Galera, Maria Teresa B.

PH101 D
8 August 2013

Landas ng aletheia ang tinatahak na akto ng pamimilosopiya. Isang walang sawang

pagtingin at panginigilatis, at isang seryosong pag-amin sa makataong kalikasan ng
limitasyon at posibilidad ang hinihingi sa sinumang nagnanais tumahak ng landas na ito.
Sa ganitong paraan, natatanggihan ng isang namimilosopiya ang temptasyon na isiping
maaaring meron ang wala na maaaring maging dahilan upang ang tao ay mapabilang sa
"lahing walang pangingilatis".

Nagmula ang salitang 'Pilosopiya' sa dalawang salitang Griyego: philein, na

nangangahulugang pag-ibig o palapit na kilos, at sophia, na nangangahulugang karunungan o
pang-unawa. Mula rito, masasabi nating ang pamimilosopiya ay pag-ibig at paglapit sa karunungan
at pang-unawa.

Subalit, paano natin masasabing landas ng aletheia ang tinatahak ng akto ng

pamimilosopiya? Ang aletheia, gaya ng Pilosopiya, ay nagmumula sa mga salitang Griyego: a, na
nangangahulugang kawalan, leth, na galing sa salitang lanthanos, na nangangahulugang
pagkakakubli, at ia, na nangangahulugang kalagayan ng. Mula rito, masasabi nating ang aletheia
ay kalagayan ng kawalan ng pagkakakubli.

Ang aletheia ay mararating sa pamamagitan ng isang proseso. Mula sa aisthesis, o

karanasan ng ating mga pandama, tumutungo tayo sa thumazein--sa pagtataka at pagtatanong.
Sa pagtataka at pagtatanong, hinahanap natin ang katotohanan: ang pang-uunawa. Ito ang huling
bahagi ng aletheia: ang logos, na nangangahulugang pag-uunawa o kahulugan. Ang logos ang
kahulugan ng mga bagay-bagay, na ang mga bagay sa uniberso ay may tinataglay na kaayusan.
Sa tinataglay nitong kaayusan, nagkakaroon ng diwa at kahulugan ang mga bagay-bagay, at ang
diwa at kaayusan na ito ang tumutulong sa ating intindihin ang mga pumapalibot sa atin.

Halimbawa na lamang ay ang pagkakaroon ng araw at gabi. Sa nibel ng aisthesis, sa ating

pandama, alam natin na ito ang pagkakaroon ng oras ng liwanag at dilim. Sa nibel naman ng
thumazein, sinisimulan nating tanungin kung ano ang nagpapaliwanag sa ating kapaligiran at bakit
nga ba mayroong punto ng dilim. Sa ganitong pagtatanong, hinahanap natin ang katotohanan at
nagkakaroon tayo ng samu't saring dahilan upang maintindihan natin ito, subalit hindi lahat ng mga
sagot na mahahanap natin ay totoo, gaya na lamang ng paliwanag ng mga Taga-Ehipto sa
pagkakaroon ng araw at gabi. Sinasabi nila na ito ay galing sa paglalayag ng Diyos ng Araw na si
Ra sa langit. Ngayon, sa tulong ng agham, alam natin na ang pagkakaroon ng araw at gabi ay
dahil sa pagiging bilog ng mundo at pag-ikot nito sa araw, na nagdudulot ng mga punto kung saan
ang ilang bahagi ng mundo ay hindi nakaharap sa pinanggagalingan ng liwanag.

Ito ang dahilan kung bakit natin kailangang kilatisin o masusing tingnan ang mga bagay-
bagay.

Ang abstraksyo ay isang galaw ng isip na ginagamit natin upang marating ang
katotohanan. Galing ito sa mga salitang abs, na nangangahulugang hiwalay o paghila, at traksyo,
na nangangahulugang pagkuha at pag-iwan. Ang abstraksyo ay paghila ng mga bagay na ating
naiintindihan o nais kunin at pag-iwan ng mga bagay na nais nating ihiwalay o hindi naiintindihan.
Bagaman hindi ito ang kabuuan ng katotohanan, binibigyan tayo ng abstraksyo ng isang pagsilip
dito. Ito ang nagpapakita kung ano ang ating limitasyon sapagkat pinakikita nito kung gaano kaliit
ang abilidad nating makita ang katotohanan, kung kaya't ito ay hindi sapat upang malaman kung
ano ang totoo.

Kung hindi natin kikilatisin ang mga bagay, malaki ang posibilidad na maiwan na lamang
tayo sa pag-aabstraksyo, kung saan maaari nating isipin na meron ang wala at magpatuloy na
hawakan ang ganitong paniniwala. Sa patuloy na paghawak sa ganitong paniniwala ay maari din
nating maimpluwensyahan ang iba at kumalat ang kawalan ng pagkikilatis sa mga abstraksyong
pinanghahawakan natin bilang totoo.

Subalit may mga balakid sa pagkikilatis ng mga bagay-bagay. Una, ang katamaran, kung
saan ayaw ng tao na harapin o tumingin sa pag-uunawa. Tatanggapin na lamang niya ang
'katotohanan' na idinidikta ng iba o 'katotohanan' na alam niya, kahit hindi ito ang kabuuan ng
katotohanan o hindi man lamang tunay na totoo. Ito ay dahil ayaw niya nang gumugol ng oras at
pagod sa pag-alam o pag-uunawa. Ikalawa, ang kayabangan o pagtingin na alam mo na ang lahat
kaya't hindi ka na aalam. Sa tingin mo, lahat ng pinanghahawakan mo bilang totoo ay totoo, kaya't
hindi ka na magtatanong o mangingilatis. Minsan, ang mga bagay na taliwas sa iyong
pinaniniwalaan ay iyong ipagsasawalang-bahala kahit na ito ay mas tama pala kesa sa mga
pinaniniwalaan mo. Ang huli ay takot--takot na ang katotohanan ay sobrang bigat kaya takot kang
umunawa o magkamali. Maaaring takot ka rin sa mga bagay na hindi pa nangyayari. O takot na
ang mga bagay na pinanghahawakan mo bilang totoo ay mali.

Ito ang dahilan kung bakit ang pamimilosopiya ay hindi isang madaling gawain. Gaya nga
ng sabi ni Parmenides, ang pamimilosopiya o paghahanap ng katotohanan ay kasing importante
ng pagsasakripisyo ng sarili para sa bayan. Maaaring ang mga paniniwala ng iba--ng mga
makapangyarihan--ay masagasaan. Gaya ng nangyari kay Sokrates, ito ay maaaring magdulot ng
kamatayan.