Rozlunianie Miniowo-Powiziowe

Keith Eric Grant, Art Riggs

9
CELE DLA STUDENTW Stres (fizyczny) - naprenie
Pod koniec czytania tego rozdziau studenci bd : Wytrzymao na rozciganie
Rozumie i wykorzystywa podstawow terminologi i Naprenie rozcigajce
sownictwo dotyczce Rozluniania Miniowo- Model wiskoelastyczny
Powiziowego podczas omawiania masau bd Prawo Wolffa
przypadku pacjenta.
Wykazywa dogbne zrozumienie rozwoju i
wykorzystania efektywnych technik Rozluniania
Miniowo-Powiziowego w masau leczniczym.
Rozumie w jaki sposb RMP wypywa z podstawowych WSTP
zasad anatomii i fizjologii i jest z nimi powizane. Rozlunianie Miniowo-Powiziowe (RMP) jest
Rozumie podstawowe koncepcje i zakres rnorodnoci zbiorem strategii i technik, ktre skoncentrowane s na
uwalnianiu ogranicze ruchomoci majcych swoje rdo
RMP.
w tkankach mikkich. Korzyci tej pracy s rozmaite. Do
Wykazywa wiedz na temat korzyci, przeciwwskaza bezporednich efektw odczuwalnych w ciele zalicza
oraz rodkw ostronoci w przypadku stosowania si zagodzenie blu, popraw wynikw sportowych,
Rozluniania Miniowo-Powiziowego. zwikszon elastyczno i swobod ruchu oraz bardziej
Potrafili dostosowa techniki RMP na swj uytek. subiektywne kwestie jak na przykad popraw postawy
ciaa. Bardziej porednie korzyci obejmuj uwolnienie
SOWA KLUCZOWE emocjonalne, gbok relaksacj i oglne odczucie
integralnoci i dobrostanu. RMP lepiej jest postrzega
Zrosty
nie jako konkretn technik, ale jako podejcie
Wzmoone napicie nerwowe
zorientowane na cel w pracy z restrykcjami tkanek
Pofadowanie mikkich oraz ich obustronnym oddziaywaniem na
Prawo Davisa ruch i postaw.
Powi Wachlarz metod RMP koncentruje si w gwnej mierze
Hipermobilno/wiotko wizade na tym, w jaki sposb nawyki posturalne, okrelone
Ideokineza czynnoci ruchowe czy brak ruchu oraz kompensacje
Uwinicie spowodowane wczeniejszymi urazami przekadaj si
Naturalna sia na przewleky stres i unikanie penych zakresw
ruchu, ktre z kolei powoduj zarwno skrcenie
Lezja
si jednostek miniowych jak i powstawanie zrostw
Lordoza
w warstwach powizi. Powi tworzy pasywn, struk-
Wytrzymao na cinanie turaln definicj naszego ciaa. Zrosty to miejsca, w
Naprenie styczne cinajce ktrych oddzielne warstwy powizi lub wkien
Prawa Sherringtona inerwacji/hamowania poczyy si w dysfunkcyjny sposb. Zaaplikowanie
reciprokalnego kontrolowanej i skoncentrowanej siy, zastosowanej w
Napicie okrelonym kierunku, rozciga lub wydua struktury
Stres (emocjonalny) miniowe i powiziowe (miniowo-powiziowe) w
celu przywrcenia pynnych waciwoci i ruchomoci

149
150 Metody masau i pracy z ciaem

W kocu dochodzi do dysfunkcji i blu - stanu w ktrym

TABELA 9-1 Nauka RMP zastosowanie ma Rozlunianie Miniowo-Powiziowe,
Nauka zachodzi najefektywniej gdy wczamy w ni przemylenia stanowice kombinacj stosowania bezporedniego nacisku,
na temat osobistych dowiadcze, ze wiadomoci, ale bez au- angaowania odruchw neurologicznych oraz reedukacji
tokrytyki. wiadomo prowadzi nas naprzd a autokrytyka hamuje w zakresie potencjau ruchowego. Poniewa nasze ciaa s
rozwj. Przekadajc to na prac miniowo-powiziow, sama praca zbiorami wchodzcych w interakcje ukadw - tkanki
cznej, nerwowego, chemiczno-immunologicznego i
jak i jej techniki mog wydawa si dziwne i nieskoordynowane,
emocjonalnego, istnieje wiele moliwoci wywoania w
szczeglnie jeli jest si przyzwyczajonym do uywania duej iloci
nich pozytywnych zmian. We wasnej pracy, idc za
rodka polizgowego, masowania wedug schematu lub w okrelonym,
przykadem Cantu i Grodina, ktrzy podzielili techniki
ustalonym tempie. Odczuwanie dyskomfortu z powodu czego
miniowo-powiziowe na mechaniczne, odruchowe i zori-
nieznanego jest koniecznym etapem nauki i integrowania nowych
entowane na ruch2, posugujemy si kombinacj tych tech-
kinestetycznych zdolnoci. Tak jak w przypadku opanowywania kadej
nik. Podejcie to jest rne od tego ograniczajcego si do
nowej umiejtnoci, w kocu znajdziesz si na etapie, kiedy twoje
rozwaa wycznie nad fizyczn aplikacj siy na pow-
ciao i donie bd wykonywa techniki Rozluniania Miniowo-
i. Dodatkow, subteln ale wan czci tego rodzaju
Powiziowego bez zastanowienia czy wiadomego wysiku. Mimo,
pracy jest uatwianie procesw samoleczenia ciaa oraz
e jeden rozdzia nie jest w stanie przedstawi instrukcji Krok po utrzymania korzystnej homeostazy, poprzez normalizowanie
kroku, mamy nadziej, i uzyskujc gbsze zrozumienie powizi tkanek oraz reedukacj dysfunkcyjnych nawykw.
oraz metod pracy z ni, czytelnik automatycznie rozszerzy swj
dotyk i intencj o prac miniowo-powiziow i wkomponuje j w
jakkolwiek form pracy z ciaem, ktr si zajmuje.

tkanek oraz prawidowej funkcji staww.* HISTORIA

Erik Dalton, zaawansowany Rolfer i instruktor pracy
Gdy w XX wieku manipulacja tkanek mikkich pojawia si
z ciaem opisuje nasze spoeczestwo jako kultur
jako metoda pracy, Rozlunianie Miniowo-Powiziowe
uzalenionych od zgicia. Zauwaa, e ostatni
(RMP) stao si norm leczenia i wiadczenia usug.
wiek by wiadkiem dramatycznego wzrostu uzalenienia
Aby unikn zamieszania, naley pamita, e
od zgicia w naszej kulturze. Ten wszechobecny i
Rozlunianie Miniowo-Powiziowe to okrelenie
zdradziecki stan utrzymuje si z powodu pokoleniowej
oglne. Termin ten okrela rne podejcia, ktre
transformacji z aktywnej, ruszajcej si populacji w
znacznie rni si zarwno pod ktem filozofii jak i
osiad band siedzeniowcw.1
technik, lecz ktre maj wsplny cel - uwalnianie
Pomijajc ostre urazy, genez blu i ogranicze
restrykcji powiziowych. W zalenoci od osobowoci,
jest najczciej dugotrway efekt chronicznie zgitych
odbytych szkole i umiejtnoci terapeuty, rodzaju i
(tj. skrconych) pozycji. Jak zauwayli Cantu i
stopnia restrykcji lub dysfunkcji oraz w znacznym stop-
Grodin2, Prawo Wolffa (adaptacja koci do powtarza-
niu zalenie od natury pacjenta, rne techniki mog
jcych si wzorcw aplikowanej siy) zastosowane do
by mniej lub bardziej skuteczne. Jakakolwiek technika
tkanek mikkich (tj. prawo Davisa) sugeruje, e
uwalniajca powi jest form Rozluniania Miniowo-
tkanka czna poszukuje metabolicznej homeostazy w
Powiziowego, lecz to co dziaa na jednego pacjenta, u in-
stopniu proporcjonalnym do nacisku, ktry jest na
nego moe nie by tak efektywne.
ni wywierany. Tkanki utrzymywane nawykowo w
Historia terminu Rozlunianie Miniowo-Pow-
skrceniu fizycznie skracaj si, zarwno poprzez
iziowe jest nie tylko histori jzykoznawcz, stanowi
kurczliwe elementy komrek miniowych jak i
take wnikliw histori stosowania metody. Tak dugo
przez bardziej statyczne, kolagenowe elementy pow-
jak w rnych formach praktykowany by masa i
izi, podtrzymujce minie. Brak ruchu oraz linie
znacznie wczeniej, nim dziki sekcjom zwok odkryto
napre pochodzce z napi oraz rwnowaenia
odrbn tkank otaczajc i przenikajc wszystkie minie
si grawitacji przyspieszaj tworzenie si zrostw i
i narzdy i nazwano j powizi, kady uzdolniony
zwknie. Antagonici stale aktywowanych mini
terapeuta by w stanie wyczu rnic pomidzy waci-
mog by przecieni lub neurologicznie wyhamowani
wociami powizi i tkanki miniowej. Bardzo szybko
i ulec zwknieniu lub osabieniu.
za pomoc zwykego, palpacyjnego rnicowania, ter-
apeuci wiadomie, bd intuicyjnie, rozwinli techniki
uwalniania restrykcji powiziowych, ktre rniy
si od technik uywanych w celu terapii dysfunkcji
* Przywrcenie funkcji stawu zachodzi w momencie gdy dana funkcja zostaa dotyczcych mini.
upoledzona w wyniku dysfunkcji okolicznych tkanek miniowo-powiziowych.
Autorzy rozrniaj t sytuacj od dysfukcji wewntrznych samego stawu, ktre
znajduj si poza zakresem tutejszych rozwaa.

