Memoria Regum Et Banorum Regnorum Dalmat

This is a reproduction of a library book that was digitized
by Google as part of an ongoing effort to preserve the

information in books and make it universally accessible.
https://books.google.com
.- ‘Í
.I ª
.º
S I‘
"º-C
, o
l
l
Nórodní knihouno CR
Historické fondy
MAMÁ-- Národni knihovna
YllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIllllllllllll
'1002395054
I
'ª’. l' ~ *al ¡3²"
's
o.
MEMORIA
REGUctM ET BANORUM
R E G N O R U M
DALMATIAE, CROATUE ET SCLAVONUE
INCHOATA
AB ORIGJNE SUA, ET USGUE AD PRESENTEM ANNUM
MDCLII.
z
DEDUCTL
AUCTORE
GREGORIO RATTKAY DE NAGY THABOR,

LECTORE ET CANONICO ZAGRABIENSI.
EDITIO ALTERA.
VINDOBONIE,
Typis Joſephi Kurzbíjck, Cel'. Reg. Aula: lllyrico-Orientalis , nec non ¡nel, Inf.
Auﬅnz Ordin. Typographi & Bibliopolz, 1772.
'1’
t‘
l).
;,L
l l
I
)
PERDI'NANDO IV.
'APOSTOLICO, UNGARUE, DALMATIZE, CROATIIE,
SCLAVONIÍE, RAME, SERVIAE‘,, BULGARIA,
LODOMERUE, GALLlCIÃE Ec.
R‘E GI.
raberis, Rex Apoﬅolíce; nempe, qui Sc híﬅoríam ſcri

bere preſumens 8C Regio nomini Tuo conſºcrare non
erubcſccns, in publícum prodíre attentaverim: quoniam
nulla ſublímíor inter Saeculí potcﬅates Imperatoriís ſceptrís gloria,
nulla pene ſcriPtio aſperíoribus difficultatibus veluti perpetuís ſpí
nis, aut peracutís rupíum cruﬅís ímplexa magís. Scilícet quía rara
prudentiae & elegantís díctionís miﬅío, cum. prima hïﬅoríci virtus
prudentia fit, elcganti verítati ínníxa; 8L nemo ſibi hiﬅoríam effe ſcri
bendam intelligere debeat, quem :non &tas 8C longa rerum experien
tia docuºrunt. Et quídem haud ignoro in omni hoc opere, ambula
tc me per doloſos cineríbus inſepultos ígnes; attamen quod ſcrípſe- Hoz-af.
A2 re
EPISTOLA
kim, preter impellentem Geníum, majorum judícío atque autori
tati‘1 qui jubere ’poterant, obaudire debui; quod Regiis vero pedi
bus Tuis proﬅernere voluerim , Alexander Macedo impulit, qui ter
rarum orbe victoríis parco,moriens incerrogatus, cui vaﬅiſiímum hoc
Imperíi corpus poﬅ ultima fata, relinqueret; non feliciiſimo, non di
tifli'mo, ſed digníflïmo, generoſe dixit, annulumque non Arridao
fratri, ſed Perdiccaz tradidit, quid optimo cuique faciundum , verbº
fimul 8C exemplo poﬅcritati confignans. Supervacaneum porro , Te
digniflïmum eſi'e demohﬅrare velle, ceníèò; cum vel ſola nominis
majeﬅas omnem fibi hoñorem veneratíonemquc impendi velit; nec
quícquam fit, quod Regum Auguﬅali ‘amplitudini ſatis effe poíI'e vi
deatur. Sed prmterquam quod digniſſimus fis, cui etiam aptius con
venienciusque preterítorum Illyrii Regum vitam geﬅaque conſeer-em,
quam optimo eorum Succeffori? Cui Pro-Regum, aliorumque prª:
clarorum Heroum merita, plerorumque ſanguine ſuo teﬅata, refez ‘
ram? Awrum poﬅerítas non degeneri majoïum ſuorum aemulatione,
Tibi Regi anteriorum Haeredi avitam fidelicatem commendac.
Cui Principum decora ac heroica militum facta, quam bellato—
rum Principi, poti-us debentur? Cui demum aut píorum Regum vir
tutes emulandas, au: improborum vitia deteﬅandá -repreſcntare ma—
gis deeebat, quam Reg¡ Sanctorum Nepoti, ac filio Regis Pietatc.
Regna gubernantís, 8C Juﬅitía Scelera vindícantis? Porto quemad
modum digniflimum ac congruentiffimum fuerat, Librum hunc Re
gio nomini Tuo_ cºlzfècrari, ita Tu vícíſiïm eundem a me Jure Tibi
vendicare poteras; cum 8C juxta confilium Catonís, temporis hacte
nus impenſi ratíonem reddendam , 8C juxta Divinum preceptum Re;
gi meo vectígal, gentis mee nomine, pendendum eªſi'e ínteïligeres. ’
Quake non 'hee ídeo Tibi ſcrípta putes, Rex oprime, quaſi do
cere, qualís -eſi'e debeas, velim; cum hoc inter equaies neſ-;io pſie
riculi, an audacia? majoris, in Principe vero ſuperbum, in militia
Duce
DEDICATORIA 'Ñ
Ducc fatuum videatur. Bonos \amen Príncipes. vi-rosque bello_aut=
toga claros, tanquam in ſpcculo poﬅerícati proſpectandos propone
re, ucílítatis haber plurimum. arrogantíaï 8C audacia nihil. Atquc
hoc matutine Tuae aer¡ .congruum quam optjme videtur. ut in pre
tíOſO preſent‘i Tuo otío, 8C mentcm erudita lcct'ione -imbuas, 8: mo
rcs claríſſimorum virtute Majorum vitae ac inﬅitut’is conformes, 8:
:mimum Martial-¡bus exemplis acccndas. Caererum ego. Cum &C ªlª-tª
\cm jam ſuperíorem, atquc'aliquem rcrum uſum adeffe mihi intel
ligerem, nec inferiorcm multo fortaffis dignitat‘i opcris eruditionem,
affidua lectionc, ac ímprobo pene fiudíomih-i comparawiffem, nequc
{ic tamen ab advcrſariorum ímpetu ſatis me munitum opinar-er; Tui
Regi¡ nomſiinís umbonem in proteflioncm ad'lcgi, illudque unum ſº
latii loco repoſuí, ut cum magni illi, Cicero, SalluﬅiusQTacitus,
Livius, Seneca, calamos repcrerintmorofiores, mihi multis paſſuum
millibus infra illos incodencíq, meliora non effe ſperanda, ſacisque mi
hi ad ‘laudem exíﬅímabam, vel luminis horum umbram attigifl'e,
Tu vero Rex .Apoﬅolice, "cum in Omni hoc .opere Inclytz bªjus
gentïs lllyricaa Heroes Augúfliffimis Tuis Majoribus utiliſfimos fide
liffimosque legeris, COI-um vere Nepotes, ac mg quoque inter ipſos
ſimiles quotidic experieris ipſe, univerſos Juﬅitía ªtque clemencia
protcgcnc haud intermittas, monentís Senecaª. bene memor: lllius Hb l de
dcmmn magnitudínem ﬅabilcm fundatamque effe, qucmpmncs tam ªlºm
ſupra ſe .eſi'e, quam pro ſe \'Ciunt, cuiusque curam excubarc pm ſa
¡ute fingulorum, atque univcrſorum _quotídie experiunlur. f‘
l I
A3 , l IL
EPISTOLA
W
ILLUSTRISSIMIS DOMINIS DOMINIS
NICOLAO COMITI PERPETUO A ZRINIO,

Regnorum Dalmatie~ Croatia: 8C Sclavonia:
BANO,
Confiníorum ejusdem Regní Sclavoníe Colapíanorum Supremo, &
Preeſidíí Legrad, totíusquc Inſula: Murak‘Óz ›
HEREDITARIO CAPÍTANEO,
Comítatuum Szaladienffs, 8C Símigíen‘ſis
COMITI_SUPREMO,
Sac. Caeſ. Regízque Majeﬅatís Cubícularío,
CONSILIARÍO,
Supremo Vigiliarum Prefecto & Agazonum Regalium in Hungaria
Magiﬅro Gre.
AC
PETRO COMITI PERPETUO A ZRINIO,

Sac. Cel'. Regizàue Majefl. Cubiculario, Confiliario, ac ejusdem Preſidii
Silbergenſis ac Szliun Capitaneo &0.
ifloricum de rebus Illyrícís opus² Dtaſcovícío Pro-Reg¡ a me de;

H ﬅinatum¡ ’Tibi Pro~ReX Illuﬅnſiïme Superi annuerunt; e voto
eocli dignitatem accèpiﬅi, honos ípfi debirus ut ſeQuatur, Equum eﬅ:
nempe 8( Gentilium more quod araè uni' ſacrificandum deﬅínabatur.
nefas alter¡ admovere ducebatur. Quam opportune porro, Pro-Rex
eximie, return noﬅrarum minis» quas amífl'o magno, Draſcovício
formidabamus, velur alter Atlas prudentíaa bellicíque roborís humeris
avatam patriam ſuçcolans, ſucceffiﬅi. Succeflïfli Vªrº armata Pal
ªs. nec magís in Pro-Regia dígnitate, quam in amore líterarum,
in voto jUVande ornandaeque Patríaa, in munifico erga me animo.
Non tan ’ hic invicta arma Tua, quee liber íﬅe meus ſuislocis orbi
univerſo Ïculemer palam dabit; lícerarum certe ac híﬅoriarum pra?
cípue Radium, quo cupíde flagras, non in eo ſolum declaras, quod
rc
~ DEDXCATORIA
reconditum quoddam elegantiffimarum eruditionum \èrinium habea
ris, ſed prseíèrtim quod aliorum utilitati 8C ipſè erudíce memorandº.
ſcribas. Ut ªzmulus fieres magnorum. ut ambidexter evaderes, 8C
in hoc _magnís ſucceffiﬅí; par enim decus ad utrumque inflammarí
arbitraris; neque tancum nocumenti afferre incrmem ſapientiam,
quantum ínſipientcm armaturam putas, denique omnem quidem 2ta
cem ﬅrenuos habere milites , niſi otio plane marceſcant homines, at non
omnem, imo nec ſaepe multas íàpientíam proferre íntelligís. Paucos
antiquitas Caeſarí ſimiles numerabat, ui ucra laude preﬅaret magis,
8C an laureata: Minerva, an armatae alladi. an Martí, an Apolli
ni plusgloriae contulerit, dubium poﬅeris reliquic. Sane qui bellica:
gloria, praﬅantiam 8C amorem literarum conjunxiſi'ent , eorum pene
omnium Grzcà vccuﬅas numerum concludit in Alcibiade, Them¡
ﬅocle, Demoﬅhene, Hierone, Ageſilao, Conone, Níocle: Latina
vero in Cicerone, M. Cacone, Cn. Pompejo, M. Antonio, Julio Cze
ſare, Auguﬅo , 8C paucís admodum aliis. Paucos 'omnino ,8( tem
pora noﬅra norunt; at quemadmodum nobis habere paucos dedeco—
ri eﬅ, ita tíbi intra paucos numerari gloria: cedit. Ware cum liber
iﬅe meus 8C eruditionis quidpiam redolere videatur, 8C bellicas He
roum virtutes exprímat; tibi Martialis ingenii Principi, tibi Heroi
ſapienter armato debebatur; 8C illum patrocinium querere confin
taneum argumento decuít.
Nec diſpari multum Tibi, Illuﬅriſiíme PETRE , debetur ratione,
qui Illuﬅriflímum tuum fratrem ut State ſequerís, ica virtutum actio
nibus comicaris; par cnim pene tibi in armis alacritas, in literarum
ﬅudio diligentia, in amicos amor, in hoﬅes benignitas, in cunctos
comis urbanitas: Vicina quoque ingenii vivacitas , memoria tenacitas,
judicií firmitas: cunctas demum corporís animique veﬅrum utriusque
dotes, quorumlibet etiam generuſorum dixerim cores. Verc Ge
mini eﬅis, nec prope-parem habetis; quare veﬅra haec in tuto laus
manet:
x ~ Par mobile Fratrum.

Sed nec literís minus opis tulifl'e cenſeris alíorum labores liberal¡
munificentia promovendo. quantum ílle ſcribendo propria. Eam ín
Fer línguam ac manum nature cognationem a majoribus accepimus,
1ta utrlusque munera mutua quaſi conſpíratíone conſentire, ut quem
admodum lingua a nonnullis appellatur ingenii manus, ita manus
totius corporis lingua cenſeatur: ex quo factum exíﬅímem , ut non
1n
EPISTOLA DEDICATORIA.
InH"ªmingenioſe minus Ambroſius linguam dixerit edentis manum, quam
lib. 6.cap.
9. Arcemidorus manum nuncupaverit fèrmonem quendam mentís ac
tacita voluntatis interpretem. Guod manus linguaa, hoc Tu mihi
Lib. l
es Comes llluﬅriffime! nam preter mutuam noﬅri ſanguinis, quam
cªp. 44. ' natura dedit, cognatíonem , adeo mihi in hoc literal¡ exercítio coºr
natus eiſe voluíﬅi, ut ferelingua mucus haeſiſiem, nifi manus tua i
ſertum fecifl'et, majorque jam liberalís tua dextere eloquentia, quam
cris mei facundia habeatur; ut merito prOinde cum Artemidoro ma
num tuam \èrmonem menús mee, 8C tacíte ièriptionis interpretem
nuncupaverím. 4
Prodeat igitur monumentum obièrvantie mee Illuﬅriflimo no

mini veﬅro conſecratum, tametfi nec veﬅrís reſpºndens meritis, nec
animo meo; quibus ego, quidquíd fecero , ſatisfaciam -nunquam.
Quia tamen amor otioſus cil'e nequit, accipite a me honoris veﬅri
debitum, amoris mei pígnus. @nod fi non ſurda, ut ſoletis, aure
íntimas quoque voces exceperitis obſervantíz in_ vos mee, intellige
tis profecto, quanta \ic non jam Libri hujus, ſed pectoris eloquentía,
cuius lingua Cor eﬅ.
-.
.1":
PROCE
PROGEMIUM
AD INCLYTOS REGNORUM SCLAVONIE ET CROATUE
STATUS ET ORDINES.
' Memoriam'nóﬅre gentís ſcrípturus, &calamo tametſi non adeo gra

vi &C erudito primordía lmperíi illius, Regnorum amplítudinem,
Regum ac Pro-Regum ſeriem, populorum mores, milítum heroica
facta poﬅerítatí commendaturus; invidia: in me atque odíi flammas,
in plerorumque ſuſcitatas pectoribus, _in incendium evoco. Earn enim ›
hoc noﬅro inſelici ſaeculo videre eﬅ vitae corruptionem, morum diſ
ſolutionem , ingeniorum petulantiam , ut nemo fere, quod pro poﬅe—
rorum bono laudº Aíglnnm fit. Híjar; ªll): fi ſCPCl'laS alíquem,_¡5 e vo
ﬅígío acerblfflmis Crmcorum ceniurls altlsque upercuus Injurlofiſſime
perﬅringatur: ut non tam calcaria tíbi ad pracla'rí quidpíam agen
dum, quam fraana ad curſum jam inchoatum cohlbendum adhiben
ſenu’as; unde nec ímmerito cum Ethmco dlxerls:
Actas parentum peior avis, tulit nos negaiores, Honüus.
~ \Wax daturos prageníem -uztzcffiarcm. -
Etením quemadmodum tota rerum natura jam fèneſcít 8C ve;
tuflate redditur debilior, ita animi mortalium, quanto propíus ad
finem mundi accedítur, tanto efficiuntur debiliores , 8C veluti \ènſim
degenerare a 'prima firmítudíne & íntegrítate cernuntur. Quid aliud
hoc noﬅro ſeeculó fierí videas, quam quia hos veternus tenet; il
los inquieta turbat inertía inanibus occupªtos; [libido alíos víſizo
tenaci implicar; alíos invídía: 8C eemulatíonis flímulís ambitío exa
gitat; alios habendi, dominandique cupido infàtíabilís in perni—
cíem innocentum furentcs agít. @not numerabís, quos nulla un
'quam hamarunt munera, nec ulla viſcavít gratía, ut affectibus fini
flrís, 8: pravis inclinaúonibus ſopitis ac demortuis, mquitatis recti
tudínem, ad quam conditi ſunt, cuique jurejurando fe famulaturos
poflea obﬅrínxeruntz ſequerentur: Quo: ſunc, proh— Deum ¡mmor—
talem! qui in aliena longe lateque rapaces manus inferunt, altera ma
nu orientem, (í fas tanrum foret, occidentem attentarent altera, 8C
cum Alexandro Macedone, quee non capiunt, cupiunt tamen, nec
meminerunt hi, qui in immenſum ſpes improbas cupiditaresque ex
tendunt, quod ea ipſa, qua: nullo ſuo bono, multorum maleta_ que'
B ¡ve
PROOEMIUM
Tivcrunt, Piſèrabileng ſortientur exitum, quidquid longo tcmporc
multa De¡ mdulgentia ﬅruxerunt, id una \parget dies!
Llctetíus' - - - - Multosgue per anna:
Suflentata ruet mola.
Hanc ipſam qucſo Illyriae gentem in experimentum accipiamus,
an non cernimus cam tot olim plerarumquc orbís partium ſpOIiis Opu- ª
lentam, tot victoriis claram, tot regna complexam. Heu‘ «quo non
recidít! periit alta, & fere totíus Europe ſedes primaria, ac de
tanto imperio vix tot reliqua ſunt oppídula, quoc olim regna refe
rcbat. Quid Illyrico acciderit, quondam lilyrii indigenam audite
Hieronymum:
Horrºr, inquit, animas remDm-um @nªme-Im fui-1.4:: ¡nugèqm’,
,, Vigmtl cc cu ampuus anm ſunt, quod Inter Conﬅantmopolim 8(
, Alpes Julias quotidie Romanus languís effunditur. Scythiam;
\l
,, Thraciam, ,Macedoniam, Dardaniam, Daciam, Theffalonicarñ,

, Epiros, Dalmatiam, cunctasque Pannonias; Gottus, Sai-maca,
U
,, Quadus, Alanus, Hunni, Vandali, Marcomanni vaﬅant, crahunt,

,, rapíunt, ubique luctus, ubique gemitus, 8C plurima mortís imago.
l¡ ïﬅ. 3. An ab iís vero temporibus, feliciora noﬅra putamus ſaecula?
a Hªl-lºdo
Utínam 8C nos 8C ventura poﬅeritas, Mahomcranam barbariem cx
tot illatis bellis , bellorumque miſèrrimís appendicibus; ex tot Arcium;
Oppidorum, Urbium exuﬅionibus, ex quíbus nihii niſi fumantía ſu
perſunt rudera, ex tot vaﬅationibus Provinciarum, expoliationibus
divitum, depredadonibus mediocrium, exílüs pauperum, irritis la—
crymis non deploraremus, 8C vel ipſo Illyrico ſanguíne rubeſèentes
patriae campos, ſigna numinis in vindictam laceffici, 8C ad meliorem
vitª mol-unique frugem nos revocantís. vei ſcro agnofèeremus. Ut
quid nos perditum amplius imus? ponamus odia, ambítíonem malo
rum omnium officinam, aut ſi mavi’s nutríces cíneres diccre, reﬅin
guamus, 8: quícquid demum maiz ſementis ett, ex patria eradican
tes gleba, in alieno finamus creſcere ſolo: atque ita in duas nos om
nes diﬅinguamus claffes, 8C pars una. pulchcrrimarum virtutum orna
mentís patriam exornet, pars vero altera in patentem laudabilis ¿emu
latíonis campum, id eﬅ, ad Iierici imperii res przclare geﬅas, alia
qus calamo digna poﬅeritati tradenda, invicem provocata excurrat;
ne, cum tot \inc omníum aliarum nationum preclariffimi Heroes,
8C Heroum ſcriptorcs, hace una tamampla natio [ua privetur laudº,
PROOEMIUM
Se velut inſsecunda tellus nullum germen rerum bene geflarum, aut
fructum eruditorum virorum produxiſi'e exiﬅimetur. Moveat nos,
obſecro, ad pra-clara queefibet atque laude digna ag'g'rcdíenda, im
maníffimi Chriﬅiani nominís hoﬅis barbara crudelitas, qua adeo ob
deteﬅabílem plerorumque negligentiam, ob-execrandas animorum
ſimultates, atque prívata ﬅudia, in exiguum redactí ſUmus pugil
lum, ut merito cum Propheta immortales Deo gratias, pro miſerí—Jmmz.
cordiis Dominí quia non ſumus conſumpti, reddere debeamus; m0 o
veat innata lllyricaa nation¡ generoſitas, &vor-um, atavorumquc vir
tus; moveat divíní honoris incrementum, ,propriaque íàius, ne vel¡
jam propriis ſepulti obruamur Cíneríbus; neq—ueſit nobis tantum
gaudii atque tripudii perire, aut forte. penitus periiffe. Vos Vero,
Proceres llluﬅriſiimi, Cªterique Optimates ínclyci, hunc meum la
borem íèrena Iegite fronte, ac vobís perſuaſum habece, non pau
cos habelre viros, eruditione 8C tempore praecláros; jugí \amen tor
pere Ocio: quo vero major¡ crímine, majorum noﬅrorum vetuﬅas
arguenda eﬅ, quod ſuarum memoriam rerum alta oblivione ſepe
liverit, eo graviorís ac moieﬅioris mihí erac laborí-s, 'tam vetuﬅa,
tam multa, paucis admodum auctoribus ſubfidium ferencibus, in. lu
cem dare. Nam ut recte Bonfinius: quid Sauromatae tot gentium BPS?:
auctores, quíd Longobardi, quid denique Sclavones pe'r tot natío- dislaurÃ
nes , 8( linguas ample díffuſi gefferint, a ſenioribus. potíu-S quam ſcri- Rªzºn¡
ptoribus accepïmus. Icaque laborem magnum, ac diuturnum, verí
tate ſumma, qua ficri pocuit; quee princeps eft hiﬅoríe vil-tus, col
lectum ac confectum prono aeﬅimare debetis judicio 8( benevolo ſus
cipere animo; uc cum ita vitíatos homínum mores efl'e ſciatis, ut
i ſos etiam laudabiles conacus carpere non cefl'ent, benevolentía
\ªltem mihi~ coméenfètis: minime ſiquídem id ego mihí pollicerí au
fim, ut omnes laudatores audiam, cum nullus unquam vel proba
tiflímorum Hiﬅoricorum fuerit, qui alícujus non ſubierit cenſuram.
Atque ideo non doceo hic, ne audiam Greculus apud Hann-ibalem,
narra tantum,&, ut imperitus Comoedus, ignoranti‘am meam in hac
Rena proludo. Reducctís vos benigna manu veﬅra cortinam, fi
pcccaſſe videar, fin plavcitura dixi, tuebímíni dextera veﬅra, 8C cona
tum laudabitís, cum rem non poſſrtis. Utrumque ſi feceritis, huma
nitatis erit veﬅrªé, non erudicionis meae, quamnunquam agnovi, il
lam ſemper confitebor. ‘ ‘
'W’
B 2 MAG
Se. ¿lª .Nº
MAGNIFICU ET ADMOD UM REVERENDO DOMINO
GEORGIO RATTKAI
LIBERO BARON¡
DE NAGY THABOR,
Lector¡ 8C Canonico Cathedralís Eccleſiae Zagrabienſis. in Sclavo
nicam ſuam Hiﬅoriam accinebar.
Que: *virtus aliís divffiz, GEORGIUS illam

Unitam Rattkai nqſier bíc unus babeſ.
111i /í populus fizcro in ſermone docendus,
,In Cathedra, in Templo, primas E9’ alter adefl.
Si CII/fra, in caflris ſí Caﬅzris arma ſequenda ,'
Mlitis Lª" My/fa’ pertulz't Offlcium.
Sclavorum ſí gefla peras, fi gefla Banarum,
Hdïoria? Primas Illyris Auctor ade/Z.
Dum Slavi, ED’ Bam', dumque Illyris 0ra ma'nebit,
[lb/rica Rattkai *Diver in HUtoria.
Joannes Szakmardi de Diankoucz,
Protonotarius Re oruin Croatiae &
Sclavomze. AA. L . Philoſ. Magifler.
l
IN LIBRUM ET PRO LIBRO.

[MAGNIFICI ET ADMODUM REVERENDI DOMINI
GEORGII RATTKAI DE NAGY THABOR,
LIBERI BARONlS
Lectoris 8C Canonici Cªthedralis Eccleſie Zagrabienſis.
Exigui über cjk fructus, nec dgnur bonorc
Inter Scriptore: bio nova: Ijtoricor.
Ambitio C5 fa/Zu: mentir, non publica Regni
Commoda, fuderunt bano Methodum bifloricam.
AD
\
‘hſ-Woº
'37%.
AD AUCTOREM LIBRI.
Magna Vir ingenio, titulis* CS’ flemmate clnre,
Qui cultum doffo pectore promir opus.
Quad tuu: ,ijte liber non ejt a fimmmate liber,
Parce; ver-:cundo cultin: ore loquar.
Ex falſo verum Dialefficu: elicit arte,
Ex In, Pro, verſu: arte Poeta facit.
Sim licet Aò'nia modz'cur verſatm in arte,
Arte exclamabo, Pro, mea vota’ debo.
Hzfloricor novu: bie [criptores inter bonore
Dignur, nec fructm efi liber exigui.
Hi/komum Metbodnm bano fuderunt commoda Regni
Publica, nun mentir~ faflur &5 ambitio.
IM 0.
Ingeninm, virtuª‘, flat Nobilitatir in illa_
Puleber bonos, nec mm culta’ facnndia lmguzt.
E P I G R A M M A
De Auctoris inſignibus.
Magna per abrupto: qui dueiti: agmina monte:

Bellorum Procerer, Martin corda, Ducer.
Si poſcet gelzdor fitz’enr exerez'tu: amner,
Fons bie abundantes ſuppeditabit aquar.
Magnus Alexander [i duceret amplia: agmen,
Non alía caparet Fonte levare jitim.
ALlUD.
Imbibit ut tellu: pluviales' arida guttar,
Undique fluminear nt bibit ¿vqnor aquar.
Sol nt arenofi ſalſas bibz't aºquori: andar,
-, Ut Soliſ radio: @mula Luna bibit.
Nefïareum quod Fonte fluít, manatqne GEORGI
Flumen, pofleritar fic bene grata bibet.
B 3 Crmuª
&SBK
m
CHRONOSTICON,
Annum complectens, quo vemm erat dicere:
Nobile prodit opus, culie quod Nobili: Author - Edidit.
Alphabeto jam olim fic aﬅimato.
alblcidlelflglhfflkll ’mlnſoip‘qlrls] Et u x y l z
I 23 4567 8 9 ¡o 203040 506070 80 9o Ioo ¡10120 130,149
R eſ o l u t a.
N 30 t 9o u. Ioo u roo
o 40 0 4o 0 4o c 9o
b ª P 5° d 4 h 8
i 9 u ¡ºo N 30 O 4o:
l lo s 80 o 4o r 7o
e 5 c 3 b 2 E 5
p 5o u ¡oo i 9 d 4
r 7o lª‘. Io Io i 9
o 4º t 9° t 9 Si 4
d 4 e 50 s 80- 1 9
i 9 q 60 A 1 t 90
²69 l 6²8 l 3²5 l 429.
Collectio quatuor columnarum pºr additionem :Michmeticany
269
628
3²5
4²9 ,
Facit I 651 Annum‘
Poſuit’
9 Petras Ba—Xaí ,
Vic<=~Comes Comitafus Varasdichſis.
EPIGRAMMA. ' -
l In‘ Auctªorenï'
Mars, piefar, Fallas‘, paritc’r de frqnte duallmrt, ,,

Quidqüid inejt Ara-01's', exp-nm:: illa’, tm).
Claras :wii ſcriben: memori rationç Pachucª',
In einem: cupiem, grataſ 0pm: pios.,
. Ludovicus Bedekovich ,
Arc'hid. Goricenndr Cªnon.- Cªthed. Ech. Zagrªb.
AN.
MW#
M
ANTELOGIUM VEL ELOGIUM.

ADMODUM REVERENDI AC MAGNIFICI DOMINI
GEORGII RATTKAY,
Lectorís 8C Canonici Eccleſize Cathedralis Zagrabienſis,
Heroica Inclyti Regni lllyrici geﬅa ſcribenris.
Illyrici florent illa/iria lilia Regni,

Illyrico binum fidus in orbe micat.
Sanflorum vita: redimitu: fronte Tbiara
Lector &5 Amara: Tomeu: in orbe dedit.
Stirpe Baro, virtute Mara, Speíkabili: (me,
Lector Rattcaiu: Martia acta dcdit.
'Heroum rcflªren: infignia ‘gc/if¡ virorum.
Quorum funt Mana, {$5 cclebranda manur.
Vivzte Lectores meritis poſl fata mmzcnter,
Myrzci Doctor Lector uterque ſui.
ALIUI) EJUSDEM.
Zriniu: Illyrici ſplendeſcit gemma dccori:
Qu@ primi, ſuperanr, arma tulere viri.
Illyrícz Rattkay ſplendeſczt lumen honoris,
Que? prim¡ ſuperam, ſcrz'pta declare wz'.
Ceciniz
Chriﬅophorus Kalmandi ,
Cathed. Eccl. Zagrabienfis Canonicus.
PR O
PROLOGUS AD LECTOREM
etiverat a me Joannes Draſcovicius Prorex llluﬅriilimus, imo jure
P ſuo, quod in me Banus habuerat, exigebat; uc quod privata de
rebus noﬅris hiﬅoriarum lectione pro me collegeram, brevi pagelIS.,
Regum , ac Banorum praeſertim originem, íèriem atque geﬅa in hi.
floriolae formam redacta , e tenebris excitarem &C ſaltem utilitati p0
flerorum noﬅraé gentis aperirem. Morem geffi utpoce Bano 8( Pa
trono: 8! Patrono quidem, cujus in me pija caeteris mei-ita compcn.
dioſa narratione explicar¡ nequeunt, Bano vero aemulatione Atavo.
rum innata virtute per immortalitatis iter incedenti. Neque enim
perſiiaderi potuijalio ipſum id a me fine poﬅulaſi'e, quam ut onmium
virtutes atque praeclore geﬅa _hic expreiia intuens, atque aviditate
quadam boni inardeicens, in ieuno exprimeret, BC quod eorum fin—
guli longiffime inter le diﬅantibus geflere temporibus, ut ipſe ſolus
vita ſuperﬅite przeﬅare niteretur. Verum dum miſeranda naufragía
trium ferme ſzeculorum, quibus gens noﬅra jactatur aflidue , ac extre
mam Majorum noﬅrorum in ſcribendo negligentiam confideraffem:
bona venia illius , quam in me habebat , autoritatis, flagítato me ſub
traxiffem officio, niſi 8C ipfius mihi tranſgredi voluntatem, 8( priorum
imitari i'ocordiam ſceleri duxiſi'em; maximº cum necdum quidam in
ordinato tumentes faﬅu effutire ceſſent, nos vix e noﬅris aliquem ha
buíffe Regem. Et vero cum ſimilia audire cogimur, nom-a: indigne.
mur inertiee, cum non pauei Majorum noﬅrorum, ingenio ac erudi
tione eximii, omni ſaeculo viſi ſint, nullus tamen repertuquui res pa..
crias literis mandafl'et, contenti forſican VirtUte, que laudata patrare
novit, laudari negligit , nec proſperam geﬅorum ſuorum memoriam
relinquunt pofleris; ignari prorſus, contempcu fame contemní virtu
tes, 8( quod ſuum cuique decus poﬅeritas rependerc ſoleat,heroesque
honor Annªlium aternus, non brevis &z plebeia predicatio, Colít 8C
confecrat. Itaque cum ran' apparucrint nante: in gurgite vaflo, ex omni.
bus horum contraxi ſeriem arque vitam Regum ac Banorum, quo
rum 8( ex hiﬅoriis 8C ſcripturarum familiarium reliquiis notitiam all
ſequi pocui. Fruere proinde opere induﬅrige Diaſcovicianaz, benevo
le Lector, 8( ſi quid tibi profuilï'e cognoveris , Ipſi acceptum referas:
nam &C nos , ii quem animum in ſupcrſ‘citem indueramus, mínime in
defunctum exuimus. Mors dolorem addidit, non minuit amorem, 8C
feralem de ſublato ex vivis memoriam ſoporare, non extinguere po
teﬅ. Porro quantumvis caute 8C omni ſinçeritate ﬅudeamus Veritatis
icer uſquequaqne tenere, vix ii camen, qui conamur effe, poſi'umus
apud omnes haberi; nihilominus ut Sc hiﬅonCI partes eXequar, 8C le'
veriorum Criticorum cenſuram minus timeam, rem 1ta mihi agendam
propoſui, ut nec ob metum a veritatís tramite declinem, nec adulatio
ne cuipiam blandiri videar. ME_
l
M E M OR I [E
REGUM, ET BANORUM
DALMATIE, CROATIÍE, ET SCLAVONIÍE.
GEORGII RATTKAY,
LIBER PRIMUS.
‘. Cum Deus Opt. Max. rcﬅituta pace cataciyſmum ii'um genera.
lem ſuper faciem terra‘. diminuíſi‘et, 8C icto cum humano genc
re pacis foedere, Noe', cum tribus filiis ſuis, Sem, Cham, &Japhet, illa?
ſos ex Arca abíre feciſſet: ab his,teﬅancibus divinís literís, diſi'eminatum -
eﬅ omne genus hominum ſuper univerſam terram; ſcríptores deínde Geneſ; 9_
tam ſacri quam prophani, Japhet, in diviſione hereditatis paterna,
Europam ſortitum fuiffe traducir, ejus vero filios, qui Sclavica lingua:
princípium fecere , ſepcentrionalern plagam verſus, eam \erre partem,
quam magnam Scandinavíam in longitudínem protenſam 800.., in 1a
tirudinem autem 600. miJlíaríbus extenſàm-, appellarunt; incoluifl'e,
primamque ibí fixiſiè \èdem perhiben—t. Scand-inavia mari Baltico
undíque alluitur, ac cingícur, excePta ſola Orientis parte, ex qua duo
bus ingentibus clauditur montibus. Longo deinde temporis decurſu
ob innumerabilem hominum propaga-tionem dílaxavere \éte- in Sar
matíam ſub Duce Gomer, Cujus 8C ſcrip-tura memim‘t z quae in l‘e P0- ªmªn_
loníam, Ruffiam, Lithuaniam , Moſcoviam, Pruffiam , Pomeraníam,
Valachiam, Tartaría-m occidentalem 8C parcem T'anais, qua Aſia ab
Europa- dísjungitur, contínet. Rurſiim d'einde-fàcta copioſiori multitu
dine ad Tam-unos montes , 8C ab- his in Sieíli'am usque; 8C ab. Aqui
lonari Porno usque ad Adriaricum, meridíem verſus. (èſe protende
runt; unde nec mírum, quod noﬅratum lingua, :am late per Orbem
lmivçrſum pateªr,, ut ſuo- loco- dicemus. _
‘ C Guia
18 Memoria: Regum , 89'” Banarum Dalmatia,
Chlrrgáïªè¡ _ Quía vero, uc-Thnrociuç in Hnngarorum Chronica ſcribit, ex
' ' hlS poﬅea propter longl aev1 IrreminiſCibilem Vetuﬅatem mutata ſunc
. piurima, paucaque in ſç, vel fibi ſimili aut propínquo permanſcrunt;
¿ªpªffis- hinc quod gntea tçllurl hmc nomen, quive incola: rªuerint, cognoicc
…Más, re non pot…: Appiano \amen facem preferente, hee: magnam tem—
orum revolutionem omittere debeamus, ejus Provincia: nomen ab
Illeiº- llyrío Polyphemo ortum habuiffe repe‘rio. Polyphemo quippc Cy
L"K‘àglfíº_ clopi ac Galatea-ae, Celtum 8C Illyrium filios extitiii'c, cOSque ex Sicilia
nis ampli- progreffos , Celtis 8C lllyriis ab ipſis nomen aſi'umentibus imperitaii’c:
tºdº' Et hace mihi, inquít Appianus, inter pleraquç a multis commemorata
placuere. Illyrio demum filium inter caeteros Dardanum 8C Auta
rium, huic vero Pannonium latina voce, Graeca vero Paeonum 8C
Scordíſcum filios fuiffe; Peeono Tribalum, 8C ſic de caïterís, a quibus
pariter Nationum cognomina traducta ſunt. Porro omnis ea Regio,
quz lllyrii nomine latiffime ſumpto inteilígi deberet, ab aiiquíbus an
guﬅioribus conﬅricta, ab aliis autem amplioribus dilatata eﬅ limitibus,
I.“ Prªfª* quae omnia ex Illyricanaz Recríe Sanctitatis foecunditate Joannis Tom
tlone ad - - . .º ./ . .
Lectºrª… co Epiſcopl Boínenſis, Vll'l noﬅro fleculo de rebus Hiﬅorius bene
meriti, tranſumenda brcvícatis ac eruditionís gratia judicavi,¡~ Nam
ficut, inquit, vidcre eﬅ apud Livium 8: Florum, quo primum tempo
re Roman¡ ultra ſuperum mare arma protulerunt, cam terra: porcio
nem, que Plinio 8C Pomponio teﬅe Circa Labeatem paludem jacet,
quam Ill ricus fluvius inibi,Antonino in ſuo itinerario notus, intel-fluir
Scodra rbe nobilem, tanquam a Dalmatia 8C reliquis Regionibus
ejusdem lingua: diverſam, hoc nomine appellarunt. Adulta veroRo
, mana pÓtentia , Suetonius, dum maximam partem lllyrici per Tibe
rium ſub Auguﬅo debellatam ſcríbit; totum , inquit, Illyricum, quod
intra Italíam, regnumque Noricum 8C Thraciam, 8C Macedonian), in
terque Danubium flumen 8C Sinum maris Adriatici patet, perdomuit.
Plinius, Pomponius item, 8C Appianus, amplioribus cerminis dilatant.
Illud itaque Illyricum hic intelligimus, quod vergente ad fènectutem
Romano Imperio, Valerianus Imperator apud Trebellium Pollíonem
ad Zozímionem epiﬅola , dum Claudíum Illyricanze gentis , Ducem
Ill-yrici factum ſcribit, amplioríbus deſèribit limitibus , cum ait: Dux
'factus eﬅ, &Dux totíus lllyrici; habet in poteﬅatem Thracios, Moê
fos, Dalmatas, Pannonios, Dacos exercitus; illam denique Europa:
portionem, quam Sextus Rufus vir Conſularis ſub Valentiniano ad
huc ampliori ſepſir ambitu, cum decem 81 ſeptem lllyrici recenſiiit
Provincias, fèx poﬅremas jurísdíctíone tantum lllyrico adſcríbendo,
utpotc major-i ex parte Grecanicas. Maximo vero finium termino
lllyrici indigena, 8C proínde oprime omnibus aliis, paucis [ice: ob
. ocu
Croatia: WSCIKIUOÍIÏC, Liber Primas. 19 _
ocuios poſuí‘c Divus Hieronymus, dum Illyricum a Conﬅantinopoli
ªd Alpes Julias producir: qua ratione lilyricum totam earn terra:
plagam accipimus, que inter Ponticum, Egeum 8C Adriaticum mas
ria, Danubium fluvium. \èu lﬅrum Sc Gracianyatque ltaliam regio
nes Clauditur. Hactenus Torneo. 7
Haze igitur omnis Regio, tam amplis incluſa finibus, omni tem.
pore viros literís , rerum gcrendarum peritia, bellíca virtute praeﬅan—
tes, atque ctiam vitae integritate conſpicuos , ubí veraz fidei lumen af
fulſit, tuiit, aluitque; nuiiis orbis Provinciís inferior. ‘Verum, cum
jam ſupra ex Bonfinio dixerimus, plura nos a Majoribus, quam Scri
ptoribus accepiffe; ideO quibuscum qualiave abel-¡gine ſua bella geſ
i'erint, reperire non iieuit; ab Amyntha ſolum magni Alexandri avo
initium ſumere placuit. Anno itaque ante 'Chriﬅum natum 359. Geﬅall.
Amynthas ipſe Philippi Pater, [Iiyriís Macedoniam incuríàntibus, Vr- Cly‘iºffim
be ſua Peila, quee Philippi &Alexan-.iri nataiibus illuﬅrior poﬅea red- ¿RMX
dira eﬅ, excidit , 8( Imperií ſervandi ſpe dejectus , Olinthiis propin
quum ipſis agrum dono dedit; quem poﬅ bicnnium Theſi'alanorum
ope reﬅitutus, repetiit, 8C Spartanorum opera recuperaverít: Illyriis
nihilominus vcctigalis fait, & fidcí caufi Philippum natu minimum ii
lis obſidem dedic, quem illi Thebanis contèrvandum tradidere. The—
bis triennio obſes habitos , prima pueritie rudimenta undecimum
agens annum in urbe ſeveritatís antiqua: 8C in domo Epaminonda
Summi 8: Philoſophi 8C lmperatoris depoſuit. Amynthas fatis con
cedens, Alexandrum rimogenitum, Philippi fratrem, regni reliquit
Heredem, qui inter mperií prímordia bellum ab Illyriis pacta mer
cede, 8C Philippo fratre obſide relicto, redemit. Hic regnum unum
duntaxat tenuit annum, cui poﬅea Perdiccas frater ejus in regno ſuc
ceſiït; cumque hic ſexto Imperii ſui anno Illyricum jugum excutere
conaretur, ingenti prelio ab iis victus in pugna cecidit, tametſi Q.
Curtiuç veneni cabe ſublatum ſcribat. Orbato regno, Philippus e
Thebana cuﬅodia interim elapſus, percommode opem tulit, iUudque
admodum male affectum ſuſizepit: nam in acie contra Illyrioá ſupra
quatuor Macedonum miliia , cum PErdicca Rege occubueranc, 8C qui
luperfuerant , Illyriorum vires tantopere egpaveſcebant, ut nihil eis
ad inﬅaurandum bellum animi ſupereíſec, precipue quod lllyrii novam
in Macedonas molírentur expedicionem, Suſcepto itaque regno Phi
ÏÍPPUS- anno &tatis fue quarto ſupra vigefimum, nihil habuit ami
quius, quam uc populum ſuum crebris concionibus ad bene ſperan-v
dum animal-et, 8C milítarí exercitatíone armorum bene peritum redde
rct: deinde ut placaret Athenienſes, hoﬅem eo tempore gra viffimum
Amphipoli decedens ſuis cam legibus viverº permífit. Inde mifl'a le
C z ~ ga
\
:o Manoria: ngzzm, ‘E9‘ BJIIOÏ'Zlïï-z Dalmzzria’,
gatione, Pannonum , qui eo temporis Macedonas infcﬅis armís vexa
bant, alios muneribus corrupit, alios pollicitationibus retinuit , &C ad
pacem in preeſens tempus ineundam adduxít. His Philippus ufiJs ini
tiis, regnum ſuum brevi omnium in Europa maximum reddidit, 8C
Macedoniam , quam Illyricorum jugo preffam acceperat, potentiflima—
rum gentium dominam effecit: etenim non ita muito poﬅ rebus i'uis,
Obtenta ab aliis pace, mel-ius coni‘titucis 5 Amphipolim crebris puli’a—
tam machinis expugnavit. Athenienſium vero bello liberatus, cum
Agim Paeonum rcgem mortuum audiffet, commodam fibi oecaſionem
datam exiﬅimavit, Pannones, a quibus per contemptum agrorum ſuo
\ rum populatione fuera!: laceſſitus, invadendi, fibique ſubjiciendi: ar
mata igítur manu terram illorum ingreffus, eosdem acie vicit, gen
tcmque deinceps Macedonibus parere coegit.
Reﬅabant Hoﬅes Illyrii, qui ſuperioribus annis Macedones cla
dibus multis affecerant, tributa ab eis exegerant, ipihm etíam Philip
pum in Cuﬅodia Thebis afl'ervatum habuerant: hos ergo, cum magno
debellandi ﬅudio tenerctur, ſuosque ad id bellum, oppofita oratione
animaſiet, ad Bardylem lllyriorum Regem feciales ex more gentium,
qui Omnium Macedonia: urbium, quas illi dudum occupatas tenebant,
repetundarum gratia proficiſcerentur, expedir: Bardylcs vero Lega
tos pacis redintcgran dª: cauſa mittit ad Philippum ea conditione; ut
’ quas quisque tune urbes in ſua haberet poteﬅate, eas deinceps reti
neret; at Philippus cum eam legam non admitterec , ſed omnino vel
let, ut urbes Macedonica: fibi reﬅituerentur, ad manus ventum eﬅ.
Macedonum igitur Sc lllyriorum Legatis infecto negocio ultro citro
ue reverſis, Philippus in Iilyriorum fines copias ducit millia peditum
ecem, equites vero ad 600. ſub vexillis habens; quibus ſuppares 0p
poſuit copias Bardylis , quem partae jam dudum victoriª ad 'retinen—
dam gloriam, ſicut Philippum accept@ clades ad injuriarum ultionem
-accendebant. Diu anceps fuifl'e prelium Diodorus refert,‘ pí-optet
eximiam utriusque exercitus fortitudinem, tandem lllyricus {è in fu
gam dedit, cui Macedo a tergo fervidus inﬅitit, quibus hactenus- da
re tcrga ſolitus fuerat ; 8C juvabat alacritatem converſa belli fortuna,
tantaque Illyrii affecti ſunt clade, ut plus \èptem millibus in eo confli
ctu occubuerint. Philippus Illyriis magno pralio devíctis, omnes
Lychnitidem usque paludem habitantes, ejusdem nominis urbi Mace
donia: , Dalmatiaeque finibus conterminam, imperio ſuo ſubjecit 8C
cum Illyriis pace facta. quam annis multis deſiderio ſummo fuera:
preeﬅolatus, in Macedoniam regreditur. Anno inſequenti Pannones
8C lllyrii, cum nu er a Philippo victi eſi'ent, 8: proprío malo 8( incre
mentis inimici affiigebantur, ita quod'finguli facere poil'e deſperabant,
ut
CTS ::ºe Lª‘ Schweiz? , Liber Himnr. al
ut Philippum Regno ac fortunis Ómnibus everterent , uni vox-!i aggre—
díuntur. Verum eos, dum copias adhuc in ipſum cogunt, Parma-
nio Dux ſubiro adventu opprell‘os in Jura Macedonici Regni conce
dª; e ccegit. Philippus ínterea dívcrſis bellorum tumultibus in Graz'.
cía dií‘cractus, ab lllyriorum infeﬅatione quievic uzque ad annum 34-3.
atque ita lllyrii quatuor an'norum revolutionibus alicnum inall'ueci
tolerare jugum,‘ felíciorem fortuna: ſucceil'um gratis prazﬅolaií co
gcbantur.
Philíppus ſiquidem anno ſupra memorato 343. regno ſuo probe
\Indique flabilito, magnisque incrementís aliorum ruina amplificato,
CX vereri in lllyrios Odio, quod quaſi hereditarium a patre acceperat,
iterum eorum terras ac urbes valido cum exerciru invadir , 8C agros
populatus, multisque Dardanorum preſertím urbibus expugnatis,
cum maxima prrrda Macedoniam repetir. At vero Bulgari damna
Dardanorum ſociorum &gre ſerentes, 8C de Philippo ulciſci machínanª
tes, anno ante Chriﬅum natum 1,338 cídem ex Scythia ingenti onuﬅo
praeda in Macedonian] revertcntí occurrunt: negant ſe tranlitum da
turos, niſi prmdae portionem accipíant; hinc jurgium , 8C mox pra:
lium exoritur, in quo ita in femore vulneratus eﬅ Philippus , ut per
corpus equus ejus interficeretur ducibus ac militibus occiſum putanti—
bus univerſam amitrentibus puedan]. Ira qui przdm cauſa bellum
ſufijcperat, 8C puedan¡ amiſit, ¿Se pene mortís aut hoﬅium praeda fa
&us eﬅ. Ec CCl'te tamctſi Bulgarorum manus vivus evaſerit, acta
‘men triennio poli: arrogantiſiimí hominis ſuperbiam, qua ínflatus,
'duodecim Deorum populo ſigna in theacro ſpectante culcu mirífico 8:
artificio ſingulari, tum tercium decímum ipſius Philippi ſimulacrum
divino per omnia ſimile, quafi rege ſupra humanam fortem in Deo
rum conſeſſum admiſi'o, oﬅentare curabat. Summus Deus, ui glo- Eſaíae 43.
ríam ſuam alter¡ dare non vult, Pauſaniz familiaris ſuae glagío, 8C
morte turpiflíma Vindicavit; quo modo poﬅea Herodem \ímilía au
dentem Angelica manu percuffit, 8C vermibus vívurn conſumendum Actº"…
dcdit. Contígit ea Philippi cedes anno etatís ejus 47. Regni vero, ¡²-5! '3
ur Salianus ſcríbit , vígeſimo quinto.
Philippus turpiter ac ignomínioſe vita: fue 'periodo concluſa, Geﬅa Il
uam alioquín in ſumma bene rerum geﬅarum felicitate 8C nominis lY'ª-ºxªf‘
Fui in univerſa Grecia, atque Perſarum regno celebritate relicta , Im- ?TKM-Í;
perii denique Macedonici maximis factís incrementis traduxerar :Mª5º0-'
Alexandrum filíum Magnum poﬅea cognomento dictum, íſiub finem
anni _ante ortum Chriffl 33;. &taxis annos natum vigenti, aliquot jam
antea prªeliis exercitum. heredem 8L regni ſnccell'orem reliquit. ls
‘cum varios animorum motus in ſuís inter ſpem metumque fluctuan—
C 3 …Ñ tibus
22. ‘Memoria- Regum, &ª Banorum Dalmatia
tibus anímadverteret, quod pro callido ac veterano R'ege regnantem
viderent fervidum adoleſcentem, ImperiumPerſarum, totamque Aſiam -
laceflïtam ﬅirent, Grecíam nondum perdomitam, lllyrios, inter quos
pracipue Dardanos ad líbcrtatem priﬅinam, tum ſponte ſua, tum oc
caſione mutati Regis aſpirames cognoſcerent: his omnibus aliisque
difficultatíbus ut occurreret, primum advocata concione ita ſuos pro
tempore conſolatus hortatusque eﬅ, ut 8C metum timentibus demeret,
8L in ſpem ſui omnes ímpelleret, tum deinde anímum prorſus ac vires ’
omnes ad Perſicam expeditionem promovendam, a patre ſuo inchoa
tam adjecit. Verum eam ſibi provinciam minime aggredíendam ra
tus, niſí prius lllyrici populos Macedonia vicinos, \ibique veliememer
inſenſos, ac patrís ſui olím dominos , omnino domitos l'ubjectoſque li
bi redderet; prefer-\im cum novis eos rebus fludere accepiſiet.
Guate ineunte vere anni 334.. per Thraclam in eos copias duxit,
arreptoque ex Amphipoli itinere, Thraces, tum Triballos Bulgaros ,
Sclavos, inde Getas lﬅri accolas, ſummo ſui ſuorumque periculO , in
fracto animo a Sclavis przſertim refitfentíbus , maxima tamen in rebus
difficillimis invicti animi pertèverantia vicit ac ſubegit; atque tanta
militaris gloria, quam omnibus deinde ſuccedentibus temporibus
confecutus fuerat, hic prima jecit fundamenta. Verum ut laborioq
ſum ac periculi res plena ſimul eﬅ, Gentes in armis exercitatas pote
flatí fue: ſubdere, ac nativa easdem libertate privare; ita Alexandre
populos hos devíncere magni (àne conﬅitit. Cum enim Sclavi, ut
Orbinus vult, Scytharum nomine a Quinto Curtio vocati , Legatos
ad cum expedivifl'ent, 8C gravi oratíone perſuadere conati ſuiffcnt,
uo felicitar¡ fue frenos imponeret , armorum etiam ac belli exitus
ubios proinde fugiendos pOtius, quam perſequendos eſſc; reſpon
ſumque ab eo retuliſi'ent> ſe ſua uſurum fortuna; congreſii cum eo
dem, mínimo ſuorum damno, duo peditum millia 8C 300 Macedonum
equites, inter quos Menedemum Alexandri Ducem in ipſo fervor:
pugnae delevere. (Dia vero oprimi quique authorum Sclavorum
orationem, quo's, uc dixi, Q Curtius Scythas 8C Barbaros appellat,
ob ſententiarum gravitatem 8: ad fortitudinem eximiam, ac militarís
animiinvictum robur declarandum, laudatiſlïmam cenſent, earn hic
-velut gentis noﬅraz propriam adſèribere viſum eﬅ; ut appareat jam
turn Sclavos ſapientiam egregie cum virtute militar¡ conjunxifl'e. Igí
tur unum ex his maximum natu, ita locutum accepimus. '
,, Si Di¡ habitum corporis tui aviditati animi parem efl'e voluiſl
,, fent, Orbis te non caperet, altera manu orientem, altera occiden
., tem contingeres; 8C hoc affecutus ſcire velles, ubi tant¡ Numinis
,, fulgor condereturz \ic quoque concupiſcis, que non capisÉ Ab
v ª'
Croatia? 'Es’ Sclavaníaº, Liber Prímzzs. . 23
Europa petis Aſiam , ex Afia tranfis Europam. Deinde fi huma
num genus omne ſuperaveris, cum ſylvis ¿5C nivibus 8L fluminibus,
ferisque beﬅiis geﬅurus es bellum.- Quid tu? ignoras arbores ma
gnas, diu creſcere, una hora exﬅirpari? ﬅultus eﬅ, qui carum fru~
ctus ſpectat, altitudinem non metítur. Vide, ne dum ad cacumen
pervenire contendis, cum ipſis ramls, quos Comprehenderis deci
das. Leo quoque aliquaudo minimarum avium fit pabuium 8C fer
rum rubigo conſumit: nihil tam firmum eﬅ, cui pericuium -nou (it.
etiam ab invalido. Quid nobis tecum eﬅ? N unquam terram tuam
attigimus, quis lis, unde VeniaS.-lícetne ignorare in vaﬅis ſylvis vi
VCncibus? nec ſervire ulli poſi'umus, nec imperare deſideraluus;
dona nobis data ſunt, ne gentem noﬅram ignores, jugum boum,
aratrum , 8C ſagitta 8C patera: his utimur 8C cum amicis 8C' adver
'ſus inimicos; fruges amicis damus bo'um labore quzſitas, patera
cum qua
minus Diis vinum
petimus; líbamus;
ſic Scychiae inimieos
Regem, ſagitta
8( poﬅea eminus, Medorum—ſi
Perſizrum, haﬅa co
que ſuperavimus, patuitque nobis iter uſque inÍEgyptum‘. Ac tu, Nota 0ra
. . . . . . t s h s
qm ce gloriaris ad lacrones periequendos vemre, ommum gentlum, ¿Lª …UY-e
quas adiiﬅi, iatro es. Lydiam coepiﬅi, Syriam occupaﬅi, Perſi Scythª
dem tenes, Bactrianos habes in poteﬅate, lndos periﬅi, jam etiam
ad pecora noﬅra avaras 81 inﬅabiies manus porrigis. Quid tibi di
Vítiís opus eﬅ, qua: te eſurire cogunt: primus omnium ſatiecace fa
mem paraﬅi , ut- quo plura haberes, acrius que non babes cuperes.
Non ſuccurrit tíbi, quamdiu Circa Bactra hazreas? dum ¡llos ſubi—
gis, Sogdiani bellare caaperunt, bellum tibi ex victoria naſcitur;
nam ut major fortiorque \is quam quiſquam, tamen alienígenam
Dominum nemo pati vult. Tranſi modo Tanaim, ſcies, quam la
te patear , nunquam tamen conſequeris noﬅros , paupertas noﬅra
velocior erít, quam exercítus tuus -, qui predam tot nationum ve
hit. Rurſum cum procul nos abefl'e credes, videbis in tuís caﬅrís;
eadem velocitate 8C ſequimur 8C fugimus. Proinde fortunam tuam
preſfis manibus tene, lubrica eﬅ, nec invita teneri poteﬅ. Salubre
conſilium ſcquens , quod preſens tempus oﬅendit melíus, impone
felicitar¡ tuaª. frenos, facilius iilam reges. Noﬅri fine pedibus efi'e
dicunt fortunam, que manus 8( pinnas tantum haber; cum manus
porrigit, pinnas quoque comprehendere non finic. Denique fi
Deus es, tribuere mortalibus beneficia debes , non ſua eripere; fin
autem homo es , id quod es, \èmpcr effe te cogita: Stultum eﬅ
eorum meminiffe, propter qua? cui obliviſceris: quibus bellum non
intuleris,bonis amicis uti poteris , nam 8C firmiffima eﬅ inter pares
amicitia, 6C videntur pares, qui non fecerunt inter ſe periculum vi~
Ñ num;
'24 Memoria- Reg‘um , &º Banarum Dalmatizt,
,, rium; quos viceris, amicos tibi elſe cave credas; inter ſervum 8C
,, dominum nulla amieitia eﬅ, etiam in pace belli tamen jura \èrvan
,, tur.- Jurando gratiam nos \àncire ne credideris, colendo fidem ju
,, ramus. Caterum nos 8C Aſiae 8L Europa: cuﬅodes habcs, Bactra,
,, nifi dividat Tanais, contíngimus. Ultra Tanaim. 8C uſ ue ad'l‘hrª
,, ciam, collibus Thracia: Macedoniam conjunctam e e fama eﬅ.
,, Utri ue imperio tuo finitimos hoﬅes, an amicos eſi'e velis, confide
,, ra. ec ille. ,, ’ .
Et quidem merito Alexander graviflimis oratoris hujus admoni~
tionibus commoveri dcbuiſièt, niſi illyriorum 8L Sclavorum pratſertim
pernicie 8C ſanguine ubique invictum ſeſè arbitratus fuiſi'et, ncque du
bitaſi'ec eorum occaſu victori \ibi Europam patere: Et qui-a terminos
gloria: fue non locorum ſpatiis, que tranſiverat, ſed nominis ſui im
mortalitate, quam affectabat, metiebatur, avidillimi hominis animus
flecti nequaquam potuit. I itur 8C ínexplebilis orbis potiundi fames,
8( damni illati , mortisque enedemi recens memoria ad ulciſcendum
flimulabat. Quake impofitis in preparatas rates militibus. quorum
pars major a puppe nantes equos loris trahebat , Tanaim tranſic,
aciem protemporis opportunitate inﬅruít, acerrime dimicans hoﬅium
turbat alas, turbatisque. acriter pedem inferre cxpit, 8C per octuagin
ta ﬅadia- fugicntes iïnièqui perièveravitç.- jamq._ue linquente eumani
mo. filis tamen precepit, ut donec lucis aliquid ſúpereiſet, fugientium.
tergis inhererent. Sed Macedonas longius ira provexit, Marte eis
arridente; quíppe media fcre nocte in caſtra redierunt multis interfe
ctis, pluríbus captis, eoſque 1800. abegere.. Ceciderunt autem Mace
donum 600 :quites , pedites mille , mille lªethali aecepto vulnera fau
ciati.. Hac- obtenta victoria Alexander, tametſi ſuis minime ineruen
ta,, animo- letus, cum invictos Sclavos ell'e. inaud-iverat, iis fractis,
nullam gentem Macedonum armis parem fore confitebatur.. Tum
deinde‘ Sclavos in fide permanentes. \iimmis proſècutus favoribus, ªd¡
verſus alias omnes gentes devineendas, belli íòcios ﬅrenuiſiimos adhi
buit, quo-mm cum- conﬅantem ſemper fidem, ae in maximo arduis
quibuſvis preliis invíctas vires expertus ſuiffet , iín grati animi ſignifi
cationem a-c dignam mericorum compenſationem, hoc eos ſub vitz fi
nem ſubjecto- privilegii Diplomate remuneratus. eſt , u-t apud Franciſ?
cum Glavinich- in vitis Sanctorum videre lieet…
,,4 Nos Alexander Philippi. Regis MaCedonum: filius, Archos Mo
., na-rchje figuratus. Gracorum lmperiiï Inchoator , magni Jovis fi—
,, lius nuncíatus , Dominus Bragmannrum 8'( Arborum, ab ortu ſolis
Ñ uſque a-d occaſum, 8C a meridie ¡¡¡Que ad Septentrionem, Perſirum
,, &c iN-Iedorum, Mundique Dominus,, Solis 6C Luna conculIZator,
x
:a º“
C“)*Oílſl'cf 69" Sala-Danni’, Liber Prímns. 2;
',, Nobili Gent¡ Sclavorum, 8C eorum lingua gratiam‘, pacem 8C ſalu
,, tem ‘a nobis 8C a noﬅris poﬅeris, qui in mundi iucçedent Impe—
’J
rium. Quoníam femper nobis conﬅamcs in fide, animoſ¡ in armis
I’
8C ﬅrenui adjutores noﬅri fuiﬅis; ideo vobis. damus 8( donamus
JI
plena libertate in perpecuum omnem Terrae plagain. ab Aquilone,
,, ul'que ad ultimos fines meridiem verſus , ea conditione, ut nulla
,, alía gens 8C nacio ibidem reſidere, inhabitare, aut pollidere quid—
., quam audeat, niſi veﬅra; Et (i qui ibi habitantes reperlentur, \int
,, ſilbdití ac captivi veﬅri 8C filii eorum captivi filíorum veﬅrorum.
,, Datum Alexandria, a nobis fundar-ce, in magna Nili ripa, anno
p duodecimo Regnorum noﬅrorum arridentibus magnis Diis Jove,
,, Marte, .Plutone, 8C Minerva. Teﬅes donationis hujus ſunt Nobí—
,, lis Athleta Theſàurarius noﬅer, & undecím Príncipes, quos, dc
,, cedentibus nobis abſque liberis, Succeſi'ores noﬅros conflituimus. ,,
Haec ille pro virtute premia, quem utinam 8C modern¡ Reges imita
rentur, hujus inclytae gentis Virosac Heroas debitis eorum virtuti
ac fidei honoribus profitquences.
Alexandro Magno in ipſo zetatis flore, anno ſècundo ſcilicet ſu
pra trigelimum expleto, ex hac vita decedente, 8C, ut res humanaz vi
ciffitudiníbus variantur, cum .bcllica virtute orbis parte major¡ ſuba
cta, imperio divinos equare vellet honores, prefer ſpem e vivís ſub
iato : Regnum Macedonicum celeberrimis amplificatum urbibus,
chnis, ac Provinciis, intra annos aliquot, totac tantis bellorum tu
multibus labeſactatum eﬅ, Ut per diverſa Procerum .ﬅudía, 8C inteﬅi
0
nas factiones , du-m quiſque ſibi lmperii dignitatem vendicare ambit,
pene interíerít: ur luculenter appareat, quantum interſit prudentis
atque magna-nimi principis Imperium ſuﬅinere. Liberar¡ igitur Illy—
rii imperio Alexandri, belli atque amplificandi REgni cupidi, quam
vís vcum aliis etiam nationibus figna ſeepius contulerínt, ea quippe
tem-peﬅate, inquit Poiybius, Illyriinon aliquomm, ſed communes
omnium hoſlzes era-nt, cum Romanis \amen poﬅea precipua geſi'er-e
pralia; adeo ut Appianus dícat: Que'madmodum autem ſub lmpe—
rium ¡llos adegerint Romani, -cum de Celtis ‘ſcriberemus , -prefati fu- -
mus , minime nos abunde cognoviil'e, -ne‘que bellorum principia aut
oocafion-es percepifl'e, Nos tamen, quantum apud alios Hiﬅoricos de
prehendere l'icuit, eorum geﬅa, 8C variantem fortunª: ſuccell'um nar
rare progredimur.
lllyrii 8C innata generoſitate 8C potemía,, quam ſub Alexandre
confècuti .fuerant, elati, incuſi'o Romanis terror-e ab eorum preliis per
plures annos abﬅinuerunt. Nam, ut Orbinus ait,, -Omnibus fibi ob
_viantibus occiſis, jam ſparſo RomanOBIm ſanguine ebrií,, predis onu
' \
26 Memoria* Regum, EI’ Banarzzm Dalmatia',

ﬅi redierant… 8C quieverant, donec anno ante natum Chriﬅum 221..
Agro lllyrici Rex contra ÍEthos re bene geﬅa , gaudio 8C ebrietate
'intra paucos dies conſumptus , Regnum Teuta Regina uxori ſuaz re
liquit adminiﬅrandum. Haze, ſive ob przteritam victoriam faﬅu tu
mens, ſive eorum voluntati acquieſcens, quorum conſiliis in Regni gu—
bernatione utebatur, ſuos contra obvios quoſque pyraticam exercere,
non privatis modo navigiis, ſed tºtís etiam clalïibus permittebat. Ita
que contigit, ut pleroſque, qui ex Italia navigabant, damnis atquein
juriis afficerent: maxime autem cum Pnoenicem prmcipuam Epiri
urbem occupatam tenerent, plures fimul e Clail'e diſcedentes mercato
rum Italicorum alios depreedati ſunt, alios trucidarunt, nec paucos
coepere vivos, 8C Cum ingenti preda exPhOemce collecta fècum abdu
xerunt. Romani, qui hactenus querelas ſuorum de ll‘lyriorum injuriis
filuerant, tunc cum plures ſimul injurias in Senat'um detulilï'ent, Le-º
atos in Illyrium decernunt, Cajum 8C Lucium Coruncanos, uc vult
olybíus,Appianus unum ſolum vult fuiſſe Cajum, ut de iis accurate
cognofizerent. Teuta reverſis ex Epiro lembis multitudinem prazdz
demirata, ad laceffendos injuriis Grecos animoſior eﬅ reddita, Cum
aurem Ifi'am, que urbs eﬅ in Inſula maris lllyrici. obſideret, Roman¡
advenerunt, qui ad colloquium admiili, de ſuis injuriis expoﬅularunt.
Teuta, dum illi verba faciunt , ingentem animi ferociam prªaſeferre,
cum autem (inem dicendi feciſſent, ait, cura: ſibi futurum, ne qua po
pulo Romano ab lllyriis publice fiat injuria: cazterum ut impediat.
quo minus privatim , quam poteﬅ, quiſque utiliratem e mari capiat ,
hoc vero Regibus in more nequaqúam effe. Tulit indigne hac illius
verba junior legatorum, 8( ſimul: Romanis, inquit, o Teuta mos eﬅ,
privatas injurias publice perſequi, 8C injuriam paſiis opem ferre., ita
Ñque dabimus operam, ut hac tua inﬅituta condemnes. Eam liberta
çem tam iracunde atque impotenter Regina accepit, ut ſpreto _gen
_tium jure mitteret, qui Legatos inſecuti, liberioris dicti auctorem ſe
çuri percuterent, ac prefectos navium igne abſumerent. Autorum
aliqui de numero interfectorum Legatorum dilï'entiunt , alii unum,
utrumque cum iociis alii occiſos volunt. Teuta Regina pro ſua im
provida ac muliebri ſuperbia,nihil cogitans, quales ſibi hoﬅes in Italia
peperiſi'et, navales ſuas copias in diverſas diﬅríbuít urbes, uo am
madverſo Demetrius Preſes, qui ex Agronis adhuc imperio harurn
obtinebat. earum aliquot, quibusdam eum apud Teutam c—rimínanti
bus , ſibique ab illa metuens, Romanis tradit, ceteraque omnia, que
i-n poteﬅare ſua habebar. lnſuper continuo Senatusconſulto in Dal
maticam expeditionem Cn. Fulvius Centimanus mittitur , qui tractum
¡llum univerſum perdomuit, 8: ut Legatorum manes inferiis placaret,
.—
in
Croatia? {9ª Solavonízt, Liber Priniur. 27
in Principum Dalmatarum colla ſecures ﬅrinxit. Unde Regina metu
conﬅernata, Legatis ad Romanos miffis, pacem cum illis hiice con
ditionibus ſancit, ut tributa, que ipſi imperarentur, quotannis pende—
ret, lllyrico toto preter pauca admodum locaïexcederet, 8( ne ultra
urbem Liſi'am maritimam Dyrrachio vicinam pluribus quam duobus
límbis, íiſque inermibus liceret ei navigare. His pactis conditionibus,
decennium jam exactum fuerat, quod lllyríi Romanorum poteﬅati,
prodente eos Demetrio, parebant; qui tamen oblitus beneficiorum ,
que: Popuius Romanos in ipſum contulerat, cum jam eos contemne- '
re coepíſſet, 8C cum Galiis ac Carthaginenſibus, aut cum Celtis lllyríi
populis, ut vult Appianus, eos graviter diﬅentos cerneret, minime ſibi
formidabiles arbitratus, ab eis deficit. Urbes itaque Romana ditio
nis in lll rico vaﬅare coepit, 8C in ſuam redigere poteﬅatem, atque
ultra Li( am contra Leges pacís quinquaginta Lembis navigare. In
eum Romani ineunte vere L. \Emilium in lllyrícum cum exèrcitu
mittunt; ipſe ex omni ſubditorum numero lex millia fortiſiimorum
ſeligit, 6C Phari collocat, ipſe vero Dymalum five Delminium, idoneo¡
rzfidio rebusque neceſſariis inﬅructum , tueri ﬅatuít; ſed Conſul ad
ibitis machinis ſe timo die expugnavit, profugiente tamen Deme
trio ad Philippum _ acedonim Regem, ubí 8C vitae finem eum oſuiil
fl: tradit Procopius, quamvis Appianus in patriam reverſum cribat.
Emilius Pharum deinde repentino incurſu invadir , eamque mox ca
ptam diruit. Illyrico inſuper univerſo in poteﬅatem redacto, rebuſ
que omnibus ex animi Éntentia compoſitisª affecta jam zﬅate magnifi.
Cum egit triumphum.
Demortua Regina Tema, in Illyriorum Imperium Gentius file
~ ceflit armo 179. vir calliditate ingenii vaſer 8: pacis impariens. eodem
anno Duronius vir Romanos in Senatu adverſus eum conqueﬅus eﬅ,
omnes latrocinantíum naves 8C oram infeﬅam habentium ejus efſe, nec
Legatis ad eum míflis conveniendi fui poteﬅatem feciſi'e: multis Civi
bus Romanis, 8( ſociisLatini nominis in Regno ejus ſactas injurias, 8C
cives Romanos dici Corcyrae retineri. Aderant 8C a Gentío Legati,
orantes , ne confictis ‘in fi: criminibus‘ crederetur, Regem _egrum in
intimo Regno Legatis operam dare nequiviſi'e. Senatui omnes, qui
detineri dicebantur , quive de injuriis quererentur, Romam adduci
placuit, 8( apud Pretorem Vrbanum diſceptare, nec ante Gentio,
ejuſque Legatis reſponſum dal-i. Interes. vero tem cris, lﬅri in Ro
manos magnis cladibus 8: vaﬅationibus irrupere, . anlius, cui cate
rum Gallia decreta fuerat, Iﬅrorum adventum inaudiens, ne conſulto
quidem Senatu ªb Aquíleja profectus caﬅra adverſus lﬅros poſuit.
Iﬅrorum tria ferme armatorum millia , Duce Carmelo, occulto loco,
Da ſub
28 Memoria- Regum, ED’ Biónorum Dalmaïiir,
ſub montem in omnem occaſionem intenri, confederunt. AlbeſCen—
te die ad primum teporem ſoiis, incerta adhuc lux ſpeciem rerum
omnium multiplicem intuenti réddens, non ſolum hoﬅem patcfecit,
fed multo majores copias , quam res ferebat, adeffe perſualit. Ergo
territi utriuſque ﬅatíonis militesin'genti tumultu cum in caﬅra contu
giffent, haud paulo ibi plus quam ſecum ipſi attulerant, terroris fece
runt: nam ncque dicere poterant quid fugiffent, nec percontantibus
rcddere reſponſum, 8C clamor in portis, incertaque concurſatio erat,
quafi jam delete ﬅationes, jam hoﬅis in vallo eſſet.
Inde ad mare ex Caﬅris ſeſe Romanorum pars armati, pars ma
jor inermes proripiunt; cumque eos nec auctoritate , nec precibus
Conſul retinere potuiffet, ipſe quoque caﬅris deſerris ad mare profe
&us eﬅ, ubi non minor trepidario pavorque fuit in naves e terra pro
filientium, 8C commeatum expoſitum in naves conjicientium. lﬅri
tanto Romanorum pavore animadverſo, ﬅatim in caﬅra, ſed jam tum
vacua imperum faciunt, ibi paucos, qui ad defenſionem caﬅrorum ſub—
ﬅiterant, Obtruncant; inde cum rerum omnium paracam expoſitam—
que copiam inveniffent ad mare, epulari omnes, hoﬅium armorumque
oblíti, affatim coeperunt, cum alios pavidos, inermes, diffipatoſque fa
cili negotio opprimere potuíſſent. Manlius deinde anno inſequenti,
principio veris , in fines Iﬅrorum ulciſcendi cauia rurſum irrupit, ubi
cum effuſe popularetur, dolor magis 8( indignado lﬅros exeivit, diri
ires ſuas ccrnentes. Concurſu facto juventucis, ex omnibus popu
is repentinus &Z tumultuarius exercitus, acrius primo ímpetu quam
perſeverantius pugnavit, ad quatuor millia eorum in acie carla, carter¡
omifl'obelloNeſàtium !ﬅria urbem paſlim díffugerum. Claudius Conſul,
cum novo ſuperveniens exercitu, urbem circumſedit ac coepit ; duo
deinde Oppida, Mutila 8( Faveria vi capta 8C deleta; praeda ſpe ma
j‘or militibus tota conceſi'a, quinque millia capitum, 632. ſub coronª
venierunt. Atque ita Iﬅria tota trium Oppidorum excidio, 8( morte
Carmeli Ducis ſuperata eﬅ, omnes tum deinde undíque populi oblidi
bus populo Romano datis in deditionem venerunt. Sed ut ad Gen
tium redeamus'; is ob diuturniorem ſuorum fecialium remiſiionem ir
ritatus, aceeptis interea etiam a Perſeo Macedoniw Rege trecentis pe
cuniarum talentis, conjunctioneque animorum ac virium cum illo
ſemper habenda obligata, M. Perpennam , 8( L. Petillum Romanº*
rum Legatos, qui cum forte ad eum venerant, in cuﬅodiam ac Vincu
la conjecit; cauſando , non legationis ſed explorationis cauia eos ad
ſe veniſi'e. Rom'ani exacerbati animo, ac ſupra modum indignum ra
ti cam \ibi ſufferendam ignominiam, Anitium Praetorem cum validiſ.
fimo copiarum exercitu ulciſcendaª: injuriae cauſa in lllyricum giſere.
en.
Croatia: La’ Sclavanizt, Liber Primas". " ‘º s 29
Gentíus exiguo tempore quindecim armatorum millia ad Scodram Ala
baniæ urbem 8C ingenio loci 8C arte munitifiimama ut totius Regni.
arcem, ac belli caput, contraxerata eamque viribus omnibus tutari'
flatuit Sed Gentius ſpe femper in Perſci. auxilia fretus, ab eodem
per fummam fraudem perlide deceptus ac deſcrtus, diuturnæ atque
prelfae Romanorum obſidioni tandem cedere coactus eﬅ, Anitiique
in poteﬅatem redacto, Legatos in vincula conjectos ad \è adduci jul;
fic, quibus fplendore fuo reltitutosPerpennam extemplo mittit ad com
prehendendos amicos cognatosque Regis, inter quos uxor, ſrater,
ac filii repertig eundem deinde victoria: nuncium Romam míſit, ac
paucos poft dies Gentium ipſum cum conjugc, fratre, liberis, aliis
que Principibus captis lllyriorumz demum Scodræ præfidio impoſito,
cæteris etiam urbibus Præfeais conﬅitutis . quinque Roma novos ac
cepit Legatos. Evocatis ex tota deinde Provincia optimatibus con.v
ventum habent, ubi e fententia concilii pro tribunali Anicíus pronun
ciat, ÑS-:nac'um populumque Romanum Illyrios elle liberos jubere,txi
butum, quod Regi ante pendíffent, ejus dimidium Romanis ſolvere.
Inde in tres partes lllyricum diviſit, quarum ſua quæque gens com
mune concilium haberet. At Roman¡ interim Gentium cum ſuis
Spoletium civitatem Umbriee in cuﬅodiam, cæteris ejus Principibus
Roma? detentís, tradsmiſere. HCEC Gentíi clades Perfeo quoque exi-.
tium ac perniciem , víoïazccque fidei cæteris gentibus documento poe
nam attulit. Nam Romanus exercitus ſuperatoGentio victoria ela
tus, mox in Perleum arma convertir, 8C collatis lignis Duce Aemílio
Paulo Conſule, Perſeus viginti millibus fuorum caeſis, ac undecim
captis miſèrabili prorfus prælio fuſus eﬅ; hinc. urbem ſuam Pidnam,
turn Pellam Macedoniæ regiam advenerat, ſed terrore perculſus, iis
Ñdem urbibus deſertis ac amillis in Samothraciam tandem cum duobus
talentum millibus fu a delatus falutem quæfivit. verum inſèquenti
bus eum Romanis, ¿e evadendi dejecta, hoc unum privatis obtinuit
líteris, ut aliqui ad fe mitterentur, cum quibus de rebus ſuís agere
liceretg nihil tamen cum iisdem perfectum eﬅ, Perfieo regium nomen
renaciter retínente, Paulo e contrario renitentc, ut ſe, ſuaque omnia
fidei ac clementiae populi Roman¡ permítteret. Pcrſeus fuga de
nuo elabi conatus, nec ullam cvadendi opportunitacem nactusa Pra’.
tori Octavio ſeſe cum Philippo filío dedidit. Is ipſum in præte
riam navim cum filio imponi juſi'um, ac pccuníam, quæ apud Regem
inventa cﬅ, extemplo deduxit Amphípolim. lnde Octavius Regem
ad Conſulcm miſic in caf’cra, ubi honorificc ab Aemilio, omnibus ad id
fpedaculum confluentibus , exceptus eﬅ, 8C ªd ſpem bonam de Ro
mana clementia erectus , Q Aelio fervandus tradituri -Romam dein
D 3 de
30 Memoria: Regum, 89’ Banarum Dalmatia',
de cum Genrio miſi'us ante victoris Aemilii Anitiique currum pro trium
ho ductus, poﬅea Albam remiſi'us, deprecante Aemilio pro carcere in
'beta cultodia tentus eﬅ, 8C ad cumulum malorum ejus inedia nitro
conſumptus. Hic finis belli cum Perſeo, idemque finis Regni Mace
donici, cum quadriennium tocum pugnatum effet, dªraſi'etque ab
Alexandri Magni obitu annis !56. Sed ad lllyrios ſermo revocetur.
Dalmatª, qui in Scodre urbis defenſione , Regisque capti amiſ:
fione ob exigui temporis moram adeffe non poterant, ubi reliquos
lllyrici populos Romanis adheſiſiè, imo eis ſeſe ſubjeciſi‘e viderunt; eos
dem hoﬅilibus armis invaſere, graviflimaque damna intulere. Hi Ro
manis, quos jam in protectores admiíèrant, de Dalmatarum popula
tioníbus queﬅi, Cajum Fannium Conſulem ad diffenſiones inter eos
com onendas impetraverc; at Fannius longo fruﬅra fatigatus itinere
aliu nihil Senatui retulit, quam Dalmatas neque ſatisfacere iis voluill
fe, quos plurimis interea cladibus affecerant. neque aures (ibi pruebe
re, ut qui dicerent, níhil ſibi cum Romanis eſſe commune; 8( non
íòlum nulla ſibi hoſpitii ac humanitatis officia exhibita, verum equos
etiam ademptos, ac plurimas illatas injurias, vim demum timentem
filentio le eorum finibus excedere coactum. Hac a Dalmatis accepta
fui Conſulis repulſa, Romani adverſus illos arma M. Figulo Conſule
docente expedivere; at hi Figulo quamprimum inferente copias, eas
aggreffi ſuperaverunt, ac primam Figuli impreffionem ita fre ere, ut
ad Naronem usque fiuvium fugientes perſèquerentur. In e porro
incompofite revertentes Conſul invadens in fugam vertit, 8: ad ur
bem usque Delminium compulit. Ea plurium -dierum ſpatio fine
fructu’ obſeſi'a, cum \e operam perdere animadverteret, bicubitales
demum ſudes pice ac ſulphure ﬅuppaque componens ex catapultís
jacit in Oppidum, que a ímpetu ſuccenſae, quxcunque attigiſſent,
igne corripiebant. Ea res multum vexavit Dalmatas , nec tamen ad
dedítionem ad annum usque ſequentem Conſule Naſica bellum urgen
te compulſi ſunt, a quo 8C bell¡ finis impoſitus, Dalmatis legibus liber
tateque ſua vivere permiſiis. Annis deinde pluribus fine motibus ſub po
teﬅate Romanorum quievere lllyrii , tametſi poﬅ Figulum ﬅatim Carci
lius Metellus Conſulatum adeptos fuerit , & Dalmatis triumphandi libi
dine, nihil illis delinquentibus, bellum intulerit, níhil tamen eo bello aut
fibi laudis peperiſſe, aut Dalmatis damn¡ commemoratur intulifl'e.
Porro Cajus Julius Ceſàr, anno ante Chriflum natum quadra
eſimo ſeptimo Roman¡ Imperii gubernacula mſcipicns, Liburnos ll
Friorum gentem in poreﬅate habuit; ſed Dalmatª cum proſpere rem
geſiiffe adverſus Figulum fèſe arbitrati fuiffent, Promonam Liburno—
rum .urbem vi captam abflulere. Calar ad eos Legatos milit, hor
ta
Croatia* 89"’ Sclavonix, Lil/*Er Primas‘. _ 3k'
tatusque eﬅ, ut qui Promonam eripuiſſent, Liburnis reﬅituerent; de:
ſpicientibus vero illis mandata exequi exercitum iggentem intulIt, qur
tamen a Dalmatis acriter reſiﬅentibus fuſus oppre usque fuit. Ceelar.
euris prepeditus inﬅante Pompejanorum Editione, cum jam ad bel
lum inclinaret, nihil ulterius molitus eﬅ. Sed Gabiníus cum Cohortes
pedicum quinque ſupra decem, equitum vero tria millia per Iilyricum
ad Ceſarem adducere tentaret, Dalmata timore eorum, que paulo an
te in Caeſarem egiſi'ent, cum víctoriam ejus internecionem rebus ſuis al
laturam arbitrarentur, Gabinio excepto paucisque cum illo t'ugienti—
bus , ad unum iteremere omnes , magnamque ob hoc pecuniarum co
piam ſpoliaque innumera obtinuere. Haec Calar ob bell¡ cum Pompejo
neceflitatem difflmulanter ferre cogebatur, devicto deinde Pompejo.
Aſinium cum tribus peditum legionibus, magnoque equitatu ad eos
mittit, qui in jura Romani Imperii eos cogant, tributa imponant, 8C
ob preteritas illatas injurias obfides depoſcant. Sublato interim e vi
vís, execranda 8C indigna cede, Czeſare Imperatorum omnium gloria,
rat¡ Dalmata Romanorum res, ut in illo pociſiimum vires habuiſſent,
ita funeﬅa ejus morte excinctum penitus iri, Afinio parere recuiàrunt,
neque tributa, aut obſides conferre voluerunt: quin potius motís in
eum armis copias omnes delevere. Duce eorum Bebio acriter dimi
cante acie interempto, 8C Aſinio Epidaurum fuga delato.
Adeﬅ jam placatíonisac miſèrationis divina: annus, quo univerſo Gªﬅª Il
terrarum orbe in ſumma conﬅituto pace, Princeps pacis , qui ab azter Lyjftºg‘fd_
no de humano genere cogitationes pacis 6L non afflictionis in mente ſtum nª
habuit, humana carne veﬅitus, e Virgine naſcitur: decuit ſiquidem ªªª"
Authorem pacis, qui ruptum inter Deum 8C homines concordia: t'oe
dus redintegrare venerat, pacatiſiimo Seculi tempore procreari; quo
moderator Auguﬅus Julii Caeſaris ſucceſſor, tanta duodecim annis lſªíªª º
circa tempus Dominica Nativitatis pacº regnavit, ut bellis toto orbe
ſopitis Prophetar prmſagium ad literam videatur implevifl'e; Senatui
que Romano majeﬅas, legibus vigor, auctoritas Judiciis, populis de
mum ſubjectis tranquillitas ſumma , ſecuritasque parta refloruerit.
Itaque non niſi ſexto aeraa Chriﬅianaa anno, tumultus iterum in Illy
no coepere: Dalmata fiquidem eo victoria ſucceiſu elati, quo Caa
ſaris legiones proﬅraveraut, ad majora animos confiliaque erexere;
proinde cum Sclavis ſub Duce Marobaduo &t cum Pannonibus belli
íòcíetate inita, ac palam bello Romanis indicto, octo centena homi
num millia,ut Vellejus lib. 2. affitmat ,in caﬅris numeravere ; e quibus*
univerſis ducenta peditum, novem vero equitum millia armis prom
ptiora fèlegerunt, quibus Batho 8C Pineus peritiſilmi bellorum, l'u
prenu copiarum Duces imperarent; in tres deinde exercitus legiones
omnes
32 _ Mmm-ia- Regum, &ª Banorum Dalmatizt,
omnes diﬅributae, quorum unus Romanos , alter Macedoniam iis ſub—
jectam, infeflis armis divexaret, tertius patria tucamento przelidio
?ue foret@ Et quidem Pineus Macedoniam ingrefl'us, eam omnem
erro flammaque ineineratam in vaﬅaª. cujusdam ſolitudinis ſpeciem
reddidit; Batho vero, non ſolum cives Latini 'nominis ac mercato
res, verum obvios quosque gladio ſubmittens , eum Auguﬅo terrorem.
intulít, ur is convocato Senatu, ni e veﬅí io Romana: urbi praefidio
ſuceurratur, intra diem decimum cam hot em aceeſi'urum aflªerueriti
Non parum Romanos haze perculit fama , quare Tiberii poteﬅati,
qui pofl: Auguﬅum imperavit, triginta legiones in prelium excita
craduntur, atque is ‘in mandatis accípit, ur conjunctis ultra marinís
Cecinne 8( Sylvani Planci víri Conſularis, ac Metalci quoque Thra
cia: Regis ingentibus copiis, nulla inter-Doſita mora, Illyríco exerci—
tui obviatn proficiſèatur. Illyrii ubi auxiiares ſuppetias adventare co
overunt. ac Thraciae Regi potiſiimum indignati, quod ſocia gente
deſerta alienaa poteﬅati ſubefl'e mallet, cas, antequam cum Romania
copiis conjungerentur, aggrediendas arbitrati adoriuntur. Itaque ce
leritate fortunam auxere, 8( parte exercitus Roman¡ deprehenſa, acre
cum ea contrahunt certamen, diu utrinque fortiliime praeliantibus,
tandem ab Illyriis victoria ﬅetit, quinque Romanorum deletis legio
nibus: ex quo regrelli prelio, adventanti Matalco occurrunt, &Mar
tio pleni fervorc equitatum ejus opprimunt. Tiberius, eruentaſuorum
clade inteliecta, mir-um quantum indoluit, trim ob perpeſi'am nominis
ſui jacturam, ‘tum ob miſerandum fortiflimorum militum interitum.
ac tantis ſuorum conciſis agminibus honore mulctatus remeavit,
Quake Auguﬅus Calar, armorum felicitate ceterum fama precla—
ms, cum inter loquendum M. Antoni¡ inertiam Senatui explicuifl'et, Il
lyricam Gentem pre ceteris bellicofifiimam , 8( vſe moleﬅiſiime ſepe
numero infeﬅantem, teﬅe Appiano affirmavit. Unde mirari ſatis ne
Digrelfio queo impudentiam ac ruﬅicitatem Petri ‘Opneri Batavi , qui non ita
adverſus ridem opere Chronographico Orbis univerſi in lucem edito, Sclavos
Petru-m
Opuntia. llyrii populos ſordidum, ac foedum gemas hominum, imo faecem
omnium horninum auſus fit ſordidiilimo ac ("deillimo ore, 8C velut
fex omnium ſcriprorum compellare; eteuim fi quampiam vel umbra
ti-lem ſuorum projectorum adjeciii'et cauſam , equ-¡Oti prox"ſus animo
prudens Lector tantam toleraret -calumm'am, at nulla penit-us appoii
ta ratione, nulla populi aut morum deſcriptione previa , o-b quaª. 1d
dixifi'e videri potuiſi'et, tam petulantes tamen a-c modeﬅo ſcriptore.
u-alis Hiﬅoricus omnis ell'e deber. indignas effut-ire voces, petulantiil
ªmi omnino genii ac ¿pectoris eﬅ i-ndicium. Qué: vero aut de Pan
nonia, aut Illyrici Partibus in eodem opere ſcripiit, ad cumulqm m.
Ñ ru
/
Gantz): 89ª Sclawnía* , Libef Primas. ª l ‘ 33

fruniti anímí ínſcítiam adjiciens adeo imperitc, ac e vulgí tantum col
lecta rumoribus, atque eadem plus quam Laconice perﬅrinxít, ut nec
hiﬅoriam, quam dicere velit, ſatis affequaris , nec locorum perſona
rumve nomina tenuerit. Accipe, candíde Lector, unnm e reliquís
ignorancia- argumentum, 8C ex eo caen-:ra c_onjíce, ubi Tomº'z. opc— ~
ris a Laurentio Bayerlinck continuato Camſam Europa: decancatam,
Styríe Oppídum ſcribít eſi'e. Sed his pretermíffis, quale genus ho
minum Sclavi fuerint, 8C Alexandri Magni privilegium, 8( univerſi
vcteres probatifflmique Authores , ea demum omnia, que hoc opere
noﬅro ſumma , qua potuimus, veritate poﬅerorum memoria tradídí
mus, luculento ſunt teﬅimonio; quorum ¡llos \i Opmerus legit, pervi
cacem ſuam declaravit dementiam, fi non legit, cum publicus eſi'c
velit ſcriptor, turpem ignorantiam. Verum ſordíbus ejus mundities
ſcriptionis noﬅrz ultra maculanda non eﬅ.
lllyrii incinerata Macedonia, caeſiſque Romanis atque Thracibus;
amplíſſimis onuﬅi praedís, una cum Pannoniís in ſedcs ſuas dilapfi,
revertuntur, 8C annis pluribus pace fruuntur; donec Tíbet-ios Augu
ﬅo in Imperium ſuccedens, preterítªz non immemor cladís atque
ignominia, moto in lllyrios , Pannoníosque bello, omni potentia at-›
que crudelicate in eosdem ſaeviic. Tametfi enim prímís admíníﬅrationis
ſuaa annis optimi Princípís, 8C ab omni faﬅu alieniſiimi ſpecíem de
derit,in cam tamen rabíem,atquc tyrannidem, humana? quaſi natura
cxpers, commutatus fuerat, ut ſeviffimos quosque crudclícatc ſupe
raverit. Nam teﬅe Sueconio nullus a poena hominum ceſſavit dies.
ne religioſus quidem aut facer; imo, quod mírere, decreta accuſato
tibus praecipua premia, eciam teﬅíbus; 8C interdíctum ab eo, nc ca
píte damnatos propínqui lugercnt. Ob quod non immeríto Corne
lius Tacítus cum a natura in lucem edítum dicebat, ut appareret,
quid ſumma vítia in ſumma poteﬅate poſi'ent. Itaque graſi'ante ín
Sclavos, Dalmatas, ac Pannoníos Tiberío, ac in Thraces L, Píſone,
ui omnes per abſentiam Tiberii res novas molíti ſueránt, utrisque
bello fimul illato, eoque modo hac, modo illac translato, utrosque
,in ſuam poteﬅatem redegit. Verum Batho potens in Dalmatía Prín
ceps, 8C victorís nuper exercitus contra Romanos ductor, impatíens
Tiberii ac Romanorum lupina feritatis prefectorum , concitaus ſuís,
multum Romanis damni intulit, ac poﬅ triennium , primum per trans
actionem Tibcrío ſcſc dedidit; poﬅridie vero, cum ad cum pro trí
bunali ſedencem adductus fuiſi'et, quel-ente Tiberío, quid ita defi
cere ac tancum temporis repugnare Romanis flatuífſet? ,,Vos, reſpon.
,, dit Batho, in culpa eﬅis ipſí, qui ad veﬅros grcges cuﬅodiendos,
non canes, paﬅoresve, ſed lupos métitis. ,, Acquc ita Dalmatia pa
I
c1
34 Memoria Regum , E9’ Bayas-mn Dalmatia,
cificatione demum ad Romanos rediit , reliquis Illyriorum populis \db
Imperio conſervatis, licet ſepíus in libertacem innatam enitentibus,
donec anno Virginei partus ducentefimo quinquageſimo quarto, un¡
verſo omnino ſubacto lllyrico id in cercas diviíerunt Provincias. ut
Orbinus ſcribít. Earn nos diviſionem hoc loci,utpote vetuﬅam nimis.
ac minus necefl'ariam pretermittentesfflliam ſub Budimerio Cªtholico
lllyrici populorum Rege ſactam opportune ſubnectimus; his, que ll
lyrii gentilitatis tenebris ¡nvoluti geffere, primum hunc librum. con
cludentes. .
Admonet proinde hic locus, cum alias opportuniorem vix ha
bituri fimus, exactam horum Regnorum magnitudinis, limitum, Co—
mitatuum, ut vulgar¡ voce dicam , ac aliarum rei-um ad pleniorem
deinceps Hiﬅorie cognitionem conſequendam ſcitu necefl'ariarum
noticiam ſubjicere, quam ex probatiffimís Authoribus, ac obſervatio
ne quoque noﬅra deſumſimus. Ac imprimis illud obſervandum, nos
initio hujus líbri abunde magnitudinem lllyrii latiſlíme ſumpti poſuilï
ſe, attamen magis proprie novem cenſeri Regna, que lllyrii appella
tione velut commum’ ac generalinomíne intelliguntur; nempeDal
matiam, Croatiam, Sclavoniam, Boſnam ſeu Moeſiam five Ramam,
- Bulgariam, Serviam ſeu Galliciam', Raſciam \èu Thraciam , Darda
niam 8L Epirum ſeu Albaniam, quibus adnumerari potcﬅ Liburnic
Provincia olím ad Croatiam pertinens, quemadmodum 8( lﬅria ad Dal
matiam. Sane Orbinus 8C Ranzanus Sclavoniaz nomen generale eſſe
volunt, eo quod lingua gentis hujus latilfime omnium aliarum patear,
quippe que a mari Adriatico ad Oceanum Septentrionalem extendi
tur; nam preter ipſos Sclavos ea utuntur Dalmata, Croatae, Bos
nenſes, Bulgari. ſhraces, lﬅrii, Moravi, Bohemi, Albani, Polo
ni, Luſatii, Silefii, Lithuani, Prutheni, Moſcovitz, Ruſii, Pruffi,
Scandinavie incolae, 8( aliat Regiones Confiantinopolim usque, adeo,
ut etiam ejus uſus inter Turcas (it, nec ibidem dignus honore pute
tur, qui cam ignoret. Quake Ranzanus in Epitome-rerum Hungari
carum Indice primo: ,, Ea Regio, inquit, hoc ſibi claritudinis vendica
,, vit, ut ab ipſa nomen acceperit univerſa Dalmatia cum ſibi conter—
,, minis Illyride atque Liburnia, que uno vocabuló ab omnibus pene na
,,tionibus vulgo ita vocitantur, qui vero ipſas tenent,Sclavones.“ Ve
rum nos lllyrii nomine potíus utimur, velut apud omnes pene Hilto
ríeos uſitatiori; nunc ſingillªtim percurrentes, a Sclavonia ordiamur.
,ººſºfïP- Duplicem ejus nominís originem haberi majores tradidere, qui
ª-ºsºlªyº dam enim Savoniam abs ue Literis L. 8C C a Savo fiuvío denomi
mzªcejus q - _
patentª. nandam autumant, ac Savones non Sclavones dicendos ell'e, \ut Ran
zanus adnotavit; ali¡ Szlaunos non Slavos appellari volunt, a voce
~ pro
Croatia’ LF’ Sclzzvonía?, Liber Primas. If
prop‘rii idiomatis Szlava quod gloria interpretatur , a qua denomina—
tione Slauni populi, id eﬅ glorioſi , 8C Provmmam Szlaumam quaſi glo
_ riol'am appellandam eſi'eçob quam etiam caulam Niartem alteram V11'
tucis gloriam, cum prima ingenio fit exeellere. mſignibus preferí::
Utramque hanc etymologiae deductionem veram arbitror, ac gent¡
ipſi Conſonam, quam Valeriam olim a Valerla Meffala Corvmo appel
latam Bonfinius tradit. Ea porro regio celeberrimls duobus iisque
navigabiiibus fluminibus clauditur Savo 8( D_ravo juxta omnes autho
res, lﬅhuanffio excepto, qui 2. lib. Circa initlum Hunna finvw a Croa
tia dividi contenditzverum id qua ratione dixerit,n0n latis affequor,
cum neque juxta modernam vulgi divifionem id verum fit, quod a
Dravo Colapim usque Sclavoniam protendit; neque ulhbl Hunna
Sclavoniam contingit, preeter exiguum finum prope Dubiciam ar
cem, ubi Savo commifèetur; quod pro totius Regni limite ﬅatui ne
quaquam poteﬅ. Verum unum illud hic opponi poiſe videtur, quod
fi Sclavonia intra Savum Dravumque continetur, quorſum Siſcium
cis Savum locatum adnumerandum erit? Sed Siſcium Romanis feri
toribus lnſula Segeﬅica , ac bell¡ horreum Appiano appellatum fuit,
‘ gavo, Colapi, atque Odra in trianguli figuram circumfluentibus con
cluſa. Tametſi autem medium inter Savum ac Colapim obtineat lo
cum, Sclavonía tamen ſemper, etiam veteribus, portío cenſebatur.
Longitudo Sclavonie ab oppido 8L arce Vinicenfi, a parte leva us
que ad Dravi cum Danubio confluentem ad Valconem arcem, continet
milliaria germanica 7o , a parte vero dexrra us ue ad Belgradum, qua
Sirmium íncluditur, ubí Savus Danubio commi cetur, 80. Idem quipª
pe de Sirmío dicendum, quod ſupra de Siſcio adnotavimus, cujus
tametſi partem aliquam Danubius alluat, Sclavoniaz tamen portio adnu—
meratur, quee ultimo ſuos ad Belgradum fines conﬅituit. Latitudo ab
oppido Cªproncia usque ad limites Styriam Carniolamque verſusSzós
zedie arcis, quos Savus cum minore amne Suttla efficit, per milliaria
germanica 1;. protenditur; quamvis olim Cilia: Comitatus latitudinem'
Sclavoniz, in qua continebatur, qui 8: a Marchia Sclavoniea~appel~º
labatur, clauſerít. Sclavonia in novem Provincias ſeu comitatus amª'
ªlos omnino dividebatur, primus a finibus Hungariae Dravo divifis, qui
zaladienfis eﬅ Comitatus (tametfi 8( is jurisdictioni Epiſcopi Zagrabien-i
fis ſubjaceat, ac eidem Eccleſic Decimas obligetur) initium ſumit,
Varasdienſis dictus ab 'Arce atque Oppido, vailo ſoſi'aque \at validis ac
firmis. niſi extrema Civium incuria- urbecula ſqualleret. Hunc per
longum porrecto itinere, Zagrabienſis ſequitur hodie patentiflimus,
quippe ad mare usque Adriaticum deductus, biſariam olim diviſus;
pars enim montibus intercluſa ZagºrieEComítatus appellabatur, qua
² Vero
ſ
\36' ’W Memoria: Regum ,Ñ Es’ Banorum Dalmatíw,

