Panimula

Bawat táong iniluwal sa mundong ibabaw ay may kabuluhan. Hindi sukatan ang
katayuan sa búhay. Nagiging makabuluhan ang búhay nang ayon sa kung paano ito iaayos ng
bawat tao.

Pagkatapos basahin, gawin at sagutin ang kasunod na Interaktibong Gawain.

Ang Alegorya ng Yungib

Malikhaing iniulat ni Plato ang kaniyang epistemolohiya at metapisika sa kaniyang

Alegorya ng Yungib (ika-7 aklat ng Politeia), masasabing isa sa pinakaastig na istorya sa
kasaysayan ng Kanluraning literatura. Sa istorya, may isang grupo ng mga bilanggo na buong
búhay nila ay nasa loob ng isang yungib kung saan nakagapos ang kanilang leeg at mga kamay
upang isang bahagi lámang ng yungib ang makikita nila. Sa likod nila, ilang hindi pinangalanang
tao ang nagpapakita ng mga istatwa ng ilang mga hayop at iba pang mga bagay gamit ang
liwanag ng apoy. Kayâ nga lámang, hindi nakikita ng mga bilanggo ang apoy at mga artipisyal
na bagay. Tanging mga anino ang nakikita nila, at para sa kanila ito na ang talagang kabuoan ng
realidad.

Ngayon, isipin na lámang na mayroon daw isang bilanggo ang nakatakas/nakalaya. Sa

una, ang liwanag ng apoy ay hindi maintindihan at nakasisilaw. Masakit sa mata. Maiisip niya na
ang anino na pamilyar sa kaniya ang talagang totoo at ang nakikita niya ngayon ay isang
nakakatakot na ilusyon.

Ngayon, kung mapapadpad siya sa labas ng yungib at makita niya ang sinag ng araw, lalo
pa siyang mamamangha (o lalong matatakot). Lalo pang magdudulot ng kalituhan sa kaniya ang
sikat at liwanag ng araw. Pero, darating ang oras na masasanay na rin siya sa panibagong nibel
ng katotohanan na nakikita niya. Makakakita siya ng totoong hayop, bulaklak, puno, at bituin sa
unang pagkakataon, at mauunawaan niyang lalong totoo ang mga may kulay at 3D na bagay
kaysa sa mga anino na nakikita ng kanyang mga mata sa loob ng yungib. At maliliwanagan siya
sa kaawa-awang kalagayan ng mga kasamahan niya sa loob ng yungib na limitado lámang ang
kaalaman sa mga ipinapakitang anino.

Sa kuwento ni Plato, may kaugalian ang mga tao sa loob ng yungib na magbigay ng mga
premyo at mga parangal sa mga táong magaling kumilala sa mga imahen ng mga partikular na
anino. Gayunman, walang kuwenta ang mga premyo at mga parangal na ito sa isang taong
nakakita na ng talagang totoo. At kung babalik sa yungib ang táong ito, magiging katawa-tawa
lámang siya sa mata ng mga tao doon. Iisipin ng mga dati niyang kaibigan na nawala na ang
katinuan niya kung ikukuwento niya ang totoong kulay berdeng halaman, ang dumadaloy na
tubig, at ang liwanag ng araw. At sang-ayon kay Plato, kung magkakaroon sila ng pagkakataon,
papatayin nila ang táong ito, kahit ang talagang gusto lámang niyang gawin ay sabihin ang totoo
at palayain silá sa kanilang kalagayan (kamangmangan).
 Inilalarawan dito ni Plato ang tunay na kalagayan ng isang tao. Paniwalang paniwala táyo
na totoong totoo ang mga nakikita natin. Akala natin ay talagang nabubúhay táyo sa katotohanan.
Ginigising táyo ni Plato sa ating mahimbing na pagkatulog, at binibigyan ng babala na delikado
ang mabuhay sa paniniwala galing sa mga walang laman na anino. Itinuturo niya ang direksyon
ng talagang totoo. May bahid ng totoo ang ating mga nakikita. Pero, hindi pa ito ang talagang
totoo.