Stworzenie terminu Rozlunianie Miniowo-Pow-
iziowe przypisuje si osteopacie, Robertowi Wardowi,
yjcemu w latach szedziesitych. Fizjoterapeuta
John Barnes sta si nastpnie znanym autorem i
nauczycielem RMP jako oddzielnej gazi nauki.4-6
Jednake zarwno Ward jak i inni autorzy uwaali
RMP za technik czc rne podejcia ukierunk-
owane na umierzanie blu i uwalnianie ogranicze
ruchomoci.7 Inaczej mwic, RMP nie jest technik
sam w sobie, lecz podejciem ukierunkowanym na
cel, ktre z powodzeniem splata razem kilka technik.
Zatem pierwotna baza z ktrej rozwino si RMP
pochodzi z wielu tradycji leczenia, wczajc w to
bezporedni nacisk, torowanie nerwowo-miniowe
oraz reedukacj wyuczonych wzorcw nerwowo-
miniowych zwizanych z postaw i ruchem.
Philip Greenman mwi o tym, e powi zyskaa zain-
teresowanie takich indywidualnoci jak np. lekarza me-
dy-cyny osteopatycznej Williama Neidnera, ktry zas-
tosowa siy skrcajce na koczynach w celu przy-
wrcenia im rwnowagi powiziowej.7
TABELA 9-2 Rozpoznawanie wzorcw
Jednym z wtkw pojawiajcych si w wikszoci publikacji na temat
Rozluniania Miniowo-Powiziowego jest koncepcja podania za
wypalpowanym wyczuciem tkanki. Wyczucie to ujawnia si poprzez
dowiadczenie zdobyte pod okiem instruktorw i praktyk, nie wywodzi
si z procesu wiadomej analizy i racjonalnego mylenia. Wyczucie to
polega nie na tym, co wiemy, ale na tym, co do tej pory zrobilimy i
poczulimy. Umiejtnoci terapeuty polegaj na rozpoznawaniu przy-
czyn lub intuicyjnym wyczuwaniu restrykcji tkankowych, nie na
posugiwaniu si sztywnymi schematami postpowania. Dwa ponisze
cytaty, jeden pochodzcy z pracy naukowej na temat komputerowego
rozpoznawania wzorcw, drugi z ksiki na temat bada neurologicznych i
prac na temat ludzkiego mzgu ilustruj jak gboko w ludzkiej naturze
zakorzenione s te niewiadome zdolnoci. Pokazuj take rosnc
baz naukow dotyczc naszych wyuczonych, lecz niewiadomych
umiejtnoci reagowania na subtelne wzorce.
atwo z jak rozpoznajemy twarze, rozumiemy sowa, odczytu-
jemy pismo, rozpoznajemy za pomoc dotyku kluczyki samochodowe
w naszej kieszeni, stwierdzamy, czy jabko jest dojrzae na podstawie
jego zapachu, zdaje si zaprzecza zdumiewajco zoonym proce-
som, ktre tkwi u podstaw rozpoznawania wzorcw. Rozpoznawanie
wzorcw - czyli proces przyjmowania surowych danych i podejmowa-
nia dziaania na podstawie kategorii wzorca - decyduje o naszym
przetrwaniu. Przez ponad dziesitki milionw lat rozwinlimy wysoce
zaawansowane ukady nerwowe i kognitywne do tego typu zada. 17
Kora nowa mzgu jest zoon, biologiczn pamici au-tosko-
jarzeniow. W stanie czuwania, kady jej obszar funkcjonalny
* Duda RO, Hast PE, Stork DG: Pattern classification, ed 2, New York, 2001, Wiley Interscience, ISBN 0-471-05669-3, p. 1.
Blakeslee S, Blakeslee M: The body has a mind of its own, New York, 2007, Random House, ISBN 1-400-06469-4.
Hawkins J, with Blakeslee S: On intelligence, New York, 2004, Times Books.
Melzack R: Pain and the neuromatrix in the brain, Journal of Dental Education 65 (12): 1378-1382, 2001.
ROZDZIA 9 Rozlunianie Miniowo-Powiziowe 151
Ward rwnie jest zdania, e metoda bezporednia zwana
skrcaniem powizi pochodzi od Neidnera, ktry
stworzy j w szkole osteopatycznej w latach dwudzi-
estych.8 Ward twierdzi take, e Rozlunianie Miniowo-
Powiziowe ma swoje rdo w koncepcji Andrew
Taylora Stilla, twrcy medycyny osteopatycznej u koca
XIX wieku.8,9 On sam, jak twierdzi, czy techniki
izometryczne, izotoniczne, funkcjonalne (porednie)
oraz techniki RMP od wczesnych lat pidziesitych,
od czasu gdy byy one nauczane przez Wilbura Cole i
Esther Smoot.8 Moemy przypuszcza, i na dugo przed
caym wtkiem osteopatycznym z pocztkw XX wieku,
tendencje w kwestii dotyku10 prowadziy do dostrzee-
nia efektw zastosowania zorganizowanego nacisku na
tkank jak i jego zdolnoci do agodzenia niepokoju i
redukowania blu. Techniki, ktrych uywano, miay
charakter kinestetyczny i obserwacyjny, a umiejtno
palpacji bya przekazywana bezporednio od mistrza
do ucznia. Niewiele w tamtym czasie byo spisywane
(Tabela 9-2). Techniki najprawdopodobniej byy powielane
i udoskonalane przez podrujcych terapeutw.
czujnie wyczekuje pojawienia si znajomych wzorcw, lub fragmen-
tw wzorcw... Twj mzg nieustannie tworzy predykcje na temat
konstrukcji wiata, w ktrym yjemy i robi to w sposb rwnolegy. Z
tak sam atwoci wykryje nieznajom tekstur, znieksztacony
nos lub nietypowy ruch. Nie zdajemy sobie sprawy jak perswazyjne
s te predykcje, dlatego zapewne tak dugo nie przywizywalimy
do nich wagi. S one tworzone automatycznie i z tak atwoci, e
nie jestemy w stanie poj tego, co wydarza si wtedy w naszych
gowach. Mam nadziej, e moc tej idei robi na tobie wraenie.
Prognozy s perswazyjne do tego stopnia, e to jak postrzegamy
wiat wok nas, nie zaley wycznie od naszych zmysw. Nasze
postrzeganie jest kombinacj tego, co czujemy za pomoc zmysw
oraz predykcji pochodzcych z pamici naszego mzgu. *
Nawet wychodzc poza temat ludzkich umiejtnoci rozpoznawa-
nia wzorcw i tworzenia predykcji, wspczesne badania z obszaru
neurologii pozwalaj na nowe spojrzenie na nauk i postrzeganie,
dziki ktremu zaczynamy mie pojcie na temat tego w jaki sposb
tworzymy nasze poczucie posiadania ciaa. Mona spekulowa
na temat tego, czy takie badania w kocu wyka, e obserwacje
kliniczne prowadzce do chiskiej teorii meridianw wynikaj nie z
bezporednich, fizjologicznych waciwoci naszych cia, ale z wrod-
zonego procesu przetwarzania informacji przez mzg, ktry stwarza
nasze poczucie ciaa z niezliczonej iloci informacji zmysowych, wyt-
warzanych wewntrznie. Zaczynamy obecnie rozumie, szczeglnie
od strony neurologicznej, nasz peen zakres funkcjonowania jako
ucielenionych istot ludzkich.
152 Metody masau i pracy z ciaem
Do rozwoju Rozluniania Miniowo-Powiziowego w
latach dwudziestych przyczynia si take Mabel Elssworth
Todd. W swojej ksice Mylce ciao bada ona funkcj
wspierajc ludzkiej postawy oraz podstawowe wzorce
fizyczne i neurologiczne stojce za niesamowit
umiejtnoci nauki i wykorzystania ruchu przez nasze
ciaa.11 Ksika bya pierwszy raz wydana w 1937 roku, ale
bazuje na skrypcie z 1929 roku napisanym przez Todd i
zatytuowanym Rwnowaenie si w czowieku (The
Balancing of Forces in the Human Being). Todd miaa
ogromn wiadomo wystpowania nawykowych i
wyuczonych wzorcw posturalnych powodujcych
niewiadom aktywacj mini, wiedziaa take o
adaptacyjnej i wspierajcej funkcji powizi. Todd zwraca
uwag na fakt, i powi stanowi powszechn,
rdmiszow sie tkanki cznej, ktra przenika cae ciao i czerpie od Rolf. Tom Myers zwraca uwag na fakt, i w
gstnieje w poszczeglnych obszarach, aby uformowa
struktury, ktre bd w mniejszym bd wikszym stopniu
wspiera i chroni inne czci ciaa takie jak narzdy, koci
czy minie. Paty powizi znaczco rni si pod
wzgldem gstoci, czasem s cienkie, luno utkane i
zawieraj tuszcz a czasem tworz gste, poyskujce
wkna przypominajce przeduenia cigien nazywane
rozcignami. Struktury powiziowe takie jak cigna i
wizada gstniej w miejscach gdzie potrzebne jest do-
datkowe wzmocnienie dla wsparcia lub funkcji miniowej.
Powi, cigna i wizada, ktre s rodzajami wytrzy-
maej tkanki cznej cile funkcjonuj razem. Praca Todd
dotyczca aspektw posturalnych w czasie najwikszego
rozwoju dziedziny na przeomie lat dwudziestych i trzy-
dziestych zyskaa ogromn uwag i staa si podstaw
szkoy nauczania opartej na reedukacji ruchu i wzorcw
posturalnych. Podejcie to znaczco wpyno na trening
taneczny i byo rozwijane przez Lulu Sweigard,1 2 Irene
Dowd,1 3 i Erica Franklina.1 4, ktrzy przenieli jego
zastosowanie do XI wieku. Myl, ktr zapocztkowaa
Todd a rozwin Franklin, znana jako ideokineza, mwi
o tym, e to co sobie wyobraamy - np. w jaki sposb
wyobraamy sobie nasz pozycj w spoeczestwie i
wpyw tego wyobraenia na nasz obraz wasnego ciaa -
gboko odzwierciedla si w naszej postawie i wzorcach
ruchowych. I na odwrt, nasza postawa i ruchy wpywa-
j na nasze wewntrzne wyobraenia i obraz wasnej os-
oby. Zmieniajc sposb w jaki osoba mieszka w swoim
ciele, zmieniamy t osob.
Od lat trzydziestych a po mier w 1979 roku, Ida P.
Rolf rozwijaa i nauczaa swojego podejcia, ktre byo
ukierunkowane na uwalnianie przedziaw powizi. Rolf
prac zwan Integracj Strukturaln rozpocza w latach
czterdziestych, wykorzystujc pozycje zaczerpnite z jogi.15
Nastpnie pogbiaa swoj wiedz o metody osteopatyczne,
jak twierdzi Tom Myers, Rolf uczya si i pracowaa z
wieloma osteopatami (podobno take z Williamem Gar-
nerem Sutherlandem, twrc osteopatii kranialnej). System
Integracji Strukturalnej rozwinity przez Id Rolf mona
by rozpatrywa w kategoriach mikko-tkankowego
podzbioru oglnych docieka osteopatycznych, z t rnic,
e IS szuka oglnoustrojowej poprawy zamiast specyficznej
korekty lezji. Bya zatem bliej oryginalnej koncepcji
Stilla i Sutherlanda, ale dalej od nurtu osteopatycznego w
tamtych czasach, ktry w celu potwierdzenia swojej aut-
entycznoci opiera si na demonstrowaniu umiejtnoci
radzenia sobie z okrelonymi stanami chorobowymi jak
rwnie z kwestiami strukturalnymi.15
W porwnaniu do wczesnych osteopatycznych metod
polegajcych na skrcaniu, jak techniki Neidnera, praca
strukturalna Rolf wyrniaa si tym, i przebiegaa
wzdu prostych linii powizi aby zwikszy spjno z
grawitacj. Praca Rolf bya wykorzystywana take w
pracy osteopatycznej. Erik Dalton pamita rozmow z
Robertem Wardem w ktrej Ward przyzna, i duo
latach szedziesitych i siedemdziesitych Rolf odesza
od nauczana swoich technik wycznie wrd przed-
stawicieli zawodw medycznych i skierowaa si w
stron rodowiska holistycznych terapeutw alternaty-
wnych.15 Myers sam znany jest z bycia instruktorem In-
tegracji Strukturalnej oraz z szerzenia koncepcji na temat
si i pocze powiziowych w swoich pracach takich jak
ksika Tamy Anatomiczne wrd szerszej publiczno-
ci skupionej wok masau.16
Aby przekazywa swoje podejcie terapeutom posi-
adajcym bardziej holistyczne nastawienie, Rolf zacza
uczy w Instytucie Esalen, gdzie stworzya zacztki dla
pniejszych terapeutw Integracji Strukturalnej tworzc
zestawienie koncepcji i technik z ktrych pniej utworzyy
si rne odnogi. Pobyt Rolf w Esalen wzbogaci jej prac
take o dyskusje nad ludzkim potencjaem i psychologi
Gestalt Fritza Perlsa.
W wyniku poczenia technik somatycznych w Esalen
powstao co, co obecnie znamy pod nazw pracy na
tkankach glbokich. Brita Ostron opisuje t rewolucj17 -
kiedy terapeuci zaczli dowiadcza Rolfingu lnte-
gracji Strukturalnej (serii 10 sesji Idy Rolf strukturalnego
przeorganizowania, w ktrego skad wchodzia gboka,
intensywna praca z ciaem, ktrej nauczaa w instytucie),
zainteresowa ich temat waciwego uoenia powizi i
gbszej pracy. Vicki Topp wraz z innymi studiowaa
anatomi a Al Drucker stworzy odnog zwan Prac na
Tkankach Gbokich Esalen (Esalen Deep Tissue Work),
ktra poczya intuicyjny masa z wiedz psychologiczn.
Zajcia masau przeprowadzane byy w atmosferze me-
dytacyjnej, lecz zaczto take wprowadza opisy mini i
dyskusje na temat fizjologii oddychania. Z powodu roz-
bienoci w nazewnictwie technik w caym rodowisku
zawodowym, ktre wystpuj take w przypadku RMP,
W tym rozdziale, termin lezja uywany jest w kontekcie ortopedycznym
jako lezja miniowo-powiziowa lub lezja mikkotkankowa - punktowy
obszar wystpowania nieprawidowoci lub dysfunkcji tkanek, powodujcy bl
lub ograniczenie ruchomoci.
Erik Dalton, rozmowa prywatna, wrzesie 2007.
 ROZDZIA 9 Rozlunianie Miniowo-Powiziowe 153

w tym rozdziale mamy na myli prac Idy Rolf, ktra

stanowi podstaw zarwno dla Techniki
bezporedniej RMP jak i Masau Tkanek Gbo-
kich. Krtko mwic, autorzy niniejszego rozdziau trak-
tuj oba te terminy jako synonimy. Jednoczenie zdecy-
dowanie odrniamy tego rodzaju prac od zwyczajnego
mocniejszego wykonywania standardowego masau,
ignorujcego celowo i specyfik anatomii.