vero planicie funditur Turopolia etiamnum nomine retento nuncupa
tur. Zagorie Sedes Arx cum Oppido Crapina fuit, Chehy ac Lehy
fratrum virorum in Regno potentium natale domicilium, qui ob ei.
viles diſcordias, ut rara eﬅ concordia ſratrum, inde reccdentes alias
\ibi quesſivere ſedes¡ quorum ille eam ten-ae portionem, quee nunc Bo
hemia dicitur, hic vero Poloniam occupavit: Regiones deinde ac p0
ulos a fe ipſis ille Chehios, id eﬅ Bohemos, hiC Lengulos hoc ei’c Po
onos denominatos voluere, ut fuſe tradic Ablavius in annalibus 'Bo
hemorum. Stanislaus vero Horius Cardinalis, eruditiffimus Polonia:
Antiﬅes. Patriam lin uamque Sclavonicam pro matre agnoſcens. in
Dialogo de ſacro millª Officio ,ita loquitur. ,,Quamlibet autem nos
,,ipſos amemus, \amen illud fateamur neceſi'e eﬅ, Sclavorum aut Dal
,,matarum linguam eſi'e multo elegantiorem, quam \it noﬅra. Ita ut (i
,, precationes 8C \acras lectiones in vernaculam transferri linguam opor
,. tear, in eam potifiimum transfer-ende ſint, a qua noﬅra duxit origi
,,nem, que prcﬅan,, Hec ille. Porro Provincia hzc nomen a loco
Epiſcopali fede celebri accepit, cui collis Gracenſis appellatus ad oc
ciduum ſolem oppoſitus urbe ſuperimpofita infignís, a meridie ubere
gleba amoenaque planicie,~ uam 'Savus allabitur; ab oriente pulcher—
rimis vinetis egregio vino a undantibus,vallibusque, torrentibus mi
noribus intercurrentibus, jucundiflïmus adjacet, ipſe porro l'ocus a
hauriendo, quod Sclavon'icum nomen ſonat, Zagrabí, 8C ut Bonfinius
ſcribit, a rerum abundantia per Antiﬅichon, ſolique ubertate nuncu
patur. Porrigitur deinde val) amne Sutla Ciliaª. Provincia, Sclavonias
olim pars, quippe interSavum ac Dravum collocata, ob quam cauſam
Bani horum Re norum ‘Cilia Comítes habebantur, ut ſequentibus
patebit libris. (Ïua vero ratione a Sclavonia hic tractus fit avulſus,
Styriaaque adjectus, nondum nobis innotuit. Varasdino ad laavam
Martiniancium oppidum iitum eﬅ, a quo deinde Crilienſis Provincia
, longe lateque protenſa diffunditur, a civitate hujus nominis appellata
olim ampliſiima,&Comitiorum 'frequentia, quibus Reges quoque Hun
garie intererant, Celebri. ~Eﬅ inlmc tra'ctu arx atque oppidum Chasma,
uinis decoratum ſat ele antibus ‘Ecclefiis, Epiſcopi Zagrabienſis olim
?edes atque habitacionis ocusrin quo deinde ’Stephanus II. collegium
duodec'im'Canonicorum, amp'lis -ex ;bonis Eccleſic (de attributis re
ditibus, eximia pie líberalitatis ª'comrnendatione, patria: ornamento,
ac poﬅerorum bono fundavit 8: excruxit. Huic adjacet Comitatus
Verucie vab arce 6C oppido muro cincto ac 'liberratibus Regum donato
denominatus , cujus titulum Epiſcopus Zagrabienfis inflar aliorum
Hungariaz antiﬅitum ſemper geſiit, ur diploma Regium ipſi datum
teﬅatur; oppidum peculium Regis crak, arx vero Comitum f?anf
º»
Cb‘oatia? La’ Sclavozzía’, Liber R-imus. 37
fiorum; locus comítiorum honore ac Uladislaí Regis preſèntía. celº-.
bratus. Finíto Veruciae tractu, Poſeganus ínitium ſumit, qui, ut Ran
zanus accuratiſfimus locorum obſervator notar, intra Savum Dravum—
que ample difl'uſus jacet; arce atque oppido ejusdem nomínís arte
ac natura munítiſiïmis, 8L Capítulí' olim collegíati honore gloria
tur. Szygethum quoque famoſum íllud Sdavoníe propugnaculum
,in ſe contínens, perenní fama. barbaricarum legíonum in ſuí defen
ſione virtute Zriniana deletarum, Celebratiflímum, Eªm unam hujul
terra
geliea portíonís
illa terra infignem a majoríbus
eſi'ct,v qua? ex medicaaccepímus laudem.,
in tellurem quod Evan
jacta fºmente cen
teſimum rcferret fructum. lﬅhuanffius lib. Ig. fo]. 21 x. Pannoníe
hunc tractum adjícit, Garavícïo monte a Sdauonia díﬅerminari affe
rens; vcrum hac quomode cum ¡is, quaª, lib. 8. fo]. l Iz. dixerat, co
haereant, non ſatis aſi'equor. Pone inſequítur Comicatus Valconicn
ſis íèu Valponienſis, cam ením atx :atque oppidum tractuí denomina
tionem indídít. Claudíc Regíonem'Comícatusac fimul Ducatus Syr
mícnſis, ubertate Glebaª., 'ac gcncroſi Vin¡ copia praeﬅans; huic caput
efl: oppidum Wy'lachum atque arx in edita montis vcrepidíne locaca,
que medium rcgíonis locum obtínentçolim vero a Syrmío veteri op
pido, quod Syrmus Triballorum_ Rex condiderat, denominacus.
Haec -exprobatísl-Iiﬅoríarum authoritatíbus ac Tabula praaſertím
Geographica Joan-Dis Bleu, accuratiffime ordinata, deprompta, pretíqm
verítatís habcnt; cx -quïbus pcrſpicue intdligi potcﬅ, .quam falſus
nulloque n-íxus 'fundamento :legum Hungªria: -codicís catalogos fit.
qui cres tantum primos Sclavonic attribuít Comicatus, poﬅeriores
Hungarie ªdnumerando., vín quo -& Scep'hanus Brodericus uoﬅre cc
terum -gemíis 'ſcrïptor .erravít. , ‘ '
-ScLavvniae-Croatía juncta cﬅ, Bonfinio Dalmatie pal-s, COI-vino Deſºrïptiº
Mefl'ala cam -ſubjugantc appellata, ‘unde 8( Corvatía veteribus dicta (¿Lºg-ff
fuít, alma vimrum in armis quafi natorum Pl'ºchªtl‘iX, terra: foecun- partium.
dítate qua campis funditur ( cum pars .altera 'prerupcís 8: inaccellís
montíum ac penal-um -crepidinibus referta fit) amniumque frequentia
nobilis; toca en‘im Regio velut artificio'quodam-latis, atque varíorum
píſcïum ;fcradíbus ifluviis exornatur, -quales prmcípuí -Colapis , Hunna,
Carina, Mresnicia, -Coracinia, Dobra, ratque Kerka. Eam Regionem
ª. Savo ínítíum :ſumere veccribus pla-cet. 'Hinc Ranzanus: ,, quidquíd
,z agrorum -eﬅ, "incluir, trans "Savum›,p‘er quos fit iter Italiam verſus,
,,Croatiam nom'ínant. ,, Hic author 'initíum quidem,ſi=d minime fines
Regionis conﬅítuít; \èd nec illud appoſite, per quos fit ¡ter ltalíam
verſus, neque cním ad occidentalem ſolum plagam, qua Italia noﬅrís
eﬅ, verum 8C ad Meridionalcm quªque, Croatia ſicuatur; quare
3 abs
"32 Memories Regum, Es’ Banorum Dalmatia,
abſque iis vocibus dixiffe potuerat, quidquid agrorum trans Savum
eflc, Croatiam nominari. Aliter Jovius , qui lib. 13. 8C ¡nitium 8C li
mites ﬅatuit: ,,Introrſus,inquit,5avus flumen ex Carnicis alpibus per
,,Illyricos placido curſu effuſus,ſimul Cetina &Hunna minores amnes
,, Provinciam claudunt. “ Sed melius his Joannes Bleu in Tabula Geo
graphica fluvio Kerka terminar¡ ponit, qui deinde per Dalmatiam
decurrens in mare devolvitur. Unde Croatia 60. noﬅratum milliari.
bus ¡n longitudinem protenditur. a Savo Sumzediae arci ſubjecto Tin‘
ninium uſque, urbem epiſcopali fitde n0bilem,ac validis cinctam meni
bus Kerke fluvio adjacentem. Latirudo vero 20. milliarium ſpatium '
cºntinet , ac Hunna Coﬅaniciae Dubiciaeque ſubjecta uſque ‘ad mare
Adriaticum, flve Segniam mar¡ incumbentem, tametſi 8C ipſa Iimitibus
ſibi ſubjacentibus latitudinem regionis terminet. In quot porro CO
mitatus veteres Croatiam partiverant, nondum compertum accepi—
mus, eorum quos cognitos habemus notitia, caeteros contentos cup¡
mus. Atque a Savo progrediendo Modruſienſis occurrit ſupra 15.
Germanica milliaria in longitudinem protenſus; deinde Segnienlis,
ac poﬅ eum Cetinenſis, quorum omnium títulum Frangepani Comites
non ſolum per etui, ſed etiam ſupremi ſemper habuere; ac Modruſie
quidem urbis piſcopal¡ throno decorataª: moeniorum rudera, quibus
cincta fuerat, etiamnum politi lapidis artificia ſpcctantibus exhibent.
Corbaviaa deinde, atque Licºr., Uduinazque Comitatus priorum qual¡
¡acera cingunt, quorum duo priores, ejus amplitudinis fuill'e tradun
tur , ut 72. in ſe dominia comprehenderint; Carlovitiorum Comitum
e Torquata Romanorum progenie oriundorum uterque ditioni ſubje
aus. Nec minor fama ſpatiove Clíffiee tractus, cujus Comes Mladi
nus Banus fuerat, de quo 2do lib. fufius , quanquam is ad Dalmatiam
jam ſpectet. Tum Bihacianus ab ſplendida urbe atque arce 8( Hanna
eas fluvio in Inſulaa modum circumfluente, appellatus. Hoc regnum
celebrius Epiſcoporum \èdibus habetur, quam Sclavoniz ; deleta
enim tyrannide Dacorum Siſcienfi urbe, 8C in Colapim demerſo D.
@uirino ultimo ejus loci Antiﬅite, D. Ladíslaus Zagrabienſem ſubﬅi—
tuit, de quo ſuoloco, Syrmienſi in ſuo ﬅatu permanente. In Croatia
vero fitus eﬅ Modruſienfis, qui quod Corbaviae etiam ſuam habuifl'et
habitationem, ſzepius Corbavienſis efl appellatus: deinde Segnienſis ,
Novienſis, Roſonenſis, ac Tinninienfis. ‘
A Croacia laevam tendendo Mylía, Moeſia five’Bo’ſna ¡mminet,
a dextera Dalmatia jacet, Sanaiſiimorum Regum ac Rom. Imperato
rum fcecun'da mater. Hzec magnitudíne ſua Croatiam ac Sclavoniam
exſuperat, de qua plura i'equentibus libris memoratu digna', quam a
Delminia urbe appellatam quibuſdam placet. Illa in í‘uperiore_m ac
m
Croatiw 89’ Scia-vonia, Liber Primas. 39
inferiorem dividebatur, quarum prior Servia, poﬅerior Bulgaria, Bul
garis ac Triballis eam incolentibus appellata eﬅ, Ciabro fluvio nobili
eas interſecante. Servia: capur Senderovia , ſeu Samandria eﬅ, non
procul a Belgrado in Danubii ripa flta: Bulgariae Nicopolis a ponte_
celebris, quem Trajanus, dum cum Getis prelio dimicaturus ell'et , ex
rruxerat: Servia: deinde conjuncta eﬅ Dardania, Macedonia: parte ab
altera confinis, Anchiſis !Eneae patris natale ſolum. 8: gens Virgili¡
Poêta: verſibus celebratiffima. Sed Boſna, ab ejuſdem nominis ilumi
ne appellatione ſumpta, inter Hunnam,Savum, ac Drinum Bebioſque
montes collocara, longitudincm inter duo ilumina Hunnam 8C Dri
num exporrectam milliaribus Germanicis 4o. haber, latitudinem vero
inter Boſnffl fontes ac confluentem Germanicis miiliaribus 15 dedu
ctam. Eam regionem Sclavi Gothis expulfis occupaverant, \èd va
riante concordia ac diſcordia Hungaris celierat. Ejus caput Jaicia
eﬅ, arx in edito monte ad ovi \imilitudinem conﬅructa, ad cuius ra
diees urbs celebris Pliva. ac Verbano fluminibus ſepta jacet. Duos
Regnum iﬅud velur Principatus haber, quorum alter Ducatus S. Sa
bze, alter Varboſania ſeu nOﬅrate lingua Herczegovina dictus eﬅ. Ac
que hee de numero, magnitudine, ac terminis horum Regnorum pau
cis aantaffe i'ufficiat, carrera, (i qua: defiderari poil'unr, ex decurſu Hi
\ÏOrie ſupplebuntur.
Finis Libri primi.
GEOR
40 Memoria? Regum, if Banarum palmatiæ
MEMORIÍE
REGUM, ET BA'NORUM
DALMATIE, CROATIE, ET SCLAVONIE,
GEORGI—IRATTKAY,
LIBER SECUNDUS.
Illyrícam Gentem alteram omnium aliarum ab Apoﬅolo Paulo EC
cleliæ membrum ſub capite Chriﬅo effectam , ex Actis Apoﬅolícis
diſcimus; primam fiquidem Syriam fuiffe ex eorundem Apoﬅolícorum
Actuum cap. I I. conﬅat, ubi Barnabas Tarſum profectus dicícur, ,,ut
v quærereg inquit Lucas, Saulum, quem cum ínveníſſet, perduxit An
,, tiochíam, 8L annum totum converſati ſunt ibi in Eccleſia, 8C docue
,, runt turbam multam, ita ut cognominarentur primum Antiochiæ di
,, ſcípulí, Chriﬅíaní. n Pertranfeuntes autem Syriæ civitates ac Phry
giæ ac Salaciæ Regionem, tametſi in Aſiam iter ínﬅituerínt , vetací
tamen funt a. Spíritu Sancto., inquit idem \àcer Textus cap. 16., loqui
verbum Dei in Aſia., fed profecti in Myliam lllyrici Provinciam, quæ
omnium Híﬅorícorum confenfu nunc Sofha dicítur, eandem Chríﬅía
na Religione imbuerunt,, nec in. Bythiniam redire conatos Spiritus
J ESU diſcedere permilitrm donec pertranlita Myſia Troadem urbem
Altera ex maritimam Antigoniam aliis dictam deſcendercnt, ubi mira Paulus vi
entibus
llyrica a
ri Macedonis per fomnium viſa ſpeçíe,, \è nutu Dei in Macedoniam
Paulo ad vocari pcrſenſit. Porto etſi Tulliusin- oratione pro Flacco Myſiam
Chriﬅum inferioris Afiæ Regionem effe d'icat, quia tamen Paulum Spiritus De¡
cºnVerſa.
x
abſoluce in Aſia loquis teflante Luca, prohibuic; non hanc proínde
Myſiam Aliæ Províncí-am, fed aliam lllyrici portionem Pannoniæ vi
cinam effe dicimus, prætertim cum Strabo eofdem Aliæ populos ut
originems ita 8: nomen ab his duxíſi'e afierac. Guamquam ctii My
fios lllvricanos non convertíffet, 8( Aſiatícam pertranfiiſi'e Myſiam
nemine converſo dicatur, ut Scripturæ littera ſonare vídetur, quia ta
men inde Troadem p‘oflremam Afiae Regíonem ac poﬅea Macedo
niam venít, Macedoniaque juxta plures,,ac praecipue D.Híerdnymum
in lllyrieo contíneatur, ut ex Epíﬅola ad Heliodorum in Plpitaphio
Ne
.. Croatia?, ED" Sclª-vam'zt, Liberv Seczmdm... ~ 41
Nepotíani , 8C Epíﬅola ad Geruntíam— five Ageruchíum , nbí~ a.- Con.
ﬅantinopoli uſque ad Alpes Julias Illyrícum producn, couﬅatz_ alte
ram lllyrici Gentcm a Paulo converſam fatendum eﬅ. *Diffemmz-Ito
Neapoli ac Philippis verbo Dei s Paulue deinde Thefialomcam clan-¡Hi
mam Macedoniz urbem prçefèns acceſiic, &e Timotheo, quem ex Afia
ſocium fibi adſcíverat, ad Irenam Lícínü Thraciae Regis filia-m Thefſi
ſalonicaª: eo temporís commorantem introducente , eo Doctore Chri
ﬅianis inﬅícuta diſciplinis ex Ethnica fic Chriﬅi Virgo, Timotheo ea'm Irena Vi!,
facrís undis eluente, qua: mulcis deinde gravibuſque ſubjecta cruciati- ¿Zªgªlª
bus pro Chriﬅi nomine a-d Virginitatis Laureolam Martyrii adjunxit pªulº
palmam. Eoſdem Paulus Theſi'alonicenſes longiore deinde Epíﬅola,ººnvexſª
fidei documenta continente, erudivit. Hinc &e ipſcmet Epiﬅola ad
Romanos teﬅatur, ſe ab Jeruſalem per círcuitum uſque ad Illyricum
repleviffe Evangelium Chriﬅi; neque illa verba, uſque ad lllyricumz,
eo accipienda ſunt ſenſu, ut terminos duntaxat lllyrii attigiffe intelli
garur, fed quod vere ipſum lllyrium pertranliens Evangelio Chriﬅi
preedieato, eoſdem populos Chriﬅianos effecerit, omnino d'icendumz
ut ex loeis Scripturee fupra Citatis manifeﬅum reddicur. Unde & S.
Hieronymus, dum ſcribens ad Marcellam , verbum Dei totum ubique
fuiſi'e docet; verſabatur , inquit, cum Thoma in India, cum Petro
Rome, cum Paulo in l-llyrico. Petr—us porro~Damianus multo am
plius Pauli- la—bores per lllyricum amplians: reipice, in-quit, Pa-ulum Yªga?:
totum pervagantemlllyricum,, ſuſcitantem mortuos, ſubvertentem &Paula
templa Deorum. Hoc idem-Gregorius Nylſeuus fèrmone de S. Ste
phano—,4 hoc Dorotheus Tyri Epiſcopus, hoc Joannes octavus ad Re
gem Bulgarorum- conteﬅantur. @uare non exigua Lubit animum ad
miratio , quod Joannes Tomcus Epiſcop-us Bol'nae in. Regia lllyricana
foecundicate Rome Typís- Vaticanis edita, lllyrícam gcntem primam
a-b Apoﬅolo—Paulo Chriﬅo acquiſicam alſerat.. In« vita' quippe Irenze
Virginia Se Martyris haïc haber.: cum Meme , inquit, benignitatis
_conſilium eo tenderet , un Illyrica Gens amplitud-inc ſua inter om nes
alias Nationes per Aſiam, Europamque maxima, prima ex gentibus
effuſo- per Chriﬅum fiangu-ine mercaretur; 8C. quod immediate verbís
S. Luce in Actis Apoﬅolicis, cap. 1-6. opponitur, ſubjungit: ſed 8C
ulcerius in Myfiam progredí codem ſpiritu obﬅant-e prohibentur. Ea
dem in vita Tryphonii Virginisrepetir ,. 8C authori-tatíbus Patrum
paulo ſupra a nobis recitatís perperam examinatis, quibus Pauium in
llllyrico fuíffe affirmant; is eo- ve-.rborum fenſum protraxir, ut primos
a Paulo Illyrii pºpulos converl'OS, iis ver-bis affirmari eontendcret.
Succeſ-I‘ere Paulo Lucas Evangeliﬅa in. Dalmaticaz {Eccleſiae cum, Lí
no
’ Petri ſucceffore texte , quemadmodum
1'?v 8( Titus
' eodem Apoﬅolo
fe
¡L :.n--l-v—-’
42 Mamarix Regum, 89* Brmm-zzm Dalmatia',

fecunda ad Timotheum atteﬅante, ac poﬅea Hermes. Ex Petri au
tem ſchola Marcus Evangelica clarus hiﬅoria, in ea parte quam Dal
matiam ſupra mare prope Carnos ﬅylus Ecclcſiae Romana: appellat,
nos vero
rum Croatiam
condidit vocamus,ſuam
vEccleſiam impenditcomplures
. ut alios omittam operam. Domnio
utriuſqueSalona
Apo
ﬅoli Alumnos; ut mirum non fit lllyricos ejuſcemodi Magiﬅris prim¡
ſubſèllii, tantum in *Chriﬅiana pietate proſeciſi'e, quantum clariſiimo
rum Heroum agmina in Illyrico, tabulis Eccleſiaﬅicis atteﬅantur.
Verum diverſis in his Provinciisimperantibus uti nonnunquam
alía Imperatorum ſupervenit potencia, ita incolarum plantata a viris
Apoﬅolicis fides,~nutavit ſaepius. Anno liquidem -Chriﬅiana: ſalutis
DXLVlI. Strogilus Totilaª. frater lllyrici Regno -per vim potitus,
Myſiam inferiorem qua: nunc Boïha dicitur ingre’fi'us , cum 8L ipſam
brevi ſubju aſi'et, :in Dalmatiam-deſcendit, ac urbes marítimas depre
datus eﬅ; cardonam Oppidum 8C Salonas totíus Provinciae empo
rium diruit 8C evertit. .His necdum .malis íàtiatus , miſit cum parte
exercitus filium ſuum ‘Suejoladum ad Dalmatiarn Mediterraneam, que
nunc Croatiadicitur \expugnandam ,olím Croatia uti 8C C_0rvati po
puli, vetu’ﬅioiábus *vero ?Scriptoribus Latinis Curetaz dicti, Lucani
Poêtae Verſibus-celebrati, quo tempore mirum quantum Chriﬅiana fi
des debilitataeﬅíin Boſiia, Dalmatia 8C Croatia quibus eo temporis
Suejola-Suejoladus -ſummo cum Imperio preerat Chriﬅiano nomini infeﬅílli
dus Rex
'mus, 'Strogilus ‘cum -Cae‘ſare Juﬅiniano interea confligens , prelio
víctus occubuit,"8uejoladus-vero anno Imperii ſui duodecimo vita de
sºumüus cedens,ªfilio .-ſuo 'Selimiro Regnum reliquit, aera Chriﬅiana 559. Hic
Rex. Patri natura ac moribus ,longe-dillimilis,'tametſi 8C ipſe Gentilis _effet,
omnes tamen ſibi ſubjectos ¡perhumaniter .ac -perbenigne habebat,
jus ſuum cuiquetribuens, -nemïnem ²12d¡ perm'ittens, '8C in vexig-endis
vectigalibus nullum \inter -Ch1~iﬅianos -ac-Barbaros habens diſcrrmen.
Guare pler¡ ue-de-coetu :fidelium_, ..quien eriècutionem 8C ſavitiarn
Patris dilap 1 fuerant,-rediereybrevique--e ectumeﬅ, -ut tºta Croatia
populofior ’fuerit numerata; ‘Selimiro -autem,-,cum.-unum -8: triginta
Mlªdinus annos regnaſi'et, e vivís 'ſublato 'ſucceilitTMladinus, anno -nimirur’n
Rex. Qlingenteſimo Nonageſimo , .filius mitis admodum, '8C paterna: man
ſuetudinis 2mulus,-qui.filium tamen:ſue\probitatis minime parem, in.
genioque 'averſum dictum'RaZimerium progenuit: hic cum ‘jam ado
leviſſet. coepit inſoleſcere, &.regnante adhuc-Patre par in Regno do
minium exercere. Fatis -con'cedente ‘Mladino , Regni gubernacula
Bazíme ſuſcepit Razimerius, avitae humanitatis -penitus expers, ac inimico
nu..
prorſus in Chríﬅianos animo. Non pauca Regni oppida, quee ab il
lis habitabantur evertit incolis in ſervitucem redactis, ¡ed ¡is preçipue
m.
Croatia: E9’ Sala-¿amix, Liber Secundus. 43
inſeﬅus, qui maritima Dal’matia incolebanr loca. Itaque que avi, pa
trisque benignitaa coli frequentarique fecerat, vaﬅa _ac deſolata ejus
reddidit duritia. Plerique Chriﬅianorum latebras fibl quarebant, ad Multi _in
ſylvarum deſerta, montiumque. ſolitudinem (Efe transferendo, ac Vi
tam míſere adniodum ſuﬅinendo, dum ſpem fovent, ſe Deo miiêran
te meliorem tandem Dominum ſortituros. Neque ea fpes eos feſel
lit, quamvis ad quintum usque Regem dilatus eﬅ eventus. Etenim
haud muito poﬅ moritur Razimerius absque liberis , null-aque poﬅ ſe
prole reiicta, multis interea pro Chriﬅi nomine, quibus fides vita po
tior erat, omnia extrema perpeti magis eligentibus, quam gentílitatis
erroríbus implicari, oceumbentibus. Unum illud memoria dignum
de illo, Aimoníus apud Baronium in annum ſexcenteſimum quadra
geiimum notar, omilſo quidem ejus nomine, quod tamen in veterí
quodam manuſcripto co ice e tenebris a nobis eruto repertum eﬅ,
quod cum Dagobertus Francorum Rex fecialem ad eum miſiſi'er,
pro repetendis mercibus, quibusdam mercatoribus Francis ablatis, di
xiſi'erque Razimerius expetere ſe Regis Francorum amicitiam, Legatus
vero reſpondiiſet, non efl'e pofiibile , ut ſervi Chriﬅi cum canibus foc
dera jungerent, tum deinde Razimerius repoſuit: Guandoquidem
vos fèrvos Dei eiI'e profitemini, 8C nos canes ſumus; ideo que vos‘
nequiter contra ejus geritis voluntatem, nt inutiles famuli, nobis fre
quenter conceditur, morfibus ipſa ulciſci; atque ita Legatum econ
ſpectu abjecit. Scitum prorſus a Gentili dictum, quod ii Chriﬅiani
noﬅri fortius animo ſuo imprimerenr, non dubium, quin optiinus
Deus rabidiſiimi illius Mahometici Canis exacuatos dentes aut omni
no contereret, aut \altem magis retunderet. Sublato igitur absque
omni poﬅeritate Razimerio, divina ita diſponente providentia, quin
tus ab iis in Regnum vocatus, nomine Satimerius, qui omnino abﬅi-sªtimcríus
nuit a fidelium infeﬅatíone, atque in omnes partes &quo animo think"
Eo regnante in publicum prodibant, qui diu latuerant, quique antea
metu conterrití, partim a fide deſeceranr, partim diffugerant, priﬅina
libertate uii, ad ſua quaeque loca redibant. Ea tempeﬅate vir qui
dam nomine Conﬅantius Thefl'alonicus, multa vita ſanctitate przdi—
tus vivebat, philoiòphiae documentis apprime eruditos; hic divinítus
inſpíratus, cum de Theffalonica ſe transtulifl'et, totam fere Bulgaro..
rum Provinciam veritatis predicatione ab erroribus vindicavit. 1m
peravit hic amabili
mo cuique Satimerius cum
annis Razimerio
uſino Tyranno , atque
ſupra quinquaginta; Mladino
tametſi opti
ignoretur,
quot eorum quisque Imperíi tenuerit gubernacula , hoc uno ſolum Sa
timerius precípue dolendus, quod necdum expleto Imperíi anno,
quod piiiiime inchoaverat, vitam terminarít. Sed Dalmatarum Re.
F 2 gum
44 \Wenwríaz .REgum, C9" Banorum Dálmatix,
gym nomen & authoritas ab eo'prefèrtim enituit tempore, quo in—ª
clmato Romano lmpcr10,& fijªs rehquiis in oriente víx retentis , va. *
flato lilyr‘ico ejusque precipua portionc Dalmatia,deletis Romanís Prae.
ſidiís ſub Heraclio Phocae ſucceſi'ore, per Avares ,qui Simacato eorum
temporum ſcríptore Conflantínoque Porphírogenito teﬅibus, cum GO
thís Sclaví ſunt habiti; Heraclii hortatu in ſuos deſolatores armis in
íurgentes, .Patrío ſolo recuperato, authoritate legíbusque ab Apo
ﬅolica Romana ſede acceptis, hoﬅiumquc teliquiis per Sacerdotes ab
Apoﬅolico thro’no ſubmiſibs ad v'erampietatem adductis 8C fibi admix—
tis. Reges ſibi ex ſuís Croatarum’Dalmatarumque titulís decorarunt.
Budime Guate hoc ipſo anno Satimerio vita ac Imperio functo cum Budime
ríus Rex *
& Apoﬅc rius, vir humanítate animíque manſuetudine 8C ipſe praclarus, anne
lus. infizqucnti Diadema Scepxrumque ſuſcepilſct, a Conﬅamio viro integer
rjmo Chriﬅi religionem edoctus cªmutrísque amplexus eﬅ ulnís, fi
deique ﬅatim viavacro purificatus. Et quoniam líteris quoquc non pa,
rum inﬅructus crat, cum Philoſophis alíis incredulis diſceptatione au
ſus contendere, nonnullos cx iis in Chríﬅum crederc compulit. Erat
tunc ſu-mmus -Eccleſia: Pontiſex Joannes IV. natione Dalmata, .qui
per omnem Dalmatiam plurimas miſifi'e pecunías refertur a Baronio,
in annum íèxcenteſimum quadrageſimum prímum, ad redímendos
nimírum captivos ,quos Sclavi gentiles . ſub Razimerío in illas Regio
nes grafl'antes, .fuerant depredací. Hic Pontifex cum mirífica Con
flantií opera inaudíviffet., videre illum cupíens, uc ad ſc veniret,
pºr líteraspetivit; Vir igítur ſanctus Confiantius, cum interim apud
Budimerium credentes in fide confirmafl'et, 8C authori-tate Apoﬅolica
Presbytetos aliquot ordinafl'et, Romam eﬅ profectus juffis Apoﬅoli—
cis id poſcentibus, fidcles vero, quibus Budjmerius praerat, intel-ca
temporis omnes uno ore laudabant Deum,& Domínum Jeſum Chri.
ﬅum , qui pro ſaiute in ſe credentium ſuﬅinuíc Crucem. Rex porro
quibusdam latina lingua: pericís negotíumdedit, ut coactís in unum
litoralis Dalmatiaa uondam accolis atque habitatoribus, loca oppi
daque ſuperiorum egum ímpietate diruta ac dcſolata reﬅaurarent,
quo Chriﬅí nomen longius latiusque diffunderetur. Videbat prªecer
ca divcrſos genere ac lingua permixtos confuſe conﬅípari, &.eos
quemque luis locisq ſuisque legibus -diﬅinguere maturabat¡ Sçd.
dum Seniorum Sapientumque Concilio ſuper caïre deliberar, nec qu¡c-
quam, quid facto opus eſièt., ſatis compertum haberet, legatos R0
mam ad ſummum Eccleſiae Prazſulcm, 8C Conﬅantium 8( Auguſtum
mittit, ab eis rei,-quam facere decrevcrat , conſilium auxiliumque pe
tens, &:aliquos de ſapientum numero viros, cum veteribus locor‘um
Urbiumque Scripturis Regnique ſui .finium aque jurium, qui diipo—
, nere
NI'
Croatia* E5’ &law-512M, Liber Seca/?due 43.…;
nere omnia rite edocti ſcirent, 8C in ﬅatum ſuum redigere; quo reli
- gionis a \e populoque ſuo ſuſceptz fides, rebus recte conﬅitutis , cer
tior atque diururníor haberetur. Hac audita legatlone Pontifex_
Chriﬅianam propagar¡ fidem intelligens, incredibili afficitur gaudlo,
poﬅulataque concedit ultro , &e extemplo ad Regem cªrdinales duos*
totidemque Epiſcopos ſimul deﬅínat, quibus tercíus Honorius Car
dinalis praeerar. Advenienti chi in Campo Cliuna, prope Arcem ’
Clisza Regni Dalmatie, cum magno procerum ſuorum comitatu
Apoﬅolici hoſpites occurrere, 8C ab univerfis honorifice ſuſèepti 'luna
Ibi per dies octo Viri Apoﬅolici 8C Czſarei aliud egerunt nihil niſi
ut omnibus perſuaſum eſi'et in Chriﬅum credere, fidem religionem
que propagare, communi omnium ſaluti conſulere, 8C quidquid dein
de Romana: \èdis authoritate definitum fuiſièt, ratum habere; Per
illos deinde Presbyteri conlècrati, fundataa 8L erectaz Ecclefie, leges
regata?, 8C quaecunque novitiis Chriﬅianis neceſſaria erant, plene per—
fecteque fuere conﬅicuca. Tum demum cunctis audientibus, ſcripture
per dies quatuor lectae , 8C prout hee monebant regiones divil'a: me
taeque finium (ingulae ímpoſitar, ac Jura conﬅituta. His peraais Bu
dimerÍUm Regem (acro Chrismate delibutum (ànctificavere. 8C in di
gnitate Regia, quam jam obtínebat, opportunis benedictionibus confir
maverunt , imponentes reliquis omnibus, ut ſemper dicto ejus audien
tes effcnr, juflaque perficment, 8C ſuis poﬅ illum hzredibus pari ﬅu
dio obſequerentur. TUm Archiepiſèopos duos creavere, quorum
unum Salonas, cujus quidem urbis pars maxima erat diruta, 8C quz
que egregia Gothorum immanitate atque ſaevitia vaﬅationibus de
formata, alcerum vero .Diocleam Dalmariaz urbes miſerunt; Epiſco—
pos autem alios aliis locis praeficientes, horum Archiepiſcoporum juris—
dictioni ac regimíni ſubjecerunt,Eccleſiarum edilicia, quee proﬅrata
jacebant, rurſum ſunt erecta, 8C ipſorum conſecrationibus ſanctifica
ta; cgis przeterea edicto cautum eﬅ, ne quis ullius Eccleſiaª. Jus uſur
paret, ne quis Clerico injuriam faceret, ne quis adverſus Eccleſia
llicam libertatem ire prael'umeret; \èd uc omne Clericorum Jus, ac
potcítas Prepoſitorum Ecclefiaa arbitrio definiretur, laſ@ Majeﬅatis
reus effet, (i quis contra auderet attentare. Poﬅquam cuncta in ſuum Immuni'
redacta ſunt (tacum 8( ordinem, hoc eﬅ maritima medicerraneaquefffifflfáº‘g
Dalmatiaz loca, 8C quae inter fiumina Dravum 8C Savum Danubium hisRegniI.
influencia jacent. Regionemque, que a Delminii ruinis usque ad
locum., qui Valdemini appellatur, 8C ab hoc usque Dyrrachium urbem
Adriatico mari incumbentem protenditur, quam 8C Bosznam 'ﬅatue
runt rípa Drini fluminis diviſam a Dalmatia. His itaque ſeçparatis Du
ces dcinde conﬅit-uerunt, quos Banos dictos voluerunc,,LatiniTribunos
v _F 3 vo
I
46 Memorias' Regum, 89*’ Banorum Da'lmati‘e,
origo Bª vocant. Pon-o nomen hoc Ban díctum, meo quidem judicio, puto
mmm. a voce proprii idiomatis Boian, id eﬅ timendus, quaii ille , qui hujus
cffet officii ac dignítatis, cæteris fibi ſubjectís metuendus, ea ra
tione, qua apud Raſcíanos eciam ejusdem dignitatis perſona Staroﬅa,
a \ènectute dictus appellabaturg fub his creati funt centuriones , ita
díctí a militum numero, quibus præerants linguli Bani, feptcm Cen
turíoníbus imperítabant, major natu ex Centurionibus, cum Banis
Jus dicebant. Hujus Centurionis locum, ac dignitatem, modo Vi
ce-Banum tenere credo; Duces vero ad Jus populo dicendum cum
quinque Conſilíaríís Prætoribus conlidebant. Inſuper Magiﬅratus,
officia dividcntes, qui Provinciam regerenta exigerentque ve&igalia,
a- Ducibus conﬅituta, 8t quæque Regno plebique expedientia provi
derent. Ita Ludovicus Tubero, qui quamvis plures etiam de rebus
Hungaricis fcripferit libros, Francofurti poftea poﬅ mortem ejus An
no milleſimo, \èxcenteſimo tertio, teﬅe ﬅhuanffio in annotatíonibus
manu íèríptis, editos, hunc tamen de rebus his_ Iltyricís, nulla ætas
impreſi'um vidit. El'. ſane, quamvís dilígentifllme pluríma luﬅrave—
rim, in paucorum tamen Banorum nomina incidere potui usque ad
annum milleſimum, ducentelimum , decimum ſecundum. Guía vero
Banorum incidit mentio , plura de iis adnotanda videntur, 8C imprí
mis nulli mirum videri debet, olim plures fuiffe conﬅítutos Banos,
d nunc vero unum duntaxat poni, cum ex primævo eorum ﬅatuto qui
Coral¡ libet Banorum non nifi feptcm Centuriis praecſi‘et, 8C in tanta vero
plures.ali populi plurium Regnorum multitudine plures numerarentur Centu
quando u riæ. Sed 8t poﬅerioribus temporibus plures ejusdem Regm Banos fi
nus fuerit mul fuiffe conflat, aliquando vero unum duntaxat, prout nimirum
Bantu.
rerum ac temporum flacus, perſonarum in oliicioconliitutarum vir
tus, 8t regionis cujusque exigere videbatur condmo, quod id ipfum
ex litteris Ferdinand¡ Primi, ad Petrum Keglevicium Banum datis lu
culenter patet, quarum tcnorem híc fubnefiimus, quasque in fpecie
amici cujusdam opera legimus. _ _
,,FERDINANDUS divina favente clementia Romanorum, Hungarm,
;, Bohemia, Dalmatia, Croaua: Splavomaz R_ex. Magmfice fide
,, lis dile&e; præteriere jam multi dies. cum literas mas, per pro
., príum hominem ad nos mlſi'as accepimuss ad eas tamen refponde
,, re noluimus, priusquam nos de omnibus rebus. pro confervauonc
,, tuitioneque kegnqtum iltorum noﬅrorum ordmanda reſolvercmus,
,, ficque 8C tibi magis conveniens 8C refolutum reſponſum .dªre poſ
,, ſemus. Tibi itaque nunc gratiofe fignificamus ,.N_os fiatuilfe cogmt
,, ta nimirum fidei tuæ perpetuas conftantiaz ammlque in re militari
,, fortitudines 8C in admimiirandis rebus litis noﬅrls prudexàtelª Sc
n t '
G'oatía: Cº’ Salavoniae, Liber Secundus. 47
l’ dexteritatc, ut tu ſolus fine alíquo Collega Banatus officium pro
,, nunc gºtas; non dubitantes quin unus rebus illis dirigendis 8C gu
,, bernandis, quemadmodum nunc earum eft ﬅatus, bene fatisfacere
,, poffis , neque Collega opus habeas, Et quo ei muneri commodius
’D præelre poflïs, decrevímus íntertenere tibí trecentos Equítes levis
,, armaturaem quorum opera pro rerum necellitate utarís; deque in
,, tertentione tibi quovis tempore fuppetidandaa in proximo Conven
,, tu, quem in Sclavonia índiximus, una cum nonnullis aliis agi ac
,, tractari curabimusz confidentes ucique, íﬅius Regni Status nollræ
,, in hoc petitioni obtemperaturos fore. Datum in civitate noftra
,, Vienna, die decima fecunda menſis Jan. anno millelimoa quingen
,, teſimo, quadrageſimo, Regnorum Noﬅrorum decime, alíorum ve
,, ro decimo quarto. ,, Haec Caeſar Ferdinandus.
Guamvís 8C alia rei hujus ratio efl'e poffit, nam cum Banus 8C ju
ri dícundo præelfe , 8C militari exercitationi publicisque rebus provi
dendis incumbere debeat, quo commodius ac utilius in tanta plurium
Regnorum amplitudine ſatisfiat, partitis inter ſe curarum ac negotio
rum oneribusxo plures ﬅatui quandoque neceſi'e fuít, prælbrtim cum
unius tantum tanto muneri inſufficíens \àtisfactío impendi videretur.
At vero noﬅris hiſce temporibus , cum fatali quorundam inem-ia, ac
extrema prorfus negligentia , dulciliimæ fines patriæ nequaquam am
plíentur, ſed mutuis potius contentionum flammis jam fere in cine
res conſumantur, haud pluribus opus effe fatis liquido confiar; imo
ob plurima &que Procerum inceﬅina, ac vatiniana odia, ne in im
menſum ſerpant, expedit prorfus unum folum pra-.eſſe. Hoc porro
Officium omnibus poﬅeris, Regum quoque l-lungariæ temporibus
fummæ dignitatis æltimatum fuit, maximo ue in honore habitum;
nam ut poﬅea dícemus, fæpe Banatus cum aívodatu Transſylvani
co in unum conferebatur, femper vero ubi díﬅincta: gerebant perfo
nae, Bani nominis prærogativa ampliori loco honeﬅata eﬅ, ut vel hinc
non mediocriter appareata quantum quidam Hungarorum a majo
rum ſuorum recefferínt humanítate, minori quam par eſi'et, hanc dí
gnítatem ællimatione protèquentes. Sed nunc, unde dígrcſii ſumus,
ut revertamurg cardinales , Epíſcopi. cæfarisque Legati probe ac
laudabiliter ſuo defuncti Officio, magnisque a Rege Budímerio mune
ribus donatí, reverenterque habici; mox etiam multitudo omnium
hominum, cum ſuis Banis, Centuríonibusque dilapſa eli in ſuas quís
ue Sedes patriumque ſolum. Rex autem ipfe Budímerius, anno a '
ua unctione quadragelimoa mentis Martii die tertio, cum populum a
Deo libi commiſi'um opera ſua Chríﬅo devotum vidifl'et, omniaque Mo rs
pii, pacifici, clementisque Regis officia expleviſi'et. extremum ſanctílï Kªzªª¡
time
48 lifemoria: chum, $3’ Banorum Dalmatiaº,
fime ciauſit diem., 8C cum ingenti funebralís pompa app’aratu, En
Rede Diva? Virginís in urbeDíocle fic dicta, ſepuicus eﬅ. Luxit eum
populus cum Proceríbus dies piurimos, convenientibus univerfis ex
omnibus Regni finibus , ut ſunus ejus debito cum obſequio &a ſplen
dore non ſolum ut optimi Regis, ſed etiam ut eximií in his Regnis
Chriﬅianaz fidei propagacoris ò’c Apoﬅoli, tanto decentius majorique
cum pietate honoraretur. Orbino placer, hunc a Sclavis populis,
Suetopelek fuíffe appellatum a ſanctitate dictum; Budimir vero, eo
quod Cmiﬅianaa fidei dogmata amplexus quaſi accepta jam vera fidc
ipſí ac Regno pax inﬅicuca lic. Non muito ante natus Budimerio fi
lius fuerat, quem infancem licet, 8C in cunis adhuc jacentcm , omnes
uno animo Regem fàlutant, anno Chriﬅi ſèxccnteſimo , Octuageſimo
primo, uncto deinde ab Epiſcopis, 8C coronato in eadem Dive Vir
&ªàºº‘ï' ginís Rede, urbe Diocla: nomen inditum 8C Szuetolicus quod ¡n lati
ªªs ªx* num verſum, \ànctulum ſonat, ſcu potius ultima ſyllaba dictionis pri
mae relicta, 8C fecundª prima detracta Sanctum Catholicum dicere
potes, ea racione , qua Caroius Rex Hung-aria: , Oiim Carobertus , id
eﬅ Carolus Robertus nominabatur, ubi 8C ultima prime, & ſecundae
dictionis ſyllaba prima detrahitur. Ita igitur cognominatus eﬅ, u:
ipſo nomine Chriﬅíanae píetatis, ac opcimi patris probitatis ¡miranda
admoneretur ; qui cum adoieviffet , 'Patris omnium , qui ante iiium
regnarunt, praeﬅantiflimi veﬅigia ſecutus, ſacris dcditus, ſacraaque
vReligionis piurimum ﬅudioſus erat.. Cumque in omnibus ſeſe ſumma
cum laudº geſliſſet duobus ſupra viginti anniS, mºrtemque obiiſſet,
Whºis‘ filius ejus \Vladislaus anno ¿Eric Chriﬅianae ſèptingenteſimo tertio ſuc
…ª Rª' ceffic in Regno t hic quidem 8C corporis viribus 8C animi fortitudine
praaﬅabat, ſed vita 8: moribusPatri Avoque non ſatis \imiiis habeba~
tur. Parum enim admodum religioíè vixit, nec juﬅítiae ſerviens, nec
legibus- parens, quin im_o pravis animi. cupiditatibus dedicus, nihíl (í
bi non- licere exiﬅimabat,, quod coiiibuíſſet; venationibus delectatus
plurimmn , cui cum intentus die quodam Citato cquo feram infèqui—
tur, in ſoveam non medica: altitudinis Corruit, unde eum totis artu
_ bus eiiſum, exan-ímemquc extraxere, tam inopina-m &ilícegjuﬅe n—umi
¡Tªlªrª ne vindicantc adeo liberam vivendi legem, incurrendo poenalq Non
Da’matiae abs re cxiﬅimaverim hictadnotare, quod quemadmodum 011m- hace
º'ºª²¡².& noﬅracia Reºna cum Huncraria ſub unam coivcre coronam, ita inítía
Sclavomae . º. .. º . . q .
cu… Rezi- converſionis Lua ac pnflimorum- Regum- primordia ¡¡milla- prorſus, ha
buspfflïlïªbuere; Ut enim- primo Geyſi¡ Chriﬅi fidem amplexus, nequaquam
Hª"gmªª' id efficere p'omit, quod de omnium ſubditorum converfione animo
conccperat ,. ſed filio Stephane perficiendum relinquere debuit , qui
deinde ab Alberto Pragenſi Archiepíſcopo fidei lavacro purificatus, 8(
' m
(María-'ED’ Salawm'zr, Liber Secundm; ' 49
r in fide., ac dignis Chriﬅiano Rege moribus eﬅ ímbutus, ipfè quidem \uſ
tum per ſe,. tum per alios religíoſe vitª deditos, omnes fere ſibi ſub
jectos ad. veri Dei cultum, diſcipline jugurn 8C Evangelii legem ei:
perſuadens, adduxitrz, Aﬅricum Abbacem ad ſummum Chriﬅi Viea,
rium petitur-um deﬅinat, ut recens converſa: Pannoniz largam bene.
dictienem impertiretur, omníaque ab ipſo conﬅituta , ſua firmaret au
thoritare. Filium vero Emerícum habuit Angelicis inﬅructum mori
bus juvenem,, ac Regni ſuccefforem Petrum prorſus degenerem, 8¡
tantis príorum Regum ac Ducum pietatís exemplis, nec quicquam ad -
bene _vivendum -atque gubernandum motum. Ita pariter Satimerius
primus in fide orthodoxa, ſuavi Chriﬅi ſeſe ſubmittens jugo , popu.
lum ſibi a Deo-concreditum, ad eandcm- Chrímanae vita: religionem
reducere, ſatagebat; \èd mirabiliter altiffimo Dei confilio hanc Apo
ﬅolatus prerogativam Budimerio reſèrvante, Satimeríus neutiquam
ad finemzperduxit , ſed Budirnerius adhibita- Bruni-pia Conflancíi in
duﬅriavomnem-ſàcre fidei, (Ecclefiaﬅicorum dogmatum, Chriﬅíano
rum murum , Juﬅitie legum, Regni ,ac limítum caterorumque
univerſorum¡gnaviflimorI-Im negocior-urn molem ſuis humeris ſuﬅinuir,
filazyirztuteae :induﬅria ﬅabilivihªſuis denique ſanctiſiimae vitae merida-
piiſiime xerminanit. ‘ -Cui tametfi deinde Optimus fuerit filius Szueto
licus, poﬅ hunc :amensregnizſueceflbr \Y/ladisla-us'; omni humanitace
Orbus, cunctisque auﬅerus, exitu,div-inae vindïcta: pleno', 8C longe mi
ſerabiliori, Petri RCgÃSLVÍÍªm ,cumÑJmperio exhalavit.. Sedlad. Reges
redeªmuSÑ-ª- ’ . "2;, pj, . . . ª Ñ;
*o
, Extincto Wladi'slao non-minus infelici, quam- ínopſno morti‘ss
genere, ue nec annorum‘nuªmerus, quibus regna-vir, neeinitium filii Pºusz.
ejus, quo-regnumſuſcepit,’ Poliszlairreperiatur; ua nimirum.- uri pro— lªª-‘Illºr
borum in benedictione memoria manet, fieapud-Deum. in-viíòrum de
perit, ut nec in annalíbus _prolixítas flagitioſè traducte Vince poﬅerita—
ti tradatur; -. Et quamvis hunc Poliszlaum juvenenr animo quidem
praeﬅantem, Ludo-vicus Tubero adverſus- Attilam- ﬅrcnuifflmedimicaſ;
ſe, eumqu—e in Pannoniam-Tignor'ninioíè 'regno ſuo pulſum receſfiſi'e
referat: _hic tamenauthor- in hoc falli-Sz fibi non- conﬅare vel ex eo›
convincitur, quod Batrem adhuc hujus Wladislaum,... -Regnum ſuunr
inchoaſſe anno Chriﬅi ſeptingenteſimo tertio ,. una eum--aliis bene-po
nat ut ſupra diximus: A-ttilam-vero omnino conﬅat— mortev ſublatum
multis antequam vel in mundum editusPoliszlaus— fuíſiªet annis, nin-Ii-~
rum quadringentis quíuquagiuta quatuor. I-Iic itaque Poliszlaus tam
etli nullam pot-’c ſe maſeulam reliquerir prolem r filiatamen ejus nubi
lis viro tradiea , duos genuit filios, 8C cum Poliszlaus anno regni fui;
decimo ſeptimo vita deceffifl'ec ,Ñ alter ex nepotibus ejus natu major
' no~
\Il
50 Memoria? Regum, La' Banorum' Dalmatix,

Bebesz- nºt-?nine Sebeszlaus regnare coepit, cumque Circa initía quaſi Imperil
"ªmª" fui- 'Scodram oppídum Regni Albania Gotthi obſedífl'ent,.ille -coactª \
non ‘parva manu, audacter impigrcque caﬅra eorum invaſit, ut primo
flatim ímpetu eos oprimeret; hoﬅíum ¡gitur, qui bello Regnum
ſuum laceíſiſi'ent, 8C aggrcdí non- dubicaverínt, ﬅacim pars alía ceſa,
alía capta,- alía in fugam converſa,-n0bilem ¡lli victoriam reliquít; ne
que eni‘m ‘proſpere pugnare ſemper pofl'unt, qui plus audacíae , quam
vírium 'praſcferunt Ec hunc quoque Sebeszlaum TuberoAtulam
- chnum ſuum_poﬅ Gotthos fuſos invadentem inſecurum ſcrlblt, ſed
ut in príoki’erravit, ita ¡n poﬅeriºri craffius athC hallucínatur. Ab
ſolutís itaque viginti- uatuor regiminís 'annis, haud parva rerum be
_
Hªdª; nc geﬅarum
mum famaduos
preﬅitiflſiçt, 'po t'deſe’\èlïberos
relicta¡ u: qui pacis
refiquit, bellíque‘ nªtu
Mibivorium artibus plurí
majorem
' 82: Bladimerium minonnnem , qui licet regno- inter \è panico, amics'
invicem, ac cum alíis nationibus v'rxiſi'egt, Mibív-orio-tamen poﬅ an
nos duodecím absque poﬅeritate decedente, in Bladimerium fraterni
tatis jurc reſidua regni pars devo‘lutau eﬅ, qui cum ex filía Pannonïae
Regis liberos procrea’ſi'et, anno vigeſimq Imperii ſuí fatís conceden;
Canimcrium primogcnítum in _regem ſub’ﬅituít, qui‘ quidetn rcgnum‘
inter' Patrueles antea divíſumq ſolide‘ conjuríxeraªt , v 8C prçcédmtiuu(
potentiam regum ſuis operibus 2qüavitï: fed-quohíám ob" quandam‘fl
aními durítíem inviſus plurimís erat-, Croatia preſertím ab eo del‘ci—
vít. @ua-mobrem rex ín‘furorem act‘us", Cºacto repente exercitu Maª
cedoníze, Epiri, Myſiazque ſuperioris, ad eos qui defccerant debellan-'
Qªnïmª- dos eﬅ profectus. Ceaterúm non minus illís ad repugnandum aní
J“ÉÉÍÏS mus erat; armar¡ itaque Obvíam proceſſere, in Campo, qui -Clunía.
bellº_ in- nuncupatur (ubí Budimeríumcum legatis Apoﬅol'icis ac Ceſareís
‘º‘fiº‘m" prímum habuíffe con'ventum jam‘ ſupra retulímus) acriterque inter ſó
ſi concurrunt: diu &quo marte pugnantibus, tandem interfectolCaní—
merio rege , victoria ‘a Crºatis fletít, belloque ímpofitus fiñís. " POS:
hunc intra quadragínta annorum decurſum, quatuor conſcquen’terï
Turdís. regnavere, Turdislaus , Oﬅrívoríus; Zolímerus 8C Tribislaus, quorum
kgêgﬅrï'ſub Imperio quia calamo dígni occurrít nihil, eos compendíí facio ;~
T,…¡glàusotium 8C pax erat, 8C ab armis quícs , praterquam quod horum po
&Zºlimª- ﬅrcmus, cum multa in eos, quíbus preerat, intoleranda co'mmíſiſi'et, a
tu"R'ªªª‘ªªªMyſiiU qui nunc Boſnenſes appellantur, interficítur, íntcrſectíquc ca.
daver in fluvíum conjicítur, ut ſepultura quoque hominis careret, qui
çepime- ab humanitate alienus erat; hunc ſecutus filius Cepímerius, qui po- ~
g‘àjàfx’teﬅatem nactus paterna: cedís authores poena affectos vita ſpoliavit.
nps pne- E0 regnantc ambitíoſa Germanorum gens a Septemtríonis partíbus
¡¡º “lª“- preeda alienique avida veniens, nulla data cauſa lﬅriam occupavit,
cum
"Ñ'—
Q' Croatia: E5‘ S’Clawnia’, Liber Seczmdm. f‘. 5x5

cumqueDalmaxiaa fines armís lacefl'érc cçpïſiêt ,, rex eís çbviam proa
cede-ns iníto prazlío cos facili negocio major¡ ex ªparte nec¡ datos, pau—
ciores, fuga dilapſos víncit, ac eRegni finíbus eliminar. Germanm
r_um Pri‘nceps ut excitata jam odia in amicítiam verteret, met'uens ne
.üdem ,› quos injuria affecíffet, ſibi ſuisque vices nependerentz regia nep)
tam-Ñ filío ſuo matrimonio jungi poﬅulat: quam cainetſi difficuiter, ut‘
temerarius alieni regni invaſor ,x poﬅea maximís muneribus ad ragem_
miſſis obtinuít tamen, 8C amice poﬅhac alter altero .eﬅ uſus-per. arznos
vingíncí quinque, menſes ſeptem, quíbus Cepimerius imperavit.. '.—
Excepít Regnum Szuetoszlaus filius, qui Bulgaria: quoque ímpe- iSzueáosz—
ravit', ob ínfitam fibí animi manfiletud'mºm omnibus pariter‘ Charus.: aus CX.
hic Radoszlaum filium adeo tenero- complect‘ebatur'amorc , Autvivens Radosz
adhuc ¡Hum pro fe regnare juberet ;A Redoszlaus vero, ut tanto ,bet-lªºª Rºx
neficio fe non indígnum: probarer, mortuo brevi Patre , non tantum!
Regpí ejus , ſcd etíam vircutum ſeſe praﬅitít CXv aflè hiere-.dem , pater
nosque moresdmitatus, laudabiüter prorſus in omnib'us gcffic, hoc
uno infelíx,, quod prolcms ſibi ſuísque longe degenerem' ſortítus fitr
filium enim- Szeíslaum habuít in tantum vítiiss corvuptum, ut eiªApo
ﬅ'ataa nomen pa'lam abIomnibus exprobraretur; Eccleſiae 'inobedíens-',.
v-ivente. adhuc P'acre regnum affectans, in omnes demum protervumz
ac. injurioſum cxhibuit ſeſe, quibus-.tan'dem—commotus Banus Croatiª BílítusBaI -
. . . l - 4 A I I v ..4 . C .
dictus.- thtusz ejusquc protervuategravxten Offenfus, cum 115,. qmbus dªnés:
pre-;rat ,A a- rege. defecit.. Rex vero graví'ora ex hac ſcíntilla' verítusuºficﬅ,
ſi ¡incendia graffatura,,
ied’egitt ultro deſèrtores
ſeſez dedentes, ſuosictuo
ne- reg¡ perſecutus
adverſari, viderentur,
fácile í'n poteﬅ'atenr
dum fi
lii impotentemanïmum deteﬅantur. Verum Banus iPſe-,Ñ cum non'
null'is- p'ercinacius Reg¡ quoque reſiﬅcns, fuga. ſolus elapſus ell; eís_
qui ſeſe' negi ſubmi-(êrant, crímen- temi—llümz,, veni-ªaquc-data', , quos ,au
tem SzeiS-laus ceperat ,, in ſervícutem redegít, Prefectis copiarum: ſúa"
Irum‘ Oblatos, monitus turn a Patre‘ filíus, un affabíli c'omitate benigno-
que inomnes animo eſſet i'mpoflerum, neve communem* Rei'publica;~
pacem fimilibus perturbaret diſiªenſionibus, cum ipfiús, fi quando.. mex'
etſe vell'ct‘, incumberet curae, excitatosla-b .alüs. íêdare potíus , non
novos :Xd-re motus… Sed indígne-*ferens paterna. moníta, jam dirís
deﬅinat'us fll'ius, primum iratus patrí , quod‘ rebellantíbus peperciſi'ét,..
fcdi‘tíjonibus dei‘nde nefariis— animum' intendere coepit, p'lurjmos mili-,
cum* CenturíonuquCICroatarum tenrore compulſos, ſub filiªs.. figní'S'
militare cogens, quorumdeínd'e opera uſus, Pªu-cm e Regno expulic,
8C' in: Croatia": fedem dominatus Exit.. Radoszlaus regno exutus, Cá
flrum- cum paucis ques ſecum- habeb'at‘ confugit ,ª quº‘ cum. filium ſibí
adhuc infenſúm adventare: ínaudíviſièt, vehemem'cr' angiï- coepít, comi'
G z turn
52 Memoria: Regum, Se’ Banarum' Dalmata?:
tum magis
cedens, ad quam ſuum v\èl‘e
mare usque dolens periculum,
fuga proripuit:cumſedquibus
tune inde
etiamraptím
tergo de¡
in
flªre hoﬅem filium cemens, cum equis in mare (imul irruit, &ad ſco
pulum quendam continenti proximum , natando omnes pervenere;
atque ita tandem infelix Pater, ne una cum illis, qui eum ſecuci fue
rant, perditiſiimi filii manu trucidaretur, vix effugit: cumque ibi
per dies alíquot manſiſi'et, nec ſe ſatis in tuto putaret effe, fato quo
dam. Deique miſèratione contígit, ut navis quaedam de Apulize fini
bus, Dalmatiam verſus, icer habens preternavigaret, que clamoribus
evocata ſcopulo applicuit, deinde Regem cum toto comitatu exci
piens converſa navigatione transvexit in Apuliam, ubi illi expoſiti,
terreﬅri deindc itinere Romam contenderunt, ſcopulus vero ille, qui
fugientes excelperat, Regis nomine Petra Radoslai eﬅ nuncupata. ln
terim impius i le filius fugato Patre Regna omnia pollidet, donec Deo
ulciſcente, hoﬅili manu interemptus pcenas daret, ſcilicet ne quis diu
turnam impunitatem ſceleri ſuo ſperet. Etenim cum inter venandum
feras cum Principe quodam inter Pannones potente, dicto Vido C ſuit
hic vir nobilis ejus familias, ex qua Vidus \imiliter dictus, apud S alo
monem Regem ſummi habitus, tempore Divi Ladislai 8C Geyſa: Du
cum originem traxit) jam antea mutuis intricati odíis obviam facti
fuiſi'ent, 8C nova repente inter eos , íncertum qua de canſa, exoríren
tur rixe, Szeislaus Vidum in fugam cum ſuis conjecit; ac inter perfe
quendum jam hunc, jam illum irrequieta enfis rotatione caedens,
lpſum conſecutus Vidum. inflicto primum vulnere, ex equo deturbat
in terram, ruentique imminens caput abſcindit. Inaudiens hac Vidi
, uxor ingentis animi mulier, adit Pannoniae Regem auxilium petitura,
quo cuncta concedente continuo vim magnªm militurn comparar,
Szeislai Regnum occulte ingreditur, ac ipſum in agrºiforte venan—
tem reperit, inſperatòque milite undique cingit. 'Capitur igítur Szeís—
ªzºíªlªºª laus nihil tale veritus, 8L ad Vidi con'ugem captivus ducitur. Juſiic
::Hª mulier exacerbata‘ mariti cede Szeislaum in vincula conjici naribus
mºrte- que atque auribus truncari, 8: omnibus oﬅentui eflè, faedum ſane ſpe
&aculum, \èd tantis homínum flagítiis non indignum! veſpere tan
dem in flumen Savum cum vinculis dejectus aquis preſocatur. At
-que hunc demum habuit exitum illa in Patrem impietas, in.Deum
que contemptus. Audita filii nece Radoslaus Deo gratias egit. juﬅa
ejus judicia , qua poterat, laudatione extollens , qui 8C noxios punire ,
8L ínnocemíbus miſercri conl’uevit : accepta tandema Summo Pon
tífice benedictione , Roma díſeedens in Regnum ſuumeﬅ reverſus
(quamvis Orbinus Rome mortuum, ac in'Sancto Joanne Lateranenſi
ſepultum ſcribat) manſitque inter Dalmatas maris accolas, çrpatis
m¡u
G'ºªfi‘f Lª' Sªlªººflicf, Liber Secundm. 5;"
iujuriam omnem remittens quod impium ﬅcuti ſuiſiènt filium, nec
quicquam inique in ſe commifl'um exprobrans, ad Clementiam, quam
ad vindictam, ſemper propenſior. Atque ita inter proſpera 8C adver
ſa \èmper conﬅanti in Deum pietate perfiverans. fine beato anna
Chriﬅi Octingcnteſimo leptuagelimo quinto conquievit.
Natus ei interea filius Colomannus fue‘rat, qui cum ob infantilem
adhuc ¿ett-\tem ſceptra tenere nequiret, ne Proceribus inter (e diſcor
dantibus Regnum ruina pateret , ſalubriter ad Branimirum eligen- Branimi-v
dum conſenſere. Refert quidem Tubero, deſuncto Radoszlavo .ﬅatímms Rº"
filium ejus Colomannum omnium conſènſu in Regnum ſuffcctum, \èd
malim Baronio fidem adhibere, qui in Annum octingenſimum ſeptua—
eſimum ſcribens affirmat,a Joanne octavo Pontífice, Branimiro. Prin
cipi quandam \criptam efl'e Epiﬅolam; hunc vero Branimirum Joan
nes Tomcus, ex aliis etiam ſcriptoribus Dalmatie Regem 8C Patrem
Goﬅumili, lllyricana: foecunditatís in vita beati lvani deſcribít. Electo
igitur, ac de more uncto in Regem Branimiro, anno octingenteſimo,<
ſeptuageſimo Éxto, qui defenſor pacís interpretatur, omnium in eo
animi defixi herebant, tum quod in omnes &quo fuiſſet animo, cum
quia ſumma juﬅitia, prudencia , ac felicitate Rempublicam gubernaíï
.fet. Hujus Principis tanta in Deum pietas 8C obfèrvantia erga Petri
Cathedram excitit, uc, quod aliquot antecefl‘orum injuria fuer-at variis
caſibus omiffum, publica legatione ſe ſancti Petri ſubdítum fit pro
feſſus. EXtant hinc Apoﬅolicae litere ad eundem a Joanne octavo
Pontífice transmiffie, quarum paulo ſupra ex Baronio meminimus,
quibus exaggerata fingulari ejus pietate, benedíctionem Apoﬅolicam
expeditam Regi Regnoque Romanus Pontifex impartitur. Hunc Bra
nimirum Bonfinius nulla de cauſa Sueropilum appellat, conﬅituitque
ad annum octingenteſimum octuageſimum, quo ſimul tempore Bul
gari longe prius ad fidem Chriﬅi reducti, cum adhuc Schísmatici ſo-~
rent, catholicae fidei dogmata receperunt, quorum deinde Rex dele
gato filiis Regno ad monaﬅicam Religionem confugit. Expletis .de
mum Imperii ſui annis quatuor ſupra vigefimum, 8C ſubrogato in Re
gnum filio Goﬅumilo nono Chriﬅiano ieculo, .Branimirus in coelum
migravit; demortuo ſimul Colomanno Radoslai filio, Juvene Pater
narum virtutum‘ ex aſi'e hareden Antonius Wramecz in ſuo Chro
nico ſcribit, hunc Goﬅumilum anno octingenteſimo trigeſimo fecun
do in Regiam evectum dignitatem, ſed eruditiſſimus _Baronius omni
no contrarius eﬅ, qui antecefl'orem hujus Branimirum Circa Annum
octingenteſimum ſeptuageſimum octavum , ‘ut ſupra dictum eﬅ, collo
car., cujus ſemper authoritati líbentíus adhaaremus. … Itaque-Goﬅumi- Goflumï
lus anno nongenteſimo , rituſulenní in Regem unctus, omnia optimi ¡“3 Rºª"
G 3 Re
o.— u—er'
54. Ñ M'cmaricr_ Ragum, ED" BanorumLDalmaz‘iw,

Regis executus munia , quamvis filium progenuerit Ivanum,_ attamen‘
absque Regiae dign‘itatís ſucceílíone deceffit e vivís; Ivanus enim ar
d'entioribus coeleﬅium defderiorum flammis incenſus, vivente adhue
Patre‘,, Eremum elegir Bohemicam 8C magni praecurſoris, cujus no
mcn gerebat, aemulando virtutes,_ ſalutatis. Parentibus formidoloſos
\jrlvarum flexus Duce Angelo pererrabat: cujus Vitam uberius expli
catam apud Joannem Tomcum in Iliyricana ſoecunditate eﬅ vidcre;
Vírum cateroquin judicii approbati, niſi quod in Chronograpiiia la
pſüs, hunc Ivanum ad annum Domini Octingenteflmum quiuquage
ſimum íèptimum , ejlus vero Patrem Goﬅumilum ad annum nongente- -
{ímum ponat, unde ncceſſe- eﬅ, eum in annis triginta tribus fuèiï'e ia
pſum.. Czterum Goﬅumilus annis reg-nans duodeeim vívere deſiit.,
Advenerat jam annus reparaten ſalutis millefimus ſeeundus,
quo C_hean Samuelis ſuccefl'or Bulgaria Regnum gubernabat,, Rex
vºm@ potentia atque anlml magnitudine clariflimus; hunc Sclavi ſuum quo
cum Divo que voluere. Inauguratus igítur Cheanus Rex Sclavorum , amplifiſi
Sªºgfflïº cata_ virium potentia,, ulturus, ut putabat, ſuperiorum temporum.,
quas- Bulªgari acceperant injurias, 8C fi- fata voluiíſent, paraturus \ibil
in‘ Hunnos-Imperi‘um, .cum recens primo divi Stephani in Pannonie‘
Reg'Cm anno milleſimo primo. inaugurado przeceſiiſi'et, Exercitum.
educit.. Stephanus vix a Scyth-ico, bello, quod adverſus Gyulam avun
cul'um fi‘mm gefſit, conquieverat, cum repente nuntiatur Cheanum
:Bulgarorum1 Sclavorumque' Regemz, qui Imperio Ducum paruiffenr…
in _ordinem ab‘ eisE redacti', p'atefacto fibi per Moeſia's- itin'ere, eduzriſſe.
exercitum- in inferiorem Pannoniam 8C paſiim oppida* incendere, po»
pulari agros,. praedas. agere; tum vero.- adverſus. hunc hoﬅem… ex:
priori- victoria factus alacrior, nihil- cunctatus- obviam proeedit: Ste-
phanus &referre pedem inter l'uos fines Cheanum. cogit. Cheanus,cuii
nota erat Hunnorum. multitudo, validís: denuo- comparatis Exereitibus.
anguflias montium-, qua Stephano iterx erat-,oçeupag preziidia- ſiiiS: Iocí'sx,
dií‘ponit, vi'pſe vero- ubi- pro~re ſua: viſiun; efl', idºneo-loco eaſfra.- facie;
láboratum graviter- eﬅ ª' Stephani- militibus ,Ñ dum juga' montium oc—
.eupata. adverterunt,qrepulſis deinde non fine ſuorum gravi- &rage ho*
ítium praſi'diis 8C per‘ declive d'ed’uG-:ze aliquot Cohortes,. quee hoﬅium:
iinpetusxſuﬅinerent, dum.Stephanus cum* reliquo agmine ſubſecutus.
- aciem: inﬅitueret: nºnyires ,non animas,, non pericia militaris.. Chea
no d'efuitz, fed fortuna ;- Dam ut certaminis-. dedi‘t fignum— ſuis r tanta
viÑatque. ímpetu- Stephaniv aciem~adbrtusv eii,, ut' non D’ueí's mntumv,
ſe‘d; Se militis- boni offici’o:- fun‘ctusr videremr. Sed poll' acíem cruen
tamque‘ dimicationem, ſuorum: multitudine adjutus, Steph'anus, ce
diere- tem-dem Cheanum eoegjit'; ſed. 8C. 639W‘ vivere n‘eluitÑ ne,… fi ho
mmem
Croatia? 89‘ .Sclawnizt, .Liber Secundm; * 5";
mincm armorum pcrítiflimum, pmindc quietis impatientem , quod ex
captivís cognovcrat, ſuis reﬅituiffet,’ novi identidem bell¡ iilis author
fieret, -quantumvis alíis parcítum fit captivís. Et ſane mirum vidcri
poteﬅ, vírum jam tum ſauEïítatis opinione celebrem adeo fiº: \èverum
crga potentiflimum atque eximium chem exhibuífl'e, ut omnibus vita.
condonata, in ſolum chcm 8C jam captum ſªzvire fic viſus. Prada
ingens in caﬅris capta, 8C in ipſis Bulgarorum oppidis 8C urbe, que
Chcani fuer-at ſedes, quam Themonam ſede Archiepiſcopali Bulga
ria notam fuíffe puro. vEra!: omnino, utCaſpar Pechius reſcrt, auri
atque argenti 8L margaritarum vis magna, quam Bulgaris tunc de
bellatis in Pannoniam transferebat,major longe, quam ante ipſe Ste
phanus poffederat. Memorabile hoc atque cruentum preelium inter
potentiflimos duos Regescommíſi‘um, 'ſuccincte'nimium, nec quic
quam pro honore Cheani laudatiſiimi lícet Regis, Pctrus Ranzanus
pcrﬅringit, Joannes vero Thuroczius in .Chroníca .Hungariaz capitc
trigeſimo, tametſi 8L ipſi: breviffime tangat, ſat tamen -vírtuti Cheani
tribuit, dum muitís laboribus 8C bellicis ſudoribus devictum ſcribit;
\èd oprime Pcchius, qui utriquº Regum ſuam-re'ddens \laudem in neu
trum eﬅ injurius. Anconius \Vramecz anno milleſimo, \recenteſimo
quinto hanc ſcríbit contigiſi'e pugnam , ſed hic author frequenter in
Chronographia la‘bitur, ut -proinde dignius "fit .tribus ſupra memoratis
Hiﬅoricis’, qui anno mi‘llcſimo &cundo factam afferunt, fidem adhibere.
'- His íisdem temporibus 'naturaa debito concedente Goﬅumilo,
Croatia Regnum Regis titulo Szudomir, Da'lmatía: 8C Croatia: Ba- Szudonzír
nus, occupavít .ac poflèdiç, 8C duobus’"ferm‘e imperavit annis, qui- 222,211;
bus-Chcan in' Sclavonia regnabat.- Sublato deinde indigna *caede BanCrOz
Cheano Sclavoniae‘zªac demortuo absque haerede Zudomiro Cròatiae ªmººº**
Regibus, orbata regna Principe, mira premebantur ſollicítudine , at- Pªt'
que ut tanto validíora adverſu‘s hoﬅes quoslíbet in futurum ºffice
rentur, pro more unanimi conſenſu indictis Comiciis, Terpimeri
Principis filium Generum Baní Zudomíri, Creſcimerium appellatuma Qreſcíme
qui tunc Bosnae 6C Dalmatiz imperabat, alíis Críſimerium , alíis Cra- ““5 Rºª“
ſimeríum dictum, ín Regem cligunt, unguntque anno milleſimo ter
tio. Hic Princeps in omnibus \àne laudandus, natura: fortuneeque
bonis &que inſignis , ſed precipue in Deum obſervantia atque cultu,
publicaeque pacis amantiſiimus, cujus virtutum famam cum divus
Stephanus Pannoniorum Rex inaudiviſſet, 8: ut preterEa Bulgarorum
atque Sclavorum animos ob Cheanum interfectum , vaﬅatam ue Bu]
ganara concítatos ſedaret, filiam Creſcímerí in connubium merico
filio poﬅuiavit, unde poﬅea divus Emericus Ducis Sclavonie titulo
decoratus fuit: meminit connubii hujus eciam Joannes Tomcus in
‘ u
ll
56 Memoria’ Regum, 89’ Banorum Dalmatàt,
Illyricana foecundicttate ,vitae Emeríci: víxit Creſeimirus regnans an
nurn unum ſupra trigeſimum. Addit Orbinus, jurehujus matrimo
nii, inter Emericnm 8C filiam Creſcimeri initi, Hungaros Croatiam
Vendicare ſibi voluiſſe , atque Banos ad adminiﬅrandum Regnum
quosdam deﬅinafle: verum Croata: repudiantes Hungarorum Admi
niﬅracores , ex ſuis fibi Regem elegerunt. Reperi ſragmentum
quoddam Conﬅantini Porphyrogeniti, in quo filíus Creſcimeri Mi
roslaus in Patris locum ſuffcctus, annis quatuor imperans, &z a Bano
Pfiffnips Sclavonia Privvnio refercur vita privatus. Ludovicus vem Tubero,
Exª** ſucceſſorem Creſci-merii filmm Zuonímerum affcríc, quod, niſi Cre
ſcimerium duos habuiffe filios dicamus, unumque alteri in imperio
ſucceffiffe, ﬅare non potcﬅ. Sed uc ut ſic de Miroslao, Zuonimerum
certo conﬅat omnium Híﬅoricorum conſènſu, Dalmatiee 8C Croatiae
fuiffe Regem, quamvis nemo certos Imperii flatuat annos, excepto
Tuberone, qui eundem ſeptem Olympíadíbus imperaſie narrar, niſi
forte 8C lic dícamus, quod veroſimilius arbitror, Miroslaum &Clavo—
niaª.- Reg-no praefuiſi'e, Zuonimerum vero Dalmatize 8C Croatia?, ut
brevi Clarius eluceſcet ex Baronio. Zuonimerus igítur, alii Zolimi
Zººnïmª- rum appellant, ſed alter etiam fuit Zolimirus, qui poﬅ Oﬅrivoríum
ut ſupra retulimus, regnavit, Zwonimerus inquam, Patre licet _Ca
Sclavoníz tholico genitus, ab avitaª, tamen fidei' finceritace in initio deflexerat;
1‘²²"- 4 quo tempore gens Servorum, ut refert Curopalates apud Baronium,
quos etiam Croatas vocant,, cxiit ut Bulgariam redigeret in ſervuu
_ tem, quamvís irrito conatu ,; cujus belli cauſa Bulgarica Ecclelia gra
vibus aflªecta
neque eﬅ mqleﬅiis;
miſcentibus; turn aturn-ab holiibus, cunda
Magíitratibusctêc rapina, ipſos
Exactpribus, caede,—ig
fcopos crudeliter divexantibus; quee mala _ejus.tunc Prçvinciae Archi-v
epil’copus Theophilactus eximíus Eccleſiae Doctor, ſms deplorat ad
diverſos Epiﬅolis.. Sub idem tempusi Paulus Croatiae Banus, non. ſo
lum opibus
quoque ac- clientelís-,z
inſignis,, verum prudencia
p-raaclaramſinactus atque animiutpote
opportunitatem, magnitudine
qui ad‘
verſus Bulgarosv un-iVerſas. Croatarum coplas, ſummo cum Imperio
Pª““l‘ª‘ducebat, Zuonimerot factus refractarius, tocam fibi ſubjecit Croatiam:
nec hacv contentus. adíèi’tis in ſocietatem Rauſeiis Cornitatum Chelmi
demººCu-occupat, 8C ad Raſcia: Regnum ſubjugandum proficrſ’crtur. Verum
Pªt" Stephanus Coecus Raſciaª. Rex, numeroſo confiato exerCItu occurrit
Paulo Bano,, eumque ab. ingreffu ſuqrum finium arcet; Zu_onímer_us
quoque interea comparatis e Dalmatia eopns. eundem praeho fundir,
ac in veterem— reffituit fideli'tatem. CIrca haec ferme tempora, pºten
B‘ªf" Re'tiffimi etiam in Bosna: Regno fuere Bani, qualis fuit Tuartcus a- Sa,
ªmBºsªªª'muele adhuc Bulgarorum Rege, Kncz. Veliki_ id ett Comes Magnus
, co
gffik ‘ W_ ª
CÏOdÍÍcf 89" Sclavoníae, Liber Secuzzziz‘I-SÑ p 57
cognominatus, poﬅea vero etiam _in Bosnaa Regem eleêius. Hunc
ſecutus Barich, quo mortuo Culinus Banus ſex lupra_tr1g1nta anms
Bosnae prefuit, cujus ſub Imperio mirum quanta fehcuas 8L rerum
omnium affiuentia pcr illas partes floruít, unde proverbium ad po
ﬅeros manavit, quando feliciora tempora memorabantur, Culini Ba
ni aevum predicani 8C in memoriam revocar¡ ſolere. Vir lane non
tantum militari virtute fortis , ſed 8C religione pius, multumque R0
mano Pontifici, ſepius ad eundem miſiis muneribus, juxta vetuﬅiſ
ſimam Bosnenſium Banorum conſuetudinem, fèmper affectus extítit.
Sed ad Zuonimerum regrediamur, qui 8C ipſe deinde ab impia ido
lorum ſuperﬅítione reſipiſcens, 8C germanam Romana fidei ample
xus veritatem, non ſolum ornamentis ac Religione ſuperiorum re
gum nulli poﬅponendus,' \èd’ legum prüterea precípuus Obſervator
&\proinde peſiimo cuique maxime inviſus erat. EO tum regnante
proſpere inoffenl‘eque ſuccedebant omnia, ut fama virtutum ejus Sa
lomon, Geyſa, 8C Ladislaus commoti, ei ſororem matrimonio jungere
non dubitaverint: bellum nullum geﬅum, niſi cum Carinthiis, qui alí
quid_ Dalmatie vaﬅaverant, 8C eju—sdem Regni Marchiam occupave—
rant, pro qua recuperanda Zuonimerus, Solamonem Pannonia: regem
affinem ſuum advocavit ;Ñ hic cum Geyſa Duce advolat, Marchíamque
receptam Zuonimero reﬅituir, accepris ab- eodem maximis 8C rege di
gnis muneribus, His abſolutís quieverant bella, opes augcbantur,
nec pauperibus timorí erat divitum avaritia. nec plebs porenríorum
vim formidabat, omnes pariter tuente 8C protegente- ipíà Regis. ju
ﬅitia, qua? ncminem prorſus a nemine vexari patíebatur. ¿Cumque
omnium pro ſe par cura effet arva colere, pecudes alere, negotiatio
nibus exerceri; nunquam antea regna illa ulla rerum copia opulentio
ra eſi'e memorabantur. Abunde in: Civitatibus erat Veﬅis pretioſà, de
coraque arma, ¿Sc phalerati equí; exquiſita ('upellex, auríque 8( ar- '
gent¡ vis. maxima, gemme, margarita 8C quaaque alía, qua: mor
- talium ,animos vel azﬅimatione vel pulchritudine allieere ſolent. Me
morat Tubero, Zuonimirum a. Croatia interemptum, eo quod per li
ceras ſummi Poutificis ad recuperationem terra fànctae invitatus
id ſe ſe ſacturum promtiﬅime obtulerit.. ,,, Sed Croatarum— Gene, in
,,'quit Tubcro, protinus indignari coepit,, ita ut; vix perlegi paterª¡
tur literas;
’I vtioni non Verum
Pontíficis, ſolum etiam
ítaque_ínnon conſiznſèrunt
Regem literis, 8: magno
ſuum inſiirgentes., horta
I)
Ñ
tumultu 8C vociſeratione conqueﬅi ſunt ,_ ¡llum hujusce rei autho
I)
rem eſi'e, ur ipſi relictis conjUgíbus, liber'is, patrioque ("010, pro- _
I’ cul per alienas ,domos errent, aliena ﬅquancur imperia; nec ex
D) pedire fibi loca illa ſancta ſi liberentur. Atque ita infeﬅa conciQ
H A ;y PCiſiª.
l
$8 Memoria' Regum, if Banorum Dalmatizt,
,, peflimis ufa confiliis nequivit inhibcri, quin re ente ſanctiſiimum
Ñ Regem Zuonímerum invadentes , multis con ccrent vulneribus
,, atque interimerent. ,, Haze Tubero.
~ Sed præterquam quod hæc Zuonimeri cædes a nullo Hiﬅorico—
rum alio, qui de illo tradiderea memoretura Tomcone excepto, qui
Tuberonem videtur ſecutus; in hoe tamen Tubero ſibi conﬅare non
videtur, quod cum ac ipfe Regem ſanctiſiimum ac præcipuum divi
narum humanarumque legum obſèrvatorem afferuiffet; cujusque ſub
imperio nulli divitum potentia formidini cffet , 8C qui populum per
tot annos in tanta continuiſi'et diſciplina: is ídem deinde populus
ipli Regi in publico Comítiorum alteríus etiam Dalmatie Regni con
ſefl'u, violentas inferret manus, qui nec ruricolæ aut gregario cuipiam
nocumento eli'e audebat. Accedit deinde, quod non Zuonimeri tem
pore Romanus Pontife‘x Chríﬅianos Principes ad terræ fanaæ recu
perationem ſit hortatus , fed feptem annis poﬅea, eo fcilicet tempore,
quo Divus Ladislaus Hungarian Regcm agebat; nam conﬅat ex Ran
zano, Bonfinio, 8C aliis, Divo Ladislao jam creato Regi fummam bel—
li hujus præfefturam a Romano Pontífice fuiſſe delatam, quo tempore
zuonimerus omnino ex hac decelferat vita. Demum ſuſpectum (è
mihi Tubero reddit cum de creatis ſcribit, cum femper fcre, oblata
' occafione, fine cauſa hanc gentem inurbane perﬅringac. Ec forte
quod Sclavoniæ Regi Godeſcalco a fuis accidít, ut mox dicemus, id
Tubero de zuonimero eﬅ ſuſpicatus: mortuus itaque Zuonimerus
absque liberis piiliime , qui totum a converflone fua pie vitæ curfum
traduxerat, anno miileſimo, íèxageſimo nonoj conjugi interea fuæ
&ºff-Lepe Divi Ladislai Sorori. Regna legans teﬅamento. ,Jam ſupra re
v…: ª' tulimus, Miroslaum Creſcimerii filium annis quatuor Sclavoniæ præ
R'ÍX.& fuiffes cui Godeſcaicus in Regnum ſucceſlit. Hic Princeps, Authore
º Baronio in annum millefimum ſexageſimum quintum , chriftianæ reli
gionis \tudíoſiſiimus exticit propugnator , qui cum per plures annos
re nando magnam Sclavoniæ partem a paganifmo ad fidem conver
ti et St in reliquis convertendis indefeſſe laboraret, ab iisdem conju
ratione factº. comprehenſus, ac fuﬅíbus cæfusa deinde per fingulas
Sclavorum civitates ductos ad ludibrium. cum a Chriﬅi nomine flecti
non potuilret . truncatís manibus 8C pedibus in plateas corpus ejus
projeaum eﬅ, caput vero diffedum pagani conto præfigentes , in ti
tulum victoria Dco ſuo Radigozc, quod interpretari poteﬅ charus
hofpesa immolaverunt; vipfiusque uxor Regis Danorum filia nuda diu
cæfa eﬅ, ac demum cunctis occifis,qui perﬅiterunt in fidea omnes Scla
vi ad paganifmum relapfi funts authore hujus cladis Pluſſo, qui foro
tem Godeſcalci habuerat , qui Sc ipfe domum reverfus obtruncfttus
. Ñ e
Croatiª. La" Sala volvia', Liber Secundur. 59
eﬅ. Hactenus Baronius ex Adam, Cum vero Godeſcalcus mat-ty
ríum ſubiiffet, orbatum Sclavoniae Regnum Principe, poﬅ longas- ín
ter diffentientes Proceres agitatas controverſias , candem Zuinimero
adhuc turn in vivís Dalmatiae 8C Croatia imperanti deſertur.; ut quee
fere íèmper Regna eodem gaudebant Principe, jam rurſumv e'usdenn
Regis imperio, ac ſociecatis fcedere jungerentur. Coeperat mperu
Jura Conjux Zuonimeri eodem defuncto Ladislai Soror exercere, curp
nonnulli Principum, qui viri ſui hoﬅes fuerant, arma parafl'ent, qm— ~
bus Regina: regna illi relicta vellent adimere : illa in nominª JESU
Ladislai fratris auxilium implorans obtinuit, ut 8C ipſe ſuas cogeret
copias, ferretque ſorori opem, qua fugatis adverſaríis, que ſua erant, tº,… ¡ª,
tranquille ímpoﬅerum retinerec. lnterjecto dein tempore , ſeptimo Vªt
jam elapſo Regiminis anno, moriens 8C illa eadem Regna Ladislao
fratri, quo nemo illi ſanguine propinquior erat, reliquit: ipſe vero
ea Regna Hungaricee adjunxit Coronae; atque ita demum horum
trium Regnorum ab anno quingentefirno , quadrageſimo ſéptimo.
usque ad Divum Ladislaum, 8C reliquos fibi ſuccedentes Hungariaª:
Reges, viginti quinque continuata íèrie, Regina excepta Conjuge Zuo—
nimeri , 8( Zudomiro Bano, fuere Reges. Sed graviflíma híc oritur
difficultas, ob inſignium Authorum diffenſionem :— eteniln Cardinalis
Baronius in annum milleſimum, ſeptuagefimum ſextum , vult Deme
trium quendam dictum Zuínmur a Gregorio Septimo Pontífice Sum
mo , in Dalmatía: Croatiaaque Regem, ſuffragantíbus Procerum vºtis,
creatum; cum eateri fere omnes, qui de Hungarorum Regibus accu—
ratius tradiderunt, Divo Ladislao, vel potius ſorori ejus vidua: , in
eundem annum initia Regiminis eorundem Regnorum concedant. Et
quidem Baronius ita habet. ,, Interim admiratione plane digna res
accidít, ut quo anno Henricus Rex fe &hiſmate ab Ecclefia l'eparavit,
Rex barbarus eis ſe conjunxerit, lïªbditumque eonﬅituerit. Siquidem
hoc eodem anno milleſimo ſeptuagelimo ſexto, Menſe Octobri, Deme
trius idemque Zuinmur dictus, Croatiª: Dalmatizeque Dux , in Syno
do Salone in Dalmatia a Legaeis Apoﬅolicae Sedís , Gebizone tunc
Monaﬅerii ſanctorum Bonifacií & Alexií Abbate St Folcuino forí
Sempronii Epiſcopo, habita, nomine Grègorii Papa, ab iisdem Lega- ‘
tis, Regio nomine dignirate ue inveﬅitus eﬅ, per vexillum, enſèm ,
ſceptrum, 8C coronam. lp eque de concordi totius Cleri, Populi—
gue Croatarum Dalmatarumque conſenſu, pro eodem Regno fidem
cdi Apoﬅolicae,‘ ipſique Gregorio , ac ejus ſucceſſoríbus, in manu:
Legarorum juravit; tributumque annuum ducentorum Bizantiorum
in perpetuum conﬅituit. Eﬅ enim de his nobile monimentum in
Vaticana Bibliºtheca in codice, qui inſcribitur Centius Camerarius,
H z de
60 Meniorix Regum, ES’ Banorum Dalmatízt,
de Cenfibus ’Apoﬅolice Sedis, extatque ínſuper ejusdem Gregorii
. poﬅea data Epiﬅola ad Vecelinum Ducem erigentem \e contra Deme
trium, qua ſub interminatione excommunicationis jubet cum arma
deponere, 8L (i quid contra eundem Regem haberet, judícium Sedis
Apoﬅolicee, cujus fidelis eſi'et, expetere. ,, At ue hªre Baronius. Cc
terum hic difficultas ſolum de armo, nam eun em fuiſſe Regem Zuo
nimerum, quem Baronius Zuinmur dicit, liquet vel ex eo, quod quem
noﬅri proprio idiomate Zuonimir diaum voluerunt , eum Baronius
appellatione latina Zuinmur nuncupavit; bene pra-cerca conſentiunt,
que uod
8C ſupraBaronius
retulimus,affc‘irmans
uod a vere fidei tramite
Barbarum nominata principio
Regem, deflexiffet,
poﬅea (è
ſub itum Eccleſia: Romana conſ’cituiffe. Deníque ubi Vezelinum
Ducem arma ſumere adverſus Regem voluiſſe l'cribít, ¡nde forte Tu
bero ſuſpicatus peremptum omnino fuiffe. Quantum porro ad an
num actinet, exíﬅimarim ego Centium Camerarium, unde Baronius
h-rc depromfit, aliquot preteríiſi'e annos, vel certe Zuonimerum non
regnafl'e annis triginta quinque, ut Tubero voluit , quod ego quidem
magis probaverim, cum alioquin Tuberonis lapſus ſ-arpius anímadver
terimus. Hoc in univerſum obſetvare licet, omnes propemodum ve
tuﬅiorum horum Regum nominum definentias vel a laudis, vel pacis
fignificatione translatas atquº uſurpatas fuifl'e, ut ſingula confideranú
nomina patebit, cujus nimírum rei quisque fiudio magis tener¡
videbatur.
Finis LÍbf-i ſecundi.
‘ ME
Croatia: if Salavonia ,. Libctº'Te'rtius. . ex '
MEMORIA
REGUM, ET BANORUM
DALMATUE, CROATIIE, ET SCLAVONIIE,
GEORGIIRAT'TKAY,
LIBER TERTlUS.
Divus Ladislaus deſicedcnte Lepa Regina ſorore, cum jam sz horum
gubernacula ſuſcepifl'et Regnorum teﬅamento tibi a ſorore le
gatorum, ac inſuper Apoﬅolica authoritate, ad quam jus Dalmatici
Croaticiquc Regní pertinebat1 ut ſuperíore libro de Budímerio ex Tu—
berone, ac de Zuonimiro ex Baronio oﬅendimus; eorundem Regno—
rum jure donatus eft perpetuo. (Llamobrem qua ratione hodie Hun
garicæ cancellariæ ﬅylus ſubjccta hæc ſibi chna vendícet, ac partes
ſubjectas appellet-, non vídeo. Tametſi enim facta Sedís Apoitolicæ D- udis
donatione, chulorum quidam fubinde ab Hungarícorum Regum ſi— iiigit
de fecefferinta Regnorum tamen vi atque armis ſubjectorum domina- Sªlª-Yºn.
tionem legere nusquam licet. Et vetus quoque Hungarian Regis ﬅy- &FET
lus in operis Trípartiti Part. I. Tít. 13. expreffus habeatur his verbis: ponolica
"Guoniam omnes, inquít,‘Domíni Prae/lati, Barones, Magnates. N obi- domum
lesque 8C Proceres totius chni Hungariae, nec non Regnorum eidem
incorporatorum ac partium ſibi ſubjcctarum. En , quam aperte per ſe
Proceres totius Regni liungariæa nec non Regnorum eidem incor
poratorum, per ſe partium ſubjectarum díﬅinguat; ac Pronomen quo
que Sibla quam ad partes Regno Hungaríe tam ad regnorum incor
poratoru'm ſubjectas referri poteﬅ ac deber. Partes vero regnis ſub
jectae ſunt, l-lungariæ quidem Moldavia, valachia Tranſalpína SC
Tranſylvania; lﬅria Dalmatiae, Liburnia Croatia, 8C Marchia, quæ
Cilia comitatus olim fuit, Sclavoniæ. Quod ii quis voces illas , Re
gnorum incorporatorum ac partíum ſibi í'ubjcctarum, ſimul de eodem
ſenſu accipienda contendat; Tranſylvaníam quoque diﬅinctum ab
Hungaria regnum fateatur necefie cﬅ, quandoquidem eodem modo
flylus atque ſenſus partís tertiæ Tit. primi 8C ſccundí ac aliorum
paiſim accipiendus eﬅ ſimul, cum dícítur chnorum Dalmatíªa, Croa
Hz - tiæ
62 Memºria: Regufla , Ea“ Banarum Dalmal‘id,
tia: 8C Sclavoniae arque Tranſylvaníc. At nullus hactenus aut ﬅylus
aut Híﬅorícus Tranſylvaniam regnum afferuit. Sed 8( Comes Theme
fienſis veteri privilegio in Epilogis antiquorum artículorum , Genera
lis partium Regni Hungariae fuiffe ſcribitur. Alias proinde partes
Hungaria: ſubjecte fuere-,quam Regna noﬅratía; quee nec partes dí
ci poffunt, nec unquam Themeſienſis Comitis poteﬅatí ſubjacebant,
nec ad inﬅar prerecenſitarum trium partíum , partes appcllarí queunt.
Ec demum licet Corona: Hungaricae ſubjecta non difficeamur, cum
ab eadem ſuprema poceﬅate pariter gubernentur, uc claríffime opere
Trip. parte tenia Tit. primo habecur, inepte tamen prorſus Regno
ſubjecta uſurpantur. .
Sed ut ad Divum Ladíslaum fèrmo redeat; cum horum, ínquam,
« Regnorum is gubernacula íhſ'cepíffet, 8C Sclavoníze prelertím popu
los majori ex parte iterato ad Paganísmum relapſos cerneret; ſum
mam ¡n eo locavit operam, ut eosdem avítaa fidei rcﬅítueret. Quake
cum Divum (Llírinum amplíſſimae quondam Sifizíanaª. urbis praeſulem
atquc una cum eo ejusdem Regni Paﬅorem extínctum (molarí ením
BÉLKFïºí-lapíde, collo appenſo Siſcíí in Colçpim fluvíum pro Chríﬅí fide ab
¡cºpmpnj impiis fuel-ac demerſus) nec ullum e¡ in munere ſuo fuffectum videret,
Zagrpbïen-quod precipue neceffaríum videbatur Epíſcopatum ampliffimum ad
ª t Vicum ltalicum in ípſa fere Savi tipa, in limítíbus Sclavoníe Croa~
tieque Regnorum, cum Baſílica vaﬅae amplitudínís ac ſumptuoſi ope
rís paucís emula , adjuncto etiam Canonicorqm Collcgío , tºtius Hun
garíae híſce temporibus celeberrímo, fundaVIt 8( extruxít, qui dein—
de ſemen Verbi Dei infidelium cordibus ad frugem reducen-dis fru
&uoſe difl'emínarent. Cujus Eccleſiz, ut quam plurima cztera míffa
faciam ornamenta, illud Certe filentio prazteríre non lícet. quod u-t
Joannes Tomcus loquitur: ,, cum reliquae omnes Hungaricí Regni
,, Eccleſize vel Turcícum jugum ſubícrínt, vel haztetíca labe defor
,, mataz fuerínt, ex Cathedralíbus, unica *in coto Regno noﬅra \'àn
,, &iſiímo Apoﬅolico Reg¡ dicata, 8C a fmditate Turcíca 8( a labe
,, Haeretíca prorſus immunís, Apoﬅolíco Throno pura adhXfit per
Q,
petuo; dumque Apoﬅolícís Regibus Hungaricïs reliquae omnes dí
,, verfisApoﬅolico
,, una Regni revolutioníbus debítam ſubtrahunt
Rege, ſuís ſúcceflſiorflzus reverentíam,
firmiflímam haec
arcem Ecclefia:
,, Zagrabienſis tuente, adulterinis nunquam adhaeſit amplexibus. ,,
HXC Tomcus, _EX quibus facile apparet ei, qui vel modícum parti
bus in iisdem verſatus eﬅ, quam ignora ſibi &'nímium \àlſa Joannes
Ludovícus Godoſredus in Archontología Coſmíca referat, dum totam
pene Eccleſiae hujus Díoeceſim Tpreico ſubjaceçe j_ugp ſcribit; 8C quam
vís pars alíqua nunc Barbaris lubjaceat, JunsdIctlo :amen Anèíﬅitis
a
Croatia: C9' Sclavonix, Liber Tertius. 63
Zagrabienſis, fines etiam Sclavonie egreſi'a, Szaladienſem quoque
Hangar-ia: tractum ſub poteﬅate habet. Fatis concedente Divo La
dislao armo millcſimo nonagefimo quinto,qui haze Regna Pannonibus
addixerat, Petrus dcinde quidam, e Dalmatarum proceribus poten
tiflimus, ejusque Regni Banus, adherentibus ſibiRegulorum quibus
dam, Regnum, nomenque Regium uſurparat circa annum milleſi
mum centefimum decimum, Sclavonia interim 8C Croacia ſub po
teﬅatc Colomanni , qui Ladislao ſuccelſerat, permanente. Colomané Cºlºmª‘
‘
nus,… ut, quod ab Anteceffore Regnum ſuſceperat, confervaret, du nus Rex.
ctis ſecum ſuís per Valeriam inter Savum 8C Dravum interjacentem,
ac Croatiam, eorumque populis adverſus Petrum concitatis, arma
movet; collatis deinde cum Perro Bano ſignis‘in monte editiſiimo Pe- Petro:
tergazdia dícto atrociſíime pugnat, 8C caeſo Petro Dalmatarum Pro- ROSES";
ceres rurſum fidei ſua: reﬅituit, ac in Pannoniam regreditur. lnre- Rage pra!
rea a Venetis qua-,dam in Maritimis Dalmatie, ex quibus Jadra praa- 11° ºªªſº'
ſertim ac Sibinicum fuerant occupata , quo nuncio accepto Coloman
nus in Dalmatiam propere reverſus, univerfis a Venetis Oppidis recu
peratis, eosdem memorabili exegit praelio, interfecto 8( Reipublice,
8( exercitus Duce Ordephalo Phaledro. Hunc Colomanni de Vene
tis triumphum fufius apud Bonfinium, Decadis íècundaª, Libro quin
to, explicatum pecere licet, ubi ſat multa pro more ſuo de Dalmatis
interferir inurbane. Colomannus obtenta hac victoria diutius aliquan—
tum Jadrae, que caput eﬅ provincia?, immoratur; ubi Civíummori
bus offenſus, quod parum dicto audientes judicaret, cumque memo
ria repetiiſi'et, quantum illorum cauſa ſanguinis ſit effuſum, demum
id ſibi conſilii ſuccurrit, fore quam optimum. li urbem tanci belli
cauſam injecto incendio perderet, ut ita quam longiffimis finem ma
lis tandem imponeret. ' '
His conſiliis inſiﬅenti dormientique in Regia a ſe edificata vi
ſum eﬅ per quietem, adeſſe, urbis Epiſcopum, vitae genEre 8C moribus Coleman
laudatiſiimis _clarum,faco jam pridem functum, dictum Nicolaum, habí- Mªmá!:
y tu, 8( vulcu horrifico, armatum virgis compactis e lauri caudicibus_, gis cedi
tum ſe ab illo corrípi, tractumque capillis 8C barba eo usque caadi_,tªf
donec ſe toto corpore ſaucium gemeret; ubi evigilavit, re ipſa ſe af
flictum, ac milèris modis caeſum , 8C dolorum ſenſu, 8( virgarum veﬅi—
giis manifeﬅís, qua: corpus univerſum foedaverant, cognovit; quibus
rebus ſe admoneri
ris conſilio judicabac,
repudiato. ur Civibus
Plura,quae ignoſceret,
de Colomanno dicideteﬅandi
poflſient, eafacino.
perſe
qui inﬅituti noﬅri non eﬅ, uti 8C de reliquis Hungarize Regíbus, nifi
qua: ad rem noﬅram pertinere videbuntur, cum alias copioſe ea ce
teri rerum Hungaricarum ſcriptores poﬅeritaci tradiderint : ſolum id
‘ nobis
64 Memoria’ Regum, ED’ Banorum Dalmatice,
nobis conſilii eﬅ, ea de illis referre, qua: noﬅrorum illi Regnorum
occaſione geſi'erunt; caeterum ad Banos prefertim ſermonem reduci
Stephªn. mus. Succeſiit Colomanno Stephanus Secundus, de quo nihil ad
Riª?“ rem noſtram eﬅ invenire, niſi quod cum otii potius, quam belli ﬅu
diís teneretur, Dalmatiamque a Venetís non modo clandeﬅinis quoti—
die artibus, ſed aperta ſXpe vi, pyratica vexari cognoſceret, ex pater
no inﬅituto defenſandam effe decrevit. Guare nonO Regni ſui anno
in Provinciam contendít, ubi vulgo honorificentiſlime recepcus , Pro
vincialium fidem redintegravit, nutantcs plerorumque pree Veneco
rum largitionibus &L promíllis animos confirmavit , praªzlidia accepto
vicínis e regnis ſupplemento oppidatim inliauravit: Inox curata pro
?uïfflªs rª' vincia in Pannoniam ſe recepit. Tertíus ab hoc Geyza ſecundus
' Avunculum habuit quendam Banum, cujus quidem praeclaram omni
no mentionem 'plures facíunt Hiﬅorici, pretermiſi'o tamen penitus
nomine 8C çognomïne, aut íàltem cujus fuilſet Regni Banus. Sed
quisquis is fuerit , virum fortillimum ac magnanimum fuillſie neceffe
eﬅ, ¿um in ejus virtute cruentíffimi prelii totius felicitatis ſucceſlus,
fortuna fuerit conﬅitma. ,Etenim ubi Piſonium ab Alemannis ex in-l
Bºnus A* veterato in Hungaros odio , Conrado Imperatore, ac Henríco Au
gg‘èflfº ﬅriae Principe imperantibus, opera Rapolthy ac Julian¡ Comitis, dolo
adverſus 8( frªude occupatum fuiſLEt, unde omnibus vicinis Hungarie finibus
353;?“ major¡ fierent terrori; Geyſa quoque extemplo ſuas cogit non exiá
j ' guas fortíſiimorum militum copias, paucisque poﬅ diebus in Au—
ﬅriam caﬅra mover; quod ur ſenſere Germani, copias atque auxilia
undique contrahunt, ac ſe ad dimícandum comparant. Prelii com
mittendi ubi_tempus adſuit, 8C íteterunt infeﬅc ucrinque acies, convi
tiis primo certaVere Germani copias offentantes ſuas 8C ſuorum, quos
in prima acie collocaviffent ,-procera corpora; tum equitum aſpectu
ferocium frendentes turmas: unde Germanis. ſumma vi impreſfionem
facientibus, cum Belli loco pulſi fuill'ent, (iniﬅrum Hungarorum cor
nu non mediocriter terruere. At ecce Banus , Regis Avunculus, qui
callebat mores hominum, 8C, ut Bonfinius notat, in medio praeſidebat
agmine (quo loco animadvertere licet omnibus, cujus tunc Banatus
dignitas fuerit preerogativae) ſuccurrere laborantibus 8( animare per
territos incipic, ferocem pra: ſe.ferre Germanos, inquiens, animum
primo certaminis ímpetu , at ſi cum viris res fit illis, ponere animos,
8C paratos Vinci: his dictis concitato Regio exercitu , ﬅernere paffim
zGermanOS Banus, atque idem ut facerent, quibus opem tuliſi'et, pra'.
Ïcipere pergit. Bani impreſiionem praepecis ad inﬅar fulmlms advo
lantis, German¡ ſuﬅinere non potentes, infami fuga cerga vertunt.
ln fugam converſos n'oluir. longius Geyíà cum Bano períèqui , qſuod
e
C'ſ'ºdtict 89’ Sclavºnz'a’, Liber Tertim.. ‘ 6;
\è victoria contentum díceret, intra hoﬅíum praí'ertim fines parta.
Caeſa Germanorum ſeptem 8C amplíus millía, capco Rapoltho fraudis
capti Piſonií Authore, Hungarorum trí‘a cecídere.
Interceſſere aliquot poﬅ Geyſam Reges, quorum res geﬅe Circa
regna noﬅra nullae traduntur a ſcriptOríbu-s, preterquam quod Std:
phanus tertius variis artibus Dalmatarum animos, Venetorum lan-gl
tionibus ferme corruptos, in officio 8L fide retinuerit; Banum quo:
que invenío neminem, usque ad Bancbanum ſub Andrea ſecundo
conﬅitutum. Hic vir magnanimicate plenus de genere Bor oríundus
fuerat, quem Pechíus non Bancbanum, ſed Benca Banum appellat; vºm., '
crediderim e o Sclavo idiomate Benko, id eﬅ Benedíctum Banum ,
Latino vero ermone Banca a peregrínís hujus lingua \èriptoribus vo
citatum: Sclavoníae Banum fuiſi'e, Vetera Capítuli Zagrabíenfis flatu
'ta teﬅantur; ubí eídem Capitulo latifundium quoddam , ac pofl'eſfio
nem ſat amplam *8: opulentam ex Patrimonio ſ1_10 donaſi'e memoratur'.
Ejus in rebus gerendis tam eximía habita eﬅ apud Andrea-m Regent
prudentía ac militaris vírtus, ut Andreas \è abſente, dum in Afia—m
ſupremus copiarum Chriﬅianí nominisDux proficiſcítur, eum ſummc
rerum prefecerit, ejusque fidei uxorem Regínam,líberos, atque Aulam ‘Kªzªª
totam concrediderit. Habebat in Matrimonio Benko Banus matronam cieur.
nobiliffimam, formaqUe liberalí conſpicuam , ’pudicítía tamen rara , 8x
que ornaret formam fimul atque genus, unde originem duceret. Hanc
Regina Gertrudis frater, qui ſororem abſente' Andrea falutatum ve
nerat, conſpicatus, amore ejus exarfit, captusque eﬅ illico. Cumque
híc morbus in dies magis atque magís-creſceret., nec jam ſuflinere
, vim mali p'oíſet adoleſcens, quer¡ npud chinam coepít, paz-um fe fe
]ícíbus avibus in Pannoniam deſcendiſſe , quod correptus &gritudíne
intolerabilí vitam acerbam duceret, ad qua: ſoror opem pro víribus
ollicetur. Denique amoris flammís patefactís, Regina blandítiis mu—
ierem aggrcditur, verbis alloquitur ſolito blandíoribus ac mollíorí
bus tema: promiffis. Hace cum nequícquam fierent, majus quíddam
auſa efl’. Certa die, nec cuiquam preter fratrem cogníta, omne illud
‘meridianum tempus, quo folitudo ſoleret 8C quíes eſſe in Aula , in ea
cura poſuít, ut Matronam ve] invitan) amatori traderet; cum fa-lſo ſi
bi perſuaſifl'et, tametſi pudícitiaª. jacturam feciſi'et illa, tacíturnam tamen
vel coactamIimore, vel certe captam amºre adulteri. Introducta ¡gí
t’m‘. inmanere
jºuflſia amantísnon
cubículum ignara ſcelerací
obtemperaret; Regina conſilíi‘pud'íca mulier,relicta
cubiculo egredítur, cum
illa fran-i inconceſi'o amore Xﬅuamí: dimíſſa poﬅ‘ contaminatam pu
dicitiam ínfelix Matrona ad Reginam revertítur, arte díflimulans ſe ªb
.illa proditam. Hínc commune cum marito domicilium, certa pro
‘ - I con
\
66 Memºries chum, La" Banaram Dalmatlzr;

