SANDOSENANG SAPATOS

ni Luis P. Gatmaitan, M.D.

Sapatero si Tatay. Kilalang-kilala ang mga likha niyang sapatos dito sa aming
bayan. Marami ang pumupunta sa amin para magpasadya. Ayon sa mga sabi-
sabi, tatalunin pa raw ng mga sapatos ni Tatay ang mga sapatos na gawang-
Marikina. Matibay, pulido, at malikhain ang mga disenyo ng kanyang mga
sapatos.
“Paano mo ba naiisip ang ganyang istilo? Kay ganda!”
“Siguro, dinadalaw ka ng musa ng mga sapatos at suwelas.”
“Parang may madyik ang iyong kamay!”
Sa lahat ng papuri, matipid na ngingiti lamang si Tatay. Tahimik na tao si
Tatay. Bihirang magsalita.
Lumaki akong kapiling ang mga sapatos na gawa ni Tatay. Madalas ay
kinaiinggitan ako ng mga kalaro at kaklase ko. Buti raw at sapatero ang Tatay
ko. Lagi tuloy bago ang sapatos ko kapag pasukan, kapag pasko, kapag bertdey
ko, o kung nakatanggap ako ng honors sa klase. Ginagawan pa niya ako ng
ekstrang sapatos kapag may mga tira-tirang balat at tela.
“Buti ka pa Karina, laging bago ang sapatos mo. Ako, lagi na lang pamana ng
ate ko. Sa ‘kin napupunta lahat ng pinagkaliitan n’ya,” himutok ng isang
kaklase.
Nasa Grade II na ako nang muling magbuntis si Nanay. Kay tagal naming
hinintay na magkaroon ako ng kapatid. Sabi ng Lola ko, sinagot na raw ang
matagal nilang dasal na masundan ako.
“Naku, magkakaroon na pala ako ng kahati sa mga sapatos! Pero di bale,
dalawa na kaming igagawa ni Tatay ng sapatos ngayon.”
Habang nasa tiyan pa si baby, narinig kong nag-uusap sina Tatay at Nanay.
“Nagpa-check up ako kanina. Sabi ng doktora, babae raw ang magiging anak
natin!”
“Talaga! Kung babae nga, pag-aralin natin ng ballet . Gusto kong magkaanak
ngballet dancer ! Ngayon pa lang ay pag-aaralan ko nang gumawa ng mga
sapatos na pang- ballet .”
Pero hindi lahat ng pangarap ni Tatay ay natupad. Nagulat kaming lahat nang
makita ang bago kong kapatid. Wala itong paa. Ipinanganak na putol ang
dalawang paa!
Nakarinig kami ng kung ano-anong tsismis dahil sa kapansanan ng kapatid ko.
Siguro raw ay binalak na ipalaglag ni Nanay ang kapatid ko kaya kulang-kulang
ang parte ng katawan. Nilusaw raw ng mga mapinsalang gamot ang kanyang
mga paa. Isinumpa raw ng mga diwata ng sapatos si Tatay dahil mahal na itong
sumingil sa mga pasadyang sapatos. O baka raw ipinaglihi si Susie sa manika.
“Nanay, bakit po ba walang paa si Susie?”
“Nagkaroon kasi ako ng impeksyon anak. Nahawa ako ng German
measleshabang ipinagbubuntis ko pa lang ang kapatid mo. At.iyon ang naging
epekto,” malungkot na kuwento ni Nanay.
Hindi na magiging ballet dancer ang kapatid ko. Malulungkot si Tatay. Araw-
araw, ganu’n ang naiisip ko kapag nakikita ko ang mga paa ni Susie. Kaya
pinilit ko si Nanay na muling pag-aralin ako sa isang ballet school (dati kasi,
ayaw kong mag-ballet). Pero.
“Misis, bakit hindi n’yo po subukang i-enrol si Karina sa piano, o sa painting, o
sa banduria class? Hindi yata talagang para sa kanya ang pagsasayaw,” sabi ng
titser ko sa Nanay ko.
Nalungkot ako. Hindi para sa aking sarili, kundi para kina Tatay at Susie, at sa
mga pangarap na masyadong mailap.
Saksi ako kung paanong minahal siya nina Tatay at Nanay. Walang puwedeng
manloko kay Bunso. Minsan, habang kami ay nagpipiknik sa parke, may isang
mama na nakakita kay Susie.
“Tingnan n’yo o, puwedeng pang-karnabal ‘yung bata!” turo nito kay Susie.
Biglang namula si Tatay sa narinig. Tumikom ang mga kamao. Noon ko lang
nakitang nagsalubong ang mga kilay ni Tatay. Muntik na niyang suntukin ito.
“Ano’ng problema mo, ha?”
Mabuti’t napigilan siya ni Nanay.
Isang gabi, habang nakahiga kami sa kama , narinig kong kinakausap ni Tatay si
Susie.
“Anak, hindi baleng kulang ang mga paa mo. Mas mahalaga sa amin ng Nanay
mo na lumaki kang mabuting tao.at buo ang tiwala sa sarili.” Masuyo niya itong
hinalikan.
Hindi tumigil si Tatay sa paglikha ng sapatos para sa akin. Pero napansin ko,
kapag sinusukatan niya ang paa ko, napapabuntung-hininga siya. Pagkatapos ay
titingin sa kuna.
“Sayang, Bunso, di mo mararanasang isuot ang magagarang sapatos na gawa ni
Tatay.” bulong ko sa kanya.
Lumaki kami ni Susie na malapit ang loob sa isa’t isa. Hindi naging hadlang
ang kawalan niya ng paa para makapaglaro kami. Marami namang laro na di
nangangailangan ng paa. Lagi nga niya akong tinatalo sa sungka,
jackstone ,scrabble, at pitik-bulag. Ako ang tagapagtanggol niya kapag may
nanghaharot sa kanya. Ako ang tagatulak ng wheelchair niya. Ako ang ate na
alalay!
Noon ko natuklasan na marami kaming pagkakatulad. Parehong magaling ang
aming kamay kaysa aming mga paa. Ako, sa pagpipinta. Siya, sa pagsusulat ng
mga kuwento. At oo nga pala, si Tatay, kamay rin ang magaling sa kanya!
Minsan, ginising ako ni Susie. Sabi niya, nanaginip siya ng isang pambihirang
sapatos. Napakaganda raw nito sa kanyang mga paa.
“May paa siya sa panaginip?” gulat na tanong ko sa sarili.
“Maniwala ka, Ate, kay ganda ng sapatos sa panaginip ko. Kulay dilaw na tsarol
na may dekorasyong sunflower sa harap!”
Magbebertdey siya noon . At napansin ko, tuwing nalalapit na ang kanyang
kaarawan, nananaginip siya ng mga sapatos.
“Ate, nanaginip na naman ako ng sapatos. Kulay pula ito na velvet at may
malakingbuckle sa tagiliran.”
Binanggit din niya sa akin ang sapatos na kulay asul na bukas ang dulo at litaw
ang mga daliri niya. Ang sapatos na puti na may kaunting takong at may ribbon
na pula. Ang sapatos na yari sa maong na may burdang buwan at mga bituin.
Ang sandalyas na parang lambat. Ang kulay lilang sapatos na may nakadikit na
bilog na kristal sa harap.
Manghang-mangha ako sa kung paanong natatandaan niya maski ang
pinakamaliliit na detalye ng mga sapatos – ang disenyong bulaklak, ribbon,
butones, sequins ,beads , o buckle . Inaangkin niya ang mga sapatos na ‘yon.
“Ate, paglaki ko, susulat ako ng mga kuwento tungkol sa mga sapatos na
napapanaginipan ko. Ikaw ang magdodrowing, ha?”
Paglipas pa ng ilang taon, namahinga na si Tatay sa paglikha ng mga sapatos.
Gumagawa na lamang siya ng sapatos para sa mga suking di matanggihan.
Noong nagdaos siya ng kaarawan, niregaluhan ko siya ng isa kong painting na
may nakapintang isang pares ng maugat na kamay na lumilikha ng sapatos.
Binigyan naman siya ni Susie ng isang music box na may sumasayaw na ballet
dancer .
“Pinasaya n’yo ang Tatay n’yo,” sabi ni Nanay.
Pagkatapos noon , naging masasakitin na siya. Labindalawang taon si Susie
nang pumanaw si Tatay.
Isang araw, hindi sinasadya’y napagawi ako sa bodega. Naghahalungkat ako ng
mga lumang sapatos na puwedeng ipamigay sa mga bata sa bahay-ampunan Sa
paghahalughog, nabuksan ko ang isang kahong mukhang matagal nang hindi
nagagalaw. Naglalaman ito ng maliliit na kahon. Mga kahon ng sapatos na
maingat na nakasalansan!
” Para kanino ang mga sapatos? May umorder ba na hindi nai-deliver?” tanong
ko sa sarili.
Pero nang masdan ko ang mga pares ng sapatos na ‘yon, nagulat ako. Taglay ng
mga sapatos ang pinakamahuhusay na disenyo ni Tatay. Iba-iba ang sukat nito.
May sapatos na pang-baby. May sapatos na pambinyag. May pang- first
communion . May pangpasyal. May pamasok sa eskuwelahan. May pangsimba.
May sapatos na pang-dalagita.
Lalo akong nagulat nang mabasa ang kanyang dedication sa nakasabit na papel:
Para sa pinakamamahal kong si Susie,
Alay sa kanyang unang kaarawan
Inisa-isa ko ang mga kahon. Lahat ng sapatos na nandoon ay para kay Susie.
Diyata’t iginagawa ni Tatay si Susie ng mga sapatos?
Para kay Susie, lugod ng aking buhay
Sa pagsapit niya ng ikapitong kaarawan
Taon-taon, hindi pumalya si Tatay sa paglikha ng sapatos sa tuwing magdaraos
ng kaarawan si Susie! Sandosenang sapatos lahat-lahat.
Handog sa mahal kong bunso
Sa kanyang ika-12 kaarawan
Napaiyak ako nang makita ang mga sapatos. Hindi ko akalaing ganu’n pala
kalalim magmahal si Tatay. Binitbit ko ang sandosenang sapatos at ipinakita ko
kina Nanay at Susie.
“H-Hindi ko alam na may ginawa siyang sapatos para sa ‘yo, Susie.” Namuo
ang luha sa mga mata ni Nanay. “Inilihim niya sa akin ang mga sapatos.”
“A-Ate, ito ang mga sapatos na napanaginipan ko.” Hindi makapaniwalang sabi
ni Susie habang isa-isang hinahaplos ang mga sapatos.
“Ha?”
Noon ko lang naalala ang mga sapatos na ikinukuwento ni Susie.
Dilaw na tsarol na may dekorasyong sunflower sa harap. Kulay pulang velvet
na may malaking buckle sa tagiliran. Asul na sapatos na bukas ang dulo at litaw
ang mga daliri. Kulay puti na may kaunting takong at may ribbon na pula.
Sapatos na yari sa maong na may burdang buwan at mga bituin. Sandalyas na
parang lambat. Kulay lilang sapatos na may nakadikit na bilog na kristal sa
harap.
Naisip ko, tinawid kaya ng pag-ibig ni Tatay ang mga panaginip ni Susie para
maipasuot sa kanya ang mga sapatos?
Hindi ko tiyak.
Ang tiyak ko lang, hindi perpekto ang buhay na ito. Gaya ng hindi perpekto ang
pagkakalikha sa kapatid ko. Pero may mga perpektong sandali. Gaya ng mga
sandaling nilikha ni Tatay ang pinakamagagarang sapatos para kay Susie.
Alas Sais Ng Hapon

