Professional Documents
Culture Documents
pl
(V 5 100)
Rys. 1.
Generator elektrostatyczny Van de Graaffa (podobnie jak cyklotron, generator
kaskadowy Cockcrofta) suy w technice do wytwarzania niezwykle wysokich napi rzdu
kilku MV. Napicia te potrzebne s do nadawania duych prdkoci pociskom nukleonowym
rozbijajcym jdra atomowe.
Urzdzenie stanowi gigantyczn maszyn elektrostatyczn. Budowa generatora
przedstawia si nastpujc: wewntrz pustej kolumny, wykonanej z materiau izolacyjnego,
biegnie pas jedwabny midzy dwoma waami, z ktrych jeden znajduje si u dou kolumny, a
drugi u gry wewntrz olbrzymiej metalowej kuli. W dolnej czci kolumny jest umieszczone
rdo wysokiego napicia rzdu 104 V (np. transformator i prostownik). Z nieuziemionego
bieguna tego rda prdu wypywaj adunki np. ujemne i osadzaj si na pasie, ktry
przenosi je ku grze do kuli. Tam gromadz si na licznych kolcach, ktre s poczone z
kul. Kula zatem aduje si adunkiem jednego znaku, a pas pozbawiony adunkw biegnie
dalej ku doowi po nowe adunki. Czsto stosuje si osadzon na ssiedniej kolumnie drug
kul, na ktrej zbieraj si adunki o znaku przeciwnym. Midzy kulami powstaje napicie
rzdu kilku milionw woltw.
Przyrzd pod nazw generator Van de Graaffa jest uproszczonym modelem
dziaajcym opisanego wyej urzdzenia.
Na metalowej, prostopadociennej podstawie (1) s umocowane za pomoc
wspornikw (2) pleksiglasowe supki (3). Midzy supkami na dwch stalowych rolkach (4)
-1-
Pracownia Dydaktyki Fizyki i Astronomii, Uniwersytet Szczeciski www.dydaktyka.fizyka.szc.pl
jest nacignita gumowa tama (5) z regulacj nacigu przy pomocy 2 nakrtek
umieszczonych we wspornikach. Osie rolek (w celu zmniejszenia tarcia) obracaj si w
oyskach, ktrych oprawy s umocowane we wspornikach za porednictwem nakrtek
zaciskowych (6). W dolnej czci przyrzdu jest przymocowany do wspornikw grzebie
dolny (7) w ksztacie paska z blachy aluminiowej o zbkowanej krawdzi, za w grnej czci
pasa znajduje si grzebie grny do zbierania adunkw elektrycznych. W podstawie
przyrzdu jest zmontowany silnik elektryczny 32 W, 220 V. Przyrzd ma kopu (8) z sita
tkanego, ktr mona ustawi na supkach przy pomocy wspornikw. W skad wyposaenia
przyrzdu wchodzi konduktor stokowy (9) na prcie z otworem do wkadania wtyczki
przewodu uziemiajcego.
Rys. 2.
adunek ujemny powstajcy skutkiem tarcia lewej czci pasa o doln rolk jest
przenoszony w czasie ruchu obrotowego pasa do grzebienia grnego G1, skd przechodzi na
powierzchni kuli przyrzdu. Grzebie dolny G2 suy do odprowadzania adunkw z prawej
czci pasa.
-2-
Pracownia Dydaktyki Fizyki i Astronomii, Uniwersytet Szczeciski www.dydaktyka.fizyka.szc.pl
Rys.3.
-3-
Pracownia Dydaktyki Fizyki i Astronomii, Uniwersytet Szczeciski www.dydaktyka.fizyka.szc.pl
Moc generatora
Przykady dowiadcze:
-4-
Pracownia Dydaktyki Fizyki i Astronomii, Uniwersytet Szczeciski www.dydaktyka.fizyka.szc.pl
BIOFIZ
ZJEDNOCZENIE PRZEMYSU POMOCY NAUKOWYCH I ZAOPATRZENIA SZK WARSZAWA
Generator Van de Graaffa wraz z instrukcj zosta zatwierdzony przez Ministerstwo Owiaty pismem nr PO4-
1683/57 z dnia 23.07.1957 roku do uytku szkolnego.
Nr katalogowy: V 5-100
Produkowano: Fabryka Pomocy Naukowych w Poznaniu
-5-