conſuetudine hora repetir; quo poﬅ obíta Aula munia ‘rcvcrſus
multa nocte marítus abditam -íllam in conjugali Thalamo , flentemquc
invenít. Cauſas quarcnti tem omnem narrat; 8C te Benko Banet,
inquit, indignum bonorum Vírorum commercío , 8: me dígnam mi
nime, qua: deinceps luce hac fruar, ſpiritumque ducam. cxiﬅimato ,
nifi utriusque noﬅrum calamítatí conſulis; ergo aut tu jugulum pe
tes hodic, non jam tua: conjugís , ncque ením tuis jam amplexíbus
digna ſum, {èd infelicis, tametſi non ſua culpa, adulterae, ut tuam
mea ¡norte ſalutem redimas, fiatque hic thalamus tibi novo conjugío
felícior, aut non ímpunef feret l'celeratus 8C idem violentus adultet
immanem furoris ſui audacíam, Regina ſoror ímpudcns 8C inauditum
lenociníum. Sed te mihí ſuperﬅitem cupio, te meliore deinceps
conjugío beatum vívere, nam fi noﬅras injurias voles perſequi, 8C re
ferre male meritis, quod debes, nimirum juﬅe fact¡ ind¡ nas poenas
repetet regium genus , 8C in te tuorumque perniciem conſgirabít: me
igítur atque hanc cervícem fer¡ Benko Bane, ut cam ſaevam 8C acer,
bam fortunam, atque hac etiam force crudcliorem , a tuis liberorum—
que communium, tum propínquorum ac nccefl'aríorum avertas cervíç
cibus. Acrocitate rei 8C uxoris precibus exanimatus , attonito Emilia_
aliquamdiu ﬅetit Benko Banus, tandem doloris atque juﬅae ira: vi pau,
lum ſuperata ad \è redire, rogare mifèram, finem lacrymís, (inem pre;
cibus faceret, indígnum dícere maríto feriente cadete charam conju
gem, qua: nihíl peccaverít: aequius eſſe ducem execrandí facinoris poc
nas dare dedecus atque injuriam paflis, monere quieſceret, dum, que
huc pertinerent, curaretipſe. His dictis egredítur, 8: per cubicula
' rium, fidiſſimum qucmque ſuorum in Coenaculum intempeﬅa nocte con
vocar; hos convenire maximo numero intra edium clauﬅra ante Iu
,cem jubet, auxilio futuros, ſi illorum operam requírat, ſequencis die¡
neceflïtatem adverſus ínimicos'quacunque tandem ſorte objectos id po_
ﬅulare, ipſe clientum 8C famulatus catervam, qua in aula nitcretur, ſe
ſequi prima luce jubet accurate armís occultatis. At qui Confecutus
eﬅ, die non ſe in Aulam contulit prius, tametſi vocatus, quam epularí
Regínam cognovit,
retenta diu ratusimpſietum
clauﬅrís fet-a adefl'e una etiam erat;
facturus adulterum, in quem
ílle cum veluc
non rºver_
' ‘ ſam eo die ad regínam a ſc‘ opprefl'am mulierem íntellígeret, ſeu pu
, dore, ſcu malí alicujus omine, aberat a ſororís menſa; que res cum
;inﬅitumm Benco Bani nonnihil remoraretur , Vinci \amen non po
tuít mora: omnis impaticns indígnatio. Itaque exprobraco prius dc
teﬅabílíſcclere, regine vulnera inflígcre pergit, nec ante deﬅitit, quam
Magnªnï vídít exanimatam. Tumulcus interea ortus in regia, 8C major jam
mum Bm¡
taemus.
paflim turba Benco Banum defendcntium conl'picíebatux, vhorum co,
a..
\ona
Croatia, ED“ Sclavoniw, Liber Terrius. l 67
rona cinctus, fact¡ rationem reddidít iis, a quibus vim memere pote
tat. Ita ad ſuos lares St Conjugem íncolumis eﬅ reverſus; mox re
familiari amicis commendata, continuato diebus noctibusque itinere
ad Regem contendit; ad quem in Aſiam cum jam perveniffet, indi~
cata adventus cauſa 8C regíme morte, non deſuifſe ſibi facultatem
inquit, qua caveret ſaluti fue caeſa Regina propter turpe lenocinium,
BZ miſerum uxoris caſum, nifi tueri poíſe cauſam juﬅiflïmam apud Re
gem juflitia amantiflimum firme (ibi perſuaſifl'et. Nil enim actum un
quam ab Andrea preter equum 8C bonum, 8C exactam juﬅitiz nor
mam ab eo obl'ervatam cum in alíis rebus Ómnibus, tum in perpetua
vitae conſuetudine; petere, ſe in judiciis ſacroſanctis inviolatisque exa
minatum cognoſceret, ut, (i eonvictus effet, ipſe ſeeleris in dóminum
nefarii meritas legibus daret poenas; fin reginam nonimmerito a ſe
interfectam docuíſi'et, Regis ſententia abſolveretur. Haze cum dice
rentur amicis Regis preeſentibus, nemo omnium filít, qui non extem
plo mutata ſententia in Pannonias Andream reverſurum putaret, tur
batum reí inopinate atrocirate. Caeterum nec perturbatus plus ni
mio viſus eﬅ, 8C {e memoria tenere dixit, quam de ſe Romano Ponti
fici, reliquisque Europ-ªe Regibus fpem feciffet; atque hac de cauſa
ſe admoneri, uc domeﬅicis difficultatibus poﬅhabitis , tamerſi gravibus
illis, pergeret ducere exercitum quo conﬅituiſi'ec. Redire ígitur Ben
co Banus jufl'us, 8C expectare Andrea: reditum , quo tempore aut ab
ſolveretur, ſi juﬅas facti ſui rationes habuiſſet, aut condemnatus pe
riret genere mortis digno tanto facinore. Mitſi etiam Legati in Pan
nonias, qu¡ Príncipes, quorum fidei regni cura cum Benco Bano
commiſi'a fuerat, admonerent, quid effet Andrea: viſum de Benco
Bani poﬅulatis, 8: ut ſe abſente quieti publica darent operam, ſal
vis etiam Benco Bani rebus.
Exacto in Judªza triennio, ac reportata infigni a Sultano Aegy
ptiorum victoria, ab Epiſcopis 8( proceribus Regni feflivis excipitur
exclamationibus; at inter tríumphales bene rei geflaz plaufiis reno
vabat animi dolorem conjugis miſerabile fatum, quod toto~belli
tempore magno animo tulerat. Ingreffo igitur in regiam, commu
ne cum regina cubiculum in memoriam revocavit, nec jam \anti ca
ſus atrocicatem latere voluit diucius. Benco juffus facti ſuí cognitio
nem regi, non alíis committere: orare vero ille , ne in ſummo rerum
humanarum faﬅigio conﬅitutis alia effet poena lenocinii, & violatae in
nocentis matrone pudicitiz, quam quee decreta legibus efl'er in reli
quum genus mortalíum; contendere id etiam, ita de ſe judicareç
Andreas, ne quid dedifl'e affectibus credi poíſec, quod regíne non'
dum convicte legibus vim intolerit, ac etiam interfecerit: atrocita
. I z tem
68, Memoria Regum, Banorum‘ Dabnatiie,
tem faeinoris reginae in caula fuiffe, nec \è alíud, quam hujus fªct¡
culpam deprecari; quam committi ideo oportuerit, quod tanto ter
rarum ſpatio Rex abt'uifl'et, quem animadvertere in ſcelus prope inau
ditum dignum fuerit. Negari ereptam Benco Bani conjugi pudici
tiam¡ atque ita regina duce 8C, adminiﬅra, non poterat: diíèeptatum
Regisſªn- aliquandiu, jurene a Benco Bano jugulari illa potuerit, cauſa non
ÉÏÏÏÏÏÏJ dum examinata Judicum ſuffragiis. Res cum eo ſpectare víderetur,
Vicur. ut ampliatus Benco Banus iterum cauſam dieeret: mihi vero, inquit
Andreas, nec morte mulctatam reginam diſplicet, que: regiam igno
to ad hoc usque tempus Hungaris ſcelere contaminavit, 8C Benco
Banum mea ſententia abſolvo, molefleque feropollutas eorum ſanª
guine Pannonias, qui ut perirent, non erat neceiſum legibus. Vi.
vet Benco Banus me Judice, nec bonis fortunisque ſuis exutus extor
ris vagabitur, ſed quee aliis intra regni mei fines bene beateque vi—
Vendi facultas eﬅ conceſſa, ea fruetur ille. Ita voce Regis ſervatus
Benco Banus, agros & bona, unde excidiffet, rccepit:- uxorem Sc
quos ſuorum amiſiffet, recipere non potuit. Regem enim ſeeuco Ben
co Bano, jugulatee regina: liberi implorato Principum auxilio, quo:
Andreas in Pannonia manere juſliſſet, nec quicquam inſecuti proficis—
centem ad regem Benco Banum; verſo in illius domum furore, non
liberos ejus tantum 8( conjugem necavere, \èd omnino, quicunque
ex illius familia ſpiritum ducerent.- Nec contenti hac cede, vefliga—
vere propinquos 8: ſanguine, aut prívata aliqua necelſitudine illi jun
ctos. Jugulati & ii promiſcue cum intimis 8C vernaculis ad unum om
nes, preterquam qui fuga elapſi ſOlum vertiffent. Sed rediere 8( ii
in ſuas ſedes regis de Benco Bano ſententia cognita.
Recª 1V. @uum Andreas humanis excefliſi'et anno ſalutis milleſimo _du
‘ centeſimo trigeſimo quinto, Bela filius natu major Comitlís regalibus ›
rite habitis Rex conſalutatur, quem tametſi Bonfinius in Principio pa
ternam aquitatem ac juﬅitiam retinere ﬅuduiíſe affirmet, Pechius ta
men plus nimio ſevero erga ſuos 8C averſo fuiſſe animo reſert; pa
trios exoſum mores, Cumanorum libidini atque licentiae, quos in
regnum datis eisdem-ibi íèdibus admiſierat, indulgentem 8C addictum;
ob quod non immerito infelix omnibus ſemper preliis fuiíſe memora
tur. Vix quinquennium regnarat, cum Tartarorum adventus Hunª
arorum animos graviflime perculic, torque deinde Rex cum gente ſua
- aviflimis Tartaricorum bellorum fluctibus eﬅ jactatus, donec in Dal
matia velut e medio naufra io ad ſecuritatis litcus eﬅ delatus.. Ibi
_ . a Regni proceribus liberal¡ ¡me habitus, ubi etiam plurimis, iisque
Zf‘fáªüªïrprcclaris populos gentis noﬅre diplomatibus ac privilegiis donav¡_t_,
dificet. ac urbem Zagrabienſem in Monte Graco ,amplilfimis dotatam tgratus
un
(ª 'Cfl'oáz‘jct ES" :SEÏH'ÚDT'ÍÍZÍ’ ,, *Liber .Tértimfjª 69
fundavít’athe extruxit, bonaque, qua: nunc arcis Me‘dued cenſèn
tur, Philippo @uarto Epifizopo Zagrabienſi dedic, qui poﬅea Eccle
-fiae pecunu's arcem elegantiffimí fortiflimique in edito monte operis.
ad conſervandos tam regios, quam Ecclefia, turbatis illis temporibm
theſauros, a fundamentis edificavit. Varasdinum quoque inSClavo
’nia -a Parte Andrea fundatum, líbertatíbus ipíè auxit, Clífliam i_n
Dalmatia aliaque plura.
Elapſo tandem triennío, audíto Rex Tartarorum ex Hungaria Famili
receffu , opera Ctucíferorum Inſulee Rhodiane, ac Comitum Frange— Rªngº?“
panorum, quos opibus pollere ac bellícís delectari artibus intellexe
rat, reducitur. Hi enim cum in Dalmatia 8C" Croatia ad Savum us.
que late imperarent, excidium Pannonie miſerati, cum auxiliaríbus
copiis , ac validiflímo equitatu Regem in Hungaríam reﬅituere Circa
annum‘ milleſimum ducenteſimum quadragefimum tertium; quare ob
,tem bene geﬅam non‘ſolum ampliſiimís privilegiis, \èd oppidís 8:
pagis, ut díplomata regia plane teﬅantur, honorifice donati ſunt.
A clariſſimís proſecto iﬅí majoribus degenerare noluerunt, qui, uc‘Ro
mani ſane referunt Anuales, in Senatorio Ordine preﬅantiflimí fem
,per habití, 8C ut D. Hieronymus ad Demecriadem ſcribens, ac Aní
-cíi generis, ex quo originem trahunt ac cum Auﬅriaca Domo \àn— "" ª ‘
' guinem jungunt, nobilítatem extollens affirmat, nullum aut rarum '
in illo fuíſſe, qui non meruerit Conſulatum. Urbanis'tandem factio
-nibus popularíum ſuorum in Dalmatiam ſeceſi'ere, ac in Croatia: par
te, quam lapideam vocant, ſedem fibi Segnia aptarunt, &inter ll
lyricos Proceres Principatum ſemper obtinuere. Ex hac omnino fa—
milia tot viri celebres, 8C illuﬅres Bani, tot genuiní Marcís alumní,
-velut e trojano equo prodiere, -ut nulla alía, tametſi celeberríma,
-eam Equal-e vídearur. Nam 8C Praeter víros potentía, opíbus, atque
arte militar¡ inſignes, Tiberio quoque ſanctiſſimo Imperatore, Gre—
gorio Magno, ac Thoma Aquinate Angelico gloriatur. Hujus prª
flantiſfime gentís ſplendorem mira Dei providentía ad hanc usque
diem non minus in urbe Roma, quam in Illyrico , digna talibus ata‘
vis poﬅerítas Frangepanorum Procerum vil-tus, ſemper eundem ex
hibet, Sed de his 8C alibi data referendí copia, agemus pluribus. v
Porto Emeric-um Bebeck ſub Rege Bela Dalmatia: 8C Croaciª Varíi ho
fuiſi'e Banum, veteres teﬅantur regni litere; fimiliter extanc in Ar- ‘ªm RES'
chivío regni litera, quibus memoratur ad annum millefimum ducen- :Ïmm ª'
teſimum ſePLUageſimum ſecundum, fuifl'e quídam Stephanus Sclavo
.nie Banus, 8: Provincia: ſimul Styriae Capitaneus, cujus tamen co
gnomen ignoratur: verum hunc etíam Bebekum fuíſſe ſuſpicor, de
_quo paulo infra. Joannem 8C Radoslaum Comites fratres habuit,
I 3 cum
7o Memoria REgum, Cª’ Banorum Dalmatix, ‘
cum quibus ſuper triceſimarum Íquarundam perceptione 8C abolitíone,
nec non ſuper divifione tributorum provenientium in Ztenísniak 8:
Zamobor graves habuit controverfias, qua: omnes Auguflino Epí
ſcopo Zagrabienſi medíatore fuere conſopitaz.
Circa haec vero tempora usque ad nonagefimum nonum', fu
ra duodecimum centenum Croatia Banus Nicolaus de Frangepani
gus traditur, cui deinde ſucceffit Martinus, tribus ſupra decem diver
fis religioſarum familiarum viris, coenobiis cxtructís, ac inter reliqua
Diva‘. Virginis in Terſath fama clariſiimus. Jacet ibidem ſepulturae
mandatos cum conjuge Urſula , ac Fratre Bartholomco , nec dubium
quin idem innata pietate ampliſiimam Beata Virginís Baſiiicam Oﬅariae
Vocatam , e quadro ſecto lapide extruxerit, que ut olím animarum aſy
‘ lum,ita poﬅea Barbarorum vaﬅationibus profanata fortunarum ac vita:
Croatico populo extirit; cumque annis centum undecim miri operis
fornix absque ullo ﬅetiſiit tegumento , anno milleſimo, fixcenteſimo,
quadrageſimo quinto, menſe Decembri, plurimis pluviarum, nivium
ventorumque impulſibus fatiſcens collapſus eﬅ, ea tamen Dei benigni
tate, ut cum ſexaginta in ipſa Baſilica extructa fuerint milicum inhabi
_ tantium mapalia, omnes tam homines, Cluam jumenta, ſint conſervata.
W²1² Anno .vere nonagefimo none ſupra duodecies centenum, ſub
' Andrea temo dlcto Veneto, Croatue Bam fuere, Joannes &Henricus,
i notitamen cognÓminis; factioſos Bonfinius reſert, eo quod cum
a iis quibusdam regni proccribus a Bonifacio Pontífice maximo , Cai
rolum annorum undecim puerum, Carol¡ Sicilia: Regis filiu‘m, per Le
gatos in Regem expetiviſi'ent , 8C licet Andreas humanis poﬅea excel'—
fifi'et, longa tamen, ea ue gravifſima, inter Optimates funeﬅiffimarum
cladium exorta eﬅ di cordia; pars enim Carolum, -pars Wences—
laum, Ottocari Bohemiªn Regis filium, pars deníque Ottonem Ba
variae Ducem , Regem clamítantes ſequebatur. Canerum hi duo Ba
ni in Civitate Caproncenſi, monaﬅerium nobíle Fratribus Franciſca
nis extruxerant, ut ex verer’i eorum Diplomate conﬅat. Eodem anno
Sclavoniz—e Banus fuiſi'e traditur Euﬅachius; annis vero inſequenti—
bus , id eﬅ milleſimo trecenteſimo 8C trecenteſimo primo, quibus Ve
neti ob occupatam Ferrariam a Clemente Pontífice hoﬅes Eccleſia
pronunciari ſunt, 8C ſeveriflímo interdicto affecti, ac Tepulana conju
ratio adverſus patricios Venetis interceflit, Jadrentès temporum novi
tati ſreti, ejecto Michaêle Mauroceno Comite Sexto. Hungaris ad
haeſeruntí Claſfis ad id continuo comparatur , preficítur ei Bellerus
Juﬅinianus, claffemque cum equitibus mille, quibus Dalmaſium Hiſpa—
num Veneti praſecerant, ſpectataª. fortitudinis 8( experientiaª. Virum,
haud procul ab Jadra in continentem exponit. Ad mille paíſus pro
ª.
Croatia: ‘63’ Sclavoniw, Liber Tertius. 7k‘
Jadre moenibus Praeſectus Dalmatix Paulus Clifie Comes 8C Banus ?mªgºs
cum validifflmís copiis prope metacur, vallo 8C ſoſi'a utrinque Caﬅra Dªlmªu.;
muniuntur. Tota aeﬅas fine przclaro facinore transacta, jam Ingrue- Jªdrªm
bat autumnus, 8C nulla adhuc potiundae urbis ſpes erat. Banus a d obſidet.
aﬅum Converſus, Dalmaſium a Venetorum fide ſubducit, duo aureo
rum millia cum perpetuo ﬅipendio pollicetur, ſi ad prxﬅitutum diem
ad Jadrenlès transfugeric, varia preterea adjicít emolumenta. Guibus
adductus Dalmaſius ex compoſito cum univerſo equitatu, ſub pretex
tu oppugnandze Civitatis, urbem ingreditur, 8C ex pacto promiſi'a pra:
ﬅancur. Hic poﬅ menſes aliquoc, ad tegendam perfidiaª, notªm, - in
ter Venetos 8: cives de pace agit; quare utrinque ſuſpectus eſſe ces
perat, del'perata tandem pace naufragium palſus, in Italiam trajecit.
Civitas deinde a Joanne Superantio Duce mitis ingenii , Bano cum
copiis redeunte, in fidem recepta. 8C cum remiſi'z conditionis mira in
‘dulgentia Jadrenſium animos ſibi promeretur. Sed nec illud omit .I
l' 'I
tendum, habuerat Rex Andreas Janinum quendam Venetiis cum
duobus alíis fratribus accerſitum, ejus Urbis Civem, ſibi cum primis
charum , quorum fratrum nat'u minimus Marcus appellatus, Zagra— A_baliena~
bienſis poﬅea fuerat Canonicus. Andreas Janinum Meduediaa Arci vi “º ªb Eª'
cleſia Za
-ª ſe occupatee , ac bonis ſimul adminiﬅrandis Caﬅellani officio preeffe …b,mzz
voluit; qui deinde 8( Regis favore 8C facultatum opulentia inſolcſ- ºdª***
cens, debitam Epiſcopo Ecclefiaque ſubtraxit obedientiam, nullarn
iis, ut debebat, bonorum utilitatem ,A ſed Regí duntaxat adminiﬅrans.
Mortuo Janino Regis voluntate ſuccelfit alter fracrum, 8( illo extincto
tertius .Canonicus , qui Epiſcopi quoque JoanniS'nutu hoc muneris - ~
obtinuerat,, ea Epiſcopum m 1d ſpe inducente, ejus videlicet ope, veª ‘
lut Eccleſiae hujus beneficiarii, arcem ad eccleſiam vel poﬅliminio re
dituram. Verum ille impia auri fame ſeductus, mortuo Andrea 'Rege
Stephane Bebeco Sclavoniae Bano , randi numerato ¿ere , arcem
cum bonis venditam ſacrilege ab echeſia abalienavit. Bebecis line
maſcula deſcendentibus prole. arx cum bonis ad Cilia: Comites, iis
que deficientibus ad Corvínum Banum devenit; a quo Carloviciis
fortem
rum ubique
ultimo pro patria
Joanne, una operam navantibus,
filia Zrinío dono data Patri
Nicola¡ Sygechani fuit; nuptſiui
quo
tradita, Cªrterum liberis orbd,arcem cum filia genero* relinquente, eti

amnum Zrinianorum Comitum poteﬅati paret.
Verum ut paulo ſupra memínimus, diu anceps ﬅetit Hungaria,
privatis procerum de elilgendo Rege legitimo'ﬅudiis diſcordantíbus¡
donec tandem nono di cordiarum anno Auguﬅinus de familia Divi
Dominici, nacione Dalmata , ex urbe Tragurienſi ortus , eo tune tem.
peris ZagTabienſis Eccleſia Antiﬅes, graviſiima peroratione in Pe
~ llano
i
. — --dunªllI-º ’A _
72 Memoria? ‘Regum, E9" Banarum Dalmau):

flano campo ſub general¡ Regni conventu procerum animos in para‘
tes Caroli non inflexiſſet. Etenim clauſa jam decimi tertiiChriﬅiani ſe..
culi periodo , Clemens Papa V. Gentilem Cardinalem e familia Mino
rum lectum, virum ſanctitatis ac prudencia opinione eximium, ad
Hungaros legatione fungi juliit: qui S alatum in Dalmatiam veniens
Regnicolarum animos Carolo reconc' iare aggrefi'us eii. Poﬅquam
ibi res pro vºto ſuccedere cognovit , in Croatiam progreditur, ac
mox Zagrabiam adeundo , Auguﬅinum ut laborum Comitem 8C con
filiorum directorem, 8( Hungarici negotii cooperatorem futurum, Bu
dam Regni ſedem abduxit ſecum; ubi anno integro ſedandis Optima
tum animís abſumpto, indicto denique Statuum omnium ſolemni con
ventu veteri gentis inﬅituco, juffu legati ſacunda ſua eloquentia, fic
turba: ſubmovit turbas, procerum ac populi univerſi inflexit animos,
ut omnium voces in Carolum fauﬅa precantes coiverint anno Chri
- (“ai-olas ﬅiane ſalutis millefimo trecenteſimo decimo. His abſolutis Legatu's
Rex.
cum Auguﬅino Viennam urbem Gallicam ad generale Concilium a
Clemente Quinto indictum roficiſcitur, quo abſoluto Auguﬅinus ad
Eccleſiam ſuam Zagrabie em ſeſe recepit, & quoniam inter alía
Viennenfis Concilii Decretaeisdem
ſilentia Eccleſiisadempta‘, cautumreﬅituerentur;
fuerat p uc bona
dumſecularium vio
bonus Paﬅor
Circa ſacrorum 'decretorum executionem ſatagit, ut fert humana cua
piditatis ..inſatiabilis conditio‘, omnia ſibi per fas 8C nefas vendicantis ,
precipuaz nobilitatis 8C Dynaﬅarum, qui tempore longi interregni
quecunque liberent, licere ſibi perſuaſerant, animos in ſe concitavit.
Mlªdinus Prªecipuus non-ſolum Auguﬅini, ſed ipſius Dei apertus hoﬅis ex
Dalmatiae
Cmªúfl¡ titit Mladinus Georgii Cliflize Comitis,'&Scardone Domini filius, .Dal
Sciavou. matiffi , Croatia Sclavo'niaeque Bmus, is enim cum Paulo Bano Pa
Banus & truo ſuo Dalmatim, Joanni ¿k Henríco Croatia, Euﬅac'nio vero Scla
Tyranus.
voniaa Banis l'uccelſiſi'et, 8C ut majorum \temmatibus &que ad divitiis
per ea tempora turgidus (non ſolum enim parens ipſius, (Ted & avus ac
proavus ex Banís Bolnenfibus deſcenderant) regia potíus abſoluta,
quam Banali delegata authoritate, occaſione turbarum Hungarici Re'—
gni, Dalmacie 8: Croatia: dominio abucens,. praeﬅantillimas quasque
civitates, oppida 8¡ arces privato Jure uſurpans , 8C a majorum pietate
longe abhorrens ſacris 8C prºſanis rebus manus injiciens, Tyrannus
intolerabilis evaſerat, adeo ut Epiſcopos, Abbates, Abbatiffas , 'alios
que Prclatos *Eccleiiaﬅicos ſimplici nutu deponeret inﬅituerecque, bo
naque Eccleſiarum pro arbitrio occuparet, diﬅraheret, alienaret; Py
ratas magnis clallibus ex Adriatico mari Italicis littoribus depraedan
dis emitceret, 8L uno verbo per ſummum nefas Eccleſie puritatem
contemnendo, ex aliqua tinctura làcrarum literarum, quam fibi pro
fum
'Cv-Orinª: Eº- Scla-Úonix, Liber Tertíurſi 73
ſurrml' ſcientia arrogabat, omnibus gravís 8C _exoſus habebatur; ad
co periculoſo greſſu incedunt ii Príncipes, qu¡ cum Saule ſacerdotale
71111115 temerarie invadunt. ,lllum iraque Auguﬅinus, cum tanquam
ſui gregis diſiipatorem 8C Eccleſia: turbatorem, faepius humaniſiimis
alloquiis ad ſaniora coniilia capeffenda hortªtus furfl'et, .adeo parum
profecic, ut eundem in deteriora ſemper prolabentem infenſiſſimum
hoﬅem experiretur, eoque res deduceretur, ut ne regia quidem au
thoritate porentiſiimí Tyranni petulantia poſſet cohiberi. Etenim
anno ante obitum Auguﬅíni milleſimo trecentefimo vigefimo ſecundo,
cum Tragurienſes 8C Sicenſes cognoſcerent ſè ab impío Mladino in
tolerabili tyranníde opprimi, excuſſo illius jugo, arma contra cum Ve
netorum procectione ſreti corripuerunt. llle vero ingenti exercítu -
comparato, integro menſè ‘Sicenſes incredibilibus affecit incommodis,
univerſo illorum agro devaﬅato ac in ſolitudinem redacto, unde ipſi
met cives nobile monaﬅerium ſancti Andrea, manibus Seraphici Pa
tris fundatum extra moenia civitatis, ne foret hofli munirio, ſolO equa
re coacti ſunt, ſicuti aliud tale Deipara: dicatum etiam ipſi Tragurien—
ſes affecere ruinis hucusque factum atteﬅancibus. -
Nec tot malis exſatiatus Tyrannus , evocatos ex urbe Sicenfi ſub
fide publica Saracenum Michaelem 8C filios Elite Radonauerii , totius
urbis primarii Cívis,crudeliter in eodem agro ſubjecit gladio,ſicuti pri
dem cum quarto eorum fratre caprivo egerat. Inde ad campum
Tragurii 'properans , conſimiiis feritatis effectus in eosdem patravit.
Fuit attamen Auguﬅino alicui ſolatio , quod codem anno Proceres
Dalmatie ac Croatiae cum ipſo Paulo tratre Mladini impatienres ejus
immanitatís, armis mutuo ſumptis, tyranni ſaevitiem ita deprefferint,
ut captum deduccrent ad Regem Carolum , qui turn temporis prope
civitatcm Tinninienſem cum exereitu accefferat, vindicaturus indi
gnam necem perpetratam parricidío 8C ſacrilegio nepotis ex ſratre
Paulo ſuíèepti, ejusdem Miadini in caput Pauli Drask‘ovich Scardo—
nenfis Epíſcopi; jam tum nimirum familia hee alto in Eccieſiaa gra
du, maximarum dignitatum fucura heres, jecerat fundamenturn. Un
› de Magiﬅratu ſpoliatus, captivitatem ſubire fuit coactus in ípià Zagra
bienfi Civitate, in qua ſumma impietate ſanctiflïmum vcxaverat Epi
ſcopum. Icaque Mladinus Tyrannus dignitate, fortunísque omnibus
º. Ma~
ſpoliatus, inflar Jaſonis alrerius Tyranni Machabeorum hiﬅoria infa—-chªb' 5
mis, poﬅquam principatum non obcinuit., ut notar \àcer hiﬅoricus, fi—
nem inſidiarum confufionem accepit; fugiens enim e captivítate , de
civitate in civitatem, ut reſuga Iegum 8C execrabilis factus eſ:: inter-’
cedenre tamen ſanctiíiïmo Przſule pro ſuis civibus. in Tragurienſium
tandem, hoﬅium ſuorum menus incidir, qlªibus talcm animorun}manè
nº!
74 Memoria* Regum, 89’ Banorum Dalmatías,
ſuetud‘inem'íanctus Civis Auguﬅinus poﬅ decimum quartum annum
in Zagrabíenſi Praelatura exactum, 8C \Excum in Lucerina jam vita
functus impetravit e coelo, ut hoﬅem acerrimum Diis homíníbus
que inviſum , ejusdem absque dubio ſancti Prazſulís intercelſione reli
piſcentem 8C ad bonam ſrugem redeuntem , quamdiu ſupervixit, com
modis 8C obſequiis coluerint, eidemque mot-tuo nobile ſepulchrum
pietatis Tragurinaa perenne monumentum, in ſua Cathedrali cum ſe
quenti poſuerint inſcriptíone, ad hanc usque diem marmoreo regu
mento, ante marmoream ibidem 'Cathedram, ſive Evangelio¡ verbi
ad cives habendi pretioſum ſuggeﬅum exiiante, ﬅyío illorum tempo
rum non ignobili:
Heu gemma ſplendida jacet /ub hac pet ?7
C‘ujus valor per'íit num: in faſſa ter
‘ Madina: Magm‘ficus, gm' Gli/75a? fu l> ¡t
Comes , fizis ſola [liar, cur tam cita ru 5
Geºrgii Camitir memoriªs bo } M
Natus, atque dominar Almiſz' Scardo
Probítatis titulus, morum 89"’ 110110 l .
Ut flas vermzm, defluit Vir tanti valo Ï m
Croatorum Clypeus flzrtis ED" ipfi’ er ‘É at
Inter omnes fbrtior valen; five que
Ejus *mortem impz'am cerno pro peccat l> ¡y 1
Salavoniw gentium everziſſe grat 3
Flete Sala-vi nobilcm nepotem Bano l>
Largam *ve/!Tam copiam pacis ED" bano 3
Sie precex altiffimo date Cream fl..
Quad Íſ/è mi/èricors parcat peccato 3
Hactenus Epitaphium Mladini pro barbarorum temporum Scy
lo quanta maxima diligentía fieri potuit, ex marmore jam tranſeun.
tium pedibus attrito , ex Joanne Tomco 1_n vita Beau Auguﬅmr ex;
cerplímus. Sane verſus illi: ejus mortem Impiam Sec. monere Viden
tur, Mladinum hanc barbara: crudelitatls ſeverrtatem Sclavrçaz gen
tis Procerum egiffe impulſu, ut proinde pro eorum peccatIs gratis
imPiam mortem, id eﬅ ingloriam ac fine pietate, officro ucpotemfor
‘.. ª …- …l
C'roatict ED" Sclizwniaª, Liber ?brillan i ' 75
tunisque privatus, ac captivitate mulctatus, ſubiiffe dicatur, illique,
quorum inflínctu egerat, mortem ac facmora ejus deflere admonean
tur. Mortuus traditur octavo die, fèd incerti Menſis, Calendís ve
ro Maji anno 1340 traditus ſepulturaª. Poﬅ‘ Mladinum Sigismundus
Ferrarius, Demetrium Banum ex familia Chakiana, ſancti Mauritii
Ordinis Predicatorum pan-em, fuiffe ſcribit. Verum neque annum. ne
que l'ub quo Rege, aut cujus Regni Banus fuiſſet, quidpiam appo
nit; folum id fe ex archivio Banfiano deſumpſiffe alfirmat; quod
proinde cujus fit fidei, liberam‘cuivis relinquo ſententlam. Ego ſa
ne adduci ad fidem habendam haud poſſum , cum nunquam Chakiani,
utpote Tranſylvaní, híſèe in regnís poffederint bona, legefflljorro ve
terí cautum eli’et, neminem bonis ibidem carentem , hac o ci¡ digni
tate perfung¡ poffe, ob quam etiam cauſam Franciſcum Balaſiam in
Críſieníí conventu a \imili dignitate repudiatum narrabimus.
Inaugurabatur in Regem anno milleſimo trecentefimo quadra-Ludovi
geſimo ſecundo poﬅ obitum Caroli Ludovicus, iis favoribus, ac tam cªgªº"
'propicio populorum, ac ordinum omnium conſenſu, quo nemo alius
precedentium regum; ex hujus ením gener-oía índole, ac fiudíoſiffi
ma patris 8C avi educatione, fauﬅiflíma quaaque, ut eventus poﬅea fir
mavit, vulgus ariolabarur; níhil \iquidem antiquius a ſuſcepto jam
regímine habere, vídebatur, quam comem 8C affabilem omníbus ſe
fe praebere, populum ſuum crebris concionibus ad bene ſperandum
animate , 8C militar¡ exercitatione armorum bene peritum redde
re. Hic íàne Rex adeo regna hzec noﬅra cure ſibi ſuſceperat, uc nul
lus priorum Hungarorum, cam ſollícítam ac vigilantem, 8C in coer
cendis factiofis ac rebellibus 8C in repellendís extraneis inímícis, in
duﬅriam adhibuerít. Ubi enim primum elapſo ab inauguratione bien
nio, id eﬅ armo millefimo trecentefimo quadragefimo quatro, in Croa—
tia Dalmatíaque, a plerisque regulis cum ingenti nobilium manu,
quorum Príncipes Venetorum factionibus ſollicitatos rumor erat Gre
gorium Cyriaki 8( Joannem Nilipcíum fuiffe (eorundem Regnorum
Banos Mladiní motos exemplo facile ſuſpicar¡ poffumus) novos ex
ciri motus íntellexit: e veﬅigio Stephanum Bosne Regem, qui qui
dem ea tempeﬅate in Illyricum 8L Macedoniam usque regnum pro
pagarar 8C Stephanum ejusdem regni Banum ſocerum ſuum, cujus
filiam Elil‘abetham liberal¡ forma foeminam connubio fibi junxerat ,
ad id bellum evocavit. .'llii fiquídem quum oppida multa &caﬅella
in Croatia, magnamque Sclavoniae partem occupaiſent, quanto res \
eunctatíus agebatur, tanto major pericuiorum ficbat acceflio. Ita
que adductís auxiliaribus Bosnenſium copiis, numero 8C robore pra-:
flantibus , ad Savum amnem cum ¡Édem Ludovicus caſtracjunxit.
ª rºa—
76- Memoria: Regum, Lº’ aiiuarum Dalmatzlr,
Croatíam ingrelfi ad oppidum Bihícíum pekvcnere, ubi cum aliquam
diu metatis caﬅris ﬅativa habuífſenc, ita rebellium animos igne &fer
ro conﬅernarunt, ut omnes ad veniam implorandam venire cogeren
tur. Atque imprimis duo chuü dcfcctíonis auctoress quos haud pau
cus nobilium numerus ſequebatur, impetrara venia 8C accepta pace
omnes in Ludovici manus jurarunt, le legitima tributa quotannis
penſuros, imperata facturos, 8C fidem fuo Regi perpetuo ſervaturos.
Haec ubi geﬅa ſunt , pacatís chnis hi a Rege dímiſií, ac foluta caﬅra.
Non multo poﬅ Ludovíco nuncíatur, Gregoríum in Croatia nova rur
ſum molirí, defecíſiè a data fide,8c præfatum contempſiffejusjurandum.
Indoluit Reguli perfidiam Ludovicusaat quantum pro tempore fieri ‘p0
tuit, exercitum inﬅauravít, &Andream Magiﬅrum Equítum Tranſylva
niæ \Vaivodam cum duabus legionibus in croatiam properate juffit.
Quo ubí pervcntum, cruento utrinque commillb prelío, gregorius tan
dem victus , oppida, quæ defecerant. recepta St provincia pacata , Gre
gorioque obſequíum perpetuum promíttente, factioníbus ímpoſitus fi
nís. Conſopitís ínteﬅínis híſce feditionibusa ad recuperandum a Venetis
Dalmatiae regnum , quod ſat longo tempore occupatum tenebantp ani
mum viresque omnes intendit Ludovicus. jadrenfes fiquidem præcipue
per feciales ad illum miſſos. ultro polliciti effent, fi in Dalmatiam cum
cxercitu veniret , ſe non modo antiquum obfequium prceﬅíturos, ve
rum etiam urbem , portum 8C agrum. fortunas denique omnes ultro
dedituros. Studiofifiimam Jadrenſium fidem Ludovicus haud quaquam
afpernandam ratus, univerfas vires in eorum tutela fiatuit experirig
ingentem proinde comparat exercitum , quando cum validillimo libi
hoﬅe rem fore intelligebatz fed nec Venetí minorí apparatu terra mari
que inﬅructi advenere, atque ftatim pro moenibusjadræ in continenti
militari opera munitionem extruunt, pro qua fæpius acerrime a Ludo
vico, quamvis irrito conatu, dimícatum;unde tandem Ludovicus re in
fecta in Pannoniam, ad commodius rem tempus dilaturus eﬅ rev-erſusÑ
Verum ne otii quidquam Ludovico a fortuna conceffum videre
tur, in Apulía illi exortum fuerat belluma quo demum feliciter confe
&0, ac Siciliæ regno in manus Pontificías reſignato ,c compofitisque
Italic rebusa in ingratum redactus otíum de occupatis lilyrii provin
ciis, 8C in primis de ufurpata a Venetís ora _marltlma , follicite cogita
re coepit. Gravace ferebat in ltalicæ gentis populos_ inftaurarebel
lum, ne imperandi potius amore, quam recuperandi fpe id indicere
videreturz literas proinde rimum. ac tum deinde feciales ex more
gentium ad cosdem, qui almatiæ urbiun), quas illi dudumcoccupa
tas tenebant , repetundarum gratia proficifcerentur , expedit. Nec
tolerare facile poterat, nobilillimum maris Adriatici tractum , \OLEO
.Ñ p
Croatiª’ 89’ SClª‘vGfiÍcf, Liber Tertz'm. 77
puli Romani Coloniis inſignem, ab Attila_ primo_in ditionem ali'er
turn, qui ante Venetorum urbem, latiflïme m orbe Imperar.at,_ abrihs
effe occupaturn, qui Hunnici belli fuere reliquia. Res dlu htCflS 8C
legatis agitata, ſazpe per oratores repetita Dalmatia, literarum tan
dem 8C oratorum opera ludificata omnis. Nec minus quidem illud
graviter pariebatur, quod primo verba ſibi dari, deinde propria im.
pudenter abnegari ſentiebat, armis dirimendam litem effe ratus, ne
quíd inconſultis-proceribus ageret. Senatum indixit. Ubí ad Parres ’
de occupata Dalmatia, ac de Sociis in poteﬅatem affertis retuiir,
haud pauca coníècutus de ſuſcipiendo in Venetos bello , magno
omnium aſſenſu fit Senatusconſultum , deinde delectus habetur longe
quam ancea major. Anuales Veneti centum , Hungarici quadraginta
hominum millia in caﬅris Ludovici referunt numerata. Totus ita
que Adriatici Maris tractus Regis inundavit milite , ac cum caeteris ,
ui officere otuiffent, clam inita ſocietate , uno tempore Jadram,
ibinicum,_ palatumj, Traguriumque obſedit; deſcendens deinde in
Terviſinum agrum, plerique Príncipes ac Nobiles Regi adheſerunr. -
Atque ita demum ob ingentem belli molem e Dalmatia copias revoca* ’
re Veneci cogebantur, ne dum foris rem impenſius curarent, domi
graviſiime laborarent: unde deﬅicuta Provincia , Obſèffae a Ludovico
urbes, ac aliaa certatim in ejusdem ceffere poteﬅarem. Hac adducti
necefiitare, denuo ad Ludovicum Legatos mittunt, ut quibuscumque
tandem conditionibus 8C pactis , ªb eodem pacem obtineant 5 atque
hace demum mutuo flatuere conſenſu: ut Venetus Dalmatia tota ex
cedar,, neque Regni illius titulos uſurpet impoﬅerum; nullam praete- nºiª-Dªtª_
rea (è in eos quaeﬅionem habiturum animadverſurumve promitcªt,co ::cu
qui in Terviſino bello faviíſent Regi, quin 8C perpetua immunitate Pªtªtª
donentur; e contrario Ludovicus quidquid in Iﬅria, Tervíſino, &Cene
teſi agro Venetis ademifl'et, his ultro reﬅitueret. Polliceretur inſu—
Per Rex, ſe nemínemDalmatici nominis pyraticam exercere pafl'urum,
¡mo daturum operam, ut omnia ín Dalmatia Venetis haud aliter tura
forent, quam antea fuiíſent. Atque ita invitis licet Venetis foedus
percuffum ac Dalmatia recuperata. - ~
Ceterum, cum Ludovicus quadraginta regnaverit annis, 8! men
ſibus fere duobus , plures durante ej us imperio f'uere Bani; 8C Thuroc
zms quidem cum Bonfinio meminerunt Petri cujusdam, Viri impigri gºgsª‘sg‘f_
atque ﬅrenui, quem primo ad gubernandum ar ue a Lithuanis prote- nus Dalm
_ gendurn Raſciae Regnum, cum Emerico Bebec , cujus .etiam ſupra &ºlªªª-²'
memxnrmus, emerito jam prorſus ac omnino veterano milite Bano
transmlſerat. Hic idem Pecrus, ſumma nominis ſui, ac militaris virtu..
tls cºmmendªtlºne, Civitatem Bonnonienſem adverſus Mediolanen
K3 fizs
z
78 Memorize'Regmn, &7’ Bdífflí'llm Dalmatix,

ſes Optimates, Barnabonem , 8C Galeacium precibus Pontificis Urba
ni Guintia Ludovico expetitus defendit, ac in manus \Egidii Car—
dinalis Legati Apoﬅolíci reſignavit; demum moto Venctorum inﬅi
gationibus inter Carolum Imperatorem 8C Regem Ludovicum bello, '
Ladislaus Apuliae Dux 8C Petrus Banus, cum cxpeditiflimo equitatu,
in Mpraviam mittuntur, qui provinciam ingreffi vicos &t caﬅella que
dam Improbç munita populantur 8C incendunt, pecora abiºunt, mul
tosque abducunt captivos, onuﬅi denique praeda, ac lauHis praemio —
Mªtthffllª meritiſſimi domum revertuntur. Cujusnam vero Regni Petrus fuerit
Marotta
¡clªvo Banus, reperire cerro non licuit, quod idem de Matthaïo Marotra, qui
niªeBanus. ad annum millefimum crecenteſimum quinquagefimum in literis Vetu
flioribus fuiſi'e legitur, dicendum. Hunc tamen Selavonie prefuiffe,
ſuſpícari poſi'umus ex co, quod cum Nicolao Zagrabienſi Antiſtite 8:
Ludovici Vice-Cancellario illi interfuerit erlío, quo Stratimirum
Bulgaria Principem, Imperatorem ſeſe ejusdem Regní nominancem,
captivum in Epiſcopi Caﬅellum Gomnekdictum, fitum ad tertíum a
Chasma lapidem, ducendum ac cuﬅodiendum eisdem Ludovicus com
miſerit; qui tamen cum fidem te perpetuam ac Obſequium Ludovíco
praeﬅiturum pollicitus fuifl'et, magnifice donatus, reddito Regno di
miſſus efl. Similiter Petrum Croatia 8C DalmatiX Banum díxcrím,
cui deinde Dominicus de Machovu, ad annum milleſimum trecentefi
mum quinquageſimum primum, illi demum Joannes Horvaty. omnium
infauﬅiſiimus Banorum ſuccefferít. Anno íníèquenti millefimo , tre
centeſimo, quinquageſimo primo, in Valachia Oppídum Severinum, a
Severo olim Imperatore &dificatum, ac vecuﬅate collapſum, inflama
Vit Ludovícus, totique Oppido adjacemi tractui, Nicolaum Banum
dictum Severieníèm , ſumma cum poteﬅate prefecit, quemadmodum
Yªiïªªªª- 8C in Regno Raſèiae Dominicum Oﬅffy Bauum Machovienſem , cum
Zemerc Vice-Bano, qui partes cas ¡n Jura Hungarici Regni conce
dere juberent. Unde in his Tranſalpinís partibus Tractum quendam
Machovienſem appellatum reperiri putem , cum ſaepius tam in Privi
legialibus literarum lnﬅrumentis , quam in aliis Hiﬅoricis hujus nomi
nis Banus fuiffe Icgatur, ut jam de Domínico díximus, 8( in hunc an
num milleſimum trecenteſimum quinquageſimum primum Stephanus
de Macho in quodam Privilegio repentur, poﬅ hunc vero Nicolaus
de Gara, ejus, quam Sclavoniam dícimus , partís indigena ( Pofègam
enim verſus, Arx 8C mons Garavicía dictus habecur) 8C quoniam du
bium quibusdam vídetur, lllyricaene an Hungarich Garay fic natio
nis, brevi lﬅvanffy teﬅimonio hunc evcliimus ſcrupulum . qui foiío
.144. haec haber. Adhaeſcraut ei Joanncs Banffius ,.Petrus Marc…?
Poiègie Comes, nacione qmdem Hungarus, fed qm duda Mugen…
_ › . ª_
Croatix EU" Sclarpnícf, Lil/*cr Tertiur. - 79
Garay filia, ſeleem 8C domicilium in Illyrico haberet, &0. Haec lﬅu-ſi
anffy. Vir mira-z virtutis, ac flngularís in arte militar¡ diſcíplinaa,
apud Bonfinium ¿5C Thurocium invenitur , qui non ſolum hoc Bana- Nicolau!
tus honore, ſed poﬅea quoque meritis id ſuis expoibentibus Palatlna- gªngª“ ‘ª‘
tus dignitate a Ludovico honorifice donatus fuerat. Porro alíi etiam Palaeinus'
inde oriundi, tametſi alterius ſuiffent Regni Bani, inde \amen cogno- cgïxx
mina uſurpavere, unde originem duCerent; ecenim in annum milleſi- ¡¡¡ª ºrinª.
mum trecenteſimum octogefimum primum legitur totius Sclavoníae Ba-dªª
nus Joannes de Macho, 8C Stephanus de Lindua dictus Banffy, quo
rum polierior, ut 8C hoc breviter attingam, Haholt cognominabatur,
qui Patrem J.zcobum Sclavoniee ſimiliter Banum habuic, tocum enim
Veruciffl Comitarum in Sclavonia poſlidebat; unde Stephanus filius :STE: f
Hungarica Appellatione Banffy, quaſi Bani filius dictus fuerat, quam Hºrnª'
quidem nominis originem ex vetuﬅiſlimaª: hujus Famiiiae privilegio , ll- cºgnº
luﬅrillimi atque integerrimí Patroni Palatini Drascovicii opera, anne-'ªªª'
tavimus. Sed armo ſexagelimo nono ſupra tredecies‘Centum morí
tur Vroſlius Nemania Raſcieſive Servia Rex, cujus filiam in uxorem
duxerat Tuartcus, id eﬅ, Valerius ,Jablanovich Regni Bosnaª. Banus ,
qui hujusce Conjugii titulo, poﬅ Wkailinni fatum, Regium nomen
ad ſeptem alíos reges ſuccedentes ſibi progrefiu temporis transmiſit.
Atque hi quidem in arduis quíbusve bellorum negotiorumque diffi.
eultatibus fidelem ſemper Ludovico navavere operam, horum labo
re, induﬅria, ac dexreritate \ibi ſuisque laudís ªc gloriaa famam inter
chriﬅianos Príncipes ſummam comparaverat: 8C quod ad rem no
ﬅram pertinet, his egregie ubique depugnantibus, Dalmatiam ſuze
fecir elſe poteltatis, Bosnre, Raſciaz, Bulgariae regna; Valachiae Li,
thuaniaeque Provincias, horum gubernio ac fidelitate, in ſuo obſequio
ac fide retinuit. Denique cum has omnes ſuperaſſet, Venetorum
precipue faﬅum, recuperata Dalmatia, attenuatum fuiíſe Ludovici ar—
te, 8C in hoc regnum affectu nemo dubitat, qui, ur occuparam e Ve
netorum faucibus Dalmatiam aſſereret, 8( ſuas 8C ſociorum vires ex
perírí voluit , ne a magnis coeptis magnanimus Princeps , cui parem
olim nunquam ſorritum eﬅ lllyrium, turpiter definere videretur. Nec
immerito hee egit Ludovicus ;horum enim Regnorum pernicie ac \an-Amºr ¡ª
guine contempto, facile ſe Vincendum fèntiebat, neque dubitabat, ſe- ¡¡¡Kªzªª
lici eorum progreíſu victori ſibi Europam patere, ¿Sc quia terminos Regis.
gloria: fue, non locorum ſpatíís aut Imperii dilatatione, quam adº
pcus_fuerat, ſed nominis ſui immortalitare quam affectabat, metieba
tur, ln animarum quoque lucrum, ut Chriﬅianum deccbacRegem, cu
ram ac cogitationem ſollicítam impendit: ur proinde in Bosna, Pere
grini Epiſcopi Bosnenſis viri ſanctiffimi opera'uſus, Patarinos perni—
Clº
A*** -\ l—.›.-L—I* -,- ¡1., ...--u-u--W
80 Memoria? Regum, En" Banorum Dalmatía?,

cioſiſſimis implícitos erroribus ad fidem adduxerit. In Sclavonia
uoque noﬅra, cum multos depravatis opinionibus imbutos íntellexill,
et, quibus Sacerdºtes ex Diví quondam Hieronymi inﬅícutíone Sa
cra miniﬅrabanr, ad‘ veram ſapientiam reduxerít. His igitur abſolu
Joanne ª tis Nícolao , de Gara in apícem honoris Palatínatus ſublimato , Joan
d . . . . . . .
VªÍh 8:1_ m de Horvath Banarus Dalmau-ªe, Croatia-2, 8C Sclavonxe dlgmtate
mªt-Crºª- infignito, Stephano de Laczk Tranſylvanire Vaivodatu collato, Paulo
trae &Sºla
vonie Ba demum Italo prelatura Zagrabienſi renlunerato , aliisque Regni offi
nusinfelíx ciis eo temporis vacantibus diﬅribucis , annos fèx ſupra quinquaginta
explens, anno fàlutis !382. matura quidem State, \èd multis magis
exantlatis laboribus, magnificisque cumulatis triumphis, in coelos per
petuum triumphaturus abíít.
Sublato ad ſuperos Ludovico, proponítur in ſcenam , Carolus co.
gnomenco Parvus, alias SecunduS: mundi fabula, fortunas ludus ac
ludibrium, ambitionis pila, clariffimumque humana: inconﬅamiae ſpe
culum; cui quantum antea ínﬅabílís Dca ſe benignam atque placi
dam in adipiſcendis honoríbus ac regnis exhibuerar, tantum in crude
liflima ac funeﬅa ipſius nece rebellem ac ſeveram praeﬅitir; pulcherrí
mo nobis ſcilicet documento, ut cum ad ſumma queeque magno
omnium hominum applauſu extollimur, magis nobis verendum effe,
uam gratulandum advertamus. A morte Lud’ovici, quem ournis
Pexus, ordines ue omnes, índícto triennali in univerſo Re'gno luctu
Cªrºluªªldeplorabant , lia ípfius Maria, ob-inſig-nia Pacris meríta, omnium
MariaRe
gªs.
"conſenſu atque ſuffragio Regnicolarum Rex deſignacur, 8C ſacro dia
demate coronata. Regimen ſuſcípít; verum cito plerosque Optima
tum tedium 8C ſàtietas foeminei coepit imperii , ac prazſertim Paulum
Epiſcopum Zagrabieníèm, Joannem Banum , Stephanum Tranſylva—
nie Vaivodam, 8¡ Andream fratrem ejus , ac Stephanum Simontor
niam, unde haud lane felicibus auſpiciis Neapoli Carolum Parvum
accerſefldum, Zagrabienſemque Praeſulem_ad cum ablegandum decor
nunt; quam ille quidem legationem ſub lpeCIe fingularls devotionxs,
votíque exſolvendi cauſa Romam \e proficrſc¡ fimulando, _prompre
ſuſicepit fimul 8: ex arbitrio Procerum peregit. Carolus emm domi
nandi líbidine ſuccenſus, nec contentus ſui regni quiere 8C tranquilli—
tate, oblatum regimen civilibus laborans diffidiis, amplexus eﬅ. Cop
ſcenſis igitur cum Paulo Antiltíte Oratore navibus, moeﬅa licet Con
juge adverſa ominante fata, velis inflatis aqUIS ſe concredidir, 0p..
tatis ventis ſpirantíbus, ubique fortuna obíècundante, alta marIa ſul—
cat, donec ad Segnienſe applicuic Líttus. _Huic Segnra, urbs marm
ma, Arx rupe celſa prominet, Dalmacíaa qmbusdam, alns vero Croa—
tie Metropolis. Qui vero in Dalmatia flatuunt , Croatia Metlropo
/ 1m
Croatia: 6-7' Sala-Donar, Liber Terªtim. ' Si
lim Bihícium efi'e volunt. [nde aſperítate montium minime'tardatus,
ad Zagrabienſem Civitatem Sclavoniae prímaríam venit , ubi‘ eum
ejusdem urbis Epíſcopus ac Orator in multarum affluentia rerum gra
ta hoſpitalítate fovit, donec nov¡ Regis adventus fama latius divulga
retur; ‘tandem egreíſus inde, comitantibus 8( applaudentibus Regni
Proceríbus, ſoemineumque chptrum deteﬅantibus Budam pervenit,
ibidemque coronatur. Sed penes Carolum diuturna non ﬅetit pote
ﬅas, quod nimirum ambitu, prava calliditate, 8( fimulatione potius,
quam vero patrocinio eandem adverſus Mariam affectarat. Etením
Palatíni Gara: aﬅu, manu vero Blaſii Forgach, cui Arx Ghymes, ob
patrandum facinus promiſi'a , dataque poﬅea ſuerat , conſentientibus
in ſcelus Regínís. infelix Carolus capite üucius, Vitam, famam, re
gnumque reliquit Hungarís. Palatinus reí ſucceiſu admodum eonfiri
matus , cum militibus ad ¡d preparacis Regíam occupat, Arci, fori
busque preſidium imponit: tum vero ¡lluceſèente die altero, permix—
ta milítí extera pagana multitudo , ad rapínas converſa, nec ctati,
nec \èxui parcit: ex amicis Carol¡ quícunque occurrunt , paffim ob
truncantur, czedibus per vicos 8C compita graffatur; 8C muito crude
líus omnino ſmvíiſi'et, niſi Joannes Banus, unus ex omníbus Carol¡
partibus adherentíbus, ín tanto furore interceflíſi'et; hic enim cum
valida manu Portam, quam vocant Sabbath¡ , non line crudeliflímo
certamine occupavít tumultumque conſopivit. '- '\
Quaenam vero poﬅ Carol¡ cedem, quam anno ſalutis 1285. fa¡
ctam ferunt, acciderint, quam gravia, quam magnorum virorum ne
ce, 8C filpplíciis funeﬅa, diſertis Bonfiníí verbís potius , quam ropriis
proponere líbet. ,, Poﬅ Carol¡ cedem, inquit, Regina cum~ icolao
,, Palatino , Blaſioque parricida fine praatoriana- cohorte Sirmium, Sac'
,, vi accolas Mylíosque luﬅrant, nihil interſecto Carole ultra Verente's.
,, omnia ſibi tuta putant, nulliusque inſidias ſuſpicantur. Cum Divi
,, Jacob¡ feﬅo Diacum verſus iter facerent, ecce in medio campo
,~, Joannes Croatia: Preefºctus, -qui'Car'oli Regis partes*Potíſiímum
,5 Olim ſectabatur, audito Reginarum 8T Parricidarum adventu, coact'a
,, tumultuaría multitudine, cum multís Equitibus eas adorítur, ut ini.
,, quam Carol¡ mortem, veluti fas efſe putabat, data occaſione ulci
,-, ſceretur. Cum Aulíci Palatinique homines ſe hoﬅíbus impares
,, eſi'e noſcerent, in primo congreffu dedere terga, ne vano conatu
,, omnes juxta caderent. Blaſius Forgach ingenita fretus audacia¡
,, primosque impetus excipiens equo deturbatur, captus in Regina
,, rum conſpectu, qua: curru vehebantur, confeﬅim obtruncatur. Pa
,, latinus deſperata ſalute fort¡ animo mori flatuit. Guate telis un
,, dique petítus tot adverſo corpore \agictas ferebat, ut tine ?amm
ª n "ª"
82 Memories Regum , La’ Banorum Dalmatict,
,, fragore brachia círcummovere non poſi'et: ſubiere tandem plerí
,, que currum, ſubreptumque pedibus Palatinum hUrni ſubvertunt, 8C
,, ante Regínarum conſpcctum obtruncant. ., _Pergit dcinde Bonfi
níus preces 8( lamenta Reginarum àd Joannem facta, Eliſabethe Ma
tris occlufis faucibus in proxímum flumen Boffutam íèu Bacuntium
' dictum ſubmerſíonem, Marie vero in ,Croatiam abductionem , ac in
arcem Crupam ſub cuﬅodía incluſioneñl enarrare; quam tamen au
dito Sigismundi e Bohemia in Hungariam adventu , ſupplícantc ſibi
prius Maria, 8C ad \àcroſancta Divorum Lypſana juramento fide ſan—
cita, ſe univerſarum injuriarum Oblituram, patrisque loco ſemper
Joannem habituram; tandem reﬅítutis uníverſis rebus ejus, inſigni
apparatu comitatuque Budam remittít- Coronato in Regem Sígis
ſiSigïsmun- mundo,
Regno 8C8:componendis
in Budenſèm Optimatum
reverſo Regiam,
lítíbusper multos eﬅ.
agitatum dies María
de pacando
vero,
‘ª’ Rºª" cui nihíl materna vindicta videbatur antiquius, dies ac noctes ad id
' Sigismundum írritat, inauditas injurias,- 8( illata probra oculis objicit,
mortemque Joannis, . in fe ac matrem Tyrauni, inﬅantifflme poﬅulat.
Vincicur candem Regina precibus Sigismundus, ac Legíones duas
cum equitibus expeditiſiimis comparar, in Bulgariam adverſus Turcam
ſe bcllum moturum ſimulans. lnterea Amicorum litteris admonetur,
Joannem Croatia: Prefectura Poſegam, quod regale foret oppidum,
clam tutandí ſui gratia occupaffe, loco quidem 8( arte municiflimum.
Ibi igitur- admocis machinis die noctuque acerime oppugnatus , ne ad
extrema redigcretur, clam Arci ſe ſubtrahit, ac ea parte, ubiAmicos
forte ſuos fe praeﬅolari ſenſerat, coeca noc'te ſeſe ſubripít. Mox traje
&o Savo, Dobor Regni Bosne Oppídum, ubi Zagrabienſizm Antiﬅi—
tem,.-cum plerisque aliis effe noverat, ſubívit. DHorum arte plerique
Daimatarum, Bºsnen'fium , Sclavorum 8C Croatacum, a Sigismundi fi
de defecerant. @no intellecto Sigismundus Savum trajicere ac Dobor
Oppidum circumvenire eﬅ coactus. Celerem 8( audacem Regis obſi—
dionem hi admodum formidarunt, imo usque adeo ſunt abﬅerriti, ut
Joannes ne in angufliis iterúmtſe occlüderet, ante acerrimam (è cum.
nonnullis obſidionem índe proriperet , ratus eadem ſe fuga-:0 fprtuna
potiturum; verum multo aliter, atque ſperaverat_, _res accidlt. In
Regis \iquidem inſidias c'oncidit', captivusque in Slglçmundi conſge
ctum adducitur, quem diligenti cuﬅodia is affervari jubet. Intel-im
Dobor expugnat, 8( Epiſcopum capit, Bosnam poﬅ_ hªze, Croqtiam
dei'nde, Dalmatiamque omnem in dicionem ſuam reqlplt. Pacatls re
gionibus in quinque Eccleſiarum urbcm Rex curp umveiſo exerçitu (è
Morª, recipit. captivosque omnes adduxit. ibi pro Cilra Mana IIbIdme. de
¡¡LT-f" Joanne ſupplícium ſumptum eﬅ; rcvmctis- emm ªd palummambus
> per
I
-Croatict' Esª Sdaüamzr, Liber Tem'm. 33

per Urbes, Vicos, &Compita curru circumvectus, candentibusque fru.
ﬅillatim forcipibus paflim diſcerptus , poﬅremo ad genitorios usque
gradus tractus quadripartitoque diffectus -eﬅ, cujus fruﬅa corporis
fingulis portis , ad deterrendam aliorum audaciam, impoſita. Caeteri
capite mulctati. Zagrabienſis Epiſcopus hujusce noviratis auctor ad
\àcroſanctam dignitatem cum Capitalis effe non poffet, Epiſcopatu
publicatis bonis abd'icatus eﬅ. Arque hicfuit tragícus ille infauflifli- Defenfio
mi Banorum omnium Horvati vitae terminus: cujus .immanes poenas,ac“ ºªmªª
crudele ſupplicium unius foemine, vindictaª: avidez, voto patratum, ac
inflar alterius Herodiadis Joannis capur perſequentis, violato inſuper,v
quod ad \àcroſancta Divorum Lypíàna preﬅiterat juramento; illud
inquam, l'ummaa impietatis vindictaa genus dum attentius confidero,
non nifi in indignationem ſurgít anímus. Quid enim unquam Joan
nes commiſit, quo ſe vir tantus., tam barbara crudelitatis reum con
ﬅituiffet? novitatis, inquit, Auctor cum Epiſcopo 8C Re ie Primípi
lus factionis fuit: ſed nunquid Palatínus Gara impiaa ?actionis au
ctor non extitic, dum per ſummum ſcelus perfida fidei fimulatione
Caroli Regis vitae, ac dignitati Regia ﬅruxíc inſidias? an non paulo
ſupraszI-iachium 8L Niliprium iteratisvicíbus in Croatia, . Stratimi
rum Principem in Bulgaria, Ludovico perdvuellionis fuiſi'e reos retuli
mus? quod (i Joannes Mariam Reginam captivitate dehoneﬅavit, at
uz non infamia , dum hic ipíè Sigismundus Marie Dominus Garªn
zum Palatini filiorum infames ſubire eﬅ coactus carceres ‘.² an non ex
oculatos.Hungarie Reges legímus ? Sed quid plura, plena Hunga
rorum Hifloria eﬅ rebellibus, ut aufim dicere, nullum fcre fuiſi'e Re
gem, qui_ in ſe reſragatores non habuifi'et, quando vero de his omni
' bustam immane ſumptum eii: ſupplicium? quid quod iﬅi nulla obla—
ta cauſà juﬅa, ſola aut levitate animi ,. aut libidine dominandi ﬅimu—
lance' privata fludia \int coníèctati, ac talia patrare aufi: quam. vero
equiſſimas -Joannes noﬅer, alium quzcrendi Regem, femineumque de.
teﬅandi ſceptrum rationes habuerít, in comperto eﬅ. Nam cum vi
derent plerique Optimatum, Elitàbetham Matrem Palatinum potilii.
mum in conſilium admíttere, nimium ei credere , ex ejus ſententia
cunda erere, nihil denique inconſulto illo conari; quís haec vir pro-,
bus ac dei conflans, &quo animo pateretur? cum Palatinufn aucto—'
ritatis mulrum apud Reginam adeptum intelligerent, unde conſulere
deinde coepit, ne ſuos Proceres nimis extollat, nimiumve donet, quan-s ,
doquidem jam potentes effecti. imperata non facerent, detrectarentï ,
fidem ac obſèquia; prepotentibus quibusdam atten'uandas eſi'e vires, ’ _'
auferendos quoque Magíﬅratus quícunque formidoloſieſi'ent: unde
multos fibi e proceribus Regina habere ſuſjfctos occoepit, in plerosz', l
‘ Í' 2 que
l
34 Memoria- Regum, E5" Banorum Dalznatizrí,
\
que immerentes odium 8: ſuſpicionem concipit , quemvisF denique‘ e‘

ratia ſua Gara nutu promoveri, aut ſubmoveri patiebatur: cum
. mc, in uam aliaque plurima quecunque cuperet, pro líbidine ſua
fier¡ intel ¡gerent, nullus ſane probus tam. tranquillae mentis, ac con-'
flantis 'tibi ahim¡ effe poterat , ut ad» molienda nova non moveretur.
Sed regio, inquit rurſum alius, ſacrilegas temeravít manus ſanguíne.
…ªq-‘E u : Ita-.quidem, ſed ubi interfectus ab Ungaris Rex Petrus? ubi Palatini;
'-‘-\ _ =;Gareperfidia Carolus interemptus? hoc nimirum facto prªzclare ſa-º
' ª moſumjillud ſuum flabflivrt dictum : Coronatum ſacro Diademateª
Regem; .vel .fi bellua foret, nunquam fine magno led¡ poſſe ſcelere.
Ub¡ Gertrudis Regina Andrea: conjux,~ a Benko Bano nec¡ data? quis:
horu‘m -unquam non capital¡ dico plexus ſententia, aut ſupplicio , fed¡
vel publicatis bonis. condemnatus? neque faneGara nefand¡ ﬅeleris-Í
debicasex-ſolviíſet poemas, Ínifi ulciſcente Joanne vítam jure poſníffet:
Et ſanez nec Maria diu iniquam tulit in Joannem vindictam, paucis
enim elapſis annis, repentino ſublatà fato,ºinfaüﬅo fimul omine foris
Sigismundo depugnante,' e vivís deceffit; . 8C iptè poﬅea Sígismundus;
tam ignominioſae conlèntiensèneeiy ¡nfami captivitatis ſub cuﬅodia,i
logubrestraduxit dies,²pailídaSque amáriflimislacrymís inundans ma.“
xillas, poenas dedit. Qzamquam nec Joannes adeo ¡n Reginam ac Pa
htinum offenſum oﬅendiffet animum , niſi' Tuartcus Bosnae \Rex eum
fila fraudaffet turela , cuí ¡n U520re tractu aliquotaffignatís Dominiis,
majora -adhuc Íí'poponderat ',' \í tun'ſultuantibus ita rebusUngaricis,
ejus ope Ungaria potireretur , ut Orbinus reſert. Neque' tamen hee
eo dicta-Velim ,, utviolentas Joannisin RegiUm ſanguinem manus in
nocentes afferam ;- -id ſolum dixiſi'e animus ſuit, eum, nullo Juris ordi-~
ne‘indicto ac ſervato , ¡mo contra fidem ſacramento ad ſacraDivo—
mm Lypſàna erſtito ſancitam ,, tam acerbas ſubire v.debuiſi'e poenas ,4
uasnemoaliorum &que reorum‘ſubiit ’,' in .viro generis ac: dignitaris'
lendore conſpicuo,v plus crudelitatis quam juﬅitie \Peciem prªbuiſi'e.:
Atque haze-pro Joanne dicta ſunto. ‘ . Ñ - .o
~ Sigismundus, ne, ut quondam Xerxes Perſarum Rex, poﬅ in.

felicem bell¡ ¡nGrzcia geﬅi finem fue improvifionis poenas. dara,
fic ¡¡lead Nicopolim anno milleflmo trecenteſimo n'onageſimo ſexto
infeliciter pugnans, fugitivo ſimílis altas Danubii'ac Maris aquas na—
uígans Conﬅantinopol¡m› inde Rhodum, ad Regnorum denlque Dal
Jºªnnes matizª, -ac Croatia: oras appullt. Duo de viglntl tnenlibusparubus
deMarot- in iﬅis commoratus , tandem Joanms Archiepiſcopl Strigomenſis, ac
?mªmª Stephan¡ fratris de Kanyſa, tum vero precipue Joannis de Marotta.
Sªlªvºn_ Sclavoníe, Croatian, ac Dalmatie Ban¡ poﬅea-etiam Machºvienſis,,
Banus an- Jºannis Horvathy ſucceſſoris armo miileſimo trecenteſimo ;nonageſi
no ¡390. … .Q ª mºs
A¡
. “Croatice- 89"- S’ciaoonia?, Liber Tertim. 83-’
‘mo , quo ſupplicío affectus eﬅ. Sed rurſum novercante fortuna , anna’,
quarto poﬅ reductum Regem,jam gens fere uníverſa, ex omni ordine,’
a Regia defecerat fide, '8C limis eum o'culis omnes intuebantur: duo
rum 8C triginta equ-itum'cedes. NicojDolicana clades in ¡nvidiam_,
\ Marias vero obitus, 8( inita poſ!: ¡llius mortem intemperantia foam¡
narum pracipue, quibus pre lic'entia coelibatus ſe fecerat obnoxmm,
¡n contemptum adeo 'gravemª hunc adduxerat, ut mox facto impe
tu ,- in ¡pſa Budenfí Regia die ſancto-Vitali ſacro, Reg¡ manus in
jícerent, hoﬅili more fre'mentes ‘caperent, diﬅraherentque. Fatum‘
fortaffe Juli¡ Cefaris ſubiviſſet, niſi. Marotta Banus cum paucís a
micis 'intercefliffet. Inlvincula' demum, ac ſquallidum conjectus car-"
cerem adhíbitaqu'e Proceru'm cuﬅodíe cohors, filiisque Palatiní Gara,
cuﬅodíendusªefl affignatus tam'diu, donec captivi Regis' gemitus aiii-
duos- Gararum Fratrum‘MÑatel-,ª Nicola¡ Palatiní conjunx, diu tolerare
non potuít, ſed tahdem-*Ïilüs efficacíſiimís perſuadet rationíb’us, quo, (i
falutí- ſua impoﬅerum quoque conſultum velint, Regem e cuﬅodia miſ-²
ſum faciant. In ſeriam hee filii ſumſerant conſiderationem, ac variís de-‘
¡nde mot¡ -cauſis’, aceepta’demum per matrem jure jurando aSigismun-'
do immUnitafe', de omni'bonorum ,fortunarum ,honoris ac vitae &cu-D7
ritate ,'in Mora’víam, ¡nde in Bohemia'm , Sigismundum e cuﬅodia diº'
mittunt.~ Audita Re is eliberatione,Marotta Banus precípuus eRègis’
amicis ulcíscend¡ avigus, eam Ungariaª: intulit vaﬅitatem , ut Turociu’s
afferat, ſuae zetatis &nedutem, ejus minimº oblitam fuíffe. Sigismun— '
dus. ex Bohemia in Ungaríam ope Hermann¡ Cilia? Comitis ac tºtius‘
Sclavoniae Ban¡ Socer-i ſu¡ reverſus , in omnes olim conjuratos ¡¡mulas
tione uſus, tandem Conſulto ¡n Sclavonia, ubi amicos {e habere fèn—'
ªkª-bªt, minusque 'qúosv'ís (ibi reſiﬅentes formidare videbatur, univer
ſalem indicit ,Dietann Comparuere quidem frequent¡ numero Ste-'
Phanus LaCZk Vaivòda, cum reliquiª factíonis \èctatoribusz at ecce
m mediis negOtiorum conſultatíonibus, \igno dato, Stephan¡ edici
tur cauſà, ac-e vefligio tum ob crimína Majeﬅatis leeſc, 'tum quod
prímus Bajazethem Turcarum lmperatorem ¡n Sclavoniam induxiſſet,
gravesque ibidem, ac univerſum Sirmium per eundem depopulatío
nes edidí-íſet; a Nobilitate captus, a lictore vero eﬅ capite‘ plexus.
Carterorum, ali¡ gravi zre, exilio ali¡ mulctati. Conquieverat Sigis
mundus ab his ¡fiteﬅinis rebellantium mocibus annos plures, donee
8L Imperial¡ Diademate, 8C Bohemico ornaretur ſceptro; at ecce cum'
annus ſalutis ¡“5, ſupra 1400. ageretur, in Regno Bosne Hernoia
Spaletíí Dux,~ ‘multis-Turcarumicenturiis in ſocietatem affertis , vana
correptus t‘enieritate, a fide Sígismundi deficit; ſolum enim a Paulo‘
Chupor-ºBÓ’sne‘Banoªin prcſentia Sigismundi -mugitu ſcinel: joer
’ - . 3 cum
86 Memoria: Regumb, La’ Banaruvaalmatizr¡
cum ſalutatus, eo quod aſpcctu 8: moribus bovem referret, adeo
’ hac irritatus cﬅ injuria, ut gravíſiima Bosnenſibus inculeric detrimen
ta. Proceres, quibus Regnorum cura ductoritateRegia credita fue~
rat, Bosnenfium novicate commoti Reipublice ſocigrumque ſaiuti
conſulere coguntur. , ' _e 7 . Ñ
Mmmm Icaque contractis celerríme copiis', turmisEquitum Joannem
nºs“… Marottam Banum, Joannem Garam, &Paulum ChupQrARegniBos-.ç
miniwr. me Banum rite preficiunt, cohortium' prefectuxisſNobilibzus 'afligna—
tis. ln Bosnenſium Provinciam exercicum fauamplum- deducunt¡
manusque cum hoﬅe conſerunt, 8C licet forti animo‘. ’Utrique ſuis
freti viribus, diu ancipíti dimicaſi'entmarte, tandem tamen a rebel
libus ﬅetit victoria. Multi Ungªrie procer-es in -hoç occubuere.prc
lio, plerique etiam capti,— Joannes Gara, &ÑJÓanuzejs‘Marotta in,
captivítatem incidere; quippe qui dum turpitex cedere -nolunt 3.- non'-v
nullis ex hoﬅe ceſis, demum circumventi' ſe-,ſe tandém dedidere.
Gªra poﬅ mulcos dies voto ad ſacroſanctam Eucharíﬅiam nu‘ncupa
:0-, disruptis pedicis, e duro ſe ſe vindicavit career-e: Marottus , ab—,
negaca fugaz copia, multa ſe ab hofle pecunia. redemit., Paulus vero
Chupor, qui pari fortuna captus -fueratzimmaniorem nnctus-hoﬅem.
bovino tergo inſutus in profluentem ab, Hernoia, cum -his verbis de
merſus eﬅ: qui ſub humana ſpecie vbovina quondam voce utebarís,
bovinam quoque nunc cum voce formam indue. Amiffa a noﬅris
hac victoria majorem ſane -Bosne pal-tem, Bajazet‘es deincepsin P01! '
teﬅate retinuit. Nova h-ic oritur difficultas, cum 'ad annum 1.384..
ſub Maria StephanUS‘ de Lindua_ totíus Sclavoniae,gStephanus vero
Philpes de Machov, Themplinus de ſancto Georgia, Dalmatiaª., 8C
Croatia Bani in general¡ Hungarorum concilio inveniantur, quam
vis Joannem Horva'trhy a Ludovico conﬅircutumtfuiffe, q8c tyagicum
ejus exitum ad annum 1390, accidiſſe certq çpnﬅet. _, Similiter ¿adí
annum ;1405.Sigismundi Imperatoris Decreeq 3. Machowenfis ,dªni
taxat Banus Joannes Marotta, Dalmatiae, Croatia 8C Sclavoniae Ba
nis, Paulo Biſi'eno, 8C Paulo de Peth exiﬅentibus ponatur; ab hiﬅq—z
ricis vero idem Joanne; Marotta ante 8C poﬅ annocatum annum h¡
ſcev tribus Regnis prefuifl'e conﬅituatur, quª-z qua ratíone \kate .ppſ-Ñ
fint, aliud occurrit nihii,,quam vel hiﬅoricos in; _annorum ſupputauo-K
ne lapſos, vel hos duoszmedio tempore prefuiffe,~ac Marottam de**
nuo eisdem ſuccelliſi'ea quod- alias _- etíam. factum fuiſſe, poﬅerioribus
temporibus advertere licebit , vel eodem plures fimul fuiffe tempore.v
Sane crebrius hee nobis, 8C paſiim occurrent difficultates, quarum
aliam non reperio Lauſam, quam hiﬅoricorum -negligentem annor—um
animadverſionem ;quod alias ctiampbſçr Yªbimus.. Quanquam Hilto
n
'Gautier-89’ Sclavoniat, Liber Tertius. 87
ricorum etiam conſuetudinis fic, eorum pret‘erire nomina, quorum
tempore memorabile accidit nihil; quemadmodum ad annum 143;.
Sigismundi lmperatoris Decreto \èxto , invenire eﬅ Hermannum
Cilia'. & Zagoriee Comitem, Socerum Sigismundi toriu's Regni Scla
voniaz, de quo paulo ſupra, Joannem praeterea 8C Stephanum Fran
gepanos Dalmatiae' 8C Croatia: Banos, quorum tamen poﬅeriorum'
mentio apud Hiﬅoricos nulla excar. Ad annum pari ratione ſupra
citacum 1405. in Decreto Sigismundi tertio, memorantur filii duo
Comites Frank, 8C Simon fllii Konya Bani, quorum ille Curia: Re—
giae Judex, hic porro Janitorum Magiﬅer fuerat, cujus ſane deno
minationis originem , niſi agnomen alicujus Bani fuiſi'e credamus, non
\àtis affequor, quamquam 8C hujus Konya Bani origo, nomen, an
nusque incerta atque ignota nobis veniunt. At Joannes Marotta
vivís tandemdexcedens, in Eccleſia Nitrienſi &pultus requieſcit. -ª
Hiſce eisdem temporibus, Stephanus Loſoncius Banus, ad com;
ponendas in Tranſàlpinis partibus Walachorum Principum diſèorz
dias, a Sigismundo miſſus legitur; verum cujus fuerit Regni Banus,
non conﬅat, cúm Marottam vivum adhuc graví aere redemptum a.
Bosnenſibus retulerimus, ejus vero ſucceſſorem ad annum 1418. Da
videm Laczk de Zanto, ,ex- vetuﬅíoribus privilegiis fuiſi'e legamus.
Q1¡ a cum duos in_ Regímine annos non exceſiiíſet, ejus geﬅorum nul
lam Scriptores ſeèere memoriam. Porro hic Loſoncius, cruento in Sªf—1²ſ;n_
Walachia commiíſo bello, dum hoﬅi impar efl'et, poﬅ multam partis cius Ba
utriuSque flragem, capitis ſuí damno, vita pariter, 8L bello ibidem ªªª'
finem dedit. M‘ortuo Sigismundo, Dalmatiaº: pars magna, Veneto
rum‘ largitionibus corrupta. ad cordem deficit. ~
* Succeſſit Davidi Bano in Prefecturam anno ſalutís 1420 Matth
ko , id eﬅ Matthias de Thalocz, Ragufinis ex Patriciis oriundus , quem Mªtthkº
Bonfinius Dalmatie ſolum , Thurocius vero Croacia \imul ac Sclavo- $0²133:
nie toti prefuíffe narrat , pºtentem in Regno Virum, famaque cla- matCroa
riſiimum, uterque conſentit. Hic Banus deſuncto Alberto Sigismun—
di ſuccelſore pro ‘Wladislao Lithuania Duce, ut Ungaris imperet,ª.nox420.
cum Epiſcopo Croatia: Tininienſi , vel ut Callimachus vult Segnienſi,
in Poloníam unanimi Procerum conſenſu anno 1440. decernitur, qui
e ſententia confecto negotio. cum Epiſèopus aKud Ducem velocio—
rem urgens proſectionem, cum Ladislao Palloc io'remanſiſi'et, ip'ſe
vero Banus cum Joanne Pereni, ‘ac Emerico Marchalli Waivode ſi-ª
lío, legationis Collegis Regina: ac Oprimatibus felix nuncium adferre
maturaſi'et; Regina interea íèu qui deſperaſi'et Marem parere, cum
tantarum rerum in ſpem natum intueretur, crudele nimium 8C imma-ª
ne videbatur, ſi veluti propter novi conjugis charicatem, ſacratiſiïmo—j
rum
88 Memories Regum, Es’ Banorum_ Dalmatic
rum affectuum Oblita, mater a debita Regni ſuccefilone filium exclu—
filſet; íèu adducta perſuaſioníbus quorundam, qu¡ re¡ Polonae_ male
affect¡ erant, praeſertimque Ulríci Comitis Cilia, qui-tutorem ſe po
ﬅhumi fore, ac ſummam rerum obtenturum credebat, ſententiam mu
taverat. Atque ideo Legatos qui redire jullï pertinaciter mandata per
egerant, in caeterorum Optimatum odium adducit, ac redeuntes ad
ſe in vincula cónjicit, moxque voluntatem ſuam ¡mmutatam divul
g avrt.Eodem tempore fuere Bani, Nicolaus de \Wylak 8C Ladislaus de
Gara MachovíenſCS, quorum poﬅerior Prefectura quoque Vffl'egradi
enſi ac Corona: cuﬅodía fungebatur. Verum cum ﬅudioſius Regina'.
partes ſectaretur, ac fimulato tantum ad umbratilem inaugurationem
Wªll” Uladisla¡ obſequío comparuiſi'et, ibidem detentus Viſſegradum Po
Rºª“ lono Reg¡ tradere cogitur, ac tandem ab officío aſſervandªe coronae
amovetur. Nicolaum \Wylak hujus temporis Croatiae Banum Bonfi.
nius ponit, ſèd Librariorum vicio, illo ¡n loco hunc ¡rrepfiſi'e credo
errorem, cum ¡pſe poﬅea una cum Thurocío Machovienſem fuiſſe
conﬅanter affirment, quibus 8( Callimachus ſuffragatur, qui Mathíam
e cuﬅodia Eliſabethe , Tonſoris ſu¡ ope, eliberatum narrat,ac denuq
regnorum ſuorum nomine, perpetuam ſe‘ fidem Uladíslao ſeruaturum, x
ſpopondiffe; \èd 8C Franco Thalocz frater Matthconis Wylakium_ att-S
teceffit, de quo brevi. Venit 8( a Rege. Bosn’a: ad Uladislaum Le-j
gatio apparatu Virísque ínſignis; que repetito gentís fue‘primor
dio, eundem cum Polonis auétorem generis ac communem linguam
Bosnenſes habere cum dixiffet, 8C ob eam lingua,,.aq origínum velu
ti cognationem Regem ſuum magnopere gaudere, quod _cocptis Ula—
disla¡ ſelicítatem adeſſe vulgaretur: ſoedns deínde 8( ami‘citiam ſan—
--ctillime cultam, ſèrvatamque inter Bosna 8( Ungariaz ad _id tem.
SººPhªªl porum Reges, vel inír¡ vel renovar¡ poﬅulavit. Gratiſſixnoab‘Ula
&TRX dislao legatio accepta animo,.auxiliaque adverſus Turcam, ac ¡ocre
-nium- tas oblata, parireſeruntur .affectu. _Fucra’t hic Rex Bosn‘ºe Stephanus,
Dabiſià; fraterStephani Dabiſſe Bosne: Bani, de quo ſupra; vir re
ligione fidei, ac anlmi magnitudine inſignis, qui cum Regní ſui parz
tes ſepius a Turca vellícari ſenſiſi'et, neque ab ejus temporis Roma
no Pontífice, ac venetis praeſettim'expetitas obtinuiſſet ſuppetias,
dicereſolitus fertur; adventurum adhuc_ tempus , quo Chriﬅiani Prin
Eipesctſummo dolore torquerentur, quod ſuis olím conﬅricti anguﬅiis,
Bosnenſibus laborantibus,~ debitisauxiliis opportuno non adſuerint
tempore, ¡d quod ſane praeſentia noﬅra tempora, heu nimium-quan—
tumi ſed cum Phrygibus feto deplorant.
v( 7 . a c‘ \l
‘ .Í Mo.
'Ñ z ’C‘roatict: EN’ SCIUÜOÑÍÓ’, -Liber‘fl’ertimj ¡2 ‘ _ x99'
., Morítur interea Circa hac tetnpòra Mathias-Banus,"hac officíi ,
dignitate tribus aut quatuor ſupra viginti functus anms, cu¡ nec jux— -
ta votum ſuum lícuit Uladislai partibus in praelio favere, quod con
tra Elizabetham committere ſuerat coactus. Res'prorſus mira, duo
Machovienſes Ban¡ in diverſàs diﬅract¡ factiones Nícolaus de Wylach,
.8C Ladislaus de Gara uno fimul concurrere praelio: Nicolaus cum
Hunniade Joanne _VÍl‘O eterna-.memoria, fed nullís condignís laudibus
celebrando, Demetri¡ olim Ep’iſcopiZagrabienſis ad duodecim equos
ﬅipendiario, Uladisla¡ partes, Gara Regina: tuebatur, At \tetit ab
Uladislao victoria pra-.claris ¡¡lis Ducibus praeeuntibus. Dúos reliquit
Macthco Banus fratres ZÓ-vvanum 8: Franconem-,v ’quem Thurocíus
quodam loco Perconem appellata id eﬅ, Joannem 8C Francíſcum:
Hanc ſpectatae virtutís, magnanimitatisque familiam, Sigismundus 1m'
perator ob rem ubique bene gfeflam nimís: extulit, omnibusque-ho
noribus excoluit , unde cum: Mathie. tríum cºntulífi'et Regnorum
Preſecturam, -Joannem Amame Prior-¡s officio 8C Capitan‘eatusª Nan.
dor Albenfis, quam: ¿Georgia Defpoto dono'acceperat, decora'vitz
Franco deinde, fatís concedefite Mafhia- fratre, in Banatus Dalmſia'tie,
Croatia: &Seiavou-íae dignitnrºm vtub Uiadísiao ſubrogatur.. \Sed de
Joannis ,virtute hi'c- alíquid dig'uum'referre puto, . -_ z- I-_
Eodemï fere anno, quo Albertus- e vivís d'eceffit, Ammat'esſºſtuana
te mutuís diſiidíis Pannonia Raíêiam‘ occupavit‘, ac Georgio Deſp’oto
Príncipe ejecto, Hungarian¡ .ſolicicarei coepít; Aggreffus igítur- Bel.
radum, Thaurunum olím- dictum, quod Savus acDanubius-utrinque
allabitur, ‘ arctiflima cil-¡xitv obſidione'. - Prºa-fui.: .Arci, ſat valido cum
Praeſidioj Joannes'e five-Zovanus .'iialntz *Ragúfflrmsri que-mº Calliràachus
Fiorentinum exiitimawit', eªª'i'trgenií calliditate,-Tea animixi‘nvictique
roboris-magnitudine, qua: ſé .uniuerſªantiquitatitin generoíit'a'fie Paiſ
rem, nobis qu¡ ab hac ¡llius vii-:nte longe abſurnus, ſúperíorenr, poﬅe;
ris- etiam admirabilem reddidit… Amurates fiquidem in¡ ſeVeríſſimm
op'pugnatiqne‘ ſpatio ſeptem menfium exacto, neque apertís.- irrupti‘o—
nibus'., neque moeníorum conquaſſatione, neque Amplíflimormn muy
nerumªpoilicitatione, neque demum clam ad‘actis mmimiís', aut‘UrſiI
bem, aut Joannis virtutem expugnare potuít. Und'e cum 'dedecore
fiimmo , nec. minor¡ ſuorum detrimento (cum Callimachus \êptemde
cim millia, Bonfinius vero vigíntí quinque ibidem diverfa fortuna’in.ſ
teriiſſe fer-at) pedem'inde reſerre ¡¡t coactus. Joannesvero ob A1.'
bam ﬅrenue deſenſam perpetuam ſibi, domuíque fue' Iaudem co-mpa-'
‘ ravít; Succeſíít ¡n officium Joanni, qui illud Ob-.conſectam annís ac
Coninus
laboribus Xtatem in manus Regias refignaveratç— ſueceflít, inquam,]ºªnnes
Joanni Joannes alter Corvmus dictus Huniad ; decebat nirnirum Vito-‘Hifi
4 U8
\ tam
90 Memoria* Rem, ‘É‘ Banorum Dalmatict ,‘
Ejeª?? tau¡ eXImio, vii-um quoque paris vir‘tutis,' felicitatis majoris ſufficere;
voda qu¡ non tantum arcis hujus Praefectura,verum &Banatu Szevcríenſi ſub
Idem tempus, ac_Tranſylvaniae ſimul Vaivodatu eﬅ honeﬅatus. Fratri
vero Marble, qu¡ duobus 8C Vigiuti annis Banatus officium adminiflra—
verat, .Franco de Thalocz, ut paulo ante retulímus, in trium Prefe
Francode &ouram Regnorum anno 1442. ſuffectus eﬅ. Hujus ſub regimine Uia
SMS* dislao Reg¡ caterum fideliſiimi, utpote-cujus opera precipuis in pra’,
Crºªcizaz liis uſurn fuiffe poﬅea conﬅabít, cum predicta extiterint Regna, ne
gªªláysºn- ſcio quomodo Callimachus referir, inﬅigante Ladislao Gara Bano
an. . . . ,_ _
¡44,, Machovienfi, 'umveriam Dalmatiam, ac Croatlam ab Uladisla¡ deſeciſ
ſe fide, adeo,-ut paucis diebusfummo populorum coníènſu prope ju
ﬅum exercitum-in armis habuerit Ladislaus: adverſus quos deinde
miſiffet Corvinum, ut fi forte intra ferri diſèrimen cum ſuis Ladislaus
ab inﬅituto ſe retrahi pateretur, aut fi parum perſuadendo proficeret,
Vires adhíberet. 5-,, @num vero ſpreta pacis oblatione Ladislaus ar
,, mis, non linguis. decertandum ‘reſpondiſſet, infelici omine congreſ
,, ſus, ſuis plerisque authorítate ac opibus‘praeciaris in captivitatem
,, redactis, ſaluti fue fuga conſuluit. Corvinus vero a re bene geﬅa
,, retro qua venerat, ad Uladislaum .amb captivis ac praeda rediir.
,’, Ille captivos haud \lªme duriter increpitos, fideique ac jurisjurandi
,, admonitosz, przterea cognationis , que propter communia vetuﬅc
,,.originis primordia inter Polonos, Croatieque, ac Dalmatía: culto
,, res effet, quaſi contra ſanguinem ſuum arma‘ſumpſiſient, in cuﬅo—
'Ñ diam tradi juflit. Sed poﬅ paucos dies captivi omnes iiberaliter
,, dimiſſi, plerique etiam viatíco, alíisque rebus neceſiàriis adjuti, qui
,,- gratoani'mo fidelem ſubinde opel-ªm Reg¡ ,- multis gerendis rebus
Ñ… przﬅitere.
ſi nec ',› , nec
Thurocius, Atque haec- Callimachus;
Bonfiníus-,. Sed mirum
nec Orbinus,ullam fane, hujus
defectionis quod
attingant _mentionem, cum precipuas czterum Corvini victorias haud
quaquam pretermiièrint, Bon'finiusque admodum Cailimachum de
rebus.ab.Uladislao geﬅis, paucis exceptis, ſecutus fuerit; unde labe
quadam ſuſpicionisLaiiimachus carere non videtur, aut reliqui ¡nenª
tii prorſus, rem_ tam memoria .dignam negligenteS.-ſuere ſcriptores.
' Ceterum- tametſi Uladislao tribus imperii ſui annis feliciter omnia’
proſpereque, ductu Corvini,adverſus Tux-cam ſucceíſerint,ultimus ta
men, uo ruptis cum Amurate induciis ad Vargam Bulgaria Oppi.
dum ' eliciflime pugnavit, funeﬅiflimus prorſus ac faraiis fibi, totius—
que Nobiiitaçtis Ungaricee flori'accidit. lcto'enim ad decennium in
dúciarum foedere inſciis,curn quibus mutua auxilia pactus fuerat, Prin
cipibus Ch‘riﬅianis, inﬅigan-tibusque Juliano Cardinale,ac Georgip De
ſpoto ,quod promiflis hoﬅis non fletiiſet, ªd inferendumTurcís bei-.J
¿ .z › y L Ñ um.
* Ooatix, 89" Sclavanizr, Liber' Tenían" 9,);
lum, tandem Uladíslaus, tam frequentibus ac ſollicitis acquievit po
'flularíonibus. Motis igitur Szegedino co iis ad Varnam ventum eﬅ,
ibi prima luce diei ſequentis Corvinus, acc1tís ad ſeJuliano, Deſpoto
ac Francone, Regem de futuro belli certamine conſulturi ac’cedunt:
cumque Juliano ac Franconi muniri Caﬅra intra currus,. diſpoſitis cir
cum machínis , ne hoﬅís inſulcandi opportunitatem haberet, placuiſ.
fiªt; id vero Corvinus cum Deſpoto minime probaretz-quod oblidio
ni ibi, quam tolerare diu nequaquam poffent, periculum videretu‘r;
tandem agglomerante hoﬅe pafſum ſine mora Corvino-aeies’inflruen
'di poteftas facta: Franco dextro Prefectus cornu cum Agrienfi Epi
ſcopo Simone fuerat, Deſpotum cum Juliano ſub fe habens. Prae..
miſerat Amurates expediriflimorum Equítum millia Circiter \èx qui
vires magis hoﬅium inſpicerent, quam--tentarent. Oﬅendere itaque
ſe illi primum ad dextram in collibus. unde totum exercitumíordi
nemque facile eeﬅimare polſenr‘. Ceterum ſeu. pugna: avidi,"’ſeu
Chriﬅianorum paucitare contempta ex intervallO'ſagittis hoﬅem' irri—
tabant. Sed cum Franco Agrienſisque ſuos continerent, ne fracto
per acclivum primo impetulanguidi ad hoﬅem in collem pervenirent: ’
Turci timorem id tati paularim deſcenderev in equa,'inque -ipſos ordi
nes impreffionem facere coeperunt. Tum Franco id vero minime fc
rendum praefatus hoﬅes ſcilicet, qui paucis ante diebus ſuppliciter pa.
cem petendo ad decertandum ferro nullum efi'e in ſe momentum con
feffi forent, quique ſuperiori anno tories ex acie fugiflènt, 8C ſcopulo.
rum inviis—latebrís, veluti precariam vicam deberenr ultroºvict‘oríbus
inſultare: fignum deditſuis identidem jactans, uc virtutis felicitatis
que ſuae memores in aciem prodirenr. Non ſuﬅinuit irruentes Tur.
cus, retroque per acclivum collem Verſus celeritate equorum vfe vul- -
neribus eripiebat. Superv‘enirinterim reliqua Equitatus multitudo,
cujus pars in definentem jam vallem ſe reqepit, pars ínvecta in regíos ‘
ſubeuntes clivum deturbat eos agitque in preceps. llli rurſus in Pla:
no congregati aciem reﬅituunt, pugnandoque acriter quantum ho- Frªncªs
flium ex collibus in azqua deſcenderat per vallem ipſam in fugam ver- Kªr“: ªª
tunt atque inſequuntur. DeſpOtús cum Franco ſuperabundante ho- gªnªdª
ﬅium-multitudine a collibus, ultra quam ferri poſièt cum ſuis mm Pºem
admunitiones ceſſerant., lbi diu, aneipiri Martcpugnàtum, (Ed ªb¡
Lesko Bobritius, qui andendo hortandoque certamen extraxerat‘ª
- multis vulneribus confoffus, moríbundus ex equo cecidit', haud dubiê
res Turcorum ſuperior habebatur, nec jam milites tantum, ſed currus'
etiam oppugnabantur. @norum nonnullos ímpetu primo everſos ur‘
diripi Rex vidit, çum Corvino propere illuc contendir, ne, quod ad- .ª "
Verſe pugnª: unicuçn Prafidiumſuis fªmumerae, ab hoﬅe prerípe-.
› ²- retur.
I
93. Memoria Regum, E9’ Banorum Dalmatizr, _ *
retur. Ejus, adventu fortuna ſubito-mutata eﬅ; verſi enim in ſugam
.Turci, ultra duo millía paſſuum caeſ¡ fugatique ſunt; tantus erat ar
dor inſequentis a tergo Regis: .qui revocante impenlïus Corvino, can
dem omiilis fugientibus, rurſus Deſpoto 8C Franconi laborantibus au
xilio.accurrit; .redintegraverant ſiquidem Turc¡ prelium ex toca ¡lluc
valle converſi. Cumque acrius multo reﬅauratum fuiſſet certamen.
invectus Rex-ín-hoﬅes, equo.vulnerato ac ¡n preceps labente, per
dexrrum elfuſus armum. telis- Janicharorum obruítur. Amiffo Rege,
ac dilapfis _exercitus ordinibus, e Ducrbus non niſi Corvinus, Deſpo
tus, ac Franco cum aliqua exercitus parte rediere. Atque híc ¡nſau
\tus Regiª vice Uladisla¡ terminus, anno Regni ejus quarto, ſalutis
vero _noﬅrae quadraginta quatuor, ſupra \ooo 8( 400 accidit; quo ¡n
prazlio Regis potilſimum, Corvini, ac Franconis enituíc virtus.
Vix cum Banus long¡ itineris ae. certaminis feffus laboríbus do
mum'reverciſſet, pacataque fue quondam credita regna curae (e reper
-turum gaudebat, nunciatur Ulricum Comirem, qui Szagoriam, Varas—
dinum, Cagnpronciumque Oppidum, preter alia multa tenebat-, audi
ta Regis ,morte. ac infauﬅo Corvini ſucceſſu, nova moliri, 8C quadra—
geſimª refipiſcentia tempore, univerſam Croatiam Sclavoniamque
infeﬅis armís perturbare; multa in utraque provincia oppida occu
paffe, &Ñni in tempore provideatur, perbrevi totam Dalmar'iam in
Tyrannidem redacturum. Admonitus de his a Francone Corvinus,
ac, ut‘ in Uirjcum &cum arma deflectat, ſolicite inflar. Haud mora,
Corvinus praeter Dravum ſubiens, ur in hoﬅis cºnſpectu fuit , proxi.
ma nocte tumeſcentem fluvium, cum quatuor millíbus equitum ductan
te Francone matando trajecit: mox infeﬅam Cilia: Regionem incur
fit, vaﬅat agros, vicos incendit, incauta ‘nonnulla Caﬅra capit: tan
ta Regionem trepidatione complevit, ut- de publica deditione cogita
7 rÏet. Ulricus ſaevo. repentinoque-'bello in ſu‘az remerítatis poeníten'tíam
adductus, a Corvlno 8C Francone 'pacem ſupplex poﬅulavix, qua data.
\è Corona: Ungaricaa perpetuo paríturum -eſſe pol'licetur. Supplicem
Duces Comitemad Regn¡ Patrumque obſequium redactum benignº
tractaverunt. Cum regalia ad campum Racos Cºmitia propediem
inﬅarent, pacata Provincia relictaque ib¡ ma na parte copiarum, ad
indictum Conventum uterque Ducum pro ciſcitur. Comltlorumz
tempore, cum per aetatem Alberti poﬅhumo Ladislao, qui tum Rex
declaratus fuerat. ſceptra ren’ere‘n'on'líceret, de Gubernatore Hunga
ria actum, ¡cumque- Georgi‘us. Deſpotus, Nicolaus Wylak jam turn
Corv'rnus Corvini in Vaivodatu Collega, ae'noﬅer qquue Franco Banus, :qu
Guberna que pro meritis ſuis amicorum obtinuiflªentfuffragiaz :Corvrnrtamen
p tor conﬅi
tuitur. prudemia, equitªs; comitas, invrcta bell¡ virtus,-pra: ommbus pal
. e mam
e
\
Ciozitizr Lº" Sclavoniae, Liber Tértiur. 93

mam tuíit , ac Gubernatoris munere fungí a patribus juſſus eﬅ. Sti
mulabar interim Corvíni animum Varneniis clades, ac nomínís ibidem
perpeffa ’jactura. Sed nec barbara inſolentia, obtenta victoria, _Tur
cam quieſcere patiebatur: unde Corvino nova digmtatc, 8C authori
tate víres ſuppeditante, collectis ac motis rurlum copiis, ad Merula:
campum Regni Raſciae deventum eﬅ, quo cum Amurathes a tergo
eum fuiſſet inſecutus, nec Scanderbegi, \èu Caﬅríotae, Albania: Epiro- \
tarumque Principis auxilia preeﬅolar¡ permiſiſſet, ad_ ímmaturam pu:
gnaª. feﬅinationem contínuo ſolícitat: at cum-Corvinus nullam llbl
ab hoﬅe quietem dar¡ ſenſit, triduo acerrima dimicatlone certatum
eﬅ, adeo, ut ex Corvinianis octo , Turcarum vero trigínta quatuor
ſimillia‘cecidiffe memorentur. Hoc in prazlio, ut¡ 8C in Varnenſi exi
mia Franconis virtus 8C animus generol'us vehementer ab Orbino frªncºſ!!
commendatur, qui tertio jam die fortíffime pUgnàns,tandem Obiuen- ª
te barbara multitudíne ſuperatus, 8C velut gloriolà fidei victima im- Turcisiu
molatus occubuít anno falutis \4.4.8. Bahatus vero ſui anno léxto. mªmª"
Glorioſa e vivis morte ſublato Franco Bano, quís ei ſubﬅitue—
retur, longis 'agitatum eﬅ díſceptationibus; cum ením Optimates in
telligerent, Officium hoc magnaz id temporis exiﬅimari dignitatis,Mathias
plurium autem potentiflímorum Procerum animos ob emulationem 3²²K
gubernationis Regni Hungariae graviter irritatos fuífi'e; ac inter CX
teros Nicolaum \Wylachum magnopcre offenſum vſcirent, ut Vel \hac
oblata occaſione ejus ſedaretur animi motus, cujus potentia cívilis
ſeditionís fºrmidiní effe poterat, ad Machovienſis Banams .ac Tran
ſylvaniae Va-ívodatus honores , hunc e¡ quoque Banatus trium Re
gnomm gradum addidere , anno quadrageſimo nono ſuper 14.00‘.
Et \Eme vel ex hoc praerogativa dignitatis hujus haber¡ poteﬅ, quod N‘ººlª‘lª
Tranſylvana ac Machovienſis adminiﬅratio‘, utpote tam diﬅans,ac re
mota a Sclavonia: Regno, e¡ quaſ¡ impedimento potius futura vide- niªBªnus
batur; poﬅhabita nihilominus non ſolum hac tam grav¡ diﬅantium ¡4490/
locorum incommoditate, verum hac honoris adjectíone, &'illé ſuam
frenar¡ ad tempus paſſus fit ambitionem & -Optimat-es plurium ªfimul
dígnicatum in unam perſonam ‘amplítudinem diſſimulare ¡int‘cpacti,
quamvis-poﬅea ad annum 1464. collegam Prefectura? Banalis Emeri
eum de Zapolya Regni Bosna: 'eo temporis Gubernatorem ,habuiſiè ‘
comperiatur. 'Wylachus preclaris ortus natalibus, ex Wylachió
Oppido , cu¡ in praecelſa rupe, arte 8C natUra arx praeſid'et munitíflï
ribnsac-gefi'erit
ma. pro totius Syrmi¡ capite
temporibus, habetur,
jam‘ ſupra origine… traxit,
inſinuatum'eﬅ: quid ea
ſed cum 'prio—
ſeſi
geiſi'ſi'e recognoſceret, nobilitate inſuper generis, animi mag'nitudineª,
opíbus, aurhoritate. ac non parva geﬅorum gloria intumeſcens; nec
x ’ ’ M3 ' - his,
94 Memoria' chum, 89ª Banorum Dalmatizt,
his, quas adeptus fuerat dignitates , dira dominandi libido contenta,
Regno ſe dignum arbitrabªtur. Unde cum Palatino Ladislao Gara,~
qui \ècum Machovienſis prefuerar Banus, ac Paulo Banffy ubique
Michaêlis Szilagii pro Mathia Corvino laborantis, conatibus ("cie op
poſuit; nec in electionem unquam Mathiee aſſenſum praebuiffet, niſi
vi ac metu adverſa: partis armorum adactus: ea tamen conditione
ab eo id factum, ne ill¡ unquam Ladislai Corvini caades, cujus non
poﬅremus exciterat auctor, objideretur, 8C veterum injuriarum ac ul
tionis oblivio in perpetuum aboleretur, quod 8( factum; ſperabat n¡
hilominus inconſulte adoleſcentíaª: gracia prazceps in Rege conſilium,
quotidianos errores, crebras in regendo injurias, quibus non medio
cris deinde poenitentia Hungarorum animos inceſi'eret, 8C magna re~
turn mutatio ſequeretur ; verum ſpectato Regis ingenio, quum
preter etarem circumſpectum eſſe cerneret, angebatur nimis, ac’ e ſpe
future dignitatis Regia: omnino dejectus ,‘ omnia fimulato fictoque fa
ciebat obſequio; unde c’ut'n Mathias ad recuperandam coronam ani
mum advertifl'et , 8C ad Fridericum Oratores expediviiſet . Nicolaus
4 clandeﬅinis Imperatorem quotidie Internunciis de non reﬅituenda
corona, ſolicitabat: quin poríus erumpenti jam apertis armis Fride
rico , ¡pie quoque cum tribus millibus fortíffimorum equitum, ac CO
hortibus peditum quatuor e Sclavonia ac Syrmio eductis . 1m perato
rio íèſe ad Kermendinum junxit exercitui: peritiflimum rei beilicze
fortiſiimumque virum maxima pugnandi incefferat libido, quare nec
abﬅinuere a certamine manus cum Mathia: Duce Simone Magno,
qui hoﬅibus obviam properare juíſus ſuerat; cumque Corviniani nu
mero ac viribus inferiores eſſent Caeſarianis , fremente Wylacho ter
ga dare coact¡ ſunt: ea tamen moderatione Nicolaum uſum dicunt ,
ut fuſis hoﬅibus a caede_ gentiiis ſanguinis omnino jufferit abﬅinen—
dum.
Itaque cum Mathias aperto marte nil ſe proficere intelligit,au~
xílium ab arte quaerit; conſpirationemque hanc diffolvi oporcere ju- t
dicat. Ad potiores ¡gitur conſpirationis authores, ac inprimis Ni
colaum Oratores mittit, qui eundem ab incoepcis avocent, ſuadeant—
que Rempublícam inteﬅina diffenfione diu iabefactatam, non ultra ve:
xandam, e ſuperioribus malis futura conjíciat, honeﬅius congentih
ac legitimo Regi, quam peregrino factioſoque parendum. Item dos
mi ampliffima qua-.que munera, latiores dominatus, 8C commune cum
Mathia lmperium polliceantur: ſe Regalem praeter titulum aRepub
lica traditum nihil fibi reſervaturum. . Demum admoneant, ut im
poﬅerum perfidiae particidiique notam 8C Univerſe Ungaria: inviciiam
evitet.. Aiiiduis hujuscemodi legationibus folicnacus, tandem Vine¡—
tur,
Croatia E9’ Sala-¿mix, Liber Tertiur. .9;
túr, ad Regiamque fidem redit._ -Et vero cum Nicolaum ad ſcditio—
nem ſcctandam ambítio impulerit, ei Bosnenſis Regni Corona a Ma
thia promittitur, qua facta promiflione ejus avídum regnandi peni
tus explevit animum; adjecit ad haze Mathias, ut cum denuo ad Ce
ſarem Corona repetundaa gracia Legatos miſiíſet, id muncris Cum Nicolau:
Varadienſi Antiﬅire Stephane Pallochio, Benedicto Thurocio, Wyla .dívarſa o
bit mua-ªo
chio quoque’ fingulariter commendatum voluerit. Denique quo (Zena
torem Patria: graviffimum fibi magis devinctum redderet, eo omni
bus benevolentie li niflcationibus ardentius proſequebatur. Cum in
Moldavos ac Tran ylvanos civilibus diiſidiis tumulcuantes compeſcen—
dos delcendiffet ,Michaeli Szilagio Avunculo ſuo, Regni Gubernatori,
Nicolaum Collegam eſſe voluit; Pannoniam ſuperiorem illius univer
ſam, hujus inferiorem cum tribus lllyrici Regnis Imperio ſubjectam.
Cum \ingularem Mahometes Oratorum ſuorum pompam ad Regem
deﬅinarat, Wylachus admittendi, introducendique copiam habuit:
cum Mathias Bosnas: Rex, Corvini olim paranymphus, fatís conceſ
fiſi'et, ſecundum veterem ſponſionem Regni Bosnaz Corona Nicolaum
donavit. Atque in cunctis quoad Wylachus vixit, confiliorum l‘uo—
rum non ſolum participem, ſed 'moderatorem etiam adhibebat. Nul—
lum porro ſolidius amoris intimi erga Nicolaum argumentum fingi
poteﬅ, quam quod, ut Bonfinius refert, gloriabundus ſaepe retulerit,
ſe Nícolao
tanti pedumBosnaz
dígitosRegi, cum eundem
interfiicuiflè. per eiſiOfficium
Fuerat vifiraffet, &gro
filius Laurentius, Du
catus titulo in Bosna 8C Syrmio honoratus, Juvenis paterna virtu
tis ex aſſe haares a Mathia filii loco \èmper habitus. In vetuﬅo Ca
pituli Zagrabienſis Privilegio a Mathia dato, Emericus de Zapolia
cum Nicolao Sclavonie praeſuiſi'e legitur. Ubi Coronam Regni Bos
na: \Wylachus fuerat conſecutus, quindecim circiter annis Sclavoniz
Regnum laudabiliter moderatus, Tranl'ylvaniae Waivodatum Joan,
nes Pancratíus 8L Nicolaus Chupor ſortiti ſunt; Banus vero Sclavo
nia: Comes ,Jan ſeu Joannes Witrowecz de Greben, ac totius Zagoric
Comes conﬅituitur, quo triennium duntaxat vivente eidem ſucceſiit
Joannes Thuz de Lak, Osvaldi Zagrabienſis Epiſcopi frater, vir po- Joannes
tens ac milicia clarus, anno milleſimo, quadringenteſimo,íèxageſimo ThquCla
voniªe Ra
quinto, Dalmatize, 8C Croatia’, Tribunatu annis uno 8C viginti incerta nus ¡405.
tamen de cauſa vacante. Nam imprimis nullum omnino in Hiſtoricis a
morte Franconis reperire potui, 8! quamvis in quibusdam annotamen
tis ad an. 1464 Emericum Zapolya Dalmatiae 8C Croatia? preefuiſſe obſer—
vaverim , iis \amen , uti nec derogare fidem, ira nec preflare omnino
auſim, pracipue cum in Diplomacis cujusdam Regis Mathiae epílogo,
ªd,annum 1469. ubi regiorum officialium, ac dignitatum nomgna ap
poni
I
96 q Mmorict Regum, ED" Banarum Dalmatizr,