Mapapansin din na hindi nagbibigay ng konkretong pamamaraan si Plato kung paano

matagpuan ang katotohan at kabuluhan ng búhay. Sa halip, itinuro niya ang pagbalik sa sarili
bílang isang kondisyon upang maalala natin ang talagang totoo. At kapag natagpauan niya ang
liwanag, responsibilidad niya ang bumalik sa dilim. Hindi upang mabuhay muli sa
kasinungalingan. Kundi upang paglingkuran ang liwanag; upang maging “liwanag sa
dilim” (sabi nga ni kompositor at mang-aawit na si Rico Blanco). Ang táong ayaw bumaba at
paglingkuran ang katotohanan ay hindi pa talaga nakauunawa sa talagang totoo. Ang tunay na
nakauunawa sa totoo ay handang iwanan ang sarap sapagkat iyan ang udyok ng mabuti. Ang
táong nakatagpo sa mabuti (o natagpuan ng mabuti) ay walang magagawa kundi isabuhay ito at
mamuhay ayon dito. Ang katotohanan ang makabuluhan para sa kaniya. Mahirap ang sinasabi ni
Plato. Pero, ito ang dapat. Ito ang mabuti. Kayâ, parati man nating naririnig, laging totoo ang
sinasabing “madaling maging tao pero mahirap magpakatao.”

Mga Katanungan Ukol sa Kabuluhan ng Búhay

May kabuluhan nga ba ang búhay?

Kung mayroon, ano nga ba ito?

Marami na sa atin ang nagtangkang sagutin ang napakalalim na bugtong na ito.

Maihahalintulad natin ang gawaing ito sa pagsubok bumuo ng masalimuot na “jigsaw puzzle”.
Karaniwang mayroong ibinibigay na gabay upang maresolba ang puzzle. Inilalagay ang
eksaktong larawan ng bubuoin sapagkat magiging napakaimposibleng mabuo kung wala kang
konsepto ng bubuoin. Magiging magulo at kalat-kalat ang pagpili mo ng mga piyesang
pagtutugma-tugmain. Dahil nakita mo sa umpisa ang lalong malawak na larawan, ang isang
piyesang kulay asul ay maaari mo nang hanapan ng kahulugan: bahagi ba ito ng karagatan? o ng
kalangitan? o ng bahay na may pinturang kulay asul? Kung wala ang higit na malawak na
perspektibo ng ibinigay na larawan, maaari mong patawan ng kahit na anong kahulugan ang mga
piyesa.

Ngayon, ganito rin ba sa búhay ng isang tao? Ang búhay natin ay binubuo ng pira-
pirasong mga karanasan at pangyayari—ang ilan sa mga ito ay masaya, malungkot, at ang
karamihan sa mga ito ay bahagi ng nakakaaboridong routine ng ating búhay. Subalit, ito bang
mga pira-piraso nating karanasan at pangyayari sa ating búhay ay nakatutulong upang mabuo
natin ang mas malawak na larawan ng ating búhay? Nakikita ba natin ang kabuluhan ng ating
búhay sa bawat bagay na ating ginagawa? Nakaugnay ba ang mga ito sa lalong malaking aspekto
ng ating pagkatao? Sa madalîng salita, ano ang kabuluhan ng mga bagay na ginagawa natin?

Pero, kung papansinin natin, ang talinghaga ng “jigsaw puzzle” ay nagpapalagay na

mayroon nang naunang larawan na dapat pagbatayan ng táong nagbubuo. At, ang nasabing
larawan ang dapat sundin ng sinumang tao na nais makabuo nito. Kung baga, mayroong nag-
iisang larawan, kahit mayroong magkakaibang pamamaraan. Sa halip na gamitin ang jigsaw
puzzle, may ilang pilosoper ang mas nais gamitin ang talinghaga ng “mosaic”. Ang isang mosaic
ay binubuo ng iba’t ibang larawan na maaaring umiral bílang silá. Ganoon din ang sangkatauhan:
mayroon táyong kaniya-kaniyang kabuluhan ng bawat búhay na siya namang bumubuo ng higit
na malaking larawan na kaiga-igaya sa paningin. Ang makabuluhan sa iyo ay maaaring hindi
makabuluhan sa iba, subalit kapag hinayaan natin ang bawat makabuluhang pag-iral na ito,
bumubuo ito ng lalong maganda at lalong malawak ng larawan ng sangkatauhan.

