ne inde
3. i depoziton dhe ne raste nevoje e shfrytezon si burim i glukozes.
 METABOLIZMI
I KARBOHIDRATEVE

Ndahet ne:
1. Glikoliz-ox. e Glukozes(glikogjenit) deri ne
Piruvat dhe Laktat
2. Glikogjenez - sintezen e glikogjenit nga
glikoza
3. Glikogjenoliz-ndarjen e glikogjenit:

Ne melci:deri ne glukoz

Ne muskuj: deri ne Piruvat dhe Laktat

4. Oksidimin e Piruvatit ne acetil CoA
(Cikli i Krebsit)
5. Ciklin Pentozik-formimin e pentozave te
cilat kthehen prap ne heksoza(glukoz,
fruktoz).
6. Glukoneogjenez-krijimi e glikozes ose
glikogjenit nga burimet qe nuk jan
karbohidrate:
aminoacidet glikogjenike,
laktati ,
gliceroli dhe
propionati.