ANATOMIA I FIZJOLOGIA PRACY

MINIOWO-POWIZIOWEJ
Aby zrozumie praktyk Rozluniania Miniowo-Pow-
iziowego, ktra jest obecnie nauczana w rnych for-
RYCINA 9-2 Pachta wkien powiziowych. (Zdjcie autorstwa
mach jako narzdzie terapeutyczne, naley mie jasno
Ronalda A. Thompsona)
co do tego czym jest powi oraz w jaki sposb rni si
ona od tkanki miniowej. Najwiksz rnic pomidzy
Zamiast tego, wkna powizi tworz i utrzymuj pod-
powizi a miniem jest to, i powi nie jest zdolna do
stawowy ksztat naszych tkanek.
wiadomego skurczu. Mimo i, jak twierdzi Schleip i in-
Adaptacyjna zdolno powizi jest zarwno jej bo-
ni, prowadzone s ekscytujce, nowe badania, ktre
gosawiestwem jak i przeklestwem. Nasze ciaa, po-
temu przecz,18 ze wzgldw praktycznych przyjmijmy,
zornie statyczne w swojej strukturze, posiadaj ogromn
e powi nie posiada kreniowej ani neurologicznej
zdolno adaptacji zarwno do tego co robimy jak i do
zdolnoci do aktywnego skurczu i wyduenia.
tego czego nie robimy. Przystosowujemy si do nacisku i
Powi otacza kade wkno miniowe (rdmisna),
napi wywieranych na nasze tkanki przez to w jakis sposb
pczki wkien miniowych (omisna) oraz cae, poje-
si poruszamy i do nawykowych postaw, ktre przyjmu-
dyncze minie (namisna) aby oddzieli je od mini
jemy w wyniku dziaania pola grawitacji naszej planety.
przylegajcych. Jak pokazuje Rycina 9-1, powi jest take
Owa zdolno adaptacji umoliwia z czasem struktu-
obecna w szerokich pachtach dajcych wsparcie naszemu
ralne wzmocnienie naszych koci i tkanek mikkich, dz-
ciau. Powi wyznacza powierzchnie pomidzy rny-
iki czemu jestemy w stanie na przykad biega dugie
mi strukturami i tworzc poczenia pomidzy wkna-
dystanse. Zbyt szybkie zwikszanie aktywnoci (powyej
mi jak pokazano na Rycinie 9-2, stanowi pasywn, ale
10% tygodniowo), nie pozwalajce na tak adaptacj moe
zdoln do adaptacji strukturaln podpor. Bez powizi i
prowadzi do przewlekego zapalenia cigien oraz do
wsparcia, jakie zapewnia w takich obszarach jak np.
zama przewlekych. Jednake w rwnym stopniu brak
powierzchnia podeszwowa stopy, pasmo biodrowo-
aktywnoci oraz dugotrwae, dysfunkcyjne napicia
piszczelowe wzdu linii kolana i linii bocznej uda czy
wywierane na tkanki mog powodowa ich patologiczn
obszar krgosupa ldwiowego - minie musiayby
adaptacj, prowadzc do zanikw, zwknie, skrce i
znajdowa si w stanie permanentnego i wyczerpujcego
zrostw.
skurczu po to tylko by utrzyma ciao w pozycji stojcej.
Kiedy nasze tkanki, zarwno mikkie jak i twarde
(koci) opieraj si grawitacji lub innej sile, zostaj poddane
stresowi fizycznemu (napreniu). Syszc sowo stres,
czsto mylimy o stresie emocjonalnym. Ten z kolei
odnosi si do naszego poczucia obcienia w
zwizku z radzeniem sobie z sytuacjami wystpujcymi
w naszym yciu. Natomiast stres fizyczny (czyli napre-
nie) odnosi si do siy jaka wywierana jest prostopadle
na element powierzchni przekroju ciaa.
Przykadowo dla cigna napreniem bdzie sia poci-
gajca cigno, podzielona na kadym odcinku jego du-
goci przez jego powierzchni w punkcie dziaania siy.
Kolejnym niuansem jest fakt, e naprenie moe mie
dwa komponenty: naprenie rozcigajce (ang. tensile
s t r e s s ) wzdu dugoci cigna jak opisano
powyej oraz naprenie styczne cinajce (ang. shear
stress). Naprenie styczne cinajce wystpuje gdy sia
oddziaujca z boku na bok, rwnolegle do rozpatry-
RYCINA 9-1 Pajczynowate nitki powizi pomidzy
wanego przekroju jest aplikowana w rnych kierunkach
strukturami. (Zdjcie autorstwa Ronalda A. Thompsona)
do przylegajcych powierzchni tkanek.
154 Metody masau i pracy z ciaem

W odpowiedzi na naprenie, materia wydua si. zmczeniu. Minie fazowe zawieraj wicej szybko reagu-
Wspczynnik wyduenia (zmiana dugoci podzielona jcych wkien i s stworzone do wykonywania szybkich,
przez pocztkow dugo) jest definicj napicia. Powi dynamicznych ruchw. Bardziej obrazowo rnic t mona
poddana napreniu najpierw si wydua. Jeli w tym sobie wyobrazi na przykadzie porwnania sprintera i
momencie zewntrzna sia przestanie dziaa, tkanka czna maratoczyka. Kluczowym w przypadku pracy miniowo-
wrci do swojej pierwotnej dugoci. Uwaa si, e granica powiziowej, jak zauway Janda, jest to, e minie ton-
sprystoci pojawia si w momencie gdy pofadowanie iczne maj tendencj do skracania si, natomiast minie
lub naturalne, fizjologiczne zaamanie w tkance zostaje fazowe maj tendencje do ulegania osabieniu. Minie
usunite. Mona to porwna do rozcigania kawaka toniczne mog sta si skrcone i nadmiernie napite (co
zbkowanej tasiemki uywanej podczas szycia. Jeli wiksza niekoniecznie oznacza silniejsze), podczas gdy ich fazowi
sia zostanie zaaplikowana na powi, zacznie ona ulega antagonici bd wyhamowani i osabieni.20 Aby efektywnie
plastycznej deformacji, ulegnie wydueniu, ale w tkance wzmocni i wyedukowa osabione minie fazowe, tak
powstan mikro zerwania. Jeli sia nadal bdzie si aby pacjent by w stanie pracowa nad lepsz postaw,
zwiksza, przekraczajc wytrzymao na rozciganie lub naley znormalizowa przewleke skrcenie i nad-
ccinanie tkanki, nastpi zerwanie, koczce si dostrze- miernie napicie mini tonicznych. Proces ten wymaga
galnym urazem. Model konceptualny przedstawiajcy zajcia si zarwno czynnoci mini jak i restrykcjami
zarwno pocztkow faz elastyczn jak i pniejsz faz powiziowymi (Tabela 9-3).
plastyczn bd wiskotyczn (lepkociow) znany jest Janda wyrnia dwa najczciej wystpujce wzorce dys-
jako model wiskoelastyczny. 2 funkcji miniowo-powiziowych - zesp skrzyowania.
Jeli ilo naprenia ktremu jestemy poddawani, grnego i dolnego.20,21 W zespole skrzyowania grnego
wzrasta stopniowo, jestemy w stanie w znacznym minie piersiowy wikszy i mniejszy, cz zstpujca
stopniu si do niego zaadaptowa. Prawo Davisa minia czworobocznego grzbietu, misie dwigacz
dla tkanek mikkich oraz prawo Wolffa dla koci opatki i misie mostkowo-obojczykowo-sutkowy nap-
mwi o tym, i tkanka jest rozkadana wzdu inaj si i skracaj. Rwnoczenie, jak opisano powyej,
linii naprenia. 19 Wanie to jest kluczem zarwno osabieniu ulegaj cz wstpujca i rodkowa minia
do funkcjonalnych jak i patologicznych adaptacji. czworobocznego grzbietu, misie zbaty przedni oraz
Tom Myers przedstawia teori mwic o tym, e minie rwnolegoboczne. W wyniku tego mamy postaw
mechanizm adaptacji nie polega na zwikszeniu z gow i ramionami wysunitymi w przd oraz kom-
tempa z jak tkanka zostaje wypeniona fibroblastami pensacyjnie skrcon tyln czci szyi, jak ukazuje lewa
i osteoblastami a raczej na zredukowaniu prdkoci cz Ryciny 9-3. W zespole skrzyowania dolnego, nap-
procesu resorpcji lub usuwania uszkodzonych inaj si i skracaj: misie biodrowo-ldwiowy, prosty
elementw. Uwaa si, e zredukowanie usuwa- uda, napracz powizi szerokiej, krtkie przywodziciele
nia jest wywoywane przez pole pizoelektryczne bioder oraz grupa gbokich mini grzbietu tworzca
powstae w wyniku zaaplikowanego naprenia. 16 prostownik. Jednoczenie osabieniu ulegaj minie
Jako, e zarwno wypenianie jak i usuwanie za- brzucha i poladkw. Wynikiem tego zespou jest postawa z
chodz bezustannie, pizoelektryczne stumienie pro- przodopochyleniem miednicy i uwydatnion lordoz (tj.
cesu usuwania powoduje zaamanie rwnowagi w przednim wygiciem) krgosupa ldwiowego, co pokazu-
tym miejscu, zwikszajc proces akumulacji tkan- je prawa cz Ryciny 9-3 (zobacz Wywiad chorobowy 1).
ki. Podobnie brak regularnego obciania zaburza Zazwyczaj niewiele da si zrobi aby wzmocni i
t rwnowag, powodujc utrat tkanki. Koncepc- usprawni funkcje osabionych mini zanim nie znor-
ja ta uzasadnia stosowanie treningu siowego na malizuje si napicia skrconych mini i towarzyszcej
przykad w celu zapobiegania osteoporozie. im powizi. Prawo Sherringtona inerwacji/hamowa-nia
Jak ju wspomniano powyej, Dalton opisuje reciprokalnego mwi o tym, e antagonista ak-
nasze spoeczestwo jako kultur uzalenionych tywowanego minia ulega wyhamowaniu.7,20 Kierujc
od zgicia. W przeciwiestwie do naszych przod- si tym prawem, prawidowy tonus mini fazowych nie
kw prowadzimy siedzcy tryb ycia i czsto za- wynika jedynie z tego, i nie s one aktualnie uywane,
stygamy w pozycjach skracajcych przedni cz ale take z neurologicznego wyhamowania przez ich ag-
tuowia, krgosup ldwiowy i minie kulszowo- onistw. Co wicej, powi otaczajca przedziay miniowe
goleniowe. Nierzadko to nasza postawa i brak lub wystpujca w postaci szerokich, powierzchownych
ruchu s przyczynami rozmaitych dysfunkcji, jed- patw ma tendencje to skracania si w obszarach napi-
nak zmiany te bior si rwnie z fizjologicznych cia, co stwarza problemy z mobilnoci i ruchomoci
waciwoci wkien miniowych. staww. Do tego jest bardzo silna i wzgldnie mao
Profesor Vladimir Janda, czeski lekarz i fizjoter- podatna na wyduanie, dlatego gdy w wyniku wzorcw
apeuta, dokonujc klasyfikacji mini na toniczne posturalnych, urazw lub innych okolicznoci ulegnie ona
(posturalne) i fazowe umoliwi gbszy wgld w skrceniu, wymagane jest uycie technik uwalniajcych
powszechnie wystpujce wzorce dysfunkcji. Minie j. W porwnaniu do technik uywanych powszechnie w
toniczne skadaj si z wkien wolno reagujcych, masau, techniki te cile bazuj na anatomii oraz s
ktre kurcz si wolniej, ale rwnie wolniej ulegaj bardziej zalene od kierunku ich wykonywania.