Ang paborito kong kulay ay pula. Ang paborito kong prutas ay

mangga. Ang paborito kong pagkain ay spaghetti at pritong manok.
Pero, alam ninyo bang may paborito rin akong oras sa isang araw? Ito
ay tuwing alas sais ng hapon.

Tinuruan ako ni Nanay kung paano ko malalaman ang alas sais ng hapon sa orasan.
Ang mahabang kamay ay nakatapat sa pinakamataas na parte at ang maliit na kamay
ng orasan ay nakatapat naman sa pinakamababang bahagi. Isang nakatayo at tuwid
na linya. Parang poste sa kalsada.

Bago dumating ang oras na iyun, inihahanda ko na ang sarili ko. Kakain na agad ako
ng hapunan. Maglilinis na kaagad ako ng katawan. Maghihilamos at magsisipilyo.

Alam ninyo ba kung bakit paborito ko ang alas sais ng hapon? Dahil ito ay oras para
makausap ko ang Tatay kong nasa kabilang panig ng mundo. Abroad daw ang tawag
sa lugar na iyun at chat daw ang tawag kapag kausap namin siya, sabi ni Nanay.

Pagsapit ng ganitong oras, bubuksan ni Nanay ang laptop.

Magkukuwentuhan sila ni Tatay. Tungkol sa perang padala at mga
gastusin. Mga kung anu-anong usapan at bilin. Ako naman ay
paminsan-minsang tumitingin kay Nanay habang naglalaro.
Nakakatuwa siyang tingnan habang nakikipagkuwentuhan kay Tatay.
Hahalakhak. Iiyak. Tapos, tatawa na naman. Tapos, iiyak na naman.
At muling hahalakhak. Para rin akong nanonood ng telebisyon.

“Robert, anak, halika na. Maupo ka na dito. Kakausapin ka ng Tatay mo,” anyaya sa
akin ni Inay pagkatapos nilang mag-usap. Uupo ako sa harap ng kompyuter. Ako
naman ang makikipag-usap sa Tatay ko. At lalo akong mamamangha dahil kausap ko
na naman ang Tatay ko nasa kabilang panig ng mundo.
Magaling ang Tatay ko. Kahit anong itanong ko sa kanya, parati siyang may sagot.

Tatay, bakit po kamay ang tawag sa kamay ng orasan? Wala

naman po silang mga daliri?

Kasi, anak, para silang mga kamay na kumakaway at nag-aanyaya

sa mga tao para gawin na ang mga dapat gawin sa tamang oras.
Kita mo, alam mo ang oras kung kailan tayo magkukuwentuhan.

Tatay, bakit po paa ang tawag sa mga paa ng mesa at upuan?

Hindi naman po sila naglalakad at tumatakbo?

Kasi, anak, paa rin ang ginagamit sa pagtayo. Gusto mo bang

tumakbo at maglakad pa ang mga gamit natin sa bahay?

Naku, hindi na po. At bubunghalit ako ng tawa kapag naiisip ko ang

mga naglalakad na mesa at upuan.

Tatay, bakit po madilim ang gabi?

E, kasi anak, para malaman ng mga tao na kailangan nilang

magpahinga at matulog. Isipin mo na lang kung puro araw, e di
hindi ka na titigil sa paglalaro. Naku, pihadong pagod na pagod ka
kapag nagkataon.

E, bakit po nakapikit ang tao kapag tulog?

E, kasi anak, kapag nakadilat yung mata natin kapag tulog, parati
kang maiistorbo sa pagtulog ng mga nakikita mo.

Tatay, saging lang po ba ang punong may puso?

Naku, anak. Huwag kang maniwala sa sabi-sabi. Lahat ng puno at

halaman ay may puso, kaya dapat alagaan mo sila.  

Kaya simula noon, paborito ko na ring alagaan ang mga alagang rosas
ni Nanay sa bakuran.

Hangang-hanga talaga ako kay Tatay. Laging may handang sagot sa

aking kakulitan.
Bakit kailangan ko pong uminom ng gatas?

Sabi niya, para ako ay lumakas.

Bakit kailangan ko pong kumain ng gulay?

Sabi niya, para ako ay maging malusog at matalinong bata.

Bakit kailangan ko pong maligo?

Sabi niya, para ako ay bumango at hindi dapuan ng mikrobyo.

Bakit po tuwing alas sais tayo mag-usap?

Sabi niya, iyun daw ang pinakamainam na oras dahil magkaiba ang
oras namin. Umaga daw dito, gabi naman doon.

Paano po nangyari iyun? Umaga dito, gabi sa kabilang panig

ng mundo?

Sabi niya, bilog kasi ang mundo at umiikot daw ito sa araw.
Matututunan ko rin daw iyun kapag nag-aaral na ako.

Bakit kailangan ko pong mag-aral?

