Oblici organizovanja

biznisa
Prof. dr. Mugdim Pai
Oblici organizovanja biznisa (FBiH)
Zakon o obrtu i srodnim djelatnostima
Zakon o privrednim drutvima FBiH
lan 3. (Oblici drutva)
(1) Drutvo moe biti organizirano u jednom od sljedeih oblika:
a) drutvo sa neogranienom solidarnom odgovornou;
b) komanditno drutvo;
c) dioniko drutvo;
d) drutvo sa ogranienom odgovornou.

2
Oblici organizovanja biznisa (FBiH)
Zakon o obrtu i srodnim djelatnostima
Obrt (obrtnika djelatnost)
Obrt jeste samostalno i trajno obavljanje doputenih i
registrovanih privrednih djelatnosti u osnovnom, dopunskom
ili dodatnom zanimanju, od strane fizikih lica sa svrhom
postizanja dobiti koja se ostvaruje proizvodnjom, prometom
ili pruanjem usluga na tritu.
Za obaveze koje nastanu u obavljanju obrta obrtnik odgovara
cjelokupnom svojom imovinom.
Obrtnik odgovara za zakonitost obavljanja obrta i za
zakonitost rada radnika koje zapoljava
Dvoje ili vie fizikih lica mogu zajedniki obavljati obrt.
Srodne djelatnosti
Srodne djelatnosti jesu sve registrovane privredne i druge
djelatnosti koje obavljaju fizika lica po pravilima obavljanja
obrta, a koje se ne smatraju obrtom.

3
Odgovornost obrtnika
lan 30. Zakona o obrtu i srodnim djelatnostima
(Odgovornost obrtnika)
1) Za obaveze koje nastanu u obavljanju obrta obrtnik
odgovara cjelokupnom svojom imovinom.
2) Obrtnik odgovara za zakonitost obavljanja obrta i za
zakonitost rada radnika koje zapoljava.

4
Firma obrta
lan 21. Zakona o obrtu i srodnim djelatnostima
stav 1 (Firma obrta)
1) Firma je ime pod kojim posluje obrt.

5
Oblici organizovanja biznisa (FBiH)
Zakon o privrednim drutvima FBiH
Drutvo sa neogranienom solidarnom
odgovornou
Drutvo sa najmanje dva lica koja su neogranieno
solidarno odgovorna za obaveze drutva.
Komanditno drutvo
Drutvo u kojem jedan ili vie lanova odgovara za
obaveze drutva neogranieno solidarno cjelokupnom
svojom imovinom (komplementari), a jedan ili vie
lanova odgovara za obaveze drutva samo do iznosa
njihovih uloga upisanih u registar drutava (komanditori)

6
Oblici organizovanja biznisa (FBiH)
Zakon o privrednim drutvima FBiH
Dioniko drutvo
Drutvo iji je osnovni kapital podijeljen na dionice.
Obaveze dioniara - dioniko drutvo ne odgovara za obaveze
dioniara
Dioniko drutvo mogu osnovati jedan ili vie osnivaa.
Osnivai su obavezno i dioniari dionikog drutva.
Dionika drutva mogu biti otvorena i zatvorena
Drutvo sa ogranienom odgovornou
Drutvo koje osniva jedno ili vie pravnih ili fizikih lica radi
obavljanja odreene djelatnosti pod zajednikom firmom
unoenjem udjela u unaprijed dogovoren osnovni kapital.
Za obaveze drutva sa ogranienom odgovornou lan
drutva odgovara svojim udjelom.

7
Firma drutva
lan 11. Zakona o privrednim drutvima FBiH
Firma je ime pod kojim drutvo posluje.
Firma se obavezno istie na poslovnim prostorijama
drutva.

8
Skraenice d.n.o., k.d., d.d.,
d.o.o
lan 12. Zakona o privrednim drutvima FBiH
1) Firma sa neogranienom solidarnom odgovornou mora
sadravati prezime najmanje jednog lana, uz oznaku
"d.n.o.
2) Firma komanditnog drutva mora sadravati prezime
najmanje jednog komplementara i oznaku "k.d.", a ne smije
sadravati imena komanditora.
3) Firma drutva sa ogranienom odgovornou mora
sadravati oznaku "d.o.o.".
4) Firma dionikog drutva mora sadravati oznaku "d.d.".
5) Firma iz st. (1) i (2) ovog lana obavezno sadri firmu drugog
drutva koje je lan drutva sa neogranienom solidarnom
odgovornou ili komplementar komanditnog drutva.