TABELA 9-3 Minie toniczne i fazowe
Przy przechodzeniu z pracy skoncentrowanej na relaksacji w prac
kliniczn, nauka technik jest tym atwiejszym etapem nauki. Wiksz
trudno sprawia terapeutom opanowywanie i osiganie mistrzost-
wa w umiejtnoci tworzenia i organizowania planu badania i terapii
w taki sposb, by odpowiedzie na konkretne potrzeby pacjenta. Wybr
technik powinien by podyktowany tymi potrzebami, praca nie powin-
na polega na wiczeniu ostatniego przyswojonego zestawu tech-
nik. W tym wanie tkwi trudno, skd mamy wiedzie co naleaoby
wykona w przypadku stojcego przed nami pacjenta?
Koncepcja Vladimira Jandy dotyczca mini tonicznych i
fazowych stanowi jeden z kilku modeli biomechanicznych omawianych
przez Chaitowa i DeLany* umoliwiajcych wgld w prac z
trjwymiarowymi dysfunkcjami. Minie toniczne skadaj si z wkien
wolno reagujcych. Wkna te zawieraj wicej mitochondriw,
ktre nieustannie produkuj energi, wolniej ulegaj zmczeniu i s
zaangaowane gwnie w czynnoci nie wymagajce duej siy, ale
ktre s niezbdne do stabilizacji i utrzymywania postawy. Minie
toniczne maj tendencje do skracania si, znajduj si wrd nich
misie brzuchaty ydki, paszczkowaty, grupa mini kulszowo-
goleniowych, krtkie przywodziciele bioder, misie ldwiowy,
gruszkowaty, napracz powizi szerokiej, czworoboczny ldwi,
prostownik grzbietu, najszerszy grzbietu, cz zstpujca minia
czworobocznego grzbietu, mostkowo-obojczykowo-sutkowy, dwigacz
opatki, piersiowy wikszy oraz zginacze ramienia. Podzia ten
naley jednak w znacznej mierze traktowa jako nakrelenie i
porwnanie zwizkw pomidzy miniami ni ich faktyczne wa-
ciwoci, poniewa wiele mini posiada podwjn funkcj zarwno
utrzymywania postawy jak i zdolnoci do silnych i nagych ruchw.
Minie fazowe, natomiast, zawieraj wicej szybko
reagujcych wkien, potrzebnych w przypadku nagej, wzmoonej
aktywnoci. Wkna te zalene s w duym stopniu od natychmias-
towych rde energii takich jak kreatyna i glikoliza i ulegaj
zmczeniu stosunkowo szybko. Minie fazowe maj tendencje do
ulegania osabieniu. Zostaj take neurologicznie wyhamowywane
przez nadmiernie napite minie toniczne. Zwykle oczekuje si, i to
skrcone, hipertoniczne minie ulegn zwknieniom, wydaje si,
e osabionych i rozcignitych mini to nie dotyczy. Moemy na
przykad podejrzewa zwknienie skrconej grupy mini
* Chaitow L, DeLany JW: Clinical application of neuromuscular techniques: the upper body, Edinburgh, 2000, Churchill Livingstone.
Chaitow L: Techniki E, New York, 1996, Churchill Livingstone.
Lewit K: Manipulative therapy in rehabilitation of the locomotor system, ed 2, London, 1991, Butterworth-Heinemann.
DEFINIUJC ROZLUNIANIE
MINIOWO-POWIZIOWE
Poniewa termin Rozlunianie Miniowo-Powiziowe
dosownie oznaczajcy rozlunianie mini i powizi
jest tak obszerny a korzenie tej metody jak i sposoby jej
stosowania tak zrnicowane, zdefiniowanie tego rodzaju
pracy jest problematyczne. Cantu i Grodin odrzniaj mobi-
lizacje staww od pracy miniowo-powiziowej.2 Jak
zauwaaj, pracujc ze stawami przestrzegamy cile
okrelonych zasad, opartych o konstrukcj staww.
ROZDZIA 9 Rozlunianie Miniowo-Powiziowe 155
kulszowo-goleniowych, ale co z wyduonymi i osabionymi
miniami rwnolegobocznymi? Minie posiadajce tendencj do
ulegania osabieniu, tak jak minie rwnolegoboczne, nadal mog
pozostawa pod wpywem naprenia. Prawo Davisa mwi o tym, e
tkanka jest rozkadana wzdu linii naprenia, niezalenie od jego
rda. Dlatego w momencie gdy znormalizujemy napicie hiper-
tonicznych i skrconych mini, terapi zrostw i zwknie bdziemy
musieli wykona zarwno na skrconych jak i osabionych miniach.
Minie rwnolegoboczne mog by rozcignite i napite (nie skr-
cone i napite), zwkniae, bolesne i wyduone poniewa przegry-
waj pojedynek z bardziej istotnymi zginaczami znajdujcymi si na
przedniej stronie ciaa.
Moemy wzbogaci te rozwaania, przygldajc si dodatkowym
modelom dysfunkcji omawianym przed Chaitowa i DeLany.* Modele te
zawieraj m.in. biomechaniczny model napicia i luzu Roberta
Warda oraz podobne przemylenia Karela Lewita. Cytujc Warda,
sowo napicie sugeruje zablokowanie, natomiast luz sugeruje ro-
zlunienie staww i/lub tkanek mikkich podlegajcych, lub nie,
neurologicznemu wyhamowaniu. Bariery te (napita i luna)
mona rwnie napotka podczas przygotowania do wykonywania
techniki bezporedniej (w kierunku cignicia, napicia) i poredniej
(w kierunku luzu). Lewit obserwuje, e bl czsto odczuwany jest po
stronie lunej. Chaitow oraz DeLany* w obie te koncepcje wczyli
jeszcze aspekt blu: Bl czciej jest kojarzony ze strukturami,
ktre s pocigane i napite w wyniku rnych czynnikw - lokalnego
przecienia, niewaciwego funkcjonowania, wystpowania
tkanki bliznowatej, odruchw kompensacyjnych lub kontroli ukadu
nerwowego. Gdy chcemy aby napita tkanka wykonaa peen skurcz
lub pene rozcignicie, czsto towarzyszy temu bl. Paradoksalnie,
jak zauway Lewit, bl nierzadko wystpuje take w lunych a nie
tylko w napitych obszarach ciaa i towarzyszy temu moe hiper-
mobilno i wiotko wizade po stronie lunej czy w stawie. W
przypadku hipermobilnoci, nadmierne napicie mini i ograniczenia
tkankowe mog stanowi reakcj obronn w celu zwikszenia stabil-
noci. Uwalnianie ogranicze tkankowych w tej sytuacji powinno by
wykonywane rwnolegle z wprowadzaniem z wicze wzmacniajcych
aby zrekompensowa brak stabilizacji. Spjny plan terapii powinien
uwzgldnia wspzalenoci pomidzy miniami.
Natomiast przebieg pracy miniowo-powiziowej
jest mniej przewidy-walny, poniewa zachodzi ona
wzdu rnych linii i paszczyzn, ktre nie s cile
powizane z rzeczywistym ruchem w stawie. Majc na
uwadze analiz objaww i ich potencjalnych rde,
nieprzewidywalna natura tej metody wymaga umiejt-
noci wyczuwania i reagowa-nia na tkank sam w
sobie. Umiejtno ta nie jest efektem analizy, lecz
dowiadczenia i wiadomoci - w skrcie, to kilome-
try dotyku, jakie przebiegy donie terapeuty.
156 Metody masau i pracy z ciaem
A B
RYCINA 9-3 Zesp skrzyowania grnego i dolnego. Linie (A) to linie
skrcenia. Linie (B) to linie osabienia. (Wykorzystano za zgod Erika
Daltona.)
Uznawana jest za intuicyjn, umiejtno podania
za tkank tak naprawd pochodzi z niesamowitych zdolno-
ci ludzkiego mzgu do dopasowywania wzorcw (patrz
Tabela 9-2). Zarwno Greenman7 jak i Chaitow22 rekomen-
duj wiczenia doskonalce umiejtno palpacji.
Dla naszych potrzeb, termin Rozlunianie Miniowo-
Powiziowe bdzie odnosi si wycznie do praktyki
tego rodzaju pracy manualnej. Wyjmujemy zatem spod
naszych rozwaa procedury medyczne takie jak np.
boczne uwolnienie rzepki. Procedura ta jest czsto
rekomendowana przez ortopedw w przypadku blu
kolana spowodowanego bocznym przyparciem rzepki w
celu uwolnienia restrykcji powiziowych dookoa pasma
biodrowo-piszczelowego i troczkw rzepki. W zasadzie
stanowi ona take form rozlunienia miniowo-
powiziowego, jednak wychodzi poza zakres naszych
rozwaa.
Istnieje jednak kilka form Rozluniania Miniowo-
Powiziowego, ktre w caoci bd miay zastosowanie do
naszych celw. W nastpnej sekcji tego rozdziau wyjan-
imy gwne techniki na podstawie stosowania okrelonych
umiejtnoci manualnych.
Kolejn sekcj powicimy na omwienie efektywnoci
niektrych z tych technik w kontekcie wikszych
celw terapeutycznych takich jak np. leczenie urazw,
Integracja Strukturalna lub waciwe uoenie ciaa,
poprawa wynikw sportowych lub wpyw na inne obszary
takie jak sfera psychologii. Rozlunianie Miniowo-Pow-
iziowe moe by praktykowane w wieloraki sposb,
poczwszy od bardzo delikatnego, poredniego uwol-
nienia do znacznie mocniejszych technik bezporednich.
TECHNIKA POREDNIA
Filozofia tej techniki polega na naturalnej zdolnoci ciaa
do samoregulacji i polega na technikach rozpltujcych
(ang. unwinding), ktrymi pracuje si podajc za kierunk-
iem, w ktrym chce poda powi po zastosowaniu de-
likatnego nacisku. To naturalne denie do homeostazy
tkankowej okrelane jest nazw naturalnej siy. Tkanka
jest rozcigana a terapeuta stosuje powolny, rwnomierny
nacisk w kierunku w ktrym wyczuwa wiksz swobod
ruchu powizi. Terapeuta moe przytrzyma tkank na
kocowym zakresie rozcignicia do kilku minut, dopki
tkanka nie przeorganizuje si, pozwalajc na wikszy za-
kres ruchu bd ruch w nowym kierunku. Barnes znany
raczej z technik bezporednich, wiele czasu w nauczaniu
powica wanie technikom porednim.
TECHNIKA BEZPOREDNIA
Zwolennicy tego podejcia, czsto okrelanego prac na
tkankach gbokich, stosuj bardziej agresywn ma-
nipulacj powizi, nierzadko pracujc w kierunku prze-
ciwnym do tego, w ktrym powi umoliwia swobodny
ruch. Okrelaj obszary, w ktrych powi jest skrcona i
wyduaj j w opozycji do skrcenia. Czsto syszy si,
i technika bezporednia jest bolesna, jednak bl w tym
przypadku wynika z niewaciwego jej zastosowania,
uywania zbyt duego nacisku lub zbyt pospiesznej pra-
cy. Mimo, e pewien stopie dyskomfortu moe by od-
czuwalny, ilo nacisku powinna by niewielka a sama
technika powinna by wykonywana powoli i pod skonym
ktem. Gwn rnic pomidzy technik poredni i
bezporedni jest to i technika bezporednia mniej ko-
rzysta z rozpltywania i podania za uwolnieniami,
zamiast tego zachca raczej powi do rozlunienia si w
kierunku, ktry wedug terapeuty poprawi funkcj lub
postaw ciaa.
POCZENIE TECHNIK
BEZPOREDNIEJ I POREDNIEJ
Niestety pomidzy praktykami techniki poredniej i
bezporedniej doszo do rozamu. Z czasem kada ze
stron przekonana, e posiada waciw odpowied,
 ROZDZIA 9 Rozlunianie Miniowo-Powiziowe 157

zacza zaciekle krytykowa drug. Autorzy tego rozdzi-
au s zgodni co do tego, e w rzeczywistoci rni
ludzie rnie reaguj na okrelone podejcia. Pacjent z bardzo
wraliwym centralnym ukadem nerwowym lub wyjtkowo
niskim progiem blu moe odczuwa zdezorientowanie lub
moe by przytoczony zbyt du iloci bodcw. Z drugiej
strony pacjenci aktywni fizycznie i o wikszej muskulaturze
czsto preferuj bardziej agresywne techniki bezpored-
nie.
Za pomoc technik bezporednich czsto udaje si
uzyska natychmiastow zmian w krtszym czasie, dlat-
ego pacjenci szybko dowiadczaj zauwaalnych korzyci.
Jednak u niektrych ludzi rozlunienie nastpuje szybciej,
jeli pozwoli si tkankom na podanie za ich wasnymi
wzorcami. Jeli zaaplikujemy zbyt du si i praca bdzie
zbyt intensywna lub bolesna, tkanka bdzie stawia opr i
mniej uda si osign. Dodatkowo u osb, ktre ju s na
granicy zmczenia bd napicia, zbyt agresywne bod-
cowanie lub zbyt dua ilo mikrouszkodze w tkankach
moe wywoa odpowied immunologiczn w postaci
zego samopoczucia, blu lub mgy mzgowej. Wielu ter-
apeutw korzysta zatem z zalet obu metod w zalenoci
od indywidualnych potrzeb swoich pacjentw oraz stop-
nia restrykcji w okrelonym obszarze. Aby pracowa
wydajnie i oszczdza czas, zaleca si najpierw sprbowa
technik bezporednich aby sprawdzi czy tkanka bdzie
si atwo i szybko rozlunia i przej do wolniejszych i
bardziej porednich metod w przypadku gdy pocztkowa
prba nie przyniosa satysfakcjonujcych rezultatw lub
gdy dana metoda nie odpowiada pacjentowi.
lub ART (ang. Active Release Technique).
Leahy w swoich obszernych szkoleniach oferuje
wiele znakomitych protokow postpowania w lecze-
niu specyficznych urazw i obszarw ciaa. Zan-im
jednak omwimy zastosowanie tej techniki, wrmy na
chwil do jej podstaw anatomicznych.
Kiedy zachodzi ruch, minie, cigna, powi i nerwy
take musz si rusza. Cz tego ruchu bdzie zachodz-
i w odniesieniu do innych wizek wkien w tym samym
miniu, a cz przez inne struktury tkankowe. Jeeli
warstwy tkanek, ktre powinny by w stanie porusza si
wzgldem siebie s sklejone, ruch bdzie ograniczony -
jak przedstawia sweter powiziowy na Rycinie 9-4.
Jeeli tkanki w obrbie struktury miniowej nie mog
swobodnie si wydua, ruch bdzie ograniczony. Jeeli
podczas kurczenia si minia wkna nie mog si rozszerzy
i oddzieli si od siebie nawzajem po stronach bocznych
(np. bdc usieciowane), ruch bdzie ograniczony.
Zobacz jak Greenman rozwin skrt ART Asymetria, zakres ruchu i tekstura
tkanek (ang. Assymetry, Range of motion, and tissue Texture). 7 Craig
Liebenson uy nazwy Techniki Aktywnej Relaksacji Miniowej lub AMRT
(ang. Active Muscular Relaxation Techniques) by opisa techniki bazujce na
poizometrycznej relaksacji i hamowaniu reciprokalnym.