Sabi niya, para marami akong matutunan at magkaroon ako ng

magandang kinabukasan.

Ano po ang magandang kinabukasan? Bukas na po ba iyun

pagkagising ko?

Sabi niya, naku, maraming pagtulog at paggising daw ang

kinabukasan. Ang mahalaga, mag-aral akong makabuti para
makakuha ng mataas na marka.

Bakit po kailangan ng marka?

Kailangan ang marka para malaman kung nakikinig daw ako sa

paaralan.
Maraming akong ikinukuwento kay Tatay. Marami rin siyang
ikinukuwento.

Ipinapakita niya sa kompyuter ang mga laruan, tsokolate at damit na

binili niya para sa akin at kay Nanay. Ikinukuwento ko naman agad
ang mga iyun at nagpapasalamat kapag dumating na ang isang
malaking kahon na puno ng kung anu-anong mga gamit sa bahay.
Dagdag pa niyang kuwento ang pagkakarga niya sa akin noong
sanggol pa lang ako. Kapag hindi ko matandaan, ipinapakuha niya sa
akin ang mga lumang litrato na magkasama kami. Magkukuwento pa
siya tungkol sa akin tulad ng pagtulog ko sa kanyang mga braso at
pagpapalit ng lampin ko.

Pero minsan, may mga tanong akong natatagalan si Tatay sa pagsagot.

Tatay, hindi po ba kayo kasya sa kahon?

Ngingiti si Tatay tapos biglang magpupunas ng mata. Hindi ako

kasya sa kahon, anak.

Umiiyak po ba kayo, Tatay?      

Anak, natutuwa lang ako at masaya ka. Nami-miss ka lang ni

Tatay.

Tatay, nag-oopisina po ba kayo?

Oo, anak, nagtatrabaho si Tatay.

Bakit ang tagal po ninyong umuwi? Iyung Tatay ng kalaro

ko, nag-oopisina rin pero umuuwi po tuwing gabi.

Mag-iisip ulit si Tatay. Ah, ganun ba. Kasi si Tatay, dito nga sa

kabilang panig ng mundo nag-oopisina.  

Tatay, bakit diyan po kayo nag-oopisina? Matagal pa po ba

kayo uuwi?
Mag-iisip ulit si Tatay. Dito ako nagtatrabaho kasi mas malaki ang
suweldo. Para mas maganda ang kinabukasan mo. Di ba gusto
mong maging doktor? Tutulungan ka ni Tatay para maging doktor.
Para makapasok ka sa magagandang paaralan at mabili ko ang
mga pangangailangan mo.

At pagkatapos, magpupunas ulit siya ng mata. Umiiyak nga siguro si

Tatay.

Di bale, Tatay, ako na lang po ang sasakay sa kahon. Tutal,

kasyang-kasya ako roon.

Pero, kahit ilang beses akong sumuot at makatulog sa loob ng kahon,

nagigising lang akong kinakagat ng mga langgam. Naiwan siguro ako
ng mamang nagdadala ng mga kahon papunta sa kabilang panig ng
mundo.

Marami pang alas sais ng hapon ang nagdaan. Ikinuwento ko sa kanya

ang mga nakikilala at natututunan ko sa paaralan. Marunong na
akong bumasa, sumulat, gumuhit at magbilang. Hindi na lang alas
sais ang alam kong oras sa orasan. Mula ala una ng umaga hanggang
alas dose ng gabi.

Minsan, may takdang-aralin kami kinabukasan. Pinapaguhit kami ng

bahay at pamilya ng aming guro. Alas sais na ng hapon, hindi ko pa
tapos ang aking iginuguhit. Nagpaturo ako kay Tatay.

Naku, anak, parang may kulang sa iginuhit mo.

Hmm, tiningnan ko ang drowing ko. Alam ko na, kulang po ng

mga puno. Nalimutan ko, napapaligiran pala ng mga
punong-kahoy ang bahay natin. At gumuhit ulit ako.

Naku, anak, parang may kulang pa rin sa iginuhit mo.

Hmm, tiningnan ko ulit ang drowing ko. Alam ko na, kulang po si

Bantay. At iginuhit ko ang alaga naming aso.

Naku, anak, parang may kulang pa rin sa iginuhit mo.

Hmm, tiningnan ko ulit ang drowing ko. May bahay, may bakod, may
ulap, may bundok, may mga puno, si Nanay, ako at si Bantay.

Kumpleto naman po, Tatay. Ano pa po ba ang kulang?

Naku, anak. Magtatampo sa iyo si Tatay. Isipin mo ulit.

Hmm, tiningnan ko ulit ang drowing ko. Naku, tama, may

nalimutan nga ako. Gumuhit ako ng isang parihaba at pinatungan
ko ulit ng isa pang parihaba. Nilagyan ko ng mukha ng tao ang isang
parihaba. Si Tatay, sa laptop, nasa kabilang panig ng mundo.

Napahalakhak si Tatay. Napatingin sa akin si Nanay. Tiningnan niya

ang drowing ko. Napangiti rin siya. Yinakap ako at nagwikang –

“Anak, kahit nasa kabilang panig ng mundo si Tatay,

mahal na mahal niya tayo. Ginagawa niya ang lahat para
magkaroon tayo ng magandang kinabukasan. Hindi
magiging kumpleto ang tahanang ito kung wala ang
bawat isa sa atin. Lagi mo iyang tatandaan.”

Napatingin ulit ako kay Tatay sa kompyuter.

“Anak, may surpresa ako sa iyo. Uuwi na si Tatay sa Pasko. Uuwi

na si Tatay sa Disyembre.”

Masayang-masaya ako sa narinig ko. Parang tumalon ang puso ko.

Magkakaroon na naman ako ng bagong paborito. Ang paborito kong
buwan ng taon – ang Disyembre.

Uuwi ang mahal kong Tatay sa Disyembre. Mayayakap ko na rin ang

aking ama.

_
Ang Kahon at Ang Mga Kwento Ng Mga Lumang Laruan

Isang araw, may isang kayumanggi at walang lamang kahon ang

naiwan sa isang sulok ng tindahan. Maya-maya’y may isang lolong
nagdikit ng papel sa kahong walang laman. Hindi mabasa ng kahon
ang nakasulat pero sabi ng kahon sa sarili, “Salamat at mayroon pa
pala akong silbi kahit isang basurahan”. Dati kasi siyang kahon ng
sigarilyo.

Dumaan ang ilang araw, isang kasambahay ang naglagay ng isang

manikang madumi ang damit at ang dilaw na buhok ay di pantay ang
gupit.  Natuwa ang kahon dahil nagkaroon na siya ng laman, isang
basurang manika.

“Kumusta, manika?” ang bungad na bati ni Kahon. “Sa hitsura mo’y

parang pinaglaruan ka yata ng batang sa iyo’y umampon.”

“Uy, kaibigan. Maigi ngang nandito ako sa loob mo,” sagot ni Manika.
“Kung alam mo lang ang aking kwento, pihadong pati ikaw’y
manlulumo.”

“Tutal, dalawa lang naman tayo, makikinig ako sa kwento mo,” ngiti ni
Kahon.

“O sige. Ako’y isang magandang manika noong una. Gintong mais ang
aking buhok at mabango ang damit kong kulay pula. Madami ang sa
akin ay nagbakasakali ngunit sabihin nating mayamang bata ang
nagmay-ari. Ang hindi ko lang inaasahan, mayroon siyang panget na
ugali. Kaming mga laruan ay hindi iniingatan at madalas gawan ng
kalokohan. Biruin mong ilublob ako sa putikan at gupitin ang buhok
kong ginintuan. Hay, nasayang lang ang aking ganda sa isang batang
hindi marunong magpahalaga.”

“Masaklap pala ang iyong sinapit sa isang batang ugali’y malupit,” yun
na lang ang sinabi ni Kahon sa kanyang unang bisita.

Ilang araw ang lumipas, may amang naglagay naman ng isang asul na
robot sa kahon.
“Kamusta, Robot,” sabay na bati nina Kahon at Manika.

“Hay, eto, nakakahiya na ang hitsura. Bali ang isang kamay at lagyan
man ng baterya ay di na gumagana. Ano pa nga ba, isa na akong
basura!” dismayadong sagot ni Robot.