Sa anumang bagay na ginagawa natin, napakahalagang maláman kung ano nga bang
layunin ng nasabing gawain. Halimbawa, ang layunin sa paglalaro ng basketbol ay ang
malamangan ang kalaban o makakuha ng mas mataas na puntos. Ibang-iba ito kung ikukumpara
sa paglalaro ng golf, kung saan ang layunin ay matapos ang laro nang mas mababa ang iyong
puntos. Kung hindi ka pamilyar sa layunin o patakaran ng isang laro, malalagay ka sa alanganin.
Para kang ewan na galaw nang galaw, subalit walang patutunguhan. Wala kang direksiyon kayâ
kapag niyaya ka ng kaklase mo na pumunta sa bible sharing, sáma ka naman. Pero, pagkatapos
ng bible sharing at may nagyaya sa iyong humithit ng shabu, sáma ka rin. Palibhasa sáma ka
lámang ng sáma at walang direksiyon ang mga ginagawa mo sa iyong búhay. Mapakisama ka,
subalit walang direksiyon, wala sa hulog, o walang kahulugan ang iyong búhay. Ito ang dahilan
kung bakit napakaraming pilosoper ang nagwawaldas ng oras para sagutin itong napakahirap na
bugtong ukol sa kabuluhan ng búhay.

Ano ang Kabuluhan ng Búhay: Perspektibo ng Eksistensiyalismo

Hindi kalabisan kung sasabihin nating wala na sigurong sistemang pangkaisipan (system
of thought) na talagang nagwaldas ng napakaraming oras ukol sa katanungan ng “kabuluhan ng
búhay” kaysa sa eksistensiyalismo. At dahil inuusisa natin ang pilosopikong katanungang ito,
maganda sigurong pag-usapan natin ang sistemang ito.

Ang eksistensiyalismo ay isang pilosopikong sistema na umusbong noong ika-19 siglo sa

mga akda ng dalawa sa pinaka-pursigidong pilosoper noong kapanahunang iyon: si Soren
Kierkegaard, na isang masugid na Kristiyano, at Friedrich Nietzsche, na isa namang
determinadong ateo o hindi naniniwala sa Diyos. Ang kanilang mga akda ay hindi nagtamasa ng
kasikatan noong kapanahunan nila. Ito ang dahilan kung bakit malimit siláng bansagang “time
bombs”, sapagkat ang alingawngaw ng kanilang pilosopiya ay naghintay pa ng ilang panahon
upang mapakinggan. Ilan sa mga eksistensiyalistang pilosoper noong ika-20 daantaon itong sina
Jean-Paul Sartre, Maurice Merleau-Ponty, Gabriel Marcel, Karl Jaspers, Albert Camus, at Martin
Heidegger. Sa simula’t simula pa, ang mga akda nina Kierkegaard at Nietzsche ay naging kaakit-
akit sa mga relihiyoso at maging sa mga hindi naniwala sa konsepto ng isang Maykapal. Si
Sartre, halimbawa, ay matinding nagpapahayag ng kaniyang pagiging ateo; si Merleau-Ponty at
Camus naman ay masasabing walang pakialam sa katanungan ukol sa Diyos; Si Marcel ay isang
debotong Katoliko, at sina Jaspers at Heidegger naman, kahit na hindi sila relihiyoso, ay
maraming temang relihiyoso sa kanilang mga akda. Hindi lámang sa larang ng pilosopiya nag-
ambag ang eksistensiyalismo; kundi maging sa larang ng literatura, sining, entablado, sikolohiya,
at teolohiya.