KOMPRESJA Z RUCHEM
Koncepcja kompresji z wykorzystaniem ruchu jest dobrze
zobrazowana pod nazw zahacz i rozcignij. Rnice
w uyciu i nauczaniu tej techniki przez rnych prak-
tykw dotycz tego, czy ruch jest aktywny czy pasywny
oraz kierunku kompresji i prdkoci z jak jest stosowana.
Skony nacisk poczony z ruchem aktywnym jest pod-
stawow technik Integracji Strukturalnej od momentu jej
powstania. Ponad 50 lat temu, Rolf instruowaa swoich
uczniw by ustawiali tkank tam, gdzie jej miejsce i
poprosili o ruch. Nauczyciel i masaysta sportowy Benny
Vaughn naucza aktywnego ruchu z kompresj jako
kompresji z aktywnym zaangaowaniem. Withney
Lowe uywa kompresji z aktywnym ruchem. Brytyjs-
cy masayci sportowi, tacy jak Mel Cash i Stuart Taws,
nazywaj t technik rozlunianiem tkanek mikkich
lub STR (ang. soft tissue release). Michael Leahy opra-
cowa i rozpropagowa w rodowisku medycznym i
fizjoterapeutycznym ujednolione protokoy aplikacji tej
techniki znane jako Techniki Aktywnego Rozluniania RYCINA 9-4 Sweter powiziowy, ukazujcy jak restrykcje powiziowe
w jednym obszarze pocigaj obszary oddalone od miejsca restrykcji.
Z materiaw ze szkolenia prowadzonego przez Bennyego Vaughna w
(Przedruk z Rolf I: Rolfing: The Integration of Human Structures za
Heartwood Institute w Garberville w Kalifornii w padzierniku 1998r. pozwoleniem Rolf Institute of Structural Integration 1977).
158 Metody masau i pracy z ciaem
Jeli wyduenie tkanki nerwowej jest niemoliwe z
powodu przyklejenia lub zablokowania jej przez inn
tkank, bdziemy mwi o uwiniciu (kompresji na
niej lec struktur) lub niekorzystnym napiciu ner-
wowym (dysfunkcyjne rozciganie). W jaki sposb po-
maga wic kompresja z zastosowaniem ruchu?
Gdy misie si wydua, zachodzi ruch wzdu
jego dugoci pomidzy jego wasnymi wknami, ale
rwnie wzgldem innych struktur tkankowych. Kom-
presja wzdu minia gdy jest on wyduony (aktywnie
lub pasywnie) umiejscawia rozcignicie. Nacisk
zastosowany wzdunie przeciwko wydueniu mi-
nia, zwiksza rozcignicie miejscowo w obrbie tkan-
ki miniowej. Nacisk zastosowany wzdunie razem z
wydueniem minia zwiksza naprenie styczne na
kadym zrocie, przytwierdzajc wyduajcy si misie
do ssiadujcych struktur. Z drugiej strony, kiedy misie
si skraca, zmusza go to rwnie do rozszerzenia si.
Bezporednia kompresja lub masa poprzeczny za-
stosowany na poszerzonym miniu spaszczy go,
zmuszajc wkna do rozsunicia si poprzecznie (tak
jakby naciska na wizk nieugotowanego makaronu
spaghetti), amic zrosty pomidzy wknami. A zatem
odpowiednio skierowana kompresja wspomaga po-
dany ruch tkankowy, umoliwiajc tkance uwolnienie
si od zrostw. Ta waciwo samo-inklinacji rwnie terstrain) oraz rne formy poizometrycznej relaksacji.
wpywa na to, e kompresja z ruchem aktywnym jest
bardziej efektywna ni z ruchem pasywnym.
Uywajc tych technik, terapeuta zahacza o restrykcje
powiziowe lub miniowe za pomoc kostek, pici,
przedramienia, okcia lub wzmocnionych palcw, pod-
czas gdy pacjent wykonuje ruch w ssiednim stawie by
powoli rozcign misie, cigno lub powi od punk- dotrze do dysfunkcyjnych tkanek mikkich. Z
tu zahaczenia. W ten sposb rozcignicie jest skoncen-
trowane w precyzyjnym punkcie a nie rozproszone na caej
dugoci minia. Napicie miniowe jest bardzo rzadko
rwnomiernie rozmieszczone na caej dugoci minia.
Precyzyjne zahaczenie eliminuje tendencje adaptacji do
rozcignicia przez bardziej elastyczne obszary minia
z jednoczesnym pozostawieniem napitych i zwkni-
aych obszarw w skrceniu. Terapeuta za pomoc pal-
pacji i obserwacji ocenia zrosty ograniczajce ruch oraz
nieprawidow struktur tkanek. Z takimi zaburzeniami
w obrbie tkanek pracuje si poprzez poczenie precyzyjnie
skierowanego nacisku z wprowadzeniem okrelonego
aktywnego lub pasywnego ruchu.
Zaangaowanie pacjenta w aktywne wykonywanie
ruchw dodaje element reedukacji nerwowo-miniowej,
wzmacnia techniki i umacnia wspprac pomidzy
terapeut a pacjentem. Lewitna przykad zaobser-
wowa, e dziki wykorzystaniu ruchu gaek ocznych w
kierunku rozlunienia, mona uzyska dodatkowe ko-
rzyci z poizometrycznej relaksacji.21 Ta koncepcja sub-
telnego neurologicznego wzmocnienia znajduje popar-
cie take w metodach wykorzystujcych wizualizacj,
rozwinitych w ideokinezie.11-14
Zaangaowanie pacjenta w aktywne wykonywanie
ruchw moe ujawni odbiegajce od normy wzorce
ruchowe i wzorce napicia powiziowego, nieza-
uwaalne podczas statycznego lub neutralnego ustaw-
ienia, umoliwiajc terapeucie utorowanie mini i
powizi do odpowiedniej pozycji i dugoci. Aktywny
ruch przeciwko delikatnemu oporowi terapeuty moe
umoliwi pacjentom ponowne nauczenie si pro-
priocepcji staww, utraconej na skutek nieuywania
lub urazu. Techniki te mona zsynchronizowa z odd-
echem by uzyska dodatkowe rozlunienie z tego na-
jwaniejszego ludzkiego cyklu. Zaangaowanie pacjenta
w aktywne wykonywanie ruchw nie tylko wyranie
wzmocni wspprac, ale bdzie te form uzyskania
zaangaowania pacjenta. ***
METODY UZUPENIAJCE
Efektywno Rozluniania Miniowo-Powiziowego czs-
to moe by zwikszona poprzez dodanie innych,
synergistycznych metod. W skad technik powszechnie
stosowanych jako metody uzupeniajce wchodz: terapia
punktw spustowych/neurominiowa, pozycyjne
rozlunianie/napicie-rozlunienie (ang. strain-coun-
Zintegrowane hamujce techniki nerowo-miniowe
Chaitowa INIT (ang. Integrated Neuromuscular Inhi-
bition Technique) bd dobrym przykadem.23 W INIT
Chaitow wykorzystuje bezporedni nacisk, pozycyjne
rozlunianie i Techniki Energii Miniowej (MET)
(ang. Muscle Energy Technique) by efektywnie
perspektywy terapii punktw spustowych, do-
datkowe techniki umoliwiaj gbsze, cakowite
rozlunienie opracowywanych tkanek. Z perspektywy
Rozluniania Miniowo-Powiziowego, techniki odru-
chowe takie jak pozycyjne rozlunianie (np. uoenie
w celu zdjcia caego napicia z opracowywanego
mienia) i MET mog by stosowane by zmniejszy
hipertoniczno mini zanim zajmiemy si zrostami pow-
iziowymi. To pozwala unikn pracy przeciwko napiciu
miniowemu pacjenta. W przypadkach przewlekych,
korzystnym moe by naprzemienne stosowanie metod
odruchowych i bezporednich. Tam, gdzie opracowywany
misie jest zbyt bolesny by zastosowa bezporednie
napicie izometyczne MET, moemy uzyska rozlunienie
dziki izometrycznemu napiciu antagonisty poprzez
hamowanie reciprokalne. W takich przypadkach mona-
rwnie zastosowa techniki pozycyjnego rozluniania.
*** W swojej ksice Wywieranie wpywu na ludzi: teoria i praktyka Robert
B. Cialidini powica znacz cz dyskusji behawioralnym aspektom
zobowizania i konsekwencji w dziaaniu. Cho materia ten wykracza poza
zakres niniejszego artykuu, niemniej dostarcza on socjologicznej podstawy
do zrozumienia jak zaangaowanie pacjenta moe wpyn na zwikszenie
efektywnoci terapii.