“Makikinig kami sa kwento mo, tutal tatlo lang naman tayo,” ang
paunlak ni Kahon.

“O, sige. Ganito yun. Ako’y isang robot na modelo ng isang sikat na
robot sa telebisyon. Binili ako ng isang mabait na tatay para sa
kanyang bunsong anak. Tuwang-tuwa sa akin ang bunso, pero
naiinggit naman sa kanya ang panganay na kapatid. Minsang
naglalaro si bunso, nakiusap ang kuya niya na hiramin ako pero
naging madamot ito. Nainis ang mas matanda kaya bigla akong
hinaltak sa kanya. Pinag-agawan nila ako at parehong ayaw
magpatalo.”

“Hay, may mga bata talagang dapat dinidisiplina,” sambit ni Manika.

 “Oo nga. Ang nangyari, nahulog ako sa semento, nabali ang kamay at
nabasag pa ang lagayan ng baterya. Nang malaman ng ama, pinalo
pareho ang dalawang bata at ako’y itinapon na lang. Ang sabi ng ama,
kayong dalawa ay dapat nagbibigayan. Itatapon ko na lang ang robot
upang kalimutan ang ugaling karamutan. At hindi ako bibili ng
anumang laruan, hangga’t di ninyo natututunan ang magbigayan ng
anumang kagamitan,” ang malungkot na salaysay ni Robot.

“Sabagay, dapat talagang nagbibigayan ang bawat isa, lalo na sa

pamilya,” ang sabi na lang nina Manika at Kahon sa isa’t isa.

Kinabukasan, isang binata naman ang naglagay sa kahon ng isang

magara at makintab na itim na kotse-kotsehan.

“Kamusta, Kaibigan,” ang bati nina Manika at Robot, “Maligayang

pagdating sa basurahan.”

“Eto, malungkot, ” matamlay na sagot ng bagong dating.

“Ha? Anong ikinalulungkot mo? Sa hitsura mo, ika’y bagong-bago,

ano ba ang kwento, kaming tatlo ay makikinig sa ‘yo,” ani Kahon.
“Ganito kasi yun. Hindi bata ang bumili sa akin. Isang binatang
mahilig bumili ng laruang sasakyan pero hindi naman niya nilalaruan.
Itinatago sa istante, ayaw maalibukan, walang pakinabang. Bumili
nang bumili pero pandisplay lang. Hay, gusto kong sabihin sa kanya,
ako’y isang laruan. Tanging hiling ko’y may batang ngingiti habang
ako’y pinaglalaruan.”

“Pero anong nangyari at napunta ka dito?” tanong ni Manika.

“Ang binata kasi ay sa ibang bansa na maninirahan, pinili niya ang

pinakamagaganda niyang laruang-sasakyan upang dalhin sa ibang
bayan. At akong hindi napili, heto, napunta sa isang basurahan.”

“Iyan ang isang pinakamasaklap na mangyari sa isang laruan, ang

hindi man lang mahawakan ng isang bata,” nanghihinayang na nasabi
ni Robot.

Sumunod na araw, isang dalaga ang naglagay ng isang laruang oso sa

kahon.

“Maligayang pagdating sa iyo, laruang oso,” sabay-sabay na bati nina

Manika, Robot, Kotse-kotsehan at Kahon.

“Uy, marami na pala kayo dito, salamat naman at hindi na ako mag-
iisa,” wika ng kadarating na kulay rosas na laruan.

“Apat pa lang naman kaming nagkukuwentuhan, ikaw ba, pwede ka

bang kahuntahan?” sambit ni Kahon.

“Aba’y oo naman,  ganito ang aking karanasan. Ako’y isang laruang

nagsilbing kaibigan. Isang dalagita ang sa akin ay bumili at mga
sikreto niya’y sa akin lang sinasabi. Nakakatuwa naman at ako’y
kanyang inalagaan. Ilang taon din kaming naging magkakwentuhan,
pero..” napalitan ng lungkot ang mukha ni Laruang Oso.

“O, bakit, akala ko ba’y masaya ang iyong karanasan,” tanong ni

Robot.

 “Nagtataka nga ako kung bakit ako inilagay dito. Basta sabi niya sa
akin, dalaga na siya. Matanda na raw siya para sa kagaya ko, kung
kaya’t ako’y kanyang pakakawalan. Bulong niya’y may makapulot sa
aking bata na ituturing din akong kaibigan.”

“Mabuti naman at hindi naman pala masama ang iyong karanasan,

may dahilan naman pala ang iyong naging kalaro,” ang sabi ni Kotse-
kotsehan.

Lumipas pa ang mga araw at malapit nang mapuno ang kahong dating
walang laman na naging basurahan. Parati kasing may naglalagay ng
mga kung anu-anong basura sa kanya. Iba-ibang laruan. Iba-ibang
kulay. Iba-ibang hugis. May bolang kupas at sombrero ng
mangkukulam na butas. May espadang patpat at may lumang trumpo.
May laruang bus, gitara at barko. Mayroon pa ngang mga damit ng
diwata, nars at sundalo. Lahat ay may mga baong kwento.

Ang huling nagdagdag ng basura ay ang lolong naglagay sa kahon sa

isang sulok ng tindahan. Ang kanyang inilagay ay mga bareta ng
luwad.

“Uy, may mga kakaibang bagay na nadagdag sa basurahan,” ang

bungad ni Manika.

“Kami ay mga basurang laruan, pero kayo ba ay ano?” tanong ni

Robot.

“Sabon ba kayong ayaw bumula?” tanong ni Kotse-kotsehan.

“Baka naman kending hindi mabili,” wika ni Robot.

“O kaya tsokolateng luma na at inaamag,” hula naman ng ibang mga

laruan.

“Mga kaibigan, kami ng aking mga kasamahan ay maituturing ding

laruan,” sagot ni Puting Luwad. “Ang tawag sa amin ay Luwad.”

“Luwad, anong luwad?” nagtataka na din si Kahon.

“Mga simple lang kami kung tutuusin. Isang bulag na bata ang sa
amin ay nagmay-ari. Nabulag daw sa paglalaro ng mga walis-tingting.
Ang batang bulag ay naging malulungkutin at nawalan ng tiwala sa
sarili,” simulang kwento naman ng Berdeng Luwad.
“Mabuti na lang at iniregalo kami sa kanya ng kanyang lolo.  At ang
dalawa’y parati na ngang nagsama sa paghulma sa amin ng kung anu-
anong hugis. Pati nga kami’y namamangha sa kanilang ginagawa,”
nakangiting salaysay naman ni Kahel na Luwad.

“Kami marahil ang naging paraan upang mabuksan ang angking

kakayahan ng batang bulag. Dahil nawalan ng paningin, pinagana
niya ang kanyang malawak na imahinasyon. Nakabuo siya ng iba-
ibang hugis at iba-ibang bagay base sa kanyang nahahawakan. Naging
mahusay na mahusay siya at noon lang nanumbalik ang tiwala niya sa
sarili. Alam ninyo bang isa na siya ngayong mahusay na alagad ng
sining?” pagmamalaki naman ni Lilang Luwad.

“Sining? Ano naman ang sining? Laruan din ba iyun?” tanong ulit ni
Kahon.

“Ang Sining ay tumutukoy sa anumang kasanayan kung saan

ipinapakita ng isang tao ang kagandahan sa kanyang paligid base sa
kanyang nararamdam, nakikita, naririnig, naaamoy, at nararanasan.
Alam ninyo bang ang batang bulag ngayon ay isa ng tanyag na iskultor
at makata?” nakangiting sabi ni Abong Luwad.

“Nakakabilib naman. Sana ay may makapulot sa atin na mga batang

malilibang at matututo sa atin.” Iyun na lang ang nasambit ng mga
lumang laruan sa loob ng kahon.

Nasa gayon silang pagkukuwentuhan nang tuluyang isinara ng lolo

ang kayumangging kahon. Natakot ang mga laruan dahil alam nilang
sa Bundok ng Basura ang kanilang pupuntahan. Sabay-sabay silang
nagdasal.

