Si Dr. Luis P. Gatmaitan ay isang doktor at manunulat ng akdang pambata.

Siya
ay lumaki sa Talavera, Nueva Ecija. Ang ilan sa napakarami niyang akdang
pambata ay isinalin na sa Nihonggo, Thai, Mandarin, at Bahasa Indonesia. Dati
siyang tagapangulo ng Philippine Board on Books for Young People (PBBY).

Kilala sa palayaw na Tito Dok, siya ay isa ring host sa lingguhang torytelling
program sa radyo, Ang kanyang mga akda ay binigyang-pagkilala
na ng International Board on Books for Young People, Manila Critics Circle,
Catholic Mass Media Awards, Gawad Dangal ng Wikang Filipino, at ng Reading
Association of the Philippines. Isa rin siya sa mga ginawaran ng Outstanding
Young Men of the Philippines (TOYM) Award. Ilang ulit na siyang nananalo
ng Don Carlos Palanca Memorial Awards (2005).

Sandosenang Sapatos
Sapatero si Tatay. Kilalang-kilala ang mga likha niyang sapatos dito sa aming
bayan. Marami ang pumupunta sa amin para magpasadya. Ayon sa mga sabi-
sabi, tatalunin pa raw ng mga sapatos ni Tatay ang mga sapatos na gawang-
Marikina. Matibay, pulido, at malikhain ang mga disenyo ng kanyang mga
sapatos.

Paano mo ba naiisip ang ganyang istilo? Kay ganda!

Siguro, dinadalaw ka ng musa ng mga sapatos at suwelas.

Parang may madyik ang iyong kamay!

Sa lahat ng papuri, matipid na ngingiti lamang si Tatay. Tahimik na tao si Tatay.

Bihirang magsalita.
Lumaki akong kapiling ang mga sapatos na gawa ni Tatay. Madalas ay
kinaiinggitan ako ng mga kalaro at kaklase ko. Buti raw at sapatero ang Tatay
ko. Lagi tuloy bago ang sapatos ko kapag pasukan, kapag pasko, kapag bertdey
ko, o kung nakatanggap ako ng honors sa klase. Ginagawan pa niya ako ng
ekstrang sapatos kapag may mga tira-tirang balat at tela.

Buti ka pa Karina, laging bago ang sapatos mo. Ako, lagi na lang pamana ng
ate ko. Sa kin napupunta lahat ng pinagkaliitan nya, himutok ng isang
kaklase.

Nasa Grade II na ako nang muling magbuntis si Nanay. Kay tagal naming
hinintay na magkaroon ako ng kapatid. Sabi ng Lola ko, sinagot na raw ang
matagal nilang dasal na masundan ako.

Naku, magkakaroon na pala ako ng kahati sa mga sapatos! Pero di bale,

dalawa na kaming igagawa ni Tatay ng sapatos ngayon.

Habang nasa tiyan pa si baby, narinig kong nag-uusap sina Tatay at Nanay.

Nagpa-check up ako kanina. Sabi ng doktora, babae raw ang magiging anak
natin!

Talaga! Kung babae nga, pag-aralin natin ng ballet . Gusto kong magkaanak
ngballet dancer ! Ngayon pa lang ay pag-aaralan ko nang gumawa ng mga
sapatos na pang- ballet .

Pero hindi lahat ng pangarap ni Tatay ay natupad. Nagulat kaming lahat nang
makita ang bago kong kapatid. Wala itong paa. Ipinanganak na putol ang
dalawang paa!

Nakarinig kami ng kung ano-anong tsismis dahil sa kapansanan ng kapatid ko.

Siguro raw ay binalak na ipalaglag ni Nanay ang kapatid ko kaya kulang-kulang
ang parte ng katawan. Nilusaw raw ng mga mapinsalang gamot ang kanyang
mga paa. Isinumpa raw ng mga diwata ng sapatos si Tatay dahil mahal na itong
sumingil sa mga pasadyang sapatos. O baka raw ipinaglihi si Susie sa manika.