WYKONYWANIE ROZLUNIANIA
MINIOWO-POWIZIOWEGO
Oglna technika
Pomimo rnic w definicji i interpretacji Rozluniania
Miniowo-Powiziowego, pewne elementy, takie jak
cel, umiejtnoci i technika pozostaj wsplne. Autorzy
gboko wierz, e subiektywne elementy skutecznego a
jednoczenie pielgnujcego dotyku s kluczowe do
zrealizowania celw kadej gbokiej pracy powiziowej.
Nie wane jak skuteczna byaby dana metoda, jeeli
dotyk terapeuty bdzie niemiy lub nieskuteczny, wpynie
to bardzo niekorzystnie na efektywno pracy. Michael
Stanborough proponuje doskonay, zwizy opis wyko-
nania techniki, ktra jest podstaw Rozluniania Miniowo-
Powiziowego24 :
Przy do powierzchni ciaa odpowiednie narzdzie
(np. kostki palcw lub przedrami).
Zatop si w tkanki mikkie.
Dotrzyj do pierwszej bariery anatomicznej/restrykcji.
Wyczuj lini napicia.
Zaangauj powi, wybierajc luz tkankowy.
Na koniec przesu powi po powierzchni, pozosta-
jc w kontakcie z niej pooonymi warstwami.
Spokojnie wycofaj si z tkanek.
Rycina 9-5 pokazuje cel jakim jest zaangaowanie
powizi. Zauwa jasny kolor tkanki, ukazujcy brak
ukrwienia oraz zmarszczenie powizi. Intencj ruchu jest
wyprasowanie zmarszczek i wyduenie patu powizi.
Oczywistym jest, e zwyke ugniatanie powizi nie mi-
aoby takiego wygadzajcego i wyduajcego efektu.
Kluczem do efektywnej pracy jest zaangaowanie pow-
izi i rozprasowywanie jej w kierunku podunym.
RYCINA 9-5 Nacisk na powi z uyciem wzmocnionych palcw.
(Wykorzystane za zgod Roberta Schleipa).
ROZDZIA 9 Rozlunianie Miniowo-Powiziowe 159
Chyba najbardziej ewidentn rnic, ktr pacjenci
zauwaaj midzy masaem klasycznym a Rozlunian-
iem Miniowo-Powiziowym jest to, e terapeuta uywa
mniej rodka polizgowego (lub wcale). Poniewa nacisk
kadzie si na wyduanie powizi a nie ugniatanie tkan-
ki miniowej, wanym jest by uchwyci tkank a nie
tylko si po niej lizga. Tak samo jak trudno jest otworzy
szczelnie zamknity soik lub przekrci klamk liskimi,
mokrymi domi, tak samo trudno jest wyduy skr-
con powi, uywajc zbyt duo rodka polizgowego.
Tak jak w przypadku wieczka od soika, trzeba woy
duo wicej wysiku by uzyska odpowiednie tarcie.
Wysiek poprzez zbyt silny nacisk na tkank moe atwo
przeoy si na dyskomfort lub nawet bl odczuwany
przez pacjenta oraz na zmczenie lub ryzyko urazu w
przypadku terapeuty.
Z dowiadczenia autorw wynika, e jedn z naj-
waniejszych umiejtnoci, ktrych naley si nauczy
jest zatapianie si w tkank tak, by dotrze do poziomu
restrykcji powiziowych, eby unikn rozpoczynania pra-
cy na warstwach, ktre tej pracy nie wymagaj. Wielu
pocztkujcych terapeutw niepotrzebnie spdza czas na
rozgrzewaniu zewntrznych warstw powierzchown i
nieefektywn prac. Inni powoduj bl u swoich pacjen-
tw, rozpoczynajc intensywn prac jak tylko skontak-
tuj si z ciaem. Dobr zasad jest zatop si... i dopiero
pracuj, przy czym zatapianie si nastpuje w momencie
gdy ciao odpowiada na wywarty nacisk i zamiar terapeuty
a nie jest przez niego wymuszane bd przyspieszane.
Po zatopieniu si i osigniciu pierwszej bariery
powiziowej, terapeuta wybiera odpowiednie narzdzie
(palce, kostki palcw, pi, przedrami, okie) w zalenoci
od precyzji i siy jak naleaoby zastosowa na powizi
oraz od okolicy ciaa pacjenta. Pocztkujcy terapeuci
powinni zda sobie spraw, e takich umiejtnoci pal-
pacyjnego rozpoznawania nabiera si wraz z praktyk i
wiadomoci. Z czasem staje si to podwiadomym pro-
cesem (zobacz Tabel 9-2), jednak na pocztku terapeuta
musi wiadomie wyczuwa rnice w kierunku tkanki, jej
teksturze, napiciu i temperaturze. Podobnie dobieranie
odpowiedniego narzdzia z czasem rwnie stanie si au-
tomatyczne, jednake pocztkujcy terapeuta powinien bra
pod uwag obszar na ktrym bdzie pracowa, rozmiary
jego wasnych narzdzi pracy, wymagany nacisk oraz
to, jak szybko zuywa si jego ciao. Uywajc technik
bezporednich lub porednich trzeba sprecyzowa cele
pracy z powizi. Czy chcesz wyduy paty powizi w
bezporedniej linii cignicia minia, przyoy si skonie
by skorygowa siy torsyjne lub oddzieli przedziay
midzyminiowe? Na gbszym poziomie by moe trzeba
bdzie zatopi si przez tkanki powierzchowne za pomoc
bezporedniego nacisku pionowego, zanim dotrze si do
warstwy wymagajcej pracy. Po zatopieniu si, sia jest
przykadana w bardziej skonym kierunku rozcigania z
uyciem techniki bezporedniej lub poredniej.
160 Metody masau i pracy z ciaem
Bardzo czsto praca miniowo-powiziowa wykracza
poza zajmowanie si poszczeglnymi warstwami skrconej
powizi. Rne przedziay midzyminiowe, warstwy
powizi lub kieszenie mog by ze sob posklejane. By
oddzieli te warstwy lub kieszenie, naleaoby popracow-
a precyzyjnie palcami lub kostkami palcw, by minie
mogy prawidowo lizga si po sobie i umoliwi swo-
bodny ruch.
Chocia minie i powi s zupenie innymi tkankami,
s one nieodcznie powizane. Terapeuta zawsze pracuje z
obiema z nich w rnym stopniu. Tym samym masays-
ta moe pracowa z powizi podczas wykonywania
masau relaksacyjnego a specjalista od terapii miniowo-
powiziowej moe rozlunia kurczliwe elementy mini
zgodnie z uwalnianiem restrykcji powiziowych.
Kolejn najbardziej widoczn rnic midzy masaem
a Rozlunianiem Misniowo-Powiziowym, oprcz uy-
wania minimalnej iloci rodka polizgowego, jest tempo
wykonywanych ruchw/technik. Powi rozlunia si w
dwch etapach i trwa to duej ni rozlunienie tkanki
miniowej. Pierwsze rozlunienie lub topnienie nastpuje
w pofadowaniu elastyny i kolagenu, co umoliwia pow-
izi wyduenie si razem z normalnym wyduaniem
si mini. Po tym pocztkowym rozlunieniu terapeuta
czeka na przeorganizowanie si bardziej upartych wkien
kolagenowych i substancji podstawowej tkanki by os-
ign bardziej trwae, kleiste wyduenie i wygadzenie
struktury wkien. Podczas takiego rozluniania, pacjen-
ci czsto opisuj odczucia jako lekko piekce, ale rwnie
spostrzegaj utrzymujce si efekty takiej pracy. Opisuj
te odczucia tak, jakby minie byy z plasteliny, ktra
jest formowana. Pacjenci natychmiast zauwaaj, e praca
ta jest duo wolniejsza. Niektrzy terapeuci po wybraniu
luzu tkankowego poprzez rozcignicie powizi do jej
kocowego zakresu, utrzymujc napicie czekaj 4 lub 5
minut na kolejne rozlunienie lub na odczucie ciepa, co
sygnalizuje, e powi przyzwyczaja si do wyduonej
pozycji.
Aby zrozumie rne podejcia do wykonywania Ro-
zluniania Miniowo-Powiziowego, moe by przydatny
krtki opis opatrzony fotografiami. Przejdziemy teraz do
kilku wariacji tej wyej opisanej, kluczowej techniki.
Rolowanie fadu skrnego
Zaczynajc omawianie precyzyjnej pracy rozpoczniemy od
techniki najbardziej powierzchownej, jak jest rolowanie
skry. Podoem do wykonywania tej techniki jest zaob-
serwowanie zrostw pomidzy skr i warstwami powizi
bezporednio pod ni lub pomidzy powierzchownymi i
gbszymi warstwami powizi. Niekiedy pociganie
takich zrostw mona zaobserwowa jako marszczenie
si skry. Pocztkowa praca w celu uwolnienia zrostw
czsto wywouje odczucie silnego pieczenia. Gdy zrosty
s usunite, dalsza praca na tym powierzchownym
poziomie nie powoduje nieprzyjemnych odczu.
By wykona rolowanie skry, terapeuta chwyta fad
skry i powi podskrn pomidzy swoje palce a kciuk a
nastpnie roluje tkank skrn lub bliznowat, jednoczenie
unoszc j od ciaa. Przez lata dowiadczenia klinicznego
autorw, wielu pacjentw wychwalao zalety rolowania
skry, wczeniej prbujc praktycznie kadej formy pra-
cy z ciaem pomagajcej w blu okci, kolan, barkw a w
szczeglnoci koci krzyowej i dolnych plecw. Chocia
rolowanie skry stanowi w zasadzie ma cz metod
Rozluniania Miniowo-Powiziowego, moe przynie
znaczc ulg tam, gdzie jest wskazane. Lewit opisuje roz-
ciganie skry jako wybieranie luzu tkankowego i zaan-
gaowanie strefy nadwraliwej, ktra moe by przyczyn
blu i jest zauwaalna poprzez brak sprystego oporu
w kocowej fazie rozcignicia.21 Rozcignicie jest
delikatnie utrzymywane do momentu a opr osabnie i
zostanie przywrcona naturalna sprysto. Ten wari-
ant rozszerza koncepcj rolowania skry w przypadku
maych obszarw, gdzie trudno jest rolowa skr.
By uwolni restrykcje powiziowe powodujce napi-
cie dookoa stawu, terapeuta musi wej wystarczajco
gboko by uchwyci powi podskrn razem z
naskrkiem. Jeli wyobrazimy sobie napicie torsyjne
(skrtne) na stawie, zwaszcza w okolicy krzyowej, wyda-
je si cakiem logicznym, e uwolnienie zablokowanej
powizi w tym obszarze umoliwi lepszy ruch i popraw
dysbalansu. Rolowanie skry zazwyczaj ogranicza si do
konkretnych, bolesnych obszarw i nie jest stosowane jako
oglna technika integracyjna. Moe by bardzo intensy-
wne a nawet bolesne podczas pierwszej sesji terapeuty-
cznej i bez wtpienia nie nadaje si na dug sesj. Jej
efektywno ogranicza si rwnie do pracy z powierz-
chownymi restrykcjami powiziowymi, nie bdziemy
pracowa t technik z gbokimi restrykcjami pomidzy
przedziaami midzyminiowymi lub w trzewiach.
Technika bezporednia RMP
W nastpujcych przykadach terapeuta moe uy prze-
dramion, doni lub innej szerokiej powierzchni. Istotnym
jest usprawnianie rozcigania powizi za pomoc pozy-
cji uoeniowej, by wyduy komponent miniowo-
powiziowy (uoy tkank w wystarczajcym rozcig-
niciu by wyduy minie bez nadmiernego napicia,
uniemoliwiajcego przedostanie si na odpowiedni
warstw) albo zahaczajc si drug rk by umiejscowi
rozcignicie na konkretnym obszarze wymagajcym
wyduenia. Ukazuje to Rycina 9-6, rozcignicie zachodzi
poprzez umiejscowienie lewej doni na pamie biodrowo-
piszczelowym, podczas gdy powi jest rozcigana od
punktu zahaczenia prawym przedramieniem.

RYCINA 9-6 Praca na pamie biodrowo-piszczelowym.
Oddzielanie przedziaw
midzyminiowych
Te techniki s bardzo przydatne w pracy na wielu ob-
szarach, np. na miniu piersiowym wikszym, maych
miniach przedramienia, miniu czworobocznym i
wszdzie tam, gdzie minie na siebie zachodz. atwo
zaobserwowa t zasad na bocznej stronie nogi, pod-
czas pracy wzdu bocznej krawdzi pasma biodrowo-
piszczelowego i minia obszernego bocznego, jak
ukazuje Rycina 9-7, lub oddzielajc przegrody
midzyminiowe mini kulszowo-goleniowych od
mini pooonych bardziej po przedniej lub bocznej
stronie. Nacisk powinien by wywierany za pomoc
wzgldnie ostrych lub precyzyjnych narzdzi, takich jak
palce lub kostki palcw, poruszajc si powoli, wzdu
krawdzi minia lub przedziau powiziowego, wiz-
ualizujc delikatne rozdzielanie si przedziaw.
Poproszenie pacjenta o wprowadzenie aktywnego ruchu
usprawni ten proces. Kolejnym przykadem takiej pra-
cy jest Rycina 9-8, przestawiajca oddzielanie minia
piersiowego i naramiennego poprzez unoszenie mi-
nia piersiowego palcami.
Unoszenie lub
rolowanie przedziaw
midzyminiowych
Te techniki polegaj na zblieniu minia do jego ko-
co
ROZDZIA 9 Rozlunianie Miniowo-Powiziowe 161
RYCINA 9-7 Rnicowanie pasma biodrowo-piszczelowego.
RYCINA 9-8 Oddzielanie minia piersiowego i naramiennego.
cowego zakresu atwego ruchu i czekaniu na rozlunie-
nie, kiedy misie roluje si od restrykcji przylegajcej
do lub znajdujcej si gboko w stosunku do opra-
cowywanego minia. Chocia wygodnie jest uywa
tej techniki dla duych mini, takich jak misie pier-
siowy wikszy lub poladkowy wielki, najczciej jest
ona uywana w przypadku dugich mini takich jak
misie czworogowy, dwugowy, trjgowy i mini
ydki. Powoli unie misie od koci i roluj go, a
poczujesz opr, tak jak ukazuje Rycina 9-9 dla mi-
nia brzuchatego ydki. Nastpnie poczekaj a misie
powoli si rozluni w kierunku stosowanej siy. Ta
technika jest bardzo pomocna podczas torowania
ruchu staww, zaburzonego przez siy torsyjne -
siy, ktre wystpuj gdy minie nie wywieraj siy
we waciwej linii w stosunku do stawu. Misie
mostkowo-obojczykowo-sutkowy musi by wolny od
zrostw z ssiadujcymi miniami, by mg si
prawidowo skraca i mc swobodnie obraca gow.
Rycina 9-10 przedstawia unoszenie minia palcami
(lub kostkami) i rolowanie lub mobilizowanie go.
162 Metody masau i pracy z ciaem
RYCINA 9-9 Unoszenie i rolowanie minia brzuchatego ydki pal-
cami.
RYCINA 9-10 Unoszenie i rolowanie minia mostkowo-obo-
jczykowo-sutkowego w celu uwolnienia od zrostw.
Uoenie mini w pozycji
rozcignitej
Dopki minie nie s uoone w takim rozcigniciu, e
trudno byoby si przez nie przedosta lub dopki recep-
tory rozcigania nie reaguj powodujc skurcz minia,
terapeuta moe rozpocz prac na kocowym zakresie
rozcignicia powizi zamiast czyni wysiek aby wybra
luz tkankowy. Dodatkowo rozlunienie, ktre nastpuje
na kocowym zakresie rozcignicia dostarcza wartociowej
informacji neurologicznej do receptorw rozcigania,
pomagajc przeprogramowa wyuczon dysfunkcj
lub skrcenie. Na Rycinie 9-11 misie czworoboczny
ldwi jest rozluniany poprzez opuszczenie nogi w d i
do tyu, przy jednoczesnej stabilizacji dolnej czci klatki
piersiowej.
Pozycja stwarza rozcignicie a otwarta pi pracuje
bezporednio na tkance. Podobna pozycja z wykorzys-
taniem grawitacji zostaa uyta do uwolnienia minia
czworogowego na Rycinie 9-12. Uoenie pacjenta jest
RYCINA 9-11 Praca z miniem czworobocznym ldwi w roz-
cigniciu, noga opuszczona ze stou i skierowana lekko w ty.
RYCINA 9-12 Praca na miniu czworogowym uda w rozcigni-
ciu, w pozycji zmodyfikowanego testu Thomasa.
identyczne jak to w zmodyfikowanym tecie Thomasa,
pacjent utrzymuje przeciwn nog w zgiciu w biodrze
by ustabilizowa miednic i dolne plecy (np. by zapobiec
przodopochyleniu miednicy). Wolna rka terapeuty stabi-
lizuje opracowywan koczyn nad kolanem by zwik-
szy rozcignicie spowodowane grawitacj. Wyprost
w stawie biodrowym rozciga zarwno misie prosty
uda jak i misie biodrowo-ldwiowy. Zgicie kolana
opracowywanej nogi zwiksza rozcignicie minia
prostego uda w stosunku do minia biodrowo-
ldwiowego, poniewa przechodzi on zarwno przez
staw biodrowy jak i kolanowy (jest miniem dwusta-
wowym).
Techniki Zahacz i Rozcignij
Omwimy teraz pierwszy z dwch przykadw wykony-
wania kompresji z wykorzystaniem ruchu. W technice
zahacz i rozcignij sia ruchu lub rozcignicia jest
umiejscowiona na okrelonych obszarach zawierajcych
zgrubienia lub zrosty. Zamiast prbowa uoy cay
.