“Sana ay mapulot kami ng mga batang hangad ay kasiyahan  at

paglilibang. Mga batang matututo sa amin ng pagkakaibigan at
pagbibigayan. Mga batang ngingiti at matutuwa kapag kami ay
nahawakan. At nawa’y magmulat sa kanilang imahinasyon upang
kuminang ang kanilang mga talento. Mga batang mag-aalaga, mag-
iingat, magpapahalaga at magmamahal sa aming mga laruan at
ituturing kaming mahalagang parte ng kanilang kabataan.”

Mahaba ang nilakbay ng kahon. Ang mga lumang laruan naman ay

mistulang mga batang naglalaro sa loob nito. Nag-umpugan.
Tumambling. Nagbungguan. Nagpabalentong. Napataas. Napababa.
Pabalikwas-balikwas. Bumabali-baligtad.  Nawala sa isip nila ang pag-
aalala sa pupuntahang Bundok ng Basura.

Hanggang ang kahon ay nakarating sa isang trak ng puno rin ng mga

kahong kagaya niya. At ngayon lang niya nabasa ang nakasulat.

“Kahon ng Kasiyahan, Panahon ng Pagbibigayan. Laruan Para sa

Bahay-Ampunan.”

At muling napangiti si Kahon. At sa isip niya’y gumuhit ang masayang

larawan ng mga batang sabik sa laruan at mga laruang sabik sa
pagmamahal ng mga kabataan.
 Ang Kwento Nating Dalawa

Ganito, humigit-kumulang yung kuwento mo sa akin kung paano mo

ako unang ipakilala sa barkada mo, doon sa isang resto bar sa Roxas
Boulevard.

“Basta, kung sino yung makikita ninyong pamilyar na mukha, siya ang
bago kong boyfriend,” sabi mo sa grupo mong tinatawag na G Friends
(pinaiksing Ganda Friends). Hindi mo kasi alam kung ano yung
magiging reaksyon nila kapag nakita ako. Kaya tinext mo ako
ng Punta ka na dito, beb.

Kaya ayun, lumabas ako sa pinagtataguang pwesto sa kalapit na bar.

Parang slow mo moment sa pelikula nga yata ang eksena ko, hinahawi
yung buhok na hinahangin ng hanging galing sa Manila Bay. Sabay
ngiti at kaway sa inyo. Parang Mr. Pogi contestant lang. Nakita ko
yung hitsura nila, hindi makapaniwala. Nasamid pa nga yata ng
iniinom na juice si Monette.

“Ano to, joke?” tanong ni Jane na nagtaas ng kilay nang makita ako
tapos tumingin ulit sa iyo.

”What is this, Pagsy?” nakakunot na natatawa si Monette. “Like

hello??? Halos ipagtanggol kita sa mga boss ko na naghihinalang kayo
nga nitong si Erwin at sinabi kong hindi ka kumakain ng putik. Tapos,
andito ngayon ‘tong kenkoy na to?” dire-diretsong daldal ni Monette,
sumasayaw pa ang balikat.
Advertisements
 REPORT THIS AD

“Ahahaha, ahahaha, Akala ko pa naman si Russel, ahahaha,”

nakakalokong hirit ni Jaymee. Si Russel na tinutukoy niya ay yung
guwapong Marketing Officer ng isang account natin sa kompanya.

“Wait, G Friends, okey lang yan, kahit naman ganyan ang hitsura
nitong si Erwin, mabait naman yan, eh. Baka kasi natutuwa lang
talaga sa kanya ‘tong si Pags,” pagtatanggol, kung pagtatanggol ngang
matatawag ang sinabing iyun ni Yeng.

Ngiti lang ang isinagot mo sa kanila. Ako naman, natatawa lang din.
Kung maka-react yang barkada mo, parang wala ako sa harap nila.
Sabagay, nakakakatawa ngang naitago natin sa kanila yung relasyon
natin samantalang palagi naman tayong nagkikita-kita sa opisina.

Sa isip ko, sinasakal ko na isa-isa ang miyembro ng G Friends.

Napaka-feeling maganda talaga ng barkada mo. E, mga ordinaryong
mukha lang din naman, nag-aarte-artehan lang para magmukhang
sosyal.

“Paano nga ba nangyari?” Iisa nilang tanong sa atin na para bang

suspek tayo ng isang krimen at sumasalang sa interrogation ng NBI.

Kunsabagay, hindi ko sila masisisi. Ikaw kasi yung tipong Crush ng

Bayan sa opisina. Sabi ng iba, kamukha mo si Katya Santos. May
nagsasabing kahawig mo si Jolina Magdangal, kasi ang kikay-kikay
mo. Maamo ang mukha, mahaba ang buhok, maganda ang labi. Sa
madaling salita, maganda ka.  Mahilig sa Hello Kitty at pink na bagay.
Basta kahit anong bagay, basta pink. Fashionista  ka pa kung
manamit. Sumasali ka pa ng beauty contest.

Sa kabilang banda, ako naman ang kwelang nerd sa opisina. Sabi nila,
kamukha ko raw si Smokey Manoloto. May nagsasabing kahawig ko
raw si Jet Li. Minsan, si Fanny Serrano. May kaibigan nga ako, sabi sa
akin, kamukha ko raw si Long Mejia, na nakasalamin. Ganyan yung
hitsura ko. Malabong ilarawan. Yung tipong kapag tinanong kung pogi
ba? Sasagutin ka ng mabait naman. Tapos, tatanungin ulit ng Pogi ba?
Sasagutin ulit ng palatawa at matalino. Kung bakit naman kasi parang
bara-baranggay kung tumubo ang pimples ko. Malabo pa ang mata ko
kaya kailangan kong magsalamin. Binabawi ko na nga lang sa hating
Keempee de Leon ang buhok ko eh. Na para namang ang laki ng
ipinagbago ng mukha kong kinagigiliwan ng G Friends.

**********

Paano nga ba tayo nagsimula?

Parehas tayong galing sa break-up sa kani-kanyang relationship.
Nagkalabuan kayo ng boyfriend mong businessman dahil wala siyang
oras sa iyo. Biniro nga kita dati na baka may ibang business siya na
hindi mo dapat malaman. Minura mo ako noon pero nakita ko
natahimik ka pagkatapos.

Nagulat na lang ako nang sabihin mo, minsang naglalakad tayo

papunta sa sakayan ng dyip na nagising ka na lang na parang
tinatanong mo ang sarili mo kung talagang mahal mo pa ba yung tao o
nasanay ka lang na parati syang wala. Naghihinayang ka pa sa apat na
taon pero naisip mo rin na ano naman ang dahilan para magtagal ka
sa isang relasyon na hindi mo na sigurado ang nararamdaman.
Ako naman, nagsawa na sa long distance relationship, kung long
distance na matatawag ang Cavite at Quezon City. Sabihin man nilang
malapit lang pero ayoko ng set up na isang beses isang buwan lang
tayo magkikita. Hindi ko kaya yung sa text at boses lang tayo
nagkakaintindihan. Ako yung tipong gusto kong parating nakikita at
nakakasama ang taong mahal ko.
Sa madaling salita, parehas tayong broken hearted. At ang teyorya,
broken hearted plus broken hearted is equals to possible relationship.
Pero mali sila, hindi naman tayo ganun kadesperado. Ang sa atin ay
isang relasyong nabuo hindi dahil parehas tayong basag na
nanangangailangan ng ibang tao para muling mabuo.
Nabuo ang TAYO kasi parehas tayong buo. Dumating ang isa’t isa sa
tamang  panahon. Kung anong meron tayo ay bunga ng isang matibay
na pundasyon. At iyun ay resulta ng pagiging malapit nating
magkaibigan.

******
Nang magkaroon ng bakante sa HR, binalikan namin ang
mga profile ng mga naging OJT sa kumpanya. Bilang isa sa
mga senior staff, tinanong ni Sir Titan (HR Manager) ang
rekomendasyon ko kung sino ang posibleng kunin ng kumpanya
bilang HR Assistant. Binigay ko yung pangalan mo. Hindi dahil sa
kung ano pa man, kundi dahil karapat-dapat ka naman talaga base sa
ipinakita mong performance bilang trainee. Maagang pumasok. Tsek.
Masunurin. Tsek. Madaling matuto. Tsek. Organized. Tsek. Magaling
makisama. Tsek na tsek. Nagkataon din siguro na nakita nila iyun sa
iyo. Kaya nga, natuwa kami nina Aila at Tere nang kunin ka ng
kumpanya.