on¡ ſolent, ita clauſiim reperiam: datum per manus Reverendiſl'
m¡ in Chriﬅo Patris, Domin¡ Stephan¡ Cardinalis, Colocenſis 8( Bac
chienſis Eccleſiarum Archiepiſcopi, aula noﬅra: Cancellarii, anno
1469. Kalendis Marti¡~&c. ac poﬅ recenfita Epiſcoporum nomina
ſubdit: Item Magníficis Michaele Orszagh Regni noﬅri Hungariae
Palatino, Comite Ladislao de Palocz Judice Curia: noﬅrze, Joanne
Dªlmatª Thuz d_e Lak Regni noﬅrí Sclavoníae Bano, honoribus Banatuum
¡¡Crºwae Dalmatiaª. 8L Croatia Regnorum noﬅrorum, nec non Severrenſis va
B_anatus * cante. Nec \àne l‘ul’picari ſatis lícet, quid ſubeffe cauſe poffit, haze
’ “Vªcª“ duo Regna íntegrís uno 8L viginti annis, tot enim a morte Franco
nís intervenlunt , fine Capite Juﬅitiee 8C armorum fuiíſe derelicta; un
de nec mir'um, quod Bonfinius alicubi intimet Mathiam in Dalma
tíam 8L Croatiam expeditionem ſuícepifl'e, forte ob Comitum Frange—
panorum fratrum mutuas inter ſe diſcordias,quorum quísque cazteros
Provínciarum Regulos pro ſua allicere parte ſàragebat, fed-Tran
ſylvana, ac Latronum quorundam ex Bohemia in Ungaria graffan—
tium (èditione revocatum rediiffe, hinc 8C celeberrimus Corbaviae
Comitatus antiquíffime Romana Torquatorum, ſeu ut noﬅri appel
lavere, Carloviciorum familiaz, qu¡ \èptuaginta duas in ſc continuiíï
ſe arces fertur !467. ¡n cíneres quaſi redactus, ¡ngentique hominum'
multitudine abacta depopulatus eﬅ. Sed ad Banum Thuz redeamus,
qui omnibus ceeterum decoratus talentis, multis etiam exercitus pra-.—
liis, charum \è cunctis praebuiſi'et, niſi ingens aními ferocia 8C ſubi
ti intemperantesque motus exoſum reddidiffent:' un’de multi_e nobi-.
litate', de ¡njuriis, de violenciís, de ‘peculatu quaeri occoepere: non
&equitate Chriﬅíana, non Principum benignitate zz-nondenique Regn¡
legibus, ſed avaritia, vi, atque-annis, abv eo 'univerſa adminiﬅrari…
Dolendum omnino, e viro‘alioquin .praeclariffimo, hace nunquam exv
tirpari potuiſſe viria , ,ob que Ñeum tandem accipere finem eﬅ adactus,
ut reſignato Tribunatu (‘olumNÍertere cum i'uis debuerit. Etenim,~
Egeª* cu'm Zagrabiam e Bosna ſe Mathias, recep¡_ſi'et,- quo Turcas trigima
naru PH. millia hominium ¡n dir-am—abducentes-\ſervututem inſe‘cutus, ac cum
Vªrª‘, & victoria recuperatae praedaerreverſus fuerª-at, Proceres Scláuonia: Re
XÉÏWS gale Judicium p0ﬅulavere.- .Id propterea factum, quia ex Optimati
- _bus 8C nobilitate multi homxcrdii, latrocmu, 8C rapmarum plerrque,
nonnull¡ peculatus, repetundarum ali¡ poltulati. - Joanni Tuz quo-
que dicta dies,quod ubi Reg¡ dictum eﬅ,mox ¡llum in'Judicium non:
venturum eſſe ‘praedixít. Hic enim genere‘, opibusque prszﬅàns in
ter potentiſiimos din Proceres cﬅ habítus, multumque apud chcm
conſilio, ‘authºr-¡tata, prudemia valuít: annos allquot 'quzeﬅuram,
item varia muncra cum laude geſſit. lncidit autem in i'uſpicionern. a
lſ).
I
Croatia: nº ‘ Sclavanict, Liber T'em'm. ' 97
invidiamve Príncipis cauſa nemin¡ ſatis explorata. Multa huic_ oppi.
da caﬅellaque ín Sclavonia Pannoniaque fuere. Detracto judlClO, ad
declinandam inimicorum invidiam cum liberis 8: fortunis Venetias
ſecefiit, ſexagínta aureorum millia ſecum adportaffe fprtur; .ibi, co
gnita viri dígnitate, in Patritíorum prdmem a Venetls admifl'us ett,
vitaque tranquilla annis pluribus frurtus;
Verum tametſi hoc octuageſimo ſupra 14.00 anno Joannes Ve- \
netias transmigraverít, anno tamen adhuc íèptuagefimo Banatu ſe ſe
Regis juflu abdicaverat, quo non nit¡ qumque functus fuerat annis; BM ~
poﬅ quem deinde anno eodem ieptuagefimo Blaſius Magyar, vu* 1m- M, ª'
piger ac firenuus, multísque probatus occafionibus, quatuor Regno- Dalmaeíz.
. rum Banatus honoribus, Dalmatie ſcilicet, Croatia, Sclavoníe &Sªf;
Bosna: decoratur. Et ſane, cum jam ab initío prim¡ libri ex literis a: Bom-I
Ferdinand¡ prími, ad Petrum Keglevicium Banum datis, recitave—ri- fªmª
mus, unius ſubínde dexterítate ac militar¡ fortítudine regna integra '
,gubernat‘a fuíſſe: cujus Blafius vírtutis, prudentise, militaris diſcípli
nue, authorítatis denique apud~univerſos fuerit, facíle ex Regnorum ‘ ,
quatuor delegata adminiﬅrandi poteflate conjíci poteﬅ. Ungaríca
eum fuifl'e originis.; cognomen ipſum conteﬅatur, at cum Dominia w.
ac opulentiora in Regnis hiſce Latifundia militar¡ manu fuiffet conſe

cutus, Banali quoque ‘fungi dígnitate permittebacur. Exorſus ſub Ma
thía publica gerere munia, primo Svehle ,. cetçrorumque Bohemorum
Latronum Ungariam ‘depredantium ſupplicio affieiendorum prefici.
tur,ut 8C captos debita plectat poena 8( pertinaces in quodam eaﬅel—
lo ſçÑſe tuentes, arte qua poffet, Ungaria propulſàret. ls inſeq-uene
ti die, ubi Svehlam captum accepiffet, pro caﬅelli porta cruces lon'
go ordine diſponit, ſuper has eminentiores quasdam, ubi Latronum
Princeps praependeret, -inﬅítuit: mox ad ſupplicium educti omnes',
ſuſpenfique, quorum ¡n medio Svehla, a lateribus vero hinc 8: hinc\
intimus ſecretorum collcga Sacerdotis nomine abutens, cum armige- ‘
ro, ﬅipantibus utrinque laqueo ſuffocatís 350. Tam tetro ſociorum
ſpectaculo Caeteri, qui ¡n pr'eeſidio remanſerant, abﬅerriti, ad hoﬅís
arbitríum ſe ſe dedidere, ac ita demum Hungaria infeﬅantium pree
donum latrociniis opera Blaſií eliberatur. Mathía deinde Rege adver.
ſus .Georgium Podiebradium ¡nfeﬅa caﬅra ad Brunam metante, ab
eunteque Georgio, Blaſium Rex cum Paulo Kiniſio in Blafí¡ Olim- pa;
leﬅra educato, cui poﬅea, ob ingentes corporis vires, ac ſpectatam
animi fidem, filiam quoque connubio Blaſius junxerat, in arctiore
Brunenſís arcis Obſidione períèverare juſíít, ípſe Olomucium verſus
caﬅra tranflulit. Paucis elapſis menſibus Blafius cum Paulo rem for
títer gerentes, arce pºtiuntur; Blaſius [fiyffls ob bellicarum rerum ›
afium,
98 ª Memºriª REM, 9.9** Banorum Dalmatiae,
aflum, Paulus Ajacis ob inauditam 'corporis animique ſortitudinem
inde nomina referentes. Atque haze Biafius , nondum Banali inſigni
tus honore, geſiiſſe memoratur. Nactus porro dignitatem e¡ quoque
_interfuit praeiio, quo in Bosna deſperatam Hungarorum cum Turcis
ªpugnam , ac in immaturam fugam prolapſam, trecenti Croatarum mira
animorum
garos fortitudine, adeo
ab internecione feiiciter reﬅaurarunt,
liberaverint, ſed 8C prªda ut non ſoium
ingenti Hun
onuﬅi, rect
preſlis hoﬅibus, ¡n Regia caﬅra, tum demum cum Rege Zagrabiam
ovantes \int regreff. Hic Rex cum Proceribus de iterata Friderici_
Imperatoris foederis ac induciarum interruptione confilium agit:
affertur interes. rUmor, Comitem Joannem e nobiliflima Frangepanorum
familia adverſus Veglenſes lnſulanos ditioni (daa ſubjectos, gravibus
obortis diffenfionibus, arma moliri. Inſulani Venetorum, Joannes
Mathia'. impiorat opem: cxpedirur in ſuccurſum juffu Regis Blaſius
Banus, cum quinque cohortibus, tribusque equitum curmis: hic ¡n
".nſulam trajicit, Muſeilum Oppidum vi capit, urbemque Vegliam ob_
Edione Cingir. Venetí ab Inſulanis poﬅuiari ſuificienti auxilio ad
maturarunt, Joannem Comitem periculo Inſuianae ſeditionis ter
rent, precibus ac pollicitationibus plurimis onera'nt, ac denique conª
fiantiam fidemque Reg¡ debitam expugnant. Perſuaſus ſiquidem Joan
nes jus, quod in lnſula retinebat, Veneto remiſit, Arcisdedicionem
fecit, ceflit Inſula, Venetiasque cum uxore ac proiibus navigavit.
Blaſius Banus cum Triremes quatuor ſupervenifſe advertiſſet, veritus,
ut cum redire veilet , (ibi non foret integrum, accepta publica fide ¡u
continentem ſe recepit, domumque reverſus abiit. Dum hac in
Dalmaria geruntur, in Apulia Turcus Hydruntum occupat; quo
caſu ad gener¡ ſui opem/Rex Ferdinandus confugit, validiſiimus duo
rum millium equitatus a Mathia mifl'us, cui Biafius Banus 8C Nagy
Janos praeerant. l¡ cum in Apuliam trajeciffent, 8C mari 8C terra
‘ Hydruntum obſefl'am effe accepiffent, ut lllyricas Italis vires oﬅen—
tarent, ea, qua Irala caﬅra ingreſi¡ ſunt hora, cum Turcis congre
di voluere. Turrim magno prazſidio munitam expugnarunt, quam
pro porta ad fontem proximum Turci conﬅituerant, potentique pree
fidio 8C municione obfirmarant: multi utrinque caeſi, noﬅri tandem
ea pociti, (ic hoﬅium audaciam ſane-re refl'erant, ut amplius egredi
non auderent. Demum Biaiius compu ſis ad deditionemflarbaris vi
ctor, 85 magnis a Ferdinando Aragonio Sicilia'. Neapolisque Rege',
Mathia ſocero excultus muneribus, cum triumpho redierat.
Defuncto Mathia Rege, cum in varias Proceres de eligendo Re
ge‘partes diﬅracti fuiſſent, jam electum quidem, declaran tamen Pro
çeres noiebant, ut Sambucus refert, donec Croatia: Banus deciaratio
r ni
l
l\
\
'crearía E9" Sclavoniaª, Liber Tertim. . 99

ni non intereſſet, quin poﬅea Blafius ab Alberto Wladislai Ungaro
'rum declarati Regis fratre, eodemque Regni competitore ac emulo in
partes traductus, ejus inaugurationis pompaa intereſſe recuſavit: imo
ut fidem ſuam Alberto probaret firmius. cum Beatrix Regina qua
dringentes expeditos equites ſua pecunia conductos, ut Wladislao,
cujus connubium vehemencer ambiebat, gratificaretur, eidem auxilio
miſiffet; ii ab Blafio Bano cum veteranorum valida manu in itinere
deprehenfi non multo negotio ſuſí, equis , armis, impedimentisque
omnibus exuti dilapſi ſunt. Verum Blaſio haze victoria ultimum ope
rum fuit‘, eodem enim itinere gravi morbo correptus, quod Alberto
ejusque partibus plurimum attulirincommodi , e vita exceſiít, herede
omnium bonorum unica filia nomi‘ne Benigna, teﬅamento relicta: ›
quam eventu ﬅerilem Paulo Kiniflo , ut ſupra retulimus , nuptui tra
diderat. Hic ille eﬅ Blaſius Praefectorum Mathia Regis pugnaciflimus,
-’ conſilioque 8C manu promtiflimus, quem Mathias ex gregario milite, (ò
la virtutis commendarione, ad ſummos militiaª., honores 8: divitias alie
na: vírtutis incitamento promoverat. Tenuit Tribunatum Blaſius annis
quatuordecím minimum , magna ubique rerum bene geﬅarum laude.
Invenio quidem in vetuﬅioribus Regni Sclavoniaz -literalibus in
ﬅrumentis, ad annum millefimum quadringenteſimum ſeptuageſimum
quintum Joannem Ernuﬅ, Comitem Zolienl'em, Sclavoniae Banum
fuiſſe, ac Ladislaum Hermannum de Gereben habuiſi'e Více- Banum,
ſimul etiam Provincia Criſienſis fuiſſe Comitem; ad annum vero milª
leſimum quadringenteſimum ſeptuageſimum ſextum Sclavonie Banum
_fuiſſe Perrum _Bochkay de Raszinia; (imiliter ad annum millefimum
quadringentefimum nonagelimum primum poﬅ Mathia fata Ladis
laum de Eghervara Antonius Vramecz notar Croatia', preſuiflªe, Tur
çasque magna ſui laude fudiſſe ; ac mirum prorſus, quod nec anna
lium ſcriptores, nec Bonfinius ipſe, ullam Bochkay, aut Ernuﬅ ſaciant
mentionem,Blaſius przecerea anno 91. ſatis concefliſſe ab Iﬅvanffio re
fertur, nec Prmfecturam unquam relignaſi'e legitur: niſi forte'ſi dica
mus,… quod fidem omnino habere videkur , Petrum hoc muneris obti
nuiffe, dum Blaſius extra Regna Regis juſſu, variisque longioribus ,
quas non paucas cura: ſua: commifl'as habuerat , diſtineretur expedi.
tionibus. Extat in Archivio Capituli Zagrabíenſis expeditoria Blaſii,
qua teﬅatur, ſe aliquot millium ſummam ab eodem Capitulo ad Apu
lianam expeditionem profecturum, obligatis bonis mutuafl'e. Guan
tum ad Ladislaum Eghervara, Chronographia Vramecz confirmatur nadal…,
a Bonfinio, qui de eodem hac paucis cradit: ,,eodem,inquít, anno, id Eghervª
,, eﬅ \4.94, Ladislaus Eghervary, vir probicatisóc prudencia.- fingularis, Kªmª@
,, non fine magno Reipub. detrimento mortuus eﬅ. Hic Mathia Sclªv'on.
N z h Re_ Banus.
l .
roo Memoria* Regumfisª‘Banorum Dalmatix, ‘
z, Reg¡ belloAuﬅr’iaco egregie operam fidemque ſuarn’ probarat, cum
Ñ exercitum ejus ièmper duxifl'et, 8C Sileſiae ac Luſatiae Prafecturam
,, magna cum laude geffifl'et, Dalmatia: quoque, Illyrico 8C Croatia:
,, ea virtute prefuifl'et, ut Turcarum copias memorabili clade quin
,, que eorum millibus .occiſione deletis afficeret; 8C Germanis cx ll
,, lírico pulſis provinciam ad fidei priﬅinae officium redegíſſer. Demum
5, prefectura depoſita-Magiﬅer Tavernicorum creatus, quietioris ut
,, pote ac tranquillioris officii munere delectatus, in eo uſque ad mor
,, tem perſeveravit. ›, Haze Bonfinius. ubi tamen initae Prefectura,
nec depoſitae annum notat.
Mathias Graviorem adhuc auget difficultarem Mathia: Gereby, Corvini
Gerebus -
Banus. Regis confobrini, Banatus, de cujus trium illyrici Regnorum Praefe
¿tura, nec antiqua Regni monumenta, nec Hiﬅoricorum'celeberrimae
-commemorationes dubitare ſinunt; verum in qua: is tempora conﬅi—
tuendus fit, res plena laboris non exigui eﬅ. ,Blaſius Magyar Joan
ni Thuz ſucceſlit, refignafl'e Tribunatum, muito minus eo privatus us
-quam invenitur; anno 91. ſupra milleſimum 8( quadringenteſimum‘
cum- e vivís exceliiſi'e jam retulimus, ac eidem Ladislaum Eghervara
ſubrogatum docuimus. ltaque quo Gerebum fuiffe tempore dicamus,
aliud ſupereﬅ nihil , quam quod Bonfiníus ¡nſinuat , Blaſium quendam,
\nullo appolito cognomento, Budenſi Urb¡ &'Arci Uladislai 'Bohemi
tempore praepoſitum
corona quoque Regiafuiíſe,
depofitain cujus poteﬅate
fuiſiſiet: preter
an tamen UrbemZCArcem
noﬅer hic Blaſius ex
officio translatus . an alius quispiam fuerit, pro certo non conﬅat,
quamvis Gerebi certilfima Banalis 'dignitas ad annum .1484. divinare 7
translatnm cogat; aut certe,'quod verofimilius dixerim, eodem \imul '
' cum Eghervara tempore Prefecturam egiiſe. Ut ut (it, quocunque tan
dem fuerit tempore , certum tamen eſt, eum hac functum ſub Mathia
anniscirciter ſeptem dignitate, neque aliundd haze certi tcmporis du
bitatio-diflïcultatem habet , quam a \èriptorum negligenti annotatio
ne, quo-eorum quisque coeperit autdeſierit a'nno, quod nos, quan
turn fieri potuit, ﬅudioſe emendare conati ſumus. Hic ¡gitur Ma—
thias Gerebus, Petri Gerebi Palatini deinde frater, Mathia: Corvini
Conſobrinus , Vir domi militiaeque clariſſimus, ſub ipſo Mathia Rege
prima militiae jecit rudimenta. Ac imprimis dum Jaicia Rolnenſis Re
gni Urbs , atqueArx firmiflima ac princeps a Re'ge obhderetur, ac '
demum Chriﬅi Dei natctali die deditione caperetur, MuﬅapliamTribu
num Turcarum, 'qui ſcriptis ad Regem literis fortillimum quemque ad
fingularem pugnam fibi offerri elato animo poﬅulabat, jaa que Rex
ind¡ nabundus, quod nemo ex veteranis citatus, ad nomen- reiponde—
ret, uces, Praetectosque copiarum ſevera voce ſegnitiei‘increparet,
. - re.
L
Croatia Es’ Sala-Danza', Liber Terfiur. v llo!
repente prodiir, 8( cum hoﬅe fortiter 8C intrepide congreſſus eﬅ, _opi-o'.

nioneque longius extracto certamine , quamquam vulneratus, Victor
\amen evaſit , hoflemque equo deturbatum interfecit, 8( caput ejus a
cervice diffectum ad Regis pedes projecit: a quo cum ob admiran
dam juvenis virtutem, tum mutuam propinquitatem, effuſe lzrto, inli
, gnem equum cum aureis calcaribus, Ornamenta nempe equeﬅris di
gnitatis de manu tradita, ſpectante exercitu, 8C collaudantibus om_ni- ,
bus , dono accepit. Hoc jacto fortitudinis ac militarís virturis funda- ’ "
mento. frequentibus deinde exercitatus praeliis, usque ad Banatus di
gnitatem ei gradus patuere. Potitus itaque lllyrici Regnorum Prefe
ctura, cum Mathias Auﬅríae occupandaz feﬅinatione teneretur, Tur
ca optimam fibi Oblacam rati Illyricum vaﬅandi occaſionem, eorum
ſeptem equitum millia per Corvatiam in Carinthiam 8C Carniolam ad
diripienda quedan: Emporia eruperunt, in reditu ,ad Hunnam amnem
Croatiae, qui Savum ſub arce Dubicia influir, abductis decem millibus
captivorum 8C ingenti przda,licentius per Croatiam divagancur: quo ~
intellecto Mathias .Banus, adſcito in auxilium Comite Bernardino. Pe
tro Garay, ceterisque Provincia? Regulis, eos inſperato adortus ad in
ternecionem cecidit, omni praedze ac captivorum copia recuperata:
quo in prelio Bernardini Frangepani virtus nimium enituiffe perhi
betur. Adfuic Gerebus Coronationis quoque tempore VVladislai,
quam inaugurationis pompam miro equorum, armorum, -famulórum- Mªris“?
> que apparatu exornavit. Demum Circa annum millefimUm quadrin
genteſimum nonageſimum tertium e vivís exceſfit, magno ſui apud
omnes relicto deſiderio. “
Relato inter Divos Mathia Rege, de Regni ſucceſſore a priori
‘non degenere, diu multumque inter Optimates agitatum eﬅ; cumque
frequens Oratorum ordo e diverſis Regnis, pro ſuo quisque laborans
Principe, quo in Regnum ſuccederet, advenifl'et; nec Joannes Corvi
nus Mathiae filius, &C paternis meritis, 8C propria: natura: qualitat¡
bus, 8C plurimum amicorum fretus auxilio, ultimum inter corriva
les locum Obtineret: ad eas tandem cum illo Uladislaus Bohemia, 8: Uladísraus
, in praeſènti Ungarias delectus Rex ( quod illegitima ei genitura, quo R.“ Huª'
minus Regni gubernacula teneret,obflare videretur)devenít conditio- mª
nes pacis neceffarias porius, quam honeﬅas, ur conceſſam nimirum ei,
8C de manu traditam, omnem ultra Dravum flumen lllyrici ditionem,
usque ad Bosnee. ac Dalmatiee limites 8C oram Adriatici Maris, abſolu
ta prorſus ac Regia teneret poteﬅate: ita tamen, ut \i absque libe—
ris, ſicuti ſummo cum noﬅro infortunio evenit, decederet, omnia
ad Regnum_Hungaríe revolverentur. Demortuo deinde Mathia
Gerebo, iplemet Banatus munere perfunctüs eﬅ. ls igitur uti erat
‘ 3 \ .
miti ‘
x
1
!02 Memoria chum , 89’ Banorum Dalmàtizt,
mit¡ liberalique ingenio, obliterata offeniàrum memoria, inﬅructiíl
fimo equitatu, validisque peditum deﬅriptorum cohortibus pompam .
Jºªnne, omnem inaugurationis Uladislai ﬅudioſo animo condecoravit. ipſique
Cºm… ante ahos omnes geﬅandae Corona: munus delatum fuit, ac deinceps
Dªlma-tiª Corvinus fincera 8C inconcuffa fide Uladislai partes ſecutus eﬅ. De
gfiéªé‘ fecerat quidem in partes Caziàris Chriﬅophorus Frangepanus annu
Banus. ente Patre Bernardino , Jacobus Zekell, & Civitas Zagrabienſis, quee
'494' a ſexcentis Germanis militibus cuﬅodiebatur: quo intellecto, repente
Corvinus Urbem obſidione cingit, ne illinc a Caeíàreanis affidua: ra
pinaª. fierent, ac frumentariaª. convectiones interciperentur. Cum au
tem Jacobus Zekell, qui ad Caeiàrem reddita ei Petovia 8( Rachis’
purgo tranſiverat, obſeſfis auxilio veniſi'et, ab eodem Corvino fuſus
I-I
fugatusque eﬅ, 8C Zagrabieniès ſpe dejecti omiſſaque pertinacia de
ditionem ſecerunt, Germanis incolumibus in patriam ire permiflis.
Maluiffet equidem Corvinus paterna: virtutis emulator cupidiſii
mus, cum Chriﬅiane fidei jurato hoﬅe bella gerere, ditionisque fines
propagare, quam ínteﬅinis procerum diíſidiis \èdandis incumbere',
in quibus 8C Chriﬅianae Charitacis vinculum 8C humana: ſocietatis jura
uandoque led¡ neceffum eﬅ. Sed ut quondam non minus nervo
Pe, quam vere Divus Chryibﬅomus: meum ac tuum, inquit. frigi
dum illud verbum, &, quidquid eﬅ malorum, in vitam noﬅram in
vehens, innumeraque gignens bella, eo interdum ¡níèctarionum ac
perturbationum animos hominum inducir, ut nec ſacra,_ nec prota
na precepta coercere poſfint: hoc \àne Corvmum adegit, ut Rbd!:
cata Illyrici Prefectura, privata contentus vita, RegnIs hiſce, que: ſibi
gubernanda obtigerant, fructuoſàm navare operam non potuerit.
Verum quia lﬅuanffius has in Regno diſſenſioncs ac alios Corvmo
in officium ſuccedentes,, eorumque geﬅa, continuata narrat ſerie,
ejus hac omnia verbis expedire lubet. . .
Prlvílºgï- Erant in eo Illyrici tractu complures Italic¡ atque Roman¡ ſan
ªªª?" guinis Proce‘res, Frangepani, Urſini, Torquati, quos vulgo Slunios,
rum- Blagaios, ac Carlovicios Ohm-vocabant, ſed qui jam major¡ ex parte
ﬅirpitus interciderunt, ac ali¡ majorumgentium _Comites, qmbus
Bela Rex patria extorris, 8C in cas Adriana littoris mi'ulas a Tai-tam
ulſus, ante quadringentos annos, quod eorum oPibus,.armlsque
Fublevatus Regnum repetivera-t, ampliſiimas opes,.lat1fu_nd1a. Arces—
que 8C Civitates , ac lnſulas beneficiorum memor liberaliter ciederat,
'lata lege perpetua?. ¡mmunitatis, ne Ii , eorumque poﬅerl ad Tribunaha
quorumcunque Magiﬅratuum ad dieeiiciam cauſam cogerentur, ſed
privato ſolius Regis judicio 8C cognitlom reièrvati cenſerentur. Qrtls
' _ ¡gitur‘ inter Frangepanos Comites Bernardum Joannemque, ¡Rªta
C’roatzlc ?5’ SEÏIIUOIIÍLP, Liber‘ Tertíur. ' \03
rum ſimultatum canta, controverſiis, quum ſaape inter eos crudeliſi';
me~ armis cercaturn fuiffet, ídque Corvinus deinceps precavendum ju..
dicaret, eis ut poſitis armis lites 8C diſceptationes ſuas Patriis legibus
decidendas permitterent, ſaepilſime ac ſumma cum ſeveritate injunxit.
At illi veteri Bela Regis indulto ſubnixi , neminem ſe preter Regem,
qui ipſorum lites
iſipondebant; quemdirimat, ne ſibi ipfis8Cpraejudicent,
graviſlïmiscuris recogniruros
bellorum tumultibus re
occupa
tum , privatis litibus decidendis vacare non poſſe ſatis intelligebant.
Et Corvino, ut remilſius agerec, occaſionem obtulerat contrahendaa
cum Bernardo affinicatís cogitatio, ut qui non multo poﬅ filiam ejus
Beatricem ex Veneta macre elegantis 8C decora: forme Virginem, ‘
fibi in Conjugem ducturus erar. lnterea Jaicia preſidio , quee Cor
vini ditioni erat attributa ," Turcas* dies 8( noctes tam aperta vi, quam
occultis inſidiis, adeo imminebant, ut. niſi Joannis Giulani Prefecti la.
bore, vigiliis, 8C indul‘rria eis occurſum fuilſer, qui militibus ﬅipendii
8L cibariorum inopia laborantibus, quod omnis Circa Regio diffu.
gientibus agricolis vaﬅata deſertaque eſſet, de ſuo providebat, Civi- .
tas 8'( Arx incomparabilis ﬅructure ac munitionis, una cum aliis pro.
pinquioribus locis, qua: eodem in difèrimine verl'abantur, fame 8C re.
rum necefl'ariarum penuria compulfà hoſtibus facile ceſiiſſet. @uibus
rerum difficultatibus adactus Corvinus, omni lllyrici Imperio ac Map
giﬅratui ceſſit, illudque Uladislao reddidit , contentum (e ſore affir—
mans oppidís clientelísque ſuis, 8C ditione, quam privato jureusque
ad eum diem tenuiffet.
Mittitur itaque in Dalma-tiam, eique conjunctas Croatiam &Scla- Emericus
voniam, Emericus Derencenius, qui cum Collega Joanne Botho eas Pª‘ªglºº'
regiones adminiﬅret, jurique dicundo {imul Se tuendis finibus przſit.
Gluod genus Prefecti Banum proprie *lllyrii olim vocitabant, ſicuti thu* Dªl
Hiſpani Almirantem, vocabulo tamen poﬅea ad alias etiam Praſectu- Eªt-,SME
ras, quain mediterraneis habentur, pedetentim derivato. Hi igitur Bªni- ‘
infelicibus auſpiciis in partes lllyrici cum copiis delati,quanquam Tur
cas ad Hunnam fluvium excurrentes, aliquot ſecundis preliis ſubmo
vifl'ent, primisque initiis fortunam-coeptis arridentem expert¡ ſuiſi'ent;
ea tamen, ut ſemper eﬅ varia mutabilis ue, in deteriorem verſa, infeli
ces eventus ſortiti, ambo brevi intErje o tempore hoﬅium armis pe—
riere. Ut autem a felicioribus ordiamur. illud repetendum eﬅ, quod
cum Taurunum in Syrmio 8C Temesvarum firperioris Hungariªn pra:
fidium nocturna expeditione urendo agros› 8( populando excurriſi'cnt,
ac Stephan¡ Bathori villas rapinis, incendiisque deſormaflent, abdu
&isque multis incolarum milbus,- non longe a Varadino actis prendis
eflènt reverfi: illud incommodum Emericus Derencenius lllyrz'cifl’re
Q
‘ _
¡04 Memoria Regum, Er’ Banorum Dalmatiw,

fectus’. cum Bernardo Fjrangepan'o, v Caroloque Corbaviae Comitibus,
aliisque Croatim Regulis, major¡ hoﬅibus illato detrimento repende
runt. Cum enlm Turca ad Hunnam fluvium ,qui eDalmatarum mon
tibus ortus, finuoſo curſu per intima Croatia defluens, modo lenis .
8C placidus, modo Citatis aquis celerior , ſub Arce Dubicia Savo mi
ſcetur, magno numero populabundi vagarentur; anoﬅris, quos mo
do nominavimus, occidione deleti ſunt, captis hoﬅium mille quingen—
tis, totidemque ceſis, reliqnís in profluente Hunna ſubmerſis. ,
Hoc feliciter confecto prelio,8c ad majora animum preparando,
inteﬅinis impeditus tumultibus, a propagatíone Regni finium ad com
ponendas privatorum controverfias, vires 8C ingenium intendere de
buit Emericus. Adegerant ad haze eum Frangepanorum armis mixta
diſcordie. ut paulo l'upra memíru'mus : rejecta tamen in preſens jm* -
ortuna for¡ 8C tribunalium perplexitate, Bernardum Frangepanum
mdomito animo hominem , Segniaª. maritima Urbis obſidioni incum
bentem, armis illatis ad officium reducendurn ambo cenſuere. @ui
bus rebus ille intellectis, Segnia relicta, ad ſua defendenda redire, ac
ad Briniae Arcem ièſe recipere t'uit compulſus: ea eﬅ non procul a Ma
)ºªlªºª r¡ cum ſubjecto oppido vetuﬅ¡ operis; quam cum Derencenius cum
Üflſiª Botho collega perluﬅraret, qua parte foret commodior oppugnatio ,
interfici- &Bothus prope moenia verfàretur, plumbea glande ex arce emilia
'm' ictus in veﬅigio concidit. Ejus morte Derencenius Collega, ac cae
teri ordínum Ductores exacerbati, muito majorem oppugnationem
¡nﬅituendam decrevere, admotísque tormentis Frangepanum ad acciª
piendas deditionis conditiones compulere, eo quidem properantius,
quod Jacuppem ulterioris Boſnaª. Pratectum exact‘e virilitaris Spado—
nem magno exercitu ad vaﬅandas , depopulandalque Illyrici Carno
rumque regiones,quae erant in propinquo, irrupiffe audivilient. Con— ›
fluxerant ad Jacuppem evocatí ab eo e Thracia 8C Macedonia equites,
qui a Turcis Acangi¡ vocantur , ita ut decem millium equitum nume-j
rum copiae ejus excederent; cum quibus tanta adhibita celeritate ver
ſus Carnos Urbemque Labacum irrupit , ut prius ingentem mil'e'ro
rum populorum numerum abduxerint, quam quiſque hoﬅes adventaa ‘
re, auc adeſie audiviſſet. Erat in partibus Maximiliani Creſaris Jaco
bus Siculus, qui contracta celeriter quingentorum equitum ala, ac non
~ aſpernendis Germanorum peditum auxiliís, hoﬅ¡ occurrendum ﬅatue
rat. Sed ille incredibili ulus celeritate, abductis captivis, eodem quo
venerat itinere redeundum, vitandamque \i qua fieri poli'et pugnam
omnem ſibi propoſuerat. Jam hoﬅes in Modruſienfem agrum rever—
tendo pervenerant, valles potius dixeris praaltis montíbus in oblon
ge corona: ſpeciem circumdatas, cum \è a Derencenio cum Omnibus
co
Ciaatix Es** Salavonict, Liber ‘Tcrtius. 105'
copiis tam ſuis, quam auxiliariis , parato ad dimícandum animo ex
pectari didicit. Aderat cum Derencenio Bernardus Comes Frangepa.
nus, ac Nicolaus 8C Joannes ejus Fratres, cum ſuis Dalmatíci. &lllyri
ci nominis militibus. Carolus quoque CorbaviEeComes, e Torquato
rum illuﬅri familia, ac Petrus itidem Comes de Zrinio, cum multa'
Nobilitatis earum regíonum parte 5 nec tamen, ſupra agreﬅium manum,
octo millium numerum excedere dicebantur. FerunrJacuppem, quod
multo majores hoﬅium copias effe exíﬅímaret, non parvo metu per
culſum, a Derencenio per nuncios e captivorum grege delectos, tu
tum ſibi ac exercítuí iter poﬅulaíſe: quod eam irruptionem non in
partes Prefectura ejus ſubjectas , ſed in Carnos feciíſet: illum vero
non nifi dimillis captivis conceſiilrum reſpondiſſe, cumque conveníre~
nequaquam pofl'ent, tum vero ad arma deventum. 'Porro _Derence
cenius, quum ſe 8C copiarum numero mferíorem , nec eqmtatus ro
bore parem hoﬅibus animadverteret; vitandum omne prelii díſcri
men teﬅabatur: ac pedem referre, 8C caﬅra ad Modrufiae mªnia re
ducenda, donec id ab ipſis integrís, ac ſylvarum 8C montium commo.
ditate adjutís fieri poffet, prudenter conſulebat; nec verendum eíſe ,
ur in eo receptu a Turcis impedirentur, qui nequaquam pugna avidi,
ſatis ſe lucri reportaturos arbitrarentur, fi cum captivis ac pra-¿da do
mum redire permitterentur.
HXC a Derencenio fingulari prudentía rectifflmoque judicio pre-'—
víſa erant , níſi fortuna ſanis conſiliis ſucceſi'um eripuiffet. Namque
Bernardus Frangepanus pugnandum omnino 8C in perfidòs hoﬅes au— ~
dacter irruendum, captivosque 8C prardam omnem ab eis extorquen—
dam , idque ad officium ejus pertinere differebat, utpore qui omnibus
copiis raeeſi'et. @nod fi ipſe inani metu conﬅernatus pugnam derre
cter , e ſuís ſaltem cum copiis hoﬅem exanímatum pavore, onuﬅum
que praeda, 8C precario iter petentem, invaſurum; cum omnís accepti
detrimenti culpam ſubiturum, ſeque ejus apud Regem 8C Príncipes , ſi
-fata e pralío ſalvum reduxerinr, reum peracturum. Nonnulli etiam
Preefcctí 8( Centuriones lllyrici eum petebant, ne militum virturi dif
fidere vellet, qui ſuperíori anno, ipl'o Duce, ad Hunnam flumen cos
dem hoﬅes fere ad internecione‘m deleviliEnt, 8C non exiguu‘m rei Íní
\ litaris uſum habere viderentur. 'Quibus verbis irritatus Derencenius ,Ñ
ſe e'a, uas de vitando praelii perículo dífferuiſſet, non fur-.e, ſed exerci
fus \aluti conſulendi ﬅudio in medium attuliffe. @nando vtamen omni
bus tam fixum 8C certum ineunde pugna ardorem eſſe videat, ne
inſolite formídínís, aut ignaviae nota perﬅríngatur, ſe quoque neceſï
' 'ſitati, 8C infauﬅo, ut quidem animus praeiàgire videretur,certamini ma
-nus dare: precariQue Deum Optimubm Maximum, ut,, qui modo in
O caﬅris.
'Ioó g ¡Memoriªs Regum, 89ª Banorum Dalfflatiá '
caﬅris tantopere feroces 8C praefervidi fuerint,eundem in acie animum,
eandem In dimicando conﬅantiam retineant.
Dum haze a Ducibus diſputafitur¡ Turcae quadam veluti rabie
efferati, e denſioribus ſylvis, per quas ¡ter ſccerant, ¡egreili, acie inﬅru
cta explicatisque figuis, noﬅros provocare ad prmlium coepere; quod
metuerenr, ne Jacobus Siculus, ſed is jam redierat, cum Germanícis
copiis adventaret, ipſique a fronte 8C a tergo circumventi, 8( veluti
indagine clauii manus conſerere cogerentur. Itaque Derencenius
tribus agminibus, quee in q-uadrata latera denſarentur, factis, attolli
figna 8C explicari, tubas canere, 8C primum agmen in hoﬅes irrumpe
re jubet. Pugnatur diu 8C magna contentione; 8C Jacuppes ſuis la
borantibus jamque inclinatis, recent¡ equitiun ſubſidio, fine mora ſup
petias ferens, adcurrit. Contra Derencenius magna voce Bernardum
Comitem compellans, nunc, inquit, fºrtilſime vir nutantem hoi’cium
aciem ardenti animo invade, 8L qui pugna: auctor fuiﬅi, victoríam et.
iam invicta virtute' nobis preﬅa. Nec mora, Bernardo in hoﬅes ſe
-acriter inferente atrox 8C cruentum certamen inﬅauratur; quo diutius
protracto, dum utraque pars ardentílſime praeliaretur, ac Derencenius,
ubi plurimum periculidmminere videbatur, adcurrendo 8C ſuos co
. hortando aciem reﬅitueret, ad eXtremum Joannes Frangepanus ab ha
ﬅatis Turcis trajícitur. Ejus cadaver, dum noﬅri, ac imprimis Geor
giusBlatcovicius Nariſii in Dalmatia Reguius, eripere conarentur, Tur
cis contra auferre illud conantibus, cad'enteGeorgio, pugna magis ac
magis recrudeſcit. Poﬅremo noﬅri viribus impares, cum ¡pio Ber
Noﬅri nardo terga vertunt, 8C foede profugiunt. Gua res totam aeiem or
ſumma
clade
dinesque, qui adhuc Turcarum impetum vimque former ſuﬅmebant,
cxdun mirum in modum perterrefecit í‘ecumque in prfflcípltem ſugam traXIt.
tur. Derencenius cum tercio agmine, quod in ſubſidiis collocaverat adhuc
viribus integer adcurrere , vociſerari, fugam retentare conatus, dum
fruﬅra omnia effe, ſeque nihil proficere videt,_ in confertillimos hoi’ces
irruit, eique cum fortiſfimis familiarium acerrime pugnanti equus lan
cea confoditur, quo cadente, pedibus non minus acrlter dimicando \'e
tuetur, donec gladio, quo peritilſime utebatur, capulo tenus perfracto
ab hoﬅibus circumventus, non fine vulriere capitur. Cu¡ cum labo
ranti filius, quem unicum egregiae indolis habebat, ac frater opem fer
re vellet, cum paucis familiarium qui ſupererant equ1tum adcurrere.
,Sed neque ill¡ jam ab’ hoﬅibus capto quidquam OPiS attulere; 8¡ ipfi
ambo .circur-nventi atque crudcliilime interfecti ſunt. o
Cecidere ex noﬅrís, prwter Joannem Frangepanum 81 Georgium
Blatcovicium, nonnullosque clarioris nominis Tribunos,quinque ¡milla
hominum .8C ſeptuaginta \'eptem, omnia figna amiſſa, ex hoflzbus mtIlle
. au
, Croatia* SD" Sclawmcr, Liber Ternus. 107
\aut eo amplias deſiderati: plurimi etiam vulneribu's acceptis debilita~ _
ti, domi vita'm finivere. _Derencenius ¡pſe Ranus, 8C NicolausComes
Frangepanus, cum multls noblliorlbus eqmtlbus Ungarrc¡ atque Illy- 1496_ '
rici nominis, inter captivos fuere; hIC demum multqauro ſe redemrt,
illum autem Jacuppes Bízancium ad Bajazetem Prinupem ._ _cum alus 7
captivis quam plurimis, ac ſignls omnIbus dono miſit; ubI m career
rem ſeptem turrium conjectus, tribus poﬅ menſibus , moerore amm¡
ob amiffum exercitum, ac filium fratremque trucidatos contaburc,
vitamque cum morte commutavit anno ſalutis ¡496. A
Ejus cladis temeritate Frangepani acceptee fama cum Budam al
lata eſſet, Uladislaum incredibili dolore affecit; neque enim ign’orabat,
plerosque omnia adverſaª fortuna incommoda ejus_ negligentiçe at
que focordiaz tribuere, omníaque ejus dicta 8C facta In diverſum Inter
pretari. @nod unum in prffllens auxilium perditis rebus ferre pote
rat, ne Provincia capite carerer, Ladislaum Caníſianum, aliis Georgium Ladislaus?
. n I o o u n e . .
dictum, In lllyricum m1ſit,.qm 11hs Regnis 8C ora: maritima: cum pote- …mmm,
ﬅate prmeſi'et, fimul 8C Jaicie, ac Segniae tuendae curam gereret, eique Cront. &
haud contemnendum equitum 8C peditum numerum in ſupplementum SºlªVº"
uisiBauusz.
eorum, qui clade Derenceniana_perierant, attribuit, 8C, ut primo quo 1494
que tempore illuc contendere maturaret, in mandatis dedi't.
Porro, tametſi Corvinus abdicata prefectura in ‘ſolitariam ſe re
degerat vicam , nec fic tamen ab aliorum -infeflaflonibus quietus per..
mittebatur; Stephanus ſiquidem Scepuflenfis Comes Palatinus, Arcem
Joannis Corvini in Illyrico abtentis Szamobor dictam edito in mon
te ſicam , nequaquam pramonito Rege obſedit ; cui quanquam
Uladislaus ſeveriflíme interdixiíſet, ne arcem occuparet, quaa nul
lo Xquitatis jure ad eum ſpectaret, ille tamen ſpreto Regis imperio, '
eam deditíone Praaſidii in ſuam poteí’catem redegit. Sed 8C Oſvaldus _Diflurbia
Zagrabienfis Epiſcopus, qui ſoluto Budae conventu poﬅ Regis diſceſï ;ªgªfiº‘ª
ſum in lllyricum .le receperat, caﬅella Epiſcopatus a Corvino Duce_ Sonia?
occupara, quippe quod a Germanis paulo ante receperat, bello recu
perare contendit; nimirum opportuna Corvini, qui apud Kinilium
erat, abíïmtia invitatus. Guate Rochoníco, ſ'eu ut vulgo noﬅratcs lin
gua ſua vocant, Rakovacz Obſeffo 8C capto , arma- inde ad alía oppi—
da militibus, quos e Germania evocarat, crudeliſiime ſe gerentibus 7
transtulít. Corvinus tanta: rei nuncio conﬅcrnatus, nuila ,interpoſita
mora , omnes fere inferioris Ungariae copias, permittente Kiniiio, co
git, 8( Laurentio Duce NicolaiBOſn-ae Regis filio. ac aliis nonnullis ad.
ſe ,Cum equitatu ſu'o traductis inZagrabienſem agrum, omnia qu-secunm
que adempta fuerant, interpoſitis conditionibus recipit. Et Osvaldi.
exercitu, qui triiun. millium numerunòl explebat, profiigato, omnes
‘ . Z
/
l ~
ſiI 08 Memoria Regum, SF’ Banorum Dalmatiat, '
Epiſcopatus villas incendit: neque agris, neque Incolis ullis, quan- .

quam innocentibus parcit. Ladislaus autem Kaniíày, 'qui Provin
ciª cumRegiones
multas imperio facile
preeerat, ut tant¡ bell¡
conflagraturas nonincendium extingueret,
inani ductus quo
conjectura pro-ſi
ſpiciebat,Corvino Caﬅellum ab Osvaldo receptum ipſo non repugnante
Osvaldo , reﬅituit: 8C iis inter ¡è reconciliatis, qui prior a pactis &foe
dere recefliſſ'et, is ut Majeﬅatis reus effet, edicto ſanxit. Hac praïclara
Ladislaus,linter viros maximos ſumma cum ſui laude facta compoſitio
ne, gravi poﬅmodum, eoque diuturno correptus morbo, ſex Prefectura
' functus annis, vitam adhuc rerum bene gerendarum laude finire cu
, p1ens,abrumpere coactus fuit armo quingenteſimo ſupra millefimum.
Rex ººn- Kaniſiano vita fundo, Corvinus cupiens ſe Reg¡ gratum exhi
'Vªªtªm bere, curam tuendarum Illyrici Provinciarum denuo ſuſcepit, armo
celebrat _ , .
- :Vª-ruda: qumgenteſimo ſupra milleſimum In Conventu Verucrae celebrato , Cu¡
:33²512223: Rex ipſe interfuít, adjunctis e¡ duobus millibus equitum, ſancita infu
Vinus ite- per lege, ut quot annis quadraginta millia nummum aureum, decem
"ªmªmºs millibus equitum Provincialium ad inhibendos Turcarum incurſus fu
' conztitui
m, ' ﬅinendis penderentur: qua ſimul occaſione Osvaldus Zagrabieniis,
cum ducentis adveniens equitibus facile decimas a negantibus eas exe
torſit. His abſolutis, percuffum eﬅ cum Venetis foedus, cu¡ feríundo
auctoritate potiffimum Alexandri Pontificis adductus fuerat Uladislaus
preeſertim cum in triennium quadraginta millia aureum nummum,Ve
net¡ vero centum polliciti iint; quo viribus limul conjunctis adverſus
Turcam progrederentur: accepta ¡gitur pecunia cum reliquis Hunga
riae preſidiorum Praefectis, tum etiam Joanni Corvino IllyriciProregi,
in ﬅipendium ad conducendos milites datur, 8C, ut Turcis ubique
quam maxime noceat, edicitur. Ac Prefecti Turcae, qu¡ Varboſanic
in Bosna 8( Samandrie ¡n Syrmio in omnes loccafiones excubabant,
cognitis per explorarores ſuos Pannoniorum apparatibus, cum exor
tum haud dubie bellum arbitrarentur, priores 81 pacatior‘es arma pa
rant, ac quanquam major eorum pars ad Bajazetis Claffem 8( caﬅra
in Greciam dii'celſerat; tamen tumultuariam militum manum cogunt,
Morolachios 8C Martalafiios peditum genus rapto vivere adfuetum, ac
agreﬅes undique ad certum diem adeffe_ 8C arma ſumere; equitum
turmas, qua-3 dom¡ ad tutandos fines relictae erantª -in caﬅraiconve
nire jubent: ac Jaiciam Bosnenſis Regni caput adoriuntur,rat1 locum
commeatu omni rebusque ad defenſionem idoneis imparatum, r1-‘
usquam- ſaccurri a noﬅris poffet, facile cap¡ poſſe. _ Sita eﬅ.Arx Fai
* I cia in edito monte, ſaxeoque; 8C fama eﬅ, ab Italo Architecto ad
fimilitudinem Neapolitanae Arcis, quae ab ovo nomen habet, olim '
aedi icatam,ab ea nomen fumpfflº:- quªndºqffldºm Jªlºiªm ªPUd !"3"
. ~ ri
Croatia* ‘Es’ Scla-voniaº, Liber Tertiur. 109
ricos ovum figníficare certum eﬅ. Deſpectat Urbem ad radices montis
'egregie munitam, ſub quibus duo amnes navigabíles Verbanus 8C
Pliva in unum concurrunt: cum non longo ſuper arcem mtervallo
_tertius in Verbanum amnis influar, Boíſuta nunc dictus, quem ve
teribus Bacuntium vocatum quidam putant,_demerſae in eum Eliſa
bethae Regina: Hungaríae infelici caſu celebratum , qui poﬅea omnes
uno Verbani nomíne accepto, late patenti in planitie decurrentes,
ad Gradiſcam Savo commiſcentur. \ l
Sed Corvinus veloci hoﬅilíum copiarum concurſu, earumque
conſilíís
poﬅulat;intellectis, Uladislao
qui nobílícate omníceleríter ſignificat,
arma capere juſſa.auxiliaque ſubmitti
obſeffae Arci vfine
mora opem ferendam mandavit. ‘Ale cum ſegniter pro perículí ma
gnítudíne, ac tardius quam id exigeretur, convenirent, Uladislaus
míſſo Emerico Czobor, qui recuſantes vi adhibita compelleret, bre
vi ad Corvini caﬅra haud contemnendum militum numerum coegit.
Petrus etiam Ger'ebus Regni Palatinus ducentos equites 8C duas co
hortes peditum expeditorum miſit; ipſe quoque Corvinus tam e ſuis,
quam Frangepanorum, Carlovíciorum, Zrinianorum Comitum, ac
caterorum Procerum clientelis 8C militibus haud mediocres copias
ſumma celerítate comparavit: ita, ut juﬅum fere exercitum contra
hoﬅes educere pofl'e ceníèretur. Itaque cum has copias in conſ’pe
ctum Urbis adduxiffet, 8C hoﬅes adventum ſuum minime expectatu
ros exiﬅímaret; illos magno 8C alacrí animo Obviam progredí, .&
praelii fortunam experiri velle animadvertit; quod omnes caﬅris egreſ
ſos, ﬅructis ordinibus in acie ﬅare víderetz' Ipſe quoque 8C cateri
copiarum Duces, aut vincere, aut mori parati, fine mora quadra—
tis agminíbus occurrunt, ac ſublato utrinque clamore congredíun—
tur, díuque fortiter pugnant. Sed cu Turcas noﬅrorum impetum
' nequaquam ſuﬅínere poíſent, ac plurimí ex eis gladiis telísque no- Tureae ª
ﬅrorum occumberent, tandem funduntur, tergaque dare, 8C qua
quisque potuir, in proximos montes 8C ſylvas ac convalles diffu- fliganciu.
gere incipiunt. Noﬅri inſecuti , magnam eorum ﬅragem edunt, par
tim caeſis 8C capcís quam plurimis, partim in proxímum flumen infi
lire coactis; ubí cum impeditas utrinque ripas, 8C noﬅros inſequentes
cernerent, aut abſumtí flumine periere, aut cunctabundi, qua al
veum amnis tentarent, a noﬅris capti, aut interfectí fuere. Peric
re ex Turcis ad quatuor millia ſed neque noﬅrís incruenta ﬅerit vi
ctoria,
ma aciequandoquidem
deſideratí ſunt,exnec
Corvini
muitocopiis amplius
pauciorcs mille milites in prí
ſauciati.v
Liberata per hunc modum Jaicía, Corvinus magnam ab omni
bus laudem conſecutus, Arcem, qua íctíbus tormentorum hoﬅilium
’ O 3 ~ quaiï
\
'x tó Memoria: Regizm, La’ Banorum Dalmatia,

quaﬅ'ata erat, refici, 8C commeatu aliisque rebus muniri'juﬅit: e'am’
que Joanni Giulano Viro militar¡ 8C induﬅrio , ſibique imprimis fido ,.
qui etíam antea eam deſenderat, tuendam attribuír. Uladislao autem
equos’ 8( captivos inſignes 8C militar-ia figua dono miſit. Nec conten
t¡ hac clade Turcas in Polizgam ac Valconem Sclavo‘niaa, ut nunc vo-’
cant, Comitatus iterum populabundi excurrere; verum occurrentibus
¡is Joanne Bano, Joſepho Somio, ac Petro Comite ſancti Georgiir
qu¡ ſoluta Jaiciaª, obſidione in Hungariam profecti fuerant, Cumu
latas'teme'ritatis ſuae poenas rependere. Tot igitur preclaris celebra
Mets’ Jo tum victoriis Corvinum, intemperies ejus autumni, malignaeque fe.
annis Cor
bres in’ ipſo aetatis flore rebus humanis exemere, curn triginta quin.
Yin¡ Bªm
que aetatis annos nondum expleviffet. Reliquerat quidem liberos, ex
Beatrice Frangcpana Chriﬅop‘norum 8C Eliſabetham, ſed qui in —te
nera aetate fato functi, nomen 8C familiam ejus propagare non po
tuerunt. Viduam ejus integra mate, forma prfflcellenti, opibusque'
8C fortunaebonis affiuentem, poﬅquam demortui jam Vir¡ ſunera elu-
xiffet, Uladislaus Georgio Marchioni Brandeburgenſi, ſororisſuae.
filio, connubio junxit: accidit mors ejus anno 504. ſupra Iooo, ad
miniﬅrato binis vicibus annos ſePtem tribunatu. Sepultus eﬅ Corvi-
nus pompa celeberrima in Sclavonia in 'cede Dive Virginis Lupogla
vaa, cui Parres ex inﬅituto S. Pauli _primi Eremitae viventes, cum;
adjuncto n'obili 8C diviti Clauﬅro preeſunt, quod una cum templo
Hermannus Cilia Comes ac_ Sclavoniíe Bauus \ingulari pietate extru-
xerat, multis a Joanne deinde ac Beatrice conjuge ‘donatum pra-
diis, ac villis, variis etíam Regiís ditatum muneribus,.ac inter cae-
tera patrís ſui Divi Mathia: paludamento Regio pervetuﬅ¡ operisÑ
ex materia rubea confecto, ac Phrygiu opere auro intertexto. Alia;
quoque ejus Ordinis Mona¡ ria, inter qua:: Remetenſe, ſimillter, in;
Sclavonia, liberaliſiima munificentia annuis attributis redditibus au-
xit 8x dítavit. Et quamvis Regnorum cura 8C poteﬅas, juxta vete-z
rem cum Uladislao pactionem, in eundem caderet, Arces tamerr.
plerasque 8C Dominia , quee ampliſiima quajque in Sclavonia Jure pri'
vato poffidebat,' cum line liberis d'ecclhíict, amicis ſuis ,,_ ac preci
pue qui belliòa ſub ipſo claruere vrrtu‘re, una ,cum Cartera ditiﬅima.
ſuppellectile teﬅamento legavrt: ac paulo ante mortem Benedicto:
Rattcajo‘ſortiﬅimo viro, a-c omnium ſuarum copiarum , vel, ur Privi
legium ejus loquitur, Gentium Armigerarum general¡ Capitaneo ob:
egregiam ubique navatam operam, Caﬅrum Urbocz vulgo Nagy
Thabor appellatum, una cum Caﬅello Jurkethmio amoena planitie
fito, 8C urbí-Varasdienſi propinquo, :eterno nomíne polſidenda dono
dedit, cui Rattcajus 8C poﬅ mortem gratªs. eíſc cupiens inDeademz
. mee
\
,~ "Guatire 89° Sclacaizix, Liber Tcrtiur." n¡
Divae Vir'ginis‘ aade Lupoglavienſ¡ adpedes Corvini ſepultus jacere
voluit. H¡ deinde memoriee Corvini vetere charactere inſcrípti ver: '
ſus leguntur:
.Anno Domini mil-’Cºlima quingente/ímo guarra,

Octabrzs dzzodecimzz" die, bora zmdecima nocturnali,
Heras 'ultimos dias Joannes Caminar claz-Iflt extremos;
Sub‘ Eremo Corpus 'ad Clau/fran¡ Lupoglava tumularejufflit.
Aſpice rem cbamm, bini binc ‘indc‘ cingunt gloria: Virgim':
. Aram,
Dax Joamzes 89ª Filim ejur Cbriflopborus, quibus adſiIzt gau
dia trim.
Etſequitur dum lícuit, tua' dum viguit, o Joanm’s, pote/Zar',
Frans latuit, pax in Regno iſio, tui tempore firma fait,
chum atªque bone/ias,
Porro in Dalmatia, 8C Illyríci Prteſectura, quam Corvinus ¡ingu
larí cum ſui nominís laude gefl'erat , 8C egrcgia virtute dom¡ forisque
conſervaverat, Uladislaus ſuccedere juffit Andream Bothum, 3( Fran
ciſcum Balaſiium,cognoment0 Giarmarhium. @ui cum Críſium ve
niﬅent, quo in loco jus dic¡ &conſilia Província? agitar¡ conſueverant,
Andream Bothum'Nobílítas equo animo admíſit, de Balaﬅio. quod Andreas
vir crudelitate infamis , 8C factiones alere dicerctur , nec in Provincia Eºthug ¿z
Arcem aut ditionem poffideret ullam, tumultuoﬅ: reclamatum eﬅ, 8C Mªrª"?
Uladislao fine mora indicatum, ut alium ejus loco mittere vellet; quod ¿FIEL-…I
cautum legibus efl'et, ne,qui bonis carerent, eum magiﬅratum gerere 1505.
poffent. Quod ille recomperta haud gravatim conceſiit, revocato
que Balaffio Marcum Míffenovicium, e Camíſatio Croatia nobili loco
ortum, qui Arcis Budenſis Praeſecturam Obtínebat, Botho collegam
futurum eo ablegavit, ficque animos Provincialium facil¡ negotio pa
cavit. An memorabile quídpiam hi gefferint, nihil eﬅ in Hiﬅoriís le
gere, ſolum ad annum HI² obitus utriusque invenitur; cum ením
Andreas , inquit Iﬅvanffius, 8C Marcus Miffenovicius, qu¡ przefecturam
lllyríci gerebant, Andreas quidem ¡n Arce ſuaZtenisnacia morbo-diu
turn-o oppreſſus, Marcus vero , dum equum currentem circumageret,
ejus lapſu luxata cervice repente exanimatus, e vivís excellífſent; Ula
dislêftící) curam reliquere alios e¡ Magiﬅratui praeficiendi. Haze Iﬅh—
van us. ' ~ ‘
'1..
.~ " "Pe
l la Memºria chum , tº‘ Banorum Dalmatix, ‘,
Hªgª-?ª- Petrus Beriszlaus Epiſcopus Veſprimieniis , quod ex ¡is partibus
Bª… originem duceret, 8C ditione, ac clientelis polleret, tradita juffu Re
1512- gis Joanni Bornemiszee, qua antea fungebatur, erarii Prefectura, de*
lectus eﬅ, qu¡ unus utrisque ſufficeretur. Et cum in Provinciam ve
nifl'et, brevi occaſionem virtutis fortitudinisque fue declaranda: for
tuna ei obtulit. Nam cum -Turcae magno numero Savum trajeciſi'ent,
8C Regionem inter Savum 8C Hunnam fluvios adjacentem paſiim po
pularentur , ac fero 8C igne vaﬅarent, collectis quantis in re ſubitanea
Turca &e tumultuaria potuit copiis, eos non procul ab arce 8C oppido Dub¡
caeſ¡ a Be
cenſi, ubi Hunna in Savuni influit, adortus eﬅ; inſignique edita pu
riszlaoBa- gna hoﬅes fudit atque fugavit, 8C fugientes longe lateque períècutus,
no. amplius duo millia eorum in terfecit, captis quam plurimis , 8C multo
maxima'parte in Savum demerſa , paucis natando evadentibus, ita ut
hoﬅes audacia: perfidiaque l'uee 8C violatarum induciarum cumulatas
poenas dediffe Viderentur. Atque hacﬅrage pgrculſi, ſimul etiam qua
licunque induciarum vi coèrciti, excurſionibus 8C pradis agendis ali-i
quandiu abﬅinuerunt. Qlid caaterum officii ſui tempore geſi'erit, haud
licuit invenire, preterquam quod, cum anno vigeſimoſupra milleii
mum quingenteſimum varias Turcarum injurias ulciſci, ac capti pree
ſertim Tininii ſuccenſus ira, ulterioribus hoﬅium conatibus reſiﬅere 8C
amiſſa recuperare contenderet , contracto l'at valido militum numero
in itinere apud amnem Corannam in inſidias precipitatus, nec Petro
Cruſicio, aemulo virtutis ipiius ¡nvidia ﬅimulante, l'uppetias ferre vo
1ente,ibidem interfectus fuit; annis octo, quibus Magíﬅratum fibi de
mandatum, ſumma cum omnium fitisfactione, ac ſolerti vigilantia ad
«miniﬅraverat, expletis. Et tameſi Beriszlaus utrique priorum anno
1612 in Illyrici Prefectura ſubrogatus fuerit. anno tamen ¡nſequenti,
tertio ſcilicet decimo ſupra 1500 in Authentíca Capituli Zagrabienfis
littera relatoria reperitur Emericus Perenius,'vir gravis 8( l'everus,
qui in locum Petri Gerebi in Palatinatus quoque dignitatem ſublectus
erat. Ejus Stephan¡ Perenii filius, quem Mathias Rex ob conjuratio
nem Caiimirianam adverſus ſe ínítam, in ordinem redactum, bonis
omnibus ſpoliaverat, ita tamen ut poﬅea huic Emerico veluti_ inſonri
illa reﬅitueret, qui etiam non multo poﬅ viduam Ipſius Gerebi Doro
theam Caniiianam connubio ſibi junxít, atque fic Arce Valpone in
Sclavonia pOtitus eﬅ. Quare adeptis in lllyrico bonis uno ſimul tem.
pore 8C Palatinum Pannoniaª. 8C Przefectum totius Illyric¡ Segura
_ Vrbis maritimª Capitaneum eadem Capituli Zagrablenſis littera furl:
ſe teﬅatur. Guod peculiar¡ plane ratione pro poﬅerorum memoria
obſervandum occurrit. Collegam ſane Beriszlai fuiffe neçeſſum eﬅ ,y
quantumvis nec annos, qmbus hune Illyrici Magiﬅratum adminiﬅravir, ~
nec
\
arºma, e’ Sciavoniir, Liber Tertím. II3

nec que ejus tempore geffitçinveníre liceat, imo an Banalem an Pala
tinalem príus adeptus fit authoritatem, quove dignitatis aut aetatis an
no vivere deſierit, &que obſcurum majores nobis reliquere. Que ve
ro Palatinus egerir, ea fuſe Iﬅvanffius varíis in locis eﬅ proſecutus.
Ambitionem hominis dominationís cupidiſſimi, hiſce prefecturis ex
pleri debuífl'e reor, qu¡ caterum pleraque faﬅu tumens perperam egiíï
ſe legitur. Fatalis prorſus magnorum Virorum morte hlc accidit an
nus, nam praeter Beriszlai cadem Georgíus de Frangepaníbus Colo
cenſis, Vir gravis ac Reipublícae amans , Divi Franciſci familia: Olím
Alumnus; Thomas quoque Cardinalís, Bacocius Strigonienſis, Vir
extremze prudentie, ac duobus Hung-ariete Regibus moderatoris quaſi
loco ſen‘Iper adhibitus, ſummo quidem communis boni detrimento,
ſed ímminentibus turbulentiflímorum temporum procellis in tranquil
Iioris portum vitae ſeſe ſubduxere. .
Verum enimvero dum Ludovicus Uladislai filcceſſor, annò vige- Luciº”
fimo primo, ſupra millefimum quinquageſimum, Maríaa Conju is co.. ººº Rº"
ronatíoní, ac Bohemicís incumbit negotiis componendis, per a íquod
tempus Illyricum Provinciarum Prefecto poﬅ cedem Beriszlai, ma.
gno ſuo incommodo, carere cogebatur; dumque de eo ſubﬅituendo
lentius quam temporis urgebat "ratio, deliberat; Turca Oﬅervitiam
arcem cum oppido in (iibjectis Lice 8C Corbavae campis fitam , quam
Olim Bela Rex, dum. a Tartaris tin Dalmatiam pulſus per ea loca exu
Iaret, opportuno loco condiderat,improvilà eaque nocturna irrup
tione cepít; tum quod a paucis defenderetur, turn vero quod mi
iites quidam corrupti , ad quos vigiliae ejus noctis pertinebant, locum
hoﬅibus introeundi ſumma cum perfidia dediſſent. Tentaverunt eo..
dem tempore per fimílem fraudem Scradinum 8: Crupam nec opinato
.J
occupare; \Ed viitute Praeſidiariorum magna cum cede rejecti fuere.
Itaque'Joanni Carlovitio e Romano Torquatorum genere orto, CY. Jºªnne¡
riaci illius magni, qui Andreae ſècundi Regis tempore claruit, Prone- 33??"
poti , ac _Francifco Battianio in Uladislai patris aula, ac deinde cum Franciſ‘
ipſo fimul a teneris educato, viris domi milítieque claris, provínciam ¿ºª-Bª"
adminiﬅrandam tuendamque demandavit anno 1522. @uamvis Ste~ ¡¡¡ªgilizª
phanus Brodericus ſolum Battianium praefuiſſe ſcribat. Fuít hic Bro
dericus, ut de eo pauca dicamus, ejus lllyrici partis Alumnus, quam
hodie SClavoniam appellamus, utrisque apprime líteris eruditus , ac
proinde Ludovico Regí Cumprimis charus; quare Cancellarii munere
fungi juſſus eﬅ, ad quem Magíﬅratum, ex legatione Romana, quam
tunc obibat, paucis ante menfibus accerſitus fuerat; ſcriptorum quo
que geﬅorum Ludovici poﬅea memoria clarus. Vix Carlovitíus cum
Battiano Prefectura curam ſuicepere, cumpvirtuti eorum probandie,
I
vel
Í
ql
' ,Gr.1- .'ffl , .—
II4 Memoria Regum, L9" Banorum Dalmatia ,—

vel jam antea probate exercendae felix ſeíè ac fauﬅum obtulit prin
eipium. Etenim Uſrephus Verboſania. ſeu ut vulgo dicitur Hercze
govina; Bosnaa Provincia: Praefectus, ín locum Ferrhatis nuper pre
lio delet¡ ſuffectus, cum aliis Samandriae Preſectis, collatis in unurn
ſententiis ac viribus , coactoque ad viginti amplius millium Turcarum
exercitu ad obſidendam Jaiciam contenderunt. Majora etíam tor-
menta currulia Octo, praater minores colubrinas, ac inﬅrumentorum
oppugnandis urbibus idoneorum haud parvam copiam in caﬅris ha
bebant, Nondum ſe Jaiciaa Praeſcctura abdicaverat Petrus Keglevi—
tius, Vir fortis , 8C qui in omnes hoﬅium conatus intentiffima cura vi
gilaret, habebatque Legatum Blaſium Cherium par¡ fortitudine virum
¡nſignem Hi Regem de conſiliis hoﬅium tempeﬅive certiorem red
didere, ac ut auxilia ¡n tempore mitteret, multis poﬅulavere. lnterea
Petrus de ſrumento, farina, 8C commeatu, pecorisque certo numero
ex remotioribus locis, atque ex ſuis fundis, ¡n arcem convehendís
proſpicere, quaeve neceffaria toleranda obſidioni erant, ſumma indu
ﬅria diligentiaque curare. Jam Turcae ab alíquot diebus muros ur—
bis, atque Arcis, ab ea parte, qua Corvini tempore oppugnatos me
mínerant, continuis tormentorum ictibus diruere coeperant: cum Lu
dovicus haud ignarus, quantum moment¡ in eo loco conl'ervando po
fitum elſct, quanquam Proreges Illyrici ſumma poreﬅate, ut diximus,
Joannes Carlovitíus, 8C Franciſcus Batcianius defignat¡ effent, nec
quicquam de eorum fide, ac militar¡ virtute dubitaret :- munus tamen
ferendorum obſeſlis auxiliorum Chriﬅophoro Comiti Frangepano, an
te alios committendum duxit; ad quem Ludovicus literas ac nuncios
miſèrat, preces 8C promiſi'a ampliﬅima quaeque ſpoponderat; quod is
dil'ciplinae militaris Magiiier ac ductandi exercitus magnum uſum 8C
peritiam habere diceretur, ut Jaiczianis laborantibus opem ferat. Fe
cit hace Chriﬅophorus magis charitate patriaa ductus quam Ludovrci
obſezuíorum; evocavitque in ſortunee conſortium veteres Duces 8C
Praafectos , Petrum Cruſitium a Cliſiia, Gregorium Orlovitium Segnia,
Frangepanos gentiles ſuos cum amplis clientelis , nec non Georgium
Blagaium. Joannemque Zrinium Comites, ita , ut paucrs diebus fans
amplam manum militum, adjuncta nobilitate, in ſpecrem júﬅl exercitus
coêgiſſe videretflr. 'Atque his demum copiis, tam fauﬅo acfelicr ob
ſidionem urbis ac arcis fine ſolvit, bellumque adco proſpere termi
navit, ut poﬅea Ludovicus de infigni victoria incredibili affectus lecti
tia,, Deo optimo Maximo actis publico gratiis eum pro fortlter nava.
Ig mmo
homs ta opera, partoque de hoﬅibus inligni triumpho collaudatum, ﬅipen
range. diísque 8C muncribus liberalitcr cxcultum, novo titulo honeﬅarit: ut
¡¡UR
ªlmat. nimirum Regnorum Dalmatiae, Croacia, 8C Sclavome defenſoi-l ap.
- , , pe a
¡z
Guatire ED" Sclizcarzizr, Liber Tertius. II;

- pellaretur. Carlovítium quoque 8C Battianium Banos. partím bonis CYR—ªl
8C latifundiís, partím Prefecturis 8C ﬅipendiís, pecuniaque donawpnffldeﬅn_
H ujus tam praclara victoria: ac deſiderataª Patriee eliberationis \èriem gºn_
fuſius enarratam apud Iﬅvanffium petere licet. ‘ ' HÍÍÉLÑTU'
Porro tant¡ ſemper hi duo Proceres Bani, ut ad eos oratio re- donati.
dear, a Ludovico aeﬅimati fuere, ut hunc ipſum Frangepanum Chri
ﬅophorum Budae poﬅea per tríduum detentum ob verberatum Am
broſium Salcanum Strigonieníèm Archíepiſcopum ad eorundem inter
poſitionem dimiſerit. Sed nec parum Ludovicus ea Chriﬅophor¡ de
tenticne fibi nocuiffe víſus eﬅ; in maximo ¡¡quidem totius Reipubli—
C63 periculo, dum Solimannus ad Mohachium copias cogit, eum ut
exercituí preeſi'et ſuo, nimis onerabat precibus. Guod ¡lle quidem
nondum illatee oblitus injuriae, ut ipſe rebatur , haud prorſus przﬅi
tiſſet, nit¡ Battianius cum Carlovítio operam ſuam in eodem Ludoví- t
co reconciliando impendiffcnt, ut qu¡ Regem ei príus benignum fe'
cerant, eundem poﬅea Reg¡ Obſequentem redderent. Et quidem Fran_
_ciſcus de more noﬅrte gentis Comítia ad_Oppidum Raccíam, non
procul Poſèga diﬅans, indixitç. ¡n quibus cum Chriﬅophoro Comite
Frangepano, ipſius potiſiimum 8( Carlovicií College opera &’ﬅudio
transactum eﬅ, ut copias , que ex Dalmatia 8C .Illyríco cogerentur,
ad Regem in caﬅra perduceret, 6C iﬅhíc Imperatorio múnere funge
retur. Fuere autem ex Crifienſi tractu, qui eo tempore longe late
.que patebat, delectí, Joannes Erneﬅus cognomine Hampo, Sigismun
dus Paganus, Stephanus Praſchocius 8( Balthaſar Hobetítius: ex Va
raſdinenſi Ladislaus Rattcaius, ex Zagrabienſi vero Nicolaus Voyco—
vicius, Adam¡ ProtonOtarii fiiius. Julius eﬅ praeterea, ad eum díem
cum ſuis 85 ejus Tractus copiis, Joannes Banffius e Verucia adeffe.
ltaque relicto in prieſidíum ac tutamen Patria?, adverſus quemiíbet ho- Bªfflªpuê
ﬅium incurſum, Carlovitío proficiſcitur Battianius , affuitque Domíni- ?dffijáſºſi r
CO die ante pugnam cum elegantíffimis copiis; fuere ad tria millia bellum
equitum, at non ita multi pedites. Venerant cum, eo ex Proceríbus, mªgª'
Joannes Tahy, Joannes Banffy, Ladislaus ò( Caíparus Rattcaius fra
rres, quorum poﬅeriori tutela Regí¡ corporis cum Joanne Calayo, ac
Valentino Turco, viris pugnaciffimis commiſi'a fuerat. Et quamvís
librariorum mendo apud lﬅvanffium Caſbar Raicaius, apud [Broderi
cum Caſpar Raſcay legatur: Rattcaíum tamen, tam ex vetuﬅioribus
familia: hujus literarum monumentis , quam conjectura ipſa unius im
\
mutatione duntaxat literee, fuíſie facile aſi'equarís; praecipue cum uter
que Scriptorum ¡n eadem non conveniat lítera: quanquam omiflis
conjecturis, ſola literarum authoritas Regiarum, in brevi quidem char
¿ta, pro moreveterum ſcríptorum, quibus Ludovicus Ladislaoêt Caſpa
P² ri fi
l
t tS Memoria chum, La’ annorum Dalmatizt,

'fi fran-¡bus, peculiari ratione apparatum ad hocce bellum indícit, ſuf'
licere queat. Nec tamen inficior, Caſparem Raskay alíum quempiam '
ſubínde ab Iﬅvanffio recitari. venit uoque poiiridie ejus diei mane
Simon Erdeòdi Epiſcopus Zagrabienſis,*cum fratre ſuo Petro , cum
'ficptingentis amplius equitibus, virís, equis , armis decenter inﬅructis,
ut refert Brodericus. Comparato undique in hunc modum exercitu,
qui viginti ſex millium numerum exceffiffe non tradícur, is aciei in
Ãructus eﬅ ordo , ut Banus cum ſuís de ,veteri conſuetudíne dexterum
teneret cornu, prímumque congreſſus exciperet ac ſuﬅínerec impe
tum; quem quidem adeo profpere noﬅri ſuﬅinuere, utniſi quidam
alii neglecta lege militaria relíctis ftationibus ne primo pugna: fervori
defuilie dicerenturp confuſe rem egíſſent, pro parvo noﬅrorum nu
lllyrigi mero, plena fortafle potiti fuiffent victoria. Ea tamen divinæ bonita
egregie tis erga Banum, ac cæteros ejus, benignitas apparuita ut cum ibidem
prælian
tur. flos ceciderit Hungaríae, ípſe cum ſuís faltem potioribus incolumes
,evaſerínn
Tametſi vero quidam Scriptorum, ut Broderícus refert, quem ta
men utpote modeﬅior non nominar, noﬅros ſibí fuga conſuluíſi‘e, ac
defertores Regis appellare petulanti lingua non fuerit verirusg eum
tamen Broderícus, præfens ejus prælii ſpectator, ac poﬅea ſcríptor hiſ
ce refutat verbís: Ñ Namiquod ad tres íllos attineta ad cuﬅodíam
., chii corporis deputatos, conﬅac eos ab.holte. ad quem reprimen
Ñ dum milli fuerant, non prius redire potiuſi'e, quam fuerit tota acies
,, noﬅra in fugam convcrfi, capto etíam uno ex _ers.Cal_an, ac eodem
Ñ in loco a duobus fociis liberato. (:iuo moleﬅxorr animo ferendum
,, cenſèo,quod auſus iit quidam oratione de hoc pubhcata, fi oratio
,D
illa vocari deber, noﬅros ſui Regis deſèrtorcs falfo vocare. An de—
,9
ſeruiffe Regem fin: cenſendi, qui omnia illi officía bonorum ac fi
deliſſimorum ſubdítorum prazebueruuta qui omnes fere in eodern, m_
I,
quo Rex jacuit, campo jacuerunc, teﬅati morte etiam. quam fidi
Ñ
7’
ſuo Regí, quam amantes Patriæ fuerint. sed idem iile-egregiusih
\toríarum iisriptorp qui hæc ſcribít, at qui tot convma m gentem
J’
noﬅram ingerir, hujus etiam cladis Hiﬅoriam ſcnpfit, ut me pudeat
.,I’ eum ita impudentera rem libi ignotam in vulgus prodere fuiffe au- ’
.. ſum. ,, l-iæc Brodericus. … y .
lnciderat fortuito Battianíus in Palatinum , æqua forte cum ipfo
fuga e prælio elabente, tum deinde _Nemetcxvarurn digreiiusa quod a
Ludovico olím poﬅ mortem Laurentu Syrmu bucis dono acceperats
miferabilem ac deformem prorfus Patriæ ﬅatum fecurn contemplans,
quam faﬅuoſo auſu hoﬅem nimium potentem aggredi, quam_teme_ra
.riæ fortunæ alex innocentis vitam Regls , ac umverfæ keipupbliicæ
r ~
C‘raatiit &ª Sciawniit, Liber Tertiur. ’ ‘ I T7
priﬅinum decus committere (int auſi, quam demum inique nullam im
poﬅerum, aut e ſervituce barbara , aut exterarum nationum Imperio
reſpírandí facultatem !int nacti: cumque víderet partem Ferdinan
’ dum AiÉiiſiíL Príncipem polcere, partcm Regnum ad alíquem ex Pro
Ccrum ordine . tacitis votis translatum velle; Franciſcus-interea cum
Col-lega, donec res in quamcunque partem expediretur. Clementis
Summi Pontificis auxilia, ad tuendos Prefectura fue fines, 8C potiſſi
mum Jaiciam 8C Cliſiiam, ob Turcarum viciniam in perículo conﬅituà
tas, imploranda cenſuere; miſſo ad eum Thoma Caminíano, Viro im—
pigro nobilíque in ea lllyrici parte, que nunc Sclavonia vocatur, ge
nere-orto. @ui cum Romam veniffet, ac Regis interitum , quem jam
Clemens non ignorabat. multis verbis deploraſſet, ac itineris ſui cau
fis explicatis, poﬅ non longam aut diuturnam moram, Menſe Janua—
rio, die decima, 1527 a Jacobo Sadoleto Cardinale, Pontíficis reſpon—
ſum líteris comprehenſum, intellexít; ſe auxilia, que expectat, cupe—
re ex animo polſe ad eum primo quoque tempore mittere, ſèd ſe ſuas—
que res, fimctamque Sedem Apoﬅolícam in eo ﬅatu eſſe, eisque per—
turba-tionibus 8( anguﬅiis undique premi, uc multo magis alienaegeat
o'pe, quam ſuam cuíque ferre valeat. Si quando Deo adjuvante, ín- ,
commodis íllis liberaretur, vireſque adeo debilitatas aliqua-ex parte re— ›
cuperet , -atque etiam ‘res Hungaricas in certo ac concordi alíquo ﬅatu
a eſſe intellígat. quantum in ſe effet, eis non deſuturum, Battianius
repulſa intellecta, quanquam ſèſe ab omnibus , ipſoque Summo Pontiª—
fice, communi omnium patre, dcrelictum doleret; vi ilando :amen
8C agendo , eas arces proviſo commeatu, ac aliis nece ariis‘, non fine -
difficultate
Verumimpraſèns
ubí díverſiconſèrvavit.
Procerum in diverſàs, de ſifijbﬅituendo Rege,Ferdínan
diﬅracti fuiſſenr partes, Batthianius cum Carlovício deſèrto Joanne “Megªs-Lg:
Scepuſienſi Waivoda, qui jam Albaº: a plerisque Magn'atum Rex fia- Yºur..
lutatus ,1 atque coronatus fuerat, partíbus Ferdinandi Auﬅriaci, cum *gºª
nonnuliis Sclavoniae Optimatibus adhaſit,conﬅanterque perſeveravit;
aliis uníverſis in partes Joannis deficientibus. Comes enim Criﬅophoá
rus Frangepanus relíctis Ferdinandi partíbus , quas ob fimultates non
ſolutorum ﬅipendiorum. aliasque graviores cauſas deſeruiffe videri
volebat, a Joanne Partium lllyrici Pro-Rex 8C Banus, ut appellant,
declaratus fuerat, ſumma omnium rerum poteﬅate'ei permiſſa, 8( Ar—
Clbus ac agris quibusdam Palatíni una affignatís. -Isque navanda:
re¡ avidus Franciſcum Batthíaníum, quem a Ludovico Rege eodem
Prefectura 8C Magiﬅratus titulo cohoneﬅatum 'Ferdinandus quoque
confirmaverat, ac alios Ferdinandum ſecutos, armis 8C bello perfe
quí decreverat. Adhaeſerant ei JoannespBanffius, Simon Epiſcopus
3 zª‘.
I ¡8 Memoria? Regum, ES’ Bailar-21m Dalmatia’, l
Zagrabiaa, Joannes Tahius Ordinis Equitum Rhodiorum Auranz

Prior , Petrus Marcius Poſege Comes natione quidem Uºngarus, ſed
qu¡ ducta Laurenti¡ Garay filia, ſcdcm , 8C domicilium ¡n Illyrico ha
beret, clientelisque 8C equitum alis eo tempore pollens potensque eſ
ſet,acaCMurae
Joannes Erneﬅus, cognomíne
8C OppidaHampo, qui amp‘liſiimas in Dra
Mutuz fa
ctiones in vi peninſula arces obtínebat; atque e nobilitaſite
Illyrico.
alii complures: ur tria millia equitum, 8C decies mille pedites in ca
ﬅris haberet, pecunia quoque, a Joanne in Stipendium miſſa, alas
equitum, 8( certum peditum numerum conduxerar, ex quibus juﬅo
contracto exercitu, tormemisque comparatis Pecrium ante omnes
alios, vi 8( :Irmis exagitandum ¡ulcepitz ejusque arcos Roliniam, Cu
ﬅerocium , Pecrecium, ac Petrovinam expugnavit , ac incenſas' 8( con
crematas fingular¡ crudelitatc ſolo equavit, quod ſe ab illo íníque la.
ceflitum,& inſidiis petitum conquererctur: quum enim Frangepanus e
caﬅris ad Velicam Regiam, quee eﬅ Arx non procul a SaVo amne, cum
valida equitum ala, ſpeculatum hoﬅcs profectus effetz Pecrius e ſyl
va, in quam locatis inſidiis ſe ſe abdidcrat, ſubíto provolans, tanto_
ímpetu pugnam ¡niverat, ut Frangepanus periculo proximus vix ho
ﬅium -manus evaſurus crederetur, niſi promptiſſim¡ militum Equeﬅrís
Ordínis e caﬅris in auxilium tempeﬅive adcurriffent. Vitato periculo
exinde digreſi'us, primo ad Criſium celebre Oppidum caﬅra poſuit;
nec ib¡ díutius moratus, omnia fere loca, quee ad Dravi decurium \ita
erant, expugnatis praeſidiis auc \ponte fi: dedentíbus occupavit; po
ﬅremoque adverſus Battianium, quem cum exercitu, ac Germano—
rum auxiliis e Styria ac Carinthia 8C Carnis accitis ad ripam Dravi
prope Varasdinum caﬅra habere intellexcrat, ¡ter intendit.
a Erant in Battianii caﬅris, praeter ,Joannem Carlovicíum Colle
gam, 8C Joannem ac Nicolaum Comites Zrinianos, Lucas Siculus
acobi filius, Georgius Szlunius e Familia Frangepana adveríàrum
partium Ducis propinquus, Franciſcus Blagajus, e_Romana clariſlima
Urſinorum gente originem ducens, Petrus Keglevrtrus Jaiciae Preeſc
ctus, omnes Vir¡ claríſlimi, belloquc 8C armis ccleberrimi, 8C navan—
da: opera: cupidiffimi; accedebant etíam German¡ auxiliares Duce
Nicolao Comite Turriano, adeo, ur Battianus 8( ſoci¡ tam numero
copiarum, quam robore militum, hoﬅibus non ímpares efiíe cenſe
rentur; ſed ill¡ incertum quibus de cauſis (quanquam .fitotius bell¡
eventus reſpiciatur, util¡ admodum ſivc caſu, five CODffllO ſactum eſi'e
conﬅat) Frangcpan¡ advenrantis fama percu-lﬅDravum facto ponte
tranfiere, 8C ad Ormosdum ¡n Styria ad ulteriorern fiummis ripam
oppidum ſe ſe recepere. @uorum dzírzeffu cogmto, Frangepanus
quanquam pugna avidus, quodtamcn flumen hoﬅe utramque ripam
- ob
Croatia? {9’ Sebwonix, Liber Tcrtiur. ' 1:9
obtínente , absque maniſeﬅo exercitus detrimento periculoque tranſire
non poſſet, eos inſe’qui deﬅitit 8C ad Zamlaciam, quod erat- peculiare
ditionis Batthvamani hol'pitium Ducis Oppidum , caﬅra reduxit; ibi
que Ducíbus 8C Proceríbus, Preſectisque ¡n Conſilium adhibítis, an
hoﬅís -perſequendus aut in Regiones Hungaricas trans 'Dravum du
cendus exercitus effet, quod per occultos nuncios a ﬅudioſis partium
ad tranſeundum ſollicitarent, ¡¡que ſe ad defectionem paratos eſie fig
nificarent,ad deliberandum propoſuit. Omnibus 8C fibí imprímis con
ſultius viſum eﬅ, Varasdinum obſidendum effe, ne quid a tergo ho
ﬅile relinqueretur, 8C interea íis, a quibus vocaretur, reſcribcndum ,
ne quid in Officio propenſioris voluntatis 8C ﬅudii remitterent, 8C
ejus' adventum , qui expugnata Urbe brevi futurus efſet, tacitis votis
paratisque animis opperire vellent. i
Itaque edito profectionis figno tormenta promoveri, 8C eorum
magiﬅros cum peditatu progred¡ jubet, ipſe cum equitatu ſubſeqUi
tur, 8L ín agro ſuburbano haud procul caﬅra locat. Sed trahente
fato dum operi extruendo , cui tormenta ad expugnandam arcem, ac
cepta ¡n poteﬅatem per deditionem urbe, imponenda erant, ínvigi—
l'at,
tibusac\èrena
Circa luce
¡demcpnſpectus,
incautíus obambulat;
tria minoravab
in arcenſibus
eum ¡idem Palatiní
dírexeremili
tor
menta, e quorum uno ictus globo, leth'ale inter femur 8( umbili
cum vulnus accepit. Sed díſſimulato caſu compreſſoque plagª dolo
re, equum adduci juſiít, 8C eo conſcenſo rejectis, qui officii cauſa fer
-re opem volebant, in caﬅra reverſus eﬅ. Ad 'que quidem ejus \au- '
ciati fama Celeriter perlata omnium animos vehementer contriﬅave—
rat. Eumenim cum ſpecíe procer¡ corporis , tum virtutis 8C forti
tudinis laudibus infignem, ac veluti_communem diſèíplina militaris
Magiﬅrum omnes valde amabant, Itaque cum ad pretorianum ten
toríum equo deſcenderet, 8C eum Joannes Banffius ſublevare vellet,
ab eo prohibítus eﬅ; cumque tam medícis, quam fibi ipſi inſànabile
vulnus víderetur, relíEta ¡n praſens rerum privatarum cura, Duces
8C militum Praeſectos ad ſe vocavit, ac cum moeﬅí tríﬅe'sque conve
niffent, gravi ſermone differuit, fibi quidem non adeo grave ac mo
leﬅum accidiſi'e, quod fortuna plerumque ¡nſolens 8C infeﬅa bonis
conſiliis, ultimum ſibi vitae finem attulerít, quum nec tímere mortem
ſciat, nec tales exitus plerisque militaríbus viris , 8C Ducum ac Impe
ratorum quam plurímis uſu veniſi'e ignoret, 8C omníbus ſCmel uno,
aut altero genere mortis vita excedere neceíſe fit, ſed animo precipue
angí 8C confici, quod Joanní Reg¡ operam, quam coeperat, morte
prmventus¡ preﬅare nequiviſſet, eos roínde omnes orare 8C obteﬅari,
ne ¡llum deſerere velint, fed oppid’o in poteﬅatem redacto, conti
' nua
\ 120 Memoria chum, ‘CF’ Banamm Dalmatíw,
nuata Obſidione, Areem quoque captam adjícíant, ſe fato cedentcm
relinquere illis Joannem Tahium, virum militie rerumque uſu peri
tum, quem ſui loco exercítui prcfuturum ſequi poſiint. Ante omnia
bcnevolentiſſimi Regis, \èd iniquíflime Regno exacti, cauſam ſpectan
dam effe; enitendumque omnibus corporís 8C animí víríbus, ut re
tenta ei Illyrici poflèflione, 8C Ungaris ſponte operam promittentibus
in bell¡ ſocietatem adſcitís, ¡llum ab exilio ſuperis bene juvanEibus
redívíva virtute 8C felícioribus armis in ſolium rcponant, ut ab ejus
rebus integris ac liberalítate fingulari, tam publicis omníum, quam
privatis fingulorum merítis perſolvendis cena przmía expectare poſ
íènt; Poﬅremo unum hoc extremi muneris officium ab ipſis univer
ſis etíam atque eciam vehementer petete, ut Offenſarum, ſi quas ani
mo concepíſient, 8( injuriarum omnium, fi quibus ſe affectos putarent,
_haud gravatim obliviſcí, ſibique jam jam ad Superos in coelum mi
graturo Chriﬅiana píctate ígnoſcere velínt. Haec quum díxiíſet, in:
tuentíbusque , qui aderant, omnibus rerum humanarum recordatione
lachrymae oborte effent, ípſè ſe in lectum compoſuít, ac non mu to
poﬅ deficiente voce , oculisque 8L ſenſibus hebetatis, aliquandiu fimi—
Chríﬅº- lis exanimaco jacuit, deinde eadem nocte a familiaribus effedo illa
¡Rªpª, tus, quum ad Martinachíum pagum perventum effet, vir nobiliſfi
nus mori- mus _8C forciflïmus extinctus eﬅ, magno ſuorum omníum dolore, ín
W' credibilique partium Joannis detrimento, que pofl: ejus interitum
in dies in pejus ruere coepere, ac poﬅremo ivere precipites. Ejus
cadaver, magna Clientum veteranorumque militum frequentia, ‘ac
multis cum lachrymis. quod nuUam prolem reliquíffet dícione ejus
omni. ac praamplís opibus Ferdinando fracri relictis, Modruſiee tu
mulatum eﬅ. —
Poﬅero die Battianíus intellecto Frangepaní intericuDI-avum íte;
rum remenſus, quod illius morte copias omnes in veﬅigío dilapſias,
obfidíoncm ſolucam, pacata prater ſpem omnia reperíſi'et z proſpero
terum ſucceſſu letus Críſium Oppidum antiquítus ad convencus cele
brandos dcſignatum, Comitía índixit. Atque eo frequentes proceres
cum conveniffent, ab eo pau-:im [pe premiorum 8C pollicicatíonibus
perſuaſi, partím minis , 8C excremorum quorumcunque denunciatípne
territi, annïtente etiam Ómnibus viribus Pecrío, ſuffragiís omnlum
concurrentibus in partes Ferdinand¡ concefl'ere, Joanne Banffio, 8( Si—
mone Epiſcopo Zagrabienſi exceptis, qui ſingularí conﬅancia, omni
bus contemptis periculis ab Joanne, quanquam exule 8C ínope, avel
Ii nullo modo poruere. Et \Eme feliciorem ac laude multO digniorem
poſuiſi'ent Bani opcmm, fi maxímís Bosnm? acCroatizP , qua:: ſccut?,
ſuntmalis ſuccurriffent: quam quod inteſtmis factionibus Íntcmpeſh
‘v ve
'Ciªoatiir ED" Sala-vaiziar, Liber Teri‘iur.,~ Ñ_ ,12¡
ve nimium *alias nat-ionis imperium ambire coeperintz; ſedulam ením
nimis in tuendis Ferdinandi partíbus navavere operam, At dumTur
caa in omnem nocendi occaſionem intenti Jaiciam ac duodecim finiti—
~ mas Bosnaa Arces, Joannis quoque Carlovícii Bani dominia in Crova
tia Lycam, Uduinam, Corbavam ſedem Epiſcopalem occupant, ii of
ficio ſuo minime-_prorſus ſatisfeciíſe judicandi ſunt, quamvis Carlov1
cium in Arce ſua Medued gravi detentum &gritudine, nec ſuis labo
rantibus opem ferre valentem,excuſatum facile quisque díxerit. Cujus
etiam morbi atrocitate anno inſequenti 1531 Vir nobilíffimus nullis
relictis liberis extiné‘tus eﬅ. In eo progenies antiqua ac illuﬅrís Cyria
eorum, !cu Carlovíciorum, e Torquata veteri Romanorum familia
originem duòens, prorſus deſecit, hazreditate ejus omní , que ſupere Mors Car
rat, Joarmi’êc Nicolao Comitibus Zrinianis, e ſorore illius progenítis lovitiiBaª
ni.
obveniente, idque Ferdinando Rege liberaliter approbante. Familia
haec ad Manlium Romanum equitem, Torquatum poﬅea dictum, ge
nus ſuum refert, qui cum Gallum juvenem armorum perítia ſerocien
tem-atque jactabundum, ſuperbis indutum veﬅibus aureoque torque
ornatum, duello confeciſſet, torque ipſi detracto atque collo ſuo velu—
ti victoria: ſuperatique hoﬅis figno impofitO,Torquati deinceps nomen
obtinuit. Ejus deinde poﬅeriurbanis factionibus impulſi, mutatis Roma
nis ſedibus in Croatiae oram devenere 8L nobili occupata arce in Croatia
Dalmatiazque finibus fita Carlobagh nuncupata, Carlovíciorum perpe
tuo cognomentum uſurparunt. Quid vero Battianius his in periculis
egerít, aut ubinam commoratus fuerit, nihil de eo annales prodide
re, ’Carlovicíus_ celebri funere in &de Dive Virginís Remetenfi Scla
voniz, apud Parres Eremitanos, cujus Benefactor infignís olirn fuerat,
tumulatus requieſcit.
Durantjbus his factionum tumultibus, Joannes Chriﬅophorum
Frangepanum ſuarum partium Banum in Illyrico conﬅituerat, Ferdi
nandus vero Battianium a Ludovico jam olim Prefectum rurſum
confirmaverar, ut jam ſupra diximus; verum ubiJoannem Banffi, ac
Simonem Zagrabienſem Epiſcopum fingularí conﬅantia Joanni Regi
Battianius favere advertílſet, multis tandem inter eoſdem antea, qua
Dietaiibus publicis , qua privatis interlocutoriis habitis altercationi
bus, Battianus tot vi‘ciſiitudinum pertzſus, ſublato inſuper e vivís Col
lega, Praefecturam ſupremi Magiﬅratus renunciat; qui quidem annis
aliquot ſummo cum infortunio lllyrici, ob _multorum díſcordiam ſub
ſequentem aemulorum, vacabat. Eodem tempore Cliſlia Arx crece
rum ¡nexpugnabilís, ac in edito montis cacumine fita, qua: multis an
nis a noﬅris magno labore , egregiaque virture deſenſa fuerat, inter
º‘PPtº ºlªs fºl'tíllime pugnante Prefecto Petro Cruſitio, in poteﬅatcm
-~ ' G. ho- '
'122 Memoria? chum , 89’ Banorum Dalmatia, ,
'hoﬅium devenir“: fimul etíam clariſſimi Heroês, tam Illyrii, quam Ale¡
manni
--rea ductore
Banali Cociano,
munere ac Ludovico
in ductando exercituPecrio
tſiung¡ ,juſſus
quorukn poﬅerior
fuerat intel
, in expedi
tione arcis Effek ínteríere; nam militibus fame prope enectis, ac tur
iſiima fuga eisdem deíèrtis, Duces rediere , milites vero hinc inde pa.
antes, aut hoﬅium , aut mortis preeda fuere. O'b quam 'ignomínÍOS
\iliimam deíèrti, ac perditi exercitus famam Pecrius ad Ferdinandum
accerſitus, in Cuﬅodiam Graecii conjicitur, ſeptemque ¡bi detentus anſi,
nis, egre poﬅmodum amicorum opera eliberatus, luminibus jam qua—
fi orbatus, rediiſi'e domum fertur. Cocianus vero in cuﬅodiam Vieng
na fimiliter conjectus ac ope mulieris cu'usdam primaria: eliberatus ,'
in Coﬅaniciam Zriniorum Comitum arcem profugiens , ibidem inter
ceptus 8C juſſu Ferdinand¡ a Nicola¡ Comitis familiaribus interficitur‘.
Eum Jovius lib. 36. genere Croatam , 8C arcem Coﬅaniciam ejus fuiﬅ'e
dítionis ſcribit, ſed malim hac in' parte Iﬅvanffio contrarium ſentien—
t¡ , velut magis rerum noﬅrarum perito fidem adhibere. vAtque haze
duo immenli ponderisCroatic 8C Sclavonia: ¡¡lata detrimenta, accideé
rc ad annum, quo ‘Battianius Magíﬅratum refignaverat, millelimum
quingenteſimum trigeſimum \èptimum , quo Octo prope Olympiadi
bus, magniſice perfunctus dic¡ pofl'et, niſi principia egregie geﬅa, ve
cordi fine terminaffet: quippe cum nequaquam aut prudentis, aut
communem amantis—ſalutem Naucleri munus elle dignol‘catur, ſum
mis claſi'em jactatam- fluctibus, naufragioque vicinam, clavum deſere—
- re; atque privatis ſpectatis commodis', extremis eam involvendam
-- periculis, \è in tutum ſubtracto, dere
L
,’ , linquere. '
l .
Finis Libr¡ tertii.
Croatia? ED" Sclavanice, Liber Quarz‘m. 123
N
M E M O 'R I ÍE _ _ -‘
.RERGUMO ETſiBA'NÓRUM
DALMATUE, CROATUE, ET SCLAVONIE.