Nanay, bakit po ba walang paa si Susie?

Nagkaroon kasi ako ng impeksyon anak. Nahawa ako ng German

measleshabang ipinagbubuntis ko pa lang ang kapatid mo. At.iyon ang naging
epekto, malungkot na kuwento ni Nanay.

Hindi na magiging ballet dancer ang kapatid ko. Malulungkot si Tatay. Araw-
araw, ganun ang naiisip ko kapag nakikita ko ang mga paa ni Susie. Kaya pinilit
ko si Nanay na muling pag-aralin ako sa isang ballet school (dati kasi, ayaw
kong mag-ballet). Pero.

Misis, bakit hindi nyo po subukang i-enrol si Karina sa piano, o sa painting, o

sa banduria class? Hindi yata talagang para sa kanya ang pagsasayaw, sabi ng
titser ko sa Nanay ko.

Nalungkot ako. Hindi para sa aking sarili, kundi para kina Tatay at Susie, at sa
mga pangarap na masyadong mailap.

Saksi ako kung paanong minahal siya nina Tatay at Nanay. Walang puwedeng
manloko kay Bunso. Minsan, habang kami ay nagpipiknik sa parke, may isang
mama na nakakita kay Susie.

Tingnan nyo o, puwedeng pang-karnabal yung bata! turo nito kay Susie.

Biglang namula si Tatay sa narinig. Tumikom ang mga kamao. Noon ko lang
nakitang nagsalubong ang mga kilay ni Tatay. Muntik na niyang suntukin ito.
Anong problema mo, ha?
Mabutit napigilan siya ni Nanay.

Isang gabi, habang nakahiga kami sa kama , narinig kong kinakausap ni Tatay
si Susie.

Anak, hindi baleng kulang ang mga paa mo. Mas mahalaga sa amin ng Nanay
mo na lumaki kang mabuting tao.at buo ang tiwala sa sarili. Masuyo niya itong
hinalikan.

Hindi tumigil si Tatay sa paglikha ng sapatos para sa akin. Pero napansin ko,
kapag sinusukatan niya ang paa ko, napapabuntung-hininga siya. Pagkatapos
ay titingin sa kuna.

Sayang, Bunso, di mo mararanasang isuot ang magagarang sapatos na gawa

ni Tatay. bulong ko sa kanya.

Lumaki kami ni Susie na malapit ang loob sa isat isa. Hindi naging hadlang ang
kawalan niya ng paa para makapaglaro kami. Marami namang laro na di
nangangailangan ng paa. Lagi nga niya akong tinatalo sa
sungka, jackstone ,scrabble, at pitik-bulag. Ako ang tagapagtanggol niya kapag
may nanghaharot sa kanya. Ako ang tagatulak ng wheelchair niya. Ako ang ate
na alalay!

Noon ko natuklasan na marami kaming pagkakatulad. Parehong magaling ang

aming kamay kaysa aming mga paa. Ako, sa pagpipinta. Siya, sa pagsusulat ng
mga kuwento. At oo nga pala, si Tatay, kamay rin ang magaling sa kanya!

Minsan, ginising ako ni Susie. Sabi niya, nanaginip siya ng isang pambihirang
sapatos. Napakaganda raw nito sa kanyang mga paa.
May paa siya sa panaginip? gulat na tanong ko sa sarili.

Maniwala ka, Ate, kay ganda ng sapatos sa panaginip ko. Kulay dilaw na tsarol
na may dekorasyong sunflower sa harap!

Magbebertdey siya noon . At napansin ko, tuwing nalalapit na ang kanyang

kaarawan, nananaginip siya ng mga sapatos.

Ate, nanaginip na naman ako ng sapatos. Kulay pula ito na velvet at may
malakingbuckle sa tagiliran.