misie w rozcigniciu, terapeuta rozlunia (skraca)
misie poprzez zgicie w stawie, zahacza si na zwkni-
aym obszarze a nastpnie prostuje staw co sprawia, e
rozcignicie jest skoncentrowane w precyzyjnym punkcie,
tam, gdzie przyoona jest sia. Kluczowym jest, by ter-
apeuta zahaczy si w punkcie a nie lizga si po nim
tak jak w masau klasycznym. Rycina 9-13 przedstawia
zastosowanie techniki zahacz i rozcignij na przedniej
stronie nogi w zlokalizowanym rdle restrykcji pow-
iziowych, podczas gdy misie piszczelowy przedni
jest rozcigany w przeciwnym kierunku.
Technika Uatwionego Wyduania
Kolejnym wariantem zastosowania kompresji z wyko-
rzystaniem ruchu jest uatwione wyduanie. Ta techni-
ka jest pomocna w pracy z problemami z torowaniem
ruchu i wzorcami ruchowymi. Tak samo jak w przy-
padku techniki zahacz i rozcignij, misie znajduje si
w pozycji rozlunionej lub skrconej. Jednake zamiast
rozciga misie w kierunku przeciwnym do oporu,
terapeuta pracuje w kierunku wyduania minia i
prowadzi przedzia miniowo-powiziowy do efekty-
wnego wyduenia w najbardziej korzystnym kierunku
dla stawu. Na Rycinie 9-14 nacisk i kierunek w jakim
pracuje terapeuta stwarzaj rozcignicie w kierunku
od bliszej do dalszej czci minia czworogowego,
Takie uoenie moe by jeszcze wzmocnione poprzez
opuszczenie nogi poza st, pozwalajc by kolano zgio
si, co spowoduje dodatkowe rozcignicie minia
czworogowego. Mona poprosi pacjenta by powoli
opuszcza nog, synchronizujc tempo opuszczania z
wykonywan prac. Porwnaj z pozycj zmody-
fikowanego testu Thomasa na Rycinie 9-12. Zauwa, e
na tym przykadzie rozcignicie jest ukierunkowane
dystalnie, Wielu terapeutw byo uczonych by wszystkie
RYCINA 9-14 Kostki palcw zahaczaj o przedni stron goleni,
ktra nastpnie jest rozcigana poprzez zgicie podeszwowe kostki.
ROZDZIA 9 Rozlunianie Miniowo-Powiziowe 163
RYCINA 9-14 Nacisk i kierunek w jakim pracuje terapeuta stwa-
rzaj rozcignicie w kierunku od bliszej do dalszej czci minia
czworogowego.
ruchy kierowane byy w kierunku przepywu krwi yl-
nej, dosercowo. Autorzy wierz, e ta zasada jest zbyt
mocno podkrelana na pocztku nauki masau, wyk-
luczajc wiele korzyci pyncych z kierowania ruchw
w rnych kierunkach, podajc za tkank. Na Rycinie
9-14 kierunek dystalny umoliwia dekompresj stawu
biodrowego i wyduenie minia czworogowego w
kierunku przeciwnym do jego typowego kierunku skra-
cania si. Nacisk jest skony: zatem sia zastosowanego
nacisku zaley od jego kta, siy wymaganej by dotrze
do podanego poziomu tkankowego oraz tempa, w
jakim tkanki pacjenta umoliwiaj ruch naprzd bez
prowokowania samoobronnego oporu.
DOBROCZYNNE SKUTKI
Do najwikszych korzyci Rozluniania Miniowo-
Powiziowego nale wiksza wolno i atwo
ruchu i zmniejszenie blu zwizanego z restrykcjami
tkankowymi. U wielu osb, uwolnienie wzorcw postu-
ralnych w ciele przyniesie uczucie fizycznego dobrostanu.
Zmiana wzorcw posturalnych moe rwnie uwolni
wzorce emocjonalne, umoliwiajc pacjentom gbsze
dowiadczenie uczu. U osb uprawiajcych skoor-
dynowan aktywno ruchow, tak jak lekkoatletyka
czy taniec, Rozlunianie Miniowo-Powiziowe polepszy
funkcjonalne wykorzystanie ciaa. Uatwianie sportowych
wysikw podkrela, e terapeutyczna praca z ciaem
nie zawsze musi by wykonywana tylko w przypadkach
rozwizywania problemw klinicznych lub chorb.
Mona uzyska wiele korzyci pracujc nad popraw i
utrzymaniem sprawnoci cia, ktre funkcjonuj dobrze.
Technika bezporednia RMP/Masa Tkanek Gbokich
moe okaza si nieoceniona w szczeglnoci w pracy z ze
sportowcami, ktrzy zwykli pokonywa swoje fizycz-
164 Metody masau i pracy z ciaem

-ne bariery i ograniczenia. Ze wzgldu na uwarunk-
owania kondycyjne, sportowcy czciej ni inni
ludzie bd w stanie rozluni si podczas wzgld-
nie inten-sywnej pracy na tkankach gbokich.
Wskazania do Rozluniania Miniowo-Powiziowego
to:
Zrosty i blizny po skrceniach, nadwyreniach,
zabiegach chirurgicznych, mniejszych urazach, prze-
cieniach i przewleke napicie posturalne.
Fibromialgia i syndrom blu misniowo-
powiziowego
Zapalenia miniowo-powiziowe - w
szczeglnoci zapalenie rozcigna podeszwowego,
przewleke zapalenie cigna lub zapalenie pochewki
cigna - rwnie poprzez prac na obszarze ze stanem
zapalnym lub napitych miniach, ktre powoduj
napicie cigna
Ble dolnego odcinka krgosupa
Ble szyi
Choroby zwyrodnieniowe staww
W 2004r, na amach magazynu Consumer Reports
opublikowano ankiet, w ktrej udzia wzio 34,000
jego czytelnikw by ustali korzyci rnych alternaty-
wnych metod leczenia (chiropraktyka, fizykoterapia,
Masa Tkanek Gbokich, zalecone wiczenia, przepisane
lekarstwa, akupunktuwa, akupresura i dieta) w przy-
padku rnych schorze i dolegliwoci.25 Jeli chodzi o
przyniesienie ulgi w blach dolnego odcinka krgosu-
pa i blach szyi, Masa Tkanek Gbokich by praktycznie
nieodczny z chiropraktyk u tych osb, ktre czuy si
duo lepiej i masa tkanek gbokich by wskazywany
rwnie przez te osoby, ktre czuy si troch lepiej.
W przypadku fibromialgii i chorb zwyrodnieniowych
staww, Masa Tkanek Gbokich by wskazywany jako
przynoszcy najwiksz ulg zarwno w przypadkach
duej jak i mniejszej poprawy stanu pacjenta.
Fizykoterapia oraz wiczenia byy rwnie wysoko oce-
niane. Dla wyej wymienionych dolegliwoci zarwno
w kategoriach duej jak i troch lepszej poprawy
stanu pacjentw wyniki dla masau wynosiy od 35 do
45 procent ankietowanych a odpowiedzi czone wynosiy
rednio 80 procent.26
W wynikach Cochrane Review rwnie
stwierdzono efektywno masau w dolegliwociach
dolnego odcinka krgosupa. 27 Wnioski
przeprowadzonej ankiety wskazyway na wiksz
skuteczno akupresury ni masau klasycznego,
prawdopodobnie zarwno ze wzgldu na szczeglny
charakter pracy i opracowywanych tkanek jak i na
szczeglny styl pracy.
PRZECIWWSKAZANIA
Powiedzenie To, co dla jednego jest lekarstwem, dla
drugiego moe by trucizn zdecydowanie znajduje
zastosowanie w przypadku przeciwwskaza do
Rozluniania Miniowo-Powiziowego. Kada tech-
nika mogca przynosi korzyci moe take stwarza
problemy. Jednak poniewa RMP mona uywa
wykorzystujc rne techniki pracy oraz rnicujc
stopie nacisku, metod t mona dostosowa do
wielu ogranicze pacjentw. Niektre choroby, takie
jak reumatoidalne zapalenie staww czsto wymienia
si jako przeciwwskazanie, poniewa z powodu zbyt
intensywnej pracy pacjenci mog dowiadczy za-
ostrzenia objaww. Z kolei delikatna lub porednia
praca moe rozluni tkanki miniowo-powiziowe
wok staww i tym samym poprawi ich waciwe
uoenie. Takie zmiany mog pomc w zainicjowaniu
kolejnych zmian np. ywieniowych lub stylu ycia.
Istotnym jest aby pamita o tym, e jako terapeuci
nie pracujemy tylko i wycznie z tkank, i e u kadej
osoby mog wystpowa inne czynniki przyczynia-
jce si do powstania dysfunkcji, takie jak sty y-
cia, emocje, dieta i czynniki genetyczne/wrodzone.
W przypadku poniszych chorb/dolegliwoci naj-
bardziej korzystny scenariusz to taki, w ktrym ter-
apeuta otwarcie omawia procedury terapii z pacjentem,
ktry otrzyma zgod lekarza na tego typu prac. Pami-
taj, e istnieje rnica pomidzy przeciwwskazaniem a
rodkami ostronoci. Bd zawsze przesadnie ostrony,
ale pamitaj te o tym, e Rozlunianie Miniowo-Pow-
iziowe czsto przynosi ulg pacjentom, ktrym nie po-
mogy inne formy leczenia
Ponisza lista skada si z dolegliwoci, ktre s
traktowane jako przeciwwskazania lub sytuacje
wymagajce szczeglnej ostronoci i dowiadczenia
w prowadzeniu terapii. Niektre z nich s przeci-
wwskazaniami do pracy tylko w okrelonym
obszarze, nie s przeciwwskazaniami oglnymi wyk-
luczajcymi jakkolwiek form terapii.
Ostry stan zapalny.
Spoywanie lekw przeciwzakrzepowych przez
z pacjenta (zwikszaj podatno na siniaki). Nacisk oraz
gboko pracy powinny by aplikowane ostronie, naley
take monitorowa pojawianie si siniakw u pacjenta.
Terapeuta powinien pamita o tym, e w RMP chodzi o

Terapeuta powinien zacz od krtszych sesji i mniejszej siy nacisku,
planujc ich zwikszanie na podstawie reakcji pacjenta na przeomie wielu
sesji. Reakcje pacjentw z fibromialgi na terapi mog by bardzo indy-
widualne. Reakcje na terapie byy bardzo rne, od przypadkw zgaszajcych
znaczc popraw do tych, ktrzy zaobserwowali nasilenie si objaww.
intencj dotyczc konkretnej tkanki, nie o agresywny
nacisk. Mona dostosowa techniki RMP aby uatwi ro-
zlunienie u pacjenta.