GEORGII RATTKAYz
1.
‘LIBER QUARTUS.
\
uartus memoria: noﬅrte ſequitur Liber, quorum primum ac ſé

Q cundum ita inﬅitueramus, ut eos comprehenderet Reges &Ba—
nos, quos Illyrícum e ſuis habuiſſe conﬅat; tertius vero eos referebat,
Banos, qu¡ regnís híſce jam noﬅris Corona: Hungaricaª, annCXIs 8(
conjunctis, ac ejusdem Regibus parentibus, Illyrícum_ gubernavere.
Qiarws hic demum eos ob oculos ﬅatuet, quos InVIctiflima Auﬅrla
ca Domus ſuſcepto horum Regnorum Imperio,P regis munere fun
gi, ac vices ſuas obire juſiit. Subﬅituitur itaque atthianio jufl'u Fer
dínandi, in cujus partes jam lllyrici omnes concefferant, anno mil
lefimo quingenteſímo trígelimo octavo in Banalem dignitatem Petrus Pªivª,,
Keglevicius , ac Thomas Nadasdius, Víri 8C nobilitate generis, 8( me- en?? ,ºn-'5;
ritorum claritudine, 8C opum abundancia celebres. Verum dum ii Thºmªs
pro dígnitate officii ac perſonarum inaugurarioni ſuae incumbunt,gªª{j,:\gſiljª
Amurates Ciiſiíze Prazſectus cum vicinis presfidíis Dubíciam Arcem Croat.&
Zrinianorum Comitum , ad Savi ac Hunnae confluenta firam , quod gªlffiºªà
perpaucos in ea effe deſenſcres, 8: exiguam commeatus copiam ha- 53
bere intellexilſent, parvolabore obſident, invadunt,capíunt. . Cujus
captae fama perterriti militeS,-qui in praeſidio Jeszenovacz pofiti erant,
quod multam pulveris ſulphurei copiam haberent,ílla vacua relicta at
que ſuccenſa dilapſ¡ fuere. Gluibus rcbus permoti Keglevicius 8C N a
daﬅíus, ut Síſcía, Hraztovícia, CXtCI'ZPqUC, quee adhuc ſupererant
Arces, ipſaque Zagrabia imminent¡ periculo eximerentur, copias co
gere, 8C Turcarum injuriis propulſàndis obviam ire conﬅituerunt.
ed illo ob valetudinem, qua nimís incommoda utebatur, dom¡ ſub
fiﬅente, Nadaﬅius Jeszenovacz ditionis Procerum Sempceíorum nec
òpinantíbus Turcis aggreſſus, milítes, ut ſcalas apponere, 8C muros. ,
aſceniu ſuperare contenderent, juffit.Q®uorum 8C plzeecipue March ,
‘ z Tho
\
!24 IIIemoria: Regum ,ª 'EF’ Banorüm Dalmzztíct,

Thomafl'ovicíi Prefectí tantus ardor \èandendi muros, ac in Arcem
evadendi Celerítas fuit, ut repulſis 8( diffugientíbus, qui reſiﬅebant,
Turcie puncto temporís potírenrur. Sed‘Nad-¿ﬅius reeda quee reper
ta erat militíbus diviſa, arcem ſolo equavit. -Et lane noﬅri reſum
ptis anímís ulcerius progreſihri erant, compar-ataque claſſicu-la earum
navíum, quas Saicas, ſeu Nazadas vocamus, tam e flumíne, quam
continentí ínﬅituca oppugnatione, Dubiciam recuperaturí videban—
tur, cum per exploratores, qui Belgrado haud procul illínc diﬅame'
convenerant, conﬅantí fama adfertur, Solímannum íngentibus iterum
copiis 8C viribus in Pannoniam veníre, jamque haud procul Saman
dria, prima antecedentíum agmina caﬅris locum occupaffe. Cete
rum ís terror noﬅros juxta ac hoﬅes in diverſum affecit, 8C noﬅris
quídem audaciam omnem inſregít, illos vero, ut ad caﬅra Príncipis
fui tot partís víctoriís laz-ti proficiſcerencur, incitavít. .
Verum de his Banís, quíd in Offlcio gefliffent, níhil ultra memo'.
riae prodítum eﬅ, quanquam an‘tea bello clariſiimi, prudentía, uſi¡
rerum, 8( apud omnes authoritate plurímum Valuíffent: & Keglevi
tii quidem laus tam Prefectura Jaicíenſis tempore , quam antea ab
Iﬅvanffio celeberríma commemoratur; ipfius inſuper Ferdinªnd¡ licte—
ris ad eum datis initio a nobis recitatís; vírcutem ac fortitudinem
{32MB ejus commendantiffis. Verum N.adaﬅio brevi Pr-efecturam reſignan.
“ªgºníª te, Keglevícíus aliquandlu praefmt ſolus, ut clariffime ex literis Fer
dinand¡ ſupra memoratís 1540. datis liquetç, unde non recte Iﬅuanf—
fius iisdem Poſonienſibus Comitiis anno milleſimo quingenteſimo qua
drageſimo facundo celebratís, 8C Nadaﬅíum reſignaffe 8C Keglevitium
dignitate motum ſcribít. Et ſane, fi finís principio reſpondilſet, me..
rito Keglevitius inter claríflimos Heroes cenſeri deberet: at avídítate
bonorum 8C avaricia correptus, reus Majeﬅatís IEEE, ac leg-um. re-'
fuga factus, meditato eciam ad Turcas refugio, totam laudabilíter
transactam vitam, 8C canam jam atatem, cum ſeptuageſimum excel:
\iſi'et annum, ultimo dedecore turpiſiime macd’lavítgob quee etiam fa;
¿Si? cinora juſi'u Ferdinand¡ dignitate motus, quam annis quatuor admi
prwªt…, niﬅraverat, domi deinde inglorius humanls exceſiít. Amoto e Ma
giﬅratu Keglevitio, publicis in Comitiis juffu Ferdinand¡ 8C appro
. batione omnium, trium Illyrici Regnorum Banusconﬅituitgr Nico
Ïcªàïl’ªªªª laus Comes a Zrinio 15'43., cujus jam turn exímíam ſornſiim¡ Adele
Zr'mio Ba- feentís virtutem perſpectam habebant, cum Peﬅhana obſidione V¡cel
nºs !543-lium 8.: Pcrennium cum Turcís praeliantes, adeo virilicer cum qua
dringentis lllyrici nomínis equicibus adjuviſï'et, ut is potiffimum ce;
leberrimam Ómnibus victoriam peperiffe fit judicatus. '
Ce
Croatiie La" Sciavoniw, \Liber Qui/trim; . f2;
Celeberrima quoque ſemper familia iﬅa' Zriniorum habita fuit,
6C ab aliquot jam ſcculis vel ¡pſo- Comitum titulo gloriatur; nec
facile diſcernas, an virtute militar¡ quoadmmodo innata potius, an
favor-e Virorum Principum ac popularium, quamvis neutrum illi un
quam defuerít, opulentiflíma ſemper dominia 8C honores ampliſiimos
obtinuerit. Ejus famíliaa Vir¡ Subych olim cognomínati de Oﬅervicza,
poﬅea Vero ubí Comitís titulo -decorati fuerant, ab arce Zryn in
Croatia fica appellationem uſUTparunt. Sed Nicolaus primam Bana
tus ſuí arridentem excepit fortunam; etenim cum Solimannus anno
43. ſupra 1500. exiguo labore quinque Eccleſias, Strígonium, Al
'bamque occupaſſet, ipſeque jam feilb exercítui quietem conceffurus,
domum reverteretur; Tartarorum aliquot millia ad vaﬅandum Jau
tienſem agrum excurrere jufferat. Erant nihilominus in caﬅris cír-'
ca Jaurinum copie queedam, que tuendae Region¡ excubabant, inter'
eas Nícolaus Comes de Zrinio lllyrici Prefectus, Andreas Battho
rius, duo Bartholomaei Croatae, ac caetcri quamplures Duces, Pre;
fectique. Ii cum Tartaros ex caﬅris hoﬅium excurriſſe, 8C obvia po
pulari cognoviſi'ent, cohortante Comite Zriniano in eos coercendos
majori quo potuerant numero, caﬅris exíre, ac foedam moribus cul
tuque corporis gentem armis aggredi conﬅituerunt. Itaque Zrinius
in itinere Paulum Rattcaíum oppidí Papenſis Prefectum, virum ma
nu, conſilio promptum, ſibi adjunxit, 8( cognito ab exploratoríbus
Tartaros ad Zomlionis agrum preedabundis agminíbus diſcurrere , eo
cum univerſo excrcitu mature progreffus eﬅ. Nec Tartarí viſis no
ﬅris eorum congreffum vitandum duxere, \èd fine mora arcubus 8C
ſagittis acceptis, quibus in praelío porillimum valerent, noﬅris obviam
prodire non dubítarunt. Rattcaius precedebat cum duobus Bartho
omeeis, Zrinius Comes cum cartEris haud procul veﬅigiis eorum in
fiﬅebat. Nec mora: noﬅri inclinatis haﬅis in eos irruerunt, mulros
que equis deturbatos Ceciderunt. Noﬅri, qu¡ ſequebantur , ſuis nihilo
minus laborancibus maturam, ferunt operam, magnum haﬅarum
numerum in hoﬅíum pectoribus ac lateribus acri illato ímpetu perfrin
gunt, plurimosque ex eis equis dejectos occidunt; vim eorum Tartari
nequaquam ſuﬅinentes,in effuſam fugam converſi,terga dant relictis
omnibus captivis, quos populando 8C vaﬅando ceperant. Noﬅri eos
in paluﬅre quo‘ddam coenoſumque nemus coeco procurſu delatos
(metu ením &I pavore exanímes, quorſum fugerent, non animadverte
rant) inſecuti, magnam eorum partem, relictis equis, cocno 8C pa
ludíbus implicítam, partím ceperunt, paitim trucidarunt; pars poﬅ
longam colluctationem ibidem interiit, plerique a muſcis culícibusque
male habití, etiam in caﬅris perierunt, plures etiam, qui ſummo la
@ bo "ªx
' ' 3 ‘
\WWE-Tia;
. *z .NN’É
. 5ªk,Í Í-.\
. PN...‘x,
La* I ¿Y 1‘59?
í ‘v _lº (¿á-_il
ç ?ix ’ r 2
\
126 Memoria Regum , Ea’ Banorum Dalmatia,,

bore forte enit¡ potuerunt,ab agricolis, quorum familiam exuﬅis do;
mibus afflixerant,ſine miſericordia paﬅim ceſi fuere: adeo ut ex Tatª.
taris amplius tria millia , tam prelio quam in fuga, cecidiíſe certo con
fliterit.
Porro ut humanarum rerum fert viciſiitudo, nec in eodem un;
quam aequalitatis gradu fortuna conſiﬅit , feliciora Nicola¡ principia
adverſa ſors excipiens, ſecuto infortunio, ejus gloriam nonnihil ob
umbraffe viſa eﬅ. Nam ubi Ulamanes Bosnaz, 8C Malchus Hercegovi
naa Prefecti ¡n lllyricum excurrentes , Velicam arcem ab agreﬅibus
proditam, ac montem Claudium nullo valido Praeſidio firmatum occu
paſſent, fortunam ulterius tentandam arbitrati, itinere inter Criſium
&C l’vaniciam facto, cam Regionem Provincia? Varasdinenſisçque in-'
ter montes ſita, ac uſque ad Somſeduaram exporrecta, Sagoria appel
latur, crudeliter populari,ferr0que 8C igne vaﬅare conﬅituerunt. Quod
cum Nicolaus Comes Zrinius lllyric¡ ProreX-ac Georgius Bildenﬅei
nius Germanus, qu¡ Styria: 8C Carinthia? copiis prozerat, ab idoneis
exploratoribus didiciffent, contracta 8?. ¡pſi valida equitum mami fir
misque peditum cohortibus obviam hoﬅibus eundum, collatisque fi:
gnis defendendam proviciam ſuſceperunt. Cum autem anteceden
tium Turcarum agmina Criſium pretergreſi'a , e ſylvis continuis, ad
Conſchina’, ſeu Zelniciae arcis planitiem, quanquam non latam ac ſpa
tioſam› perveniflènt, Zrinianae 8C Bildenﬅeinianae cÓpiX eis apparere
coeperunt; quas cum hoﬅes vidiﬅent, vociferari ac proclamare, pete
reque , ut, ¡ndictis momentaneis ¡nducjis, ex utraque acie confpicu¡ 8L
promptiffim¡ militum infeﬅis haﬅis ſub publica {Ide concurrerent.
Erat e Dueibus Paulus Rattcajus, qui tale conſilium damnarer, 8C, ficut
erar, fraudem doiumque ſubeſie prediceret, id ením a Turcis non
aliam ob cauſam pet¡ videbatur, quam ut copie univerſze, qua: ¡n
denſiori‘ous vaﬅiſque ſylvis lento gradu adventabant, ad PE'EECCanteS
ſuorum turmas pervenirent, ac ¡n noﬅros toco vii-¡um robore ſigna
inferrcnt. - - _
Dum in hunc modum co'ncurrentibus noﬅris 8L Turcis. haﬅaa ad'
ducentarum numerum adverſis pectoribus franguntur, ac nonnullis.
ªauciatis, carter¡ incurioſi-us quam res poſccret, agitantJJlamanes prí
mo e ſylva cum ſuis prodit, ac inducias effluxiſſe fidemque publicam,
deſilffe proclama: , 8( in noﬅros ſolutis ordinibus diſperſos omnibus
copiis irrumpit. Noﬅri fingulari anirnorum praſentia cum eis pu
gnam ineunt, pedites e nemore ſclopetls-rem gererepbent.. Sed~Mal-.
chi ſuper‘v-entu, quum metu perculſi pedites terga vertlſi'ent, equitibus
quoque repente animus concidi't. Zrinius 6C Rattcalus_ eos retentare
Conatiftuﬅra operam perdunxt… Bildenﬅemius quoque aliquamudm Ger
.. e ma,
I
A Í
Croatia: Es’ Sclavonize, Liber Quartur. l r 27
manos pugnam ſuﬅentantes animare contenden's. poﬅremo a TUYCÍSZI-ínius
acriter inﬅantibus funditur; 8: pedites quidem noﬅri ſaltíbus 8C mon-3P???
tibus protect¡ hoﬅíum inſequentium ¡mpetum vítavere, equites cum º ª '
fuga haud quícquam proficerent, equis deſilíentes exemplo cohortíum
t in proximas ſylvas fet?: pedíb’us proripuere. Zrinius praeﬅantiſiïmo
' vectus equo. quem Marcaffum vocabat, cum d¡u.reﬅit¡ſſet, 8C ſuorum
f Igam ſiﬅere vellet, equo vulnerato ad Conſchinam vicínam profuge
re coactus eﬅ , 8C quum equus ejus a Turcis inl'equentibus alterum vul
nus profundum Circa ¡lia haﬅze cuſpíde illatum ſuſcepiffet, eoque ma
gis debilitatus, ſupra arcis pontem concidíſi'et, pedibus evadens, ¡n ar
cem receptus eﬅ. - Bildenſteíníus jamjam ab hoﬅibus capiendus , reli
&o equo, ¡n foiſ-am arcis praealtam ínſiluit, parumque aberat , quin
míſerabili caſu aquis immerſus interíiffet, niſi Stephanus BªlCVitíUïz
qu¡ nand¡ peritus una ¡nfiluerat, non t'erens virum inſignem ducemque
ſuum , tam ſoeda 8C indigna morte extingui. opem opportune attulíſ
ſet, cumque comas ejus quod detonſa: eiſcnt, manu capere non poſ
ſet, barbam quam prolixam gerebat, profundo aquarum gurgite exe—
mit, attonítumque 8C aquas evomentcm in arcem perduxit. Paulus
Rattcajus,Stephanus Dcrsffius, Franciſcus Tahius , ac major pars no
ﬅrorum in tucum cvaſere. In ea pugna a noﬅris male pugnata, pau
ci milítes deliderat¡ ſunt, quod peditatus ſylvarum, 8C momíum bene
ficio protectus integer effugerit, equites vero , partím ad ſylvas, par- ~ \
tim ad vallum 8( aggeres propinquae arcis dilapſi , tormentís ex arce ’
emiſiis deſendcrentur. Sed equorum, quos noﬅri metu perterríti de
ſeruerant, magnus numerus ¡n hoﬅium poteﬅatem devenir.
Turcae hac parta victoria a diripiendis incolis, vaﬅandaque pro
víncia abﬅínuere: ac paucís ſuorum amiflis, inter quos Demirhamus
cognomento Spanacovicius inſignis alae Camengradiane Praefcctus
fuit: qui in primo haﬅarum concurſu cum Stephano Segovitio , Zri- \
ni¡ Comitis equitum Prefecto,congreﬅ'us, ad ſalutandum, 8C cum ſum—
mo honore amplexandum Zriníum procurrerat , ac poﬅremo in acie
fuerat interfectus, ¡nde Banialucam rediere. Verum quia hic Paulus
Rattcajus celeberrimus ſemper eﬅ habitus vir, de eo queedam adhuc
absque jactantia nominís,breviter inſerenda videntur. Ob eximia igitur
militaris virtutis meríta Ferdinandi Cubícularius &Papae Prefectus
anno ¡55h Emericus vero Telequeſfius Vesprimio fuerat, vir¡ lﬅ
_vanffi teﬅimonio excellent¡ virtute ac militar¡ ſcientia praaﬅantiſiími,
eo tum tempore Veliganes Perſa Albae Praefectus , ex omnibus Praeſí
diis magna Turcarum manu collecta, omnem inter Jaurinum 8C Pa
pam regionem late popular¡ &vaﬅare coepit,in_ea excurſione quatuor
Turcarum millia fuilſe dícebantur. Atque Rattcajus. ac Telequellius
. i
n
cum
Í
128 Memoria: Regum, La’ Bai-10mm Dalmatz’ae,
cum cognito hoﬅium itinere proceſiïſiſient, ace Tata Gregorius Petri.
nia‘nus advenifl'et, ad initia ſylvze Bacanize haud .pr’ocul Vesprimio ob—
_viam hoﬅibus procedendum decrevere, eisque a populando reverten
¡ibªs, ad locum, cui pontiTabulatO nomen eﬅ,occurrere; Vcligianes,
viſis noﬅris flatim ſubﬅitit , flgna ac frontem in eos obvertit, neque
certamen detrectavit. Cum contraria: acies prompverentur, jamjam
que manus effent conſerenda?, Rattcajus 8C Telequeflïus, quod inter
Pªxium &Petrínianum magnas hoﬅileíque \imultates intercedere ſcie
hª…, alta voce ambobus compellatis, Chriﬅiani nominis milites mu
tuis 0diis carerc, eorumque inimicitias mortales eſi'e debere prefati,
poﬅremo dixere, eligerent utrum_ vellent, aut ab exercitu recede-ª
rent’ ªut in mutuam gratiam redirent. Nec ii reluctandum ſaluta—
ría monentibus arbitrati', ſpectante exercitu dextras junxere, ac dein—
de cum hoﬅibus una omnes congrefli eos in effuíàm fugam vertere:
captiviexremplo liberantur, ex Turcis plurimi cadunt. Veligianes
ſaucius elabitur, major pars hoﬅium relictís equis per montium 8:
ſylvarum latebras, notoſque colles aegre diffugít. Capti hoﬅium ad
DC. ſed _equi muito plures, ſigna militaria X111. ad Ferdinandum miſ
ſa. Cumque 8( hic Rattcajus preclaram patriaz ac fidei navaſſet ope
ram, eundem ſibi poﬅea Eraſmus Thaifelius, velut veteranum copia
rum Ductorem, in expeditionem arcis Dregel affociavít, ac tormentis
advehendis, Omnique bellico apparatui cum Georgío Keglevitio Petri
filio prefecit, eo-tamen incxpectgto Thuifelíus cum Sinan infelicíter
congreffus, fuſO fugatoque ercermtucapltur, ac Bizantium cum qu‘a
drªginta ſignis Solimanno‘ mittitur. .-Ñ Adeo pro¡ ria ſequi judicia ,
quam temerarium , tam damnoſum eſſe ſolet. Seti praaclara viri hu
jus ſacinòra, fortuna plerumque Inſolens ac infeﬅa Interrumpens, cum
fummo Patrize dolore, ac commiſcratione omnium ,e vivís ſuﬅulit: ,, ln
,, prima ſiquidem Sigeçana ſub Marco_Stauſicio Crcata çbſidione, cum
Ñ ad Perlacum Oppidum perventum fmfiet, Paulust \reajus vir prelim—
,, tiffim’us, verba *ſunt Iflvanffii, cum Oi) _vrie ſcodrcum ,rixa inter Germa
,, nos oborta effet, 8C ipſe forte ex Hoſpitto produfïet, glan_de_:n incertum
ª, emiffa interfectus efl. ,, HecIﬅvaanïznec ciubium , qmn m maximam
ªdhuc, ſi meliora fata ſervatum volmſſent , dlgmtªtem evectus fuiſſet. \
Sed ad Zrinium Banum redeamus, qui in’przcipuis quibusque

cxpcditionibus hunc Rattcajum Collegªm fifª… ºffº Vºluﬅ’ “t ſªª'
plus Iﬅuanffius memorat. Ulamanes a Georgio_Monacho e Lipa an
tea dimiffus, qui Bosnenſem Provinciam admmiﬅrabat, acerbiffimo
ºdiº in nos concitatus, Murate Clifliano, Maicocio Herchegoví
niano, ac alſis limitum Prafectís fibi udſcitis, bellum in Iliyrico reno
vavﬅ, ªuque ¡n agrum Varasdino ſubjectum, patentemque mter Dra.,
_ vum
_x 'Ci‘oatiir'SOª Sclavanizt, -Liber'Quizrturr _ 129' x
vum 8C Alpes planicíem excurrendo, magnas paſſim cedes rapinas
que exercuít, incenſís ubique pagís, ac multis hominum millibus ¡n
ſervitutem abductis. Sed non omnino inulta fuit ejus populationis im-,
manitas: nam quum ille ductis penes Criſium copiis, Camniciam ar
cem retervectus via Toplíciana, ubi Thermae Conﬅantinianae ha- Z. _
bent , ¡n Campos deſcendiſſet, Nicolaus Comes Zrinianus lllyrici
Prorex, ac Lucas Siculus, copiis Styriaª. prapofitus, ex inſidiis, profligat.
_quas hic ¡n Varasdini ſuburbanis, ille vero in Mariana Valle Vi
nicenſi locaverant, opportune egreffi, eum 8C Turcas paflím ¡gne 8C
ferro in omnia obvia gra'fl'antes, duobus exercitibus intercluſos, re
lictís captivis, 8C multis ſuorum amíflis, fingularí tam publice quam
privatim accepto detrimento, pedem 'referre coegerunt. Nam prat,
ter aliquot clarioris nomínis ordinum Ductores filium Gaifl'erem,
quem ex tribus majorem'habebat, cum Joanne Margititio inſigni
equitum Praafecto congreíſum, mucronato enſe, quem equites in prio
ri cphippii parte appenſum’ geﬅare ſolent, per ¡lia adactum amiſit’,
8C cum incredibili moerore luctuque, eo, unde venerat, profugit,
" nemine e noﬅrís deſiderato. Nec tamen ejus írriti coriatus, neque
privato amiflï filii dolºre retardatus, copias iterum collegit, 8C Chas
*mam Arcem ad ejusdem nomínis flumen fitam obfidione cinxit, quam
Lupi Gi‘ulani Epiſcopí Zagrabienſis milites , numero non plures vigin
ti, negligenter cuﬅodiebant; qui repentino metu territi, extempio
e¡ portas aperuerunt. Gua capta ad Veruciam 'oppugnandam copias Turcª
-duxit , haud procul Dravo {itam , cui Georgíus Brodianinus cum uin- &hfl‘ªïª
-quaginta plus minus peditum cohorte praeerat: is cum per exp ora- ºiªm OC'.
tores adventum hoﬅium dídiciſſet, a Luca Siculo .commeatum 8C res “Pªnª
‘neceíiªarias, maxímeque pulverem ſulphureum, cujus inopia laborabat,
per‘ lirteras 6C nuncios petere non ceſſabat. Sed cum is ea curare
negligir, aut cunctando morarur, hoﬅes ſuperveníunt, ac factis in Mo
naﬅerío Monachorum, quod prope Arcem erat, aggeribus tormenta.
promovent, moeniaque Arcis, quod Vetuﬅa neque valida eſſent, vim
atque ictus tormentorum diu perferre non potuerunt , ita, ur Brodia—
ninús, priusquam Ratkomalius 8¡ Petrus Reszedich Ductores ordinum
cum peditum Centuria, a Siculo in ſubſidium mifli advenirent, paciſci
cum Ulamane 8C deditionem fa‘cere cogeretur. Dombronem quoque
‘ejusdem Zagrabienfis Epíſcopi Oppídum Turcze non multo poﬅ dire
ptum 8C ſuccenſum concremavere. Nec his content¡ malís Turca:: -.
Maicus, qui nup‘er Ulamani Vita functo ſuccefferat¡ occupanda: Crupa
& Coﬅamcne Imminebat, niſi Nicolaus Zrinianus eas novis prefidiis
rebuſque neceſſariis muniviſl’er. Nihílo tamen minus duas arces de- ,
ſertas Bumch 8: Peruffich dictas, e regíone Clqrbaviee fitas, _quee ab
obitu
,-_ï‘go -_ Memoria: Regum, Es’ BanOrum Dalmatia ,
obitu Carlovicii vacua relictz erant , reﬅauravit, additis tecto 8C pót- l
tarum valvis, ur in iis tutus excurrentibus ſuís foret receptus. , Hec,
habita aliquanta a tumultibus rcquie, a Zrinio dom¡ acta. '
Verum brcv¡ certus affertur rumor, Aly Eunuchum, Unum c qua
tuor purpuratis,juíſu Solimanni ad obſidendum Sygethum cum ingen
‘tibus copiis adventare, cumque oppugnatio jam aliquot conflnuata
fuiffet diebus, noﬅris interim ſeíe fortiílime tuentibus, Nadasdius Pa
latinus olím Illyrici Banusçcum Hungarici 8C Illyrici nominis copiis,
quo Aly Sigetho averteretur,Babociam expugnandam ﬅatuit. Itaque
dum hoﬅis Sigethana obſidione occupatur, Babocia: muri noﬅrorum
ictibus verberati magnum patefaciunt hiatum, adeo ut Palatinus ir
rumpi poffe arbitraretur: ſed anímadverſo amittendae Arcis periculo
Acomates, qui tuendte Arc¡ prefectos fuerat, majorem Turcarum par
tem 'clam ex Arce dimittit, nunciatque Eunucho, n¡ quantocyus auxi
vlio adſit, de Arce ac reliquis in ea relictis deſperatum iri. His intel
lectis Eunuchus, intermiffa obſidione Sigethana, cum toto exercitu Ba
bociam eo fine divertir, ut manus cum noﬅris conſerat. .Zrinius cum
Zrinius lllyrici Pror'ex eli'et, vetere bell¡ conſuetudine prim¡ ductandi agminis
‘ ¡ter-um
Turcas munus a Palatino ſuſcipit: praeit ¡gitur cum mille‘ ſuis, quos ſecum
profligat. ‘adduxerat, 8C adjuncto ſibi Joanne Lencovicio cum Styriacis , ac Scla
voniae Stípendiariis, ternis fortiſiime eongreffus vicibus, triplicem re..
portav-it palmam, aliquot Turcarum millibus deſideratis. Denique a
fortitudine animique* robore ita rem geflit, ut hoﬅibus quoque mira
culo fuerit, parva manu tantam aggredi multitudinem. Confecto fe
liciter hoc prazlio rurſum Zrinius cum ſuis, 8C Lencovitius cum Scla—
Vonico peditatu, cum Ferdinando Principe juventa fervido Coroth
nam arcem adeo feliciter occupavere, ut milites, nec expectato Du—
cum Imperio, muros ſcandere, portas ſecuribus dívellere , hoﬅcs tru
cidare , ſumma Principis adniiratione, noﬅris triginta tantum occum—
bentíbus, conſpicerentur. His abſolutis Princeps Ferdinandus Vien
nam-, Zrinius domum ſuam , Lencovicius in Sclavoniam , crecer¡ quo
que ad ſuas quisque ﬅationes conceffere , inﬅantemque hyemem ¡n hi
a
bernis ovantes ac plaudentes quievere. ~
Volvebatur annus q'uinquagefimus ſeptimus ſupra millefimum
Zrinius quingenteſimum, quo Nicolaus Zrinius poﬅ duodecimum annum gc—
Banatum
reſrgmt
ﬅe Illyrici Prefectura Magiﬅratu {Efe abdicaverat, nec adhuc quis—
1m.
quam in ejus locum fuerat ſuffectus; nihilominus tamen reſignata
etíam dignitate, verum ſe ſemper amantiſiimumque Pan-¡ae Civem ,
multis poﬅea claros facinoribus declaravíc : &e quidem vel maxime in
illa vulgi etíam cantilenis celebrara Sigethi Obſidione , cum locum il_
lum tolerata priori obſidione celebren),l praeclara poﬅea ¡bi morte obi—Ñ
.‘ . l - ta,
Il\l\
Croatia‘ 8.9" Sclavonize, Liber Quizrtur; .1.3 I"
ta, longe celeberrimum reddidit; cum per pcto 8C trigínta dies acer-s
rimum infenſiſiimarum gentium-ímpetum conﬅantiffime perferendo,
deſperatis poﬅremo auxiliis haud inultus cecidiflèt , nec incruentam
hoﬅibus victor-¡am reliquiﬅet , cum viginti amplius millia hoﬅíum ibi
dem períiſí'e certo conﬅet. Sed cum alias a plerisquc Scriptorum me
morias ſit traditus poﬅerorum obſidionis hujus exítus , ne lector¡ one-v
ri videamur ſuperfluitate, ad ¡llos eum remittendum judicavimus.
At dum Zrinius Banatum ín Regias reponít manus, nec ullus ad
lmc e'us loco ſubﬅituitur Turcas fraude 8C roditíone Simonis Loﬅ- Lºªhº'
j ª P bªr-Com
hohar e Carnis oriundi Arcem Coﬅanicíam duobus millibus aureo— nicza_m
,rum venundantis , noctís unius labore, clandeﬅina facta irruptione,
paucorumque ſuorum ceede, in poteﬅatem redigunt. Unde non '
muito poﬅ Croatia pene tota, omniſque inter Hunnam 8C Colapim
regio in extremum rerum omnium diſcrimen delapſa, 8( in eam , que:
nunc apparet, vaﬅitatem 8í ſolitudinem redacta eﬅ. Ut jam de Croa
tia vere dic¡ polſit;
" Imprefflt alíis MIL-nibur
"
I
' '_ Haſiile Mars aratrum;
q
Ó
Ubi fleterunt Pergama, jam
o Nec fluctuant Ari/br.
Guod ubi Ferdinando nunciatum eﬅ, mceﬅitiam [imul curam ue Petrus
ei injecit , ac *ne major calamitas ingrueret, neve hoﬅes magis in ul- BEBÉ'
tarent,Petro Erdódio, virtute ac fortitudine ejus ſretus, lll'yric¡ Prx- Croat.
fecturam dedit, ea qua Zrinius habuerat poteﬅate; hunc aurem Magi— gºªſiªjºª*
ﬅrum Tavernicorum fecít. Et quidem jam'antea virtutem ſupra ¡557?
probaverat Erdòdíus, cum occupata ab Ulamane Chaſma ac Verucia ,
‘ejus populationibus ac incendiís irritatus. comparataque ex clientibus
ſubdítiſque ſuís haud contemnenda militum manu , ac confilio cum
’ ~Sacer‘dotibus Collegii Zagrabienſís, qui Síſcíe Preſidium militare ha
bebant, Georgio ¡cem Comite Zlunio, alíiſque quorum vírtur¡ ac viri- Excurño
'bus confidebar, communicato, clafſem ex ¡is navigiis, quas Saycas \èu
Nalàdas vocamus, fine mora comparavit; ſe0undoque Savo delatus, ent¡ bb
fortem operam ante alios pmnes navante, ducemque itinerís \è pree- ¿mªcª?
dente, Marco Thomaffovico, íncomparabilis virtutis viro, Gradiíèam d:: .Pª.
8: Velícam arces cum ſuburbanis late patentibus, improviſa facta ¡rru— ~
-ptione diripuit, magnaque cazde Turcarum edita, 8: rerum omnis ge
- neris, homínumque 8L pecorum, militarium etiam equorum prada
abacta, ſuccendit 8C concremavít, victorque claﬅ'em &navales ſocios,
ac incolumem reduxit exercitum. Fuerat hic Petrus Erdòdius tertius'
hujus'nominis , ejus Petri filius , qui ducta in matrimoniªl:: Puchamia_
~ .' 7 R3 ~m1
'132 Memoria: Regum, E5** Banorum Dªlmdtizt,
incertis tamen de caufis una cum Conjuge poﬅea , ablato ſecum am;
pliffimo theſauro, ſolis bonis filío relictis Venetias migraverat, @uan
_quam nos ſaepíus inter privata Cognatorum hujus familia: colloquia
differences, eam fuiſi'e cauiàm intellexímus; nimiam videlicec erga Pa
trem inobedientiam ac proterviam; atque cum tumidis fervidee ado
leſcentia ſpiritibus agitaretur, eo irreverentiae ac contumeliae progreſ-.
ſum, uc contempto Dei natum ue precepto Patris faciem palma con
tundere , ac barbam ſputís &(lalivis contaminare non fuerit verítus.
luli e
Kit—glªu Ala demum graviſlima exacerbatus Patcr contumelia, diris devoto
filio impiilſimo ſolum mutavit. Nec inultus maledictionem Patris.
impíus fènſit filius. Duorum ſiquídem annorum l'patio rubicundam
ſem er. ac cruentam Sacri Corporis Chriﬅi hoﬅiam, dum in ſacrificio
Mi a: elevata populo adoranda monﬅrarecur, conſpiciebat. Tandem
a ſacrato quodam virO rei tam ﬅupendae aç dinturnae cauſam percun
&ans grave ſe quoddam ſcelus committere debuiſiè viro ſacrato do
cente intellexit: at ecce ſubita ſyndereſis maluſque vermis patrati ‘
criminis momordit conſcientiam, eoque tam diu ﬅimulatus ſauciaba
tur, donec ad Divam Virginem Lauretanam profectus, animum ſa.
era Exomologeſi non expiarat. Reconciliatus Deo in reditu Vene
tias divertir, aPatre quoque veniam commiſi'orum delictorum ſupplex
poﬅulaturus; quam quidem pius Pater, Chriﬅiana mOtus benignita
te, Clementer indulfit, ſed de theſauris, quod jam in Archivum Sena
tus Veneti translati fuifl'ent, elargirinihil dabatur. _ Ea nihilominus
deinceps vitae morumque integritate vixit, que Chriﬅianum militem
addeceret. Et licet ablatís a- Patre theſàuris maximum ſuﬅinuiffet
detrimentum, quia tamen complures arces amplamque ditionem a.
Cardinale adhuc Thoma comparatam relictam habuerat, virtute quo
que ſua arcem Czeíàr vocatam in limítibus Styria: 8( Sclavoníe ſitam
fuerat adeptus , eo brevi evaſit, ut 8C ipſe inter ſuos pace belloque
clariílimus fuerít , 8C reliquos ejus familia: inter Pannoniae Illyricique,
proceres etiamnum ab annis jam 120. amplíus opíbus 8C dignitate
conſpicuos florere videamus. Sed infelíci prorſus accidit infortunio m
dignitate jam conﬅitnto, ut, dum Joannes Lencovítius excurrentes ac
populantes Turcas Diva: Helenaa vicum, equali diﬅantia inter Zagra
biam 8C [Vanichiam ſitum, ſumma hoflíum Clade, ingentique parta
prada reprimir, ejus victoria: particeps, gravíſſimis podagrffldolo'ribus
detentus, efl'e non potuerit. Acerbiori vero muito torquebatur dolo
re, quod ſimili impeditus *eegritudine noﬅris Crupa: laborantibus aMu
'o
ﬅapha Bosnaª: Praefecto Obſcflis auxilio effelnequíverit: 8C quannus
Auſpe'r'gerus, qui Croatiae finibus Illyric‘a Germanicaque ﬅipendia me—
rent’ibusprèeera't, ad ſeptem mill-ia ſelectiflimorum virorum in caﬅris.
~ . _ quos¡
C'roritiir 85" Sala-venia, Liber Qiiartur; -7 r 33
quos, . preter eorum confiniorum Praſidíarios, Erdòdius Banus &Z Zri
nius miíizrat , Zluniuſque Francíſcus iptè prae’ſens \ècum adduxerat,B:íÍººe\rio
habuifl'et; non ſempiterno tamen dedecore ac vinfamia ut Iﬅvanffius ¿en? '
carpít, Slunium cum Petro Fa'rcaflício in pugnam jam ruentem inter-_ ,
dixit, ſed cum prudenti judicio numerum ſuorum militum longe infe
riorem hoﬅili metiretur, quo fortuna forte, ut ſemper inﬅabílis eﬅ, ad..
' verſante proﬅrato , captaque arce, nec in exercitu deinde novo con
gregando fiducia ulla Collocata , ſpem reſurgendi obviandique hoﬅi
'quaeriam haberec; ſatius arbitratus eﬅ, amifl'a Crupa mtegras Patria
vires confervare , ne utroque deperdito univeríàs demum res Iilyrici Detènfiº
pracipites ire necefl'um foret; quemadmodum ſane 8C poﬅea ¡pio Au- AêfPª*
ſperg'ero acie ſublato, multa Croatia: Dominía amiſſa documento fuere. *
Occupata Crupa, ac ﬅatím p'oﬅea Novia, Muﬅapha profiiero lie..
tatus ſucceſſu, \ingulari Auſpergi contemptu, majora arroganti animo
volvere coepit, &.ad eam lllyrici partem , que: inter Criſium 8C Ca
pronciam fita eﬅ, igne ferroque vaﬅandam 8C depopulandam animum
adjecit, Ita ne coacto ex Boſnenfibus juſio exercitu, qui ad ſèptem.
decím millia ominum efficere dicebatur, trajecto Savo lentís itineri
bus ad Obreſcum pervenit, haud procul‘Criſio diffitum. Nihil fama:
de ejus adventu iiabebat Petrus Erdòdius, qui eodem animo, ut Tur
cicam ditionem inter Sopronciam at ue Velicam 8: Monofſonem
(hunc montem Claudium veteribus fui e appellatum quidam p’utant)
infeﬅis armis popularetur, Savum cum mille quingentis equitibus , ac '
tribus peditum millibus trajecerat. Erat cum eo praeter ſuas peculia
res copías, Joannes Giulanus ex Vinícia, Matthaeus 8C Simon' Keglevi
tii, Joannes Alapianus Socer ejus , Joannes Geﬅinus , multique alíi ex
nobílítate egregii ac fortes viri; neque tamen Muﬅapha de ejus co
natibus quicquam cognoverat, quum forte non procul Obreſco no
ﬅri quoque caﬅra poſuere, caﬅris Turcicis tam prope, ut ex eodem
amne, qui ¡bi decurrebat, uterque exercitus aquaretur. Animadver.
terant Turcarum praacurſores noﬅrorúm antCCedentium veﬅigia. Sed
ea Erdòdius tanta induﬅria celaverat, ut prius equitatum longo or
dine protenſum 8C exporrectum prazire: deinde peditatum confertím
ſuccedere,' 8C antegreſſorum veﬅigia proculcare juberet', ne hoﬅes,
quanquam diligenter ſcrutantes, equitum preſèntiam anímadverte
terent. .ltaque regreſſi Muﬅapham edocent, praiviſi'e ſatis magnum
peditum numerum. ut impreﬅªa telluri pedum veﬅigia indicare vide
rentur; ſed tamen illos, ut nullo equitatu ſubnixos 8C aliorſum ten
-dentes non admodum formidandos exiﬅimare; quamobrem ibidem
ekercítum ſubitaria caﬅra locare , militeſque corpora curare, 8C equis
ex amne potatis pabulum dari jubet. ldem1{etiam Erdòdius, 8: reliqui
- 3 Du
'134 MemorizectRègu-Iir, Si" Banorum Dalmatia ,
Duces , quod meridiei tempus effet, ut copiae laffitudine itineris fat¡
gatae, nonnulla quiere, SC cibo, quem ſecum attulerant, reficerentur,
facere: ſeque curare, 8C equos ac jumenta ad aquandum ducere in,
-coeperunt. 'Quum pabulatores ad amnem progreili, complures hoﬅes
Conſpexiſi'ent, ad'eum , quo noﬅr¡ conſederant, locum ſumma celeri
fate, 8C curſu Provolarunt, primique ad arma conclamarunt. Contra
Turca: quoque, qu¡ noﬅros ad eundem amnem viderant, hoﬅes adeil
,ſe eodem fere temporis momento ſuis ſignificarunt. Sed noﬅrijrio
l res equos conſcendcre, ac peditatus omnis cohortantc Erdòdi z aº
Legato ejus“Marco Thomaffovicio, cateriſque D—ucibus, ſclopetis ac
ceptis, in Turcas imparatos, 8C inopinato caſu trepidos, tuncque pri-‘
m0 equos frenantes acrem impetum facere. E-tfuga potius quam pu
gna Turcarum fuit, Multi in veﬅigio cali, multi capti; ſcd multo
maxima eorum pars in proximas ſylvas relictis equis, 8: rebus omni
bus attonit¡ profugere. Muﬅaphas 8C pauci alií, qui ei' obſonanti
aderant, nulla facta mora aut pugna, arreptis ſubito 8C conſcenſis
equis ſylvarum & montium beneficio protect¡ in tutum evaſère. Cum
paucis iis, qu¡ obitis excubiis parati, 8! equis ¡nſidentes vigilabant, ac
ad‘ ſclopetorum fragorem , 8C diſſonas fugientium voces adcurrerant,
leve 8L' minutum praelium fuit; ¡n quo cadentibus p'aucis cseteri per
varia, que cuique notiora erant, compendia palantes &A diſcincti au
fugerunt, Capti ex hoﬅibus 1'28 , (cd muito plures caeſi, equorum ve
ro tam militarium, quam ſarcinariorum ingens numerus fuit, inter
quos Burdones duodecim ipſius Muﬅaphe cum impedimentis,, 8C re
’ous haud contemnendis, quas vchcbant, intercepti cum plurimaòè va..
ªria ſcutorum, haﬅarum , lodicum 8: ejuſmod¡ caﬅrenſium ſilppellecti
:lium copia. Contuſa per hunc modum tumultuario pra-li¡ genere
'Muﬅaphaz 8( hoﬅium ferocia, rarius deinde 8C cautius excurſiones fa
ctee, diuque earum partium incolze 'ab ¡llOrum inſolentiis quietiores
fuere: 8C victoria major¡ Erdòdii 8C noﬅrorum gloria, quam hoﬅium
"CXdC, aur detrimento parta. - .
His n‘oﬅris felicitar ſuccedençèbus Tle'vioribus preeliis Solimannus
ob denegatum jam biennio, ac non perſoiutum Induciarum a Caeſa
,re vectigai, ira ‘excandeſchs, ingentes Aſiae , Europeque c'ogit copias,
Czefarique Maximiliano Ferdinandi ſuoceflbr¡ indicit bellum: atque
"Maximò cum pro comperto haber-et, a Sigethanis, quibus Comes Zrinius pra
¡lanus crat, ſuos -frequenter impcti, Mehemetem quoque Boſna: Prazſectum
-REX\
-ab eodem interfectuszige'th-um ‘ex'pugna’ndum ſu-ſcepit. Maximilia
ïnus quoque audito Solimanni‘adventu, juﬅum .Jaurinum ver-¡us exer.
‘citum, qui opponipoﬅit, ªadducit. Sed Pen-um Erdód-iu-m :Illyrici
ïProregem, ac Franciſcunt Sin-nium Comitem -e.F1_-angepana Roma-Ñ
c' L -' _
\
,- ’ Croatia' E5" Sclavonizr, Liber Querida_ _ .1915
me ﬅirpís Familia Óriundum,'ad tutandos Regni limites, cum Nobili
tate earum partium in Peninſula, quam i)ravus 8C Mura fluvu eii¡
ciunt, ne quid detrimenti ea: partes accípíant, juflít excubare. Amiſ-'
fo demum Síglrcto intcrſcctoque Zrinío, cum caﬅra tam Caeſaris,
,.quam lllyric¡ dílapſa ſuiiicnt, Erdódius, quum filiam Stephano Dersf—
fio elocare vellet, brevi nuptiarum ſulemnitatem celebraturus in Hun— Yºgª;
gariam proficíſcítur; qua abſolu'ta, eoque ¡nde in Illyricum reverten— (un…
te, viro cumprimis dom¡ foríſque claro, tata finem vitae anno ſexageií.
_mo ſexto, ſupra milleﬅmum quingenteſimum, cum novem annis e ¡(7
ſèt Magiﬅratum, impoſuere. Sepultus eﬅ Jazkee Oppido ditionis \ue
funere honorifico , in Hide DiviNicola¡ alto elegantique laborioſi ope
l ris lapide tectus. ~ . . o
Suſcepit Magíﬅratus Prafecturam anno eodem Franciſèus Slunius Prancít'- A
claríſſimum militize martisque lumen, qui ſane lllyrici reliquiarum En- bºlª',
fis 8C~ Clypeus merito dic¡ poterat. lllud memoria diguum: cum in Croat.
Arce ſua Gore vocata, uno a Hraﬅoviczia lapide diﬅante, cum Aulica &Yªgª
manu familiarius hilariuſque pranderet, repente advolat nuncius, Tur- nu, ¡595.
cas adetſe, vicinos popular¡ agros, miſèram ſub jugum mittere ple-gg Egg;
bem; ¡s ſubito relíctis menſaz ſympoſiis, equíſque celerrime conſcen- gráficºſ“ .
fis, adeo ſortiter in populantem irruit hoﬅem, ut terno congreſſus Geº ¡us
praelío, ſemper victor, maxima hoﬅíum ﬅrage facta, evaſerit, ſalvufï ¿Lºs?
que ac íncolumis, nemine ex fuis amiffo, in Arcem redicrit; quod
nobile facinus ipſi poﬅea hoﬅes, heroícís militaribus verſibus, poﬅeri
tati virtutem ejus commendaturí, celebrarunt. @uocirca cum Geor
gium Thuríum in Pannonía,Sluníum vero ¡n lllytico, geminos martis
Alumnos , ſaepius expert¡ fuiffent hoﬅes, eorumque mentes atque an¡
mi ſuopte inﬅinctu, ¡n hos duos viros admirabii¡ virtute preeditos ad
eo intenti effent, ut níhil niſí de eorum necc , aut captívitate cogita
rent, quod nulli, qui cum ipſis arma contuliffent, cum his aut promti—
tudíne, aut irrequiet¡ animi robore, comparand¡ viderentur; tum ve
ro etiam a Selimo admonebantur, omnem moverent lapidem, ut five‘
dolo 8C fraude, ulitatís Turcarum gent¡ artíbus, five Vera vi capti in
poteﬅatem inciderent, aut ſi ¡d minus fieri poffet, e medio tolleren—
tur; nec diu poﬅ Slunium quidem fata deﬅínato ab hoﬅibus exitio
ita exemere, ut cum ex Illyríco Nicolspurgum ¡n Moraviam ſeﬅinaret
ad nuptias cum Kerechin¡ filía Juditha, ex Ceſaris conſenſu contra
_ .heridas, ac Varasdin¡ ſubﬅiciﬅ'et, furunculí Circa aures forte enati do.
lore, repentino caſu exanimaretur. Nam cum ¡mperitus ac circumſo—
raneus Medicus affectum locum ſcalpello incidíſſet, ac vulncri oleum Frªncia
ſcorpion—um inﬅillaffet, tumefacto toto capite, oculiſque 8C fauci— Sªgª"
bus turgéntíbus, intercluſa reſpirandi facultate, Vir ¡n alíis, erter- mºd…?
- quam !57*
"I 36 . Mefflorizr- Regum, '89ª Bdnorum Dahnàtíaº,
quam in tuenda -valecudine, cautus 8C ſagax , immatura morte- exciti
&us eﬅ, cum Banatum annis ſex feliciffime atque ſupra atatem pru
'dentíſiime tenuiſi'et; tanto acerbiori ínilitum luctu doloreque, quod
moriens nullos liberos reliquiffet; 8C ea Frangepanorum Familia, que
a Slunio Oppido denominabatur , vetuﬅa 8C clara in eo prorſus
defeciffec, Varasdino ſolemni pompa ac comitiva, quam nuptiis co
honeﬅandis adduxerat, vZagrabiam devectus in Cathedral¡ Divi Ste
phani Regis Baſilica, rubro tectus elaborato marmore cum hac in
ſcriptione tumulatur: ‘
M E M O R I IE
SPECTABILIS, AC MAGNIFICI DOMINL
'AFANCISCI SLUNII DE FRANG.
-Segniae, VCglÍªL, Modruffieque Comitis, Dalm. Croat. 8C Sclavon.
Ban¡ fldeliffimí 8C fortiſiimi, Anna Soror, relicta Magniſici Ni
colai Olah Czazar &c. Fratri chariflimo poſuit.
Vixit Annos XXXVI. Mortuus II. Decembris MDLXXH. Varasdini…
E I D E M. ſi
.Sïum'a Stirps accidit Franciſèus \Mártir Alummls

Bzfl’flus nffis, terror eratgue Getbis.
Efl proa-vis claras , fed dextra prampïior usgue
Corzfilíoque , infert damzm crzzenm Scytbis.
Banus crm‘ Dahl-zaſ, _Scluvorum tzm-IgIÑ-'e Guam,
Pmlia commffit, fan/fa Tropbaea ruiz?.
Sed quia Pannoniaª -Uz'x \PES efl ulla jïzlzztir,
Ni Deus accurrat, quid ſúper-¿fic edit?
Ergo Diis 111ixtus patiori, parte trim-¡pijaſ,
Oſjïz regir maz-mor, mem- pia novit ¡ter,
Hi marmori ſepulchrali incíſi verſus, pedibus tranſeuntium at
tríto, quamvis ineleg-antes ac minus venuﬅi, illis tamen temporibus
tati leguntur. Ñ ,
Habuerat quidem Slunius ſupremi Magiﬅratus Collegam Geor
gium Draſèovícium Epiſcopum anrabienſ’em, Virum omni ſcientia—
rum genere, 8C amícitia Principís, 8C legatione Tridentinae Synodi
Ruﬅieoo
ru rn Re
celebrem, Slunio tamen omni difèiplinae militaris mole incumbente;
bellio -‘ proínde cum Slunius e vivís excefliffet, ruflicorum 8C agrícolarurn
1575- ' , i
PleS ª
Croatia» Es‘ ScliÍ-voizi'ic, Liber' Quizrtiii-.ſi. ' 1 37
plebs, militic perítiam eum eodem concidiſſe rata, quodgue intoleran
dis ſervilium operum ac pecumarus exactlonibm opprimí (e a Dormms
quereretur , temeraría in nobilrtatem .uſurpavlt arma 5 eqque-res pez-¡Fui,
proceſi'erat, ut, níſi mature Draſcovmus_ habito ProvIPC1alIllm concilio,
Caſparem Alapi, 8C Matthaeum Keglevmum cum nobílítate¡ & Colap¡an1s
Praaſidiaríis a Regno interteneri ſolitis, ad ſèdandam nefariae colluvronis
&ditionem delegiſſent , 8C adverſus eos quantocyus properare mandaſ¡
ſent; inteﬅino tumultu deformata Patria penitus evertenda videbatur.
Verum profligatis rebeliibus, ac Matthaeo Gubecio,ferrea Corºna 2a-,
grabiae redimito ,horrendoque ſupplícu genere,~11ſurpati Regu noml.
nis temeritatisque praeſumptz, poenas luente,-ea omms ſedrtio, do.
mira agrícolarum inſolentia, finem accepít. *Pofthzc ubl‘Dl-ªſcº.
vitius ¡n locum demortui Comitis Sluny alium "ſibi conſortem Ma..
giﬅratus poﬅulafl'et, neque quispiam alius prerer Caſparem Alapium, Qraſcovl.
virum alioquin militarem, niſi quod nuper direpte a Turcis per ſo- ¡ºlªs Cºl
. . o _ ªm ªC
eordiam Camſaª. reus dícercturmccurreret; eum Collegam Indulgentecigic Ca
- Ceſàre accepit; .8C is tfadita juſi'uCaeſarís Georgio Comíti Zriniano ſPªreIn Aº.
Caniſa ín lllyrícurn reverſus eﬅ. Felícem._hujus Alapíani a Turcis Py'
eliberationem majores referunt; etenim cum Sygethane obſidionis
tempore fortiter pugnans in hoﬅium manus captivus incidiíſet; quod Felicia
homo ﬅatura pulïllus, deformí vultu, corporeque vitiato eſſet, pro ::SRA
gregario quopiam ac ſimplici habitus quingentOrum duntaxat flo- te çiibe.
renorum pretíum paciſcitur, 8C quamvis ab alio Turca ſuo olim ca- “ªº
privo fuiíſet agnitus,_quia tamen* comem ac benignum herum fue
I‘at expertus, elementíam taCIturmtate reſàrcit, monetque ut quan
tocyus. de litro deponendo curam ſuſcipiat, ne protracto longius
tempore',lab aliis; ﬅemma ejus , opulenciaque Turcis innoteſcat. At~
que. ita uſu’s Alapi beneficio ſilentii Turcici, conﬅítutis de more pro
\èr vadibus _obligatum redemptionis pretium per alios remiſi'urus a
Turcis abit. E0 diſcedente, Turca, cui Alapius fuerat cognitus, ex
ſociis conſulto ſciíèitatur, ubinam deformis ille ac contemptui habi
tus captivus foret? Pro litro‘, inquiunt, reportando dimíſl'us abiit; at;
q—uodnam, inquit iﬅe, eliberationís ejus pretiumi’ Soo. ajunt ſocii 30-'
renorum. Tum admirabundo attonitoque \ímilis exclamat Turcaz'
Ñ Eheu, inquit, Caſparem Alapy virum militia ¡nſignem, ﬅemmate
,, clarum, opibus redundantem pro *500. dimittitis florenis? ubí nun'e ' ,
,, Turcica in ínveﬅiganda viri dignitate latuit curiofitas? adeone º º '- - '
,,- vos ſa aces ceterum ac cantos, vultus ejus corporisque deformi— º
,, tas fe ellit, quafi vero nobili viro minus 'venuﬅum eſiè haud li—
,, ceret, 8C non pretíoſum etiam ſub terra ramentis, ſcabritieque la
,, teretaurum. Ñ ’ ~ . ' ~
I
.J A › s H
\38 q Memoria chum, 89’ Banorum Dalmatia',
nes, His aliisqueverbis
ſubito conſcenſis exaggerata ſoeiorum
equis abeuntem incuria,~.-exacerbati
¡nſequuntur Alapium, ‘ſi6m-.
-inſi
itinere forſim ignarus viarum recip¡ poffet errabundus. Verum-¡lle
Deo propitiol, fortunaque comite, adeo feliter compendioſos gradi
tur tramites,… ut ſpe citiusin Arcem ſuam Camniciam pervenerit, in
deque redemptionispretium per captivum alium cumhoc reſponſo.
transmiſecit; 4,¡ gratula—ri-ſe plurimum, quod, cum pinguem manibus
,, tenuiiſent‘caponem, eum ta'men' non eos'deplumare ſcivitſe; 500.
,, hoszflorenospenſuros \adhuc favente numine’Turcas. ,, Ita Cle
mentiajacsibonitas etíam ab hoﬅev culta beneficio ceſlit. Dum Ala
pius ,Rªgni'i Magiﬅratum fuſcipit, Maximilianus ¡nterea Poſonium
indicitÑCQmitia_~,rªad~quazp-cum nemo ex Magnatibus: venire videre
tur,v quqdiDobonemr-&'Balaſſam, vpublica oblata' fide, cuﬅodia ni.
__ ...n .Shilominus mancipafl'et, eundemque \ibi caſum ceteri evenire poﬅ'e
- - -dicprenu Georgium Draſcovitium Banum, qu¡ eo, relicto tamen do
_j-g "', ;ngiz AlaPÍano-.profectus fueratuòc Paulum Bornemiíſam Epiſcopum
.I. r:-*l'ªªuilam
Nitrieníjem,
cauſamqua: effet tanta
prabuiſiſiet, alienationis
Iſub'fide animbru'm—
ac juramento cauſa. perconta
.privatim 8C an ¡ple,
mr, ,’,, lll¡ vero quoniam ſe ad fidem adﬅringi ajunt dictures ſe, quod
, — -zíentirent., Nam nihil eorum, que in libertatibus ſuis ‘eíſcnt obſerª
:.-Lvaviíſet, &idea cauſam elſe a ſe illis preebitam. lAd hªc Maximi
*‘ :ª ',›’²,lianus¿ more ſuo-, eur ſe ante non admonuiffent; ill¡ .veros-inquiunt,
- . uantum ſib¡ h'cuiffet, in comitiis ¡publicis, 8C‘ conſiliis ſatis dixiffe.
tªr-go. ›inquit,s~ſe fater¡ culpam: deinceps tamen viſuros, ne juﬅe de,
ſe quisquam Cºnquer¡ poſiit. Et ut ad alios Regni Proceres publico
nomineï dent .literas-,Izpromittantque nullum fibi eſl'e periculum me
’ mendum, jubet, Veniant tantum publicorum negotiorum trgctando—
num cauſa ;zita ¡¡i-tere publicae ſide interveniente adïeos‘mittuntur. I'¡
l Abſoluto ¡¡n hunc modum Regal¡ Cºnventu ſing-ulisque optima;
tum ad ſua remeantibus, brev¡ interjecto tempore de Joannis. Cor
vini elargitis ſuper bona diplomatibus deinde orta. diſpu’tatio; ac
prçeçipue arcibus Sumſedia atque‘Ztubica, que privilegiorum infir-x
mirate… uti- pi‘zecendebatur, :tametſixextra iuris'curſum-ab familia He—
ningh'occupatffl fue’kanta qua: neque‘precibus deinde univerſorurn.:
Mªximï'.Regnieol‘arum in publicis 'conventibus ,' neque lege adducr. potu‘rt.
&32²mm ut Jurje' ,tantum v cauſam -cognofcendam'p'ermitteret ,*v cogitabat emm
&dªvªn— facta taanagn \una Provincia'aliquod uni'liberorum parare matt-¡mom
ººº“Pªª' nium; ;TWY‘BÁÏ poffeffores bonorum,atque arcium vlingulos mandara,,
mittuntur gzkitirP:rivilegia.quàeﬅoribus prelèncentur, ¡i de eorumfirn
mitate cogtwi‘cerent, atqueﬅatuerent. Nam cum ea bona 8: ple…
raque alia Joannes Dux Corvinus, filius Mathiae Regis, compi-fu;—
¿El U '
‘ª 'C'raàtiíñ, E9’ Sclziboiiiiej-*Libct ermus'; .1*3'9
liberis effet , - -benemeritís ſuis, .ad Parentis". 'diﬅribuüïçt‘ ª -' fintendèbzit
.privilegia ’omnium 'ac . fingulorum- invalidure , ac: .poíieſiionenl ¿0mm um
quo'cunque-:tande'm modo u'ſurpare'; quod _ ſurhcet- nemim praeter
Regem, aut cu¡ Rex concefliſſet, lege Regni hereditates'_don_are l_¡
ceret. Sed Mathias Principatnm‘Sclavoniae amplis Privrlegus filio
donaverat, quem etiam in RegÍn-o ſuccedere voluit, fi prematura
' l\i..‘
morte preventus nonfuifſetr cumvero paulo ante mortem Proce
res petiilfet.,_ ut filiumdn -Regemiaſi‘umerent, maluerunt praeſèntia
commoda ut ¡piis tum vídebatur ſpectareçquam dIutUrnam ac per
petuam ſecuritatem. Nam in amplíſiimo 8C opulentiflimo Regno ipſi
florentesgl dum 'quisque auger-e--potentiam ﬅudet, debile ac langues
factum- Regnum.-poﬅeris transmitten-tesa,...breví Eros-ºa: ue 'Patríam
iniiniwrumrproter-vitati- uadideiie: :-adeo in longumiªdi erre; qu'od_
mature ae ue *bene praeﬅar¡ pot'eﬅ, periculoſum': -Mathías ?mini
Joanncm l'rum'fimature, ut¡ facereipoterat,—~fibii ſublegiíſet’, omnia
- bus malis, quecunque-hactenusperpeſſi .fiimus , 'aut deinceps -pàtieª
' murx, nos liberare potuiflet. Attamen‘ipſe repreheniione care't ;quod
que: ripſetad.p-erpetuitatem Regni perficere 'non ’potu‘it,m"onuit" ’tal
men-, ſuaſit; petívit, 8C ſív contra'rfac’erent', praedixit omnia‘ ‘que-eve
¡unt-znaél-a; ‘ . … ..1...6 r- .'n.. 4 . r l, Ñ . ' '
.9:. At cum-Sclavorum Nebiies ac paucí ex _Proceríbus, quibus vetu-'I
fla Regni libertas magis cordi fueratzgccſernel'atque ¡terum Calar¡ ‘fiip.
plicaﬅent, ne eos' in ſuis bonisirurbamtïneque Jura atque Privilegia
finedebito judícío producerefengeret,':I-rhomínibus. prefertim- privat‘iá
8C extraneis legum ignaris, nevezinter Trºtzmala amiffis patrimoniis Rel gªmª
gnoque, novam atque índignam calamítatem ípſis adeo acerbe'accu- ºªvºº’
m'ulai-et '5 'neque tamen ad ¡IÉC'rdeiiﬅeretpottulata.- nulla commiſeraz
tiene, nedum Juris Regni 'habita ratione; tandem 'exacerbati- reſpon
derunt, 'majores ſuos armis acquilíviſí'e, 8C commeruiiſe bona; ‘3C fer‘e
omnia, propter fidem inconcuffe ſervatam amiſiíſe, nulla autem ab ¡¡lo
virtuti: reſpondentía \ènſiffe beneficia: ª jam ex. reliquíis non" ſplendoſi
rem familiarum, ſed viX. vitam'ipſàm ſuﬅentare; ſe non nifi cum vi,
ta atque' animabona fila amittere.- k. Tum demum hanc rem per \ilen
tium tran'smifi't.) xAtras ob res-tanta erat animorum conﬅernatío, ut
pene ab ipſo Joanne fecundó Patrocinium ſel'e- dedituri quaſiviffent.
Et ſane nifi bellum Venetuin res Hungaricas pracoccupaflet, omnium
fimul tune reliquíarum Ungaria: 85 lllyrici perdendarum, \¡Immum pe .J
..y.4
, riculum adiiffet. .,Atque utinam .etiamnum is nobis inefl'et animus, ut a
dum pudenda Alemannorum‘ permiſſione ac indulgentia propri¡ qua
ﬅus cauíà, a ſordidiffima Thracum natione dominia noﬅra, ac- eorum
limites vellicantur, atque per vim8t omnse nefas occupantur; eodem
T -- ' º ² con
¡140 MCMÚTÏÍ chum., &Iª Banarum Dalmatiat,
eonſilio,animo, conflantiaque vírium, majorum noﬅrorum inſiﬅcntes
veﬅigíis uteremur. Interea temporis Ferrhates Boſnenſis, cum Auſper
gum Croatia: límitum Prefectum acíe ſuﬅuliíſet, 8L partes illae Duce
orbate moererent, nullam moram aut otíum dandum ram Buſinum,
Lºgro… Klegevitii natale ſolum, ac Czaſinium, quod ad Ju's ditionemque Epi
,,ces ºc.ſCOPl Tminienſis pertinebat, admoto tormentorum terrore, ac ‘Prefi
cªp-ºt- diariis díffugientibus obtinuit: emíflis etiam, qui Colapianos urendo
populandoque vaﬅarent,CaﬅellUm Zrachicza. quod ſpeculae ínﬅar ad
Colapís rípam e materia» ac roboribus contexris erat extructum, igne
conjecto concremavit. Deinde cum nemo adhuc in locum Auſpergí
ſuffectus effet, 8¡ improſperu ejus caſu omnes veluti a-ttoniti confuſi
_que_ animis nucare viderentur.. modica ſuis quiete data, Zriniam Ar
cem, Comitum-,Zriníanormn domicilium , a qua veluti natali ſolo ipfi
cognomen ducunt, admotis tormentis expugnavit. "Era: illa duplex,
‘ EL muro duplici cíncta, ita ue, fi propugnatores idoneos 8C fortes nacta
eflèt, facile \èrvari potuiſi'et. Verum Petrus Camenianus imbellis pe
ditum qui locum cuﬅodibant Prafectus. vix expectatis aliquot ferrea
cum pilarum ictibus, ſubito pavore perculſus, accepta a Ferrhate fide
Arcem dedidit. Gua: ei more Turcico ita íèrvata eﬅ , ut captivusin'
Boſnam abduceretur, ibique diuturno tempore ſcrvatus, tandem in
0ertum,' an non ex compofito dimiffus libertati reﬅítueretur. His
profecto tantiſque cladíbus tanta vaflitas ﬅrag‘eſque 'edita eſ’c , ut ab
,eo tempºre in lllyrico, necdum ſpe aut reſurgendi facultate oblata,
plurimi incolarum qui ſuperfuere in varias Auﬅria: Pannoniaaque par
¡. ’› tes , prelèntium aut futurorum metu, deſertis ſedibus migratſe con
¿Wlph ſpiciantur: _ . A '
Rex. ' . Maxrmilíanus urgente magis Patre Ferdinando, quam ProvinCIa
Iium votis acceptatus, multis inviſus, injurius plurimisi humanis exce
dens Rudolphum ſucceſibrem reliquít, atq-ue habenas Imperii affecu—
tus. anno ſeptuagefimo octavo ſupra milleſimum quingentefimum pri
ma auſpiciis ſuis Comitia ad Kalendas Eebruarias Poſonii indixit, in
quibus poﬅ decreta nummorum 8C pecuniz ſubſidia , Magiﬅratus Ñ
quoſdam diﬅribuit; 8,( in locum Joannis Liﬅii Epiſèopi Jaurienfis 8C
Cancellarii nuper Praga: extincti, Georgium Draſcovicium ab Epiſcq
patu Zagrabienfi, in Hungariam transru‘lit, ac ei in Prefectura lllyri
ci, duodecim ab ¡llo annis laudªbiliter geﬅa, Chriﬅophorum Ungna—
dium Agriaa Prazſectum fiiccedere juſiit. Alapianus quia poﬅulante
Guilla- . _. . l _ ‘ . .
PhºmUnDraſeovmo In Banatum Collega adicuus fuerat? l.Idem quqque U n ._
¡ªª-diªs gnadio Prefectüra cellit. Et \èxto poﬅ reſignationem dignitatls an
m’s I a n o › ‘
¡m, no e vms exceffit, quarto Kalendas Aprilia anno ſ'alutis pctoge _ o
quarto ſupra milleſimum qumgenteſimum. ln \Edº deindevplva:
- - 1r
‘
J, -~—.—.›-ª*"~—ª-
...— - ;NL—nªhni-_ªſi — - - M
Croatia: Es’ Salavonia, Liber Quart/ir, ¡41*
Virginia Remetenſi Patrum Eremitarum rubeo Banali vexillo- tumuló
ſuperappenſo, ſepultus requieſcit. ~ -- ’ª -' 'L
E0 qui ſecutus eﬅ anno Carolus Princeps, ui Caaſaris voluntaà ,-
te Regia dignitate lllyricum regebat, coacto ad ruccum Oppidum, Ñ, v
in Murae amnis'rípa \itum ſuorum concilio, communicatis cum Ceſa— \
re confiliis, Copias e Styría, Carinthiiſque, 8( Carnis, caeterisque ſuis
Provinciis coêgit; eisque Georgium Kevenhillerum cum ſummo Im
periqpraeeſi'e juſiit. Joannem vero Ferenbergum, qu¡ Cro'atiz , Se
Vitum Hallecum, qui Sclavoniª militibus preerant, ei adjnnxit. Chri
ﬅophorus etiam Ungnadius , qui Ordiníbus 8C Statibus eorum Re
gnorum Bani nomine non ita pridem preeſſe juſſus erat , nobílítatem -
ſumptis armis haud contemnendo numero in caﬅra adduxit; ita ut
confluentíbus etiam Labacenſíbus, 8C Goricianis, Iﬅrisque , juﬅi exer
citus ſpeciem
Carolus, habere
ut ea loca,videretur.
qua: anno E'us antema aními
uperiori propoſiti
Ferrhate ue erat
8: Bolcilenſibus
Turcis contra pacta induciarum , ſingulari illorum perfidia, noﬅro—
rumque ¡gnavia in poteﬅatem redacta erant, primo quoque tempore
recuperarentur: ne occupatis ab hoﬅe ſemel atque iterum opportunis ~
Arcibus 8C munitionibus, in Carnos 8C lﬅros 8C Japides, & íntima fue
ditionis expeditum diris hoﬅibus iter pandererur. Erat exercitui per
deſerta, 8C confragoſa loca progrediendum, denſíque (altos, 8( ſàxoſi
montes ſuperandi, per que tormenta currulia, 8C eommeatus innume
ris carrís im oſítí, magno tam hominum quam jumentorum labore.
magnaque ifficultate vehebantur: Ducum tamen induﬅria, ingens
operarum numerus, qui enatas in via arbores, dolabris 8C ſècuribus‘
exſcinderet 8L deturbatís grandioribus ſaxis iter complanaret, erat
comparatus. Ita lue primo Bufinium perventum eﬅ, idque díffugien— Nºfflzªn,
tibus pedeﬅris Or inis militibus, qugrum exigua manu cuﬅodiebatur-,quºt Ar
facili negotio receptum eﬅ. Eadem celeritate Czaſinium, Zriniuméïªáfº‘à;
atque alía cis Hunnam flumen Arce: , dilabentibus Turcis, _in noﬅro~1terum
rum manus 8C poteﬅatem redierunt. Ferrhates vero 8C Turcai. non-Pºmª"
níſi ſemel in conſpectum noﬅrorum venire auſi, leve certamen cum'
noﬅris contraxerunt; ¡n quo perpauci utrinque ceciderunt, plures ta
men ex hoﬅibus deſiderat¡ ſunt: in partíbus autem noﬅrorum Nico
laus Bradacius.nobili enere ortus adoleſcens, dum interfecti Turcaº:
cadaver armis, 8: pe e tigridis ſpoliaturus , abſquev galea equo de
fizendiſièt, caput prargrandi acinace ictus eodem in veﬅigio occubuit.
Ejus autem Expeditionis magna cura 8C labore ſuſceptaª. is exitus fuit,
ut noﬅris per ea loca, que recuperaverant, ídoneís díﬅributis preſídiis,
mature celeriterque redeuntibus, Turca ea iilíco repeterent; &noﬅris’
militibus nimio pavore conﬅernatis, ac diflglgientibus iisdem. locis omní
z 3 l bus
142 Meznarictfchguïn, &Iª-Banorum Dalmau): , ~
Ungnadïusbuï Parvºílabore potirentün ¡¡Ungnadíus merſus, jam antea ‘inohoa‘
Zªmobo—
rinum V1
. tum cum Crubariana Vidua de reﬅítuendo. Zamoborino tractatum
occupat.
proſèquiturªſquodveonjugii titulo fibideberiaffirmabat. ltaque cum
longís diſcrepationibüs teniporíſqué prorogatione nihil profic’ere’tur',
vi tandem admota foeminam domandam conﬅituit Banus; 8C tradu
ctisinprimis in partes ſuas multis promiflis ‘ac largitionibus op'pidanis,
quo ſecurior ei oppugnandak Arcis aditus‘ pateretz, tormenta.. deinde
ad vicinum collem a dextra parte Arci obverſum , in quo alba veluti
via conſpícitur (cum alioquin Arx in edito monte (ita, vix ab aliqua
fui parte verberari pollic) attrahi jubet, _8C ferreis pílis in feneﬅras Ar
cís fulminare pergit. Foemina advertens nequaquam ſe in ulla' domo
tutam conſiﬅere poſſe, ad concamcratos primum quoſdam fornices ,
portaſque=teﬅudineas ſeſe recepit,v ſed nec ibi ſecnta, ,crebrioribus pe
tita machinis,- tandem Arcis .claves, ea condicione Ungnadio míttit, ut
ſalvis rebus ſuis ei liber tutuſque concedatur abitus; atque ita'illa
abeunte Arx Ungnadii ceſſit poteﬅati. Arque hac de Ungnadio. Ve
Thomas rum ,anillº morte,—ae reſignatione genero ſuov Thome—Erdòdio Bana.
Erdüdius turn concluſerit, certo nihil conﬅat, «ſolum ſexeum prafuiſiſie annis,
Bamu
¡584 ac tum demúm anno milleſimo quingenteſimo" octogeſimO-quarto
Turca Thomam ei luccefliſi'e tradit lﬅvanffius; cum imei-im Scanderbegi
profligat.
Poſegffl'Prafecti ;infelicem referat caſum, quo‘ preter proprium 2'49
capita ac ſigna militaria 20 a Comite Georgio a›Zrinio ¡Capronciam
Turca relata doluerunt. . . Ñ ‘ .z ' .lt \
Quocirca memorati ſupra anni -autumno, cum Ferrhatis Boſna:

Prefecti juſſu Turcarum Doces 'hand contemnendas copias colleg-iſ
(Em, in quibus ipſorum confeſiione ad octo armarorhmïmillia’cenſe*
,.bantur, in Carnos gravem acerbamque incurſionem u-ſque ad Lubla'
1-,
nos feCer‘e , concrematis pagis, ag multis Captivis in íèrvitucem abdu;
Bis. Non tulere. perfidorum hominum contumelias, Joſephus Comes
' ' Turrianus, qui nuper Joanni Ferenbergo in Croatia finium prefectuü
ra ſuccefi'erat, ac Thomas Erdòdius Banus, collectiſque ſumma adhi
bitaceleritate ſuorum copiis, hoﬅes jam ſe cum prazda 8C captivis do¡
mum recipientes, quanquam numero 85 viribus ſuperiores. forti ani
mo aggredi nequaquam dubitarunt: eiſque primo congreſiu apud Slu
nium in effuſam fugam conjeêtis, captivos omnes, qui ſupra ſexingen.
ti erant, liberarunt,ex hoﬅibus quadraginta vivos coeperunt; _ſed in
terfectorum magnus ſuit numeros, quum ex ſuis nonnifi duos aut tres
glándibus ictos amiſiíſent. Signa militaria decem illis adempta, ac
Carolo Caelàris Fratri Grecium Styria: Urbem mifi'a l‘unt. C'e’lebris
[ane victoria, fi hoﬅium numerum ac noﬅros tres tantum amiíſos ad‘
invicem conferas.
- {ª 7
{boat-‘MES’ Sola-venia ,a Liiei' Qu'artur. r4;
Caﬅig’ata hunc i‘ri modum hoﬅíum inſolentia , annis quaﬅ Iè-f
ptem noﬅri abinfeﬅationibus,inducia’rum maxime tempore. qurevere:
donec Sinanes purpuratorum quartus pacis perteſiis , u-ti erat ingenio
turbido, crudeli &ffurioſ0, ac lllyrici belli cupidine, quod prae aliis’
adminiﬅrandum decreverat, mﬅuanti, adeo in rabiem uan'dam verſo,
per literas Haſanem Boſnae Preſectum ſecreto admonuxt, ut ea-ín par
te bello Cceſareanís illato . cauſas novarum rerum querere non inter
mitteret: fic ut poﬅea ſe ab ¡is contra inducias armis petitum, ſéri
ptís Byzantium líteris, aﬅuta diflimulationis oﬅentatione conquererc-Í
tur. ltaque Haſanem per ſe belli avidumac temerarium, facile ad"
irritandos armis 8( cruentis incurſionibus Cazſàrea'nos impulit: pri-l
mumque omnium collectis tota Provincia copiis. cum‘quinque arma
torum millibus 5²‘_ ac totidem tormentibus eurrulibus minoris formar, '
que binis equorum jugis trahebantur, acerrimam in earn regionem,
que inter Crlſium 85 Iva-nietum eﬅ, irruptionem fecit, ac circumiato
Paſiim terrore Cuﬅarocium pagum ſuccendit, caﬅello; quod illinc' 7
çminus peteretur, intacto relicto. Bofiacum autem Tahy'caﬅellum,
in quo haberiquidem tormenta, ſed pulveris- ſulphurei ne ‘pugiilum
quidem a transfuga quodam edoctus erat, acrI pedítatus ímpetu ce- Pªgªni;
it ac dir¡puit,- 8C capto ibidem Laure'ntio Radivano conjuge‘que 8C lll ne
betis-ejus in \èrvitutem abductis, injecto igne concremavit. Pºﬅl‘c-irruptio
mo capto ſatis magno Círemtu ex Roconoco Verbocio 8C ſanctae He- '5"'
leneevicò, pagiſque cis Zagrabiam [iris, ingentem pradam egit; ma
jorem’ªacturus, niſi ingentes pluvia: autumnales itinera corno 8C cre—
brí‘s laſcunis impediviſient, ¡nflatique 8C exundantes amneS'Clogoutius
8C- Lonius ulterioribus ej'us c'o'natibus r'eﬅitiíſent. ’ His difficulta‘tibus
circumventumkòc cum captivis ac prada redire conantem, Stephauus
Grasb'a’nius e Laproncía. Cregorius Laboharius'e Criſio, ac caeteri
A'rciu’m’ finitimarum Prefecti, cum Germanis ac Illyricis militibus in
\èqui decreverunt , ac contento gradu veﬅigiis abeuntíum inﬅiteruntf
Haſanes cum noﬅros adventare intellexiſſet, relictis tormentis, que:
profundo in coeno pertrahi nequaquam poterant, pluvíis nihil inter
mittentibus coeptum iter ita proſècutus eﬅ, ut valido a tergO-equitum
8C peditum prazſidlio relícto, ºipſe cum caatero exercitu Precederet.
NoﬅriªTurcarum agmen ,noviílimum, acerrimo illato ímpetu aggrefli
ſun't, 'cum illud ad Gradacíum Epilcopi Zagrabienlis Caﬅellum lentis
paflibus progreflum atrigiſſent. Nec Turcis defuit animus refiﬅendi,
q'ui- obverſa in 'adverl'os noﬅros fronte acre certamen 'incoeperunt, co
hortante'e'os'A'i-¡bcgo-BC Oſmane, qui tuendis poﬅremís agminíbus in
víg‘ila’re‘jufli erant'. Turn pugna'tur, Oſmanes expeditiflimos equites
ad Haſà'nem qui precedebat mittít, nunciatque hoﬅes adeſi'e, certa
- Ñ, men
ſ
144_ Memoria Regum, &ª Banarum Dalmatia',

men acre contractum, 8x nit¡ ſuppetias mïttat, Martem ancipltem elſe‘.
Sed ille cum cogitabundus paululum ſubﬅitiſi‘et, remilſis equitibus re—
ſpondit, ſe alliduis ¡mbribus impediri, ut recurrendo laborantibus ſuc—
l currat; at ﬅ imparem ſe hoﬅi viribus videat, ad exercitum ſe reci
Turca piat. In hunc modum cum noﬅri diutius atque acrius certamen pro
ru rr. e:
des. traxiſi'ent, nec Haſànes auxilio ſuperveniſſCt, Turcaª. multis ex ſuorum
numero amiſiis terga dedere. Cecidit eo praelio Oſmanes, 8C com
plures Turcarum capti ſunt: \igna militiaria viginti duo capta., que
major¡ ex parte pedeﬅria erant, cum ſ'eptuaginta duobus Turcis , in
terque eos Muﬅapha equeﬅris Turme Veruciane DuctOr , ac equis 8L
caaſorum centum viginti capitibus. Sed gratum militibus noﬅris ſpe
ctaculum ante alia attulere captivi Chriﬅiani ad 4.00 promiſcui ſexus
hominum numerum vinculis eorum opera ſoluti, 8( in libertatem vin
dicati, cum hoﬅes viſis noﬅris ſeſe ad pugnam parantes, ¡llos ﬅatim
dimifilſent. q Compertum eﬅ a captivis, tormenta‘ non procul a loco
pugnª: relicta cſi'e, quod fatigatis 5( procumbentibus jumentis ulterius
protrahi nequiviffent, itaque ea etíam in noﬅrorum poteﬅatem deve—
nere. Ex noﬅris nemo preeter Franciſcum Jaicianum veteranum equi
tem deſideratus eﬅ, qui ſine galea pugnans diſciſſa immani vulnere
fronte occubuit, 8C poﬅ hoﬅium fugam in loco PUgnaª. tumulatus eﬅ.
Sauciat¡ in partibus noﬅrorum pauci , atque i¡ brevi poﬅ omnes con
valuerunt. Haſànes hoc accepto detrimento, nihil permotus, cum
‘ domum perveniſi'et, duos e cqptivis Gmcium ad Ferdinand¡ Principis
impuberis, quiPatri Carolo uccefſerat, Curatores cum literis miſit,
quibus tormenta currulia, ua: avehere ob vie incommoditatem non
poruiſſet, tibi reddi poﬅula at; a quibus \amen reſponſum fruﬅrª
expectavit. _ _ 4 g
Ardentibus hunc ¡n modum'undiq‘u'e bellis, ac Marte longe in
gentem armorum 'appara'tum terribil¡ claﬅic‘o ciente, ita ut brevi to
tius lllyri¡ atque Bosnü vires ancipiti victoria eventu_.infeﬅis ar~
'mis animisque concurſurü videren’tur, ſaviflimus annis aliquot Mars
graﬅaba'tur; ſingula minutati'm perſequ¡, Ot-ioſum credo, cum ea
omnia ﬅylo elegant¡ eqpiofòque
‘ actſi'anes Iﬅua'nffius
repetitis (it proſecutus;
vicibus, ~Siíiciam ſummatim
'collegii Za
A'Halïínz,perﬅrlcta
Bªguª_ ' hac fuere_
mn, nº, :grab-ienſis Canonicor'um Pra-:lidium ¡¡I-¡num ‘ac Validum, Romanorum
¡iris ¡lla olím ſquallida
-rius Coloniam, ubí adhuc ampliffima
_m‘uròrum‘ruder'a_ v-i-ctſu-nturzveteris ’urbisirrito
qUa-mvis mapalia, 'autpro
conatu ve
tª.
pugnatOribus ¡pªrtana ſe’ctſè ‘patientia 'tuen‘tibu‘s 'oppugnan Bihieium
ªurbem opportuno 8( amoen'o ?loco ¡ſitam, Templis, Coenobiiis vetera
‘norumque militum ae Ducum ſepulchris claram, ſumma ’Chrïﬅ ho
r¡ Lambergi ſocordia expu’gn'at» Caﬅrum \Ibi Pen-¡Rius amnis *1h
Pl.
L b‘ CÍ‘OKIZ‘ÍCE E9" Sclavonitez \Liber’QíIartun '145
pi miﬅetur , inter Hraztovicíam 8C Goram erigir, region¡ omní inter

Colapim 8C Savum interjacenti populofiflimae ac ſoecundiſiímae extremum ~
futurum excidium. Erdòdium Banum ſumma Stephan¡ GEA-Shiºn]
Caproncenfis Prefecti negligencia_ac pígrítia‘ adventum-tardantls, .ns-i
que qui aderant Germanis meridiano tempore, Cibo vmoque ſoprtis
arquev aleís intentis, nec in ordinem_ ocyu-s ſeíè reﬅituere_ valentibus
.( quamvis Illyricis haﬅas perſrmgentibus) 'in fugam conjlcit. Omnem
.eam late patentem ac amoenillimam plantelemRerecztmcmm ac Okl
chium .usque barbara crudelitate vaﬅat, dll'lPlt, populatur: eoque ,
jam ſecuritatis, ac fimul temeritatis procefſerat, ut ad Lomniciam -
amnem aucupio, ac venatu ſeſe oblectaret, ac barbaro faﬅu tumidus,
¡n Ara Baſílica: Divi Stephan¡ Zagrabienfis equos ſe íuos pabulatu- —.
rum palam jactitaret. Verum eo eventu haec omnia foedifragus egit
Barbarus, ut anno inſequent¡ millefimo quingenteſimo nonageſimo
tertio, Síſcianam repetens obfidíonem, quam ſolam \ibí negar¡ diis
ímprecabatur, memÓrandum prorſus ac funeﬅum de ſe ſuisque, om
nibus futuris ſaeculis documento futurus , \pectaculum exhíbuerit.
Collectis ením ſex amplius,ut quidam autumant, Bosnenſium ac vi-~
cinarum Regionum Legionibus, earn omnem Segeﬅice Inſulae ditio
nem, que: olim Appíano bell¡ ac Pannonía horreum dicta ſuit, de
vaﬅandam; ac ipſam arcem latericio ac triangular¡ opere fabrica
tam, ultimum reliquiarum Sclavoniaa refugium, aut in poteﬅatem
eternum redígendam, aut penitus convellendam; ſoloque &quan
dam ſuſcepit: at ecce fingulari De¡ providencia, virtuteque ſua Er
dòdius Prorex z coadunatís ¡n unum nobilitatis ac finium, tam Il
lyríci, quam Alemannici nominis, tam equitum, quam peditum co
yiis, quae octo millium numerum complebant, h’anc paucitatem leo
ninm ill¡ ferocíque multitudini, ac praeterita elate clade eo oppoſuít
proventu, .ut‘ omnis propemodum vicinus Colap¡ campus Turcíco {Fªenª
duodecim millium ſànguine maduerit, amnisque ¡pſe cadaveribus re- c333?"
fertus, ac permeabile cranfire volentibus ¡ter miniﬅrans, faediſragigªnº fª
cruòris ignominia redundaverít. ª’ º
Parta hac celebri victoria mirum q‘uantum lasritiae Cafàr¡ Ru 4
dolpho, Clement¡ Pontífici ſummo, caeterisque Chriﬅianis Principi
bus accefièritz' quam ut Clemens Orbi palam teﬅaretur, datis ad
Erdòdium literis ejus ín tuenda Republica Chriﬅiana ﬅudium 8( ope
ram gratam fibi accidiffe affirmavit. Sed 8C milítes' ſàcrí Ordinís Re
demptoris, ob navatam ſaepius fortiter operam , ſui eum Ordinis effe
voluerunt miíſo eídcm infigni,quod ſolido conﬅabat auro monil¡ ſap
phirícís egregiee quantitatis diﬅincto gemmís, ac inter easdem hac .
,yariante Epígraphe: Domine probqlii nze,Íappenſo Circa pectulswſym -
lo
'146 _ Memoria Regum , 89‘ Banorum Dalmata-r,
bolo Euchariﬅico, illudque ſemper ſymboli nomine uſurpans: III Dec"
' vici. Allatum hoc vírtutis ejus inſigne Zagrabiam fuerat a duobus
Ordinis ejus Primoribus; quo cum Thomas cum -gentilibus Familieſ
_ fue, ceceraque Procerum comitiva adventaret, ab Antitiﬅe Zagra
bienſi, Petro Domitrovicio, ſoecunda ingenii humanitatisque uberta
te viro ſalutatus, eídem gratiis redditis, Urbem ea nocte quíeturus
conceflit. Sequenti ſolis die cum inſigni rerum omnium apparatu in
RMS; Bafilicam Divi Stephani Regis deſcendit, ibidem ſolemni pompa a
leeSOr.Praeſule ſacra celebrara: quibus abſolutis ſacroſancta miles Chrifli;
dínís Ré-reficitur Euchariﬅia, ac monili in humeros im oſito Sacri Redem
demptons - - - ª . .
m3…, ptarzr Ordmzr Atblcta certa verborum forma ea ege conﬅitmtur, ut
Zªzrªbiªº- quotidíe ſacerdotum inﬅar dívini Officii, quod Breviarii nomine vo
cant, recitatione fi'. obﬅrictus. Inﬅituit hunc Ordinem Vincentius
Gonzaga quartus Dux Mantuae, 8C íècundus Montis Ferrari, anno
.MDC VIII. in ‘nuptiis filii ſui Franciſci cum Margaretha Sabauda,
pro deſenſione 8C propagadone Religionis Chriﬅiane , adlectis in hunc
Ordinem viginti equitibus; qui Ordorfuit poﬅea confirmatus a Papa
Paulo quintoÑ_ Aoniam vero Eccleſiaﬅici Templi S, Andrea, quod
eﬅ Mantuae, credunt ſe habere partem ſpongiar Domini noﬅri, 8:
tres ſauguinis ipſius guttas, a ſancto Longino Centurione 8C Mar
'- tyre collectas, Dux Ordinis fui títulum inde ſumpſit, dictumque or
dinem equitum ſacri ſanguinis Domini noi’cri JESU Chriﬅi, ſeu equi—
tum Redemptoris eſſe voluit cum hac Epígraphe: Nibil iflo !rifle reo:
pto. Torquem deinde confici curavít, ex virgulis anteis colligatis,
ſupra quas eﬅ ignis intermixtis gemmis ac aliis particulis, quibus hac
verba inſcripta ſunt: Domine probajti me: hoc ſymbolo indicare vc—
lens, .eos, qui in hunc Ordinem adſcripcí eſi'ent, in ſummis adverfitati- ,
\ -bus ſibi mutuo fidem praaﬅare , 8C ¡n perpetua amicitia atque concor
dia vivere debere : ut Ludovicus Godefredus in Archontologia Coil
mica de Origine ordinum militarium interpretatur. Quibus peractis,
ingenti gratulantium clamore, tormentorum boatu, buccinarum clan
gore, Tympanorum ﬅrepitu, omniumque fauﬅa precantium vocibus
aêra perſonabant, ac turn demum \plendidi convivíi hilaritate ac la:
citia transacta dies. Haze non quidem temporis ratio, ſed nectenda
hiﬅoriae cccaſio nunc referenda ſuadebat. \ ª
Pulch- Animatus Banus 8C praeſènti divini numinis'ope, 8L reſponden—
::213ij tibus »virtuti ſucceſiibug, . Petrinii lobſidionem juiſu Ceiàris repetir,
Pm…, quam anno precedentl .intempeﬅiva Equenbergi ceſſatione Interru
perat; propriiſque manlbus terram aggeribus parandis egerit, gre
gariis ad maturandum opus exemplo futur-us. Aderat inçaﬅris Geor
gius Comes Zrinianus Caniſ@ Prefectus , (dientía militartilai-us,
, Il - . ran
Croatia*: La’ Sclavonia', Liber Qiiizrtur. x ¿7
Franciſcus Adoleſcens Battianius prima milítie rudimenta poſiturus,
8C Gottfridus Praynerius Germanicarum cohortium Ductor, quorum
ſententia evicit, ut ſolutis caﬅris, quaª, jam octo duraverat diebus, ob
‘ e fidio' remittatur; ne paucitas noﬅrorum temere írritatae Turcarum
multitudini‘, quee ſuis laborantibus ſubſidio advenerat . objiciatur,
quorum conſilium erat , eo fine cum noﬅrís manus conſèrere , ut aut
preteritorum dierum acceptam cladem noﬅrís ad internecíonem de
letis ulciſcantur , aut 8C ipſi ſociis pralio nupero occiſis glorioſa
morte parentent. Atque ita ſecundo relicta Petrinia, in ﬅationes
quiſque ſuas, eo rerum noﬅrarum ¡ncommodo rediere; ut viſo no
ﬅrorum diſcefl'u, quamprimum hoﬅis Siſciam auxilio deﬅitutam, ac
Turri rotunda, ad Colapim Obverſa,t0rmentorum ictibus collapſà,'in
terfecto etiam Caſpare Grangia , captoque Fabricio, (qui poﬅea Con
ﬅantinopolím abductus, ac in lineum conjectus ſaccum mari merſus
interiit) loci Prafectis ad conditiones dedendze arcis noﬅros compu
lerit. Occupata Siſcia, Hraﬅovícía, Gora, aC Pet-rinia retenta , nullum
hoﬅis finemflamma ferroque populandi, ac in noﬅros barbara ferita
-te debachandi fecit;donec Maximilianus precibus populorum Styríre,
BC Carnorum, ac Illyricorum preſèrtim permotus, Erdòdio Prore
gi, Lencovitio Croatia: limitum Prefecto, aliiſque in caﬅra (quibus
8C ipſe preefuit) convenire juﬅis, tandem Petriníam, ceteraſque arces,
ſat difficili labore expugnavit, 6C caﬅrum quod cervicibus vicinorum
accolarum impofitum fuerat, funditus eﬅ demolitus, quorum perículo
Siſcíani Turcaz perculſi, 8C ipſi incenſa arce tumultuaria fuga, qua Petrínía l
quiſque potuit , naſadis conſcenſis proſugerunt: Arce Collegio Sa- ºººªªtºx'
cerdotum Zagrabienſium a Maximiliano reﬅítuta. pugnª ª'
. Verum dum Caelar bellum in Pannonía longius trahit,, Strigo
nium Mansfeldi virtute recuperat, ac cum Sigiſmundo Battorio Tran
ſyivanie Vaivoda foedus lancit,in eoque Thomas Prorex cum ce:—
teris arbitris componendo laborar, Turcaª. quíetis impatíentes Bani
que abſentia illectí Petriniam demolitam rurſum reﬅaurant, vallo ac
Prarſidío firmant, Ruﬅanem lOCi cÑuﬅodia: preficiunt, vicinaſque arces,
Goram 8( Hraﬅoviciam, denuo expugnant. At ne graviſlima iterum
vaﬅatam toties Patriam detrimenta ſubire contingat, Thomas Pro
rex communicato cum GeorgioLencovitio, ac Sigismundo Herberﬅeí
nio, limítum Prefectis confilio eam denuo expugnandam decernunt.
Guate poﬅpoſita cunctatione omní ad arcem novam Erdódianw ditio
nis caﬅra locant, cum impedimenta omnia Siſciam verſus expediunt ,
ipſi leviori apparatu Petriniam contendunt. Ruﬅanes -advenientes
~noﬅros conſpicatus contineri non pot'uit, quin in pugnam proſiliens.
de ſumma return cumnoﬅrisferro decernerqﬅatuerct: verum contra
a ’ &o
!48‘ i Memoriª-z Regum, 85’ Banorum Dalmatia,
&o certamine plumbea glande a Caſpare Kurtitio per ¡¡¡a trajectus ,

animadverſo vulnere ¡è cum ſuis in arcem recipít, brevíque temerita.
tem vita perſolvit, quo extincto Turc‘ae agminatim patetactis arcis vai
vis profugiunt, \àlutemque vicinarum ſylvarum latebris protect¡ con*
ſervant. Noﬅri a captivis quibuſdam re intellecta pars arcem feﬅini,
paucis iiſque metu attonítis repertís hoﬅíbus, occupant‘; pars fugientes
Noﬅr¡ de perſizcuti, captivos plures cum opíma prada retractos reduxere. Ac
nuoPetri— tandem fatal¡ noﬅros ,deﬅinatoque jam dudum ab hoﬅe ſervítutis per¡
mam ex
pugnant, culo, quod inde ſemper ¡mminebat, eximunt. Accepta in poteﬅatcm' º
arce valla reﬅaurant , ac Praeſidio impoſito cura: fideique Danielis
Francol¡ equeﬅris turmaa Carloﬅadianae Due¡ eommittitur. Fama
fuit, eaque tam apud hoﬅes quam noﬅros conﬅans, inſigne aDucibus
operar pretium fier¡ potuiſſe, \i armis ulterius prolatis, Jaiciae 8C Bania
lucm terrorem admovifſent : neque ¡n ¡is recuperandís ¡rritos futuros
fuífl'e eoru-,n conatus, niſi ¡n medio rerum gerendarum curſu importu—
nís conſiliis ceſſatum fuiſſet.
Thomas Confectis feliciter hiﬅe preliis, pacataqUe Provincia Thomas Er;
Erdòdius d‘Ódíus ¡n omnibus pacis bellique- artibus Princeps clarus, cum mune
Bana
tum re
r¡ ſuo egregíe a ſe ſatisfactum per annos 'duodecím , quibus Provin
fignat. ciam adminiﬅraverat, videret; quietis ac privata: vitae amore illectus
earn ſollicite apud Caeſarem procurabat: Itaquc Caeſar aﬅiduis ejus
precibus- permotus, eum ſeſe officio abdicare volentem dimiſic , ac In
ejus locum Caſparem Ztankovaccrum Epricopum Zagrabienſem, ac
Joannem Draſcovícium Criſi¡ equrtum Prafectum, precedentlbus hiſ
ce bellis egregie exercitatum conﬅítuit: \ic tamen ut Eplſcopo pau
cos poﬅ dies gravi morbo e vivís ſublato, ſolus_ Draſcovrcrus abſque
Collega Magiﬅratu pºtiretur anno 96 ſupra mllleſimum qurngentelí
mum. Et quamvís elapſis annis aliquot reſignante Draſcovlcro ¡tera
to Erdòdius ¡n officium ſucceſiiffet, quia tamen quieta omnia ſibi reli
'cta fuerant, ac opíma pace florebant, nullum eo tempore geﬅum eﬅ
bellum, uno excepto díflidio, quod publicrs In Comitns Poíonn Inter
Haereticos Sc Catholicos intervenerat. Fatalis enim illa Hecreſum
lues, ſuis non contenta anguﬅiis, quo latius ‘ac virulentius ('erperet,
omni contentione Sclavonim ac Croatia: pacem perturbare , purrta—
‘tem Romana? fidei ¡nficere , ſibique domicilium figere introducendis
damnatorum dogmatum ſemínatoribus ſatagebat: ad quam Reipubli
cae labem a finibus lllyrii repellendam , prmter Regnorum Legatos.
'Erd'Ódius Banus omni reﬅítit conatu, ac ne-multitudini inconditis cla
moribus vociferant¡ ſuperandum fe praeberet, ſempitcrna memoria in
faﬅos referendo exemplo. publice ;vaginans gladium: ,, hoc, inqurt
,, ferro, fl aliter ſier¡ non poterit, peﬅem ¡ﬅam a nobis eliminabárpíus,
- Cmátich" Sclavonia, Liber Quartuêſi 1.49’
Z, treſque nobis adſunt fluví¡ Dravus , Savu's, 8C Colapisª _equibus
,, unum novis hoſpitibus ſorbendum dabimus. ,, Attoniti ad iﬅa
Haaretíci ſubmiﬅius muffitare , tum demum conticeíèere coeperunt. EL??
Carterum ¡n omní vita ſua amantíííimum ſe ſemper Patrias Scnatorem prººfidï
oﬅendit. in conſiliis maturus , in actioníbus gravis, in hilaritate feﬅí- zelus
vus, in colloquio comis 8C affabilis, in diſciplína temperate ¡èverus, in
preliis fortunatus, in Ómnibus probatus. Unde reſignante eo 8C ſe- Eiïíugu
cundo' Magiﬅratum, quod ob libertatis public-ºe detenfionem nulla ºº '
per octennium Banal¡ dignitati ﬅipendia deﬅínata a Caeſare obtínere
poffet, ¡mo quinquaginta equitum ﬅipendium ſublatu‘m fibi vidiíſet; ..
Tavernicorum tamen l'uièepto officio, 8( ad mortem uſque retento, ¡n
_ omnibus publicis tractatibus, Bockaíano praeſertim, componendis a
Celine evocatus , preclaram ubique impendit operam. Tandem an- Mor:
no vigeſimo quarto ſupra ſexcenteſimum Menſe Januario annis , la- {fªmª
boribus, morbísque gravatus ſexagefimo ſexto etaris anno in arce ¡6-4.
Crapina , ſummo omnium dolore, ſuique relicto deſiderio, Ómnibus
Chriﬅiano ritu munitus ſacramentis, humanis excedít.
lnter caetera memoratu digna tria a Georgia Spiſichio, qui com
pluribus annis ejus fuit a cubiculis, ſepíus referente accepimus, eum
nimium Eutrapolia luſum exercuiſſe, pecuniam maníbus tractafl'e, nec
in convivio hilaríori potukexceflífl'e viſum unquam; res ſane 'quam
communis tam difficílis, eoque mirabilior. Nec illud mirandum mi
nus; prole quam foecundus fuit, tam beatus: nam preter filios natas ~
habuit quatuor, non ſolum maximis junctas connubiis, ¡Ed ſpecíali
prudentia, gravitatís, liberalitatis, ac pietatis in Deum laude inſignes; ,
ut vel nunc in Eliſabetha rev¡ noﬅr¡ heroína videre licet. Una ex Inſigne
eis Juliana nomine decennis adhuc demortua ¡n aede Divi Nicola¡ op— Mimº'
pidi Jazkenfis apud Avum Petrum jacet, compage membrorum atque ºm'
cute, veﬅimentisque integris, conſervatae innocentite teﬅimonio mani.
feﬅo , inﬅar pueri innocentis in Baſilica Divi Stephan¡ Regis Zagra
biae, aut ſancti Joannis Eleemoſynarii Poſonii affervati. Hoc incor
ruptum Virginís corpus nos ipſi maníbus noﬅris contrectavimus,
'quamvis reprehenſione non careat, quod .tam nobile integritatis pig
gnus, minus decenti loco honoreve conſervetur. Poﬅ ſemeﬅre ("pa
tium praeparatis Ómnibus ad funebralem pompam neceſſariis, Craoina.
educitur Zamoborinum devehendus; prac’edebant multo auro pha
¡erati equ¡ inſignes, ac tre’centi haﬅati equites, pullum omnes induti
amictum; pone ſequebantur Filii, ac praaíèrtim Sigismundus, qui pra:
cazterIS ſpecialius diligebatur, cum ceteris nepotibus, magna proccrum Sepultu
Nobíliumque manu ﬅipante. Zamoborino Corpus Zagrabiam dedu- “Tªº-'3‘²²
citur, ac ea. nocte in Urbis Parochialí Ecclelía Divo Marco ſacra &ficſ-Er '
T 3 . vandum
i 5ò Aleman):~ REgumÏ, 'E9' Banorum Dalmgtia,
vandum collocatur. Die ſequenti funus celebratur hora matutinº.
octava: antelata vexílla inſigniaque ﬅemmatis bina vafle magnitudi
nis ſculptorio opere pictorioque affabre’elaborata , ac monile illud fii
Cri Ordinis Redemptoris purpuraa impofitum , equi atrati complures,
caput , oculos, calcem uſque nigra purpura, ae ex lateribus pictis ma.
jorum imaginibus tecti; anteibat Nepotum numerus pulcher CEte.
ra multitudine premifl'a, quos ſequebatur Pontificum ordo, dein fere—
trum Principis, poﬅremo Sígismundus cum fratribus , cumque primo
ribus, atque legatis. Ea fuit comitantium homínum copia , ut bínis 8C
. binis incedentibus, dum primiBafilicam Divi Stephani ingrederentur,
poﬅremi nondum urbe egrefli fuerint, quod fat notabilem difiantiam
efficit. Feretrum illatum Ieaº in arde Divi Stephani preparato, quod
doloris caflrum appellant, tum inferiae per Antiﬅitem celebrara. Lau.
darns eﬅ inter ſolemnia pro ſuggeﬅu a Petro Domítrovítio loci ejus
Epiſcopo, ea eloquentía facundia vírique laude, quam 8L Suada ei in
flillaverat melleam , 8C quam merita canti Príncipis expoſcebant z
omnium enim majorum l'uorum Thomam Cardinalem iequentium,
hic Thomas major fuit. Inter alía ma‘xime ſpectandum era: lectus fa
fligiatus in altitudinem prope concamerationís Templi, luminibus vi—_
treis miro modo colorumqu-e varietatibus diflinctís. Sed-míſeratio
nem 8: ploratus omnibus elicíebant, ſilentíum valium , conlucentes fa
ces, populus, templum paulo ante igne abfiimptum , 8C quoquoverſum
aſpiceres atrata, parietes funebralibus emblematibus ſingulari artifi
cio tecti; \èd que cuncta -ſuperabat popularítas illa, 81 Clementia bo.
ni Principis, tacítís animis deſiderata, Subiere poﬅ feretrum Virí il
luﬅres , delatumque in íèpulchrum clangentibus mortuali leffo rubiºs;
tum trecenti illi, quos diximus, haﬅati, quiſque ſuam, quam gerebat
haﬅam, in murum perfríngentes, fragilem humana: vitae pompam de
clarantes , funeris celebritatem omnem concluſere.
Annus, qui fuita partu Virginis !595, uníverſam imprimis Scla
veniam, cateraſque Provincias; quas proxime bello expoſuerat, quie
tiſiimas habuít, nulla \amen ſpe future pacis: quandoquidem diutur—
nítate bellorum feffl Príncipes, quum haud dubie attritaa omnium vi
res facile reparar¡ non poſſent,_ veluti conſenſu quodam arma poſue—
tant, victi
odia qua? mox infenfioribus
victoreſque animis , reſumerent;
exercebant adeo acerba inter
uc veteres controverſias, ſe ſi
quibus
novas etiam belli cauſas in tanta varietate caſuum addiderant, finituri
Joªnne: miníme víderentur, niſi alterutris nihil reliquum fortuna faceret, vel
Draſcovi utrique per mutuas clades , ad internecionem bellando‘conciderent.
tius Banus ltaque anno inſequenti, quo Joannem Draſcovmum Erdòdio in offi
‘595 cium ſuccefliſſc diximus , non parvi in Croatia motus ſub (Ïorgío
en:
. Ï cr'oati‘ir '.89’ Sclavorzíit, Liber Quariur. \Sr
\7 'Lencovitio earum partium Prefecto, exciri cccpere. Nutu liquidern
ac voluntate ejus So Dalmatze. cum 500 Segmenfibus nocturna ulï cum,, ,
fraude, altas Cliffia: montis crepidines , cui arx Impofita ſuerat, ſcan- nºflriª
OCCUPI- b
dunt , in arcem per occultum murí hiatum, qua purgamenta arcis tu,,
egerebantur, penetrant, obvios trucidant , captamque arcem ingentí
lªtitía perfuſi, tormentorum fragore 8C boatu figníficanr. Lencovi
tius trícenariam cohortem adminiﬅrato ſufficienti commeatu eo ſubi
to mirtit, arci praeſidío futuram. Nec Segnienſes potitaº: arcis gloria
content¡ , ſed fugientes Oppidanos Turcas inſècuti, captivorum cum
opima
ſub haﬅaſivictoria trecentorum numero Segniam deductorum prada!:
vendunt.
I lbraimus lociantea Praefectus , qui Cliſiíaª amíſi'a: ſolus culpam
ſuﬅinebat, ob direptam ditiſlimam ſuppellectilem ira frendens , vita
que perdendaª. metu, Apardem Boſiraª. Prefectum ingentíbus onerat
precibus ac promíſiis, ne ſaluti fue in extremum deductaa diſcrimen
auxilio deſit. Sed Turca graviſiimorum' potius incommodorum per
ªpetuis futurís temporibus , terra maríque inferendorum Periculo mo
ri, quam precibus ejus, juﬅum cogunt exercitum', Cliﬅiamque obſidio
ne repetunt: \èd 8C Lencovitius cum quatuor lectiſlimornm millibus
ſuis, preﬅo adeﬅ. .Ubi in mutuum venere conſpectum, ſuos quiſque
cohortatus in certamen ruit 5, confligitur ﬅrenue , pugnatur acerrimc
8C alternante fortuna melioribus invída ſuCceflíbus Lencovitius víncít,
vinciturque. Tum ſalutí fue conſulens, arcem cum ſuís petit , ubí
biduo moratus , ſuos in-fide 8C conﬅantia firmans, illa excedit, ne ab
_ ſumptís eduliis obſeſiiinedia laborent; numerus eorum, qui cum Len
covitio exiere,ad DC milites conﬅituit, cumque haud procul ab arce
’ſilenti agmine irent, Turca: in utrumque latus progredientium ingenti
ſublato clamore irruerunt, pugnaque magnis utrinque v'iribus inita
eﬅ. Verum noﬅris numero longe inferioribus prevaluere hoﬅes, ac
geminata parta victoria noﬅros in effuſàm fugam vertere: ¡ta ut ca
dentibus multis-8C JoanDeDomninío Epíſcopo Segnienſi cum aliquot
Sacriſiculis, quos-Glagolias vocant, item Andre‘a 8C Joanne Baſſaniis
l fratríbus una interfectis, plures tamen vivi caperentur: inter quo!"
Georgíus Paradiſius, Prafectus Segniae Weichardus Auſpergus Am
dreae ex fratre nepos,JoannesMardax, Gabriel Criſanitius, ac aliquot
-CentUriones Segnianí. Lencovitius accepto vulnere, cum tribus fu
gas ſociis ab Michaêle Radecio víarum perito, e mediis hoﬅibus ela-'º
pſus, poﬅ varios ac multiplíces errores Segniam pervenit. Clecovi-v
tio etate ac laboribus confecto equus ſiïffoditur, ac ipſè, cum fugere' \
non poſſet, ſub rupe quadam cava velut antro eam noctem ſe occul
tavit , ac haud procul caﬅris Tlurcícis itinere facto altera nocte Sutur- ' ,~
Glam, 'ª
²152* Memoria: Regum,"c‘9’ Banorum Dalmatiª!,
ciam , ac deinde Segniam veníens , Lencovitío í?: conjunxit‘. Magnª
etíam noﬅrorum pars trepidi , 8C confilii inopes, ¡n arcem unde ex. -
¡verant, refugere. Ferunt Epiſcopum Domnionem, cum noﬅros in
fugam verſos animadvertíſſet, precata peccatorum venia benedíctio.
nem pro Chriﬅi fide PUgnantibus elargitum , cu¡ cum attentius inſiﬅe
'ret, ab hoﬅibus deprehenſus interficitur. ’
In hunc modum variis caſibus alternante fortuna s ſub Cliflias
moenibus ſatis improſpero eventu, pugnatum efl: , ¡ta ut utroque in
feet-camine, tam in dirípendiscaﬅris, quam in reditu nocturno, víri
ºfortes ex noﬅris ſupra trecentos deſiderat¡ ſint. Cateri incolumes,
ſed variis erroribus act¡ ad ſuas ﬅationes redierunt. Nec Turcis ín—
cruenta ceffit victoria; uandoquidem mille circiter eorum occubuiſi'e
‘ feruntur; &Ibrahimus clopeto trajectus, ex vulnere mortem obiit,
plurimique ex praecipuis partim in acíe caeſi, partim dom¡ vitam fini
verunt. Lencovitíus Segnia per idoneos nuntios confeﬅim Chriﬅia.
nos bono animo eſi'e juſſit, neve deſperati arcem hoﬅ¡ traderent , ad.
monuít , ſeque intra octíduum redintegratís viribus , adducto íècum
commeatu, 8C recentior¡ milite reverſurum pollicitus eﬅ, daturumque
operam, ur vel invitis hoﬅibus are¡ ſuppetias ferat, 8C ſrumentariis et
íam anguﬅiis quam celerrime occurrat: jamque conveniſſe circiter
mille milites ex Dalmatís voluntarios, qui iterum Clifliam repetere, 8C
fecum una erii fortunam cum hoﬅibus experíri Velint. Mauritius
8: obſcffi, e octiduum expectaturos reſponderunt, fic tamen, ut Len
covitium magnopere petitum vellent, Ut ’promifli memor , maturam
intra hoc tempus opem ſerre non díff’erret; caterum ſe veniam po.
ﬅulare, fi ipſi duras neceflitatís telo adacti ſpe celerius ¡¡bi conſulere
cogerentur. Verum Turcae míffo in arcem Paradifio, nocturna ¡n
pugna capto, omnibus qui' in arce erant , hberum abltum cum armis,
81 ſarcinis, \i arcem reddant, ultro Offerebant: tum vero etíam omnes
¡llos, qui utroque in certamine capti erant, ſeſe line‘ pretio dimiſſuros
jurejurando pollicebantur. Paradiſius 'multis'verbls ¡ceros, qu¡ in
arce erant, cohortarí, ut fue 8C ſomorum ſalutl quam optrme conſul
tum vellent, ac condiciones aTurcis propoſitas haud cunctanter ad.
mitterent ; ſa'tius 8C przﬅabilius eſi'e, cedendo adverſae fortuna?, ſeſe
ad melíora reſervare, quam neglecta propria ſalu_te, arcem pertinacíus
tuerí, quam mox inedia 8C ſit¡ rerumque neceffarrarum1n0p1a_coactrs,
'ad arbitrium crudeliﬅim¡ hoﬅis, nec poﬅea cuiquam parſur¡ dedere
oporteat. _Guibus 8C aliis talibus verbis .Paradifius ultro citroque
a commeando perfecit, ut utrinque de conditíombus ſubſcribendrs tran
. ſigeretur aC literae mutúo conficerentur, quibus confectls, CªPthl ¡a
:LÍRÍIPQ- Tulrds demmunçurz ipſe Paradíſius, Auſpergus, Criſamnusêºcïc1 alu
' \ Í
—~— — …e - ' ' 4— Ñ., .