Simula noon, lalo tayong naging malapit. Ako ang nagturo sa iyo ng
pasikot-sikot ng trabaho sa departamento natin. Requirement ng
kliyente versus CV ng aplikante. Kung paano mag-interview at
magsala ng mga tao. Kung paano ipaliwanag ang kontrata at
benepisyo. Kung paano mag-organize ng mga events sa kumpanya.

Naalala mo tuwing unang Biyernes ng buwan, magkasama tayong

naghahanap ng pari para mag-misa sa opisina. Tinutukso nga tayo ni
Sir Titan na naghahanap tayo ng pari para magpakasal.

 
Naging constant textmate tayo at nagpalitan ng mga quotes at jokes.
Nang magkaroon ng magic yung cellphone kong 5110, ikaw ang
pinakamatagal kong kausap sa telepono. Magic kasi nga dalawang
linggong unlimited ang tawag sa cellphone ko.

Doon ko nalaman na sa kabila ng kakikayan mo, marami rin pala

tayong pinagkakasunduan tulad ng musika ni Gary Valenciano na
ginagaya ko pa kahit nasa gitna tayo ng kalsada. Natatandaan mo
noong minsang nag-bar yung HR team sa Cowboy Grill. Nang
kumanta yung babaeng bokalista ng banda, nilapitan ako at
pinasasayaw. Ako si engot, mas gusto pang sumayaw lang sa table
natin. Tapos noong ikaw yung inaya nung lalaking bokalista, umakyat
ka pa sa stage. Niyabangan mo pa ko at tinuksong walang kwentang
ka-gimikan.

Sabay rin tayong naghahanap ng mga trip nating meryenda – fishball,

barbeque, mais, pansit, pati na yung tinapay na binibili pa natin
dalawang bloke ang layo sa opisina.

Sabay rin tayong umuuwi dahil parehas tayo ng jeep na sinasakyan.

Wala ka na kasing nobyong de-kotse. Hindi muna ako bumababa sa
kanto ng inuupahan kong apartment dahil sinasamahan pa kitang
tumawid ng kalsada para sumakay ulit ng jeep papunta sa lugar ninyo.
At kapag nakasakay ka na, parati kong hinihintay na tumingin ka ulit
para kumaway. Maliit na bagay yun pero parati kong inaabangan.
Tapos, ite-text kita ng ingat. Magre-reply ka naman kapag nasa bahay
ka na.

Parehas din nga pala tayong mahilig magbasa ng libro. Nagkasundo

pa nga tayo na bawat buwan, mamimili tayo ng libro. Mabababaw na
libro, to be exact. Magkaiba nga lang tayo ng paborito. Ako, Pugad
Baboy. Ikaw naman, yung Pupung. Parehas nating kinukuwestiyon
yung level ng pagkahumaling sa mga ganitong libro. Hindi mo
makuha yung mga jokes ng Pugad Baboy lalong hindi ko naman
makuha ang mababaw na jokes ng Pupung. Pero ganun pa man,
tuwing katapusan, magkasama tayong pumupunta sa National
Bookstore.

Pebrero 14, 2004. Lovapalooza event noon sa Baywalk. Kasama natin

ang G Friends, HR team at yung ibang barkada ko sa opisina. Gaya ng
dati, magkasabay tayong umuwi. Nagtaxi tayo noon. Biniro ko yung
drayber na ihatid tayo doon sa biglang liko. Ihahatid nga talaga tayo ni
Manong kung hindi ko binawi yung joke. Binalingan kita, sabi ko,
“Sabi sa iyo, e. Papasa tayong mag-syota.” Ang sagot mo sa akin,
“Feelers ka talaga.”

Feeling. Assuming. Oo, kasi malayo naman talaga ako sa profile ng ex

mo na guwapo, konyo at de-kotse. Ako, iba rin naman ang tinitingnan
ko sa babae, ang gusto ko matalino, magaling magsulat, simple at
hindi maarteng gaya mo. Parang sa trabaho lang natin sa HR, iba
yung requirement na hinahanap natin laban sa mga katangiang meron
tayo. Misfit para sa isang romantikong relasyon. Kumbaga, ikaw at
ako ay talagang magkaibigan lang. Naglagay na tayo ng bakod sa
simula pa lang.

Pero noong mga panahong iyun, espesyal na ang tingin ko sa iyo.

Kumbaga, pinana na ako ni Kupido bago pa man ang Lovapalooza.
Yung gabing iyun, may laman yung joke ko, tinantiya ko lang kung
paano mo tatanggapin. At iyun nga, Feelers na salita ang isinukli mo.

Pero alam mo naman yang pag-ibig na yan, habang pinipigilan, lalong

nag-uumalpas na makawala. Kapag lalo mong inililihim, lalong
umiigting yung pagnanasang masabi sa taong pinag-uukulan. Kaya
nagdesisyon akong sabihin sa iyo. Bahala na.

 
Birthday ko noon, sangkaterbang text ang natanggap ko mula sa mga
kaibigan, kapamilya at kakilala. Sumagot ako sa kanilang lahat ng
Salamat. Yung sa iyo, ang reply ko…. I love you and I mean it. Wala
akong nakuhang sagot.

Kinabukasan, nagkuwento ka kay Tere. Iniiisip mo kasi biro lang ulit.

Nagkwento ka sa kanya kung ano ba talaga ang meron tayo. Kung ano
yung nararamdaman mo at kung ano ang sunod na dapat gawin. Ang
payo lang sa iyo ni Tere, Go, Girl.

Biyernes noon, pagkagaling sa trabaho, pumunta ulit tayo doon sa

Baywalk. Doon sa may fountain, sinabi mo ang sagot mo sa text ko.
Para akong nanalo sa lotto. Sinong mag-aakala na ikaw na Crush ng
Bayan sa opisina, ang girlfriend ko? Napaniwala ko tuloy ang sarili ko
na ampogi-pogi ko pala. Napabilib ko tuloy yung barkada ko
pagdating sa babae. May itinitago daw akong anting-anting.

Ikaw naman, ayun, kinumpronta ka ni Aila. Huwag na huwag mo daw

akong sasaktan. Oo, ganyan ako ka-mahal ng taong yan.

Ang totoo, hindi naman natin inilihim ang ating relasyon. Hindi lang
nila nahalata kasi nga parati naman tayong magkasama. At kung may
magtanong man, sinasabi naman natin kung ano ako sa iyo at kung
ano ka sa akin.

Bandang huli, natanggap naman ng G Friends ang desisyon mo. Kilala

rin naman nila ako sa opisina. Palabiro ako pero seryoso sa trabaho.
Alam nila yan dahil ako mismo ang nag-interview sa kanila noong
mag-aplay sila ng trabaho sa pinapasukan nating kumpanya. Maaarte
lang sila pero mababait naman.
 

At bilang paggalang, pumupunta na rin ako sa bahay ninyo. Salamat at

napakabait ng mga magulang at mga kapatid mo. Ipinakilala naman
kita sa pamilya ko.

**********

Tinanong kita kung hindi ka nagsisi dahil walang kotse ang boyfriend
mo. Sabi mo, basta parati tayong magkasama sa biyahe.

Tinanong mo naman ako kung hindi ako nadismaya dahil hindi ka

naman nagsusulat. Sabi ko, ako ang magsusulat ng mga kwentong
pagsasaluhan nating dalawa.

Ipinaalala mo sa akin ang usapan nating yan nang magdesisyon akong

mangibang-bayan sa South Korea. Tatlong taon ang pinirmahan kong
kontrata. Samantala, siyam na buwan pa lang yung relasyon natin.
Babago pa lang yumayabong. Hindi pa handa sa malalakas na bagyo.

“Pero, beb… para sa Nanay ko,” yan ang sagot ko sa iyo. Nasa
apartment tayo nang naikwento ko sa iyo na labas-pasok sa hospital
yung nanay ko dahil sa sakit sa atay. Kailangang-kailangan namin ng
pinansiyal na pangtustos sa pagpapagamot niya. Dagdag pa yung
ibang gastusin sa bahay at pang-tuition ng mga kapatid ko.

“Pero paano tayo?” tanong mo.