Lubhang magkakaiba ang sinasabi ng mga eksistensiyalistang pilosoper. Subalit,

mayroon táyong makukuhang mga pangunahing tema sa kanilang uri ng pamimilosopiya. Ilan sa
mga ito ang sumusunod:

a. Sa pagsagot ng mga katanungang pilosopiko, kailangan kang makarating sa iyong kasagutan

Katulad ng pagsagot sa iyong mga takdang-aralin o assignments, hindi makatutulong
kung kokopyahin mo lámang ang sagot ng iba. Maaaring sa una ay naging maalwan ang iyong
búhay dahil kinopya mo ang pinaghirapan ng iba. Subalit, sa katagalan, hindi talaga ito
nakatulong sapagkat hindi naging malalim ang natutuhan mo. Maaari mong maging idolo ang
napakaraming pilosoper dahil sa galing ng kanilang mga paninilay-nilay, subalit sa huli,
kailangan mo itong pagsama-samahin, salain, at muling pagnilayan upang makabuo ka ng
“pansarili” mong paninindigan.

Si Roque Ferriols, isang Pilipinong pilosoper at dangal ng wikang Filipino, ang nagturo
sa atin na mahalagang salik ang personal na karanasan. Ang kaniyang sistema upang makarating
sa isang personal na kasagutan ay maaari nating bansagang “danas-masid-kilatis”. Kaugnay nito
paliwanag ni Ferriols,

Kaya’t ang importante ay dumanas, magmasid, kumilatis: isang

mapagdamang pag-aapuhap sa talagang meron. Hindi na ngayon
kagandahan ng sariling isip, kundi kabagsikan ng hindi ko ginawa ang
umiiral sa kalooban ko, at pumapaligid at tumatalab sa akin. Iyan ang
unang yugto sa pagbigkas sa meron (Ferriols, 1997).

Kung inuunawa mo, halimbawa, ang paglalangoy sa tubig, lubos ang pangangailangang
makipag-isa sa tubig na inuunawa. Hindi maaaring hiwalay ang diskurso ng paglalangoy sa
praktika ng mismong paglalangoy. Ikaw na may pagnanais na matutunan ang galawan ng
paglalangoy ang siya mismong may pangangailangang dumanas, magmasid, at kumilatis ng laro
ng halo-halong dinamismo at daloy. Sa pamamagitan nito, nakikilatis niya ang mga purong
konsepto. Alin ba sa mga binigkas na purong konsepto ang talagang nakakabit sa katotohanan at
alin sa mga ito ang pamparami lámang?

Samakatwid, para sa Pilipinong eksistensiyalista na si Ferriols, ang daan tungo sa

pagkakaroon ng iyong kasagutan ay isang talaban ng pag-unawa at paggawa. Ang pag-unawa ay
pinakikinis sa pamamagitan ng paggawa; gayundin naman ang paggawa ay pinakikinis ng pag-
unawa. Kayâ, wika ni Ferriols,

Sa pag-aapuhap na ganito, ginagamit ang mga konsepto; ngunit, sapagkat

ang paghihilig sa meron ang nagpapairal sa pagdanas, pagmasid at
pangingilatis, hindi konsepto ang hari, kundi meron…. Ang konsepto ay
kailangang maging angkop: angkop sa meron. At kung hindi angkop ay
kailangang itaboy at palitan ng angkop. Sa meron. (Ferriols, 1997).

Kailangang magsimula sa sariling pag-unawa sa mundo sa pamamagitan ng pagkamulat at

pagmamasid dito. Subalit, hindi dapat táyo makulong sa makitid nating pagpapakahulugan sa
mundo. Kailangan nating lumundag at makipagsapalaran sa iba pang tumatanaw din sa mundo.