———- ' Ñ A_ …d’- —-‘L- .kun—.k
_gg-3:; -- e..
- Croatia E9" .S‘clavanice, Liber Quartm. - 153
oomplures. Sed Jacominius, Peczius , ac Mardax, quod eſſent deco- frªude
ra forma adoleſcentes, contra pacta occultat¡ retentique fuerunt: ju Turcis
deditun
rantibus quamquam falſo Turcis, ¡llos nocturna in acie caeſos occu
buíſi'e. Obſeffis etiam militibus fererpuingentis fidcs ab hoﬅibus ſer—
’ vara eﬅ, 8C cum rebus omnibus dim¡ ¡domum redierunt. At ue híc
fuit infauﬅae hujus Clíſlianee expeditionis exitus, in qua profe o for
tunae potius ¡nconﬅantiam, que 8C dolis 8C virtuti ’noﬅrorum ma
ligne defuífl'e viſa eﬅ, incuſare licet ; quam Dalmatarum , qu¡ facínus
incoeptaverant, fidem ac induﬅriam deſiderare.
Paucos demum poﬅ dies Sigismundus Herberﬅeinius, qui cite
riores Illyríc¡ partes 8C limites tuebatur, eXCrcítu coacto ignomíníam
clademque Cliﬅia acceptam rependere hoﬅibus conatus , ad recupe
randamCoﬅaniciam vires animumque adjecu. Venere ad eum mille
e Styria equites, quos Fridericus Schaffenbergius ductabat, ex Carin
thía ac Garnís equeﬅres pedeﬅresque copias, quas Deſelanas vocant,
8C Joannes Draſcovitíus, cui nobilitas earum regionum juffu Caeſarís,
tanquam Bano, 8C veteri vocabulo noﬅrate utamur,- parere juffa erat,
eis—ſeſe cum tribus circiter millibus, utriuſque ordinis militibus, con
junxít. Itum 'eﬅ primo Petriníam , ¡bique Lencovitius Carloﬅadianos
ſuos , qui Cliſſiano bello ſuperfuerant, in caﬅra mifit, Duce Chriﬅo
phoro Obrucíano equitum Przeſectm Adfuere etiam, nunci¡ Thra
cum cum literis a Radoﬅano Archipresbytero, ac Rajaco Vaivoda,
Voino, 8C Sincone Cnefiís, Emanuele Jusbaſa, Bogdano Harambaflà,
Novakaga , Dracula, Odabaſſa, alíiſque-omnibus, qui a Colapi ad
Adriaticum litus uſque ſedes habent, communi nomine ſcriptís ( eas
autem ut quam ſecretiſiima: haberentur, petebant) quibus fi ipſis
vacua arces cum agris 8L fundis deſertis, que inter Colapím 8C Vªl
danum (fic antiquitus flumin¡ Hunnae nomen fuiíſe ferunt,) circiter
LXX habentur, inhabitandse concederentur, \è arma adverſus Turcas
ſumpturos pollicebantur. Sive tamen hoﬅium metu , 8( quod rebus
infectís reditum fuerit, five inſita ejus generis hominibus inconﬅantía,
five ob alias cauſas promiſiís mínime ﬅetere, tametſi Duces nunciis pe
cunia donatís, vota eorum rata fore reſpondiffent.
Primis caﬅrís e Petrínia promotis, ad Vallem Vinodolíam, qua
Moíènicius rivus prffltcrfluit,ventum eﬅ, ſecundis ad eam planiciem,
que planitia nominatur, amniculo Veleſnove írríguam; indeque len
tis agminibus diem octavum Iduum Julii, cum impedimentís, & carris,
ac tormentís ín Coﬅaniciee conſpectum ductus exercitus. Turcae pe
dites Thracibus permixti viſis noﬅris , priuſquam Tabernacula exten.
detentur, ac tormentís collocandis ¡doneus locus quereretur, cymbis
8C namulís HªnSjBCCrunt flumcn, ac ad Dedum montem , qu¡ Arc¡
’ - \
U, ſuper
i 54 Memºria: chum, E9’ Banorum Dahnati‘c,
ſupereminet, delati eos .qui prim¡ e noflris procurrerant, ſclopetorum
glandíbus petete emperunt; ſed mox aliis .atque aliis auxilio ſuperve
nientibus, uno autaltero ex illis trucidato, cymbarum beneficio, ſu
Coﬅani
perato flumine in Arcem redierunt. Paulo poli: meridiem tormenta
cia ª no promora, 8: duobus in locis collocata ſunt, tria quidem in edito De
ﬅm obſl di montis ſupercilio, unde arx commode peti pºterat, duo autem in
dotar.
ejus radicibus Circa Hunnam fluvium, qui Arcem in lnſula \itam cir
cumfluit: quibus arx bipartito verberari coepta eﬅ. Apardis 'Boſrm
Prefectus, qui Banialucc fragorem tormentorum facile exaudire po— -
ter-at , miſiis equitibus obſèſi'os, ut Arcem fortiter \èrvarenn admonuit, _
-ſeque die ſequenti ſubſidio venturum pro:nifit. Nec dictís fides de
fuit; eodem enim tempore, quo venturus expectabatur, ipſe equo in
ſiliens, cum ducentis peditibus ſclopetariis, per ulteriorem fluminis riª_
pam, verſus arcem per notos tramites perrexit , noﬅris qui editio
ribus locis per montes paÍſIm tentoria l'ua teten-.lerant, eum eminus
conſpicientibus , ita ut eorum numerus ſacile inir¡ polſit. Sed tamen
quum aliquot Turcas noﬅris aquationi intentis iiiſidiantes, ad flumen
capti effent, impudenti ore illum octingentos ſecum Janiceros addu—
xiffe falſo referebant: adeo illi ſuorum numerum pejerando, atque
mentiendo ſupra veri fidem augere conſueverunt, quoníam neque plu
res eo tempore’ auxiliares mitti porerant; eo quod ex ‘Bol'nae preſi:
diis magna'.- militum manus in Pannoniam , defendende Budª cauſa,
translatce effe dicerentur. ~
Cum in hunc modum bidui ſpatio arx tormentis petita verberaá
retur, fed quia, interfluente Hanna, ll'l'ÏC'lS omnis effet labor, Herber
\teinius habito cum ſuis conſilio , navibus quas in hunc uſum ſecum
plauﬅris attulerat; 8C tabulatis, flumen ponte inﬅernere conﬅituit. Sed
indigenis viarumque peritis , poffe vado trajici referentibus paruit.
moxque tubis 8( tympanis exercitui fignum trajiciendi dedit: primi
que Joannes VOYCOVÍCius 8C Chriﬅophorus Mernavicius equitum Prev
ſecti, cum ſuis turmis in ulteriorem ripam evaſerunt. Eorum efem
plo caeteri equites eodem vado certatim tranſire eoeperunt, 8C qui rq
buﬅiorcs habebant equos, fingulos pedites ſclopetarios eorum clum
bus impoſitos tranſvexere , ita ut totus fere exe'rcitus fumma celerita
te, dÍVerſis qua quiſque potuit repertis vadis, fluvium ſuperaret, 8:
peditatus major pars, ſclopetos 8C ſulphurei pulveris lagenulas, ne
madefactee nulli uſui effent, ſupra capita tolleret, nec extantibus e flu
mine pectoribus pone ſequerecur_ Apardis conlpecto noﬅrorum tran
fitu, haud dubio perculſus metu , relicto in arce ordinario preſidio,
cum iis, quos pridie adduxerat peditibus, ac Thracum manu, qu? e ~
Dubicia tumultuarie confluxerat, Obviam noﬅris venir, ita ut Équªtes
au
-Ó‘OJÏÏIU, Es’ Sala-Donar, Liber Qatar-i‘m." !5 5
haud plures ducentís Praecederent. 8C ¡¡s quatuor ‘vex-illa equeﬅria
preferrentur, peditelque rar¡ 8C ſparſim, laxiori ſpatlo In ordinem _reda
cti, quo major eorum numerus appareret, ſequerentur. Sed Vix primum
noﬅrorum imperum ſuﬅmuere, qum ºﬅatlm terga verterenn Scequnes Ñ
abactis ſignis in praeruptos montesïc PPELCIPltla ruplum, le terIs aut
capris pervia, fugam darent: pedites vero urgentrbus terga noﬅrís,
ignari-quam capefl'erent viam, par¡ terrore, ſed duphci .Viarum leOl'
tiofoe-de profugerent. Pars emm eo arduo &,dífi'iCIlí aſcenſu, qua
‘equites íverant , vitato. in proximas ſylvas multa ſílice_ proceraque 8C
fruticibus denfiſiímas ſeſe proripuit; pars notís tramítibus, verſus ar
cem, 'ac quo cuique licuit palantes 8C diſperſi ſalut¡ conſuluere, _ſicque
facile evenít, "ut etiam noﬅrí in tot agmina divil¡ fugíentlbus ¡nſiﬅe
ﬅerent. In eo fuga: tumultu multi ex hoﬅium numero, ſed etiam ali
quot ex nOﬅris equites cecidere, ab hoﬅium peditibus ſubter frontcs
8( proceriores ﬅirpes latentibus circumventi, inter quos Joanncs C_I'o
bucicius, 8C Ladislaus Bucovackjus junior fuere, Caſpar etiam Criſa—
nicius Gabrielís nuper Cliffic capti. 8C mox ex pacto dimiffi frater,
egregiaa virtutis peditum Centurío. Reditum deinde ſub noctem ad
ulteriorem fluminís rípam, ubí Oppidum ſitum eﬅ, quod fine mora
direptum, ſed pauca ſpeque minor prada reperta fuit, quod hoﬅes re
bus ſuis tempeﬅive aſportandis proſpexiſi'ent , moxque igne ſubjecto
concrematum. Diluculo facto noﬅri pontem extruere coeperunt, e0
demque die maturato labore ad ulteriorem ripam perduxerunt; eo
animo , ut arx tormentis tranſvectis ac propíus admotis expugnare
tur. Nec coeptis optatus exitus defuiſi'et, fi Duces ﬅabili propofito Ab obti
conﬅantiae decus retinendum duxiſſent, verum cum incertis 8L dubiae Jºªº?"
fidei auctoribus Achomatem Eunuchum cognomento Aphiſem cum
ingentibus copiis Coﬅanicire opem laturum adventare, jamque ad Sui~
narium Savi fluminis tranſitum perveniſiſie didiciffent (quamquam is
necdum Belgradum attigerat) rcductis copiis 8C reſciſio plauﬅriſque
impofito ponte, infectis rebus., eodem quo venerant itinere, rever
N fi ſunt. _ .
_ ' Sed ubí noﬅri ¡n Turcas detonare ceſſant, tum eorum adver
ſus noﬅros validiſfima turbulentiſiímaque glomeratur tempcﬅas.
Nubes enim illa, quee ¡n jugis _montium Bosnze a longo tempore
conſediſi'e circumferebatur, ubí maturuit, in fines noﬅros omnem
effudit belli procellam, qua: lane vel co major¡ terrore, ac veluti
infauﬅo'quodam prodigio nobis fuit, quia plus minus cenrum mil
libus armatorum , Duce Achomate Viſcrio , ac ejusdem Eunucho
' vero
Szerdar Baſſa,
Hafl'aſin inﬅar qui
Baffam, alíerus turgide annis
lupcrioribus tempeﬅatis
Siſciamagitabatur. Et
olim Romano
' ‘ U 2. rum
t 36 Memoria Regum, Ea’ Banarum Dªlmatizr,
rum Coloníam, nunc vero ub¡ Colapis fluvius Savum influir, Capi
tuli Zagrabienſis lingulare propugnaculum , ſua quam accepit memo*
rabili clade 8C interitu, clariore_m reddiderat, reddítum libí veteres
Bosna milites credidere, ubi Szerdary ingenii vigorem, vultus tru-‘
Culentiam, oculorum vim íntuebantur. Nam homo ﬅatura puſillus,
corpore vitiatus , natura' (ignarus, fronte rugis perarata ac annis ob
ſita anu¡ perquam ſimillimus fuit: plurimum ill¡ audacia ad pericu
la capeſi'enda, plurimum confilii inter ¡pſa pericula erat; inhumana
praterea ¡n omnes 8C maxime ¡n Chriﬅíana mancipia crudelitas;
perſidia plusquam Turcica, nihil veri, nihil fincti, nullius De¡ me
tus’, nullum jus‘jurandum, nulla religio. Cum hac vitiorum indo
le in Caſaris Turcarum Gynaceo teneris ab annis enurrítus, in mi
litie: paleﬅra eruditus, bell¡ artibus inﬅructus, Perſicis tandem ar
mis exercitus Provinciam hanc eﬅ ſortítus. Caterum ex quo fines
noilros fulmen illud attigit, nihil prolatandum ratus, ne ſe cunctan—
tem aliquís caſus opprimeret, Inox armatam pramittit eohortem,
qua Petriniam olim Boſnenſium latronum domicilium, 8C pradonum
tuciſlimum aſylum, nunc vero (ſuperís ¡ta volentibus) unícum reli‘
quiarum afflictí hujus Regni propugnaculum, primum verbis l'pe—
ciofis, poﬅea diris etíam repeteret minis. ï '
Erat adhuc in ¡pſa Petrinia Daniel Franco] , cujus ſupra memi—
nimus; artium bell¡ haud ignarus, locí illius ſummus Capitaneus ,
cum Georgia Preﬅocio, quem paulo ante cum centuria una pedi
tum Illyricorum Drascovicius l‘ubmíﬅrat : hi cum quadringentís cir
citer partim Germanís, partim noﬅra gentis, praſidio fane per
exiguo, omnem ¡llius bell¡ ac obſidionis molem ﬅrenue animoque
fort¡ ſuﬅinendam ¡n ſe all'umpſerant; quos ub¡ hoﬅís nec precíbus
flectere, nec pollicitis corrumpere , nec etíam-.minis poruiſſet in
ſuam pertrahere ſenten/tiam , acríter virís 8C armís oppugnandum
ﬅatuit , jurans per impía Mahometis nu'mina, fe' íllinc niſi victorem
abſceﬅurum. Imprimis autem execranda tempeﬅas illa, validiſiima
Janicerorum grandíne, in quibus omnem expugnationis ſpem , haud
¡¡e-:us ac ¡n triariís olím , poſitam habebar, miſeram ac infelicem cin
gir Petriníam, ac ne a noﬅrís ladí poffet, profundis transverſum
ſuos qua poteﬅ círcumfodit vallisÑ ſicque locum plurimís tutum pa
rat ſclopctariís,, qui moenia defendentes contínuo infeﬅarent; pon
tem quoque navalcm, qui ¡n Colapi ibidem erat , extelnplo reſcm
d¡ jubet, poﬅ hac caﬅra locat, Ciiﬅodias, vigíliasque m vadis fu—
' ſpectis, aliisque locis opportunis ¡nﬅruít, militum caterv-as díſpo
nit, acies ordinat, 8: quacunque noﬅros obſcſſis opem lar-aros re
batur, cautus pracludit; inluper, quod vmum, quod roborrs ha..
bcbat,
'Croatia- 85’ Sclavom‘a, Liber Quartm. 157
bebat, ſummo ﬅudío opponít. Omnibus fic ex Qtdíne díſpofitis,
8C caſh-is bene communítís , aggeres excitat, pluteos 8C \balas pa- ’
rat, bellica denique firmar tormenta , caetcraque omnia, qua: non
minus ad obſidíonem, quam ad expugnationem neceffaria ſore cen
ſebat, incredïbili celerítate przrparat. Sublato tandem undíque in
genti clamore , ac plusquam barbaro ulutatu clafficum çanit, \ym
pana pulſat, ínflat tubas, arma capeſi'ere, 8C dícto celerlus effrana—
ta militum examina caeca ſubíre moenia jubet; atque uno tempore
pbfidíone 8C oppugnationibus noﬅros premere coepit , propugna
cula deinde _bcllícis aCríter concutit machinis, moenía denudat, pro—
pugnacula ſclopetís, ſagítcis, 8C @enſiflimo telorum imbre obruitz
quin etiam, ignem qua poteﬅ adjÍCIt, qui ubi lignea comprehende
rat opera, mox a noﬅris partím exúnguitur, partím reſcindítur,
~ac quod jam hoﬅi patçbat, terra velocíter obflruítur; ille nihi
‘lominus furiís agitatus certatim noﬅros oppugnare non defiﬅít;
inﬅat pertinaciter, 8( nunc recepcui, ut reíutegratis ac reſumptis
viribus validiorcs faciat impreffiones, nunc claſiicum canit in omnem
occaſionem intentus; feffls recentes, ſauciis integros ſubmittit;
ignavos 'ac deſidioſos acrius increpat ac urgec, caeteris ut pertina
cius oppugnent , anímum ſimul 8C calcar addit; his ampliſfima fi
vícerint, pollicetur premia, illís c contra atrociffima ferox mina
tur ſupplicia, ignavíe 8C puſillanimitatís condigna ﬅipendía.
Noﬅrí, ubi vident ſç jam a círcumfuſa multitudine, dura non
ſolum obſidione, ſed etiam oppugnatione premi , divinis freti pre
_ fidiís, hoﬅium conatibus reſiﬅunt gravíter , artes artibus eludunt
, prudenteſ, ſubeuntes repellunt , aſcendere enitentes deturbant,
telorum grandinc hoﬅium agmína proﬅernunt , ﬅragem , caïdem
que maximam facíunt. Non paucos etiam haﬅís prepilatís, ſudí—
busque pratuﬅís, ſaxis ac denſatís míſfilíbus inceſſunt; praaterea ut
,crebras 8( vix jam tolerancias ímpreſiiones impedírent, cupas quam
plurímas pulvere tormentario', ſevo, píce, ſcandulisqúe complent,
‘ac ardentes ¡n confertiffimos hoﬅesſubíndc provolvunt. Pugnatur
uno tempore omnibus ín locis, atque omnia etiam extrema. ten
tantur ; quee minima viſa pars eﬅ firma, huc concurrítur, 8C quam
vis noflri tantee molis defenſione díﬅíncrcntur, nec facíle pluribus \
pauci ubique ’occurrerentromnía tamen ſortiffimo ſuﬅínentes animo,
ita pertinacíter
diſccderet loco,refiﬅebant, ut non príus,
quam aut graviter_ quo quisque
vulnerarctur conﬅitiſièt,
, autv occideretun
\Omníum fiquídem, 8C praecipuequí capita‘ eorum' erant, una 8C
conﬅans vox hac' erat: ,, Eja bon¡ ſocií! maſèulo pectore nunc eﬅ x
,5 opus, quando excre'mam \fati noflri videmus ímmínere horam , 6C
ª U 3 ,, idco
\58 - Memories chum, 85’ Banorztm Dalmata::
_ ,, ideo antequam aut turpiter occumbamus, autxcerte in immaniili..
vicemex. ,, mam abducamur ſervitutem , pugnemus fortiter imprimis pro fi.
lºmciº- ,, de Chriﬅiana, pro Religione Catholica, pro aris, pro focis, pro
’J
conjUgibus , liberis, chariſiimisque pignoribus, pro ſa-lute deni
J’
que, atque conſervatione Patrias dulciſiimaa; nam nulla jam l'u..
I’
pereﬅ nobis futura via, prªccer dextras 8( virtutem; victi nullam
,, ſperemus ſalutem. ,, His dictis adeò omnium animi ſunt accenfi
(ae preſertim Francoli, qui fraenatis antea equis, de fuga ac de.
ditione cogitaverat, niſi a Preﬅocio acrioribus caﬅigatus verbís re
tentus fuíffet) 8C ad ſubeunda quzque perícula confirmar¡ , vt qui
non prius honeﬅe mortem oppeteret , quam vel ſeſe dedere , am;
Patriam prodere mallet, fuerit nemo.
VíX jam tune ſenſit hoﬅis, Germanorum conﬅantiam in hoc
uno exigui roboris przſidio , ac Croatarum fidelitatem. Intel-ea
Vero dum hee Circa Petriniam geruntur, Joannes Draſcovicius
Regni hujus Banus, coactis ſuis copiis, 8C excitis Regni, ac con
finiorum gentibus eorumque Magnatibus, apud Siſciam caﬅra me.
tabatur. Poﬅquam autem Georgius Lencovitius Croatia', 8( Si
gismundus Herberﬅeinius SClavonie limitum Prefecti , in caﬅra ad
Banum confluxiſſent, mox excubias in locis opportunis, ubique
ſumma cum diligentia diſponunt, 6C pontem in Odra fluvio celerri—
nªrcº. me parari jubent. @uinquaginta etiam equites Petriniam verſus,
VitiªSBªj ut quid íbi rerum ageretur, fideliter explorarent, \’catim ablegant;
EL?: qui cum paululum a Drcncína ſortalitio memorati Capituli Zagra.
diº Vºnif- bienſis , progreſiï ſuiſſent . ,illico incautí in latentes hoﬅium infidias
incidunt, uno duntaxat ſocio illíc amiiſo, ceteri hinc inde diſper
fi, palantes vix fuga in tutum ad ſuos rediere, Ille miſèr ubi apud
Achomatem captívus ſiﬅitur, tormentis excrucíatus, capite tandem
plectitur: parcebat enim impíus ille carnifeux neminí, led quoscun—
que captívos habere poterat, flatim crudehſiime enecabat, alierens -
Mahometane Religionis, ac pervetuﬅae coníuetudínis Turcarum
effe, ut dum eorum Caſar foris bellum ageret; neminí parci, ne
que etiam fidem ſervari debere. Cumque jam diem dies truderet,
fruﬅraque obſeſii noﬅra ſe expectare auxilia Cernerent, de exitu ſua
rum fortunarum couſultare ſunt coacti. Nam praeterquam quod
ab hoﬅe premerentur vehementer, ob penuriam aquaè, fiti etiam
intolerabili conficiebantur, quamvis aqua-pluviaz beneficio aliquan—
tulum fuerint alleviati. Variis vltro citroque díctis íèntentiis , placuit
omnibus , ut duos e medio ſuí ad noﬅros ſubmitterent; quibus
dant in mandatis, ut \í ſàlvi Deo duce ad nofl‘ros pervenerint, ad
amufflm illos, cum de eorum 8C Petriniee, cum etiam de hoﬅium ﬅatu,
ac
C‘roatiit riª Sclibºnbr, Liber Quartur. 159
ac conatibus cdoceant; fimulque ni amiſſam velint Petriníam, &I
ſocios perditos, cita ¡mplorent auxilia; horum alter ab hoﬅibus fa.
to ſuo eﬅ interceptus, ac gravi ſupplicio interfectus , alter autem
comite fortuna, incolumis noﬅra evafit in caﬅra. Hic data (íbi fa
cultate 8C copia loquendi, quns in ipſa obfidione reliquerat ſocios,
non ſolum vehementjſiíme oppugnari, \Sc maxima vi premi, verum
etiam extrema jam fit¡ perimí; rem ſummo eſſc in perículo , necjam
vires ſnfficere, nec ferre defenſionis laborem ulterius poſí'e. niſí ¡llis
tempeﬅive ſuccurratur; 8C alía multa multis verbis ac rationibus
lachrymabundus edilſerit.
Divulgato paffim per caﬅra tanto Petrinia 8( obſelſorum peri- ¡tz,
culo, poﬅ quorundam cunctationem magnum imprimis apud illos,
quibus ſalus Patriae cºrdí erat', ſuboritur murmur 8C índignatio ,ªm
quod neque ſociis arctiliima*obſidi0ne cinctis, 8C tam ab hoﬅibus,
uam ab intenfillima ſiti extreme jam pereuntibus, ulla ſubmitte
rentur ſubſidia; 8( quod neque Petrinias, que unicum eſſet non ſo
lum Regni hujus, ſed etiam vícinarum Provinciarum propugnacu
lum, ¡mo quaſ¡ clypeus 8C antemurale, ſuccurreretur; qua amiſſa, ~
íri etiam ceeteras Regni reliquias, adeoque omnem viciníam, nullis ‘
unquam recuperandam ’viribus. Succurrebat preterea memoria’.
quorundam, quam ex parva, dum Petrinia ab hoﬅibus edificare
tur , contempta ſcintilla , ingens exarſèrit Patrie conflagratio:
-quam pernicioſa-ex minimo neglecto morbo enata fit peﬅis: quam
ingens ex parva nubecula ¡nundaverit per omnem regionem tempe
ﬅas, cunctas Regni reliquias devaﬅans. Recent¡ exemplo eſſe Si
ſciam, toties belli machinis fulminatam, concuſſam . ac propemo—
x dum ſólo-ad-requatam; Drencinam dirutam, Boſiaco in cinerem 8C
favillam redactam , Hraﬅovicam , 8( -Bíhitium carteraque antiquíſlïma
Croatia propugnacula expugnata. BreZth, Hergovichí, Letova
r' ních, Bercuffa, Zredichco, 8C univerſa Colapís confinia exuﬅa, ac
deſolata; Turopoliam portum Saví, 8C omnem ſegeﬅicam lnſulam ,
non minus populo‘ſiſiimam quam‘ fertilillimam, Regni horreum peni
tus vaﬅatam; ſu‘pereſſe jam Zagrabiam Regni caput‘; quodinſuper
praedas animalium pariter 8C hominum in graviſſimam morte du—
ríorem ſervitutem abegerint, varíisque affecerínt ſupplíciis ; Temple.
profanaVCrint, Sacraria expoliaverint, Chriﬅi 8C Eccleliae ejus ſponſae
ſacramenta cÓnculcaverint, DEl, ſanctorum omnium fimulaCra com
', minuerint. tot¡ denique Chriﬅíanitati ſummum incufferint terrorem.
Cerco certíus pratſentilïimum, n¡ illa tempeﬅas procul a finibus, ¡mo
a cervicibus noﬅris pellatur, imminere 8C Patria, 8C cateris vicinis
provinciis periculum, ac extremum excidium. _ Ad hac milites eriam
mur
Í
1.60 Memoria Regum, 89" Banorum Dalmatia?,

murmurare, quod more foeminarum in caﬅris Oriol¡ deliteſcerent
ac viribus indies molleſcerent, quod commeatum fruﬅra conſume:
rent, quod ſua cunctatione hoﬅi animum adderent, quod ſocios de.
níque ac Patriam proderent; ducerent, qui effent bell¡ Duces., aut
ſequerentur, quo 8C fortuna 8C re¡ neceſiitas apprime poﬅularet,
ipſos pro ſuis labores 8C pericula, mortem denique ipſam non de.
trectaturos. . a
Pudore tandem potius, quam rationibus, vict¡ conſilíum ineunt,
dictísque ſuffragiis mox ad Brezt ſua íllinc transferenda ﬅatuunt
caﬅra: eo nimirum animo, vc obſèﬅis expetitam in tempore ferant
opem, &hoﬅes íllinc propulſent; qua adeo audacter prope ipſam
Petriniam in ipſo nempe hoﬅium conſpectu ponuat, ut‘ nonniſi Co.
lapís amnís eos dirimerer. Noﬅris tunc quidem anímus erat, ſuo ad.
ventu vi etíam adhibíta recentem militem in Petriniam imponere,
partím etíam hoﬅem, quo mitius obſeffos Vexaret, pro viril¡ diﬅra
here ac impedire, ſed hoc opus, híc labor erat. Turca ením adeo
omnes
aditus, Vias
nequearmatis obſepíverant
etíam exitus pateret. catervis,
Contemptaut etíam
jam neque noﬅrís
paucitate no.ſi
ﬅrorum (vix ením erant armatorum millia ſex) tanto liberius ac
pertinacius oppugnationi inﬅabant; quanto minus ſibi a noﬅris ri
mendum exiﬅimabant; ideoqueillis nunc ignaviam, quia tardi tan
quam gravis armatura milites, plumbeis pedibus, gradu teﬅudineo
incedentes, in milicia campum venirent; nunc temeritatem, quod
paucí multis reſiﬅere praſumerent, exprobrant: prateritam quoque
cladem Breztenſem, illís ¡n memoriam refricabant, ac dira quaque
non minus ſuperbe quam imperioſe, ni Euro velocius, ſi ſalvi eſſe
velint, íllinc abſcederent, mínabantur. Verba quidem hoﬅes noﬅris .
dare videbantur, interea tamen ab oppugnatione non ceſſabant; ſed
quo citius vor¡ compotes evaderent, dies noctesque ﬅupendos ad
evertendam Petriniam agebant Cuniculos.- Extremum jam hoc 0p
pugnationis erat refugium, ut quod propríis viribus, quantumvis
maximis, ſe expugnare polle diffidebant, 1d pulveris tormentarií ,ve
hementía tentarent. -Res profecto jam plena periculi erat, adeoque
in extremis, ut niſi DEUS optímus ‘maximus , cujus nutu regun.
tur omnia, occulta 8: immenſa ſua, benignítate , ſuís fidelibus op
portune ſuccurríſſet, eo ipſo, quo cladem lI-oﬅis acccpit, die non
tam de Petrinia,'quam de noﬅris etíam caﬅris, ac de omnibus aliis
afflict¡ Regni hujus reliquiis actum fuiﬅ'et. De Petrinia quidem,
quia jam hoﬅis omnes propemodum confecerat Cuniculos, de caﬅrís
vero, quia ¡lla ea ípſa nocte ( ſicuti poﬅea ex captms eﬅ cognitum)
invadenda propoſuerat, de Regni autem reliquiis , quia expulgnata
e.
‘ Croatia E9’ Sclavonïa, LibEr Quartz“. 161
’Petrinía",& deletis noﬅris copiis Regni munimentis, nonniſi -ultimum
lequebatur excidii periculum. . * o
At ex tantís periculorum fluctlbus, multurn ªdjuyante Colap1_,
plurimum DE! immortalis ſuper ſuos fideles' Vigllantlg, 8C pro i111-.
pugnantis benignitate, qui cum omnibus bell¡ cafibus ¡nterſit, tum
prempue els , quibus nihil ratione potuit adminiﬅrarí, crepti ſumus;
nam dum noﬅri obfidionem illam ocioſi ac oſcítantes inſpectarent, 8C Naſh-¡Si—
neque quícquam obſcflis auleii, prater yerba ſpecioſa, _qnc etiam
mox hoﬅes excitato in caﬅns fremitu, ¡ta ut neque audm, nedum
intelligi polſent, intercipiebant, dare poíſcnt: divino plane ſnnt mo
nici oraculo , ut illínc quam pgimum recederent , ac hoﬅlum ca
\tra a \ergo Cir-cumvenirent. Fmt autem in eamjem e. Prefecto Sí
ſcienſi pons ex mandato Bani., ex ratibus in Colapi ſub ¡Rſa_ arcis moc
nia, opere quidem tumultuanq , attamen aflïabre pro tralelCndO exer
citu factus, hoﬅibus ut puto vxx bene_cogmtus. Ancequam tamen eo
concederent, in tantis rerum anguﬅus, quomodo de ſuis conatibus
¡ncluſos cem-times reddere poiſent, ne eos in deſperatíonís baratrum
ſuo \èceffu conjicerent, haud modice diſcruciabantur. Capto demum
,ex tempore -conſilio , «dolís 8C flratagemate hunc in modum hoﬅes
circumveniendos flatuunt: Martino Segniano peditum Centurioni
'perſuadentes, 8C hanc obeundam injungunt Provincíam , ur quibus
.cunque pofl'et artibus , hoﬅes falleret, 8C ſtudia eorum aperíret; do
ius ením an vírtus quis in hoﬅe requirat? Hic itaque more Turcarum
abraſus, habitu quoque &l lingua, quam probe callebat, Turcam
[e eíſe fimulans, noctu Clam in hoﬅium caﬅra commígrat. ex mani
pulis Janicherorum ſe unum eſſe mentitur , cum quibus ut íncognitus
familiariter converfàtur, fingula quzque accurate obſervat, aditus
‘omnes explorar, fi qua in arcem ingredi pofl'et omnem tentar viam.
Nactus itaque occaſionem‘, nocte intempeﬅa moenía ſubit, 8( vigili
quís fit, quid fieri velít. quªfi per- tennis aux-.2 ſibílum inſuſurrat:
quem noflrí fune demííſo attollunt, ac e denſiflïma hoﬅilíum telorum
pluvía fraudem advertencium,vix ſalvum eripíunt. Ex quo cum ill¡ no
'firorum ﬅudia, ac ſalutares conatus intellexiſſent, paululum refocíllatí,
proſperos quosvis fortunª ſu—cceffus, 8C felicía queque het¡ precabantur.
Confirmatis fic Obſeſſorum animis , actutum noﬅri ſolutis caﬅrís
& premiflís impedimentis ªperta luce propofitum arrípíunt iter, Tur
ca: vero eos aut deſperacione fractos abite, aut \àlnem metu percul—
fos fugere raci, propere habito tam peditum quam equitum delectu
fine mora inſequuntur , turpem illís objiciunt fogam, vituperiís affi
ciunt, minis terrítant, terga, prementºs ad pugnam laceſſunt. Tan
’dcm nºﬅri ubijªm Inox-am ¡n periculo effe cernerent, mox greffum
k X ‘ con
162 Memoria Regum, f5’ Banorum Dalmatíze,
convertunt , invocatoque numine divino, magna vi, majorique im;
petu’ in hoﬅes aperto Marte irruunt, terga dare cogunt, fundunt fu—
gantque, ac in Colapim vaﬅis gurgitibus abſorbendos impellunt g
multi Turcarum ibidem casſi. pauci ex condicto vivi capti , pars ma
gna flumine abſumpta , univerſim ex hoﬅium numero haud paucio
luſignil res 3000 interiiffe feruntur. Szerdar ubi tam inopinatam ac 'funeü
Turca
ru m C8
ﬅam ſuorum cladem anxius proſpiceret, timore non minimo 8( ipſe
des. correptus, ne ſimilem aut certe majorem cum his, qui adhuc ſupere
rant, acciperet ﬅragemmihil moratus, non ſolum ſolvenda: obſidior
nis, verum etiam turpis fugas cogicur inire rationem. Alamobrem
inclinata jam die caﬅra ſolvit, ſarcinas colligit , impedimenta Cotta
niciam verſus premictic, poltridie 8C ipſis ea ſubſecuturus. Verum
.ne noﬅri eurn ſugamfadornare animadverterent, cum ſelectiſiimis. quas
ſecum detinuerat, tam equitum quam peditum copiis, ſolito diutius
emanet, ac in certasfi: abdit latebras eo animo, ut (i noﬅri eum in
ſequerentur, manus cum eis conſerere poſi'et. Noﬅri autem parta
Deo propítio celebri victoria, 8L reportato de tam -potenti ac ſuperª.
bo hoﬅe haud obſcuro tríumpho, fugas ac ſeceſi'us Szerdarii ignari;
ovantes inﬅitutum proſequuntur icer. ' Atque ubi Siíèiam, quo for
-tuna eos evocabat, pervenere, curatis corporibus Colapim trajiciunt’;
acies quaſi cum hoﬅe pugnaturi ínﬅítuunt: pedites lsvum, equites
dextrum cornu tenere jubent, alacres ue militês alius alium, ut ad.
derent gradum, memor ad deſendengam 8( conſervandam ire pa.
triam , ad ulciſcendas tot illatas injurias, ad reporcanda deniqne ampla
8C opima ſpolia hortabantur. ln procinctu jam tunc erac Szerdar ,
cum noﬅri pedites paucis cum equitibus, qui exercitum praaire jufl¡
erant. caſu prími in cum incidunt, invocatoque divini numinis prª-2.
ſidio pixides explodunt, arma expediunt; ﬅetit ille ad noﬅrorum ela¡
morem, &t tot píxidum tonitrua pauliſper attonitus; 8C undenam illa.
aut que eſſet improviſa tempeﬅas? quid turbarum? quis armorum
flrepitus? que belli procella? quis furor? aut que infinia? quaefi.
!tontª vit. Et cum omne noﬅrorum caſh-Drum robur adeffe cognoviſièt",~
Turca
rum CX
territus , ac quaſi divino fulmine coelitus ictus ſugit impius turpiter.
des. Ejus exemplo 0daverdis cum Boſnenſibus, poﬅremo omnes fugam
capefl'unt ; ita ut noﬅri perterritis & fugientibus inſiﬅentes, plurimos
ex eis obtruncarent, ac aliquot vexillis, ac duobus inufitati ponde—‘
rís tormentis, que fatifcencibus jumentis ea que precefferant fèquí
,nequiviſi'ent, potirentur, quibus Ferhatis purpurati nomen Arabi.
cis literis inſculptum erat, 8C axibus ſolido e ferro compactis vehe.
bantur. Magna etiam pabuli 8C farine ſaliteque carnis copia hand
procul e loco, ubi tentoria Eunuchi fiierant, ſepimento incluſa te,
Pºr!
Croatia- La’ Sciªvoriiir, Liber Qbartui. !63
perta ~eﬅz ac aliquot Chriﬅianorum capita :cºntis a—c perticis infixa,
inter que etiam infelicís cujusdam ſoeminaª, ¡nuſitata crudelitate cae
ſe, caput paſiis crinibus ſpectaculo fuit, quam non niſ¡ propterea
-obtruncatam .illius juſi'u ferebant, quod interrogata copias noﬅrorum, ‘
ut¡ verum erat, vix octo aut novem millium ſummam militum con
-ﬅituere dixerat, evaſuramque fuiíſe cedem, fi earum numerum tri
plo ampliorem vel ſalſo affirmafl'et; ſed ea noﬅri ſublata ſpectantium
-oculis confeﬅím humanda curaverunt, geminataque victoria laet¡ ,
relictis Petrinia que ab hoﬅe ceperant tormentis, copias incolumes
-reduxerunt. v
-Anno inſequent¡ id eﬅ 97 ſupra 1500 Draſcovicius Prorex Pe
triniam opera agricolarum Regni reﬅaurari, ac citra flumen munitio
--nem erigi cura-vir, in ua equitibus, idonee forent ﬅationes.; ac re
peracta ſimul cum Her erﬅeímo Sclavonicorum limltum Prefecto,
ad oppugnandam Veruciam profectus eﬅ. Sed ea oppugnatio ,adeo
lente negligenterque proceflit, .cumque habuit exitum, ut quanquam
tribus tormentis mediocris ponderís moenia quaterentur, arcem ta
men vel pauci qui íntus erant Turcª , ¡¡que gregaríí ita -deſcnderent,
ut noﬅros deditionem flagítantes, ,nihil prorſus reſpondendo con—
:temnere víderentur. Et Herberﬅeinius relicta parte exercítus, que:
obſidionem continuaret, ¡pie Slatínam oppidum ad ſecu-ndum inde
lapidem díffitum depopulatus, igne injecto concremavitycafis Tur
cici nomínis incolis Ómnibus, multisque qui in turrim templi ſatis
altam ſeſe reccperant, ibidem fumo, 8( flamma exanimatis, aut íèſè
inde perículoſo ſaltu \precipitantibus Inde poﬅmodum ad proxi
mas, villas,… pagos -& mapalia ducto exercitu , Thrac-es, qui magno
numero ſedes illinc habebant, Turcícum jugum excutere cervicibus
cupidps, .cum familia 8: pecoribus ac .facultatibus ad propinquos
,agros ,Turcarum armis 8C eontinuis excurſionibus deſolatos transru
.lic, omilſaque irrita: Obfidionis Verucianae cura incolumem reduxit
~exercitum. ln hac Slatínxe depopulatione exímia prorſus Joannis
Rattcayenituít in pugnando virtus, -in parcendo dementia; ,quam
-enim acriter obﬅinatos prealta turri receptos, -ad deditionem ferro
:fiammísque urgebat, tam pie humana conditionis .memor ièſe ſubji
¡cientes, ac -opem ejus ¡mplorantes vitª -ſer~vabat.
'-dum Anno ſaeculari
ab Ibraimo ſexcentefimo
Caniſa a partu
obſideretur, Virginis ſupra
ac Mercurianus mii‘leſimum,
Caeſaris Archi- ct
líﬅrategus Georgium Comitem Zriníum, Nadasdim'n. Herberﬅeínium
\cum Sclavonícis, Banum cum Nobilitate .ac Carloﬅadianos ¡n caﬅra
recepiffet; duplici declarara ªProrex Draſcovitius Avirture clarus cva
:EL Nam .cum Tantae’i in ..earn _.caﬅjríorum partem, quam ’ille cum
~ . 2 . ;luis
164 Memoria Regum, Es‘ Éanorum Dalmatia,
ſuis tutandam ſuſceperat, acerrimo ímpetu itrupiſſent, adeo praſm;
t¡ animo eorum repreﬅit audaciam, ut quam plurimis ſuis deſidera
tis a ſimíl¡ poﬅea abﬅinuerínt conatu. Tum demum nbi commeatu;
penuria exercitus labºrare coepit, ob eamque caulà-m Duces regre
derentur, ac tormenta cateraque caﬅrenſis ſuppellectilis impedímcni ~
ta, ſuper coenoſa paluﬅriaque loca, ſummo labore deveherentur F
mirificum Sultii Comitis Banique Draſcovicii ﬅudium ac diligentía
in transvehendis oneribus, viarum ac pentium reparadone, ¡nei
tandisque ad opus militibus enituít. M i
Circumagente ſe anno tertio ſupra ſacularem ſavíſlima denuo
Tartarorum tempeﬅas rapidiflïmum populationís effudit imbrem; ad—
ſcitís ením in ſocietatem Turcis. ita ut ſedecim milliumnumerum
univerſim conﬅícuerent, in Illyricum progreſii, quod Jacobum Gras
baníum inter Veruciam 8C Breſoviciam cum quadringentis militibus
ïgttg- Caproncia praſidiariis forte obviam habuiſi'ent. qu¡ adventus eorum_
Peºn…, Ignarl, excurrere lu hoﬅ-rcum volebant, fuſis & fugatis noﬅris , capto
que Grasbamo, omnem eum tractum, qu¡ ſecundum Dravi dextram
ſeu citeriorem ripam , a Caproncia uſque ad Varaſdinum 8C Viniá
cíam lata 8C plana procenditur, hinc ¡nde dilcurrendo 8( earptím
urendo crudelíter depopulati ſunt, tanta celerítate, ut a Comarníciª
amne,ubi pernoctarunt, ad uſ ue Vínícenſes campos, quod ¡ter expe
dito equiti vix uno die ſupera ¡le eﬅ, trium horarum ſpatio longo
Q
lateque percurrerent. Aberat Herberﬅeinius limitis ¡llius Prafectus¡
ſed joannís Draſcovicii Provincia Prafectí, quem Banum vocant,
ﬅudio atque vigilantia, quiſe cum copiis Varaſdinum receperat, effe
ctum eﬅ , ut 8C ſubur‘oia ejus loci ab eorum ¡mmanitate ſalva retenta
(int, nec multum captívorum aur pecorís abductum. Illicoque qui
ex hoﬅibus Criſium verſus populatum pracurrerant, a ſubjectis Her
berﬅeinio Praſidíariis ac Nobilítate, qua in ſuam defenſionem arma
ſumpſerat, aliquot locis non ſine clade cohibiti fuere. Georgium
Keglevitium cum Balthaſare \Vragovicio fuſum,in Caﬅellum Cuﬅaro—
cium ſeﬅ: a fuga recipere coegerant, illudque aggrefli diu oppugnaé
runt; verum quod latiore foſi'a aquarum plena munitum eſſet s 8C ¡n
cluſi ſe ſclopetís craſiioribus tuerentur, incoepto deﬅitere. Demum
altero die Ludbregum redeuntes , ub¡ ſocios 8( Turcas ¡n caﬅris reli~
querant, 8( expugnata ex itinere Raſinia, onuﬅi ſpoliis \500 circiter
captivis abductis, paucís ſuorum amiflis, eo quo venerant itinere, S¡
gehtum 8C quinque Eccleſias reverſi ſunt.
Hac tempeﬅate adeo afflictus Sclavonicarum rerum ﬅatus erat,
ut bene opulentum paulo ante ex frequencioríbus ab hoﬅe relatis vi
ctoriis Regnum, commutata fortuna, jam incendiis populationibuſque
eª.
Croatictjeª’ Sclavonía, Liber Quartul. ._ ~ \65,
ea Regni Provincia deformata . miſeram erberct faciem. 'Reſbiravit Nòflrl ,
\amen aliquantum repenſa Turcis vice, dum Sígíſinundus Traucmans— Egg“:
dorffius, Herberﬅeíníi ſuccefl'or, ditionem Poſègam Turcis patentem lantur. '
vaﬅavit; 8C paffim ubique circumlato terrore in oppída 8C ¿pagos ac,
arces hoﬅiles igne ferroque ſaviit, frumentumque_ hoflium In horrea.
8C acervos congeﬅum concremavit, pçcoraque magno numero abacta,,
militibus diviſit; preterea Caﬅella duo ad Dravum flumen Infra Ba— ‘
bocíam ad Tamaffium pagum (ita, que ponte ibi conﬅructo, ac com
meáncibus eX' Illyríco in Pannoniam Turcis -pfaſidio ad tranſitum
erant, cum Njícolao Zrinío Georgíi nuper-ſato functi filio (is adole
ſcens tune primum arma adverſus hoﬅçe índuít, çquumque eonſcen-.j
dit, ut Tyrocinium militía _faceret) per vim capta eVCrtíi: 8C ſuccenº,
dit, incolumemque reduxít exercitum. , i ›7
Guieſcence paululum aperto Marte in Illyríco, civilia ſuſcítat
Bochcajus bellª in Pannonia, quae adeo quidem lento ac occulto pro-z.
cªdete' principio videbantur, uc nunquam ex tam exígua ſcintillçmºbem.,
cam íngens ac formidabíle conflagxandze Patri@ incendiumjipetuere Bººhºªiª-ï
quiſquam potuiffet; donecjn apertum diſèrimen re deducta, univer-ª'*
fis Haidonibus, Nobilitate ac przcípuísiènſim Proceríbus, ei adhieren
tibus , omnem prope Hungariam ejus \e poteﬅatí ſubjeciflè, fineſque,
Imperii Ormoſdino _incenſo Dravum jam ſibi ﬅatuifl'e non fuít animad-z
Verſum. Nemechíus'BochcajiICgatus, Ormoſdíqqxum ſubjpgatorum_
incendio , veluti qui vicini eſſent exemplo, ad Joannem Draſcovicium.
lllyríci Prefectum, quem Banum vocant, ac alios Proceres , miſiis ad_
eºrum nonnullos ipſius Bochcaji literis ejuſdem ſententíee, multis ver
bis 8C \èrmone hortari coepitÑne reſurgentem ípſorum _ﬅudio 8C ope-,
»r3 Hungarie gentis libertatem negligerent, ſcd omní, qua pofl'ent,
ope juvarent , conjunctiſque viribus & animis Germanorumſijugum.;
excutiendum ſuſcíperenc ; fe .brevi propíus venturum, imperata fa
cientibus amicum, detrectantíbus vero acerrimum hoﬅem futurum.
Ad ea nihil reſponſum eﬅ,ſed convocato concilioDralcovic'íus, quid- Plª-¡itª
uam facíendum, ſalva Cazſarisgratia foret, decernendum pxopoſuitfilgñfê;
_Variabant Procerum ſuffragia, partím magna ſumma pecunia: tribuen- Cªfetª**
da avertendum Nemethíum exiﬅimantíum; parcim lllieshaſium, quir
magna jam apud Bochcajum gratia pollebat, petendum, ut author eſ
ſe velle: revocandi a propoſito invádendaz Sclavoniaa Nemethii. Sed:
cum potiori parti neutrum placuiíſet, ne ille accepta pecunia nequa
quam tamen delinitus inﬅructior ad nocendum .redderetur ; ab hoc
vero homine ſuê'picaci 8C verſatilí ſuſque deque haberemur.- 8C utra—
que re Ceſir o end¡ pofſet: poſtremo concordibus animis decretum,,v ’
ut cíterior Dravi rípª- qui co temporexob diuturnos aeﬅatis fervores , '
…º 3 'V31
166-' Memºria Regum, E9’ BavarumïlDalmatid,
ªutºm_ .vado "pleriſque in locis tranſíri poter'at, a-Vinicenii agro uſque ad Lud-'
cius Sci¡ bregum ſex plus minus -leuci-s longitudine cuﬅodiretur; 8C caﬅra per
Vouiam
conſcxvat pagos 8C villas haud procul inter ſe diflita eo ordine collocarentur, ut,
fi neceflitas poftularet, in mutuum auxilium celeriter concurrere poſ
ſenr; atque» in hunc modum Draſeovicio preſente 8C annitente, ab
&Rate u'ſ UC‘ adKalendas Decembris ac ingruentem hyemem, vigí
lando‘ 8C oﬅium adventum expectando in caﬅris permanfère , qui ta
men nequaquam aufi venire, alio vires converterant. '
- Interea ne hoﬅibus ubi vellent, 8C quicquid cuique liberet, etiam
IÍCCre poffet, Sígismundus Traútmansdorflius ﬅipendiariis militibus in
-IHYrico prefectus, communicato cum Draſcovitio confilioeos’ aggre
di flatuit. Itaque ad 23 diem-Julii Draſcovitius equitatu 8C dimidia'
peditum parte ſecum ducta, alteram enim voluit ad Vada cul’codien
da r'elinquere’, trajecit, ac quintis caﬅris ad ſanctum Gothardum in
caflra Trautmansdorffii pervenit, eodemque die mille quoque pedites
'a Princip‘e Ferdinando ,merCede conducti, Codem appulere. Itum efl
ſequentildie ad Ch'akaniam Batthianii villam ad Arabonem flumen¡
º non niſi uno'millia’r'i àKeórmendio' \itum,ubi Nemethius cum Tarta
ris 8C Turciscaﬅr’a' habere 8C noﬅrorum adventum ad parrandª nobi
liq alicujus 'pugnee occaſionem expectare dicebatur. EO in loco Ba
thiánus &f Zrinius Juvènis cum fúis equitum'òc peditum copiis exer
c‘itui ſefè conjunxere; jamque Ceſàreani'a'd decem-millia bellatorum
numerum excrevifl'e cenſebantur. -- Poﬅei'o die—inﬅructis ordinibus '
;agrum Ke'òrmendianum procefl'um eli, '8: Mathias Belavicius, qui nu
per ad hoﬅes transſugiens arci erat'praepofitus, noﬅrorum ad-véntum
flrepitu tormentorum eis'ſignificavit Erat animus-Tr’autmansdorſ
fio 8( Draſcovicío nihil prorſus -cunctari, -ſed protinus hoﬅes, qui in-‘
cer' Holloſium’ 8x Ke'Órm‘endiu'm eaﬅrahàbebant'; ſuinma vi adoriri;
-quod 8C milites pugna deſiderio 'teneri-h‘aud ambigue cernerent, 8C
ipſi eum in_ finem,ut hoﬅem‘diuturna impunitate-'inſolentem retunde—
rent, 8C ad ſpem univerſae victorias'occafionem quwrerent, domo ve
niſſe mcminifl'ent. Sed ardenter 8C obnixe i'nterceilit Bathianius, ſequej
cum ¡¡3,3 qui paulo ante ex viCi-nia ad perduelles traniïiſſent, occulta
communicaſi'e confilia aſſer‘uit, qui ſpem ſibi certam dediſſent fore, ut
¿equis conditionibus pacem faciant, atque ab armis diſcedant‘: .aut li
id minus velle viderentur, a: eodem tempore, quo Caeſaream Impe
ªtum in eós facturi effent, acerrimam 8C pugnaciſſimam Turcarum 8:
'Tartarorum gentem , converſis armis invaſurumf conſultius fare bel
lum hunc in modum finire , quam Chriﬅianos in mutuam permCIem
{pertinacius decertare, cautoque 8C prudenti Duci quam maxíme con
wenire, ut .citra fuorum ſanguinem &ª ceden¡ incruenta victoria po
, Enª
A
Ocarina f5’ Salavoniit, -Liber'Quartme 1-57
tiatur. Díll'erente Bathianio, duo ad cum ,ab hoﬅíbus internuncii
venere, Ludovicus Polanius 8C Alexander ‘Holloſius, qui nomine Thoz
mee Nadasdíi referebant , Nemethium Turcas ac Tartaros poﬅula;
re obſides, ut- ſecurius de induciis faciendis diſcepta‘ri queat., Itaque
datus fuit, contendente Bathyanio,StephanusComornicusjiſqM Cum
nuntiis ad hoﬅem profectus eﬅ. Sed ii metunoﬅrorum percuiſi
nec manus conſerere audebªnt, &dºloſe nuncios miffltando, colin
quiumque expetendo tempus extrahebant, ut decepto. Bathyano, ,im
pedímenta 8: currus, prmdamque-- trans Arabonem in tutrora loca
premitterent, eaque deinde ípſi. vitara pugna alea,jutieven1r, fu
giendo \èquerentun Guod cum a Ducibus noﬅris quamquam ſèríus
-animadverſum effet, progredi ﬅatim vjuﬅis paſfibus exercitum , ac poc'
ﬅremo laxis habenis, 8( ſubditis calcaribus, equitatum procurrere
'ufi'e'runtz atque adeo extento per patentes campos curſu , cum ad.
i-lídlegum Caliellum , quod Podonianum vocatur, pontemque ibidem
Araboniae impoſitum , perventum eſſet, jam hoﬅes abducto a Tartaris
obſide Comornico , effuſà fuga in diverſas partes dilapſos effe cogno
vexe. Nªdasdius , qui cum globo Tartarorum ſpecietractandc pacis
poﬅremo loco erat relictus, poﬅquam inſequentis ſumma celeritate
equitatus pulverem inﬅar fumi craﬅioris in aera ſublatum conſpexiſſet.
precipiti fugaz ſe commiſit, 8: nee quarſito ponte ab eminentis &pre
ªlte tipa margine in Arabonem inſiliit, 8C mgre in tucum evaſit. Ne
methíus, cum Simega intercepta non haberet quo confugeret, Cum
Turcis Sigethum ſe proripuit, Nadasdius Egervariam,' 'Hagmaſius lllyrici
Szentgrotum, Tartari Coppanium repetivere; .multi ex Ungaris ad gªngª'
Camengiam edito in monte ſitam arcem profugcrunt. Fugatis ultra
Arabonem diflipatisque hoﬅibus Keòrmendia, Sabaria, Cuſègum, 8C ºªium d"
quccunque loca a perduellibus capta erant, in. CEſaris poceﬅaternfa- 'ªctuªr'
cil¡ negotio redierunt, Simega quoque arx munita, a Miloffo Thra
ce Centurione Papenfi, qui nuper Vaſoniam receperat, ſub -id commit
tendi prelii tempus iﬅic fºrte cum ſuis militibus oberrante, quod
caeſos ad internecíonem hoﬅes, Nemethium 8C Turcas Tartarosque fu
ſos 6C fugatos , ac debellatum eſſe, multo affeverantius affirmaſi'et iia,
qui intus erant, extremo perfuſis metu, ac non obſcura perfidía agi
tatis, recuperata 8C poﬅmºdum Bathyano tradita fuit. His rebus
peractís Draſcovitius, ne quid detrimenti ab hoﬅe inferri poſſer, reli-.
&o ¡n caﬅris inter Keórmendiam 8C Hiduegum Trautmansdorffio,
pridie nonas (útiles, cum ſuis copiis reverſus eﬅ. ac cuﬅodiendisDra.
vi ripis vadísque,ut coeperat, incumbcndum exiﬅimavit. ’ .
Atque haec geﬅa ſunt 1606-, quo demum poﬅ cruentas praelio
rum congrefliones, ac diuturnam in utramque partem diſceptationem,
s Pri*
r
¡68 Memoria? Regum, 89’ Bañoruin Dalmatia,

primum cum Bochcajo, ac deinde Turcis certis ¡nterpoſitis Conditio
nibus fadus ictum, 8C pax ſubſecuta: cujus mentione veteran¡ milites
ducesque adeo offendebantur, quibus in armís 8C bello jucundum ſuit
exerceri, ut audientibus etíam le atis , eos qui pacificationi ﬅuduill
fent, diris omnibus devoverent. ¿no loco luculentum capere licet do
cumentu'm, quam inan¡ nimirum metu tanquam inertes , 8C congeren—
darum duntaxat opum avid¡ ii teneantur, qui honeﬅiflimum acſalu
tare bell¡ genus, pro fide, pro patria, rebusque domeﬅicis ampliandis
perhorreſcunt; unum illud victorum hominum, non vincere aſſueto
rum, meticuloſum ac inglorium dictum uſurpantes: Ñ nulla ſalus bel
',, lo, pacem te poſcimus omnes. ,, An non ením híſce diﬅurbiorum
temporibus, quibus per ſeptendecim prope annos continuaMartis to
nabant fulmina, clariliimos triumphos, opíma ſ olia, ¡nnumerasque
hoﬅium mortes, ac captivorum numerum recenſcª-e lícuít? In ſolo Il
lyrico {èxaginta amplius millia hoﬅium,nullo notabili facta hoﬅis
-comparatione accepto detrimento, orco transmiíſa autiim afiirmare.
“o ªd deLGuod ſi fortaſſe Coﬅanicíam , Bihicium, Cliﬅiam, Caníſamque amiﬅ'a
hndum graviflim‘a patria jactura opponas, 8C nos tibi intra hos eosdem an—_
:ªm Tº" *nos Albam, Strígonium, Babociam, Siſciam . Petriniam, Hraszto
O
víciam, Goram, recuperata numerabimus ; ſed 8C ¡lla eadem Patria
prop-ignacula, non tam vera v¡ hoﬅium aut armis, quam Germano
rum Prafectorum, Laboharii, Lambergerii, Paradiſi¡ ue non ſolum
belli, ſed etíam pacis tempore, quemadmodum de oﬅanicia con
'ſtat, perſidia amifl'a novimus, quorum ali¡ longís compedum vincu
lis, ac carcerum maceratione , demum vita ¡pe, digno perſidia ﬅi—
pendio perſolvere, ali¡ honore mulctatí, ¡nfames permaníère. Et ſa—
ne ſi vetera ququC memoria repetamus, Joannes Hunniades, Mathiaſ
que Rex rei militarís peritía, magnitudine anim¡ 8: felicitate rerum
-geﬅarUm, veterum lmperatorum gloriam non ſolum aquaverant, ſed
8: Regnúm pluríum Provínciarum, vi atque armis domitarum, am—
.plitudine locupletaverant; verum Wladislaus ejus ſucceſſor, diſèor
dia atque ambitione Procerum potius quam inſigni virtute, a Bo
.hemíco ad Pannonieum Imperium evectus, cum ſingulari Provincia
detrimento, 8C fortiﬅima gentis ignominia, ſape pudendam pacem
?atque otíum necell'ario bello pratulit. Uncle 8C Proceres Pannonia
ac Nobilitas quietem 8C tranquillitatem nacti, adeo corpora atque
animos laxaverant, ut labante ﬅnſim diſciplina militaris atque reli
gionis cura, quibus priores Regnum ﬅabiliverant, non alíud quam
ſuis commodis atque avaritic ﬅudere, 85 omnia per otíum 8L igna
víam transmittere, Regiam authoritatem Magiﬅratuumque honores,
non ad publieum decus , ſed ad privatum quaﬅum revocare, den¡
- - que
/
&042713 E9" SCIU‘UOHÍKÍ, Liber Quartur. ‘ ' _z 59
que Rempublicam ex bona deterrimam reddidiffe viçlerentur. At—
que ita qua: antea invictis majorum armís felicíſiime fletere, ea
etíamnum díuturno otio ſquallida jacere dolemus; ſed utinamſur
dis fabulam non canamus.
x Publicata pace Draſcovicius re ubique 'bene geﬅa, ſuperatís
fazpíus \hoﬅium copiis, reﬅauratis preſidiis, pacata Nobilitate, Patria
demum tam a barbarico jugo ac haeretica pravitate, quam inteﬅi.
nis ſeditíonum motibus, ac civilium bellorum fluctibus confervata,
-ſumma- omnium ſatísfadione. prudentia-que laude, ac immortali no—
minís ſui memoria apud poﬅeros relicta , quíndecim adminiﬅrato \
Magiﬅratu annis, candem Banatu juffu Caeſaris ſe ſe abdícat, 8C ultra- '
danubíanarum parcium ac limítum Hungariaa Prefecturam, Taver
nicorum quoque Magiﬅerium ſuſcipit. Cum ením Conſilíarii Bellici
titulo gauderet, etiam munere ut fungatur propíusque adſit, voluit
lmperator: quibus cum non niſi anno uno ac dimidio przefuiffet, in- Drªſºº‘ñ*
videntibus fatis immatura ſublatus morte , Poſonii vír Clariflimus ÍÃÏBÏÃÉ
anno decímo tercio ſupra ſèxcenteflmum humanis excelſit. lllud nul- guªt
lis íntermoríturis calamis cedrinis infèríbendum tabulis, quod, dum
ufitata'conſuetudine in dietali tractatu Hungarico, inter Orthodo
xos atque Acatholicos, de introduccnda in Illyrícum religionis liber
tace ejusque perditi gregis, uc falſo vocant, paﬅoribus admíttendis
díſceptatio mota ſuíffet , invíctí pe'ctoris magnitudine palam pro
teﬅatus fit, ſe malle cum univerſo Regno ab unione Hung'arice Co— Mªníª
ron@ ſeparari, quam mortíſeram illam animarum peﬅem, ac fune- &Ziiºº'rº
fliſiïmam Reipublicae labem ſub Banatu ſuo admiffam aut conceffam ªªª" “S
videre_ O Virum nullis ſeeculis tacendum, omnibus poﬅerís quam
admirandum, tam imitanduml Ferunt eum coloris ſubrubei ac facie
fuiſſe eminentiore, proſundioribus cculorum-cavitatíbus explicatam
tamen ſuﬅentaffe ſrontem, 8C corporis ad Obeſitatem proclivioris EMP"
flaturae tamen juﬅe ventrem vafliorem habuiffe, Prudentíze ac ma: tºnpªº',
gnanimitatis quam fingularís ſemper fuit, tam feﬅivitatis ac laetitie ,
cum tempus permitcebatmmans , atque inter lautiores convivii epulas,
cluIn cum amiasſíblltuo_ confidentius ageret, propinato eis hauﬅu ,
¡n amoris demde deCIum, eorum genas ſubmorſicare ſolitus fer.
tur. ‘ Tres reliquit natos, ſacris 8C politicis ſublimes honoribus,quos
fi penitíus contemplar¡ cupis, tot Pallades e Jovis cerebro progna
tas, quot viros numerabis_ Denique, vir omní ex parte praeclſiarus
Poſonlr ut diximus czgtínctus, ibidem ſolemni funere in &de Divi
Martini tumulatur, his Epitaphio ejus Marmareo inciſis verſibus:
Y Y - i Spas
170 Memoria Regum , La’ Banorum Dalmata@
Spas mea Cbriﬅur,
Pzzlladis- L9" Ilíartis columen, pictaz‘is aviar
Vindex, bic- uirtus Hmmía \pri-que faceſ,,
O Drascovicios dem‘ poflcmſa’cula mulſos ,
Gloria priſca Hunm', Martis EF’ artís erat.
13,3323? Diſcedente‘ in Pannoniam Draſcovicio anno IóIl Thomas Ec.
vicio ruc- dódius denuo Banatum jubente Ceſare ſuſceperat, quamam vero in
:SIGAS: eo egerit, dum de eo ſcribercmus, paulo ſupra commemoravimus ;
mas Er- quocirca Erdódius, octo iterum functus armis officio, aetate ac labori
ffiidgfn‘ª‘ bus gravatus, tedioque non ſolutorum \tipendiorum affectus,Benedi~
dictª, ſi &o Thurocio, Viro militar¡ ac elegantis formae, illud adminiﬅrandum
Thjlrº- reſignat anno 1615. Fuerat hic Thurocius ſecunda fortuna aliquot
ºª" ‘6'5' exercitus praaliis, 8C imprimis dum Hafl'an Baſſa fub Siſcio Colapim co
pioſo Turcarum ſanguíne nobilitaſſet , is primus trium Centurionum
Collegarum, quos habuerat, ſcilicet Joannem Draſcovicium ac Fran
ciſcum Orehocium, in lectiffimos Turcarum mille fortiter irruit, pu
gnªeque fecit initium; omnium deinceps ſecutorum bellorum, nulli
voluit deeſſe expedicioni. Sed 8C in illo Caczarlachiano omnibus ſaz—
culis memorando praelio, quo inſigne etiam hoﬅile mancipíum qua
tuor aut quinque florenoprum pretio veniebat, praclaram impendit
operam,illo uno infortunatus caſu, quod, dum acerrime cum hoﬅibus
gladio dimicaffet, a proprio non agnitus ſervo, ſed pro hoﬅe habítus,
pugnum dextrum totum, quo gladium peritiflïme gyrabat, a brachio
diffectum amiſerit, itaque ab ulterior¡ pugna: ſervore abeiſe coactus
fuerit. Preſecturam íèſqui altero non amplius geſiit anno, quo
’ tempore ex officii ſu¡ munere aliud egit nihil, quam quod longo in
termiſi'a tempore octavalium judicia celebraverit, velociore deinde
quam merita ejus poﬅulabant,ſublatus fato. Deſideraſſent certe opti.
mi quique longiori ejus 8C imperio reg¡ , benevolencia ſrm, fi ſupe.
TMB¡ ris placuiffet‘; verum ita divina providenua tempora homlnum mode
Ban¡ 1616 rante, aliquanto conflictatus morbo, Vimcue Caﬅello extmctus ſuis
prodeffe deliit anno 16(6.rellctª Vidua Suſanna Battcay Matrona in.
ter Aulicos ſplendores priſce pietatis, prolibus Item duabus Nicolao
8: Barbara. quarum ille vernantis juventa: floſculus, in meridie inimi~
ca manu decerpitur, omnibus mundi hujus pullis futurus documento.
Jacet uterque Vinicie Divi Marci adeſepultus, _eleganti ſepulchralí
coopertus lapide, hoc Patri Bano moiſo memoria futuro Epigram
mate : '
Ragnª
_AÑ , “—...nª _—
Croatia’ Er’ Sclaeaiziie, Liber Quarz‘m. I7t
Regnarum tutela trizim , Baizzisgzie potentir
lllyrii ‘89?v Patria?, bie Cura ﬅzliirque jacet ,
A Cujiis fi poſſet COiióplecti fiixea moles ª
Virtuter , pulcber quam foret iﬅe [ripis .'
Eodem in delubro quiet¡ repofitus jacet Thurocií neceſſarius, Ni
colaus Iﬅvanffius Pannonico ortus genere, ſed qui ducta in matrimo
nium conjuge Eliſàbetha Bott, Andreffl Ban¡ filia , ſedem ac domici
Humin Illyrico poſuiſi'et. Juvenis It’alicarum Academiarurn alumnus,
Philoſophiaª inﬅitutis , athC utriſque litteris apprime eruditus, in
patriam rediit , in qua primis deinde perfunctus honoribus, graviﬅï
mus urriuſque Patriª Senator extítit; quippe qui 8C bellis. precipuis
interfuerit, 8C Pro- Palatini dignitatem annis lurimis laudabiliter
adminiﬅrarit, 8C elegantiſſima Pannonicarum hiſibriarum ſcriptione,
, poﬅ Mathia: Regis obitum exorſus , nomen ſuum inter eruditos cele
, bravit: eo uno infortunatus eventu, quod ſuorum poﬅremus nomen
ac familiam prole maſcula nequrverit propagare.
Finis Lib'ri guarti…
Yª- ' ME
!72 Memoria? Regum', 89" Banorum Dalmatia-t,
M E M O R I \E
REGUM 'ET B'ANORUM
D'ALMATIÍE, CROATUE, ET SCLAVONIE,
GEORGII RATTKAY,
LIBER QUINTUS.
ua pluribus hactenus Principibus Baniſque Illyrii imperantíbus,
Q paulo remotiora ab hominum memoria geﬅa ſunt; &quam jam
proſperi, jam funeﬅ¡ bellorum exitus, ob certamina potentium cladi—
bus aliis poﬅ alias ſubſecutis evenereJ e fide dignís literarum monu
Ferdinªn- mentis eruta, ſuperioribus Iibris expoſita ſunt: deinceps certiora qu¡
dfiixlf‘ dem 8C clariora ſequentur, utpoteqquibus ataSXnoﬅra proxima , quo
rumque memoria recentior. eﬅ, nequaquam tamen Ómnibus partibus
latiora. Nam a morte Thurocíi ſuſccpit Magiﬅratum Nicolaus Co
mes de Frangepanibus, Vir quidem priſca lèverítatis, 8C cui multa re
rum experientia cum inſigni conjuncta prudentia, ſummam inter ſui
temporis Heroes laudem attuliflet, niſi ferventiores natura ímpetus
Nicºlª“ temperare recuſaffet. Brevi ením a ſuſcepto munere acerrímas nímis
ªſÃ-::fiº controverſias, incertis de cauſis ortas, cum Stephano Patachichio Pra
ªnibus tore Regni, quem nunc Protonotarium vocamus, poﬅea etíam pra
Crºªt'
almat.& ſentia
- Regiam
- - Judícus
- -- Perſonah. Loeumtenente, ammorumque
, diſ..
*
Scla. Ba- l'enſiones gravi Reipublíca offenſione alere coepít, qua non ſolum
ªªª ‘5'6- privatim inter eos pruriebant, verum publicis etiam in Comitiis multis
verborum aculeís patefacta ¡n apertam erupere partium ſciſiionem;
adeo ut ille ſcribam tantum ſuum mordac¡ perﬅringens voce hunc
compellaret , ſigillumque Banale Judiciarium , quod penes ¡pſum ex
ºfficiº juxtª Vetera regn¡ privilegia ſervabatur, repeteret, omniaque
ſuo nomine ac (igillo literalía inﬅrumenta ¡n Futurum expedienda ve.
tarec. Ille contra traducta in partes ſuas nobilitate privilegÍOque
Regni ſubnixus, Sigillurq omnino ſe reﬅiturum negabat, cum non
Banali arbitrio, ſed Provmcíalium votis Prator conﬅrtucrctur ; ‘lpſe
que Bands privilegíis Regnidíctantrbus, electo 1am Prºéªrum No
biliumque calculíS,_Pratori judicial*: ſigilſum ſuum publice tradere
con.
"I, \‘
'Croatia La’ Sclavonia, Liber Quintas. 173
conſuetus eſi‘et. In longas demum protractum tempus absque ſructu
diſceptatíones , nullusque jurgiís ímpoſitus finis.
Concitata in ſe Nobilitate gravíorem adbuc odii inimícitíarum
que familia: Erdódiana: praebuit anfàm; Petri fiquidem \ènioris fi
liam, Annam Mariam vocatam,ſponſalitii vinculo ſibi copulatam
eandem poﬅ paulo divortio repudiavit; qua repulſa Erdüdii accepta,
ac velut~ gravi injuria ſe notatos tati, acerbos deinceps in eundem
ferebant animos. Itaque exortis in Pannonia tumultibus Bethlemia
nís, ac vulgante fama, eam inteﬅinam cívilemque ſeditionem in
Sclavoniam penetraturam, absque mora ad Semocium campum
Dravum verſus, a Frangepano indicta caﬅra, quo cum frequentes _Factiones
Proceres, Nobilitasque confluxiffet , Nicolaus Draſcovícius occupato ¿ªeájgª'
per vim hoſpitio Ladislai Kerechenii, exprobrataque acerbioribus zianis.
verbís, per fraudem traditae Turcis Babocic infidelitate Gregorio
Petheoni, ſciſfioni'denuo rincipium fecit. Nam cum hi duo nobi
les , tanquam contumelia Inpreſentiarum affecti repentundarum a
Bano poﬅularent, nec ab eo, quod nobilitatem in fi: commotam
intelligeret, ſatisfactionis quícquam obtinerent; Erdòdíos alioquin ei
infenſos’, quosque nobilitatis pars ſemper potior íèquitur, adeunr ,
querelas reduplicant, ſcilſionem repetunt, palamque ſe ejus minime
obtemperaturos mandatis ingeminant. Itaque re in apertum de
ducta dilèrimen, Banus ut tumultuantia tantiſper ſedaret caﬅra, Va
rasdinum ſe recipit, ac Georgium Keglevitium, Virum militarem
multisque acceptum, ſuo przeefl’e nomine voluit, indicara ínterim per
celeres nuncios partium ſciflione animorumque diſcordia Czeſari;
quibus intellectís Czſàr , maximum Reipublicae incommodum hanc
turbatorum animorum diſcordiam allacuram ratus , e veﬅigio Stepha
~ num Sennieyum jam Prepoſitum, poliea Cancellarii munere fun
&um , ad componendos inteﬅínos motus , conciliandumque cum
Provincialibus Banum, in caﬅra quantoeyus íter maturare jubet;
qui quantumvis \èriam , quo \imultates mutuo ponerentur, atque
pax 8C benevolentia inter eosdem coaleſèeret, impendifl'et operam;
obﬅínacioribus tamen animis Provincialíum ad concordiam depre
henſis, negotio infecto ad Caeſarem revertitur.
Dilapſis hunc in modum caſh-is, dUrantíbus nihilomínus Pan
nonicis' tumultibus, quorum Franciſcus Bathyanius gravem ſe fe
cerat aſièrtorem , Frangepanus in mandatis a Caeiàre accipit, ut Gre- SRE"
beniam Bathyani arcem in media quaſi Sciavonia ſitam, cum in qua- Grebe
libet RegniProvincia, ſeu ut nunc vocantQComitatu ditioncmhabeat, gíªfgzºgx'j
vi atque armis expugne‘c: certis ením affcrebatur rumoribus, Bathyanium Caine.
Dravivadum occupaturum, aª Haidones ſenſim 8( ſenſim traje-Slu
-' 3 , ros ,
; 4 ' \
174. Memoria Regum, &ª Banorum Dalmatix,
ros, ut in arcem recepti in Sclavoniam univcrſam populabundi excur
rant, eamque occupandi fine infeﬅis armis divexent. Eﬅ ea arx in
- edito monte (ita, per declive quaſi deſcendens, ac corona ſpeciem
reſerens ; muris ſat firmis, foſlis ac profundis undique vallibus cincta,
expugnatuque difficilis. ltaque collectis Regni ac Banalibus ﬅipen.
diariis eo cum duabus mediocribus colubrinis progreditur Banus, ar
cemque obſldione cingit: verum cum 8C locus natura munitus, 8!
ſeptuaginta Preeſidia’riorum virtute, ſub Georgio Turcovicio fortiter
defenderetur , aliquot jam fruﬅra abſumpfizrant noﬅri Obiidionis dies.
Nam praeterquam quod colubrinae nullo opportuno loco ob longius
intermediantes valles collocari poterant, ingentia etiam frigora, ac
hyemis aſperitas milites ad alacrius rem agendam retardabant, in.
gentibusque proinde rogis excitandis potius miles incumbebat, ac
undique ex circumvicinis pagís conquirendo vino, uam oppugna.
tioni inſiﬅebat. Nec Bathyanius interea per literas uos ad flrenue
deſendendam arcem hortari definebat, jam fortes alliciendo raemiis,
jam pavidos adſuturis auxiliis animando, jam ignavos uppliciis
deterrendo, 8C plereque quidem literse a Bano interceptae dolum
prodebant , alias tamen atque aliae per multos internuncios a Pa
tachichio 8C Petheone ſubminiﬅratos , in manus obſefforum devenie
bant; fed ,8( horum duorum aﬅu atque livore, ,tota Varasdinenſis
'Civitas cum ſubjecta nobilíum planicie, duodecim millium Turcarum
ac decem Hungarorum adventantium terrore conﬅernata ,—Banum
ad tuenda Dravi vada, ni univerſum Regnum perditum velit , re.
vocabat. Intelligebat Banusludicra hace 8C malevolorum ell'e fi.
gmenta › nihilo tamen minus relicto ad oppugnandamiarcem pedi
tatu, equitatum ſecum , ac duos peditum manipulos Varasdínum
-ducit. Ibi fallacias 8C Clandeﬅina inimicorum conſilia detegit, Im
perium' quoque Caeſaris de occupando Grebenio recitat, ac gravi
ſermone uníverl’os ad vanum excutiendum timorem inducir; affir.
mans ſe una cum univerl'o exercitu , ſi quid periculi ab hoﬅibus
metueretur, aut immineret, in urbem incluſurum, 8L ad extremum
uſque ſpiritum cum iisdem perﬅiturum. '
Confirmatis in urbe civibus recta 'Banus Grebeniam iter intendit,
uo ocyus ubi adveniffet, a ſuis didicit, arci murum ſat validum ac
grmum effe, ideo’que diuturniorem in_ dejícwndo extrahendam mo
ram, pluribuſque machinis fore neceilarium, verum porta ſ¡ aſi'ultu
invadatur, a nulla parte eam tueri quoquomodo hoﬅes poffe. Ita
que jullis omnibus ad proximum impetum paratis ell'e, eam aperien.
dam decernit; pars ¡gitur Haramiarum,_ quos pedeﬅres milites vocant,
bipennibus, dolabris, eeteriſque ferreis mﬅrumenus valvas divellic,
pars
0
Croatia- ts’ Sala-iraníes, Liber Quintas'. 175

pars colubrinarum, aliorumque ſclopetorum bombis terrore admoro,,
preeſidíarios in deditionem compellít. Itaque pactis conditionibus ac
incolumítate omnium, arcem ſpondent, quamvis earn, ſ¡ viri fuiffent,
facil¡ negotio retinere potuiiiènt, adeo enim valvas concamerationeſ
que portarum bipedalibus roboribus, ac vaſls terra ceſpiteque repletís
intercluſèrant, ut 8C noﬅri aforis, 8( illi a parte interiorí, a matutina
die¡ luce, uſque ad ſerum crepuſculum impedimenta amovendo deſu
daverint. Capta ín hunc modum arce, quinque tantum noﬅris amiſ¡
fis, eam Frangepanus omnis generis eommeatu ac munitione proviſam,
Praeſidiariiſque juramento adﬅrictis,Lupo Perzaario adminiﬅrandam
commiſit: verum ille non, ut temporis periculique ratio poﬅulabat, ar
ci invigilans, eam \ingulari negligencia hinc ¡nde divagatus poﬅea de
íèruit, ac corruptis aliquanto ¿ere cuﬅodibus Bathyanii- rurſum poﬅli- Pernaríus
minio ceſſit pOteﬅati, pro cujus tamen amiflione aliam Frangepanus Sªªb;
in Moravia, in ﬅipendii ſui Banalis \debitum a Ferdinando accepit po- 1ª.…,
ﬅea. Verum dum imperio adhuc pareret Ban¡ , Joannem Kruffelium,
virum quidem multa ſcientia praditum, ſed fingularis pervicaciae, ac
Viperee in Banum loquacitatís , Zagrabiie captum in vincula conjí
ciendumlmiſit, inſimulatus deinde Kruffelius variarum cum Bethlemio Ñ
in perniciem Patria-Ñ conſpiratíonUm judicio primum, gravi poﬅmo- Kmffl,
dum torturas ſupplício ſubjectus , ac de aliquibus quas líteris ejuſdem intekñºí
probabantur convictus; demum ab O niano quodam a Turcis-adª…“
noﬅros transfuga, omnibus irrogatis in Éanum injuriis vita perſolutis
interfectus fuit.
His ita geﬅis denuo Frangepanus in urbe montis Grazcenſis Za
ragrabienſís Comitia certis id cauſIs expoſcentibus indixit, in quibus
nihil pro Reipublicae commodo futuriſque periculis praecavendis agi
tatum, ſed inveterato in Banum Odio , ac jam praeſertím ob Kruſi'elii
necem aucto, quod minime inﬅar nobilium legitime ,citatus, neque
j'll'ls proceſſu morte damnatus , vitam poſuiſi'et, acerbiſiimis eum
proſcilſum verbis, nobilitateque cum potiori magnatum parte &para
ta, Comitia rumpere coegerunt. Tum vero poﬅea conſcenſis Erdò
di equis, ac ſuperímpoſito quilibet clunibus equi- famulo, per forum ac
Urbis plateas círcumcurſando , cumque contumelioſiflimis affectum
verbis, indigno ſane modo plurimís onerarunt injuriis. @uibus ille
tandem commotus. ne cauſa ſua Respublíca detrimenti quídpíam im.
poﬅerum capiat, ín publica Sopronienſi Diaata anno vigelimo ſecun- -
do ſupra milleſimum íèxcentcſimum celebrara, medio Petri Domitro
vicii Zagrabienſis Epiſcopi Magiﬅratum, quem annis ſex tenuerat, re
fignavit, atque privatam deinceps ad'canos usque dies, ſeptuagenario
major duxit vitam; quamvis poﬅea juíſu Ferdinandi fructuóſum in
com
' 176 Memoria-r Ragum, E5’ Banorum Dalmatia,
~ componenda cum Turcis pace ad Comaromíum operam impendiſi'etſi
Anno tandem quadrageſimo ſeptimo ſupra milleſimum ſexcenteſimum,
cum Poſonium ad Centumviralem a Caªſare indictum diem gravifli—
mus Patria Senator adveniſſet, paucis ¡bi menſibus commoraïus, an
nis atque laboribus fatiſcens, contracta agritudine, Viennam ad cu
\ , ' randam reparandamque valetudinem, elſedo a Ferdinando Caſare
Nicºlªº' mutuato delatus eﬅ. Verum ¡nvaleſcente vi morbi, ubi ſupremam
F a- . . . e . .
náêªifái. advemre horam \ènſit , omnrbus e rrtu Chriﬅrano munitus Sacramen—
- tur- tis piam Creator¡ ſuo reddidit animam; Teﬅamento ¡n Croatia con
dito , quo Arcem in MoraviazAltichaniam vocatam, a ¡e acquiſiram
Patribus ſocietatís Zagrabienfibus ea conditione reliquit ac legavit,
ut duodecim quot annis adoleſcentes Illyríca nationis, quorum pars
medía a Familia Frangepana commendaretur , ﬅipendío ¡nde penſo,
literarum ﬅudia poﬅerormn gentis hujus bono proſequerentur, atque
Seminarium Frangepanicum non morituro nomine appellaretur. Se
ptem quoque ſupra decem millium ſummam, partím tumulation¡ ne
ceſſariam, partím in pios Eleemoſynarum deﬅínatam uſus, in Collegio
Sacerdotum Zagrabienſi, ab iísdem ſuo id tempore poﬅulante diviffl
dendam repoſuit; catera omn¡ divite ſuppellect‘ilí cum bonis fra
tr¡ Lupo hareditatis jure cedente. Vienna Principum Virorum co
mítante turma apud Parres Societatís in Eccleſia Domus -Profeﬅ'a de
poſitus eo usque jacuit, donec exaníme corpus in Croatiam inde de
vectum fuerat: quod poﬅea ¡n ade Diva Virginis Terſatenſi, ubiMa—
jores ſui pi¡ ejusdem locí fundarores requícſcunt, magna clientum ve-‘
_ teranornmque militum frequentía, celebratís exequíís tumulatunr eﬅ.
Sªgª": Sub finem Comitiorum anní vigeſimí ſecundi obtinuít Banatus
Zrinio dígnitatem Georgius Comes a Zrinio , mundi pullus; Bellona filius.
gªitªs¡ Nihíl erat, una duntaxat cultíorum literarum pericia excepta, aut m¡
Sclªmzª, litari Heroe , aut Summo Principe dígnum, quod in eo deſideraﬅ'es.
lªs ¡622- Venationes , equeﬅres ludos, militarem exercitatíonem, armorumque
uſum gravia ¡tem , maturaque conſilia, ac _ſermones eruditos, ſuo ¡d
expo eente tempore ¡n deliciis habebat'; parvis, mediocribus, max¡
mís aque gratus. Praluſerat jam tum felicitati futura, ¡n campo ut
vocant leporum ſub Poſonio, dum cum Ferdinando Caſare venare
tur, vulpes inventa, quam tam diu nobiliﬅimo vectus equo in orbem
’ circumagebat, donec cam affecutus, haﬅa infixam Caſari praſenta—
ret, Diví Ladisla¡ Regis inﬅar, cujus muſcella haﬅa inſiliens victoriam
portendebat. Turn vero leviora exercens pralia, ingens hcﬅíum de.
Zrinius ipſo concepta ſuerat opinio, put. ſapius pro moenibus Caniſa, pecora.
. hominesque abigentem, nullus ¡nſequr-attentaverrt, pr_aſerum cum e
aii; ª mancipiis poﬅea fuiffent edocti, cum tnbutarrorum ruﬅicorum habrtu
v . \ einen
\
Cromºs, &º Sclaeonizr, Liber Quintas. 177
ement'ico Caniſam ingreſi'um li na vendidiiſe, omniaque diligenti an¡
madverfione perluﬅrafl'e, juffiſlgeque currus dominum , ut ſe ierv¡ loco
vel minimum peccantis, perſone‘ .tune dignitatem dífflmulando repu
diandoque, flagris caﬅigare pro arbitrio, ac‘culpae demerito haud
cunctaretur. Hoc, ut magnorum erat &mulaton Mathiae Regis Vien
nae ova divendentis exemplo feciſi'e fertur. Ex quo deinde facto haud
parum ſane Canifiani terroris conceperant, ſemperHab eo fraudis al¡
quid metuentes; prazſertim ubi nobilem ſèmel _abigentem prEEdam
fuiíſent inſecuci, nec immodicas temeritatis fija: dediffent poenas. Ex
-civerat quíppe ¡n prelium Zrinius prafidia Banalia, acualios Regni
Proceres, inter quos Joannem Drascovicíum hodie Palatmum, Sigis
mundum Rattcaium clarum poﬅea Imperialis militieexercitus ducto
rem, Nicolaum 8C Sigismundum Keglevicium; ac unitis ſuorum vir¡—
bus, ad attenUandas Canifienſium opes proficiſcitur. Verum expecta—
tis diu opportuno ínſidiis (loco hoﬅibus , nec ¡is prodire audentibus,
octies centeni-s abactis bobus, in'columem reducir exercitum , jamque
mªjºr¡ ejus parte trajecto flumine Mura in tuto poſita, in unam quaſi'
-peditum Centuriam, quaª: necdum flumen ſuperaverat, ac m hoi’cil¡
~littore morabatur, repentina feﬅinatione irruunt hoﬅes, ac noﬅris ali—
quot Cíeſis, cateros ¡n orb‘em dimicare cogunt. Animadverſo noﬅro
-rum periculo Joannes Vºicovicms Pocupíam loc¡ Prefectus, depoſito MM
veﬅium onere, nudis pedibus, ac uno tectus induſio, ut fi forte proxi— voiçovi
mum periculo ſe fèntirec, nandi peritus, commodíus in flumen \èſe ªl¡ "mª
precipitaret, gladio ſolum ac duobus minoribus ¡nﬅructus ſclopis.
\Bandit Nazadam, ſeu ut noﬅri vocant Saicam; cujus plures animar¡ .
exemplo eundem ſequuntur. Trajecto flumine haﬅatus ¡neum ínvolat ,
Turca, quem ille opportune jam fib¡ imminentem ſclopo excipic;
delapſo ex equo interfecto hoﬅe, eundem Voicovicius conſcendít.,
ac cum ceteris eum ſecutis acre cum¡ Turcis contrahítcertamen.
Stetít a noﬅrís propitio Deo, ac virtute Voicovicii victoria, ac ho
'flibus in fugam converſis,, eorum ſeptem ſupra decem praeciíà \ca
pita Bano retulit, noﬅrosque a preſènt¡ :mor-te, vel ab hoffibus
~necandos, vel aquarum gurgitibus abſorbendos confèrvavit. 4
Non Caniſianis ſolum virtutem ſuam probatam reliquit Zrinius,
‘íèd .8C Coﬅaniciam verſus cum ſat valida manu .excurfionem -inﬅi—
tuens , ſeptem centurias hoflium obvias factas, ea felicitate fudit, ac'
fugavit , ,ut .prími ﬅatim agminis milítes preeunte Lupo Mcrnavi
cio, Joanne Voicovício ac Lupo -Criſanicio,-certamen inirent ae
dirímerent, quo.in certamine mira omnium enituít virtus. .Bipar—
-.t¡to ením 8C aer¡ in hoﬅes invecti ímpetu , dum Obvium habet Voi
&Ovicius haﬅa in ſe ¡nvolantem Tur-cam, ejus ,eluſo ictu., eum bre
Z .vio
J
¡78 Memºria Regum, Es’ Banamm Dalmatia;
viori trajícit Élopo, dumque extracto acinace cervícem hoﬅis ſerir,
infelici caſu proruens ſub eo equus teme illiditur, cujus Turcas ani
madverſo caſu feﬅini adcurrunt, haﬅis eum opprelſuri. At Criſani
cius collega rapidillimi torrentis more, ſocium jam ¡am periturum Ñ
a morte vindicans cum ſuis irruit, unoque ex eis interfecto, cas.
teros diffipat, ac cum Voicovicio jam terra ſublevato , lon iusinſe—
quitur. Reſpectant ſubinde Turca 8C paucos e noﬅrís ¡n equi ani
ſperſus canitieſtitere
madvertunt; proinde
occurrit fugam,gladio
Criſanicio ac eorum unus veneranda
cum eodem re
eongreſiſiurus;
6C Turca quidem prior perú-acta capuli cruce ferrea. levi inflicto ma..
nui vulnere irrita: Criſanicium; viſo enim ille cruore, ve'l modici
¡mpatiens ſanguinis eo immani Turcam l'auciat ictu , uc uníverſam di@
Cfïfªll‘ïºïl videns ab occipitio faciem hoﬅem exanimaverit. Mox ſubſequitur
Jªzz" alter juvenili audacia ferociens, ac cuſpide gladii pectus Criſanicii
perﬅringit, ſed is Martial¡ jam accenſus ’furore, inaudito ímpetu,
› a parte dextra coll¡ in finiﬅram infi-a cor deſcendente gladio, per
tranſverſum totum diſſecans, tribus ſeºundis victor congrellïbus. im
mortali dignis memoria hoﬅem interemit; ceceros pavore percul
fos in ingloriam conjeE’cos ſugam cum ſociis inſecutus. Nec Mei-na
, vicius ſua caruit laude : is enim parte ab altera, utdiximUI, aggrell'us
, hoﬅem dubio tantiſper decertans Marte. tandem ſuperior evaíit, ac
- interſectis nonnullis. ſauciatis pluribus, captivos aliquot fingulari
ſua ſuorumque virtute, ad ſocios ducit. 'Banus in lècundo conﬅi
tutus agmine, dum ad ſonitum ſclopetariorum pugnam' indicantem
auxilio adcurrit, jam hoﬅes alios caeſos, alios captos, alios palan
tes ac diſperſos, vulneribusque debilitatos recepcui ſigna dare con—
ſpexit. Reditum eﬅ cum gloria Petriniam, cui Chriﬅophorus Mer.
navicius Lupi Pater , Regni (imul Vice- Banus cum poceﬅate preerat,
ibique pro more prªda militíbus diviſa. ac captivi ſub haﬅa venunct
dati. Pol’c paulo iterum ſub Jaſenocium profectus non minor¡ ſuc—
ceſſu, preeunte ac primo ﬅatim aſpectu, in hoﬅes obvios cum quin
que ſuis irruente Lupo Erdòdio Viro militari, 8C cujus preclara in
L“ _.ï Fr- Patriam merita, longiorem melioris valetudinis vitam promereban
?es ‘vª' tur, eosdem in effuſam fugamconvertit, nobilique ſuos ditavit prª
flngulªrÏS- da, pluribus exTurcarum numero tam \àuciatis, quam deſideratis.
Sed ut plerumque triﬅia letis miſceri ſolent, ita his pto'ſpere
foris auſpiciis Zrinianis ſuccedentibus, ingens Zagrabiae acceptum
detrimentum. Anno ením vigeſimo quarto ſupra ſexcenteſimum, ſe
cunda Pentecoſtès feria occidente jam ſole , inſperato glomerantur
nubes , ſuſòatur calum, ſasvis Aeolus univerſa concutic flatibus, im
bremque velociflimum felici. prorſils caſu nubibus egerit , tum de..
’ mum
r
ª .JJ
ª º ¡3-— -
“'*~_,-,_——-—o—-x__.4"—ªª~' '
o
Croatia &ª ScIa-vaniir, Liber Quintas. ’ . ¡79

mum ſcintillantes nubium faces. celumque altum immugiens, vehe
mentiflïmo ímpetu evibratum fulmen, tectum Baſilicas Divi Stephan¡
Regis adco potenter ſerit, ut perrupto fornice, ac ſcpulchrali mar
moreo abierit
ſiterram lapíde in quinque
, ſed difflliente
occultatis partes,
in tect-o in incertum
fulmineis ſcíntillis,quidem ſub dſſªºªlª
ſeníimque
trabibus fiammam concipientibus , uno tandem ímpetu undecima ¿23‘23?
noctis hora immanis exurgit flamma, graſſanteque Vulcano tem- Stephan'.
\plum, arx Epiſcopalis, turres precipue in Circuítum nobili muro in
Rtermixue, turris quoque eccleſie cum ere campano miſerrime con—
-flagrarunt. Cantera etiam vicina loca, ni paulo ante copiofi: effuſa plu
via maduiíſent, infelici incendio abſumenda erant; ¡mis deinde mo
-tís fundamentis, quibus crux ad Hiſpanice fimilitudinem ferrea, ac
in ſummitate deaurata, immanis magnitudinis tecto eminens ſuﬅine
batur; eadem decidens .pondere ſuo fornicem Sanctuarii perſringens
vaﬅum aperuit hiatum. per quem deinde trade ſcintillis plena ſum—
mítati ara: ›magn\e ‘invidentes (erat ea Osvaldi Epiſcopi ſumptuofi
.operis, elegantís artificii, ac auri vetuﬅi craflitudine Memoria cele.
bris) eandem in cineres 8( ſavillas redegerunt. Apparatus arre \majo
ris, qui pro ſoiemnioribus ibidem feﬅis affervabantur, fimilí affect¡
detrimento cum duabus minoribus ac vicinis aris. Nec facile uni
verſum reputaveris damnum, nec facile reparandum dixiſſes : -Chriﬅi
,ana tamen Regnicolarum pietas quam neceſſaria ta-m munifica fuit,
preeunte, in Comítiis Zrinio Bano exemplo pio, ac numerante du
centos argenteos nummos, quos Thaleros vocant, tantamque ligno
rum copiam, que fabrica: Ecclefie ſufficere víderetur; cujus ceteri
~io mot¡ zelo, id auxili¡ attulere. quod urcunque illatum damnum
tolerabile redderet. Francíſcus deinde Ergelius Weſprimio in Zagra,
bienſem Prelaturam poﬅ infelicia fata Petri Domitrovicii, cujus me
moria in benedictione fit, promotus, eam juvande De¡ domus cu- ſ ”ªnªl
ram 8( operam adhibuit, ut reparato fomice, extructa ara magni- Lª?:
ficenriſfima, ¡nchoata ſumtuofioperis e ,quadro polito lapide eralta ?leñª-ªd
turri, 81 priſcorum aemulator, 8! futuroreum impulſor fuerit Epifizo-ªmº"
porum; cui ſi Deus optimus maxi-mus diuturniorem adhuc víte
-uſuram conceſſíſſet, quanquam amplias octuagenarius e vivis excel:
ſerit. ſummo Eccleſia: bono, ac totius Regni fruct-u, que ſ-oﬅero
*rum ¡gnavia perfectionem lugent, ¡mpolita coronide leti Lacten‘us
conſpexiſſemus. Quamvis Benedicti Vincovicii Er-ghelii fiacccíſoris
vere magni ac indefeíli Apoﬅolicorum ªveﬅigiorum ﬅctatoris., ſcien- _
tiaque Juris urriusque Clari, 8C arcis—.edificium ampliamis_ ..8: templi
frontem auguﬅo opere nobilitantis laudem ¡filete non debeamus ;Cíienco
qui divino inſuper Pectore , in publi?: Hungariz Comídis-,haereticae "ªªª"
. ª Lºb'
180 Memºria chum, Es" ,Banorum Dalmatia,
obſiﬅens pravíratí, ac mui-um pro domo De¡ ¡n rcgnís noﬅrís ſeſie
opponens, ab harctícis fidei religionisque cauſa, barba, criníbusque
_Privilº-evulſis indigne tractus fuerat; cujus tamen contumelia cum tulir:
?SB-[PZ: fructum, ut omnis deinCeps CapituliZagrabienſis Prapoſitus Mitra-—
gradienﬅs tus ſolemnia ſacra perageret, ac intra Magnates voeem 8( locum
Díatal¡ tempore obtineret: ¡¡s interim, qui ¡n Virum ſacrum tunc
quidem Prapoſitum, nefarias ínjecerant manus, e Regno publicatis
bonis, eliminatis. Hac eo fine dicta fuere, ut 8C Zrinii Eccleſia pro
motoris memoriam non deponeremus, 8C qua intermedio accidere
tempore, ordinata ſerie referre non omítteremus. _
Nondum conſopítis Bethlemií tümultibus, Ferdinandus Caſar
Archiﬅrategum ſuum Wallenﬅeínium in Hungariam cum exercitu
proſiciſci jutſerat. Tum vero aviditate ſumma hanc Zrinius arripíens
occaſionem , nequaquam auc rivatis dominiis , aur tuendo regno
detineri potuit, \èd lectiflima lyric¡ nominis accepta manu ad ſupe
riora, trahentibus fatís, bella maturavít. Subﬅituto ¡gitur in Offi
cium Sigismundo Erdòdio , cum alias Regni Capitaneum ageret, an
nuente Ferdinando Caſàre ac Regni Optimatibus profectus eﬅ menſe
Aprili, vigeſimo ſexro a partu Virginis poﬅ milleſimum ſexcenteſimum
anno. Nec minus fortia geﬅit in Pannonia, quam ¡n Illyrico. Ac
cidit inter alia die .quadamª ut dum ſub Palanka Hungaria arce,
Turcarum nunc ditionís, caﬅra agerent; ac' eodem ‘tabernaculo cum
HEY?: Nicolao Forgachio noctís quierem caperent, ma’neque militarem indu
cir…, ti veﬅem, ad pralium cum Turcrs .-.neundum ſeſe adaptarent; ac¡
naccm, quem ad latus geﬅare ſolitus fuerat, evaginans, ac felix ſibí
victoria omeq praíàgíens: Hoc,inquit, bodie ferro, bone Frater, Tur
carum truncabo capita. ltaque progreſl¡ in campum, pracípuum quem#
que oculis obſervat, tum fervente pugna , celebrem e caterís inſe
cutus affecutusque Turcam, ſpectantibus plurimis, propria decollavit
dextera. Allato in conſpectum Wallenﬅeini¡ pracíſo capite: ¡ta, in
quit, boflir Caªſarir perfezquendur , ¡ta victoria paranda foret. At plura,
inquitWallenﬅeínius,truncata jam ego vid¡ capita; cui ille , plura for
taflè truncata vid¡ i, ſedjzon truncafl¡ plura. Guo accepto, ac aliis ſub—
inde, qua generoſiori animo dabat Zrinius,reſponſo velut inſolentio
ri, gravi in eum deinceps Wallenﬅeinius, homo nota ambitíone ac
crudelitate infamís, commotus ﬅomacho quievit nunquam , donec
omnem non effudit bilem. Itaque variis ulcíſcendi tentatis modis,
cum \e nihil proficere animadverteret, convivi¡ tempore raphani ra
dicem, quam Zrinius avidíus ellitare \ſolebat , veneno tinctam porri
-— git, edentemque inficít. E0 tabefactus ſubíta correptus agritudine
e caﬅris Poſonium devectus, cum nihil Medicorum ope proficeretur,
vn: _
lª_ ª... -..‘›-Ñ‘

/
Guatire LD" SCIEUOÏIÏÉ, Liber Quintm. ſi 18!
vir preeﬅantíſſimus in ¡pſo aªratis flòre, cum vix trígeſimum exceflíſſet

Mªris annum, Banatus vero quartum, omnium commiſeratione men- ZM¡'JS
ſe Decembri extinguitur. Sane Ferdinandum Caeſarem menſae accu- veneno
bantem, cum obitus ejus nuncium accepiffet, cultris maníbus detªllª“
J necem
lapſis, indicaffe,
totoque vultu
fide indignis
moerorem commutato, indignam
accepimus. ſi tant¡ vir¡ '
Poſonio Chaktorm’am delatus honoríficentiflïmo funere, in aede
Diva Helena Clauﬅri Eremitarum Paulinorum, ubi majores ſui ja
cent, cumulatur: in omnibus caterum dolendus, hoc vno moerorirelicto
ſolatio, quod filios expectationis maxima: paterna virtutis ex alſe hee
redes Nicolaum 8C Petrum reliquerit, ¡llum Epaminondaa felicitatem
8C cujus jam dextera gladiusque Turcico Suecicoque irnmaduit (lingui
ne , hunc Ajacis robur affeCutum. Sed hic premo manum calamum--~
que majora poﬅea conantem, ſuoque tempori Iaudanda virtus \èr- ‘
c vanda. At Georgius ſupra pericia militaris opinionem, 'muito etiam
ſplendore liberalis vitae militariumque Alumnorum copia, cultuque
familias, Pannonicorum ac Illyricorum procerum longe clariflimus
habebatur.
Sequitur antepenultimus Proregum Sigismundus Erdòdíus
Thomee filius . poﬅ funera Zriniana a Caeſare Ferdinando II. confli—
tucusnanno reparatªª: ſalutis !627. Funguntur Caeflarisnomine Com
miffarlorum munere, Franciſcus Erghelius Zagrabienſis Praªſul 8C Pe
trus Rattcaius, quem an Aula Cefàrís Mathiaª, a Cubiculis Chariorem, Sïgï'mun?
an poﬅea Carloﬅadianaª: turmae Przeſectum ſelícíorem dixerís , in am- ZÏÍÏSELÏÏÍ
biguo eflo. Eadem ením inaugurationis ida: die, dum hoflis latitiaª: mªt-Crº
feﬅivitatem Carloﬅadii celebratam infeﬅat, noﬅri obviam egreſſi 'praee- ;fc-1ª?,
unte Lupo Comite Frangepano loci Vice-Prefecto vere Boﬅium Lu- Bauus:
po, profligatis ¡is memorabilem libi 8( predam 8C victoriam peperere. '6²²'
Coram his ubi de more in &de Divi Marc¡ urbis montís Grazcenſis
Zagrabienfis, íolemne juramentum ſuſèeptae dignitacis preﬅitiffet, 8C
inScnatoriam ::edem Comitía celebraturus fuíffet introductus, ea, non
' ut decebat, a rixis 8: tumultibus exordítur. Contractis fiquidem jam
antea incertis de caufis cum Thoma Miculicio, qui ſub Zrinío Vice
Banatus munere fungebatur, controverſiis; cum deinceps ab officio
abﬅi’nere juffum , quod dare, vel auferre Ban¡ eſi'et poteﬅatis, Gaspaa
rum Konzkium cum multa nobilitatis contentione, quod Nobilium,
non Banor‘um id offici¡ effet, ſubﬅituit. Porro dígnitacis hujus munus
eﬅ, Ban¡ loco aciebus praeeſi'e, 8C nobilium gravamina ad ſedem ejus
Iribunalque provocata cum cercis arbitris revidere, unde 8: Comita- DiºnitaY
tuum Zagrabienſis 8C Criſienſis Comitis ſupremi titulo gaudet. Ve- VÏ" "º“
rum Miculicio e¡ poﬅea hujus officiiZſiablatio‘ceflit
‘
ocurrªn, ut Perſo-
na
“ª
L
1'82 Memoria: Regum, {5ª Bazzorum Dalmatict,
nalis praeſentiaº: Regiae in judiciis Locumtenens , in dem‘ortui Stephani
Patachici¡ locum ſubrogaretur, quem etiamnum hoc officium vcum in
figni Jurisprudentie laude tenere videmus. @uamvis 8( Patris ſui
Georg-ii militaribus meritis omnem ubique mereretur aeﬅímationem ,
qui temporibus illis, quibus Turce Thracesque Sclavonic Regnum
qua publicis armis, qua clandeﬅínis occultisque excurfionibus infeﬅa.
bant , eam Patria navavit operam , ut ejusmodi hoﬅes dies noctes.
.que nunc per juga montium , nunc per vallíum anſractus ſaltuoſa ue
loca perſequendo, nunc debitis locis 8L temporibus expectando, az
4 ¡us profligaverit, captivos plurimos Chriﬅiani nominis -eliberaverít,
lioﬅiumque ductores ſeU Haram- Baíſas capiendo, nullis curatis ipſo—
rum theíàuris, opibus SI redemptionum pretiis, in terrorem aliorum
verubus infigendo necaverit. 1ta ut univeríà ſupputando doctores
novem pal¡ ſupplicio affecerit, manu ſualhoﬅes ultra duodecim inter
fecerit, Chríﬅianorum vero 473 opera ſua, nulla merendo ﬅipendía¡
'ſumma cum nominis ſui lande ac utilitatc Patrice in libertatem afferue
rit: que omnia ex publico Capituli Chasmenfis authoramento, anno
.adhuc ſupra ſfflcularem undecimo 8C poﬅea vero etiam quadrageſimo
quinto collecta, fide integra deprompſimus.
Caeterum celebrior hic poﬅea Sigismundus Banus politica Nobili—
tatis gubernatione, quam tractandis bellis habitus; uam cum Regni
adhuc Capitaneum ageret, quemadmodum ſub Patre ejus Thom¡
Franciſcus Orehocíus fuerat, non expectato-:Zrinio Bano, qui intra
triduum l'e quoque adſuturum pollicitus fuerat a ſub arcem Zriniam
profectus, inſigni clade ab hofle accepta, quibusdam viarum ductori—
bus noﬅros in precipitia montium, ac aſperitates vallium deducenti—
bus; quibusdam vero turpi intempeﬅivaque fuga ſocios deſerentibus,
, , _ multise noﬅrorum numero ínterfectis, pluribus captis ac ſauciatis , ita
SERES: ut ſesrcentorum numerum univerſi conﬅituere, fi non’excedere dice
dius_ſub rentar, ipſeque duos i‘ub ſe Erdódius plumbeis glandibus ictos equo:
ªlmª: ªm'itteret, _ªgregue ſeſe ex hoﬅibus explicaret, indecore demum pe
ga…, -dem referre coactus fuit; qua accep-ta clade, gravilfimum quoque bel
’ li incendium 'emerſiflſieguniverſumque Regnum dubio .caſu involvilſet ,
niſi panico quodam terrore perculſus hcilis, ſuimet honoris oblicus,
a pugna recefliffet; .cujus .ut principia altius paulo repetantur, opera:
.pretium viſum efl. _ . __ .
-Captus fuera: in hocpraelio peditum Duaor prafidu Zredichko
Petras Levoievich cognominatus, quem Turca: ob inlignem militaris
-diſciplinee virtutem, gravi ere lytri, umonumque pretioſorum _ſponſio
:ne redimendum, con-ﬅitutis antea pro {è vadibus , ad ErdÓdiu-m jam
cum Banum remiſere. Verum LevoieV‘ichius ſex reflitutis &aptivis
l ª* .‘. l41'?:
lC‘ÏOªtl-d O’ Sclavoniit, Liber Quintas; I 83 _ ,
Turcis cum pecunia: ſummam delevfflèt, nec homo inferioris condi

tionis, precioſiorís ſuppellectílis, unionumque copiam, habere potuiſ
ſet; Turan Aga Badancovich Crupenſis arcis Caﬅellanus, ſeu ut illi
vocant Dísdarius, antiquo nobilique Croatiae genere ortus, diutur
nioris perrasſus expectationis, communicato cum aliis conſilio,acres ad
modum ac contumelioſas Bano ſcribit literas, exprobrata prius de
non exoluto pretio fide ac humanitate , tum vero ad militaris- haﬅae
congreffum provocando. Similes ſcripſère literas Omer Aga Badan
covich 8C ípſe Crupenſis Lupo Mernavicio Capitaneo in Zredichko, ,r s‘
Haffan Aga Bihuklich Novienſis Lupo Kriſanicio Capitaneo in Ber- '
kuſſa, Dervis Aga Ahmatagich Coﬅanícienſis Lupo Jelachichio Ca— qm cum
pitaneo in Lethºvaních, Viris fortiﬅimis ac pu naciflimis. Et Merna-
vicius quidem diverſam ab aliis provocationis uae cauſam habuit; ete- Mºno-
ním cum Chriﬅophorus Pater, aeﬅatis tempore in prefidio advigilans "KEY"
reſideret, ne diminuto fer vore ſolís Colapi, -hoﬅi pateret tranfitus, ho- Emª.
rum nihilominus Badancoviciorum frater , natu quidem minimus,
ſed virtute primus , Juvenís prima tectus lanugine , ſèd pugnax, pro
cerus, atque lacertoſus , Saphir Aga Badancovích appellatus , cum
quingentis Turcis eo procurrerat in partes illas fine, ut ſi pauciores
noﬅros occurrentes, auc nec¡ dare. aur ¡n Captivitatem ducerqpoffet,
turn injecto preſidio igne, illud cum Chriﬅophoro, qui plurima olim
illís intulerat detrimenta, in cineres 8C favíllas redigeret. Ubi noﬅris
eorum adventus innotuit , dato ſigno tormenti boatu . Lupus filius,
qui in Berkuſſa cum amícis hilariori indulgebat convivio, audito tor
mento, Pattern \ènem 8C continuis podagrae doloribus, aut lecto aut
ſèdili affixum in perículo ratus; relictis pateris, conſcenſoque inſigni
equo octodecim tantum ﬅipendia merentibus comitantibus, adeo raª.
pida ac celeri feﬅínatione unum decurrít lapidem, 8C ibidem adhue
morantes Turcas , ¡mo jam anhelantibus equis Patrem inſequentes,
qui vicinis undique flammis territus profugerat, deprehenderet, ani
manteque eum Popovicio, qu¡ viſis flammis omnia abſumpta credebat;
Nunc, inquit, genero/e miles, aut .nunquam, fumantem ac cineribur obrutum
dulcem ulczſcere pan-em , tequc Anne memorem exempIi, Trajano ex incendio \ '
patrem iiberantis, demonflrato. Tum Lupus ¿eterna memoria dignum alíª
quªd agendum ratus,quamvis contemnendo numero, deſperato tamen c
ſimílís, acerrimum in eosdem impetumq facit, 8C cum obvium habuiffet -1 ‘
Badancovicium ſpectatae virtutis apud hoﬅes 8C virum 8C militem ,
eum in fugam converſum breviori ſclopeto, ad dextrc latus vertebree
trajicit; quo accepto debilitatus vulnere, dum toco curvus ſuper
equum corpore procumbit, Mernavicius abjecto ſclopo, evaginatoque
acmace, quem ad latus equi militibus geﬅare eﬅ moris, cum a finiﬅra
par
184 Memoria Regum, 8.9" Banorum Dalmatia?,
parte a’fi'ecutus, adeo immani ferit ímpetu, ut uno 'eodemque íctu , 8:
tocum Turca: caput, 8( equ¡ per collum jugulumque venas praecideret,
\amboque uno caſu in terram rue'ntes exanimati interirent: quo ad
mirandº viſo caſu, noﬅris jam animatis, 8C ad ulteriorem fervemibus
pugnam, Turcaz univcrſi ingenti conﬅernati pavore in turpemtabíere
*fugam5 noﬅris tameninſequentibus , pluribus ex hoﬅíum numero in
'terfectis atque captis , cum fingulari inuſitatee victoria’. laªtitia in Zre—
dichko advenere. Afflicta deín Turca: mater ínſignis miſerata filii
-horrendàm necem, a Mernavicio corpus reddi ſibi per literas poﬅu
Ï-lavit, quod ille humana conditionis memor, ſcarlatinainducum Veﬅe,
-capite ſibi retento, currui impoficum remitir.
Tres adhuc ſuperﬅites Badancovicius habuit fratres, quorum
»unus ulturus fratris caedem, ad ſingulare Mernavicium evocaverat
certamen; verum ubi ab eodem refponſum accepifl'et, acinacem ſuum
Oc'cafio nondum in occíſi fratris jugulo hebetatum, neque ullum in Boſna eſi'e
provoca Turcam, cujus víres armaque expaveſceret, quin imo C hoﬅem plus
tionis
Turcª &quo territando) ne in inferno quidem demonem aliquem effe , cui
rum, gladio haﬅave reſiﬅere formidarct, cum diiſimulato duello Turca per
filentium rem tranſmiſit. Atque hinc Badancovicii denuo, cum cere
ris neglectam captivorum redcmptionem noﬅris pro cauſa Monoma
chia: objectant, re \amen vera acceptam i'gnominiam Vindicaturí, ul
‘tionem cogitabant. Literae cum ad Memavicium direêïae ac perlata:
fuíffcnt, qui eo tempm'is Criflmicium cum errgio Drevodelício Ba
nalis aula-Ñ familiar¡ apud (e habu-:rat, eaſque perlegiffent, ſcommatí
cis perﬅricti verbis, ad indignationem mori excanduerunt; quod ví
delicet nec Banalis dignitatis, nec eorum officií, nec demum militaris
conſuetudinís racionem ulla-m habuiffent; ſed foeminarum more pe
tulanti ac mordaci lingua contumelioſe, víros 8C dignitate primos,
8C militaribus factis claros perﬅringere non erubeſcerent. lllud quo
que nod minus 2'2ng fcrebant, eorum quemlibet , ut longe gradus ac
condition-is inferioris Proregía dignitate hominem effe, ita gravio—
ris injuria: ac deſpectus impropería in literis ad Banum directis conti
neri, neque ulio‘ pacto conveniens effe, ut Vir tante exiﬅimaxionis
Cencurioni cuipiam ad certamen prodíret. Bocina Georgius Dri
'vodelicius Juvenis fervidus atque fortis, non abſque gravi nominis
fui, ac honeﬅee fai‘me jactura id futurum rebatu-r, ſi re jam ſibi perſpe
i &a heri ſuí loco pugnam detre‘ctarct; fignificato proinde ne ocio Lu
l po Jellachicio abſenti, ipſiq-ue Bano. cui grata Georgií acci it prom
ptitudo., omnes poﬅea unanimi voto aC conſenſu reſponderunt, \è
-nullatenus eorum arma formi-dare , paratoſ ue ad diem_ conﬅitutum
apud Zredichko expect-¿turcª, guamum - 7 Banum attmeret, cum
Prº:
Croatiie Es’ SCÏIZUOHÍÉ’, Liber Quintas. 185
Proregia adthoritas Disdarii officíolum longe excelleret, non eum ,
led Georgium Drívodelicium ejus nomine ſatisſacturum ; quod ſi-Vj
zirius aut Boſnae Prefectus officio pares Banum prodire voerrint; ¡d
Vero ill¡ non'íngratum caſurum: eligerent mterea Tur-cae ſibl pro
duello, quodcunque genus armorum placerec; [è quovis live equo five:
pede paratiſlimos velle refpondere.
Gnari attamen fraudis ac dolorum Turcicorum noflri , quia ex- i
peditiflimos habere ſolerent equos, ne fugaz cuipiam ſpes eiſe poflit ,
cincta fuerat canCelli’s ligneis ultra Colapim tant¡ ſpati¡ planities, ¡n
uanto generoſioris equ¡ curſus, haﬅarumque congreſius exercerí poll.
Pet, Igitur miſiis ulcro citroque literis, tandem dies conﬅitutus, Ba
.nusque convocatis variorum locorum Praefectis 8C amicis, ac praeſer
tim Lupo Comite Frangepano Croatia: limítum Prefecto, qui cum
ornatiflimo equitum ac peditum apparatu comparuerat, Joanne item ›
Drascovicio vCriíienfium equitum ductore, cujus multi quoque Nobi
les lecut¡ ſitzna, &e univerſi Irium millium militum conﬅituerant, ac ut
a fraude ſe tutos praﬅarent , omnes eo ſe contulerunt certamen inire
arati. At ecce Turca: ſcríptis per mancipium quoddam literis fi
gnificant, ſe ad Zrcdichko venire non poſſe, ‘\èd apud Berkuſiàm
omnino praeﬅolatums, Varias quidem re¡ hujus obrendebant cauſas ,
re \amen ;ipſa cancellorum anguﬅiis territ¡ venire non audebant, cum
‘ duello
antea'etiamſubinde nunciaffenr,
conflixiffe, ctnec majores‘ſuos
\amen pecorum ſaepius cum Chriflianis
¡nﬅar jugulandorum in haras
conﬅrictos fuíſſe. Subodorati noﬅri ſraudem, eo nihilominus ii, qui
pugnatmj erant, acceptis ſubito ductilibus 8C ad certamen pra-.para.
tís equis, ac una equitum turma,(properant; verum Turcaa formida
to periculo, nec ¡bi congred¡ au I, neglecta provocatione, quam pr¡—
mi tecerant, domum inglorii abivere. Mernavicius ac ali¡ expe‘ditum
ﬅatim cum literis equitem eos inſequí jubent. mandantque, ut ſi vir¡
’rut-cª Ñ
fint, vel ad Zriniam expectent arcem , fe ad'duellum eo- quoque ad- duellum
venturos. At nuncius cum eos fugientíum inflar properantes affequ¡ ſubtezſu.
nequivilſet, noﬅri infecto licet negotio triumphantíbus tamen ſimiles giunt.
domum rediere. Simile quid Ladislao Bucovaccio acciderat poﬅea,
quem l‘zam Aga Veletanlia Novienfis ad redemptionem manc'ipiorum
quorundam evocaverat , noflroque cum vicinis 8C amicis, ut millena:
rium Complerent numerum,comparente‘, par¡ dedecore ac igºnominia
hoﬅes, nemine etiam petit-queme, effuſàm fugam per avia 8( devia
capeffunt, nolt--is puﬅca hallas, ſclopetos, Indices, cateramque cafiren
ſem \¡Ippellectilcm‘copiofb …mero col—ligentibus; qua focda ſuorum
fuga indignams Boíhae anilcctus ham-Agam pra-locatis deinde fawſi q
:ibas juíiu ﬅrangumi. ſAal'rj .
Du*
L y ' -
¡86 Memoria Reªgum, 89’ Banorum Dalmatizr,