 
“Tayo pa rin,” sagot ko. Yung sagot ko na yan, hindi ko alam kung
kaya kong panindigan. Sumagot ako para lang mapanatag ka kahit
alam ko sa sarili ko na hindi ako naniniwala sa long distance
relationship. Lumabas ako sa ganyang relasyon, sa ganyang relasyon
din pala ako papasok.

“Alam mo ba yung SM?”

Tiningnan kita. Hinawakan ko yung mukha mo. Pambihira, itong

kakambal ni Jolina, inaaya ang kapatid ni Long Mejia na magpakasal
nang ganun lang? Pambihira.

“Beb, huwag tayong magpadalos-dalos ng desisyon. Hindi naman

ganun kadali yun. Kailangan nating paghandaan kung papasok tayo sa
mas malalim na relasyon.” Pilit kong ipinapaunawa sa iyo ang
sitwasyon.

Nagalit ka sa akin. Noon nga lang kita nakitang magalit nang husto.
Sumakit din ang dibdib ko hindi lang sa bigat ng dinadala ko, kundi
dahil sa mga suntok mo. Pinabayaan lang kita. Kahit sa ganoong
paraan man lang, mabawasan yung guilt feelings na nararamdaman
ko. Hindi ko gustong saktan yung damdamin mo. Hindi ko alam kung
gago ba ko o matino. Baka mawala ka sa buhay ko. Baka ikaw na nga
yung para sa akin. Hindi na siguro darating sa buhay ko ang isang
tulad mo. Makakakita ng kasingganda mo, oo. Mamahalin, siguro.
Pero yung mamahalin ako sa kabila ng mga pagkukulang ko, yun ang
ikinakatakot ko.

Ayokong maging unfair sa iyo. Ayaw kitang itali sa isang relasyong

may agam-agam. Paano kung hindi pala ako para sa iyo? Paano kung
pagkatapos ng ilang buwan, makakalimutan mo rin pala ako? Paano
kung isa lang pala akong joke sa mga relasyon mo at babalik ka na
naman sa listahan mo ng ideal guy. Yung hindi lang mabait, guwapo at
mayaman pa. At mamahalin ka nang higit pa sa kaya kong ibigay?

Pinipigilan mong umiyak noong inihatid mo ako sa agency.

Pinipigilan ko ring umiyak. Hindi dapat iyakan yong sitwasyon natin.
Baka naman ito yung paraan para mas lalo tayong tumibay. Sabi ko,
hindi naman ito goodbye. Magkakahiwalay lang tayo pero hindi tayo
maghihiwalay. Walang dapat iyakan.

Pag-andar ng bus na magdadala sa amin sa NAIA, nakita kita mula sa

bintana, humahagulhol ka. Naantig naman ang puso kong
nagkukunwaring bato. Iiwan ko ang babaeng minamahal ko para
madugtungan ang buhay ng babaeng nagbigay sa akin ng buhay.
Namalayan ko na lang, humihikbi na rin ako. Ang dami kong kinain
na prinsipyo nang mahalin kita. Kinain ko yung sinabi kong hindi ako
iiyak. Kinain ko yung prinsipyo kong kalokohan ang long distance
relationship.

Tinanong ako ng katabi ko, “Pare, ano mo yung magandang babae?”

“Girlfriend, pare.” Kahit kailan naman talaga, o. Lalo akong

napahagulhol.

*********

Sabi ng iba, mahirap ang long distance relationship. Sabi ko naman, sa

una lang yan, syempre hahanapin mo lahat ng mga bagay na
kinasanayan mo. Yung may kasabay kang umuwi, kumain, manood ng
sine, gumimik, mamasyal. O yung simpleng kwentuhan lang ng mga
walang kakwenta-kwentang bagay. Natural lang yung matulala ka
minsan, mag-emo, mapangiti nang mag-isa.

Pero kalaunan, nasanay na rin tayo. Buti na lang, isang oras lang ang
pagitan ng oras sa Pilipinas at South Korea. Paggising sa umaga, Good
morning na text. Sa tanghali, kamusta ang lunch. Sa gabi, konting
kwento tapos bye, sweet dreams na. Chat kapag day-off. Wala pang
Facebook noon. Paminsan-minsan, may Yahoo e-cards na pinapadala.
Naalala mo, kinakantahan pa kita ng mga gawa-gawa kong kanta.
Tuluyan ko ng pinangatawanan ang long distance relationship.

Walong buwan yung matuling lumipas – emergency. Kinailangan

kong umuwi ng Pilipinas. Nawala ang taong dahilan ng pangingibang-
bayan ko. Iyun na yata ang pinakamasakit na pangyayari sa buhay ko.
Saksi ka kung paano ako nanlumo, para saan pa yung pag-aabroad ko.
Wala na ang babaeng pag-aalayan ko.

Nag-usap tayo, muling tinimbang ang nararamdaman. Salamat

naman, ganoon pa rin tayo. Nagtampo ka nga lang sa akin dahil wala
akong pasalubong na may tatak na Hello Kitty para sa iyo. Napakamot
na lang ako ng ulo, kikay ka pa rin talaga. Pero ang mas mahalaga,
isang babae pa rin ang dahilan ng pagsisikap ko sa ibang bansa.

Bumalik ako ng Korea. Ilang buwan lang, nagtrabaho ka naman sa

Qatar. Mula sa isang oras na pagitan, naging anim na oras ang pagitan
nating dalawa. Ayos din naman, naging alarm clock natin ang isa’t isa.

Sa kabila ng lahat, buo pa rin tayo. Natapos ang kontrata ko sa Korea,

buo pa rin tayo. Nagdesisyon ako na magtrabaho muna sa Pilipinas,
doon sa dati nating kumpanya, tayo pa rin. Hanggang magdesisyon
ako na sumunod sa iyo sa Qatar at magtrabaho.
 

Sinong mag-aakalang darating tayo sa ganitong panahon?

Isang beses, lumapit ka sa akin. Sabi mo, nababasa mo yung blog ko.
Paborito mo yung Meteor Shower. Yung kwento nung pumipili ka ng
traje de boda.

Alam kung ano yung pinakapaborito kong naisulat tungkol sa ating

dalawa? Heto yun.

Para Sa Iyo

Walang kasawaan. Walang kapaguran. Walang hangganan.

Ganito kita mamahalin. Hindi ako magsasawa sa aso’t pusa nating

pagtatalo sa araw-araw, dahil alam kong pagkatapos nito’y
maglalambingan naman tayo. Hindi ako mapapagod sa pag-unawa
sa mga mood swings mo at pagiging OC mo. Walang hangganan
dahil ang pagmamahal ko sa iyo ay walang kinikilalang panahon
maliban sa magpakailanman.

Pagkakaibigan. Diyan tayo nagsimula. Kaya naman umasa kang

ako pa rin ang magiging bestfriend mo, numero unong fan at una
ring kritiko. Kahit wala na tayong mga ngipin, asahan mong
pupunuin ko pa rin ng halakhak at tawanan ang ating maghapon.

 
Respeto. Pag-unawa. Pagtitiwala. Iyan naman ang iaalay ko.
Igagalang bilang kabiyak ng puso. Iingatan bilang karugtong ng
buhay. Aalagaan bilang katuwang sa pagbuo ng pangarap nating
dalawa. Walang iwanan. Walang lokohan.

Ang araw na ito ay simula ng bagong kabanata. Salamat. Sabay

tayong matututo. Sabay tayong maglalakbay. Hawak-kamay.
Magkasalo. Mag-asawa.

Mahal kita, beb. Mahal na mahal.

Iyan ang wedding vows ko noong kasal natin noong Disyembre 2010.
At gaya ng pangako ko, patuloy akong magsusulat ng mga karanasang
pagsasaluhan nating dalawa.
 Ang Mga Bintana Ng Kanilang Mga Kaluluwa

Sapagkat ako’y sabik sa aking sinilangan.”

Di mo aakalaing ang ginintuang tinig na iyun ay nagmumula sa isang

dalagita sa gilid ng simbahan ng Sta. Barbara. Nakaupo siya sa isang
bangkito at may hawak na gitara.

Ang dalagita ay Bulag halos ilang taon na ring nanghaharana sa mga

taong paroo’t parito sa naturang bayan.