9
Odgovornost za obaveze
lan 4. Zakona o privrednim drutvima FBiH stav 2
(Odgovornost za obaveze)
2. Drutvo odgovara za svoje obaveze cjelokupnom
svojom imovinom

10
Odgovornost za obaveze
lan 5. Zakona o privrednim drutvima FBiH
(Odgovornost za obaveze)
1) Svaki lan drutva sa neogranienom solidarnom
odgovornou i komplementar u komanditnom drutvu
odgovara za obaveze drutva neogranieno solidarno
cjelokupnom svojom imovinom
2) Komanditor u komanditnom drutvu, dioniar u dionikom
drutvu i vlasnik udjela drutva sa ogranienom
odgovornou ne odgovara za obaveze drutva, osim kada:
a) koristi drutvo za postizanje linog cilja koji nije saglasan
ciljevima drugih lanova i drutva u cjelini;
b) upravlja imovinom drutva kao svojom imovinom;
c) koristi drutvo za prevaru ili oteenje svojih povjerilaca;
d) utie na smanjenje imovine drutva u svoju korist ili korist treih
lica, ili utie da drutvo preuzme obaveze iako je znao ili morao
znati da drutvo nije ili nee biti sposobno da izvri svoje
obaveze.

11
Odgovornost vlasnika biznisa
(Liability of Business Owners)
Odgovornost (Liability)
Zakonska obaveza vlasnika da koriste lini novac i linu
imovinu da plate obaveze biznisa
Obaveze mogu biti: kredit, dug drugom biznisu,
Neograniena odgovornost (Unlimited liability)
Vlasnici biznisa odgovaraju linim novcem i linom
imovinom za obaveze biznisa
Ograniena odgovornost (Limited liability)
Vlasnici biznisa ne odgovaraju linim novcem i linom
imovinom za obaveze biznisa

12
Oblici organizovanja biznisa (SAD)
Jedan vlasnik biznisa (Sole Proprietorship)
Neograniena odgovornost vlasnika
Moe se staviti znak jednakosti izmeu vlasnika i biznisa
Cijeli profit ide vlasniku
Partnerstvo (Partnership)
Najmanje dvije osobe su vlasnici koji dijele profit i
odgovornost
Generalno partnertsvo (general partnership) svi partneri imaju
neogranienu odgovornost
Ogranieno partnerstvo (limited partnership) najmanje jedan
partner ima ogranienu odgovornost
Ugovor o partnertsvu (Partnership Agreement)
Dokument kojim se ureuje partnerstvo
Dobar dokument pomae da se izbjegnu nesporazumi i konflikti
13
Oblici organizovanja biznisa (SAD)
Korporacije (Corporations)
Vlasnici korporacija se nazivaju shareholders ili stockholders
Dionica (share of stock) je jedinica vlasnitva u korporaciji
Svaka dionica moe donijeti vlasniku dividendu, to je dio profita
korporacije
Dioniari imaju ogranienu odgovornost
Vrste korporacija:
C korporacija,
S korporacija,
Neprofitna korporacija
Kompanija sa ogranienom odgovornosti (Limited Liability Company - LLC)
LLC- Moe biti i samo jedan vlasnik
LLC- Ograniena odgovornost vlasnika
Kooperative (Cooperatives)
Biznisi u vlasnitvu, kontrolirani i voeni sa ciljem uzajamne koristi
lanova
Farmeri
14
 Oblici organizovanja biznisa (SAD)

15
Tipovi biznisa
Proizvodni biznis (manufacturing bussines)
Koritenje (proizvodnog) inputa u proizvodnom procesu i
proizvodnja outputa za prodaju
Usluni biznis (service business)
Prodaja usluge (npr. stomatolozi, ljekari, )
Trgovinski biznis (trade business)
Prodaja na veliko (wholesale)
Kupovina proizvoda od proizvodnog biznisa u velikim
koliinama i prodaja proizvoda u manjim koliinama prodaji na
malo
Prodaja na malo (retail)
Prodaja proizvoda direktno potroaima

16
Vjeba
Jedan vlasnik obrta proizvodi etke i prodaje 500
etki za 300 KM prodavcu na veliko (wholesaler).
Prodavac na veliko prodaje 20 etki za 15 KM
prodavcu na malo (retailer) koji prodaje svaku etku
potroau za 1,5 KM. Izraunati za koliko se cijena
etke poveala u svakom koraku od proizvoaa do
krajnjeg kupca.

17
Vjeba
Vlasnik ste 1.260 dionica u Korporaciji X. Vrijednost
svake dionice u Korporaciji X je 40 KM. Va prijatelj
vam je ponudio zamjenu njegovih 700 dionica u
Korporaciji Y za vaih 1.260 u Korporaciji X i
doplatio bi jo 10.000 KM. Vrijednost svake dionice
u Korporaciji Y je 55 KM. Da li ete prihvatiti
ponudu i zato?

18
Vjeba
Navesti nekoliko primjera obrta, kao i nekoliko
primjera za d.n.o, k.d., d.o.o. i d.d. drutva

19
Vjeba
Navesti odgovornosti vlasnika biznisa za sljedee
oblike organizovanja biznisau FBiH:
Obrt
d.n.o.
k.d.
d.o.o.
d.d.

20