Duplíc¡ hac eaque infigni affect¡ hoﬅes ignominia, alturn ſub cor
de premebant dolorem, anxioque nimis deſiderio rependendi tallo
nem expectabant opportunitatem. Tum vero Nobilem \e adeptos ar—
bitrati, cum Vincentium Malagrudicium Carloﬅadio profugum , l'u
perﬅitionique Mahometanaa adherentem acceperunt. Nam circum
ciſum eum,ﬅatim militar¡ ﬅipendio Bihicii donavere , 8L novis futuris
hymeneis auxilio fuere. Congregatis ibi plurimis ad honeﬅandam
nupciarum ſolemnitatem , capto ex tempore conſilio , duce Malagrudi—
cio , Chriﬅianos invadendos decernunt; neque tamen adeo hac oc
culta effe poterant hoﬅium conſilia, quin celerrime per internuncios
Erdòdio Proregi fi nificarentur , qui re intellecta univerſis ſuis ad
certum diem profe ionem indicit , 8C Thoma Erdòdio nomíne ſuo,
qui turn in Praeſidio Pocupiano cum poteﬅate praelidebat, prareﬅ'e juſ
ſo, adjunctoque ill¡ Gaorgio Erdòdio ex fratre nepore, ac Petro Keg
levicio, eos felicibus avibus iter maturare, remque bene gerere preca
t'ur. Ubiprofectionis adfuit dies, ita in aciem ſeſe dílpoſuere, ut
Thomas cum ſuo agmine preceden-et, quem duaª: peditum Banalium
Centuriae ac poﬅea Petrinienſes ſequerentur; Georgius Erdòdius cum
Keglevicio 8C Lupo Jellachicio , ac caeteris in occultis inſidiis remane
rent, ut,ſi necetlitas eorum ſubſidium poﬅularet, opportune advo
larent.
Diſpofito hunc in modum exercitu dum progrediuntur, animad
vertunt noﬅri illuceſcente aurora, duos ex hoﬅibus adeſi'e, quorum unus
ad proximum in -valle ſontem, levanda ſitis cauſa, deſcenderat; alter
pro vigilia conﬅitutus, ſomnoque correptus dormitabat: in hunc e
noﬅris unus directo longioris ſclopeti ictu, eundem interfecit, altero
ſonitu audíto fuga elapſo, ſuisque noﬅros adeffe indícante. Tum ve
ro noﬅri promoto celeriorí gradu hoﬅes in colle, quem arenarium
Turcª in vocant, obvios habent, in eosqu-e Thomas cum agmine ſuo fortiter
;²; írrumpit, prelium atrox ínitur, cedesque fit hoﬅium. Jam Banales
1119…,, pedites exploſis pixídibus, abſumptoque ſulphureo pulvere e pugna
recefferant, cum Thomas eis line mora ſubﬅituit Petrinienſes, 8C ii
quidem peritiſlime rem erentes glandium procella Martem dire
mere , interfeEtis hoﬅium auciatisque non paucis , ſed captis e preci
puis pluribus, inter quos lzris Aga, Prefectus Bihicianus, cum filio
Azir Agas hominis ditillimi capite truncatí, Paizit Aga cum filio Che
haich Agae vivi in poreﬅatem venere. Turca: ubi deſperatam rem
ſuam vident, Malagrudicíum tanquam gnarum de Chriﬅianorum ad
Ventu ac proditionis reum vociſerari , contumelioſisque prolcilſum
verbis , necem eidem minar¡ occoepere; l'ed is arrepta acinace, yra.
toque equo: me, inquit, li viri eﬅis dubiamque meam habetiís dem,
' eqm~
'AM-‘4 M"
O
Croatia’ 29’ Sclavoniit, Liber Quiiztzis. ’ 187

ſequimini! Guam 'diu ſpiritus hos reget artus, non me fidem fefellifle,
nec expectatione veﬅra degenerem comprobabo. _His dictís acre in
noﬅros redintegratis aliquantum viribus invehltur ímpetu, ſed inox
plumbea glande e noﬅris emiíla ſancius revertitur, equoque deſiliens,
ſub quercetum quoddam jam vermibus exeſum ſeſe occulmt, CXtCl'lS
in fugam tenuis ínﬅar nebule a vehementi ſole diffipatís. A pediti
bus dein noﬅris curíoſiusdumetum quodlibet indagantibus, ſub quer
ceto Malagrudicius vulnere debilitatus reperitur; ﬅatimque eum ve.
luti fidei chriﬅianae deſertorem ac proditorcm Pati-¡X, ali¡ capite trun
candum, ali¡ palo infigendum, uſitatoque transfugís filpplicii genere
afficiendum contendebant. Verum Lupus Jellachichius, qui eum
ropinquítate ſànguínis tangebat, pro eo interceﬅit, ac ut vívus ad
Banum reduceretur, Xgre ªdmodum impetravít. Reductus demum
ac Eccleſias reconciliatus vixit aliquandiu, ſed amotaª: mentis homini
ſemper ſímilis. I'n hoc prelio egregia Thoma: Comitis Erdòdii, ac
Lupi Crilanicii, viri acerrimi ac plures manu ſua hoﬅes diverſis vici
bus obtruncantis, enituit vírtus; nullo noﬅro defiderato, ſolo Joanne
Nemanicio gravioribus affecto vulneríbus, qui & ipſe tamen poﬅea
convaluit.
Hactenus in Campo Turcico reſperfi maduimus \inguinegnune
nt paululum obrigeſceret, quieriora ab hoﬅibus fccere tempora. Ita
que depoſitis tantiſper armi‘s , ad civiles cum Germanis, Thracumque
gente diſcordías componendas, Banus adjecit animum. Guate pe
titis jam ſzkpius a poteﬅate Regia arbitris, tandem anno quinto 8C
trigeſimo ſupra millefimum ſexcenteſimum mittuntur e Germanorum Celebrª,
parte -Ulricus Schaffenbergus, Godefridus Follenhauptus, 8( Vitustº_r Cºm—
Sigismundus Herberﬅeinius; e noﬅrorum,vero Thomas Miculicius,flgl¡ªy*'
Petrus Znika Regni Praetor, 8( Petrus Spolaricius; Commiffionisróas
Preſes conﬅitutus Joannes Telegdinus Archiepíſcopus Colocenſis,
qui Collegam habuerat Stephanum Senníeyum' Jaurinenſem Epiſco—
pum, Aulaque Cancellarium. Adegerant ad hanc concordiam inﬅi
tuendam noﬅros non ſolum multiplices , eaque graves Thracum in
ſoientiae , ’ac Prefectorum Alemannorum in Nobilitatem injurias, ve‘
rum etiam famoſí illius Thracum Archirnandritar, Hladica appellat¡-,
nova periculoſaque adverſus Regnum univerſum conjuratio. ls ením
corrogata ingenti pecunia- ſumma. Víennam ad Ca’ſàrem proſectus,
'novas Thracibus leges, immunitates, privilegiaque Regni ac Nobili
tatis libertatibus atque juribus penitus adveríàntia, jam obtrinuiſ
-r—f—_
ſe vulgabatur, quidquid terrarum hactenus, auc deinceps poſlide
rent , id íllis, eorumque poﬅeris , nulla terreﬅri dominio penſione,
nulla rccognitione Ibectata iiberum eﬅo quicquid in corpore aut
2. 2- re
1'88 flíemoria‘ chum, ET" Banamm Dalmaz‘z'rr,
rebus haberet Valachus, quicquid militaria, quicquid politica con;
cerneret aut Judiciaria, id totum Germanici juris 8C adminiﬅratio
nis eﬅo; denique ut compendio multa tranſeamus, nullum tam
enorme ab iis committi poterat fiagitíum, quod mortís ſècum tra—
heret poenam, ſola corporis marl‘upiique mulcta locorum Praªſectis
exolvenda anuexa. Ita ﬅaruta eorum non modo in grave Regni
colarum prxjudicium, verum in omnem vitiorum patrandorum liber—
tatem ac licenciam conteffa fueraut; que proſecto in graviſiimum
perdendaz ſenſim Patríae turbinem, Regnum uníverſum involviffint,
niſi &Hladica opportune e vivís excefliíſet, 8C Majeﬅas Caíàrea,.Sta
tuum 8( Ordinum precibus ac juﬅitia expugnata, univerſa edito
Diplomate ſancitaque lege abolitis Statutis tranquillaſi'et. Hac ſo
pita diſcordia, veluti maniſeﬅo civilium bellorum fundamento, alía
adhuc Regni gravamina complananda , ob exmiflis caal'areís Com
miffariis erant, quarum ſummam ali uot complectemur capitibus.
Et imprimis quidem inﬅabant tatus 8C Ordines, ut Valachi in
confiniis Sclavonia: 8C Croatiªn in terris Dominorum reſidentes, a
Puncta
Statuum
Jurisdictione Capítaneorum eximerentur, ac Dominis, in quorum
Regni bonis degerent, plenaria Jurísdictione ſalvo militar¡ ﬅipendio reﬅi—_
SclaVo .tuerentur.
Illª.
' Secundo , ur officium Banalepriﬅínaª. dignitati-8C authorirati
cum plenipotentia juxta articulos Viennenſes 8C Poſonienſes !608.
8( alíos ſubſequentium Comitiorum reﬅirueretur."
Tertio, ut Officia militaria, tam majora quam minora, in con-á
finiis horum Regnorum ita Indigenis bene meritis, prouti Germanis,
&qualiter conferrentur.
(Quarto, ut miles Germanus ex arce Varasdinenſi educeretur,
ob cujus etiam inſolentiam Erdòdius Banus cum Georgio Schwar
zenburgio limitum Sclavonicorum Prteſecto, in graves controver
fias usque ad provo‘cationem in duellum progreffas, ſummo Rei
publicae ſcandalo ac detrimento nuper inciderat.
Quinto, ut bona praeſidii Caproncenſis per Capitaneos cjusdem
loci, extra omnem Fíl'cí Regii 8C Regni utilitatem poſlella, Juris
dictioni 8C oneribus Regni in -Datiis Reg-¡is, 8C Contributionibus
› ſolvendis, gratuitis laboribus ac Decimis inﬅar aliorum praeﬅandis,
.ſubjecta effent. Hat-c aliaque privatorum complura fuere poﬅulata:
verum privatis quibusdam gravaminibus ſublatis, iisque impenſit
ſatisſactione graviora modo recitata, nullum prorl‘us conſecuta finem, ,
irritis expenlis 8C laboribus ſactis, ad ulteriora felicioraque tempora, '
ut Germanorum eﬅ phraſis. univerſa dilata etiamnum lugemus, at
que ita Commillioni ímpoſitus finis, quem paulo ante Cancellaríi Ste
phani
77….— ,_Ñ ~
vs
crearía* La’ Sclavoniie, Liber Quinturj I 39

phan¡ mors preceſi'erat. qui ut fama ferebat, Veneni tabe ab Ale
mannis infectus , excrema uſus valetudine. rediens in itinere ex
piravir.
ſi \ quibus, ut Dietas Si.
Quatuor adhuc ſupervixit annis Sigismundus Banus,
famam meritis cumularet,Patrum Societatis templo Zagrabienſi Or- ªªªmººº“
gani partem, quam Poſitivum appellant, dono dedit; eamque Ec*
cleſiam tapetibus Turcíci operís ingentís magnítudinis , ac ínprimis
eleganti ſumma Ara, quae ſeptem millibus conﬅare dicebatur, pia
liberalitate exornavit. Tum deinde patribus inﬅituti S. Franciſci ‘
in oppido Klanacz ſub arce Czeſzar Templum ac Monaﬅerium ex
truere coepit. His pietatis jactís fundamentís ubí in Hungariam Ve- ‘ -
reſvarium ditionis ſuag fuiffet profectus , in morbum ibidem incidir, '
qui ei ultimus vita: fuit'menſe Junio, ſalutis anno milleſimo ſexccn
teſimo trígelimo n'ono, nullis relictis liberis, cum tribus propemodum' '
luﬅris egilſet Magiﬅatum. lnde in Sclavoniam reductus magnificen- ¡filªs
tiſiimo funere in Ecclefia a ſe fundata in oppido Klanacz tumulatur. BÏÃPÏÏ,
Erat vir ﬅaturae procerae , oculis glaucis, ac frequentius níctitantibus,
faciei liberalis, ſuſcique colorís; barba: prominentis nigree, aliqua ~
jam reſperſae canitie , toto denique corpore lacertoſo atque vaﬅo:
íèd natura: ad ¡ram víndictamque procliviorís 8( adulantium linguis
credulítatis‘prope nimiaa; preter amplas tamen, quas habebat opes,
hoc uno fortunaª. dono iníignis, quod 8C ipſe Banus Patrem quoque
atque Avum ſimilis dignitatís Víros pulchra quadam ("crie fuerit ſe
cutus.
Decurrimzis ad calcem optato .vara, ſèd lentiu: quam ſpera
bamus feﬅinawmus , Bime Palatine ,- ita nimirum expo/¿ente APºſiº'
. . . . . . . oeſisªd
materia, emm cum plzirmzi /unt futur; Argi, omnium nos prius unum
Argum fuiſſe oportebat; decurrimus ad calcem, Ea" tanto bila- ªiii?…
rius , quanto propinquim ad ſèopum declinamur. Verum non
jam mibi ad calcem deczirrenti, illi cﬅ ſubſcribeiidum ſènten
tia? : omnis motus in fine Velocior; Quamvis enim amor ad
te Banum fi’u veriur Banum ( iii te enim non fiilum bere vici
nifflma jèd 89" conjiincta flmt, ut re-vera Baims Bonne ſèmper
dici potueris) impellat, virtutum taiirum moles ac magnitudo
impetum fiiſceptum jam prope defiitigrat. Quid ením dicam .ª
laudaba .² ſbipra Calamum meum virtur tua eſi , ut flIpra ven
tas, ED" quidquid pilliſliï' EN’ nirigitur, ED" nubES aiii/ies Atlan
tis verticer. ‘ Tangam magnitudimm ,² ridebor , qui eum
Aa 3 breóii
.--"\:'\—_.Ji I
190 Memoria? Regum, 85’ Banorum Dalmatia',

brevi cbarta jperem concludereJ cujus magnitudini tapia-nda,
guartum Caﬅzr rcgnum acyecit. Commendabo in adolcﬅentiau
animum pacatum, /erium, maturum P Nil magnum, m'fi quod
placidum ,' 85’ non altífflma quaºque flumina mínimo ſimo ¡(117sz
tur. mode/Ziam EF’ mai-um fila-vitatem 89" beneficam in amm-S
mentem ED’ maz—zum .ª quo mriora fm* in magnis, eo admirabz'-,
Ziora 2'71 te film‘, Palatine Magna! ad nocendum *potem‘Cªs ſimzus‘
omnes; ad bcnefaciendmn palm'. !Vea prwſèrtim ſi quid Suada
poffet', Rbetorum flojèulís ludere bic deberct, niſ¡ mode-ſha tua
gra-Dibus aſſueta, indice ari appofito vetarcf. Prudentiam ejus#
que ſòciam di/Ei'etionem, qua? aurzga virtutum a D. Bernardo
dicitur, in te pmdz’cabo? O quam multa mora 89" patiem‘ia ‘vi
cifli, qua’ calore alim perdidfiſet .’ Sapientizt hac tua’ efl : 85"?
‘verum m'mis illud eflè mqjorum exempla ſc‘cuz‘zſils docuç'fli; omnia
non properanti Clara Ce-rtaque demum effe, cum fm* improvida
LM“- EI’ caºca fe/finaz‘io ſít omnia- Poliſioris Literarum culturam
f5’ anzorem in te non dcj/íderabit, qm' vel/Cªmel collaquio fruetur
, tuo, vel qui te Operis potius hujm noſÍ-rz' authorem, quam me
l jiji/ſé intellexerit. Sed quid dixi, defiderabz’t .² ima vere ad
mirabiſur qui a víïis doctifflmz’x ‘doctum tuum verticem Iza/¡a
tum ſciverit, cum ¡7-1 Academia Greece-vſ¡ Pbi/Oſiprz'a' ſulzrilz'm
nºs ad èxamen propoſitas filbſiliſfï te ſàpere oflendífli. Sed nec
minus mmc miramur , lilzguas ferme 0mm: Europeas , *va/2²a
guadam ingenii capacitate ,, mº dicam felicitate te complectí.
Taceo arma publica, ad qua’ tibi nunquam animas aut peritia,
_ ſèd Caca/¡0 defilit. Pictatem fileo , qua fila cartera omnia es
3²333:?- COÏZ/ÉCUÍUS. Haec 1,1121' de te Auguflifflmm Tertz'us Ferdinan
ªªª Rex-dm cognoºviſſet, non te amplias Cïz'fienfis turma- Eguitum Pra’
fcctum,fiªd flmm in RC’gno Vicarz'um , ima trium Proregem
~ regnorum e/ſe '0011121‘. d .
Manda: ígítur Ferdinandus tertius Benedicto Vincpvxcxo Epi
ſcopo Zagrabienſí, 8C Lupo Comiti Frangepano Cſoauªa limitum
Praſecto, ut Joannem Draſcovicium Illyrici Proceribus ac Nobili
tati prelèntaxum , ſuo nomine eisdem preeſie jubeant. Verum,
- cum
\
' Croatia: 89,’ Sclavºnia, Liber Quintas. f 191
cum jam ſaepius Frangepani mentio inciderit, de eo par¡ rationejºªmegn
qu-rdam ¡nſerenda oper-ae pretlum eſſe, ¡monº ingrata? memºria
erga virum tantum arguamur , neceſiartum yudleaVImus. . matiz,
Non tango natales, Romams etiam *ſECUÍlS notos, non majo-Serpx.8&
rum facta, quibus nullius Nationis hi'ﬅoria caret, 8C nos, quantum ¡m 164;;
ropoſitum noﬅrum ferebat, reſerendrs mdulfimus ; *omnIbus .emm
cribendis "volumine opus foret. Hic Vir Catomana graVItate ,L_aus Lu
morum elegantia , conſiliorum maturitate inſignis omní tempore ªªª“¿lgf‘
exiﬅimatus; ab ~ineunte adoleſcentia milita: deditus, ac Foro - Ju mm,,
liano bello, quod inter Archiducem Ferdinandum ac Venetos m
terceſſerat, adeo celebriter verſatus fuerat, ut Chriﬅophori Abaví
ſui adverſus eosdem Venetos pra-¡¡amis , militaris pericia ſpeciem
omnium teﬅimonio referre iudicaretur. Hinc per omnes militiae gra
dus probatus uſque ad ſummam Croatia: ac maris limítum Prefectu
tam viam aperuit virtus. Quo in officio ea omnium latisfactione
uſque ¡n hanc Etatem, qua \èxageſimum jam excedit annum, vivit ,
nt quid in eo defiderare pºiſis ,. invenias nihil; neque ením fic mor
bis ſubinde ac aatate gravatus, ubi adventantis hoﬅis ſignum acci
pit, contineri pºteﬅ, quin cum cateris longiori etiam ſpatío ho
ﬅem inſequatur. In hac ipſa vegetus icnex State, ut Eternos non
amat jocos, ita nec azternam gravitatem, memor Catonem, Ltelium,
Scipionem ſeriis miſcuiíſe jocularia; camposque nunquam otioſos ﬅe
rilitatem minari: Virorum nihilominus, qu¡ ſapientíae quídpiam re
_dolent, congreſſum ambiens, converſatione pín'gueſcit. Verum \¡
leat diﬅorta laus noﬅra, dum Cefaris loquitur Majeﬅas! Hoc ſane
Auguﬅilfimi Ferdinand¡ Tertii, dum Poſonii nobíſcum in Conclavi,
mira dignatione de eo ſermonem confort-et, aureum ore fluxit elo
’ gium : Ille, ait, bonus 8C fidelis eﬅ noﬅer ſèrvitor, 8C Vir magnus.
Abſcedat jam verborum noﬅrorum caligo, ubi ſolis luce veritas ir
radiatur. Duos habet filios Caſparem 8( Georgium, ¡llum huma
nitate an Martio ſpiritu clariorem, aliorum eﬅo judicium; Georgius
vero muſicorum ínﬅrumentorum peritia ( quod nobilem juventutem '
8C oblectat 8C ornat) artium pictoriaa ſculptorieque, Cosmographi~
cae demum , moeniorumque ﬅruendorum notitia excellit , ut vel
hínc vaﬅam quandam ingenii ejus capacitatem metiri liceatſi Verum
Caſparum ſenílis ſui ſolati¡ ſingulare venerandus ſenex habet gau
,dium, dum in hac ſua declinante jam atate videt (è veram aquí
lam non degenerem procreaffe columbam. Nam in hac ipſa, quam
ſub optimo gerit Patre, Croatia limítum ac Ogulienſis praeſidi¡ Praz
fectura, ea ſe omnibus vitze morumque &quabilitate ac lenitate exa
hibet, ut a l'ubditis amorem, ab equalíbus ¡nvidiam, a majoribus
lau
192. Memoria: chum , En** Banomm Dalmatia,
laudem ac Eﬅímationem referat. Hec nimírum lmperialibus' ſiexcul
tus bellis, ac Hungarici_Regni ſigniſer jam olim didicerat; ut pro."
inde merito praeclara que‘dam ejus ſacinora ſingulari fortuna: favore
comitata, hic nobis commemoranda videantur, quo 8L ipſe debita
non fraudetur laude, 8( omnis virtus ac fortitudo ejus in gloriam
Cªrpªr redundet Patris. Acque illud prímum occurrit, dum lſacitiam arcem
FEB?" in Croatia ſitam, octavo ldus 'Decembris reparate ſalutis anno tri
urças geſimo quarto ſupra milleſimum \èxcenteſimum profectus , digníra.
.P‘ºfi'ªªt'tis ac Vice-Generalatus ’fill’ victoriam obtinendo, primordia ho
neﬅavit; media quippe in przelíum excita Legione, villam prímum
lſàcitiee ſubjectam, Pretisne incolis vocatam diripit, ovium tria mil
lia, majorUm pecorum trecenta capita, captivorum viginti, ſex in pa.
o interſectis abigit. Audito tormenti ſigno Bihachíani’omnes nccul.
to Chriﬅianorum adventu perturbati, in arma convolant, ac VCTg‘Lnte
jam in meriuiern ſole in Campo Zavalie nuncuparo noﬅros aſh-quun
tur, figna explicant,
invehuntur ing-enrique
ferocia. Calpar jullis ſublato clamore
ſuis lſia'ontem. barbara inadverſis
obvertere, noﬅros
que pectoribus ruentem excipere inpetum, ill¡ animo pra-ſmtiſiimo

implorata Divini numinis ope, eo fortunae ſucceſſu hoﬅium ſregere
ferociam, ut quinque l‘upra decem prim¡ ordinis nec¡ datis, praeſertim
Vero exercítus Duce Dervis Aga Hudugarich occ’umbente , ac lèx ví
vis in poteﬅatem acceptis, caereros omnes in turpem dilapſos ſugam ,‘
feflis atque anhelantibus jam equiS,-inſc:qui ulterius deſtiterint. Per- _
turbato indignantique animo hanc tulere hoﬅes ignominiam , 8:
conceptus ſemel animi dolor pudorque ultionem ﬅimulabat, quam
noﬅris denuo cauſſam praebentibus le relaturos confidebant, tametſi
' ex adverſo Lupus Frangepanus eos prope diem adventuros, vindi
candaz caedis accept@ cauíſa ſuſpicaretur. Verum mora: longioris
pertefi armo eodem menſe Junio, communi voto tres expeditas
equitum centurias ſub Duralia, peritiſiimo viarum duce, 8C Chri
ﬅiano nomini inſeﬅiflimo decernunt, ut Corenitio flumine Carlo
ﬅadio propinquo tranſvadaco, omnem eam oram infeﬅam reddant,
& cadis nuper a noﬅris illatae repetundarum poﬅulent. lis filentñ
nocte adventantibus , aC noﬅris e vigiliarum ſpeculis animadvertentí
bus Frangepano Prefecto ſubito índicatur , hoﬅem pleniorí nume-ª
ro adeſſe, 8C ad amnem Corenitium vado tran-fitumconari. Jubet
ille Caſparum filium cum ertOTÍana militu-m ala expeditum elle;
hoﬅemque pmcluſa red'itus via ſortiter- adoriri, cohortes brevi— ſub;
fidio ad'volaturas. Albeſcente die ad prímum teporem ſolis, incer
ta ad’huc
non ſolumlux , ſpeciem
hoﬅem rerum omnium
cunctabundum multiplicem
PªLciſiCClt, intuent¡
&d molto red-Jens,
majores co.- ,
'_ _ - ptasd
. . Guatire Üº-SCZi-waiiiir, Liber.,Q2iiIztzi.s-.' 'P93
pias, quam res ferebat, adeſie perſuaſit. Iteratª
Magno nihilominus animo Turca,
noﬅri- eos adorti, ſuos ocyus auxilia confiſi allaturos, ſubito perrur- fugªſ¡
_ barunt,.quindecim eorum occiſis, viginti captis, .praªſer-tim .Duralia
expeditionis Duce rei Chriﬅiana: inimiciffimp, ,equ-Is nobílioribus ob
' tentis Octuaginta. Ceteri per avia 8C dewa, qua cuique caeca forte
obtigerat, palantes diffugere. Caſpari virtus eo in praeliq precipue_
enituit, qui tresſima'nu ſua in ipſo fervore pugnç mteremít. \,Dura
lia vivus in poteﬅatem acceptus in vincula Cºnleltur, tetro deinde
incluſus carceri moerore tabeſcens, dirisv dudum devotam evomuit
animam. , ,
. Turca ubí cumulatas ſe temeritatis luiſſe pmnas , '8C gemino-jam
prelio victis Ducibus ſemper, ac precipuis - e, ſuis_ amiliis pertènſere,
tam virtutem Frangepani formidare, quam adverlam-fortunee- vicem
incuíàre cmPere; nec palam amplius_cum hoﬅe confligendum, ſed
aliis artibus frangendas noﬅrorum vires animumque cenſuere.- Ita
que communicato‘confilio in eam veniunt íèntentiam , ut expurgatis
vetuﬅ'a arcis Peruſicianae ruderibus divulſaa murorum rimas. 8( hiatus
nºvo compaginentur Edificio, 8: arx ipíà commeatu, vallo , _milireque
praeſidiario firmetur, opportunum ¡bi ad omnem- late incurſandam
regionem fore prelídium, nullam Chriﬅianis.. tute vivendi' facultatem,
‘ - facilem demum opus
nem. Aſiggreflí rcpendcndorum fibiincommodorum
eo filentio. proſequuntur. ac duasfuturam
turmas occaſioª
~ex~ uni- n ]\
verſa Licaª: Provincia &lectiflimas preſidii nomine imponunt; ut non

ante, quam exacto biennio, noﬅris hoﬅium conatus innotuerintx @ua
re Ottociani 8C Briniani prefidia feﬅino celerique nuntio ad Lupum
Frangepanum expedito eundem admonent, quo mature univerfis pro.
ſpiciat: cervicibus eorum Turcas‘ imminere, .8C ſi locandis accolis
tempus concedatur amplius,omnem Adriatici maris oram ſummopro.
ximam eiſe perículo; eapropter ſe in tempore diſcrimen, in quo vería
rentur, indicare, 8C palam profiteri, fi ceteros periclirarí accidat, .ne
ſua deinceps id eveniti'e culpa infimulentur. Guibus cognitis ange—
batur Frangepanus, 8C operís perfect¡ celeritate, & temporis anguﬅiis,
¡bus rem Cazſari &,ceteris ,bellicarum rerum arbitris communicare
prohíbebatur. Itaque tacitus rem íècum- expendens. . motus perículí
magnítudine, univerios ﬅipendia merentes , ad certum diem Carloﬅa
dium acciri convenireque jubet, ubí gravi &eleganti facundia, qua
Croaticus habetur Tullius, negotium exponens, ac arma capienda', ac
nudandam preſidio arcem eﬅ omnes cohortatus. Cuncti alacrí ani
mo rem_ ſuſcipiendam_.pro
profiſiciſcuntur, 8C confecto communi omnium
jam medio itinereſalute rati, dic
per montem alrero -
Capella-
¡um, Lupus Frangepanus tradita ſuzqurpo cum imperio Legion? una
. ;MO
o
l
Ñ k
194. Memoria: Regum EPI’ Bánorum Dalmatia,

filio Caſpari, eum'felicibus avibus iter continuar: precatur, expugna:
tionis maturandc dato mandato. Revertitur Lupus ad careta in fue
turum conſilio diſponenda, prºgreditur cum ſociis Caſpar. Pervc.
nere occultato jam ſole ad radícem collis arci vicini, eamque confizl
tantes tranſegere noctem, qua demum ratione inﬅituenda foret ex
pugnacío, cum lèbellicis machinis deﬅitutos viderent; 8C czterum
nuda pectora ignitis objicere telís, quam periculoſum, tam remera
l'ium judicarent. Caſpar ſecundam nominis famam ſuperioribus jam
preeliis conſecutus, non perículorum terriculamcntís percelli, fed cum
viri (inc, magno eis animo opus effe dicebat, nec quid obﬅet fluctuan
dum, ſed quid ignominie ac detrimenti non expugnato prcfidio, quid
gloria, quid immortalis memoria, atque deinceps commodi eo ob<
temo (it futurum, pre oculis habendum. Quake ſibi O’ptimum e to¡
videri, (i harpagonibus, dolabris, caterisque ferrcis inſtrumentis ad.
id ſecum allatis, ubi vetus novo jungitur muro cdificium, pluribus in.
locis ſubruatur , 8C patente hianseque muro pars ingreſſum conecur;
pars per feneﬅrarum- foramina tuendo loco accommodata, arcis pro—
pugnatºres longioribus ſclopetis* prohibeat ſubmoveatque. Placuit
caereris conſilíum, ac e voto ſucceſiit; etenim albeſcente immínentis
die¡ luce prima. implorata ſummi Dei ope, meditatum aggrefli nego
tium, duarum horarum labore perficiunt , 8C arcem ingrefli Turcas?
omnes Obtruncanc, quatuor ſolum vivís in poteﬅatem acceptis, quo
Pecuſi rum unus Frangcpªni manibus e latebris extractus, ac vinculis inje
cium ar ctus eí’c; alter porro :eri-ore necis perculſuS¡ in proſundam ſe ciﬅcr
cem ex~
pugnat. nam prªcipitaverat, a noﬅris deinde repercus l'uppcdic tis ſcalis funia
busque ad exeundum adjuvabatur; verum ille ſingulari pertinacia
obﬅinatus, coemento , aliaque conjecta macerie opprimi ſuffocariquq
maluit, quam in Chriﬅianorum venire poteﬅatem: noflrorum novem
muri potius ac decidemis materia ruina , quam hoﬅium virtute (“au-Ñ
cii, vivi tamen rediere.
Expugnato loco, arx ſolo equata eﬅ , 8C Frangepanus victor re
diens , laàtus \alutat Patrem , qui ſingulari quoque perfuſus latitia,
ovantem de hoﬅibus filium excipit benigne, plurimos in fucurum tri
umphos adprecatus. Non minor¡ felicitate arcem familiª olím Fran-
epanice Cetinenſem. cujus olím poteﬅati Provmcia integra, quamx
Éomitatum adpellant, ſubdebatur , occupavit ac diruit; ibidem ¡¡am-
que Colonias Turcis jam locantibus. cum adventantem Frangepanuniº
certis nunciis cognovifl'ent, telictis ﬅacionibus ac univerſis Coloniie
profugere. Atque ut eadcm honoris celebritace Fortunaeque blandi
mento , rerum geﬅarum ſparſam famam terminaret , qua coeperat ;.
progrcſi'us in campum Zavalie adpellatum. cum. omnem ¡atºm-;grªm
C
,Í Croatia? Sclavonict, Liber Quintas. 195-'
depopulatur, ac pluribus interfectis Turcis, mille ducentas promiſcu¡
ſexus animas in Chriﬅianitatem abducit, nullum ¡n his omnibus expe
ditionibus vel ſalutis, vel honoris dilcrimen paffus, uno duntaxat
Petro Jancovicío omiſſo qu¡ ſub arce Oﬅroſicia profligatis Turcis, c¡
tatiore pernicis equ¡ curſu ra tus,… ac inter hoﬅes delatus, ab ¡ísdem,
captus, gravi ¡cris lytro po ea penſo decem millium fuerat elibera
tus. Hºc e precipuís, plurimis levioribus pretermiflis.
. His proſpere ín lllyrico ſuccedentibus, nova: undique Suecorum
excitª Legiones (Romanis alias Scriptoribus ¡gnotorum) Moraviam
Auﬅriamque ¡n diſcrímen vocabant, ac vaﬅatis impune omnibus jam
Crembfium , Chorneoburgum, ac ¡pſos Viennaª… medio lapide propin
quos pontes expugnatis moeniis occupaverant tanta rerum omnium
perturbacione, ut 8( Ferdinandus de fuga Grecium cogítaret, 8C ci
vium animi ambigua ac incerta ſpe fluctuantes, celerrim¡ hoﬅis pavo
re conﬅernarentur. Hinc male rebus Germanorum conﬅitutis, ſeve
-riflima Ferdinandus Jºann¡ Draſcovicio Regni Proregi, 8( Lupo Fran
‘epano mandara repetir,- altiflimam cum Turcis colerent pacem , nul
am, . ne leviffimam quidem ulciſcendi eis, commovendique darent
occafionem. Que res generoſos Illyricorum animos ſupprefl'os, ac
otioſe delitefèentes torpere coêgit , eo praeſertím tempore, quo mira
D El benignítate ac fortuna beneficio Respublica Veneta, nullis ex
ternis adjutaſubſidiis, univerſumLice 8C Corbavie in Croatia cra
&um , ¡pſum etiam Clifliaz inexpugnabile ſubſidium glorfoſis ſucceſfi
bus e Turcarum tyrannide in C riﬅianam aſſeruit libertatem. Porro Lupus
cum ſapientiaª. munus ſitin adverfis fortem, in proſperis cautum inve- ::35",
nirí, fa aciſſimi Veneti, quo tantis terra marique bellorum motibus enªtis
exagitati, validiores adverſus hoﬅem reddantur, tempeﬅiva per Lega- àïºffigj
tum oratione Lupum Frangepanum conveniunt, ut fi forte Croatim ratur. '
fines ‘poteﬅati ſua ſubjectos, aperta vi penetrare barbarus molíretur ,
Chriﬅianze Religionis ac vicinitatis mmue memor, fortem in reſiﬅen—
do havaret operam, quem etiªm infigni torque e mille cuſo aureis, x
elegantis artificii per Rudolphum Suarangam Iadrenſis urbis ‘Guber.
natorem, opimi muneris loco cohoneﬅant.
Dum hace de Frangepanibus extremam manum recipiunt, acce
pimus amic¡ cujusdam o era Libellum Joannis Baptiﬅe Ver¡ rerum
Venetarum, adeo faﬅuo um atque arrogantem in extollendis Venetis,, \
procacem in omnium Nationum Viris contemnendis, ímpudentem in
mendaeiis conſarcinandis , inurbanum atque ruﬅicum, in 'graviﬅímos Apologe .
Heroes, ac preclariſlimos milítes acerbiflime garrientem; ut proſccto
modeﬅum ac eruditum lectorem prima ſui lectione 81 tardío afficiat, nem Ve;
&odio inficiatz quare merito Falfi potius agtpomen, quam Veri uſur- ‘ªªª
\ ‘ , 2- paſſe
z
196 - Memoria? Regum, E9" Banorum Dalmatíx,
paſſe debuill'et, ne tam decore vocis gravis impoﬅor ab Omnibus 113-'
beri mereretur. *Híﬅoricus quidem dic¡ 8C audiri cupit, \èd adeo hi
ﬅorice veritatis ac modeﬅie limites excellit, (que duo gemini velut
ejus oculi ſunt) ut graviflimam hiﬅorico nomíni maculam notamque
inulſerit, 8C omnes de eo' Hiﬅorici repetundarum jure optimo poﬅuz
lare deberent. Quanquam imperitiºrum oculos ſpecioſis verbis, que
ad calcem opuſculi ſui adpoſuit, velare conatur, ubi ita loquítur :,, Veª
,, tera quidem ſupergreſi'a ſunt vitium obtrectationísiplà ſua antiquita
n te, 8C concordi ſcriptorum teﬅimonio; in_ preíèntibus pretíum heret
,, veritatis, que proinde ad alía nobis carior eﬅ, quam ut iís, que nu
,, per geﬅa vivorum adhuc conſcientía variantur, relique ſcriptioni's
,, noﬅre conﬅantiam ‘velimus invertere.,, At profecto vetera, que reg
fert, nec antiquitate, nec concordi ſcriptorum teﬅimonio falfitatis Víè
ſi tium
bcnt. ſupergreſſa
Opinabaturſunt , muito
quidem ille,minus preſentia
neminem pretíum veritatis ha
quodammodo_veterum re
volvere monumenta, eorumque habere cognitíonem; proin’de' cimi- in
tam Vetuﬅis rudiores deluſifl'e fe confidiſſet, in preſentibus etiam faciª
lem ſibi fidem a peritioribus adhibendam credebat. At effrontis omni
no hominis eﬅ, vereribús 'nóva jungere mendacia,& veritati quodam
modç bellum indixiffe,_ Mihi nunc nec omnia, nec \ingula perſequj
propcſitumſeﬅ; 'gravíora tanmm, 8C ad propoſitum noﬅrum magis
pertinentia ¡¡llorüm' ‘authoritate Hiﬅ0ricorum conſutare viſum, ut ex his
facilei-Prudens Lector de; ceteris judicíum ferat, quam 'forte .pauca
.,—
finª-qué ſcriptorum teﬅimonio concordent', 8L clariffimi potíllimutñ
Viri Lupi *Frangepan’i h'odie etiam vív’eïitis, quem acerbiffimís ac con“:
tumeliolillimis profèiſi'um verbis commaculat, ſamam integram_ Vin..
dicare. _ ’ p ' ² _- ' ‘
Ac illud prim'um occurrit, quod Lib]. fol.39.' ad annum 1023'
his verbis reſert. ,, Hoc anno Murcimirus , ¡Input, Liburnie vulgo
,, Croatie Regulus predabundus in Jadrenſium fines irrumpens Ve
,, netos ad arma traxit. Ne igitur illata forderate genti impunita
31
effet injuria, noﬅri ex improvíſo ſeruntur in hoﬅem, atque uno qua;
’7
li ímpetu proHigatutn in ſuorum montium anfractus 8C latibula cum
’J
cede propellunt. Fugatis Liburnís eo tamen usque inﬅant, do
I.)
nec ad victoriam nil ultra predam deeſſet, quam uberem 8( lane
n
luculentam accumulant. Hec res non minus Murcimiri teme
’J
ritatem caﬅigavit , quam turpis antea fuga. Ceterum pe
,, tenti data pax , quam cum potentioribus colendam , neque
,, emulatione pºtentie validiores irritandos , \ſuo malo did¡—
clt. ,, In his paucis Lineis preter proprium ſaﬅum ac aliorum
contemptum, tria latent'aut mendacia,ſi ſcienter, aut errores, ii ¡gnc-ª.
* « ~› rantia
4 _ _ÑA—…Ñ . _ 7 7 . 7…
l
A ¿Croatia? Ss’ Sclávonix, Liber Quintas… , ‘ !97

rantia preffus hize afferuit. Nam imprimis Liburniam Cr-_oatiam dici ,
ſane afferuiffet’nunquam , ſ¡ Paulum Jovium Lib. 13; legifſet 1ta ícrr.,
bentem : ,, Ea Regio ( Croatia de qua ſermonem babet) ad Illyr1-_
,, cum percinet, ab Aquilone latos habet campos; ab Auo-ﬅro_ad.Ju-,
,, lias‘Alpes usque ad Liburnia: oram ſe extendít. ,, Vader¡ etiam.
poteﬅ Ranzanus in Epitome rerum- Ungaricarum ªIn_d1_ce primo. *'
Sedcum majores adhuc ſuperſint errores , non; tam l'lg'ldl CſijRS-Ctmſo
res efl'e velimus, ut hoc grandifliﬅorice cognitionis demus-vmo, cum
Libur‘niam' vulgo Croatiam velut ipfi conterminam adpellaverít ,
quamvis eidem e diametrº' Ranzanus repugnet. Verum de hmltlbus
horum Regnorum alias a' nobis libro primo ſatis díctum. ,Illud,,In-_
epte prorſus, quod ad annum 1023 Murcímirum Croatia: Regem con
ﬅituif, cum adhuc anno Ioog Creſoimirus Dalmatiie Rex m Sclavor
nie &Dalmatite Regem coronatus fit, ac uno ſupra trigeſimum an
no Imperium produxerit, cui deinde Zvonimerum. ſuccefflſi'e_ conﬅat,
nec Liburniam diﬅinctum unquam habuiſſe Regem ,' 'ut Libro primo
‘ex Tuberone docuimus; ex quibus demum conſeq’uens eﬅ,z eaten¡
pore~ minime Dalmatiam Venetorum poteﬅati, ſed Creſcimerii Impe
rio una cum Liburnia pa-.uiíſe, 'nec Venetos tunc JadrenſeS velut ſibi
foederatos defendíſſe; › totam'proinde' hanc ejus narracionem , quam
faﬅuoſam, tam fabuloſam effe, perſpicue intelligi poteﬅ. _ z
- Videat nunc ergo noﬅer. iﬅe Falſus , zquomodo harc- -vetera.
antiquitate \int Veritacem ſupergreffa,ct\& ſcriptorum teﬅimoniis ne ipſa
quaquam cohereant. Multo profecto minus ¡pie Falſus coheret \i
bi ,. qui uno ímpetu Croatas in latebras 8C montiumſuorum anfra,
ctus a, Venetis , velut pulverem a vehementiifima ſpiritus-procella
diffipatoÃÏÍ'Cribit5‘ neque ením'. eos tam tímidos-ª ac, 'fugaces ad an
nUm $576., item ad annum 161; declarar, ut hic etiam illud api-.ari
videatur: Mendacem- memorem effe oportere mendacii. " ,Demum
ubí poﬅulatam a Liburnia pacem imp’roperat, neque'emulatione
potentiaa validíores irritandos docet, voluiſſem ut 8C \dos docuiſi‘et
Vénetos, cumad annum 1118- a Pannoniisvictos amiffo Duce non
' armís amplius‘_,.ſed precibus obviam victoribus proeefliiſe ret'erat,:
neque id ignomíniae imputet.; ,, Cum 8C id, inquir, ‘ce'nſeri debeat;
,, honeﬅum , quod tuende Reipublicae cauffa fit factum.,, @nod fi 5C'
Liburní tuendae Reipublícaè cauſſa id feciflènt, cur eis honeﬅum efl'e
non debuiſſet , aut Venetis ignominioſum aemulatione potentice va—
lidiores irritafl'e, non video. Sed ultra. Ad annum \1423.~íta haber:
,, Sub haºc etiam tempora, flante a mari proſpera fortunae aura, ſele-n
,, ctiﬅïma Claflis Adriaticum navigavit, que: Petro Lauretano Du-.
,, ctore, cum totam Dalmatiam perluﬅraſſet, _tanta Incolas affecic for-.
Bb 3. ,, mi- '
¡98 Memºria: Regum, 89’ Banorum.Dálmatix;
',, midinc, ut univerſa ea_ Regio non armorum' impet’u,‘fi:dzſponta
,, nea deditione, Pannonlco jugo excufl'o z rurſus Reipublicc Domi.
,, nationem ſuſceperit , anno 58 poﬅqu'am vi Barbara, gent¡ pª.
., ruiſi'et. ,, En quam ſuperbe, quam in paucis pregnans fraude.
Éïtïlgſi Etemm (i Tullius aliquando Dalmatis imprecatus, eos ſempcr belli
Ñſif coſos afferuít, 8C Batho potens in Dalmatia Princeps, (a quo for
te Bathorii ſuam duxere originem) impatiens vRomanorum Lupin@
feritatis Prafectorum concitatis ſuis, multum: Romanis .damni Intu
lerit , nec ante, quam triennio evoluto. Tiberio pºtentiequc Roma.
naa \èſe dedidit, liberaque conflantia Tiberio poﬅridie pro Tribuna.
li \èdenti ae uerenti, quid ita deficere, ac tantum temporis rebel
lare Romanis atunff’ent, reípondit: ,, Vos, inquit, ipfi in culpa
Ñ eﬅis, qm ad veﬅros greges cuﬅodiendos non canes paﬅoresve,
.-, fed lupos mittitis: ,, nec demum nifipacificatione Batho Roma
nis adhierere voluít, ut Salianus ad annum Chriﬅi ¡8. notavit. Quod
fi denique Appíanus Libro de Bellis lilyricis negar' ſe abuínde cogno
viffe,~quemadmodum ſub imperium‘ ¡llos adegerint Romani; mirum
profecto, Clafl'em Venetam adeo Romanam potentiam ſuperaſſe, a‘e
tante formidini atque trepidationi univerſc fuiffe Dalmatia!, ut ob
lita virtutis priﬅina: ſpontanea ﬅatim deditione infantili more ſuccum-º
Beret. Quanquam nt aliquid Falſo concedamus, verum eﬅ, non ar
morum ímpetu, quibus ſe parum proſ'ecturos noverant, ſubegiffc; fed '
przﬅantis auri copia, ac inſana pecuniae quantitatc, tenaci homi
num viſcoVenetorum
Ludovici g Dalmatarum
mallei Principum
aucupata, animos
allicuiflſie, tibi
occaſione ex mortc
Venetos,,quem
admodum 8x ſecundo Libro notavimus. ' ' -
j At Pannoniis velut barbarª genti, 8: quidem vi Dalmatas
paruifl'e, fallitur Fall'us. Et quod non venenati animi indicium,
Chríﬅianos fines ſuos aut tuentes, aut recuperantes, barbaros com
ellare? Ad annum 1496. qua: Venetos extollendo Píſanis contra
lorentinos ſummís‘ auxiliis ſuccurrentes referat, quam ea ſcripto
rum teﬅimonio concordent, videat Lector Jovium libro primo cir
ca medium. Et \i Hiﬅoricam flncerítatem habuifl'et, retuliſiet etíam
haud dubie bellum Auﬅriacum ad annum millefimur’n quingenteſi
mum decimum, quo Livianus ac Baleonus cum Cordiano ac Pro
ſpero Columna Auﬅriacis Ducibus collatis ſignis exercitum perdidº
runt, ac Mediolanenſem deinde urbem Maximiliano cederç ſunt
’ coacti, neque hac fraudulentq prmtcriiffet filentio. Ante hunc an
-num gravíflïmum Ferdinandus VenEtis bellum intulerat , quo Chri
ﬅophorus Frangepanus Dux bello inclytus adeo res eorum quin
quennio integro afflixit, animoſque contrivit, ut omnibus bállláica
Croatia 89" Sclavam'ct, Liber Quintas. _ \99"
iamitatibus fract¡ , deﬅitutique a finitimis, victorum arbitrio ſe- de
diderint, quem proinde ¡nepte Falſus noﬅer in prima expeditione
vulneratum ſcribit, 8C quamvis tertia ¡d e¡ acerrimº praaliant¡ conti
erit, non tamen cum ¡gnominia projectis Infignibus,ut ignominio
e Falſus blaterat: ſed Jovio referente lib. tz. ,,a Joanne Vetu
,, río, inquit, in inſidias precipitatus captus eﬅ, ſuoque 8C alien()
,, eruore perfuſus (multum ením V.ir lacertoſus atque terribilís, ne‘
Ñ vivus in pºteﬅatem hoﬅium veniret.repugnarat ) Venetias perdu
,, aus, teterrimo carcere ¡ncluditur anno MDXlV.,,cujusingeníoſam.
deinde e captívitate elíberationem , elegante: Iﬅhvanffius libro ſe-.
'primo eﬅ proſecutus , ubi plura de eiusdem celeberrim¡ Vir¡ [audi-
bus. Non minor¡ cladium ſerie Lupus Frangepanus Chriﬅophori_
nepos Venetos attriverat, quam Olim Chriﬅophorus ipſe, orto inter;
eos ac Ferdinandum Archiducem bello, armo ¡615,cujus altíus exaſ
perarat animum crudelis Joſephi Rabatha: Oratoris ſui mors, eorum
voluntate atque imperio patrata; quarum cauﬅ'a quanta conviciorum
ſcommata , 8C petulantilſimorum verborum aculeos in Vírum celeber
rimum Falſus iﬅe congerat. non fine gravi animi ſenſu atque ¡ndi
Fnatione leg¡ poteﬅ; impudentiam omnino induiﬅ'e videtur , 8C Thra
Onem magis quam Hiﬅoricum e ¡fl'e. Nullum ſaeviorem,, immanío
tem. barbarum magis hoﬅem e e Turca, orb¡ univerſo nocum; nec
tamen memini ullum me híﬅoricorum legiſſe adeo humanitate exu-'
tum, 8( pudoris omnis oblitum, qu¡ ea verborum petulantia ¡n eos
dem debacharetur , qua Falſus ¡n Virum Principem omnis humanita
tis ac probitatis Ideam furit. Non haze e mente atque ſenſu Re¡
publica: fue Falſum hauſiﬅ'e arbitror, que eodem ene anno, quo
ille ſcommata mendaciaque ſua ¡mpudentiſſime ¡n ucem ed¡ pague’
eﬅ, honorifica ad Frangepanum legatíone expedita, eum fide, integritau
te
ſu¡actemporís
dignitate Virum celebrem,
Magiﬅrum ſaiutans,8Cprecibusmuneribu'sque
velut communem militaris diſciplinc
onerans inflanſi- *_
tiflime ſollícitavit. ne dubiis cum Turca rebus ſuis opportuno auxi- '
lio, ’oﬅulante neceflitate,deeﬅ'e vellet, ut paulo ſupra retulimus. Hac '
Fa] o‘ reponere placuit 8C necefl'e viſum fuit, ne infamis ejus libelluI
per diverſas volítans manus. vai-¡is refertus mendaciis pretium ac
audem veritatis referat , quem ſimul, fi hodie in vivís adhpc eﬅ, ami
ce monemus, ut animadvertat, calamum paflionum atramento tin
ctum nequaquam hiﬅorico ﬅylo conan-ere, 8: ſè conſcriptionis fue
Cºnﬅªnttam magno ſuo probro plurimum invertiſſe. HXC tan- '
torum Virorum merita ae ¡nclyta Frangepanomm Familia hac de ſe
occaſione dic¡ deſiderabant; nunc ut ad Draſcovicíum Proregem, a
quº dignª-ª¡ nºn. mjucunda forte divagatione tantiſper fueramus ,
redeamus, ﬅylus 8: tempus admonet. kb'
.\Ñ
ſ
w):
\
200 Meinòrièr Regzim, La’ Banorum Dúlflóflfid’,
Inaugurato igitur 'eo ‘ in Proregiam ‘dig’natem a, duobus 'ſiipra
‘ !nemoratis 'ProceribUS, 'coram Pati-ie ſenatoribus .ter-tia’ decim’a‘ die
Julii Anno 4o- ſupra 1600,* inſequenti die educitur in campum a ‘
Paulo Comite-.Palffio, tunc Theſaurario Regio, num: cur'ie Judice,
nt quemadmodum in Regno -curam Provincialium ſuſceperat. ita
in'campo Patrie fines' non‘ m'odo tutandos, ſed !vero ampſiandos
etiam elle intelligar. Guibus p"er'actis Preludii'lòco, fortune tenta
türus favorem. brevi poﬅ collectís in -unúm' 'copiis Banalibus , ae
Carloﬅadianis -, -ur univerſi quatuor-conﬅarent millibus, pro exiz
mendis a_ barbarorum jugo, a’c in Chriﬅianas partes reducendis Thra
'cibus, 'qui ſe cum-familia, pccoribus, ac ſacultatibus au'ctore Tudor
ajdpellato, tran’fituros ſpoponderant', ſub Petro‘Keglevicio, quem
ſuo ‘I‘iÓmín‘eÉpreeſſe voluit, Jamniciam verſus eos, expedivit. Noﬅri
u't rer’n- Periculi- plenam caute agg‘rederentur, tres peditum centu
rias pro educendis ThracibUs mittunt, reliquis ſub Guosdantia Zri-v
, niorum Comitum argenteis mineria celebri olim arce, Turcarum in
Drfªèºàlèquentium ímpetum _excepwris ſubſiﬅcntíbusÑ Res uci a noﬅris
cií fortu-p’reviſa fuerat, evenit ;- p'editibus ením noﬅris cum Thracibus, 'ac
'ª' opti na preda redeuntibus,_’ in'ſèquentes hoﬅes ſub Quosdantia "ea
fortuna noﬅri infidiis occultatí excepere , ut 14 eorum captis, pluri
bus autem interfectis ceteros in-effuſàm fuzam, pºtiori exparte vul.
neratos,'rçtro egerint; e captivis unus Odabaſſa novo datus Bano,
Bradavica autem Age(que'm-ïverucam-~ldatinecdixeris) Lupo Fran
gèpano.ªob ‘eximiam* Carloﬅadianorum--—v1rtutem ceſiit , ceteris cap.
tivis* piª'o"ªmore²-niilitibusª-diviſis." 'Preetatª Carloﬅadiauis Frange
àni nomine Caſpar Jaen’coviciu's; qu¡ preter‘egregii; omnibusque
'pl-eliis felicillitni bellatoris laudem ,- jªm ¡etiam ad temperati ac ma
ruri .Dudssnóïñeiiª 8: ’famam’ haudïªdubie perven'ifl'e credebatur.
B'efn‘e'orniriaªtofflóc’priñicipio ,"velut‘ future felicitatis accepto augu
ri’oBanus‘anlmatii's; ’numerofl poﬅea‘ exercuit prelia Íduce Petro
Pàtàthició‘,'lèk:undá' \Etapa-"fortuna comitato; is _liquidem conlilio
Inanuquejpromp'riflimus; incautos fepiu's _hoﬅes m dolos pra-Cipr
5…¡ng tabatjrprecipítatósque egregie ﬅernebatg-virªlaneaforttsròtﬅrenuus,_
heuuus. Sr"qui‘ jam'dexre’raſuáhoﬅil'em'z' -m‘z'latus Eureicum,'generole per-'
frègith'aﬅam; 'Í - ~. i,, n _, _ l) . ._ _ ‘í ..r-¡Ñ . v
_',,
i' Irritat¡ Turce injuriis Parachicu -alio ulCIſcendir-caufſa ammum

adjecerunt,'& nacti quidem opportunitatemzquod' captum Siſcii inco
lam Marchecium a’dpellatum habuilſent,>eoque in (uperﬅltione Mahu-.
meti apud eos remanente, ejus Opera Siſcíanoflnvadpndos, quod bru:
mili glacie Colapis concretuslintellig-eretur', conﬅituerunt. 'Proſectl
igitur Coﬅmicia ad-\ècundam noctis \Hgm-¿Maq turnm quanqapiz la
' ~ _ - . _- e Q
A ________
\ d—cI—--ll- d __
- -——_q, — _ _ __
' .- 'Chiatiíe Se' &lavar/ia’, Liber Qui/Tim. 20‘]
teritiam 'Dive Virginis Víſitantís quondam Ecclefiaª, pervenïunt, I'bi.
ue cum nullas, a noﬅris alias obſervari ſolitas excubias reperiíſent,
Blentio ſummo per declive collis Colapim attingunt, ac eo pertranſi
to, ingenti ſublato clamore, flammisque mapalibus injectisq noﬅros
fomno oppreíſos adoriuntur 5 8( pars quidem eorum, ſoemmas_ pue
rosque e medio flammarum fugientes capiunt, pars vero Parochralem
Eccleſiam invadentes, valvas diffringunt, altare quod pictorio fulgeret
auro ſolidum rat¡ in partes convellunt ( ièd ub¡ ſe ſ lendore deluſos
viderunt, ab ulteriorí confractione abﬅinuerunt) ca ¡ces demum'cae
zeramque \àcram ſuppellectilem abripiunt, Noﬅr¡ eorum vociferatio- o
ne excitati arma rapiunt, ſed ut czeca nocturnaque feﬅinatione accí
dere ſolet, tardius mutuo auxilio eſſe poterant. Sacerdos loci Joana c. Simª.
nes Philippafſicius e domo ¡n confertos per coemeterium Turcas plumª gº’ Lº**
beas emittens glandes, unum' aut alterum interfecit; dilfipat¡ inde, "ª
Turcarum unus e ductoribus precipuus domum per gradus aſcende—
re, ſacerdotemque aut nec¡ dare , aut. Captivum adeCere conatus, ex_
ipſis gradibus trajectus devolvitur : ejus caſu exacerbati cateri, acrío-'
ri glandium procella e diverſis partíbus ingruunt, ac tandem peneª
trant'e globo ſacerdos in inguine vulneratur; tum ille debilitatus vul
nere in domum ſe recipit, ac de vita', irruentibus jam jam hoﬅibus,
deſperans, ſuperis animam commendabat. At ecce Divina prorſus‘
protectione, ac ſingulari Dei beneficio accidit, ut puer vix tertium
auc quartum annum ſupra decimum agens, arrepto gladío inanes
vibrans ictus, minasque . intentans , eousque hoﬅes afirendere pro
hibu'erit, donec ali¡ auxilio adcurrere , quorum metu hoﬅes univerſi
perterriti effuſa fuga Colapim repetivere. Unde merito eﬅimate
poﬅ'umus, plus hoﬅes ignominie ac dedecoris hac expeditione ſib¡ ,
uam aut laudis, aut utilitatis peperiſſe. Et quidem ſi vicíni in
dra fluvio milites tormentorum in arce reboantium fragorem citius
exaudire -potuíſi'ent, memorabilem ſane Turca cladis ſuae memoriam
poﬅeris reliquiſſent. "
' Appetente hujus anni vere Caiend. Aprilis renovatur Monoma
ehía inter Fratres Joannem Patrachícium lvanicii , 8( Petrum Letho- Nº"
vanicii Prefectos, quorum.illum Chekich Aga, hunc vero Chor Be- Turcª
gus ( quod monoculus effet, fic dictus) ambo Coﬅanície Equitum "ªm P'º"
Prªfecti , ob Veteres de captivis controverſias 8( acerbioru'm verbo- vººªüº’
rum proſciflionem, ut ferro cateris ſpectantibus litem" terminarent,
evocaverant, Petriniaeque congreſſus locum conﬅituerant. Advene
vre quidem utrinque honeﬅo ﬅipati comitatu duellantes , verum
Georgíus Schwarzenburgus Joanni, Banus vero eo in loco Petro
certamen ínterdixerant. 8( fi cor-ug aliquis pugnam aggredi attenta—
C _ te“
x
'202 Memorias Regum, 85’ Banafum Dalmatia,
ret, cum veluti mandatí prevaricatorem, LuPus Er'dódius'loci Pre: .
fectus, e Petrinia moenibus, tormentis ſumeVCr-et. ,Ubi in muxª…"
conveniffent conſpefium , verbaque ad invicern thiſcuiffent, tum prior.
_Chekich Aga ad Joannem: ,, Non ego, inquit, chare frater, emerïtus
,, in decrepíta miles fitnecta ad víolandum amoremfraternum, non ad
,, ſpargendum ami-:um cruorem huc adveni, oſculo fraterno, ampled
. Ñ xuque amico te l'alutatum vení.,, Turn Joanne; eundem amplekatus'
amice affatur, gladioque ad pugnam preparatordonat, quod qui
dem a multis ſime gravi datum vitio, nec ab ipſo Turca collauda-'
turn, ſed multa poliea mencitus factum id in timidítatis ſignum inter;
pretabatur. ,, Ad quid, inquit, huc convenimus , nili ut contractas
,, longo tempore rixas non fceminarum more loquacitate continuará¡
., ſed militari congreffu terminare pergamus? ,, Quibus auditisPe'tt-.us
Patachicíus, ſubíto deſiliens equo, 8C acinacem ducllo deflinatum _
::Yªgª- arripiens; ,, Eja, inquit,etſi machinis bellicis in nos deſuper detona
…ÑÑWL ,, bunt, arridebit fortuna, ut duos tresve ictus evibrare liceat;-quod (i
num ,, hoc in loco alienae pºteﬅati ,ſubjecto id non concedatur-,adBr-cﬅumj
,, quod ducentorum vix pafſuum diﬅat, Banalis Jurisdictionis acceda-
,, mus, ibique _accepta jam in praaſcntibus literis poteﬅate,vir Virum¡
,, miles militem experiatur; aut ſi fortaffe non me, \èd commilitones
,, hic adﬅantes formidare videris, 8C hòc ﬅabo pacto, ut in medium
,, deducto pontequlapim, nos in eo,ſoliAganothetaruminﬅar luctam
Ñ ineamus, hauﬅ’umqu‘e Colapis ad eternam excinguendam ſitim, no
,, bisinvicem propínemus.°,, Deferbuerat ad ‘haze Chorbegi ferocia ,
Caſ'paremque Orehocium Vice-Banum, qui Draíèovicii Ban¡ nomine
caeteris preerat, ,accedens propíus iratum jam hoﬅem dcclinabat;
ita demum ultro citroque habitis (èrmonibus infecto negºtin ab in—_
' 'vicem \èceſſere Verum quamvís animus fuerítDraſcovicio id pugna:
genus permittendi, colloquium tamen etíam Turcarum, data ucrind_
que induciarum fide exoptabat, quo pretium tandem redimendo—
rum captivorum certum ﬅatueretur; eo jam ením inſatiabilis Turca,
rum avaritia, pecuniaque fitis excrevit, ut gregarium etíam mili
tem multis centenis, etíam millenis nummis argenteis, quos Thaleros
’ vocant, pretio aeﬅímare (int conſueti. jamque Draficovicius media'
prope legione collecta (cui 8C nos ínterſuímus) Berkufl'am verſus
lter ſuſceperat , cum certus affertur rumor, Turcas nequaquam ¡ad
colloquium comparituros , ſed privatum ſaltem cum Patachiciis ad
Petriniam eos ſermonem deliderare; quibus proinde eo millïs . caete.
rorum in ſua quisque rcverſus eﬅ. ~ .
Guieſ’centíbus deinceps per Xﬅatem Coﬅanicianis, ac íis, qui
Savi ripam incolunt, Claduffiani tractum Carloﬅadianum ac praeci.
l .. pue
' Cróaz‘iè ED" SCZIÍ‘UOTIIÍK, Liber Quintas. '203
pue oppidui’n arcis' "Sténísniciae Rechicam dictUm, quod tune Dra
ſcovícii Ban¡ poteﬅati parebat, frequentius Infeﬅabant; qmbus tan
dem commotus Banus, ſumptis’ſecum ſex peditum , ac quatuor equ¡
tum centuriis, eos cohibendos ac caﬅigandos conﬅituit. Omnibus
igitur ad ſextum Idus Novembrís in Zredichco conveníre juffis, íèpti— l
mo Idus CÓlapim trajecit; Aderat cum eo Lupus Erdòdius, alteríus Cgªdlffl'ª
Lupi filius, Ban¡ gener,‘.cum .infigm ‘eqmtatu, juvems magnanimus, LTS,…
8C qu¡ majorum ſuorum veﬅigla preflius tenebat, Georgius Rattcajus camgacio.
ad futura ſeſe. diſponens tempora, primaque militia: rudimenta pOfi-ª
‘turus, Caſpar Orehocius Vice- Banus, Vir cordatus timoriſque
neſcius ; -Joannes Voicovicíus veteranos' turmae Ductor, milesque
multis probatus periculis-,ſ aliíqueicomplures. Progredientibus ¡ta
que univerfis 'meridiei tempore in Slatkgopolie, ut vocant,¡d eﬅ dulcem
campum, ad minorem Trebche rivum, quodadaquationi equorum,
jumentorumque ſarcinaríorum opportunus eſiet , exercitus reficicndi
corpora (patio conceffo ſubﬅitit. lb¡ de progrcſſu ulteriorí, ac tO
tiu'sI-ei ſucceſſu confiiiis agitatum, in eamque concluſum íèntentiam,
ue Petrus Patachicíus, cum Sigismundo Mernavicio Lupi filio, cum‘
quatuor peditum cohortibus precederent, ac univerſa díligenter ob- _
ſervarent, \i quid pecoris ac hominum interCIpi abigique poffet, ¡i di
¡uculo facto ſublato clamore id Officii praaﬅareqt, praedamque cen
turia: un¡ abigendam darent, altera \èſe continente, ut inſequentes
predam hoﬅes, a fronte tergoque intercepti, velut indagine clauſi,
aut occumbere, aut ſeſe dedere cogerentur. Praeeuntibus ¡gitur ¡is,
lentoque paſſu exercitu ſubiècuto , ad collem quendam arci vicinum,
ita ut excubia: hoﬅium facile exaudiri poſi'ent, ¡n multam noctem
perventum, quiesque data militibus; albeſcente deinde aurora, de
alía redeund¡ via, quod heﬅerna tranſitum quendam periculoſum,
fl ab hoﬅibus per notos tramites feﬅinantíbus occuparetur, haberet,,
conſultatum: itaque conſcenfis equis , ad planitiem quandam ſece—
dentes, ſocíos expectavere. Socii ſub arce paucos boves occurren
tes accepere duobusinterfectis Thracibus, quanquam cerco poﬅea
conﬅitit, noﬅros facil¡ negotio arcem ipſam, dum porta‘ aperiren
-tur, ingredi, omnibusque multo vino ſopitis, quod hilaritati feﬅi
visque nuptiarum laetítiis nocte praecedenti indulfiﬅ'ent, trucidatis, ,
arcem occupare potuiſſe, fi ¡nvadere attentaſſent. Verum Turcª:
ªudito tormentí flgno, e cubilibus proſiiientes, brevi peditum e vi
cinis etiam locis centum, equitum quadragínta concurrerant, noﬅro
rumque terga prementes, tribus fortiter vicibus in-noﬅros fraude
ſCmper ufi ir’ruperant; ſed repulſis ſCmper ¡is, ac aliquot interfectis.
unoque eorum Primario ductore cªpto, ac tribus militaribus ſigni-s,
‘ _ c 2 vul
204' Memoria Regam , 89’ Banorizm Dalinatízctt,
vulneratis etiam pluribus , noﬅris non nili 'duobus lelis , redi
tum eﬅ. ,
Noﬅrí dum rurſumlabore long'oque itinere fell¡ ad Trebcham ri- ‘
vum vires reficiunt, turma una hoﬅilium equitum boatibus forſan tor
mentorum matutinís excita, opportune Georgio Gregurocio preeun—
ti obviaſſet, niſi clangentes tubas tympanaque perﬅrepentia, in victo.
rie relate letitiam inaudiviflèt; iis ením auditis, majorem ſolito- ex—
ercitum victoremque adeſſe rata, effuſam fugam dedit, ur nos ad eun
dem pervenientes locum, ejus fuge veﬅigia gramim's. proculcati \èſe
relevantis, deprehenderemus; atque ita bene inchoatum pugne ex
ordium, meliori terminatum epílogo vidiﬅ'emus, nit¡ intempeﬅiva
triumph¡ ſigna edidilſemus. Sed nec minus felici arridentis fortunª
ſucceſi'u, affecta jam eﬅate, Lupum Erdòdium, ac Caſparem Oreho
cíum, cui ceteri parere juſli, ſub eandem Cladufl'am expediverat Pro
rex Draſcovieius. Captus ením nuper iterato viarum ductor (qui
paulo ante polito lytro liber a Nicolao Comite Frangepano diſceíl'e—
' rat) Comlíanus adpellatus, fortune ludibrio apud hoﬅem perteſus,
Ch'riﬅianis ſe deinceps adheſurum jure jurando affirmabat, inﬅabat
que vehementius, ut Banus expeditione facta, conjugem, liberos, fa
cultatesque omnes inde ſuas reduceret, ſe quoque in re' bene perfi.
cienda utilem navaturum operam. ltaque obtenta expedítione no
ﬅris progredientibus‘, fortuna ita ferente hoﬅes quoque occaſionem
aliquam probaturi obviam faai, a primo ﬅatim noﬅrorum imªetu- in
turpem conjecti fugam, amiflis aliquot ſuorum, degeneres nulo con¡
tracto certamine palantesque diſparuere. .
' Sed nobile illud, 8C a ſeculis inauditum, ab Emerico Comite Er
dódio Petrinie Prefecto, hoc eodem armo patratum ﬅratagema,
M…, º,, omittendum haud eſl'e _videtun Erat 'I_‘urcis Coltanicienſibus captivus
ptivorum Chriﬅianus Leginich adpellatus , Vll' militaris , 8: ut ab hoﬅxbus puta
batur dives; cujus fides ſex aliorum captivorum _lytro onerata, eum
¡º, pluribus annis in ſquallido herere car'cere vinculisquecogebat. Ita
que apud ſe reputans , omnes alros dimitti captlvos, ſe unum
in erumnoſa captivitate perpetuo detinendum. infelicem 8C. acerbam
tandem finiturum vítam, niſi divina ope , ac occulto Chriﬅianorum
auxilio
ſivium, ’ ſublevatus eliberetur.
quibus vincula Ad aﬅum igitur
reſèrari occludique converſus,
ſolebant veﬅigia
, diligenter cla
oblèr
vat, ac ¡n cera deinde eﬅ'ormat, eaque per commeantes captivos Pe
triniam Erdòdio mittit, ’ut aliis ad eorum fimilitudinem confectis , ee
opportuno tempore uſui eliberationis eſſe poſiint. _Erdódius rem
cordi accipit, brevique per fabros rem petitam confic‘i curar; tum
vero aſſumpto fort¡ equitatu (quamvis aliorum \èntentiis a propoſito
ſum—
Croatia: 89ª Sclavonizr, Liber Quintas. zo;
ſummi ſcílicet perículí pleno. 8: prorſus inani diﬅraheretur, alioquc
convenendum militem avocaretur) 8( aliquot peditum centuriís, qua
rum tres Banus Draſcovícius ſuas auxilio eſi'e voluit, ita Coﬅaníciam
prºgreditur, ut ad ſecundam noctis vigiliam eo perveniret. Ibi com
modo in loco ﬅruendarum ínſidiarum omnes collocat, quinque ſolum
auc ſex cum homine loci perito, qui olim apud hoﬅes eo in preſidio
flipendía merebat, ductorque víarum fuerat . 8C ad noﬅros poﬅca
transfu erat Petek cognominatus, clavibus ei traditis, rem peragerc
jubet. lli ínvocata Dívini numinis ope clandeﬅíno ſilentio vado Hun
num traníèunt, oppidumque ingrediuntur; pergentes deinde ad
carcerem, in medio quaſi oppidí ſitum. neminem ibi, preter duos alto
\tºrrentes ſomno cuﬅodes, eosque a carcere paulo remociores repere- ’
kunt, - tum conſcendentes carceres per excantes trabium cxtremitates
tabulatum perfringunt 8C aperiunc, ac ingredientes carccrem clavibus
obſerata vinçula reſcrant, compedcs lineís telis , ne prodente ſono
Chríﬅíana fraus detegatur, obvolvunt, captivos demum quinque hu.
mex-is exportant, c uisque ad id preparatis ac ſecum adductis impo
ſitos , intactis cuﬅo ibus relictis, feliciter carcere oppidoque cductos ,
ad noﬅros Perveniunt. Noﬅri ſingulari lacitia perfuſi, ac immorca
libus Deo gratiis rcdditis vinculisque captivorum ſolutis, hoﬅes \í
forte ablatos inſcquerentur , in multam dici ſequentis lucem przeﬅo
lantun Verum Turca animadverſo ﬅratagematc , usque Hunnam
flumen progrefli, víſis ibi equorum veﬅigiis, noﬅros magno numero
certo infidíarum loco, uti erat, adcfſc 8: expectare ratí, ea ignominia
ac dedecor’e revereuntur, ut vel ipſis poﬅca cónfitentibus , maluiíſent
dimidiam Coﬅanicia: partem incendio cum univerſis facultatibus con—
flagratam vidiſi'e, quam ejus ſe ſocordiae, ac excremae in cuﬅodiendi¡
Chriﬅianis neoligentíe reos fuifl'e deprehcnſos. preterquam quod de
cem millium fhalerorum pretii captivorum turpiſiime amífiffent. Me
morgbíle hoc, 8( audax nimis factum, uti nondum a nobis, quibus
gloria ceflit, ita nec a Turcis , quibus ignominie , oblivioni trae
_dí pºteﬅ.
(ªluod felicitatis ac latitis de ſuperatis fèmper hoﬅibus hactenus
accepimus , hoc omnibus poﬅeª in nos concitacís e'lementis, malo fu
turorum indicio, deplorare cogebamur; poﬅrcmiquc hi duo anni
\645. &ilicet 8( ſextus multis calamitatibus, in omnem memoriam
Van-PRO
nobilitati. _viſi ſunt; ita nimirum ſummo Deo flagitia noﬅra ulciſccn gr-i ¡¡fii
te,_ut qm juxca Divurn Gregorium in cunctis deliquimus, in cunctis (Briones.
ſºflªmPr›ut impleatur quod diCitur: {5 pugnablt pro eo orbi: ten'arnm
contra mſcnſator. Nam 8( terra: motus inuſitati ac ſrcq-.xentiorcs uni
verſum prope Regnum concuciebarèt, 8C ea aeris inequalítas vigcbªt,
A - 4 c 3
e ,\ l. . .
420.6 Ñ , Mmàfize‘flrgum¡ Bam-zm.? Dalmatia,

ur 'milla fere 'Regni' p'ars. 'Feﬅfféracont’agjone'
~Provineiaa-Áſimili--in'fectª- libera’ fuerit,
tactªoézzzmulli- tutam pra-berem vitam'vicinaªqu'e
, com
meandique facultateni, r ,Jám’deinde __tumeſce'ntium fluminum termi— ~
nºe-:fans longe lateque evagantium inundationem y jamimmanes coe
lorum mú’gitusz .tonítrua, fulmína ea fuere, ut vel Noeana tempora
general¡ 'CataCI-yſmóïmemorabilia, velextremi tríbunalishoram, mun.
do, \inem pofivuram,-adelſe dixiffesucne quid malorum poenarumve ad
complementum defuifl'e ;Vider’erurz anno quadrageliino quinto, aliquot
in locis vehementiſlïmusdeſaeviit ¡gnis, .prelèrtimque Zagrabie Men.
fe Mania; " Orto ením incendio hora noctis nona in ſuperíori Civi.
rate ,‘ qu‘ar Mons— ,Greecius dicitur,, ea immanitatezgraflabatur_álamnza,
¿Blºg ut non niliPars Urbis tertIa-illçſa permanſeriot: wnſpirantihus deinj.
¿ªmªnte, de Inpermcmm undlque ventrsil, delatoque in-ÑCanÓmcorumÑrColle-c
giumigne, illudpene
arce Epilſicopali totumincum
,miſèrrimum duabus
modum celebripxibus
conflagravit¡ 'NecEcclefiis, &º _
¡bi fiﬅente
flammarum fur-ore in Vicarn .Italicum, Epiſcopali. arci-ae jurísdí‘ctioni
filbjectum fèſe transfert, -fimilíque,-debaehaturimpunitate. v Et quam—
vís inel’cimabilis \pretii detrimentum Ñſit illatum,' prgçip’uaín 'tamen
‘ omnibus commiíèrationem movebant infignia quatuor incinerat'a tem-ª
pla , Divi Stephan¡ Regis Cathedrale, Divi Marc¡ Parochiale , Dive
Catharinae Societatis Patrum cum Collegio, ac ſancti Franciſci ejus
dem ordinís Regular-¡um cum Monaﬅerio; Olim ipſius Patris Seraphi.
ci¡inhabitationezcellaque-nobili.. .Ampliorem adhuc Deo, de nobis
fumentevínd—ict'am, dum Cathedralis Eccleſia: reparationi'lnſudatur,
armo' inſequenti fornixz multis imbrium, pluviarum ventorumque im
pulſibus labefactatus, cedenteque cui innitebatur columna, eo corruit
detrimento, ut Chorum,, E—_piſcopi Thronum, quinque l'ub Choro Aras,
Stallos-ﬅníﬅrEe-partis dimidios, 8C, quod fineaními doloredíc'i nequit,
no'bilífliinu'm multorumque millium organum, .omnia veteris magnifi
cique operis opprefferit,_ comminuerit, Milèranda profecto horum
omnium facies, lacrymas intuentibus elicit , precarique inﬅantius
ſummum Deum cogit, ut jam tandem vindicem ac ultricem ſuſpen
dat manmn, 'nobísinterim‘acta hactenus mala emendaturis; ſed ad
Drafizovitiumdolpri tantiſper modum ponentes, redeamus. ~ Ñ; _
Increbuerat invalueratque rumor, Turcam adverſus‘Venetos pro- '
ficiſCentem omnino per partes noflrastranſicum” tentaturum, quod
quidem fine gravi Regni detrimento., perieuloque futurum. haud vi
debatur; &ad fidem augendam Certisnuncusafferebatur, Znn Agam,
permiſl'u PraefeêiBoſnenſis, arcis dicta Mali Gradacz reparationi inli
ﬅere, jamque collapſum vetuﬅate murum emendaíſe, roborum quoque
ac terra: coagmentatione valium erexíſi'e, portarum valvas, excubito—
’ -
ª…)
' ' rum
ª Croatize'êïª Sclavoníte, Liber Quintur. ' y :IO-Y"
O. .
ruín’pïnnacula extruxiſſe, vicinum dºnígue rus milítes colere ¡ncoepiſ

. ſe. Unªde non exigua jam pleroſque, rumpe’ndae pacis, Caﬅroru’mque _
futurorum , quod reparatíones arciumcondítioníbus pacis vetiter… eſl
fent, invaſèrat ſollicitudo; quibus intellectis Prorex Drascovitius con
vocato Optimatüm Concilio, de ferendis Regnoeuxiliis, deaverten
do- hoﬅilis incurſionis periculo, de tuenda demum conſervandaque Pa-.ª
cria conſultatl . !Decern-untur ad eonfoederatas Provincias' pro bellico
apparatuºſubminiﬅrandog'ac .militibus etiam ſl’neceſſum foret, legatí;
8C ¡n Styrí-a'm quidem Joannes Voicovicius , ¡n Carinthiam veroêc
Carnioiam Mathias Orſicius, quorum iﬅe c‘um ſatisfactione omnium
allato plumbi-;ªjſiilphurei pulveris 8: aliquot colubrinarum minorum
¿lelios, honoiifiCa inſuper futur-amm ſuppetíarum , pro earum vir¡
busſiac facultató promiﬅione', \SC ¡pſe a Provinciis donatlIs eﬅ remiil
fits. Sancitum- interim Procerum ſuffragiis, ut ingruente neceﬅitate’
ad Ban¡ mandatum , omnes pro communi omnium ſalute incaﬅra
absque mora convolare teneantur; Arcem vero Gradacziam demo
liendamplerique ſuadebant-,v ſed ne a noﬅrís bell¡ initia praeberí vide
renturpconſultius alii abﬅínendumduxere. Itaque Draſcovícius cum
aperta vi'ſolo aequandam non judicaret, Prtefectis locorum poteﬅati
ſuae ſubjectis dat in mandatis, ut Gradaczianos, nulla quiete conceffan
indefeffe vexcnt, eorumque agros ac le etes deﬅruentes, ¡n priﬅinam
convertant ﬅerilitatem. Unde brevi efgzctum, ut cum militari ﬅi
\
pendio carerent, frugibus vero deﬅructis vitam fuﬅentare nequirent,
nec uſquam \ècure arce egredi permitterentur, deſerta arce ad inte
riora íèſe reciperc \int coacti. Hanc arcem cum aliisvicinis major¡
Gradacz, antiqua Petrinia, 8C Caﬅello Zokol , Martinus Frangepanus
horum Regnorum clariflimus olim Banus, 8( eximiae in Ecclefiam De¡
liberalitatís, Zagrabienſi Ecclcſiae Eleemoſyns: nomine pia munificen—
. tia, perpetuis futuris temp0ribus poﬅidendas contulerat. lndefeffarrí' Martini’
. denique Draſcovicií ..operam ac ſedulitatem in tuendís reparandísque ?rªnge
. . . . . ªnimª¡
Confintorum Prieſidus, cam fuxſſe certe conﬅat, que ab annis jam guaEIeo
prope quadraginta fuerat deſiderata. Nam 8C veteres ruinam minan— mºſyªª'
, tes demolitus reﬅauravit, 8C novas pleraſque extruxit vigilias; arcem
quoque Gore, Pokupzko, 8C Berkuffam, ubique prelèns ſolus, e¡ re
ﬅituit integritati, qua: 8! diligentíam ejus 8C Confiniorum tutiorem
permanſionem teﬅaretur; quorum omnium Nos ipfi, individu¡ ejus ha
rum expeditionum comites, teﬅes ſumus. - - ›
Nec ſe Draſcovicii vigilantia atque cura ¡n tutandis finibus cobi—
bendiſque hoﬅibus continuit ; ſed ne a Thracibus Germanorum im- Dªrºca‘
perio- ſubjectis . eorumque Praefectis ¡n Patria: viſcera faviretur am- c¡usCom
pl¡us,.neve plures, .prioribus graviflimis nondum compenſatis, irro-¡Qifiª‘fffif'
4 5 7 \
gen- vcam urge*
208 Memoria; Regu'm, Banoru'm Dalmatz'ct,
Zentur nobilitati injurïe, ſcrip’tis ad Ceſarem Ferdinandum publico
r egni nomine literis, id effecit, ut Georgio Comiti Schwarzenburgo,
Sclavonie limitum Prefecto , in mandatis Ceſar daret, quo ¡lle reſciſE
fis
tatiÓmnibus remoris
pro illatis injuriisacimpendat.
excuſationum tendiculis
Mittitur cumſatisfactionem Nobili—
his Cel'areis manda—ct
tis e medio Optimatum Varasdini congregatorum ad Schwarzenbur
gum Georgius Rattcajus 8C Caſpar OrehOCÍUS Regni Vice- Banus,
qui remill'a officioſa Statuum ac Ordinum làlutatione, Ferdinand¡
pre entant literas, earumque contenta in paribus Regno transmiffa,
facunde explicant; tum demum, ut certum ﬅatuat «prefigatque diem,
quo omnibus injuriam paſlis fiat ſatís,precantur. ls gratiis pro obla
ta ſalutatione redditis, literas \è prímum Ceſaris perl‘ecturum, ac turn
deinde, quid facto opus fuerit; facturum rel‘pondit. lnſequenti die .
iisdem ad- eum nunciis expeditis ac priora repetentibus, preter expe
ctationem tumultuoſe prímum quer¡ coepít, ſeque mirar¡ dixit, quod
turbatis hiſce temporibus, quibus Georgius Racocius uníverfiim Hun
gariam in immane chaos confundat ac involvat, novam Status 8C
Ordines Thracum incitent ſeditionem. Ad que cum nuncíi repoſuiſ
fent, nullo quidem pacto Regnum ullos civiles mutuoſque intendere
motus,pre\èrtim cum 8( Hungarie ad eoſdem tollendos, pecuniario
ſpontaneoque nuper ad .conducendum militem fuerit ſubſidio; \èd
expectare \è ab eo, priﬅine libertatis immunitatem reﬅituendam , ac
juﬅitie vel poﬅliminio ſatisfactionem impendendam; non ſe tumultus
veteri, cum voluntati ac mandatis Ceſaris paret; ejus denique ſpei
effe univerſos, ipſum preſentia ac authoritate ſua Thfacum inſolen
¡lam, l¡ que metueretur, cohibiturum parteſque Regni Juﬅitia. 8( Cc
ſare jubentibus defenſurum. Ad que univerſa ille non ſe Croaticam
geﬅare Veﬅem reſpondit, ſed proprio quantocyus expedito tabellario
Ceſari fignificaturum. nequaquam turbata Hungaria id negotii trae
&ari poſſe, ad feliciora ,id tempora effe differendum. Tametſi autem
poﬅea Status 8C Ordines , de tam inurbano ſuperboque reſponſo
apud Celàrem queﬅi ſint, Racocio tamen ſemper magis tumultuante,
ac Ceſarem a pace ad bellum avocante. res omnis ¡n infectum abiit. .
Et'vero perſenfiflªet Regnum iﬅud paternam Draſcovicii ¡n a- curam, li
diurius hunc Magiﬅratum Czſar eum tenere voluiiſet.Conﬅat ením no
bis, qu¡ cereris freqUCntius ac ſamiliarius ejus uſi ſumus converſatione, '
que in animo ſuo agitabat, quam proficua Regno, quam opportuna
Confiniis, quam generoſa Eacinora mente ſua digna; que omnia mura
' tione Magiﬅratuum gravi Reípublice noﬅre jactura omiſſa dolemus.
Eﬅ proſecto quod letetur Hungaria, ut quos Draſcoviciüs me.
.titorum' ſurculos Sclavonico, Croaticoque non inſeruit fruticiª gue,
__Ñ , Ñ c …Ñ ,_………Ñ….…l
.Y C'roatix,~ï5ª Sclavomx¡ Liber Qumtus. ‘209
in Hungarica jam plantel-eſ‘ 'ergat'gie‘b'aç 'at benefica ejus in ‘omnes
ſuos mens etiámnum feíè difFundit , ſpondetque \è imitaturum ſolem,
qui eeﬅivo
tius tamenaffurgcns
.univerſatempore,
fovet, vequamvis longius a terra
erat , ªnimatqüe. díﬅet, poten
Graffabatur Ra- ſi
cocius per Hungarim ,fet-ro_ ªmmaque cuncta ' miſcens , longíq
‘ ri quam quisque putafat-tèmpore,d0nec tandem confecto inter cum ’
,ac Czſàrem Diplomate pàctisque tkium menſium induciís , Ccntumvi—
ralís Publi‘catur Senatus. Drascovicius qui rebus ubique felíciter ge
flis, ſumma etiam prudentia, diligentia, ac felícicate ſex adminiﬅrato
Magíﬅratu ªnnis Illyrico prefuerat, .ad _hunc Regalibus. ut' vocant
teris vocatur, ad capeſi'enda‘m inſuper/ Palatinutus' 'dignitatem,’¡i'ch l Tzu…
quentioríbus amicorum’líterisinvitatur, ſolicitatu'rg'QO‘niIoçáto'igiſi n ›
tur antea concilio, relinquit Nicolaum Comitem ‘Erdódiu'm’quòtunl Yºgª@
‘dam privatorum ſuffragiis filbﬅitutum Banum, qui 'in’gruent‘e hoﬅifi Erdêidiuª
incurſu repentino, vf'e abſente Patria ;tiende \libus Nobilitatique Más
cum poteﬅate p'ràefir.ª. V'e'mxn is", ut eventu‘s p‘oﬅea dpcuit‘, neque uſu '
aut rerum'get‘cndàrumº‘prUdentia; neque ,militaris’diſciplinz' perítia
Wdieus, prater ſplendo'rem natalium ad eam dignitatcm nihil attu~
' e viſus efl. '_Profe&us demumMenſe Septembri Drascçviçius pau
lo meliori, miro Dei beneficio adepca valetudine,' qua paulo, ante
?gra admodum utebatur, cum Yoſoniumªpervçnifiªet, _ea pluriªu’m 'pi-0':
cerum 'ággr'atn'látione exceptus~²ſah1tatusqu'e ' ett’, j"ut haud' qbſcure
omnium prope animos in eum converſos intelligi potuerit. Ví‘geſimá
tenia die Septerhbris omnes Status 8C Ordinès ad Caefirem Ferdinan
dum accerfltizj eoque 'puhlico’ín PalatiQ ac ſublimíqri Throno ad id
preparato cònfidente ,~ Georgíus",Szelkçpchenius EpiſcepusW‘eſpI-i‘
mienfis; 8C Aula: CancellaI-Ïus, "Húngaro Idior‘nate'eleganxem' a_d Pró'ª
cera-‘8: Nobilita'tem de pared-nz ,ipñ'omues’ ac ‘_Re'gnmn‘ íﬅud optinii
Regis cura ac Vigilantïa, de niutua inter omnes habenda a'n'ím'oruſri
concordia ,Ñ de auxilíis demum afflictae Patriae,ac,inteﬅínis civilibusque
factíoníbus dilaceçatoRegno ſerendis, habuit oratio'nem. Gua_ finita
Rex ,ipfè pauca eleganti latinoſè‘rmonè’ pirolocutus ,’Ñ-prdp'óſiçiohes
ſcripto, quas in’R egno_ agitari concludique' ?ple-‘bag Georgia ,Lippaid
Strigonienfi Archipraeſuli tradídit. _Tum LippªiuS’Vir Heroic¡ pecto? ¿gb-ª*
rís, .& de quo illud dixerís Horatianum‘: l, . ’ ’ ºª'
Si 'fractus illabatur Orbis,
¿‘:’.;.1
Impgvidum ferient rm’nçr, ~ - .Hi _l 41:***
_
’ ..If.'ª!
facundas omnium nomine Caeſaríreddídic ¡gi-‘atías,'poﬅ quas alíi, qui '

feríus advenerant, Czeſari ſalutcm precatiRegiasA pxpſçulantur manus z¡
quibus peractís Ceſar ad epulum, (¿Meri ad ſua quisque hoſpitía de
ſccndunt¡ Die 25 congregatís optimatibus recitantui- eorum nomina
'
'
Q
Dd ’ \èl-¡pto
31° Mªturin-5 BUENAS’ .Bªnomm Dalmatia..
ſCrípto a Caeſare transmifl'aÑ ;quixmortuo Nicolao -Eflerhafio ad limi
piendum Palatinalisdígnitatis faﬅigium delecti erant. Fuere illi Joan-.
nes Comes Drascovitius, Adamus Comes Forgacius, Stephanus Beth,
lemius, 8C Ladislaus Niarius'; recenlitís nominibuls ad aliam interim,
‘quoad vota ferantur, ſecgdere demum jubentur, Latis ac collatis ll]
;unum calculisnDrascoviçius‘
“tur: Et-quamvis illeſi‘pqﬅea centum vigintiòc'facundiaque
gravi-.modeﬅia uno Palatinus declara;
id_ munerig
'ſúpterfu "net, nulla in Regno Hungariªn bonaºſibi eſſe afferens, &iii ‘
'quid ho ile ingruat, quemadmodum nunc decumanïs- involuta‘ effet
Hungaria fluctibus. \è nullatehus dígnitati poffe reſpondefc 5 ei crianz
Magiﬅratui multos .labores, maximas curas, incredibilem ,negotiorum
Palªtſnus mólein domi forisque annexaquuibus ipſe ferendis impar effet. Vi?
ªªª" ~ &us tamen poﬅea fingulari prece Nobilitatis aclpopuli, inter veneran
‘tes gratantesque contribules , 8( Provínciarum egatos , pulcherrimo
_. ordine ac magnifico comitatu ad Ferdinandum ex Urbe in arcem Po
- -- ' ſonienſem perductus eﬅ; a quo benignº habitus, ac ampliflimo eo ig
ho’n'ore'confirmatusª; juri aequaliter dicundo adnúniﬅrandoque ſacra,,
m‘entum dixit. @uo dicto Ceſari prandenti tantíſper Univerſi adﬅi
tere , turn feﬅivo Palatinus Proceres excepit convivio. 'At' Calendis
Octobris, ubi omnes prºpe Nationis lllyricae ultimum 'quaſi cum eis
agens futura negotiorum mole impediendus Prandio excepifl'et, inter;
’medias epulas hac eum..G‘eorgius Bancajus omnium nomine, ¡brevç
affari ‘ſoecitdictione:- _:x , .' ‘Ï . ; ,., ' . .Ñ
,, Neſc'ib Ingendumne potius fit, an letan’dum- nobis in hoc auf
5, ſpicato honoris tui augmento, Palatine Prorex llluflriflime; lztan-g
ª,, dumlÏug'endiím
;SJÍèd quidem omníbus
I_iqbíls'¿ſi__dczïsde proſpero {'ererlioris
amiflipneÏPatris fºrtuna.
; y leïandum rueexaltatuq
quºd afflaru,
,L HS 'ppbï‘s›_'\,’ed,]u endum,,qu1a abſat‘usa nobis; _ &cum Hungªria
p, ﬅerilitatemſu'am, in' .quamab aunq 1am uno morderat, m Virqrem
',. ac foecunditatem refloreſcere letatur, Sclavonia Croatia ue .nom-a,
;, vidua‘ta maríto, orbitatern ſuam gemit; Vix ſexennío du ces patris_
,I uaffectus experiri, ac providam vigilantiſiimi Gubernatoris tutelam_
z, \entire licuit 3 cum his omníbus invidente fortuna, carere cogimur..v
ut_ w,, Sed ‘ubi univerſa in plauſus tuos effuſa P_annoni_a _luctus ſui oblíví-z
.Ñ .,,- ſcitur, nos qu’oque tu¡ potius, quam noﬅri, memlmſi'e convenir;
' ,, quamvís pafferis inflar ſolitarii m recto lugere deberemos, nec can
,, ticum novum in terra aliena cantare nos deceret, geminata tamen
,, cum ſocia Pannonia letitia Palatinalis honoris Ave tibi dicímus,
,, 8C eo quidemhilariori vultu, quod poﬅ longam temporum ſeriem,
,, felicia Saturn¡ ſaecula ad nos rediifle conſpiciamus. Ut ením Ec
,, clefia Romana quatuor ſublimioribus corulòac Doctoribus , iltñ jam
' s’ Y'
k" \ ..0' . ' J c I
º c *
. Y e‘ - -~ ª" ªaª." n" v. - ª' - ‘rx-‘u'. F. ?í
~ -‘² CI'ONÏMÚ’ Sclawmªr, Liber Qumtusª -21 1

\
‘Ñ IllJ'rium'noﬅrum 'poﬅ Nicolaum Garam, Emericum Perenium,'l"hq- _

,, mam Nadasdium, ac Emericum Zapolyam, wte qumto e Banalt. d¡
,, gnitate in Palatinalip faﬅfrgn y qeu¡ - b'llmatóff glofiafipr; hocetram
I)
tu cazteris major, quod ya m :time ªflºra !IFE …Pªmpª dlgflfºª
.
,,
tum ſerie, 'priori viam future, flªme-ES ª & unquªm nªnº ªmiéhfflª
,, :num babes¡ honºritprzluderes, d Yere hunc-benigna aure pptunus
,. Deus gentis Hungaricemum Riªl-Comiçfflt, vota ae ſuſpfilriaiſuſce
,, piſſç yjdççup, quçziiiazmprtuo'_ lapldr'Yams tu; Baruyaffectuivwo ad
,, perennaturam memoriam ll‘lqdlydlíuft; ,Ñ
O Draſcov'ims dem 'Sa-aula pollera multas“
Gloria Fri/‘ca Hunm'- Marti: 89’ Artis erit. r
'Ñ Vive ¡gitur ter" felix ac fauflusªiff'eo Palatineg-Majorum tuorum Ma
., jor,, vive inclyta: Pannoniaa, cul teCeſaris favores, menta tua ejus
',,. ue gota gubernandae attraxere; _ſed na ill¡ Vive, ut noﬅrí no--"' .
,, &turn te effe memineris, .ac deinceps, ubi deſiderata praaſentla tua
,, nobis frui non dabltur, matrls tamen affectu univerſos_ gaudere pa
, tiaris.,› Grato haec ¡lli aceidere animo, ac dmtzºrmon poﬅea cum Í
¡his tempore hilariorem animi converſationem ProtÏAXÍt." His per—i¡
actis, quamvis felici principio Comitia aulpicata; ea tamenªmulta -
contentioue -turbata, ac ſmgulari hiereticorum pertinacia funeﬅa,*
jam quintum trahebantur menfiem vai-¡is Vicíffitudinibus im lexa, ut '
vere Bochcaianos nunc Turbantios vivaque eorum mulacra
longa jam affliótum calamitate Regnum turbantes ab infernalibus
excitacos furiis reſurrexiſi'e dixiſſes , quibus jam tandem Chríﬅus P3
.-cis Princeps magnique Conſilii Angelus, Petri navi ¡n Pannontco..
mar¡ fluctuanti, ſedatis imperio ſuº adverfitatum fluctibus optatam
"conceda: tranquillitatem. @uam quidem bene nobis ſperare licº
bit, donec Lippaiane inconcuffª: conﬅantia:
cian¡ Gryphi 8C fulcient & ſohdabunt. ſi O Columnam Drascovi-I
Pannonia Apoﬅolica
uomodo commutatus eﬅ color tuus optimus! que olim Stephan¡
²poﬅolí tempore tertia tu¡ parte Deo dicata fueras , queve ex ho
minibus dabas decimas; nunc, ut cum magno Hieronymo loquar,
adveriarium in pectore tuo Chriﬅum conantemoccidere, non dico
repellis , ſed vel ultro phreneticum admittis, vel tacendo foves. Uti d
nam ſupra quadraginta ſuperſint dies, donec infelix ſubvertatur Ni

níve. - Quamquam eam miﬅricordiarum Patris erga te benignitatem
videamus, ut omnibus pene Regni Optimatibus , velut errabundis
oviculis ad ver¡ Paﬅoris ovile reductis, ¡idem in priﬅinam fidei uni-r
Aatem nobiſcumlcoaluerint; magnam ’tamen adhuc tu¡ partem re
ſciſi'am ¡ngemiſcimus, 8C votis Omnibus nobiſcum prò alíis gemere ex
optamus- Fim': Libó‘i am. -
D d' a -\ ME
zi ‘Í Memoria* ,Rc-gm, LF’ Banorum Dalmatíx,
;M '-1‘- ›.’.T¡…: Líneª-*"- ſictª
'- -
- BEGUMTEÉANOKUMÏ
3.:; ªòvL~AvóNIe~ªſi ſi
_LI BE‘R. , S-‘-E..ÏX T, U S. Ñ
. .- ‘ ;mn-'2' '- ‘-'"- ~ "º‘Y Í
rorex Palatíni Draſcovicii Succefior tametfi in pugillari‘Celaril'_
Zacharie inﬅar jau ſCriptus fuerat, fupra integri temen bien-ü'
'nii revolution-:rn public¡ eum juris Ferdinandus elſe ‘noluit; ,quod
ſane maxi-ªniman in Regno turbarum violentiarumque cauſam pre(
buit, ſiac nſilotuum civilium periculum fecerat; dum ením indígenas'
capite carerent, cujus_ authoritate ac imperio cohiberentur. quisqueª
pene, quod libebat, licere \Ïbl impune arbitrabatur. Hinc Magna-Q
cum pariter ac Nobilium mutua 'V13',C2des, bonorum direptio; hinc
inteﬅina odia, privatav commoda,ï-‘nul~llus propemodum in commua’_
nemª ſalutem ﬅudiumphinc, _fatis cóncedente Martino Bogdano Za:
gmbienli- Epiſcopo, Prefectus Ivanieií Joannes Waichai‘dús p Fetterusſi'
ejus-Caﬅellum ibidem 'litum, Alemannicis²preſidiariis eo miffis‘ ¡ti-ª
vadit…, es percuſi'um , frumentum, Ivinum; ae univerſam ſupp‘el-ª"
lectilem .barbara diripit ;licentia , ſiſubditos omnes ab Eccleſie avel-Ï
lens laboribus , -ac .ſibi- imperioque 'ſúo- deinceps parere ‘cogen's' '
@uibus tandem omnibu's Ferdinando Ceſari fignificatis, ac gravi; ,
bus expoſitum- querelis, tum demum ob'tot jam patratas-Regni in-¿ª
Nicolau: ¡arias ac Regni fuﬅentata mcommoda, futuraqUe graviora formi
Comes a
Zrinio Ba
.dandq Nicolaus Comes a Zrinio Georgii Ban¡ filius, cujus ſupraª
nusCroat ‘ meminimus. jam antea Ceſaris animo-ad hunc deﬅmatus honorem,
& Solav. qui Reipublice in libertate 'priﬅina confervande- ac prelidiis ab ho
¿cºmº,
l. r 64ſ* ﬅe tutandis, ſumma cum pºteﬅate preſit, anno quadrageſimo ſepti-ªj
m0 ſupra 1600. die Joanni Apoﬅolo 8C Evangeliﬅe dicato, ejusdemf
Ceſaris oraculo declaratur. Cauſa tam diuturne h‘ujus Officii dila-'
tionis, ac long¡ lnterregni Thome Miculicii Regie preſentie in'
Judiciis Perſonalis ambitio 8C ¡nvidia fuit; Etenim preterquam quod
ille vehementillimªe pro parte ſua iuﬅaret, eamque dignitatem fibi
' con-‘K'
1 - ,
ſi .l.
,,,ÑA— ,_Ñ_ ,.__— .._..___ - - :_-ójffl’lr—