(papalakpak)

“Ang galing mo talagang kumanta, Lea,” “Kapag sumikat ka, huwag

mo kaming kalilimutan ni Nanay Mameng, ha?”
REPORT THIS AD

“Salamat, Berting, pero napakalayong mangyari nun at isa hindi ko

kayang iwan si nanay,”

“Siyanga pala, ‘Nay Mameng, isasama ko po muna ulit si Lea.

Papasyal lang po kami sa burol.” Sabay singit nya ng binanggit sa
matandang ale na katabi ni Lea.

“Ay sus, ano pa nga ba, e tuwing ganitong oras naman ay parati mo
‘yang inaaya, Basta kailangang Umuwi kayo bago magdilim”

“Nay, madilim naman po parati, hihihi,” pagbibiro ni Lea.

Kinuha ni Berting ang tungkod na nakasandal sa pader at iniabot kay

Lea at Binitbit ang gitara.

(nagbyahe sa pedicab)
“Ang galing, no? Parang nakakakita ka talaga, akalain mo walang
kahirap hirap na nadadala kita rito” turan ni Berting pagkarating sa
burol. Nakaupo sila sa damuhan.

“Natural, simula pagkabata, dinadaanan na natin ‘yung mga ‘yun.

Kumbaga, nakarehistro na sila sa utak ko,” wika ni Lea at tumayo sa
kinauupuan.

“Tingnan mo, kaya kong ituro sa iyo ang bayan natin. Doon diba?”

“At dito naman ang bagong sports complex ng bayan, diyan na

gagawin ‘yung mga liga ng basketbol na dati sa kalsada lang.”

“Wow, ang laki naman! Tiyak na maraming dadayo diyan.”

Napangiti si Berting sa pagkakasabi ni Lea ng Ang laki naman.

Aakalain mong nakikita talaga ang itinatayong gusali.

**************************

Pitong taon pa lang si Berting nang lumipat sila sa Sta. Barbara.

Nadestino ang tatay niya sa bayang ito bilang isang pulis.

Unang pagsimba nila sa Sta. Barbara nang makita niya ang batang si
Lea. Ang bata pa ang nagtitinda ng sampaguita at ang matanda pa ang
kumakanta habang naggigitara sa gilid ng simbahan. Noon pa man,
alam na niyang magiging malapit ito sa kanya.

Hindi nga naglaon, naging magkaibigan ang dalawang bata. Mula

noon, nangako si Berting sa kanyang sarili.

“Basta paglaki ko, magdodoktor ako para magamot yung mga batang
may sakit sa mata,” a nya.

Pagkagaling sa eskwela, aayain ni Berting si Lea sa pamamasyal.

Paborito nilang tambayan ang burol kung saan sila
magkukuwentuhan at madalas, si Berting ang bangka. Lahat ng
kanyang ginagawa at pinupuntahan, detalyadong isinasalaysay sa
kaibigan.
Katulad noong magpunta siya sa Enchanted Kingdom. Inilarawan
niya ang bawat rides habang kumakain sila ng pasalubong niyang
cotton candy.

Ang pagpunta nya rin sa pagawaan ng Ice Cream, at binilhan pa nya si

lea ng ice cream para lang maranasan ito.

Isa sa pinakamasayang araw para kay Lea ay noong isama sila ng

pamilya ni Berting sa bakasyon sa tabing dagat. Hangang-hanga nga si
Lea sa mga naririnig nya habang nasa loob sila ay nagbibyahe.

Pagkarating sa beach, hinila kaagad siya ni Berting. Pinaiwan sa kanya

ang sapin sa paa. Ramdam na ramdan niya ang kakaibang lugar na
tinatapakan.

“LEA, SUBUKAN MONG TUMAKBO!” sigaw sa kanya ng kababata. 

“BITAWAN MO MUNA ‘YANG TUNGKOD MO!”

“HA, SIGURADO KA? NAKU, PAG NADAPA AKO, HUMANDA KA SA

AKIN, BABATUKAN KITA!!!” sigaw din niya.

“PAG NADAPA KA, E, DI, BUMANGON KA AGAD. ANG

MAHALAGA, MARANASAN MONG TUMAKBO SA DAGAT!”

Nagdadalawang-isip man, binitawan niya rin ang tungkod.

Binilisan niya ang mga hakbang. Parang yung tibok ng puso niya.
Pabilis nang pabilis. Napapahalakhak siya na parang naiiyak. Halu-
halong emosyon. Ang sarap. Ang gaan sa pakiramdam. Malaya.

Habang sakay ng bus pauwi, si Lea naman ang tulog at siya naman
ang gising. Narinig niya ang kwentuhan ng nanay niya at ni Nanay
Mameng na nakaupo sa likod nila.

Hindi pala tunay na anak ni Nanay Mameng si Lea. Nakita niya lang
daw ito sa taniman ng mga sampaguita. Nakalagay sa isang kahon at
inaamoy-amoy ng mga asong kalye. Nanaig naman daw ang awa niya
sa bata at nagpasyang ituring na galing sa kanyang sinapupunan.

Lalo siyang naawa kay Lea. At ipinangako niya sa sarili, kahit anong
mangyari, hindi niya iiwan ang kaibigan.
Nagpaalam si Berting na pupunta sya ng Maynila para sa isang
paligsahan sa pagguhit. Siya ang kinatawan ng paaralan nila.

“Gusto mong makita ang mga drowing ko? Huwag kang mag-alala,
magdodoktor ako para ayusin natin ‘yang mata mo.”

Lumapit sa kanya si Lea, kinapa ang mukha. Pinag-aaralang maigi ang

pisngi, mata, ilong at bibig.

”Di man ako makakita, nakikita ko naman ang busilak at puti mong
kalooban.”

Pagkatapos ng pitong araw,Umuulan nang magbiyahe sila ni Miss

Cruz pabalik ng Sta. Barbara. Kalong niya ang dalawang kahong
pizzang libre ni Miss Cruz. Nag-uunahan ang mga kwentong gusto
niyang ibahagi kay Lea. Ang matataas at magagandang mga gusali.
Ang magagarang shopping malls. Ang abala at nagmamadaling mga
tao at sasakyan.

Samantala, pauwi na rin sina Lea at Nanay Mameng galing sa

simbahan. Malakas din ang ulan kaya sumilong muna sila sa Pinay’s
Grocery. Bumili na rin ang matanda ng dalawang itlog para sa
hapunan. Naririnig ni Lea na TV Patrol ang pinanonood ng mga
bantay at tambay sa grocery. Tinalasan niya ang pandinig.

Dalawang bus ng BLTBCo raw ang nagbanggaan sa South Luzon

Espressway. 17 ang sugatan, 12 ang patay. Binasa ng reporter ang
listahan ng mga nasawi’t nasugatan.

Napasigaw si Nanay Mameng. Hinagilap ang dalagita at

umatungal. Wala na si Berting, anak, wala na ang kaibigan mo,
hikbi at putol-putol na salaysay ng matanda. Napaupo sa gilid si Lea,
naupuan pa ang basag na itlog na nabitawan ng matanda.

Sinuong ng dalawa ang ulan. Nanlulumo nilang binaybay ang daang

papunta sa bahay nina Berting. Patuloy si Lea sa pagkapa ng
dinadaanan gamit ang kanyang tungkod. Binabaybay ang mundo
niyang lalong binalot ng kadiliman.

***************************
Makalipas ang ilang buwan. Sa paboritong tambayan nila ni Berting.
Kumakantang mag-isa si Lea habang naggigitara.

Isang malaking pagbabago ang nangyari sa buhay niya dulot ng

malagim na aksidente. Ipinagkaloob ng pamilya ni Miss Cruz ang mga
mata ng nasawing guro at inoperahan si Lea sa Maynila.

Noong tanggalin ang benda sa kanyang mga mata, ipinakita ng mga

magulang ni Berting ang isang itim na portfolio. Isa iyun sa mga una
niyang nasilayan, ang mga guhit niya at ng kababata. Pero, may isang
drowing si Berting na pinakanagustuhan niya.

Dalawang kabataan na nakatayo sa puno ng acacia sa burol. Hawig sa

kanilang dalawa. Malalaki ang mga ngiti. At normal ang mga MATA.

At muling tumulo ang luha sa mga bagong bintana ng kanyang

kaluluwa.