Binanggit din niya sa akin ang sapatos na kulay asul na bukas ang dulo at litaw
ang mga daliri niya. Ang sapatos na puti na may kaunting takong at may ribbon
na pula. Ang sapatos na yari sa maong na may burdang buwan at mga bituin.
Ang sandalyas na parang lambat. Ang kulay lilang sapatos na may nakadikit na
bilog na kristal sa harap.

Manghang-mangha ako sa kung paanong natatandaan niya maski ang

pinakamaliliit na detalye ng mga sapatos ang disenyong bulaklak, ribbon,
butones, sequins ,beads , o buckle . Inaangkin niya ang mga sapatos na yon.

Ate, paglaki ko, susulat ako ng mga kuwento tungkol sa mga sapatos na
napapanaginipan ko. Ikaw ang magdodrowing, ha?

Paglipas pa ng ilang taon, namahinga na si Tatay sa paglikha ng mga sapatos.

Gumagawa na lamang siya ng sapatos para sa mga suking di matanggihan.
Noong nagdaos siya ng kaarawan, niregaluhan ko siya ng isa kong painting na
may nakapintang isang pares ng maugat na kamay na lumilikha ng sapatos.
Binigyan naman siya ni Susie ng isang music box na may sumasayaw na ballet
dancer .
Pinasaya nyo ang Tatay nyo, sabi ni Nanay.

Pagkatapos noon , naging masasakitin na siya. Labindalawang taon si Susie

nang pumanaw si Tatay.

Isang araw, hindi sinasadyay napagawi ako sa bodega. Naghahalungkat ako ng

mga lumang sapatos na puwedeng ipamigay sa mga bata sa bahay-ampunan
Sa paghahalughog, nabuksan ko ang isang kahong mukhang matagal nang
hindi nagagalaw. Naglalaman ito ng maliliit na kahon. Mga kahon ng sapatos na
maingat na nakasalansan!

Para kanino ang mga sapatos? May umorder ba na hindi nai-deliver? tanong
ko sa sarili.

Pero nang masdan ko ang mga pares ng sapatos na yon, nagulat ako. Taglay
ng mga sapatos ang pinakamahuhusay na disenyo ni Tatay. Iba-iba ang sukat
nito. May sapatos na pang-baby. May sapatos na pambinyag. May pang- first
communion . May pangpasyal. May pamasok sa eskuwelahan. May pangsimba.
May sapatos na pang-dalagita.

Lalo akong nagulat nang mabasa ang kanyang dedication sa nakasabit na

papel:

Para sa pinakamamahal kong si Susie,

Alay sa kanyang unang kaarawan

Inisa-isa ko ang mga kahon. Lahat ng sapatos na nandoon ay para kay Susie.
Diyatat iginagawa ni Tatay si Susie ng mga sapatos?

Para kay Susie, lugod ng aking buhay

Sa pagsapit niya ng ikapitong kaarawan

Taon-taon, hindi pumalya si Tatay sa paglikha ng sapatos sa tuwing magdaraos

ng kaarawan si Susie! Sandosenang sapatos lahat-lahat.

Handog sa mahal kong bunso

Sa kanyang ika-12 kaarawan

Napaiyak ako nang makita ang mga sapatos. Hindi ko akalaing ganun pala
kalalim magmahal si Tatay. Binitbit ko ang sandosenang sapatos at ipinakita ko
kina Nanay at Susie.

H-Hindi ko alam na may ginawa siyang sapatos para sa yo, Susie. Namuo ang
luha sa mga mata ni Nanay. Inilihim niya sa akin ang mga sapatos.

A-Ate, ito ang mga sapatos na napanaginipan ko. Hindi makapaniwalang sabi
ni Susie habang isa-isang hinahaplos ang mga sapatos.

Ha?

Noon ko lang naalala ang mga sapatos na ikinukuwento ni Susie.