Mayroon bang punto sa iyong búhay na alam mong tama ang sinasabi ng isang pilosoper,
subalit hindi mo makita ang kabuluhan nito sa iyong búhay? Mayroon din naman bang
sinasabing konsepto ang isang pilosoper na tumatagos sa mga totoong nangyayari sa iyong
karanasan? Posible kayâng matutuhuhan ang isang bagay sa intelektuwal na paraan, ngunit hindi
nadadala sa gawa? Pagnilayan mo muna ang puntong ito.

b. Sa paghahanap ng kabuluhan, dapat kang dumaranas at hindi nanunuod lámang

Isa sa pinakamahirap ituro ay ang pananaliksik o research. Bukod sa napakaraming
pamamaraan ng pananaliksik, matindi ang pangangailangan nitong dumanas. Hindi matututuhan
ng isang estudyante ang pananaliksik kung makikinig lámang siya sa tagapagturo at hindi
magtutungo sa silid-aklatan o sa lugar na kaniyang pinag-aaralan. O maging sa pagpapaunlad ng
ating wikang pambansa; Hindi kusang uunlad ito kung hindi natin gagamitin. Wika nga ng isang
Pilipinong pilosoper na si Florentino Hornedo,

Gamit ang magpapayaman sa wika. Hindi sapat ang gumawa ng mga

talaan ng mga katawagan, diksyunaryo, o kongreso man tulad ng
ginagawa natin ngayon. Mapuno man táyo ng mga “memorandum” ng
Ministri ng Edukasyon at Kultura, o taasan man natin ang bilang ng mga
unidades na kailangan para sa pagtatapos sa kolehiyo ay wala ring
mangyayari kung hindi ginagamit ang Filipino sa mga buhay na sitwasyon
(Timbreza, 2004)

Sinabi naman ni Jean-Paul Sartre, “Ang tao ay pinapanday ng mga nais niya sa búhay,
masasabi mo lámang na umiiral siya kung namamalayan niya ang totoong nais niya sa búhay,
samakatwid siya ay walang iba kundi ang kabuuan ng kaniyang mga kilos, walang iba kung ang
sarili niyang búhay” (Sarte, 1966). Alalaumbaga, ang sinasabi ni Sartre dito ay ganito: ano
naman kung mataas ang iyong nakuhang grado sa pilosopiya, ang tanong na lalong mahalaga ay
kung paano nito binago ang búhay mo.

c. Mamalayan na ang pagpili, responsibilidad, at pagtataya ay hindi maiiwasan

 Sa mga puntong kailangan mong pumili o magdesisyon, mayroon ka lámang tatlong
pamimilian: “Oo”, “Hindi”, at “Ewan”. Sa ilang sitwasyon, maaari nating gamitin ang
pangatlong opsiyon. Kung itatanong sa akin, “Mayroon bang tubig na dumadaloy sa mga buwan
ng planetang Jupiter?”, sasagutin ko naman ito ng, “Ewan ko! Hindi ko pa alam ang sagot.
Hihintayin ko muna ang mga ginagawang pag-aaral ng mga syentipiko tungkol dito”. Sa
pagkakataong iyon, makatwiran ang paggamit ng pangatlong opsiyon, i.e. “Ewan”, sapagkat
wala pa akong matibay na batayan upang magbigay ng kasagutan sa nakahaing tanong. Subalit,
pagdating sa kinahaharap nating sitwasyon ng paghahanap ng kabuluhan ng ating búhay, hindi
táyo pwedeng maghintay pa ng napakaraming taon upang simulan itong pag-isipan at bigyan ng
kasagutan. Maaari natin itong ihalintulad sa paglalayag sa karagatan na hindi maaaring
magpatumpik-tumpik sa iyong desisyon kung paano at saan mo ibabaling ang barko o bangkang
iyong pinatatakbo upang makarating sa iyong nais patunguhan. Sa búhay ng tao, at maging sa
paglalakbay sa karagatan, kailangan mong gamitin ang mga bagay na iyong nalalaman. Sa mga
ganitong pagkakataon, talaga namang maaari kang magdesisyon na huwag na lámang
magdesisyon, i.e., magpadala na lámang sa agos. Subalit, alam natin na ito ay isang
iresponsableng desisyon. Kailangan natin pumili at magtaya sa bagay na ating pinagdesisyonan.