Cellulitis (natychmiast odelij pacjenta do spec-
jalisty). Cellulitis jest potencjalnie gron infekcj
bakteryjn skry. Pojawia si w postaci opuchnitego,
zaczerwienionego i wraliwego obszaru o podwys-
zonej temperaturze i moe si szybko rozprzestrzeni-
a. W przypadku braku leczenia rozprzestrzeniajca
si infekcja moe doprowadzi do stanu zagroenia
ycia, szczeglnie w przypadku nowych szczepw
antybiotyko-odpornych bakterii (np. odpornego na
metycylin gronkowca zocistego). Jest to przeci-
wwskazanie oglne, do czasu a pacjent pozostajcy
pod opiek lekarsk nie bdzie wyleczony.
Zakrzepica y gbokich. Wymagana
zgoda lekarska. Natychmiast odsyaj pacjenta z
niewyjanionym blem lub obrzkiem koczyn dol-
nych niewiadomego pochodzenia.
Zamania koci (przeciwwskazanie miejscowe).
Objawy zawau serca. Natychmiast pom pac-
jentowi uzyska pomoc medyczn.
Krwiaki (przeciwwskazanie miejscowe).
Ttniaki (wymagana zgoda lekarska).
Rozwarstwienie aorty (wymagana zgoda
lekarska).
Hipermobilno staww (przeciwwskazanie
miejscowe).
Choroby rozrostowe ukadu krwiononego
(wymagana zgoda lekarska).
Zapalenie koci i szpiku (infekcja).
Osteoporoza, szczeglnie wystpujca w ebrach
i krgach (zachowa ostrono).
MOJE DOWIADCZENIA: KEITH ERIC GRANT
Zdumiewam si na myl, e na swoj pier-
wsz lekcj masau zapisaem si ponad 27
lat temu. Byem wtedy absolwentem fizyki i
najzwyczajniej w wiecie szukaem moli-
woci wprowadzenia rwnowagi do swojego
ycia. Zapisujc si na zajcia nie miaem
pojcia jak ogromn rol w nim odegra
masa. Kiedy ukoczyem studia i kontynu-
owaem karier fizyka, zaczem take rozwija swoje
umiejtnoci masau, ktry raz mnie wcigajc, nie chcia
ju puci. W kocu zostaem nauczycielem masau a to
z kolei spowodowao, e zaczem o nim pisa.
Jako biegacz, tancerz i podrnik, naturalnie skierowaem
si w stron takich form masau, ktre pomagay mi i
ludziom wok mnie. Na obozach tanecznych w Szkocji i
Skandynawii wolnymi popoudniami pracowaem zarwno
z tancerzami jak i muzykami, leczc mniejsze urazy lub
przecienia na stole do masau. Zdarzao si, e pra-
cowaem o pnocy na jakiejkolwiek dostpnej powierzch-
ni.
ROZDZIA 9 Rozlunianie Miniowo-Powiziowe 165
Reumatoidalne zapalenie staww (zachowaj
ostrono, wymagana zgoda lekarska).
Powane obrzki (zachowaj ostrono, wyma-
gana zgoda lekarska). Leczenie obrzkw limfaty-
cznych wymaga odbycia szkole z zakresu drenau
limfatycznego oraz znajomoci techniki bandaowa-
nia. RMP mona zastosowa jedynie w niezajtych
obrzkiem obszarach w przypadku gdy przyczyna
obrzku jest znana i zdiagnozowana (np. efekt
uboczny operacji lub radioterapii).
Wraliwo skry (zachowaj ostrono)
Ostre skrcenie lub zwichnicie
(przeciwwskazanie miejscowe).
Objawy udaru mzgu (zawroty gowy, ostry bl
gowy niewyjanionego pochodzenia, zaburzenia
wzroku). Natychmiast pom pacjentowi uzyska
pomoc medyczn.
ylaki (przeciwwskazanie miejscowe). ylaki to
powikszone i poskrcane yy. Termin ten zwycza-
jowo odnosi si do y koczyn dolnych, jednak
ylaki mog wystpi wszdzie. Aby zapobiec
uszkodzeniom, unikaj bezporedniej pracy na y-
lakach. Niektrym pacjentom jednak potrzebna jest
gboka praca na miniach pooonych gbiej od
ylakw. Dostp do tkanek znajdujcych si pod y-
lakami mona zwykle uzyska pracujc od boku.
Niektre z osb, z ktrymi pracowaem byy lokalnymi gwiaz-
dami, a niektrzy byli nauczycielami bd muzykami cigni-
tymi ze Szwecji lub Norwegii. Umiejtno pomagania ludziom w
funkcjonowaniu lub w utrzymaniu funkcji za pomoc zwyczajnych
rk i skrawka wiedzy na temat tego jak pracuj i poruszaj si
nasze ciaa jest bardzo satysfakcjonujca i wymaga gbokiej
pokory.
Staram si wyrazi wdziczno moim nauczycielom,
przekazujc dalej wiedz i umiejtnoci, ktre posiadam.
Poprzez nauczanie mona si wiele samemu nauczy,
szczeglnie w tak interakcyjnej dziedzinie jak jest masa. To
dowiadczenie rwnie przynosi ogrom satysfakcji, ale wyma-
ga duej pokory. Rozdzia ten jest kontynuacj procesu
otrzymywania i dawania. Miaem przyjemno pracowa nad
nim z moim wspautorem, Artem Riggsem, wymieniajc si
mylami i pomysami. Jednak ostateczna ocena tego rozdziau
naley do ciebie, czytelniku. Jeli pomoe ci on w odnalezie-
niu przydatnej wiedzy i umiejtnoci, wtedy mona uzna, i
zosta napisany dobrze. Nie moemy uczy ci osobicie, ale
niech te sowa oddadz to, e jestemy z tob duchem.
166 Metody masau i pracy z ciaem

MOJE DOWIADCZENIA: ART RIGGS

Mgbym dugo pisa o tym, w jaki sposb tkankami w zasadniczo ten sam sposb. Zamiast konkurowa
dowiadczenie pracy z ciaem ktra kon- tym samym produktem, masae terapeuty chccego odnosi
centrowaa sie na uwalnianiu restrykcji pow- sukcesy powinny wyrnia si na tle konkurencji jako inne,
iziowych zmienio moje ycie. To wanie
oferujce wicej i robice trwae wraenie na pacjentach.
dziki tej pracy dowiadczyem najbardziej
dobroczynnych efektw terapeutycznych w Rzeczywisto jest taka, e nawet klient przychodzcy na
moim yciu oraz zdecydowaem si na zmi- masa relaksacyjny narzeka na jakie dolegliwoci lub ma
an zawodu, ktry satysfakcjonuje mnie za- nadziej na popraw. Wiele problemw jest bezporednim
rwno finansowo jak i emocjonalnie. Mog szczerze przyzna, rezultatem miniowo-powiziowych wzorcw napi a ter-
e nie wyobraam sobie adnego innego zajcia, ktre apeuci, ktrzy nie s w stanie pracowa z tymi restrykcjami
uszczliwiaoby mnie bdc kombinacj wietnych dochodw, mog usysze od pacjentw: Czuem si dobrze podczas
satysfakcji z powodu bycia docenianym przez moich pacjentw masau i chwil potem, ale efekt si nie utrzyma.
oraz zawsze interesujcych zagadek, ktre skrywa zadziwiajce Skoro powi przenika wszystkie warstwy mini, kady z
ludzkie ciao. nas wpywa na ni podczas pracy. Kady z nas powinien pra-
Jednak nauczajc Masau Tkanek Gbokich i Rozluniania cowa z ni rozwanie i z okrelon intencj. Praca z restrykc-
Miniowo-Powiziowego od 20 lat, musz przyzna, e te- jami miniowo-powiziowymi nie wymaga duej zmiany w
matem tego artykuu mogaby by satysfakcja jak odczuwam twojej obecnej praktyce, poniewa umiejtnoci te s naby-
widzc jak niektrzy z moich studentw zmieniaj swj model wane z czasem. Nabywanie umiejtnoci w pracy miniowo-
pracy, wplatajc prac z restrykcjami miniowo-powiziowymi powiziowej nie wymaga zrobienia milowego kroku w nauce
do swojej obecnej praktyki masau lub wybierajc j jako swoj bd odbycia drogiego szkolenia. Nauka pracy z powizi
specjalizacj. jako cz jakiegokolwiek rodzaju pracy z ciaem, od oglnego
Fenomen zwikszenia popularnoci masau jest zarwno masau relaksacyjnego po wyspecjalizowan prac terapeu-
bogosawiestwem jak i przeklestwem dla aspirujcego tyczn, moe by kluczem do zaistnienia jako profesjonalista
bodyworkera. Wraz z wzrostem wiedzy spoeczestwa na temat z wyjtkowymi umiejtnociami.
waciwoci masau, rynek staje si niezwykle konkurencyjny. Musz powiedzie, e mimo i praca miniowo-powiziowa
Statystyki pokazuj, e 80% absolwentw szk masau po dwch przyniosa wiele korzyci w przypadku moich osobistych prob-
latach porzuca ten zawd, poniewa s wypaleni prac w przy- lemw i mimo, e jako Rolfer i bodyworker uwielbiam t prac,
chodniach, nie s w stanie utrzyma swojej prywatnej praktyki i najwiksz satysfakcje daj mi czste informacje zwrotne od
z powodu schematycznego, opierajcego si o techniki podej- moich studentw.
cia do pracy z ciaem (zamiast wieego, nastawionego na Jedn z najlepszych nagrd dla nauczyciela jest odzew
rozwizywanie problemw, indywidualnego podejcia do kadego studentw, ktrzy informuj mnie o tym jak bardzo przetrans-
pacjenta), brakuje im po prostu entuzjazmu. formowa si ich sposb pracy, gdy dodali do niej intencj
W tym zawodzie bardzo trudno jest odrni si od konkurencji rozcigania i uwalniania restrykcji powiziowych. Ich stali klienci
i by postrzeganym jako lepszym. Jak si okazuje, wielu stu- natychmiast zaczli dowiadcza trwaych korzyci i zmian w
dentw, ktrych spotykam jest uwizionych przez ograniczajc ciele. Gwatownie zacza wzrasta liczba polece i w miar jak
definicj masau, ktr przyswoili w pierwszych etapach swojej ich praktyka ewoluuje w kierunku rozwizywania problemw,
nauki. Prbuj odrni si od konkurencji, ktra pracuje z staje si coraz bardziej interesujca i satysfakcjonujca.

WYMAGANIA SZKOLENIOWE Przyrost wiedzy nie pochodzi z pasywnej nauki lecz z

Nie ma jednej cieki pozwalajcej na uzyskanie umiejt- moliwoci aktywnej obserwacji dowiadczonych ter-
noci w tym obszarze pracy. Oczywistym jest fakt, e apeutw, ktrzy pozyskuj informacje rnymi zmysami
student chccy uskutecznia tego rodzaju prac musi i przekadaj to na efektywn terapi pacjentw.
pozyska wiedz na temat tego w jaki sposb porusza si Tumaczenie: Berenika Halicka i Edyta Halicka
ludzkie ciao, umiejtno palpacji, umiejtno oceny stanu www.wydzialmasazu.pl
pacjenta bazujc na dwch poprzednich umiejtnoci-
ach oraz kinestetyczn umiejtno stosowania nacisku i na zlecenie:
torowania nerwowego w celu wywoania zmian. Autorzy
s zgodni co do tego, e nie jest to kwestia znajomoci
wszystkiego albo niczego. Umiejtno efektywnej pracy
to powtarzajcy si, interakcyjny proces nauki, wicze i
zdobywania dowiadczenia klinicznego.
masaz tkanek glebokich.pl
.Czubaszewki P.Szaaski

www.masaztkanekglebokich.pl
www.facebook.com/masaztkanekglebokich