Dilaw na tsarol na may dekorasyong sunflower sa harap. Kulay pulang velvet na

may malaking buckle sa tagiliran. Asul na sapatos na bukas ang dulo at litaw
ang mga daliri. Kulay puti na may kaunting takong at may ribbon na pula.
Sapatos na yari sa maong na may burdang buwan at mga bituin. Sandalyas na
parang lambat. Kulay lilang sapatos na may nakadikit na bilog na kristal sa
harap.

Naisip ko, tinawid kaya ng pag-ibig ni Tatay ang mga panaginip ni Susie para
maipasuot sa kanya ang mga sapatos?
Hindi ko tiyak.

Ang tiyak ko lang, hindi perpekto ang buhay na ito. Gaya ng hindi perpekto ang
pagkakalikha sa kapatid ko. Pero may mga perpektong sandali. Gaya ng mga
sandaling nilikha ni Tatay ang pinakamagagarang sapatos para kay Susie.

i Luis Gatmaitan at ang kanyang Isang Dosenang Sapatos

-isang kakailanganin sa kursong Introduksyon sa Pamamahayag, Pagsulat ng Lathalain(Artist Sketch)

Sino nga ba naman ang

hindi makakakilala kay Susie at Karina? Ang sang

dosenang sapatos?. Ang tatay nilang sapatero?.marahil ay narinig ninyo na ang kwentong isang sapatero
na mayroong anak na walang paa. Paano nga kaya iyon?.paanolilikha ang isang sapatero ng
napakagandang sapatos para sa kanyang anak kung walanga itong paa..marahil ay ito na nga nagging
dahilan kung bakit tinanghal angkwentong pambata na ito na unang gantimpala sa Palanca. Sino nga
kaya si LuisGatmaitan, ang sumulat ng akdang ito? Ano kaya ang kwento sa likod ni Susie at ngtatay
niyang sapatero?

Si Luis Gatmaitan ay nakapaglabas na ng mahigit sa 30 na librong pambata nakalimitan ay tumatalakay

sa pagkamatay, paghilom, mga karamdaman at mgakarapatan ng mga bata. Ang pinaka tanyag sa
kanyang mga naisulat ayang Isang Dosenang Sapatos at Ang Kwento ni Tito Dok tungkol ito sa mga
isyungmay kinalaman sa karamdaman at kapansanan.

Tinaguriang Hall of Famer si Gatmaitan ng Palanca noong 2005 at nakatanggapdin ng pagkilala sa

Catholic Mass Media Awards at the PBBY-Salanga Writers Prize.Angkanyang Isang Dosenang Sapatos ay
nakasama sa IBBY) catalogue for the BolognaInternational Children's Book Fair 2005, Itinanghal din
siyang Outstanding Book for Young People with Disabilities by the IBBY noong 2005 .Siya din ay
makikitasa

HealthToday Philippines Magazine

's Ten Pillars of the Philippine Health CareIndustry, 2003 Ten Outstanding Young Men (TOYM) of the
Philippines for hiscontribution in the field of Literature, kalahok sa 2004 Ten Outstanding Young
Personsof the World (TOYP) search. Na inilalathala ng mga internasyonal na sector tuladng UNICEF and
WORLD VISION INTERNATIONAL, Si din ay namumuno sa PBBY andKuwentista ng mga Tsikiting
(KUTING).

Hindi lang isang Doktor na maituturing si Gatmaitan kundi maituturing din naalagad ng Sining at
Panitikan. Naniniwala si Gatmaitan sa pagiging mabisa ng paggamitng Filipino bilang wika sa pagsulat, na
malaki ang maitutulong ng kanyang mga akda sapag-angat ng bilang ng mga batang mahihilig sa
pagbabasa. Isang patunay na siya ayisang tunay na makata na nagsusulat hindi sa ganang sarili kundi
para sa masa.

Sinipi ni Ruby Ana Bernardo