C‘raarize ED’ Sclavonia’, Liber Sextur. . 21 3.
. ' O
conferri poﬅularet, ¡n Zrinium quoque, cu¡ multa gratitudine obe

ratus effe debuiſi'et, utpote quem majores ejus ex humil¡ obſcuro
que ﬅatu ſublevaſi'ent, ac dignitatum deinde, facultatumque, quas
poﬅea conſecutus eﬅ, jeciíſent fundamenta , incertis tamen de
caufis graviilimo flagrabat odio: atque cum homo vafer ac verſu
tus eſſet, miris polítie artibus, cum alioquín bis a gremio Ecciefie
fideliumque ſocietate anathemate percuffus fiierit ſegregatus, au
thoritate fib¡ apud Ceſarem comparata, modis omnibus, neglecto
‘ Reipublicae commodo, Zrinii Comitis obfiﬅebat ſucceflibus; adeo
ut, dum ſecretiora apud Ferdinandum, de conﬅituendo horum Re
gnorum Prorege. conſilia agitarentur, hace ¡lle arroganti‘ ingrato
que ore palam eflªutire non erubuerit: ,, Jam , inquit, Majeﬅas Ve
‘. ﬅra Fratrum uni Prefecturam Silbergenſem contulit, alter¡ nunc
_ Ñ Banatus dignitatem dare para: , nobis reliquis Majeﬅatis Veﬅree
,-, feª-vis
ſi,, aliud reﬅat
tunis noﬅris, nihil,
ultimum quam ut
a ſervitiis valemetuentes
demus.,, cervicibus
Et vero cumac for
jam
plurimum ſe. apud Cmíàrem oﬅ'e videret , 8C arcis quoque prefi
diique Caproncenfis ímpetr et bona , in eam omnino ſpem addu—
- cebatur, ie dignitate Banali potiturum, ſed doloſus hic felicitatis
genius eﬅ, quamvis magna pariter ¡ndolis ſignum ſperare (èmper.
'Induxere nihilominus Ferdinandum, ut hoc Zrinium honoraret of- . v
ficio , 8( Majorum ejus merita 8C ſervitia bellica repetitis ‘vicibus '
{¡bi ¡mpenſa, 8C in hac ejus etate, qua nondum tr¡ efimum attigit
‘ annum, militaris diſciplinae peritia , raraque in co erendis preliis
proſperitas: denique adeo populorum ora . nominis ejus virtua
cÓmplevit, ut ante illum plerique amare, quam noſſe ceperint, nec
tam laudandus efl'et ille, qui amaret, quam ſcelus *putaretur facere ,
qu¡ non diligeret; unde quantumvis ſepius caﬅigatis memorabili cla
de Caniſienſibus Turcis nomen ſuum inter populares celebrarit, nec
alia tamen Regna virtutem ſuam latere patiebatur: fic nimirum verª
virtus ignis inﬅar, eﬅ, qui quantumvis arcte concluſus erumpat temen!
neceſi'e eﬅ., q ,
Graſi'abªtur ea tempeﬅate era nempe Chriﬅiana 1646. per Im
perium victor Svecus, ac victoriis praedísque ſuperbus hoﬅis ¡nſolenf .
ſuſque deque turbabat omnia; tum demum fingulari crudelitate jam
depopulatum -Moraviam, inopíno ¡n fines Hungarie ímpetu were:
ad Ferdinandum Caaſarem crebris ac certis nuntiís affertur. ille rei. ,
novitate motus Gecianam e veﬅigío ducit ſecum Legionem,& Hun-t
gar-¡ae optimatibus dat in mandatis, ut univerſis Regni-copiis quan-"i .
tocyus coll’ectis ſeſe praeﬅolentur ad Szakolcam, Caﬅra ibidem nie—‘Cªm ad
taturi, &primo quoque _tempore ¡n hoﬅem, li neceflitas ‘P0ﬅulct, SÉ—'ªkºl‘ ,
, .' .. ' Dd 3 m0- cªm ººº‘
2h¡ Memoriª? Reg-um, CF’ Banarum Dalnutizr,
Hungaris moturi: ne in ipfà jam domeﬅicarum Provínciarum viſcera bell¡
*ºªvºm‘* flamma gliſcat, qua? univcrſum Imperium elapſis= temporibus incen
dera: , miſerabilique deformatione jam prope incineraxat. Porto
Status 8L ºrdines Hungaria’, conveniunt Croªtiae &t Sclavoniz Regna
yet literas, uti 8: ipſe Ferdinandus, ut qui animo atque corona
conjuncti effent, ad commune propulſandum periculum fubſidio
quo ue Vicinis adeſi'ent, vicaria. poltulante neceflicate, auxilia re
comcl- pen uri. Et Regna quidem Croatia Sclavoniaeque milite ſubfidiaría
Hgm praeﬅo efl'e omnino non poterant, cum eo temporis preſertim fre
Sclav. quens omnium animos turbarec fama, ingentes Ottomannici impe
Wfi' ratoris in Boſnz Regno Legiones eo animo congregari, ut per
' Croatia: fines ac praeſidia, qua caaterum tranfitus a Cffilal'e illis ne-
gabatur, in Venetos , cum quibus acerrima gerebant bella , apªrta
vi penetrarent: pecuniario nihilominus auxilio pro quingentis con
ducendis militibus ſociis l'ubvenere, 8¡ jam ¡es numeratum in ma
nus Bani Draſcovicii collocatum fuerat. Itaque cum omnes belli
nervo l'uccurriil'ent , privata attamen nomine Comes Zrinius trice
naria l'uo aere comparata turma Czſari Obſequ-ioſus, Hungaria: pro
Cojqes ficuus eſi'e voluit. Appropinquans Szakolczam apparatu ac ordine
honorifico, ¡pie ante alios oﬅro auroque refulgeus, evaginato aci
nn'u. nace, inſpet’rautem Caelarem Alemannicis ac Pannonicis ﬅipatum
turmis praetergreditur, obſequio ue veneratur. Brevi pol’c oblata
ab hoﬅe Sveco pugna: co Iia, 8: acta a Czeſare poteﬅate, ea fací
- lirate ac ſuorum virtute oﬅem ſudit, ut ducentis amplus caefis.
za…, ac non multo paucioribus vivís in poteﬅatem acceptis, nova gloria,
&flªts-ªº* auctus victor in Caﬅra redierit.
ª* Sed proſperiori uſus fortuna ad Tybiscum in Hungaria nobi
liorem multo potitus eﬅ victoriam, dum Georgius Racocius Tranſyl
vania* Dominus, ſolita illis Princibibus perfidia, adverſus Caelàrem
--tumultuatur, Ecclefiz unionem ſcindit , 'ac inconſutilem Chriﬅi
tunicam dilacerat, Patriaa pacem ac tranquillitatem perturbar, afi
flictam exagitat opprimitque plebem, nulla aequitate, bona ac
Dominia ªliena a Caaſare extorquet: dum, inquam, calamitoiàm
proprio purpurat Hungariamvſanguine, jubet legionem unam l'uo
tum trajecto Tybiſco, vicinos populari ag'ros, arces, ac Cal’cella
flammis abſumere, ac omne hoﬅilitatis genus exercere. Ad hos
teprifllcndos caﬅigandosque praedones mittuntur Tribuni a Gccio
Czefiuis Archiﬅratego Comes Puchamius Corneoburgenſis,Cre‘mlèn~ '
fisque in Auﬅría, ac \glavienfis in Moravia Civitatum expugnatioe
Zrinius clarus (eﬅ vir fingulari humanitate &C cui Muſa: omnes aliqmd le
º““ªª‘ª pon's fui ac veuuflatis admiſcuiffe videntur) atque cum eo Comes x
MIL _a
Q‘ l
.Ci-Mir Lª’ SCIJ‘UOUÍÍ, Liber Sextur. ers
Zriizius; qu¡ hoﬅ¡ obviam facti, ac vix bene cum eo congreﬅi ¡n Prª-ºlgª
turpcm ¡llum conjecere fugam, ut tria millia amplius partím Ty— Pªgª'
biſci gurgitibus ablumenda dederint. partím fiib gladium miſèrint;
ipſe Zrinius_ hoﬅilis ſanguinis anhelos , jamque ex Duce miles ef
ſectus, ,duos manu ſua trucidat, ac tertio hoﬅile vexillum Signiſe.
ro eripit, ¡pfi demum Gecio Caeſareanarum Legionum Prefecto
ſpectandum ex'hiber. Sane inter Ferdinandum Caeíà‘rem ac Raco
cium Principem Tranſylvanum vehementi ímpetu 8C magnis par
tium viribus per annos plures bellum acerrinlun1,-parum proſpero
Ferdinandi ſucceſi'u geﬅum novimus. Superiorem quippe Racocíus
\Pannoniam pervagatus, ejusque Dominia ample cichmlato armo
rum terrore depraedatus ac depopulatus, Tyrnavia quoque jam oc
cupata, extremum Poſonio inculſerat metum. Tametſi vero ma
ximis ejus ditionis proceres incommodis affecerit, Joannem tamen
Drugethum curiae Regia-3 judicem pra caeteris fibi infenſum, ac
damna paulo ante haud vulgaria inferentem, exagitandum ſuſcepit.
_ @no Omnibus ejus dominiis pulſo, arce demum Jeſi'enocia, quanng’rªuºªcf‘
z vis valida ac munita, in quam ille velut in tutiflimum aſylum con- mºfª…!
jugem ac liberos cum immenſa theſauri copia incluſerat, vi atque“!sºl‘ª’x’ª
armis expugnata ac pene ſolo azquata; conjugem ac liberos in tu- ;En
tum abire , asportatis ampliſiimis Theſauris conceſiit. Druge
thus univerfis prope ſuis acerba fortuna: indignatione deperdicis ,
nec conſanguinitatis
tis natalium deinde,
przrogativa nec dignitatis,
hoſpitium inveniens,neque
ſitota veteris ﬅemma
Pannonia exul
Sclavoniam cum ſuis etiit. -Ibi Caſparis Comitis Draſcovicii, ac
gener¡ ejus Nicola¡ rinian¡ Proregis munificentiflima liberalitate
aun¡ pro e ſpatio ſuﬅentatus vixit. Ille ením Klenounichio Ca
ﬅello in efidentiz locum affignato, ¡¡sdem etiam bonis plena cum
poteﬅate traditis , velut propriis perfrui indulfit. Zrinius vero
e lngenti n03 ſemel ſuppeditato me, ac caeteris vitae ſubſidiis ſub
miniﬅratis, grata eundem ambo fovebant hoſpitalitate. Conſopitís
’ deinde tantiſper Pannonicis tumultibus dum in Patriam ac Natale
domicilium reditum parar, quantam interim honoris ac nominis ,
bonorum ac fortunarum omnium jacturam diſcrimenque ſubierit,
amaro volvens animo; quomodo Patrio ſolo profligatus exterorum
ope ſuﬅentatam vitam duxerit, nec ſe tamen horum unquam fru
&umx recepturum, indefeffis profundisque penſans cogitationibus;
tandem iter arripiens dum Styriam attingit, ſubitanea cactus apo
.plexia ex animi mcerore caul'atayvir, qui tantis,forti1nae fluctibus
agitaretur, indignus,- repente ſumma omnium admiratione extin
guitur. Sed Pannonicorum motuum cauſªs atque eventus, quam
VIS
o \
2 16 .Memoria- Regum, En** Banorum Dalmatiaº,
vis pro poﬅerorum memoria explicare opere ’pretíum atque docu
mento ¡'oret, ur alienum tamen ab inﬅituto noﬅro aliis ſcribendum
\
permittimus.
His virtutis bellice a Zrinio datis documentis , quo amplius
irritate virtuti incitamentum ſuppeditaretur, ſupremus vigiliarurn
Prefectus, acCroatarum omnium Generalis conﬅituitur; atque ita
omnibus proſpere la-udabiliterque foris actis in Patriam ac Inſulam
ſuam perpetuis interea Turcarum incurſionibus afflictam ac vexa—
tam revertitur, cui hactenus deſendende Petrus frater fuerat con
ﬅitutus. Admonet hic lo_cus, ut, cum Petri mentio nobis ¡nciderit,
de eo pariter quedam memoria digna brevibus inleramus. Juve.
nili adhuc eﬅ etate, ſed maſculo corde, robore Herculeo, artis
peritus, qua tormentorum Magiﬅri nt¡ ſolent , quam eo fine d¡—
ſcendam ſibi propoſuerat. ut Chriﬅiani nominis hoﬅi gravius inde
noceret, quo factum, ut Canifienfium fuburbiorum partem ſemel
'arte iﬅa, ac induﬅria ſua in cineres. ac favillas redegerit. Porto
fortitudinis ſue experimentum non vulgare Poſonii ſub Comitiis
ſpectante _Ceſare prebuit: dum ením Ferdinandus levandi animi
Petrpsª cauſa venatione ſeſe Oblectat, ecce fit Obvius aper annorum ſeptem;
Ïffi'sºzz juſi'us a Ceſare Zrinius aggredi lub_ito deſiliens equo, evag'inato
magnani- acinace, eo uno immani belluam ferlt ictu, ut diviſa acinace fron
'ªºª- te, diffuſoque cerebro e veﬅigio humi proﬅrata animam vomeret.
Ceſar miratus accepto a Zrinio gladio eum paululum vibrat, ac
reﬅituit, adjiciens eum non pro ſua cſi'e manu: Ut hoc vitium cor
porfs ac ſpectare fortitudinis nobile fuít documentum, ita alterum
quod ſequitur, animi magnitudims exemplum fingulare_
Excubabat Petrus ipſe pel-'pagos Inſule fue, donec Frater
Nicolaus lmperialibus occupatus diﬅíneretur armis, adventu ho-.
ﬅium excitus; &ceca intempeﬅaque nocte. dum utriusque ‘ﬅudetui:
ſraudi, inopino caſu Obvii facti, in incertum accendunt WDS certa—
men, Petrus martial¡ ſpiritu ſuccenſus Turcam ¡n fugam conver—
tit, ac usque in Muram ¡lumen perlèquitur: Turca falutis anceps
dum in littore efl'ugium non invenit, m Mure vortices ſe ,preci
pitem dare Cogitur: lnſilit ergo hoﬅls, ſequitur _Comes, 8( in ipſis
aque gurgitibus barbaram Neptuno munolat Victlmam ; quamvis 8:
ipſe egre admodum opera cujusdam. Dechko cognominatl, flucti.
bus prope abſorbendus, ereptus fuerlt. Collatam .demdeaCeſare
accepit durantibus_ Polonn Comitiis Prefecturam Silbergenlem, cui
mille prope parent homines_,,ea ramen conditione, tametſi de ve
ter¡ Regum Hungarie conluetudme aç lege dignltates hujusmodi
absque ullo onere bene menus conferr¡ conſuevfii'ent, ut cum \ex
m1‘
Croatia* La’ Sclavonia, Liber Sextm. ' '217 .
militum Centuriis ſuo azre comparatis exercitui Carſareo per trime— l
me [ere -Ccmjungat. Abſolutis ením Comitiis, &filii ſui FerdinanÃ
d¡ Quart¡ in Hungaria: Regem felici inauguratlone peracta, quev
undecim integris prope menlibus fingulari haareticorum protervia' -
protrahebantur, Ferdinandus ¡ple, cum minus diligenter ac fideliter
"adminiﬅrari in Bohemiª arma iua intelligeret, eorum przſens efl'e
!voluit iiïeé‘tator; ' ~
Obfidebatur ab hoﬅe Egra Bohemia Urbs, ¡mo deditione Pa- Ferdmªn,
radiſli frequentata ei familieinfidelitate prodebatur , quº fimul’tem- dus ¡n ca
pore Ferdinandus E_grae vicinus in caﬅris morabatur. Verum Sue
cus nequaquam Caeiarem dignitatem ſuam, fortunas , St caput ipſum ficiſcitur.~
p remera: bell¡ ale-a: exiguo protectum exercitu expoſuifl'e ratus,
tandem a milite Czſaris paulo ante captivo cognoſcit, eum omnino
armis fuis quamvis non pro Maj—eﬅate Cazſarea íàt amplis prfflſen
tem eii-è, ſeque ab eodem donativi nomine aureorum nummum de
cem beneficium cum libertate confecurum. Hinc Wrangelius Tol
’ li, ſeu quem precipitem latine dixeris,locum, quo Caeſar moraba
tur, ac occaſionem omnem ab eo edoctus, adſcitis trecentis ſpe.
&arre virtutis atque animi l'Ociis prim¡ ordinis, accepta a Torﬅen—
ſonio Svecicarum Legionum Chiliarcha poreﬅate aliquid agendum '
&eterna memoria dignum ratus , Ferdinandum ipſum ſub noctem
hol'pitio l'uo queſcentem invadendum , tum demum aut captivum Croata
abducen-dum Ñ aut dirz mort¡ tradendum decernit. Progreditur ¡gi- ïº'ªifiªb'e.
tur ¡lle, adeoque ~lilenti adventu vigilias noﬅrorum fallens, fortiranni. ‘
animo in Cael'aris hol'pitium irrumpit; ut .Ferdinandus cum omnibus
aula? munia obeuntibus e \trato profiiiens, iàlutis anceps, Extre
mum aut vitz, aut libertatis fortunarumque perdendarum adierit
diſcrimen. Et ſane niſi Croatae vererani excitato commoti tumul
tu, ¡n propinquo ad cuﬅodiam coilocati, ocyus accurriſi'ent, de Fer
dinando ac univerſis l'umma rerum omnium jactura fuiíl'et ’actum.
Verum ill¡ innata virtute animique generoſitate furentem jam hoﬅem,
*ac triumphum de Czſare parantem- velociffime perturbant Oppri
muntque. Hoﬅes dum fingulari pavore conﬅiernati renentur, L'Ó
Wenﬅeinius cum uno agmine corporis CEE-fare¡ ‘defenſion¡ deﬅinato
advolat, ac junctis Croatarum Viribus Wrangelium cum ſociis ad
¡nternecionem prope pauciflimis fuga elabentibus delet, 8( arro
gantem illam hoﬅium temeritatem digno mortis ﬅipendio muictat:
ob quod proſecto vitae ſaluti _ue confervatebeneficium a Croatis
praecipueaacceptum, merito ‘erdinandus, ejusque poﬅeri univer
ſam hanc gentem ampliffimis favoribus atque gratiis ¡n omnem po
flerorum memoriam locupletare deliuiſi'ent.
~ Ee Sed
218… Memoria Regum,.89’ banaram Dalmatizt:
Sed 8C omnibus his fuperiorum bellorum tempeﬅatibus, quibus
imperium Romanum fævillime ſupra viginti jam annos agitabatur,
quid Illyrica natio,trigínta prope aut ſupra millia optimorum mili
tum diverſis ſubmittendo vicibus, profuerit; SI recens plurimorum
memoria 8C diverfæ teﬅantur hiﬅoríz. Et quidem plura fane de
magnificis lllyriorum geﬅis apud ’Eberhardum Weiſenbergium
Eboracenſem in Floribus Germanicis petere lícuiffet, niſi omnem
cam laudem, quam prima editione ampliflimam poſuerat, in pofte
riori-, communi in hanc gentem livore, eraſamatque abﬅerfàm vi
lilyrico
rum vir díffcmus. Certe quemadmodum Auguﬅo cæteri quondam præ cæ
tus belli teris lllyrii bellicofifiimi -habiti erant, ac fæpe numero moleﬅifli
ca. me ſeſe ab iisdem infeﬅari palam in Senatu querebatur; atque ut
Anaﬅafio quoque Imperatori primæ exiﬅimationis, ac fummæ fem
per liduciæ exercitus lllyricanus fuel-at, ut fcriptis ad eum a Sym
macho Pontilice litterisa quo a communicatione patrocinioque hæreo
ticorum deſlﬅeret, iis magis irritatus tantum abeﬅ ut ei Anaﬅafius
obtemperaverit, ut etiam eos, qui erant in oriente catholicæ com
munionis Antiſtites 8C eis ſubditi orthodoxi, immiſiis lllyricis co
geret cum hæreticis communicare. Nam ut Baronius ex Marcel
líno in Annum Chriﬅi quadringentefimum nonagefimum referti
,, Hoc, inquit, anno gens ignota nominea fcilicet Bulgari, ex inti
,, mis Borealibusefinibus palabunda progreſi'a violento agmine ſeſe in
,, fudit in Thracias, quæ adeo cruento decertavit bello , ut 8C lllyri
,, cana militum virtus eo prælio conciderit, 8C Romanus Exercitu—s
., internecione fuerit deletus :,, ita utGuﬅavus SuecorumRex militaris
difciplinæ ævi fui magiﬅer, dura impatientiæ voce novum ’genus
diabolorum , ob velocitatem , dexteritatem , conliantiamque in
præliando compellare folitus fuerat. Ne_c tamen cum ullo le prom-
tiori animo, quod ﬅrenuí haberentur milltes, mfeﬅls arnus concur
ſurum, quam cum Joanne cicatricibus ſignato, ac Joſepho vitulinj
capitis glabricie fimilitudinem referente aſi'erebat; illum Pappen
h-eimium Alemannorum Scipionem , hunc Iſolanum Croatarum
Ulyſi'em ſubintelligens. '
Accepta fuperiori hoﬅium inſolentia, Ferdinandus ne dubiis
deinceps vitam imperiumque exponeret caſibus, Aegra Pilsnam ſe
ceſiit; unde nihilominus vicinus exercítuí’, de omnibus bello neceifa
riis commode profpicere valeret. Breví poﬅ, proxima fcilicet Co
Petrus a
Zrinlo ad micía, ſubſecuta æflate Petrus a Zrinío agmine jam collecto aſcendc
Imperiale re maturavít, cujus lignis Georgius Comes de Prangepanibus Lupi
bellum
proticifci
filius , georgius Rattcajus , Thomas Eﬅerhaſius at Chriﬅophorus
tur. Lambergerus e Nobilioribus adhæfero Et Zrinius quidem afrum
pro
Croatia: ED" Sclavonia', Liber Sextus. - 219
ª 'pto ſecum Georgio Rattcajo 'ac paucis equitibus, ad Caeſarem IÏHS.
nam feﬅinavit; copiis lente interea ductante Frangepano progredien
tibus; non facile díxeris, quantum_ omnium , qui aula: munia obe
unt, videndorum Croatarum advenlennum arfèrit defiderium, quaſi
nationis ejus homines, eorum nemo Vidiſſet ante, 8C cum ſperato
lentius adventarent , mira indignatio. Ubi tandem affuere, jubet
Ferdinandus Urbem omnes ac Aulam ſuam tranſire : effuſa ad ſpeá
&andum Civitas Proceribus mixta extra Urbem etiam túrmas co
mitata eﬅ, & veruantes florida &take , ac vegeta robore milites,
equorum quoque 85 armorum apparatum admiran, nondum ſe mi
litem adeo probe inﬅructum vidiffe affirmabant. Inde ad Caeſàrea
na miſii caﬅra, quee ad tertium diﬅabant lapidem‘, eommeatus Pils
na devehendi illis cura committitur. Ingrefli caﬅra, deductis feli
citer curribus, eo uno infauﬅos ſe caſu arbitrabamurfquod vicinus
hoﬅis ante biduum, paulo ante a veteranis Croatia bene caﬅigarus
clam-ſupterfugerit, eaque celeritate arreptam fugam \it proſecutus,
ut una cum bellícis machinis 8C caeterisimpedimentis, timore addenº'
te alas, cujus temen pavor uníverfis pro victoria fuit, per diem qua
tuor decurreret milliaría. Hinc mittit Zrinius ex mandato ſupremi
Chiliarchar Joannis de Werth, Georgium Comitem Frangepanum
ac Georgium Rattcajum cum una Croatarum Centuria ad inſequen
du‘m hoﬅem, famamque, quo inimicus iter dirigat , reportandam.
Profecti illi ac per precipites, aſperrimosque montium anfractus ,
ad quadraginta prope milliaria inſècuti Zwicaviam ultra Saxoniae
Urbem, nec ullibi integrum aſi'ecuti hoﬅem, in unam tandem in
cidere manum, ex qua paucis neci daris, ca‘eteri omnes in poteíiatem
Cefl‘ere; 8C quamvis pro numero hoﬅium ſat opulenta laetabantur
prada, illud tamen gravem illis injecerat metum, quod certis cogno
verant rumoribus, Wrangeiium hoﬅium Prefectum de eorum expe
ditione certiòrem factum, Tribunum unum quoque expediviſſe, qui
ad Annabergum cerro tranlítus loco eosdem prseﬅoletur atque inter
cipiat. Augebant inſuper angorem non ſolum ruricolarum Saxo
nie ac Miſnie, verum 8C Oppidanorum ac Civium, quamvis neutrius
eii'ent partis,prodiriones ac infidelitas , quorum aliena fides victoriamv
qúoque ac fortuna ſucceſſum hoﬅi potius , quam Caaíàrea’nis avebat,
quod 8: ferme ad Montem Niveum cívium dolo contigi’fl'et. At ni
hilominus protegente ſuos Deo, ac ductante Magiﬅro equitum Da
miano Poſèganorum Sclavoniae natalium viro forti ac circumſpecto,
&iva pra-.da, ac integris omnibus ad ſuos remearunt, hoﬅemque
continuatis itineribus Hafliam verſuÍª contendere retulerunt. Con—
e 2 n.
240 Memoriª? Regum, E5’ Banorum Dalmatt'e;
Sub m_ tinuabatur híc proſper ſuccelſus ad Erfordiam Thuringie Urbem ,
fºi-dia Juſi'us emm cum agmine ſuo Zrinius Urbis portis ¡ncumbere, ne pre
tergrediens Ceſareanus exercitus detrimenti quidpiam ab irrumpente
hoﬅe capiat, ubi, preeunte Georgio Rattcajo ac Stephano Bogda
nicío manipulo uni, eo uſque velitatum eﬅ , Zrinio interim cum
ceteris ad clivum collis Urb¡ propinquum conſiﬅente , ut tribus pro
pemodum horis ante ipſa Civitatís propugnacula ac ſoſſam abſum
ptis , erumpentes hoﬅes ſepius repulerint , ac ſuos illeſos detonan
tibus licet undique qua machinis qua minoribus ﬅlopetis advertir
riis, non line laude ¡n caﬅra reduxerint. Pºtro tametſi Petrus
Holzapfelius eam laudis palmam pulſo ex Bohemia ¡nimico rule
rit,, quod incruenta ſuorum victoria fit potitus . in eo tamen re
prehenſibilis non parum videbatur, quod aſperrimum difficillimum
que e Bohemia fugienti hoﬅ¡ , per cupreum montem tranſitum li-—
berum omníno tutumque permiſerit, in quo vel paucis noﬅris re
ſiﬅentibus magnam prorſus hoſtium cedem ﬅragemque edere po—
tuiſſet. Verum quia miſceri cuncta bellico tumultu, unde honores
atque divitie certa laboris atque audacie premia petuntur, ma
lunt, quam ſub lèdato Principe, qui effet damnoſe pacis cultor ¡n
glorius, otiolam inutilemque militiam perferre z ideo dubiam in
omnibus reperias fidem neceffum eﬅ. Cetera que ibidem acta ſunt,
quamvis non levia, ad graviora tamen' ac ¡nﬅítuto noﬅro magis
accommodata maturantes pretermittímus, 8C ad Nicolaum Banum
íèrmonem reducimus.
Peninſulam Mura Dravoque intercluſam privatis excurſionibus
a Caniſienſibus Turcis divexatam, jam ſupra retulímus; verum non
hac content¡ earn etiam ditionem, que Adam¡ Bathyani poteﬅati
paret, frequent¡ depredatione infeﬅam reddebant, nt preter alios
diver-{is dominiis ſubjectos pagos Lupi pagum appellatum, homini
bqs ad unum omnibus in ſervitutem abductis, in extremam addu
XCrint deſolationem. Guibus tandem commotus Battianius eorum
locorum Prefectus communicato cum Nicolao Zrinio confilio, de-.
çernunt communibus auxiliis Caniſienﬅs invadendos, ac vices illa
Nicqlaus torum hactenus incommodorum elle rependendas. Quake Zrinius
;rígè't‘í’o-accepta a Battíanio turma tricenaria, adlectis deinde fratris Petri
Dem_ ſub copiis, ac excitis pluribus ex Sclavonia, inter* quos Lupus Erdòdius,
::gſ-ªm Joannis Draſcovicii Palatini gener, ſpectate juvenis magnanimitatis
' atque expectationis, honeﬅam ſecum adducens centuriam,¡ ut me
diam prope univerſi conﬅituerent legionem, Legradum luſèepit ¡ter.
Aderat 8( Franciſcus Chiculinius honeﬅo ﬅipatus equitatu ,g juve
nis integritarem vitae cum ſeculi moribus -polite commiſcens, ante
pau
Croatia Es’ Sclavoniaª, Liber Sextm. 22k
' paucos annos Banalis Praeſidii Bercuſià , tum deinde Imperialis mili
‘tia: Centurio. Hujus atavus Ludovicus Chiculinius e vetuﬅa cruce
iiqnatorum Florentinorum nobílítate prognatus, Flumen Liburnia
Urbem viſendi cauſa adveniens, mulieris elegantis ſo'rmae Ríccianae
Baronum familia: amore captus , ejusdem nomínis rametſi potiorum
rerum ſu‘ar-um jacturam ob acerrima Venetorum cum Ferdinando pri
mo prelia ſubiiffet; ſub prima tamen deinde Cliflia: Turcarum ex
pugnatione , Cerca militum manu impenſis ſuis comparaca, infignem
nªvans Chriﬅianitati operam, prelio oppetierat. Liquerat ille Fran- _
ciſcum Heredem Julii Patrem, qui deinde lllyricaz Patria illectus
amoenitate ﬅabüem demum in Sclavonia, ducta e Rattcajorum fa
milia Conjuge, fixit pedem ; ac Franciſcum, de quo nobis ſermo eſt,
haeredem ejus;expectatíonis reliquit, quam Patria deſiderare poteﬅ.
Trajecto cum his inſequente nocte fluvio Mura (ic diſpoſitis ordi
nibus progrediuntur, ut Legradiani precederent, quos pone Comes
Nicolaus cum Pretoriana ala ſequerecur; tertium tenebat agmen Pe
trus frater cum Lupo Erd'Ódio; claudebant ceeteros Hungari Battiania
ni. Progrefli ad clivum collís Divi Nicolai Caniſe propinquum ſub- ‘
fiﬅunt, ac ne ab hoﬅibus przmature conſpiciantur ſeſe occultant;
premittunt Joannem Chanadinum virum impígrum, uno comitatum
manipulo ad eliciendum hoﬅem , verum ille gnarus -noﬅrorum adven
tus, ¿SC a tributariísedoctus agro deditis, ſuppares oppoſuit copias, \um
_obvios aliquot e ſelectioribus expedir, qui conſerto praalio integre
faciant pugnae poreﬅatem. ª Exaudito concurrentíum ucrinque clamo
re, Legradiani celeríus pedem movent, ac obvia facta hoﬅium manu,
novis ſemper ſuccedentibus , dubio ancipitique Marte preliantur, ne
quicquam parte alterutra cedente, Advolat a tergo Nicolaus fulmi
nis inflar-'cum Praatorianis, urget a latere Petrus, ac turn nutare, incli
nari, fugam
uſque demuminſºquutí
ſuburbiorum capefferecaedunt.
coepere Turca, quosqui
Aly-Baffa, noﬅri ad portas
dubiosſi prªelii
caſus ad Urbis portas operiebatur'. in extremo jam filos diſcrimine
veriàri animadvertens, omnes velut imbelles ac ignavos, qui virtutis
Obliti priﬅinae paucis Cedcrent, acrioribus caﬅigans 8C objurgans ver
bis, reducta acie confirmatisque militumanimis in certamen ipſe de
ſcendit. Noﬅri pariter reſumptis viribus ac e díſciplina militar¡ reﬅitu
- tis ordinibus, quos partaa jam ſaepíus victoriae ad retinendam gloriam,
ſicut barbaros acceptaa clades ad injuriarum ultionem incendebant, for
tiflime congrediuntur, atque atrox exoritur bellum. Turn Nicolausnrevís de
Comes voce manuque primus; ., Et (i, inquit, o Commilitones mei oc— ººFdê'ª
,, cumbentem me videritis, haud degeneri fugite animo, (Ed finceris ¿:ng—
., dextris pro vobis veﬅrisque conﬅanter dimicantes, victoria manibus
’ ' ' Ee 3 meis
222 Memoríztª Regum, G" Banorum Dalmatia,
,, meis parentate. ,, His dictis auditisque pugnatur acerrime, cadunt
utrinque complures; tandem e noﬅris favente Numine ﬅetit victoria.
Turcarum ením acies pratſentiflimis noﬅrorum animis obſiﬅere refor
midans, ſe in fugam repetir() dedit, ubi juvabat alacritatem propitia
bell¡ fortuna, atque ea hoﬅis eo in certamine affectus eﬅ clade, ut
centum plures ímpetu poﬅremo fuerint deſiderati. Duo- ex iis prim¡
ordinis authoritate, militar¡ ſcientia, aclocupletiflimarum opum copia
preﬅantes, maximo hoﬅium moerore occubuere, quorum unus Cani
ſienſis, alter e Bihaciano Croatiae praeſidio viíèndorum amicorum cupí.
Eficªz?, dus hoſpes advenerat. Erat hic fortitudínis ac praſentie ſpectate
des. eques, cyclade Perſarum more auro intertexta, ac plumeis criﬅis a
grue mutuaris involuta ſypdone ſurgentibus inſignis.
Ex noﬅris quoque ¡nte-riere'pene viginti, inter quos Lupus Deſ
ïffifflm {icius Nicolao Comiti cumprimis Juvenis charus, proruente ſub ipſo
e¡ ' . equo, preciſo capiteinterfcctus; Joannes vero Bochcaius, quem ſum
nio-adhuc mane cremaro dementatum fuifl'e vino ferunt, indomito ra
ptatus ac circumlatus cquo, quem tenuibus loris, ’tartaricoque fraanu
lo retinere nequiverat, in hoﬅíum incidit manus , ac duro etiamnum
¡ncluſus carceri , intolerabili lítratus pretio, vinolentiae temeritatisque
fue cumularas perſolvit poenas. Ladislaus quoque Laczcovicíus an
norum nondum octo ſupra decem adoleſcens, dexteritate ac fervore
’ \in ulari, ſupra quam eras ſerre Putabatur, dimicans 8C ipſe Cªpitur.
¡SSH Seg ſatalis Lupi Erdò'dií mors acerbiílimuſque interitus victoriam
¡¡c-…m omnem, quamljam manibus noﬅri tenebant, 8C perturbavit St fune
ﬅavit; is ením intemperato animo, quo fèmper ſerociebat, Nicola¡
Comitis dilèiplinam paulo ante levibus de cauſis acerbioribus contra
&is inimicitiis aſpernatus, nullo ſervato ordine cum tribus quatuorve
equitibus collem, ſub quo noﬅros occultatos initio diximus, per igno
tam ſcandit ſemitam, ex quo hoﬅem conſpicatus preceps in eundem
dum ruit, a tergo plumbe glandea ictus delabitur equo: occurrunt
ſociiquatuor auxilii cauſa, verum ab irrumpente Turcarum procella ob.
rut¡ 8C ipſi interiere, 8C Lupus humi proﬅratus haﬅa transfixus, dupli
cique accepto in occipite vulnere animam egit. ln ipſo demum ultimí
certaminis fervore, ubi ſerius de ſato ipſius cognitum fuiſſet, omnium
concidere animi, 8C omiſi'a pugna: ſerie, victoriam in corpore ejus ob.
tinendo collocavere; quo'haud fine labore obtento, meridiei tempore \
prelií finis impoſitus, 8C cadaver Ludbregum arcem ejus currui tumul
tuarioopere conſecto impoſitum, expedítumque fuit, Illud poﬅea
Joannes Draſcovicius Socer Palatinus ¡n Sclavoniam ex Hungarla re
dux, honorifica funeris tumulatione, ¡n Ede Divi Marc¡ ſub Caﬅro
Vinica apud majores ſuos quiet¡ repoſuit. \ \ v.
l e.
Croatia' ED" Sclavoniam Liber Sextm. 7 223
~ Verum ipſe Draicovicius tumulato genero haud anno ſupervixit
’ uno, curis interim ac negotiis Pannonia: exigentíbus, .ac parum fince
ro preſertim quorundam Hungarie Procerum in Patriam amore com
pellente, infectis reb‘us ſuis ex Sclavonia in Pannonlam feﬅmaVIt. Nam
_ ut illi bonos Patria cives popularibus ſuis, Regíque ſeſe venditarenr,
haud obſcuro interim Palatinum odio, confictas, 8C ambitioſo plenas
fumo ad Ferdinandum dant litteras: Draſcovicium orbam Praeſidion
Hungariam ruince ac excidio futuram reliquiffe hoﬅi; Turcam ingen- _
tes, crebraſque ab ejus diſceffu inde agere predas; Georgium Raco
' cium novos denuo, civilesque moliri belli motus, .nec Palatinum ta— gªrorum
men r, qui nullis in Pannonia gauderet bonis , adventum accelerare;
frequentioribus potius rumoribus ferentibus, eum omnino in Sclavo- num.
nia remanſurum, quocunque tandem caſu Pannonia labaſcac aut con
fiﬅat. Itaque fibi conſultiflimum videri, ſi Majeﬅas Regia tempeſiivo
ac paterno conſilio fluctuanti Pannonia: ſuccurreret, & Palatinalis di
’ gnitatis authoritatem in eorum aliquem, prazſentibus id periculis ex
poſcentibus,derivaret. At Ferdinandus, qui jam ante animos eorun
\dem Illyricz gentis ¡nvidia laborare , ac imperandi libidine víſtatos
.probe cognoverat, dato reſponſo eos bono anir'no effe jubet, 8C ad- _
ventum Palatini propcdiem operiri; nihil \è bactenus de periculis que: Si…"
metuerent, íntellexiſſe , neque ſe formidare pacem ab Ottomannorum ad_ Cou
Tranſylvanorumque Principibus, ictis ſacroſanctis nuper foederibus ac ſPlª‘
{abulis permutatis turbatum iri; non facile fidem adhibendam primís
efl'e‘ rumoribus, firmiora deinceps a Viris horum pericis atque meliora
expectanda. Porro. quod ad officií in alium translationem attineret,
id neque Juris eſſe Regii abſque Oprimatum Senatu, neque Palatini fi
dem in cunctis hactenus inconcuffe ſervatam poflulare, ut quod ob
preclara meríta votis omnium fuiffet conſecutus, id privatorumlivo
re, tacítaque Principís indignatione amictere cenſèretur.
Eorur’n porro literas Ferdinandus ad ſe daras mittic Palatine,
monetque paterne, ne abfèntia diuturniori malevolorum linguis anſam
preberet. Feﬅínato igitur itinere ubi Poſonium perveniffet, conficta—
‘ rum literarum reis filentibus, que turbata 8C adverſus ſe concitata in
tellexerat, ea adventu ſuo univerſa pacara tranquillaque reddidit. Ac
dum progreffu temporis ſolita prudentíx ac diligencia dexterirate.
rerum gerendarum proſequitur adminiﬅratíonem, ea in eo Ferdinan
dus Ceſar animadvertens, arcem eidem ac univerſa bona_Ovarienfia
ſen Altenburgica, opulentum omnino Pannonia: domicilíum ac pre- Over-¡nun
fidium, bis centenis numeraris millibus ad decennium benigne confert. rªyº?“
EO hilari feﬅivitate ſrequenti comitiva, ac tormentorum reboantium obrªr::
fragore introductus 8C aliquot hebdomadibus moratus, ut humana
, fer*:
224 IMEI-noria Rc’gum, Es’ Banorum Dalmatia',
fert vita vicillitudo. lata moeﬅis commiſcens, in ſupremam ibi incidir
valetudinem, paucíſque diebus morbo conflictatus anno millelimo flex—
centefimo quadragefimo octavo nonis Auguﬅi, annum agens quintum
Jºªnnªª, 8C quadrageſimum, dígnitatis vero geﬅe ſecundum, magno proborum
&ªri-Y:: omnium dolore extinctus eﬅ; omnibus tamen ante e ritu Chriﬅiano,
¡¡Ruz pie ipſomet petente ac urgente, communicus ſacramentis, ac ſmgulari in
"ºmº" Deiparam, cujus eximius ſemper fuerat cultor, pietate. Atque ut pa- ,
lam Orbi univerſo ſuam in Vírginem Matrem pietatem teﬅatam face
ret, ut ad ejusdem aram Eccleſia‘ Tallenfis ſacra exomologefi expia—
‘ tus, ac Synaxipublice reſectus, die conceptionis ejuſdem votívo, brevi
a ſuſcepta dignitate officii Palatinalis onus auſpicari voluit; ita poﬅea
paucís ante obitum menſibus ante aram ejuſdem miraculoſºe Virginis;
que celebri populi pietate Poſoni¡ colitur, flexo poplitc proﬅratus, ac
duabus integrís inflammato pectore horis ſeſe commendans , cor ex
argento fabrefactum teſi'eram amoris ac obièrvantiae in cam fue hu
mili prece offert, donatque. *
Lubet híc ipſius pietati tantiſper immorari. Ut Virginis Deiparaº, fre
quentiori recoleret memoria devotionem, ejus officium non ſolum
pie attenteque recitábat, ſed e Latina etíam in Ungaricam tranﬅu—
lit linguam , quo latin-e línguaa ígnaris pietati prodeffet, ac Patrem
Jacobum Nemerhíum Societatís Sacerdocem, ut prazlo Poſonienii,
occultato ſuo nomine ſubjiceret, ſuppeditato aere, petivit. Contige
rat non ſemel, ut Sacrificium Míffe auditurus, míniﬅrum deeffe ani
madverteret, ¡ple loco ſurgens aram propius acceflit litantí Myﬅe
a
reſponſurus. Initio vitae Conjugalis, dum adhuc Luther¡ erroribus
Conjugem ſuam implicitam moereret, adeo ardenti prece ejus mﬅua
bat converfionem, ut in arce Szomoliana certo cubiculi loco genuum
-orantis veﬅígia Conjunx ipſa deprehenderet : ﬅupeſacta rei novíta
te , quid tam ardu¡ eum premeret negotií, quo tam frequens affidu—
usque ad Deum recurſus , ut anímadverſa mortificati corporis veﬅí— .
gía docerent, exquiric: ,, Pro anima, inquit, tua o Conjunx mea ſu—
,, premum Numen precibus fatigo, neque enim fas mihi judico te ſo
,, ciam vite ſortitum fuiffe, niſ¡ etíam animam tuam communi no
,, ﬅrum Creator¡ lucrí faciam. ,, Similizelo dum Altenbzírgica bona vi
ſenda circumíret, ac íntermixtos plerosque aliene fideí fèctatores
animadverteret, alto ſuſpirio tracto ,t in has voces ad Conjugem
converſus-prorupít : ,, Utinam tantum vitae tribuat mihi Deus , donec
opera ac labore meo hujus dominii ſubjectam plebem Deo meo add¡
&am videam; quam lubens tune, o Conjunx mea, mortal¡ hac luce
immenſo perfuſus gaudio excederem l Sane nonaginta Eccleſias
diastal¡ tempore anno quadrageſimo ſeptimo ſupra milleſimum ſex.
cen
-l
cróatiie L9’ Sclavonia, Liber Sextus. 225:

centefimum hereticorum rabiei daras , nonnifi pravorum Catholi—
eorum coniènſu &ª anniſu , ac Ferdinando \criptis ad eum manu
ſua literis jubente, quanquam invítus conceflït. Rependít Deipara
demum vices cultus ſu¡ ea miíèrícordia , ut quam pie in vita ſua
veneratus fuerat, ejus die¡ feﬅivitate ad Nives nuncupata, quos Ro
ma: miraculo affervatos olim ſe veneratum referebat , extremum
clauſerit diemr Sufficiat htec pauca e multis adnotaſſe, e quibus
(tetera incenſa ejus totius vitae deſideria conjicere licebit.
Fuere ea tempeﬅate, qua Caelitibus animam ¡nſeruit, complures,
qu¡ eum lentis ac mortiferis Medici, cujus opera utebatur, potioní
bus, temulorum ¡nvidia, pernccatum fuifl'e putarent, quod ¡d ipſum
ante crebrius querula VOCe, 8C deinde terna indice commi‘natione Me
' dico facta morientem fignificaſſe ferunt. Jacet in tede Divi Martini
Poſonienſi, apud Genitores ſuos honorífica funeris p'om a, Procerum
que frequentia,quc virurn Príncipem deceret, ac pra: ertim inuſitat¡
ponderis laborioſeque elegantite tumba reconditus; Barbara Thur
20 priſcae pietatis prudentiazque Matrona fingulari Vidua relicta, filíis
duobus, ac tribus filiabus, quarum unam Catharinam Sponſo Chriﬅo
› in Clauﬅrum Studeni'cze vocatum, ante annos paucos elocaverar. Ejua
fide'cieln ac corporis conﬅitUtioncm qui nofie cupit, rcpetat ea. qu e
de Patre ejus, cu¡ fimillimus ferebatur, annotavimus. Fuit acris omni
no judicii vigore ſublimi ac vehementi, 8C Imperatoriis virtutibus'au—
thoritate felicitateque infignis; adeo ut ex privatis honoribus ad
ſummos publicoſque evectus, fortunam quoque omnibus coeptis, con
ſiliiſque ſuis propitiam atque benignam expertus fuifl'e cenſeretur.
Idibus deinde Octobribus Georgius Racocius Tranſylvanie Princeps
vita cum morte commutata, eum \ècutus eﬅ, eo preſèrtim tempore,
quo tria ſupra decem Oppida jam olim Polonia: Regno pignori data, Georgim
perſoluto pretio Hun aria: denuo reﬅituere cogitarat; quo facto fa- 33W‘
cile ſane conjectura equ¡ licet, animum mentemque ejus eo propen- *
diffe, ut univerſie tandem Hungaríe dominio ac poteﬅate potiretur,
cum jamFerdinandum,amiſſa Praga ac reliqua pene Bohemia, attritis
viribus afflictum ac divexatum nimium obèrvafi'et. Intellecta morte
Racoci¡ Ferdinandus ad Caiſoviam, ac quinque fiiperioris Pannonia
Provincias, vel ut vulgar¡ appellant ſermone, Comitatus in poteﬅatem
_ſuam revocandos, quos inter pacis foedera vita ſuperﬅite e¡ conceffe
rat, nuncium Joannem Tòròſium deﬅinat, expeditque; quanquam 8C
¡pſi Caſſovieuſes cives ſèvero atque avaro Racoci¡ Imperio offenſi,
Franciſcum Weffelcníum earum partium Prafectum Caaiàris nomine
adventum accelerare commonuerint, eos Driﬅinum Ferdinand¡ Regi
men nequaquam deinceps detreé’caturor,F ſed integran¡ fidem. ªtque
f fide
z
226 Memoria* Regum , 85’ Banarum Dalmatia',

fidelem obſervantiam , velut veteranos Regia: Majeﬅatis ſubditos de
ceret, ¡nconcuíſe íèrvaturos. Atque ita demum Calſovia cum adjun
&is Regni partibus a Caeſare recepta. \
Interea Georgius Lippaius Strigonienſis Archi-Preſul Vir tabeſ
cens zelo, pacem peccatorum videns. dom memoria repetir, a decen
nio jam \acro Prclatorum univerſa: Provincia: Concilio intermiſi'o,
hierelès earumque potentiam nimium vires ſumere,Catholicorum pro:
cerum pietatem tepeſcere, gregem Dominicum cure ſuc creditum
ſylveſcere, 8C longe ab inﬅituco, quam ſacratos víros deceret, diſcede
Mªha) re; ac inter eos preſertim Georgium Draſcovicium Jaurinenſèm Epi—
Tynïfſi ſcopum, qui dígnitatem cam prealto ingenio. eoque ſernper aﬅute l¡
Celebra- beralí, quibuſdamapud Caſarem \ibí faventibus, non occulta largitio
ª" ne praeoccupatís at ue corruptis conſcenderat. ls ab ínﬅgni cupidi
tate majores opes a ectans , non ſolum Nobilitatem plurimis onerarat
ínjuriis, ſed Colle ium quoque Sacerdotum, ſubdítoſque poteﬅati fue
ſubjectos. variis a ixit cladíbus , Pontificatu denique varía labe poliu
to, cujus antea nomen ſànctius 8C vencrabilius fuerat, Eccleſiaﬅicarum
rerum ﬅatum magnopere contorbavit. Itaque cum 8C antea per Co
micíales dies graviflimis a Nobilicate depoſitis querelis in judicium
tuiíſet poﬅulatus. 8: deinceps quoque ſeditioſa multitudinis adverlus
Clerum concitatio metueretur 5 ſanis Lippaius inductus confiliis, ſa—
crum ad meníèm Septembrem indicit Concilium , quo convenientíbus
univerſis, que pro incremento Catholic: fidei, emendatione (lepra-
vatorum morum, caﬅigandíſque ſontíbusexpedire viſa ſunt, magno
Lippaianae pietatís, ac public¡ bon¡ fervore ¡ancita fuere.
Georgius_ Ñ Et Draſcovicius quidem velut Nobilitatis ingenitc, 8; ſacrate
Sªrªtºgª: dignitatis. quem gerebat,immemor tum ob crimina, quorum ſupra me
Ícopnu mínimos, tum precipue ob Epilcopatus ſu¡ bonorum dev'aﬅationem,
'WW' deſolationem, abalienationem, avaram demum nímium tributorum
exactionem, communi Concílíí vºto bonis Eccleſite fue ad triennium,
quinque millibus annuis pro ſacra dígnitate decore ſuﬅentanda con..
cºllis, non abſque gravi nominis, bonzque exíﬅimatíonis jactura mos
tus eﬅ. Verum dum hac mitior¡ correctione pertinaci conatu neutiv
quam contentus fuerat, deinde judicio ab Archíepíſcopo legibus Re
gni jubentíbus rite celebrato. in bis centenis millibus damnatus, Ec
cleſic bonis ſeſe denuo abdicare juíſus fuit. Turn vero ¡lle feﬅinato,
ad Ccſarem itinere recuperanda: gratíee, beneficiique repetendi caufl'a
Viennam contendit, ubi díucurno deſudans labore, ac quorundam in
terpoſitis precibus, @egre tandem,‘oblígatis ac depoſitis dÍVErſiS ſibl fa
ventibus bis centenis millibus, ſalvo ac integro Archiepiíèopi judíCIO
ceterum perſiztente. optªto potitus voto ,lam-¡num reverſus abíít. 1ta
A ..a
au
Gacttióf Er’ Sclavºnia, Liber Sextus. 227
auri ſacra fames , ac dira dominandi libido coeca cupiditate mentem
animumque abripiens, hominem ¡n honoris ſui, authoriratis,_glorize
que diſpendium precipitem agit; 8C díVÍtÍª’., que cateris ad compa
randam, ſuﬅinendamque nominis Celebritatem adjumento effe ſolent,
¡pfí ad ignomíniam ac ſempiternum dedecus converſe, infamem
eundem reddidiſl'ent , niſi ſenectute ac vita termino propinquante me;
-lioribus mentem conſiliis ¡nﬅituiſi'en Guate edac¡ ſerpigine atque car
cinomate deſperataz curatíonís per menſès plures laborans, tandem
bonorum acquieſcens monitis , univerià ſua ea pietate diſpoſuit , ac
poﬅremis firmavit tabulis, que non modo Chríﬅianum bonum, ſed
vero etiam Eccleſiaﬅicum píum declararet. Nam preterquam quod
Nepocibus ex fratre Palatíno genitis centum millia thalerorum reliquiſ
fiat, ceteram quam habebat amplíffimam ecuniz ſummam pietati
confècravit. @Dare partibus Societatis pro opronienſis Collegii fun
datione, ſupra
ceflſierat, quibus'òc antea ºpulentum
uadraginta Pornenfis
millia adjungit: Abbatíe
8C cum Sacerdotium
(è Illyríco genere
ortum memini et, Seminario ’Capítuli Zagrabíenfis Bononia: fundato
ſubſidi¡ cauſſa millia decem; Veﬅaiibus D. Clara Virginibus ¡n Urbe
Montis Gracenfis degentibus alía decem legavit ; ac demum \i quem
aliquando quacunque ex cauffa defraudaſſet, Zachaz¡ exemplum ¡mita—
tus aliquot in \àtisfactionem deﬅinavit millia. (Luibus peractis,
omnibus deinde ritu Chriﬅíano Sacramentis munitus, fingulari ¡n
Deum ac Deiparam pietate , omniumque adﬅantium conſolatione Deo
animam reddidit. \ .
Emenſum jam anni curriculum fuerat, quod Ferdinandus Ca—
ſar Nicolaum Zrinium trium horum_Regnoruﬅ1 Prefectura honora
tum ublicaverat;
Bana 'bus verum cum
militibus interea ingenti
ﬅipendia obligatus
exolvere ere Sueco
nequiviiſet, ejushoﬅi,
quo- ſi .
que dignitatis munere fungi Zrinius remorabatur. Quake ¡nitio qua- Mª
rageſimi non¡ ſupra millefimum ſexcentefimum anni 'menſe Janua- Prª-fºntª
rio queﬅoribus datis mandatis ﬅipendia perſolura , quo fimul tem- tº"
pore Petrus Petretícíus Zagrabienſis E iſcÓpus Martini Boghdani
ſucceﬅ'or, 'vir apprime. doctus, ac juris cientia claros, &Nicolaus
Comes Erdòdius, juſi'u Cafiris velut Prore em Regni Optimatibus
ac Nobilitati ad imperandum Varasdini pre entant. Frequens ſane .
Procerum ac Nobilium eo confluxerat Senatus, tum quod a'pluri
bus annis vacante Magiﬅratu de Patria rebus nihil conſiliis agita
tum fuerat , tum ut Zrinío gratantes, ac obſè uioli contribules fo
rent Abſoluta demum latefuſa dictione, qua Ep' copus de immortali
bus Familia: Zrinianaª. ¡n Cazſares ac Païièm meritis, ae‘ de ¡pſius
a ‘ Ni
-228 Memoria: Regum, 85ª Banomm’ Dalmatice,
Nicola¡ preclaris Vírtutíbus differuerat , Banus tandem ipſe quam
ſ brevi, tam gravi, ac mature reſpondit \èrmone in hunc modum:
Orªtío ,, Si cota iﬅa frequens lnclytihujus RegulCongI-egatio 8C maje
Nicola¡ .
Comids
5. í’cuoſus generoſusque Procerum aſpectus, magnos mihi animos non
habita in ,, facerent, non ſciº illuﬅriſſimí ac Reverendiífimi caterique Domini,
Comitül. ,, qualis ratio me hortaretur ad hoc onus ſuſcipíendum. Deliberave—
.,I ram ſane \àcram Majeﬅatem Caſaream Dºminum 8C Regem no
,, ﬅrum clemenciflïmumz ſuppliciter orare, uc ab iﬅa oneroſa di nita
,, te me eximere dignaretur; Genius enim meus magis me a tra.
,, ctandum gladium pro utilícate Patrias, quam ad geﬅandam togam
,, invitar. Et quis,Domini& Patriota: mei,ſola ſua prudentia, plu.
Ñ rium Regnorum gubernationem appre‘nendere praeſumat? ln hoc
,, precipue calamítoſo tempore , quo nec pax certa, nec bellum aper
,,, tum, ſed unusquisque angulus .inſidías , unumquodque Regnum aut
Ñ ſibi,aut aliis rumas minantur. Ecce omnia Europa: Regna cum
,, mirabili fortunae ínconﬅantia pernicie n, ultimasque ruinas inter ſe
Ñ míſcent. ‘Magna certe ſapíentise columna, virtutumque bellicarum
,, fulcris ille inniti deber, qui tam valla», navis, vel potius taminclyti
,, Regní clavum, in tal-p procelloſis fortuna inconﬅanxiis gubernare
,, deſiderat. Ut ut (it, Domiui 8: Patriºta meí, nullam cette fortuna
,, rationem alte percimeſco, quando tot praeﬅantiffimorum Procerum
,, conjunctam benevolentiam cum mea promptítudine animadverro.
Ñ Libenter itaque mea ièrvíciaſiortunas, vitamque meam huic aman
,, tiſſime Pati-ie offer-o, dedicoque: id ſolum per Deum immorca,
Ñ !em vos omnes obteﬅo‘r, ut 8C vos in bene animadvertenda Re
,, publica unanimes (lis, mihi quoque, (i me forte oneri ſuccumbeutem
Ñ* víderitis, conſilio- aliísque veﬅris ptaeclaris virtucibus ſuccurratis.
., Sue autem \àcraciflimªe MajeﬅaciRegi 6: Domino noflro Clemen
,, tiflimo immortales habeo gratias, quod me cali dignitate cohone—
,, ﬅare,q_& mea preﬅita ſervitia, fidelitatemque avitam ſe acceptam
,, habere tot¡ mundo oﬅenderit. Non intermittam ſane , quouſque
_,, guttam ſanguinis retinuero, hanc Majeﬅaci fue gratiam perpetuis
,, meis ſe—rviciis prºmereri.,, l
Quibus dictis 8: redditís a Nobilitate per Pretorem Regni Joan
nem Zakmardium pro propenſo in omnes animo gradis, negocio
rum tractandorum mole in diem imminentem dilata, ejus diei ce
lebritati impoſitus finis. ubi prius ad Eccleſiam Divi Joannis Bapti
ﬅze Patrum Franciſcanorum itum, ac ínibi de more veteri Banus
manu dextra ſceptrum, altera vexillum tenens, perﬅrepentibus tu
bís ac tympanis, ac tormentorum bombis rehoamibus, preeeunte
dcjnde Epiſcopo lacramentum dixit. Die inſequenti inter varias
Pro
›~»..4__ ,
Croatieejíºº Sclaboniw, Liber Sextur. 229.
Procerum Nobiliumque'conſultationes, graves admodum querimo
nie adverſus Alexandrum Miculicium Thomaª. filium, flagitioſaa ac
perdicae vita: juvenem, in medium .allatae‘,- ejus petulancem inſoien
tiam,ac plura jam patrata hornICIdia, ni Banus leverIori exemplo ,
quod Patria: leges dictarent, m eundem ammadvertat, Nobilitatem
.id minime laturam , omníbus conclamantibus. , Cujus partes cum
.Pater Thomas horno caterum etiam ſactioſus, tueri conaretur, in
cum quoque Nobilitas, commota', v_quod filiusejus_ defenfione ubí_
que protectus, non a prioribus deﬅituturus,_ \ed In _grªvwra quotI-CºmR-z.
die prolapſurus crederetur, eundem e Commorum loco mowt; Tum E8231;
deinde quod a Ferdinando Caeſare Centumvíralis Hungarie Senatus, ¡mb-aª,
ad octavas Idus Januarias Poſonium índictu‘s fuiffet, Oratores Re
gnorum nomine decreti Georgíus Rattcajus 8: Joannes Zakmardius
Regni Pretor , vir doctus 8¡ eruditus, legumque Patriarum apprime
, narus. Aſpera horridaque hyemis acer'bitas,concreto glacie Danu
, io, evoluto menſe CeſaremVienna movere prohibebat, donec can
;dem die vigeſimav Martii ,diuturna expectatione feſii Proceres, ad ci
’teríorem-Danubíi ripàm, quod ingentibus ſubinde diſruptae glaciei
.tabulis deſcendentibus, pons conﬅrui nequivifl'et, adventanti occur
rere , 'ac de more-Strigonienſi -Archiepiſcopo \àlutem novo Regio
,adventuí .adprecante, feﬅino deinde tormentorum plauſu in arcem
-induxere. Paucis incerjectis diebus Palatinus , Paulus Comes Palffius
in dcmortui Draſcovícii locum eleaus ſubrogatur, nec aliud quid
quam calamo dignum Hiﬅorico ibidem actum.
Verum ſub decurſu _Comitiorum Thomas Miculicius aegritudine
_lentaz tabis contracta , prefertim_ Vero moerore filii ſu_i Aiexandri
exceffuum viſcera depaſcente contabuit,ac ſemivivus Zªgrabiam pofl
ea'devectus , paucis interjectis diebus tºtius patriª, cujus_ hoﬅis
fuerat,, gaudio extinctus eﬅ. z’ R
Poﬅhxec ut pierumque pax diuturnior afi'uetis bello Viris tazdio
ac ignavic eſſe ſolet , Turca* Bihachiani ac finitímarum Croatia'.
arcium, ne penitus Otio marceſcere viderentur , 8C noﬅros longa pa
ce fruentes, armorum tractandorum peritiam oblicos arbitrati , pau
.eiores quidem, at crebrius nil tale metuentes ruris oc‘cupatos labo
ribusrveilicant, dírumque ſubire cogunt captivitatis jugum: donec
tandem exacerbatus Lupus Frangepanus-Croatie limitugn Prmſectus,
’generum ſuum Comitem Petrum a Zrinio, aiiignatis ei octo pene
equitum 'peditumque ,Centuriis , ad- caﬅigandam reprimendamque
hoﬅium -inſolentiam ,— aeºiiiata damna uleiſcenda proficiſei jubet. Ita
qu-ee conﬅituto tempore ad finem menſis Novembris hilaras in'unum
militesiimitanei coivere_,.quafi..nuru Dentªum bene gerendsï re’ FCI
* FF 3 ' º: I
\ \
30 l Manarice' Rcïgum, Es’ Banorum Dalmatia,
Turcª. cultas Offerretur, 8C adverſus Bihaciano; , qui ſuperiori Xﬅate incur

rum ºª- \iones fecerant, progreffi, tres in itinere obvios depopulantur pa
gº; ªzªffiº gos. Reduces dum lentius cum praeda ſèxcentarum majorum, mil
íªétª, le vero minorum 8L quingentarum pecudum, nullo reperto hoﬅe
remeant, exciti tandem repetitis reboantium tormentorum ictibus
in prelium hoﬅes Bihicio procurrunt, 8C ad Iſachiciam arcem no
ﬅros inſequuntur; ¡bi tenu¡ certamine cum noviflimo exercitus no
ﬅri agmine velitatum, donec auxilia vicinarum arcíum adeffent. Et
vero necdum Slunium artigere noﬅri, cum nunciatur Zrinio, Badan
covícium Dellíbaíſam Crupenlis arcis Prefectum Bíhacianis ſèſè, pa
tefacto jam antea per captivos noﬅrorum adventu, pleníoribus co
piis conjunxifl'e, 8( amplíficatis viribus explícatisque ¡¡gnis juﬅa acíe
molír¡ in noﬅros impetum. Subſiﬅere ad hzc ſuos aequo campo
Zrinius, 8L triplic¡ diﬅinctum ordine militem , ſuo unumquemque
~loco, quo hoﬅem adventururn rebatur, operiri jubet; ¡pſe medium
cum Caroloﬅadianis cenet agmen, quod tribus conﬅabat centuriis.
Vix ſpatium ordinandae acíe¡ ex inﬅítuto diſciplinz militaris conceſ
ſum, cum Badancovicius pleno Marte pugna cupidus, in medium
irruit ordinem; cui dum Zrinius praclar¡ quidpiam facturus , ac fa
cinus eterno nomine dignum patraturus occurrere ﬅudet, habenz
froen¡ difi-upta: felicitatem omnem bene gerenda: rei przcluſerunt,
& concitatus jam in curſum pernix e uus vix fiﬅi, ne in medium
hoﬅíum ſèſl'orem deferret, poterat, ni1 a ceterís circumcingentibus
a, ſuſcepto curſu fuíſi'et ínhibitus. Neſaﬅ¡ hoc fuifl'e ominis, 8L ſe
Zriníime- veríoris cujusdam cenſuram portenti ariolabantur plerique; \èd ¡pie,
Pªºlª*** tametli periculo proxímus, ceterís tibi przſèntior, ne animís fracti
nutent concidantve, uin priﬅine memores virtutis ¡mperterrita ob
vient fronte monet, e quoque alio ‘ confizeniò _equo cum iisdem
ocyus przelíum iníturum, omniaque martis ducrlmma experturum
pollicecur. Nondum integre completo lèrmone hee aurlbus arden
tium militum infuderat, cum jam m mutuum cum hoﬅibus conſpe
&um facti, adverſis pectoribus utrinque vicaria excipiuntur vulnera,
& primo ﬅatím in congrefl'u Badancovicius a Joanne Críſànicío, ut
communior fama ferebat, vix annorum viginti adoleſcente Lupi fi
lío, paterna virtutis ex aſi'e herede. &Ippo ictus occubuit. Amiſ
ſo duce, cªteris etíam agre admodum Impreflionem noﬅrorum ſu
ﬅinentibus, tandem plurimís cadentibus, limﬅro fortunas ſucceſi'u,
ac noﬅrorum fortitudine animadverſa terga vertuut, 8C ſuſi palan
tesque per avia at e devia, qua cuiqUe caca obtigit ſqrte, dilac
buntur. Caroloﬅa ¡ani, 8C amdente marte, 8: Víaorie jam parta
'fuccenfi gloria, longíus hoﬅcs inl'ecufl ‘alios dant neci, ªlios--ex fu.
gª
, Croatia Es' Sclavonia, Liber Sextur. 23 r
ga retrahunt ; ¡mo quibusdam, ne ab ¡rato milite perimerentur, ſup— Í
plíci voce vitam precantlbus, ¡dem Victorum miſericprdia ,_ atque …cºmº,
magnanimitate fervat¡ fuere. Perlere eo praeho ducentislamplius ho- \ªro
ﬅium, e quibus pra-.fertim Badancovmius vetuﬅi çroatte ﬅemmatis
clarique nominis miles, frater vero graVIter ſaucrus ,Segre Crupam
vivus repetiit: vivi in poteﬅatem noﬅrorum ceſl’ere, quatuor ſupra
centum, ac inter eos prim¡ ordinis nonnulli. 8C praeczpue Saſuar Aga
Bihacianus Lupo Frangepano Prefecto dono datus; quamvis longe
major caeſòrum captorumque "fuifl'et numerus, niſi diﬅractc noﬅro
rum vires \èl-¡us ad dimicandum perſequendumque coaluiíſent.
Parra hunc in modum propitio Deo victoria , 8x eo quidem cªmerª‘
q celebriore. quod vix decem e noﬅris defiderat¡ ſauciatique ¡int, eo ?02’23 1
die Slunium pervenere, 8C ¡bi quiete militibus. data, nox transacta. 104,' º‘
Die ¡nſèquente, qui Solis erat, Carloﬅadium advenere eo ordine ,
ut uno noﬅrorum agmine precedente, equ¡ deinde qui prada: ceſ:
ſetant ſubſequerentur, ac eos equ¡ clitellarii compiures precifis ho.
ﬅium capitibus onerati; ſed unius Badancovici¡ haﬅaz infixum. ac
in altum ſublatum, jucundo univerfis ſpectaculo fuít , tum captivi
longo ordíne ducti. Poﬅ quos ¡ple Zrinius aUguﬅa ſpecie, victore
tUrmarum cohortium ſ{Iniverfit
ſidium ingreditur. ue ﬅipatusdemum
caterva, trium requentia.
popul¡ hanti ſimilis
quepre.
ad
ſ ectandum gratulandumve concurrerat , eum in delubrum ſacro.

nda. Triad¡ dicatum , die quoque ipfi ſacrato deducente , ¡bi \
ºmnes deſilientes equis ſupplices in genua provoluti, Deo primum \
gracias ter optimo maximo litante myﬅa. ac hymno quo ('upre, '
mo numini laudes ab Ecclefia referri ſolent, egit, quod barbªrªm
boﬅíum ¡nſolentiam eorum viribus attriverit. Tum deinde captivi
ſub haﬅa venundati, quorum precipuus Saſuar Aga duplic¡ Aga.
IJucatus \èu Centurionis ﬅipendio donatus. Publican¡ in Regno Boſ.
naa filius, Lupo, Prefecto datus uinque millibus nummum argen
teorum, quos thaleros vocant, i gn¡ etiam elegantíorisque operis
Pet-(ici militaris Papilionis lytro perſoluto, deinde libertatem acce
pit. Nec muito poﬅ Vidua ¡nterempti Badancovicii funeﬅam vir¡
Incerens cedem, litteris ad Frangepanum datis . ac nobili transmiíl
ſo equo ſupplex obteﬅatur, ne caput ejus cum reliquis occiſorum
conto infixum , ſuorum ¡gnominiat ac ludíbrio pro foribus preeſidii
propoſitum diutius extare , verum conditionis humana: memor, di. ~
gno nobili milite tumulo recondere velit 5 cujus ille poﬅulatíoni abun.
de pro more militum ſatisfecit. lta celebri hoc reportato de immª.
ni hoﬅe triumpho , cu¡ a condito Carloﬅadio ſimilem vix memºs-aut,
. ªn_
y. . — \':K , MW'. _! "ªd— '~-.- -.—_ ~ —\ ~ l y¡

232 Memoria Régum , &ª Baióoruin Dzzlmafiá,
annus 'quadrageſimus nonus ſu ra milleſimſium ſexcentefimum precia
ra Zrinii vírtute nobilitatus, nem accepit.
' Anno qui (Equitur quinquageſimo, in‘ alma quidem Urbe Ro
"ma, abrogata olim ethnicc ſuperiiitionis memoria, que: ſaEculaI-í
anno ludis inſolítis inſàniebat, Innocentius X. ﬅupendo apparatu
clauſam quarta feculi parte coctílique iatercuio obïtrué‘tam portam
aperuit, 8( Eccleſiae theſauros largíter diſpenſavit, omnibusque Chri
flianís eo potiundi copiam fecit. ’Ferdinandus vero Tertius, dun¡
ſex prope luﬅris toto Imperio tuba: lituique ferales concrepant, fell,
ſam ac quafl'atam jam bellis Germaniam, pactis ac permucatis Mo
" naﬅerii cum hoﬅíbus foederis tabulis, alma deinceps pace fruíturam,
Pªx ip’ feﬅivis concentibus replet. Hos fècutus Nicolau¡ Prorex cum Ca.
¿mªzº niſienſibus ac íis ſubjectis Turcis, quibuscum acerrima ſuperioribus
Turcis annis gerebat praelia, indicto Legradini conventu foedus percuflitï
gªºlª‘ª‘ Aderant ad indictam diem ſupra ſexaginta Barbari parum elegan,
ª" ter inﬅructi; at Zriníus cum czterum auguﬅa ſpecie , ac procera -
corporís ﬅatura ſpectabílis efl'et, ſurgentibüs de capíte ardearum
pennis auro gemmisque intercluſis, Sariſſam deinde pedeﬅrium du
cum in‘ſigne geﬅans, ac magno Procerum, nobilium,miiitariumque
-virorum comitatus agmine , tubis , tYmpanisque concrepantibus,
certo interim hoſpitíi loco Turcis prefiolantíbus , pedibus gTeſſust
advenit @ectabilion Mutua peracta ſalutationc Barbarorum primis,
quos Agas vccant, ac Decurionibus Oda-Baffis eís appellatis. parte
ab una conſidentibus, noﬅris ab altera, fiipremum Zrinio tenente
locum; graves utrinque-ín medium recitataª. ſuperiorum temporum
hoflilitates, quibus víciflím exaggeratis pax inita eﬅ , portus Legra
dínus vlíber declaratus , commeandi demum militibus urriusque paré
tis, przſentatis Ducum ſuorum litteris,facultas conceſſa; tun¡ de
_ mum -epulis indultum. = ' '
- Eodem anno ad finem ’vergente ﬅabilita ha-.c pax in Turniſcha ,'
quo Haſanes precipuusq Caniſienfium viſendi Zrinii cupidus advene—
rat, Vir (¿me elegans atque militarís-, nifi fama ejus facto ante cum
Zrinio certamínis congreſſu, ac in fugam verſo, pileoque cum hono- ª
re amiſi'o decreviſſet.- Dum ſumma rbis Regnorumque capita paci.
íheundae coníèrvandwque fludent, Joannes Waychardus Feterus Ger
manus lvanícii Capitaneus, novo Sclavonicorum limitum Prefecto a
'Ivanïcen- Caziàre mifl'o gratificaturus, compulfis ſuis navalem abſque ordine ſub
“lªzy" Dubiciam cogit expeditionem; verum cognito a Turcís noﬅrorum
zªgª, ' adventu, eo infelici caſu ſucceflit, ut centum amplius e noﬅris \int de
fiderati, una cum excubiarum Magiﬅro Alemanno expeditionis Pra
fecto, vix aliquo hoﬅium detrimento. Tractatum denuo amgo pra
crm,
l 7
.— U
_r _, . ª ,,_I- —-_——-—--— ‘ - ,s— ___-__,. JÑ... - ſ'

' ' ª " ,_ Y' ‘—4.1
'ÜOiilºÍd’ f5’ Sciiivonice, Liber Sextus. 233
fènti Valachorum negotium , ad quod complanandum Styria: quidem
Provincia Othonem Henricum Comitem Trautmansdorffium virum
politum atque elegantem , Lupum deinde Rindsmaulium acuto infi
gnem ingenio ſubmiſerant. Ferdinandus porro Cazſar pro Hungari
cae parte Corone in ebrum Commiſſariorum locum. qu¡ poﬅ trigeſi- ſ
mom quintum annum ſupra milleſimum \Excentefimum fans conceíſe
tant, ſubﬅituít Caſparem Orehocium Vice- Banum , Joannem Zak
mardium Regni Pre'torem , ac Joannem Ruchicium Vice - Comitem
Zagrabienſem , viros opibus ac ingenio potentes, prafidente univer
;lís Nicolao Prºtege, qui etiam Thoma: Miculicio preſentie Reglª":
Perſonali, paulo ante e vivís ſubiato. authoritate a Cwſarc jam habí
ta, Georgium Rattcaium non"fine fructu ſubrogavit. Et ſane per tri
èmeﬅre ſpatium quam acríter, tam ſilblimi ingenio inter eos diſcepta
cum, bonumque tandem res exitum, annuente etiam Ferdinando cle
menter, ſortitura credebatur; niſi 8( innata Thracum inconﬅantia,
qua leviſiimi homines fluxa ſemper fide laborantes , Regnum ac Pro
regem fek‘ellerunt; 8: Styrorum aﬅus , -quo continuis epiﬅolarum ad
-Cazſarem miffitationibus tempus eXtraxerunt, obﬅitiſi'ent. Itaque cum—
ſe juﬅitia ſubſiﬅe‘re omnino diffiderent, eo perverſo ufi con ¡lio, ut
apertiflimam quoque 'optímí Ceſaris mentem in dubium vocarent, id
demum effecere,
dirimendum, ur mutuo conſenſu
terminandumque in preſentiam‘ Ccſaris
dífferretur. ſi ' negotium
Stabilita cum hoﬅíbus pace anno primo 8: quinquageiimo ſupra~
decimum \èxtum ſeculum poﬅ adoratum a Regibus Chriﬅum, Prete
rium tribunaIZagrabiae índixit Banus, quo, nunquam ínterrupto qua
draginta dierum ſpatío, tite peracto, adulto jam vere, cum pax, ue
primo aſpectu íècura ac florens bona ſpe tranquillitatis atque opu en
tize cunctos impleverat, portento ſimilis, quod vaﬅítatem Europa de
nunciaret, non ſoium civiie Bellum inter NicolaumProregemòcCaſpa
rum Comitem Draſcovicium Socerum ejus, ſed externum quoque ma
xime atrox atque ſormidoloſum , diffudit. Atque illud quidem ut Bºllum
melius explicetur, cauſſa atque origo ejus altius repetenda veniuntflïêſiſieª,
Junxerat connubío fibi Nicolaus Prorex Euſebiam Caſpari filiam, cum Bªnum Gr
qlqa dotis nomine Tracoﬅaniam arcem atque Caﬅellum Clenouniª‘
c ium ſub triginta millium ſumma litteris obligata acceperat: nec cium.
his contentus pater novis filiaz litteris bona atque ſummam vita ejus'
ſuperﬅice Obﬅrinxít; ipſa porro maritaii amoris ac complacendi [tu—1
dio Nicolao Comiti ſub declarata pecunia poﬅ fata etiam ſua poſii—‘
deuda conceffit, Euſebia nullis ex ſe relictis liberis fatis concedente,’
Drascovicius pater cum prodigentia 8L luxu enormi effuſe viliflimis
quibusque miniﬅrís largiendo , ínſanosquccr3 ſumptus &immoderatos
g fª
234 v Memoria- Regum, Es’ Banorum Dalmatia,
faciendo, omnem ſubﬅantíam, que opulentiflima a matre Margaretha
Alapíana ſibi relícta fuerat, paucorum annorum currículo profligacam
‘decoxiſi'et ac diflipaffet, egeﬅate atque inopia preffus a Genero bona
repetir; verum is tametſi, ut animo ſemper excelſo eﬅ, absque ullo
eris onere reﬅituere animo ﬅatuerat, acerbitate tamen virulentiſiimo
rum Socer¡ verborum offenſus 8C adverſus eum commotus, negar ſe
niſi ſumma depoſita bona redditurum. E0 accepto reſponſo ,variis
deinde Drascovicius medíís Gener¡ mentem expugnare inﬅituit, jam
fiquidem allatis a Celine litteris urgebat, jam diverſorum procerum
interpoſitionem adhibebat, ſed fluxa lemper inﬅabílíque apud omnes
fide nutans. (Mare ubi doloſis \è artibus haudquaquam proficere ani
madvertit, male coepta principia pejoribus uſus conlílíis , temerario
prorſus ac fatuo terminavit exitu. Mutuatus quippe obligatis bonis
quatuor florenorum millia , quee in redemptionem ſanior¡ conſilio
conferre potuíſi'et, collectitiam quandam gregaríorum hominum manum
ﬅipendio conduxit, ac primo in Styriam eductam bona ſua Lutum—
’bergica,, qua’, Província ſororí ejus Sara-Ñ Dyoniſi¡ Comitis Zechií
conjugi, _ob ¡nexolutam hereditariorum bonorum portionem‘cum
poteﬅate tradiderat, ferro atque igne devaﬅat, Caﬅellum ipſum ſub
Arce ¡¡tum obſcuris noctis tenebrís ſubjecto ¡gnc, infami crudeli-tate
pulſa ex eo ſorore, flammisvabſumit. Inde qual¡ prcclaram nactus vi
'ctoriam Dravum per Ormosdinum ſuis remeantibus incendiariis, cele
_Iªi feﬅínatíone Clenounichium obſidet. Verum ubi vel a paucis Comi
tis Nicola¡ militibus egregie locum tueri, ac exploſis per feneﬅras
pixidibuï longioribus aliquot e ſuís ínterfectos occubuíffe videret, ſpe_
Flagitía potiundi caﬅelli dejecta, curíam Lypounichíam verſus ¡ter mover, at
que inde pecora omnia abígit frumentumque avehit, proviſoris bono
tu, rum domum pradonum more díripit, uxorem ejus ac plures honeﬅas
matronas abducens, earumque pudícitiam viliflimorum predonum‘ li
, bidin¡ foede roﬅituens, Tracoﬅaniam arcem hominibus vacuam ín
grefl'us, 8C a vectis ſecum aliquot minoribus colubrínis, obſeratis por
tarum valvis, excremam ibidem fortunam experíri ﬅatuít. Nemo tue
rat, qui Nicolaum Proregem hac offenſum ignomínia, extremam quo
que Drascovicio
tovinl contumeliam
Styriae oppido curandaeirrogaturum
valetudinis dubitaffet; verum illecom
cauſiſia eo temporis Pe
moratus, ſeﬅinum ad ſuos ¡n lnſulam expedit nuntium. datque in man—
datis, ut alſumptis quoque tormentis omni poﬅpoſita mora expugna
tioni duntaxat arcis incumbant. Eorum centurim aliquot in expedi
tíonem proſectaa, cum tormenta jUgis protracta opportunis locis col—
locavíffent; arcis tamen expugnationem pra-.ter ſpein dífficiliorem de
prehenderunt, quod arx medíís in montibus mediocri ſita rupe ab
1p Is
,-
Croatia' La’ Sclavonia?, Liber Sextur. v .
ipfisltamen montibus remotior effet, quam ut juﬅus torment¡ jactus offi
cere ’poſſet, nec ad arcem ullus preter unum , qui ad pqrtam ducit’,
pateret acceſius. Itaque adhibitis in terrorem aliquot tormentorum
bombis, German¡ deinde milítes, qu¡ in itinere equites eſi’e, prarlia ta
men pedites exercere ſolent, conſcenſa rupe cuniculis rem aggred¡ zum…
coepere; quo inſperato turbat¡ periculo obſell¡ , nuntiant deditionem milítes
fine mora ac tergiveriàtione ſe facturos, \i vita ac rebus ſuis ſalvis ¡n
tucum evadere liceat. -Firmata utrinque conditione arce excedunt , pugnant.
tametſi deſectu rerum Obſidion¡ toleranda: neceffariarum fugam medi
tarentur. Quoníam etſ¡ frumenti atque vini pulverisque nitrati copia
abundaſſent, aceti tamen,aque,lígnorum atque ſalis penuria ſumma la
borabant: 8C demum,quod non ſolum diſciplinm militaris peritiam,ſed
rationis quoque ductum arguit, cu-m multum animalium numerum, ac
equos ſupra quadraginta ¡n arce, quinque aut ſex vix fo‘er'i plauﬅrís pro
curat¡s,habu¡\ſent;ea pene omnia macie fameque enecta_ foetore' into
lerabili inſeffos in deiperationem agebant. Ejectus atque pulſus arce,
.poﬅ aliquod deinde tempus, hínc ¡nde velut exul dívagatus, aegre tan—
ïdem amicorum quorundam opera ímpetravit, ut numeratis Nicola'o
Proregi quatuor millibus in bona reﬅitueretur. Ita Drascovícius milicia
ac prudentia leges &que preetergreﬅ'us, cujus alioquin facinora ma
jorem ſane animadverfionem promerebantur, audacia atque incon-~
íiderataª. temeritatís ludum exhibuit. '
Dum haze dom¡ geruntur, Haſan Aga Canifienſium primus, quem
anno ſuperiore Nicolaum Proregem inviſiſi'e retulimus. ¡pſo vere ad
-Selymum Budenſem Vezirium profectus, eundem muneribus corru
, '- tum, multis verbís edocet; Kys Comarinum duabus diﬅans Caniſa
eucis ſummo eis promovenda.- ampliandaeque ditionis obﬅaculo eſ
-ſe, exiguum temen locum nec ullis natura: artisve munimentis fir
unatum, paucís duntaxat militibus praeſidíum tener¡ 5 facil¡ proinde Hªſ-n
ac expedito prorſus negotio expugnari atque in poteﬅatem redigi
poffe. Guate ſummis precibus obteﬅarí ſe Vezirium , ut expugnan- rinum ex-j
d¡ loc¡ poteﬅate ſibi coneeffa, fines Regni ſu¡ prolatare nullatenus 338W"
-intermittat ,i ſpondere, ſe exigua militum manu vnullo e- ſuis amiffo pei‘iaªm
~locum obtenturum : ſolum ¡mpenſi l’aboris id ſe premium poﬅulare,
ut loco in poreﬅatemredacto,, eidem ipſe, haeredesque porro ejus
perpetuís futuris temporibus praaficiantur. Obtinuit Haſan Aga am¡
corum ope quod poﬅularat… Caniſamque reverſus, collecta aliqua
militum manu Kys Comarinum, quamvis irrito cÓnatu, ‘obſidct.
lnterea in diverſis Europe partibus Chriﬅiana religio reporta* Divºrſª
tis de ¡mmani barbaro haud 'vulgaribus victoriis magnifice trium
.phabatz uam 8C Veneti-ſeptennio jam, íntegro pro Candia: Inſula Eurcp'aº
.i G g z VÍctOIÍP.
a
236 «Memoriw--ngrum, 89" Banorum 'Dalmatia’,

depugnantes naval¡ prmlio novem Turcarum millibus internecione
deletis, ac tribus ¡n poteﬅatem aeceptis, reliquis fuſis a-c fugatis ,
preclaram omnino palmam retulere; adeo ut ea ſibi tota imminen
ti hyeme quietem atque otíum peperíſſe, ac futur¡ bell¡ apparatum
preparandi tempus comparaffe viderentur. Et Caſimirus Poloniª
Rex aliquot jam praecedentíbus annis Coſacorum 8C Tartarorum im~
mani rabie , ſeveriſiimiªque armis divexatus ac pene oppreﬅ'us,
tandem divini numínis ope, communibus Regni precibus impetra
ta, quee a Pentecoﬅes feﬅo, usque ad tempus reportata: victorias,
diem ſcilicet Apoﬅolis Petro 8C Paulo dicatam indíctee ac publicataa,
N
quotidie quadraginta horarum ſpatio perdurantes frequentabantur,
celeberrimum de devíctis hoﬅibus trophªeum reportavít. Ingent¡
fiquidem magnus Tartarorum Cham exercitu comparato , cujus cen
tum millia recenſeri ferebantur, eurn cum Chmíelníczkío Coſacorum
Duce eo conſilío conjpnxit, ut adunatis ¡n unum viribus Polono
rum Regno potiretur. Verum Caſimirus. excitis Regni fu¡ copiis,
ac Germanorum Suecorum adjutus auxiliis hoﬅi obviam factus,
plenam pugna fecic poteﬅatem Hieremiae Visniowieczky legato ſuº
preeunte. Dum acerrimus parte ab utraque conflictos’ initur, co
ruſcantibus tormentorum ac ,ſclopetorum fiammis caﬅra ipſa in ¡gnc
_arſiﬅ'e credebantur, 8C tribus prope diebus integris protracto cer
tamine, omne Tartarorum ac Coſacorum robur contritum proﬅra—
cumque per multa viarum milliaría jacuít ; ſexaginta hominum mil
lia cum plerisque copiarum Prefectís eo praelio occubuiſſe vulgaban
tur, 8C Cham ipſe tormento ſub axilla ictus fugam capturus, equo
dela ſus exringuitur. Chmielníczky vitato mortis diﬅrimine ad ſal
tuo as quasdam paluﬅris loci convalles profugiens, íis occultatus
tantíſper hzeſit, donec juſſu Regis milites ferro atque igne ternb'
-les, tametſi atrocitate ac díuturnitate pralí¡ fatiſèentes , eundem cum
ſociis pratdam habíturi praeﬅolabantur. Sed mira fortuna benigni~
tate ei aſpirante, illuceſcente die nímboſus e ceelo depluens imber,
omnem bene gerendae reí facultatem precluſit. Quare forum na
ctus per occultos tramites inde ſe ſubripiens, ſub Turcarum princi
pis patrociníum confugit, a quo etiamnum eundem Caſimirus repe
tit, niſ¡ ipſè pariter armorum vim atque eandem Martis aleam expe
nrír¡ malít. Guanquam nec Polonis íncruenta ceſſit victoria, cum ví
¡ gint¡ quinque millia eorum defiderata fuíſſe pro comperto tradatur.
Haec Polonorum pugna maxime atrox atque cruenta, qua Tartaro
turn Coſacorumque Duces inauſpicati honoris ac ſuperba: domina
tíonis ¡nulitata clade obruti poenas dederunt, inter memorabiles ſe
cul¡ noﬅri, que: a multis retroactís annis acciderint, merito nume
rar¡
dv._'_ l
…HA-.Ñ .
Croatia;- {9ª SCIEUOÏIIÏÍ, Liber Sextus. 237
rar¡ pºteﬅ; five quis clariflimorum Ducum inopínatum interitum,
fivenu neroſiffimi exercitus internecione delet¡ clade'm cum deſpera
to propemodum Polonorum ﬅatu conferat, live promptiflími cu
jusque fnneﬅam mortem 8C cedem animo contempletur.
Sub idem tempus Zagrabiae in Illyríco, nocte intempeﬅa, adeo
vehemens- nube rupta trium horarum ſpatio ruebat imber, ut ex¡
guae latitudinisi fluvius Cirquenſchak vetuﬅo nomine, nunc Med
vednicza appella'tus, Urbem a Collegio Sacerdotum interſecans, in
-immenſum ſuperatis alveis tumefactus, plerasque. ſuburbanas do- Diluvium
mos humi locatas inundaverit; duodecim vero ¡mis evulfis funda-zum"
-mentis una cum hominibus ſomno ſopitis ad Savum uſque detule.
¡it, ut quarundam ne veﬅigia quidem apparuerint, 8C quinquaginta
homines eadem aquarum celeri vehementia ſufl'ocat¡ , partím ſub
-domorum ruinis , partím campis jacentes aquarum decurſu delati re
Perti fuerint ;- totus deinde annus cunctis pene terra’. frugibus
ºablatís aut putrefactis, ſumma annonae penuria laboraverit. Nec
-Illyrici finibus vismali concluſa, -ſed eodem pene tempore, in re
*motiflimis quoque Belgii partibus civitates integras undarum co
pia ¡nl'epultas accepimus Non fine gravi praepotentis De¡ acerri
mi ſcclerum vindicis uſque adeoin nos ſui oblitos ¡tati, ac magna di
vinae ultionis urgente pcena htec accidiſi'e potiores interpretabantur.
Una hac diluvii infelicitate Zagrabienſium ac Vicinorum ani
I’ni graviter perculfi , novaªinfi ni, nec vulgar¡ Nicola¡ Proregis
de Coﬅanicienſibus Turcis relata victoria recreati, Exhilaratique fue
re. Coﬅanicia ſacra: Rh‘odiorum Equitumx Militia: Olim dominium,
p—Ioﬅea Zrinianis Comitibus a Joanne Tahyo pignor¡ data, flumine
unna, quem veteres Valdanum appellavere, ex Dalmaticis alpi- Zrinius
bus orto in Inſulae modum undique circumflua; ita ut difficilem
‘expugnatu
mons, quodlocum,
ex eo unus qui Citra
tormentís pet¡ flumen
poflit, arci ſupereminet
infirmiorem Dedus
reddere \es preli-o i
vi-fªªªªº'
deatur. Verum ubi juratus Chriﬅiani nominis hoﬅis Crovatiam ex
vpugnare progrederetur , quod armis ſe comparaturum non confide
'bat , eo auro tenaci hominum viſco penetravit. Quoniam fraude
v ‘aC-proditione Simonis Loﬅohar e Carnis oriundi, cum e maníbus
Zriniorum accepta in Praaſidium fuifl'et commutata, duorum mil
llum aureorum numm’um pretio cum perfidíz ſcelere divendita eﬅ.
ºCoﬅanicienſes tametfi crebrius noﬅros infeﬅis arinis ac praecipue
rSiſcienſeS etiam flammis afflixiffent, .utiibro ſuperibreretulimus.
La noﬅris' tamen invidente fortuna quiet¡ ac prope., fecuri trªnquil—
flam'ageban’t‘vitam, nec ullo adverlïáe‘fortunte metu a Draſcovícia
-ne opp‘ugnationis temporeſtenebantur. lnde Zrinius aucupata ide nº
. Gg 3 tidem ‘
233 Memoria Regüm, L9" Banamm Dalmatizr;
tidem invadendi eos‘opp'ort'unitate, t'andem àd pridie nonas Au—
Fuﬅi ad Petriniam conventum ﬅipendia merentibus indixit. Spar
O itineris. rumore alii_.quoque Proregi obſequii cauſa gratantes ad
venere , inter quos Georgius Comes Frangepanus ſelcéla Carloﬅa
-dianorum Centuria adducta, 8C cum eodem Paulus Cholnicius ò:
‘Chriflophorus Delyfimunovieius, viri forces equitumque. Magiﬅri.
Hic Georgius cum anno quadragefimo nono ſupra milleſimum (Ex.
centefimum Poſonienſium Comitiorum tempore Cubicularius Re
"¿Cªctus gius conﬅitueretur,
meritis anno przſenti
, ac in juvenili Confiliariiprudentize
áatate maturitate munus Obieqtiiorum
,. elegantifii—
uidam ſe mlsque morlbus, qUIbus ſe Ferdman’do CXſari ac univerfis aulicis
,no ad gratum ſecerat, eﬅ conſecutus. Accurrit &t Georgius Rattcajus,
juugunt.
ad quem tametſi ſerius futura expeditionis fama pervenerat, ce
-leritate tamen uſus., ac meridiei prope tempore Zagrabia iter in
ﬅituens, eodem die inclinato jam ſole Petriniam , quod Octo Ger
manicorum milliarium ſpatium continet, ac inde ad rimam noctis
Vigiliam ad exercitum jam quiet¡ deditum advenit. - adislaus quo
que Comes Racocius Romano itinére fortuna redux , quod viſen.
-daz Italiae ﬅudio ſuſceperat, ne obviam videndaa 'primum militiáe
ſortem per ignaviam transmittere vide'retur, Viae Comitem ſe Pro—
Tegi adjungit; adſuere &z alii complures, ut numeros omnium me
diam Legionem omnino conﬅitueret. , A
:ooo in Trajecto pars ad Siſcium, pars ad.].’etriniam .Colapi magno per
Caﬅris Circuitum facto itinerisilexu, ad locum equis ſarcinariisque ju
mentís adaquandis opportunum exercitus ſubﬅitit ; ibique non mo
do ea nocte, verum diei quoque imminentis multis horis inſum~
tiS , ac corporibus cibo refectis, paululum deinde ante meridiem
lento palI'u progreditur. Modico demum intervallo Coﬅanicia
diﬅante opportunaiexercitui locando valle , tertiis caﬅris ventum
ac pernoctatum eﬅ, ita tamen ut pedítatus univetſus, Petro Para
ciCio viro forti atque impigro Proregis legato ductante, ad ſuper
cilium montis Dedi arci \Tupereminentisreo quidem confilio dedu
ceretur, ut cum pugna tempus adeſi'et, equitatus a fronce, ‘pedí—
tatus a tergo prodeuntes Oppido- hoﬅes intercluderent. Prazmiſl
ſus interim Í'uerat intempeﬅa’ nocte manipulus militum, qui illu
.ceſcente die quacunque arte poiſet, hoflem in certamen eliceret.
Atque ille quidem filenti pafl'u progreíï'us , molam frumentariam
Valdano-:fluvío ſuperimpofitam perfractis íècuri foribus.ingreditur_,
binosque -ibidem. repertos &Frantilper.relu&antes, opprimit tamen
8¡ ad-Patacicium Cªpri-vos perducit. Duo erant, qua: niagna111_ no
¿his proſpeti ſuccell'us difficultatem ingenerabant; ¡1am lmpïlmls
n]. l - .
\. LA‘ .~ pe
, ~ \ Ñ_ -- — \Ñ _
7_ - wſ …'c" ..TT-fª" "'" ª‘
‘ ~ p- ..u- 7 - --,.— —
Croatiª?, 89’ Sclavanizefl Liber Sextue¡ 239
-Plerique rebantur‘, Vix poll'e accidere, ut duarum nocti’um acin
tegra: diei in eorum ſolo tant¡ exercttus facta mora eosdem lateret, ſ
unde graves 8C occultas veriti inſidias male cum noflris -actum iri P‘tffifflfï
formidabant. Deinde paulo ante auroram lenis decidere pluViªtàrïpu:
cfflperat, quare majorem obducto undique nubibus Ccelo perú-Sºª
-meſcentes ingruituram, ne Viris armisque madef’actis expedito bo
ni militis .Officio prohiberentur, anxii dolore premebantur; dum
*que hoc ipſum a Georgio Rattcajo Proregi proponeretut, ſorti
etiam bonae, i'uo- alludens ſymbolo, aliqmd tribuendum eſi'e re
-poſuít.
e Verum enimvero 8C ea Dei erga nos affuit benignitas, ut de
-adventu. noftrorum ab hoﬅibus penitus ignoratum fuerit, 8C ea
‘cceli Clementia ac peramfflna temperies ſecuta , ut cefl'ante quidem 4
-pluvia , nubes tamen totius diei zﬅivi fervorem ſolis, magno mi
litum commodo, prohibuerit. Perfractam a noﬅrurum manipula
'przmifl‘O-molam, abductosque homines quamvis equitarui in valle
matutinam lucem praef’colanti ignotum adhuc fuerit', hoﬅibus ta
-men jam probe peri'pectumerat, verunrincertum quibus de caufi's
miro omnes filentio continebantur: neque ením noﬅros pro more_
ſuo inſecuti ; ‘neque ullum tormenti fignum edidere. Clara aper
-taque jam lux albeſcebat , cum diuturno hoﬅium filentio pertaefi
ambigui quid facto foret opus, hfflrebant omnes; tum accito Jurafli—
nio víarum ductore. ac collato cum eo confilio, duas Banus pra:
rmittit turmas, quee vagabunda Per paſcua quaquaverſum animalia
hominesque intercipiant: caeteri vero per declive collis celerioripaſ- l
ſu decurrentes, lata planicie inter Valdanum 8C colles pulchris con
ſertos vinctis palam in Coﬅaniciz conſpectum longo ordine protenſi
conﬅitere. Nec mora: dato tormenti figno puncto temporis Turca:
Thracibus mixci erupere; ac equites quidem planiciem occupabant,
pedites autem ad dextram ducente via ,‘ veterem, qua Coﬅanicia
rivus‘in Hunnam decurrebat, alveum aqua vacuum ſubintrabant,
quo ex ínſicliis noﬅros veluti vallo protecti longioribus ſclopetis
petete poflmt; verum ii ab militibus Germanís .Comitis Zri
niani,
ne qui ſuccederent
plures pedites praeliari ‘ſolentnoﬅris
reditumque , ad ea,
fores
qua alvei collocatis
venerant, preclu-, ct
dercnt, rohibiti ſunt. Ubi Turcze equites planicie fuſi juﬅo nu.
mero ſe e invicem contuentur, accelerant greſi'um ad conl'erendas Pd…:
cum noﬅris manus ; tum vero Praztoriana Bani túrma, qua’. dexte. cumhºﬅíï
ram tenebat, ac Carloﬅadiana pone ſita acerrime cum hoﬅe congre- b“ªffiuflª'
-diuutur 5 in ipſo noﬅrorum in hoﬅes ímpetu tres e Carloﬅadianis, '
duo e Zrinianisa Thracibus in alveo. occultatis glandibus petiti ca
dunt¡ duo vulnerantur: cxterum ubi ad manus ventum, hoﬅium
plu
L¡
l'
H;240 Mentorizrſi Reà’uïn, EO’ Bzmm-u‘nïDalmatia’, f
plurimi bis repetita pugna occubuere; captis etíam nonnullís, nul

lo ne laſo quidem noﬅro; ex certamine vero reduces, eos quos
alveo ex hoﬅibus occultatos diximus ,omnes Obtruncant. Ferven—
te pr'aelio adeo crebris tormentorum reboatibus vicína -ciebant au—
xilia, ut uniVerſO internecione deleto praafidio Coﬅaniciam ipſam
amittendam ſignificarent,tormentorumque fragor Banialucam uſ ue
atque ad multa in partes noﬅras milliaria facile‘ exaudiretur. al:
jam hoﬅis plerisque caﬅigatus exiﬅimabatur, reditumque Banus re
ceptui canere jubens apparabat; cum ecce opportune admodum
peditatus noﬅer e Dedo monte ab altera fluminis parte denſa ve
-lúti nebula devolvitur, ac ponte pertranſito quoſcunque planicie
herentes, &t equitum noﬅrorum-abitum proſpectantes deprehert
Secunqu derant, magno ſublato clamore atque acri in eos invecti ímpetu
in profluentem propinquumfiunnam impulerunt,Audito noﬅri cla.
¡reffim more denuo hoﬅes lubſequ¡ ratI, eorum aliqui pedem reſerunt;
verum agnitis militaribus noﬅrorum figms 'ucundum cum iisdem
habuere ſpectaculum, dum anatum inﬅar upernatantium Hunnae
Turcarum capita , brevi deinde gurgitibus aquarum _hauﬅa pro—
ſpectant; nec minus octuaginta aquis obſorptos conﬅat.
Omer Aga Caﬅell nus arcis quem Disdarium ipſi cognomínant,
viſa duplici ſuorum ﬅríèmmmiverlbs arce oppidove ſub diras mor-’
tis, aut perpetu¡ exili¡ interminacione .exire , ac noﬅros ¡nlèqui
preliumque totis-.viribussredintegrare_,jubet; ,neque ullum ex eis
pugnam detrectaturum Imperatorís fu¡ pane demceps ſuﬅentandum
minaci 'voce conteﬅabatur. @uibus auditis tum vero Turcm, Thra
ces, ‘ac Chriﬅíanieorum poteﬅati ſubjectí , quos ipſi Magiaros
appellant, glorioſa magis cu_m hoﬅe conflig‘endo morte occumbere,
quam fine honore atque ﬅípendío Vivere, aut turp¡ fame enecar¡
malentes , aut mor¡ aut vincere conﬅítuunt. At peditatus noﬅer
recent¡ victoria ſactus alacríor, animis preﬅntifiimis in novos inve
ctus hoﬅes, aliquot ex eis 'neci datis, cateros in tmpiflimam conjecít
fugam; nec a perſequendo deﬅitit usque ad iplàs arcis portas, ut Dis
darius occupandae arcis metu perculſus ſublicium pontem ſuper Valda*
num ﬅructum, are¡ ipſi attiguum levare,ac ſuos retro fuga delato's ín
redíque conantes , _noﬅrís trucidandos relínquere atque excludere fit
adactus. Evacuato pene viris ac praeſidariis oppido, mulieres cum in
fantíbus atque pueris, 8¡ quod quelibet urgente tempore. auſerre po
terat, viſà in ipſo ponte miſeranda ſuorum cede, proximos colles ca
prearum inﬅar conſcendunt, gemltuque, lacrymis, atque clamore me
Tmïu, tus ac doloris teﬅibus Vicmas valles complent. Facil¡ prorſus nego
cum hoﬅl- tio univerſum oppldum prede noﬅrorum cedere,.1mo ¡npoteﬅatem
Í
. . . , re
\ › ‘
o
‘
¡Croatia E9‘ Sclavonia, Liber Sextm. 241

redig¡ pºtuifſet, ‘fi 8C occupare per Ceſarem 8! expilation_¡_¡mmorari- grefl‘us.
bus Conó
per advenientes e vicinis prmfidiis Turcas licuiſſet. - Satlatrs.hoﬅ1um .te
ſanguine noﬅris per Dedum montem iter,pugnante adhuc peditatu, m
ﬅitUtum, univerſi abſoluto prazlio proſequuntur. Diſperfi interim
hoﬅes ¡n unum denuo confluentes, in furorem ac rabiem converfi, 8:
conjuratione per impia Mahometis numina facta non \è nifi victores
retrºceſi'uros, Veﬅigiis noﬅrorum inherentes poﬅremuminſèquuntur
agmen; 8C brevi poﬅ duobus praelatís militaribus fignis in remotiore
colle, ne fugam noﬅr¡ accelerarent, eos adhuc die illa experturos
quid negotii cum Coﬅanicienſibus effent habituri, clamitantes Conſpi'
' ciuntur. Eadem ;haze verba elegans quidam Turca oblongam Scar
latinam indutus veﬅem ac equum- Spadiceo colore ex Aegyptia radi
ce tinctum ¡n orbein gyrans, tum propius noﬅris accurrens Ingemina
bat. ~ Accidit non injucunde, ut Germanus Zrini¡ Comitis miles mini
tantem conſpicatus Turcam, deﬅinato longioris ſclopeti ictu’, peritiffi
me deponeret equo,ſacete fubjungens: Nuno, inquit, experiris oprime
militum, quid hodie futurum fit. Ceterum convolantibus plurimis,
nec poﬅremo noﬅrorum agmine ſatisfaciente, cujüsvis turme, cum in
decem diviſus univerſus fuiffet equitatus, quinque milítes Banus red¡
re jubet ,- quibus regreflis ac in hoﬅem obvium acriter ſeſe inferenti
bus,'iterato ¡nterfectis nonnullis , atque captis aliquot, eeteris repul
fis, incoeptum ¡ter continuatur. Subﬅitere tantisper hoﬅes, donec cum Quartus
hoﬅi
anguﬅo in tranſitu noﬅri, ﬅructo exigao ſuper Moſevnicium rivum bus con
ponte, cunctantur,in quo ultra binos non dabatur tranſitus. Interea guíªs
novi occurrerant e Zrinia arce tantis tormentorum boatibus exciti
Turcz 8C a fronte, ubi captiv¡ cum pra-:da ducebantur, infeﬅant no
ﬅros; verum unius Zriniani equitis GeÓrgii Ivanovici¡ virtute ac ma
gnanimitate cazco ¡n eos ímpetu invecti , ac Ban¡ nomen atque auxi
limn ¡nclamantis, pulſi fugatique ſumma cum ¡gnominia pedem retule—
runt, quo ultra eos perſèquente unum in fuga captum retraxit. Sub
hare recurrir Georgius Rattcaius, qui' cum Georgio Frangepano pri.
mae acie¡ inter-erat, ad Proregem,eundem admonens, ut feitinato gra
du maturaret , novos quoque a fronte advenifl'e‘hoﬅes,~ ac periculum
amittendc prada noﬅrorumq-ue ¡n medio hoﬅium claudendorum im
minere; jam quidem ſemel pulſos atque rejectos effe, fed nequaquam
advenientibus íèmper novis aliam intermiíſuros pugnam. At ecce
,eo hac referente terribili ¡n Coelum ſublato ululatu, atque inconditís
clamoribus De¡ ac Mahometis propitium numen lingua ſua vocife
rantibus, acerrimo in pedites noﬅros a tergo conﬅitutos ímpetu in
vehuntur, atque \i an tea fuerat, maxime atrox athe cruentum pra*
hum recrudeièit. Exaccr'catis plane ac deſperatis Turcarum animis
' fe
24_2 Manorizr Regum , Cº‘ Banarum Dalmatíx, \
ſemihora pugnatum eﬅ, adeo ut pedites noﬅri diuturno ac irreq’uieto
prelii labore fcffi, ulterius certamen dettectarent; neque uila Prore
gis authoritate vel imperio ad refiflendum adigi poffe viderentur. EO
tempore & a fronte 8C a tergo graviter a noﬅris laboratum , neutra
parte alter¡ opem ferre Vªlente, Gua animadverſa Banus difficultate,
ac peditum preſertím ſracto animo,ſubito deſiliens equo 6C militibus
Quintuª_ fratrum nomine compellatis, ne dejecti animis deciderent, neque qua
ffljfºrc'éçn ternam jam hodie reportatam victoriam poﬅremo fcede commacu—
hombus lent, ſed, ut fortes deceret milites, ﬅrenue 8C honeﬅe &terna memoria
Sªlªªm" dignum certamen glorioſo exitu terminar-ent, acri voce cohortatur;
' ſe quoque pedibus uſurum, 8C aquato periculo peditem cum peditíbus»
pugnaturum, vitam demum @que ac mortem pro fide atque Patria
cum iisdem oſiturum. Mirum dictu quantum animi omnium audien
tium in prae ium exarſerint , nec jam ullum aut preteriti laboris me
* -morem, aut futur-i periculi pavidum vidiſi'es, (èd novos quaſi recentes
- que ſubmiffos in novum ruere bellum: tantum quippe refert generoſi
atque magnanimi Ducis exemplum. @uatuor e noﬅris, amplius ve
ro ſupra ſexaginta Turcarum eo in congreffu deſiderati, nec tamen
ceſſatum ab hoﬅibus. Atque cum jam multum verticalem ſol lineam
,ſuperaſi'eg ac longum adhuc noﬅris iter ſuperandum effet, Banus con.
Ñfilio quorundam aﬅu atque arte certamen diremif. Prwcedentibus
quippe progredi juffis agminibus , pedites uoque celcri feﬅinatione
pontem tranſire intermifl'a pugna jubet, col ocatis interea parte ab al
Ñ' Ñ, \era pontis biſariam diviſis , ac extra viam occultatís triginta Germa
' nis ſclopetariis; Turca: noſtros ab armis ceflàre, 8C feﬅino procurſu
pugna excedere animadvertentes, fuga-m rebus noﬅrorum deſpEratis
_arbitrati, eosdem reſumptis recreatisque animis inlèquuntur. .Verum
Ñubi ad Germanos pedites ventum,in infidias praecipitati, plerisque e
ſuis eveﬅigio amifiis, a proſequutione ulterioris praalii abﬅinere, pe
demque ſemper victi referre coacti ſunt. Horis odo plenis a matu
tina luce coeptam pugnam continuatam fuiffe, Obſervatum ab iis ,
qui penſile ex collo geﬅaverant horologium, ua ponticulo multorum
\anguine ſuperato abſoluta, hilares deinde ub ſerum crepulèulum
*Petriniam feﬅivis ſclopetorum bombis per vaﬅas ſylvas reſonantibus
advenere. Caeſi eo praelio hoﬅium quinquaginta ſupra ducentos, &ad
pontem quidem quinque primi Ordinis, quos ibidem ſepultos haﬅis
tumulo 'ſuper infixis ſocii honoravere; unus vero cognomentoCha—
_te militum \èl-iba indomita barbaraque in Chriﬅíanos captivos uſus
ſem per fetitate , praeciſo capite omnium gaudio interfectus eﬅ. Ca
pti triginta octo, ex quibus racipuua Deli Mahmut ſu erﬅitionis
z ejus l'acrificulorum Anuﬅes, emesvano Panuonizz oppi o Coﬅani
. n1
"º croata:- &ª Solano-iria, Liber Sextus. 243
niciam veluti patriam inviſens, qui~Bano muneris loco datus, quem
admodum 8C pater ejus ſuo quoque Patri ſub Coﬅanicia captus in
ſortem Ceſi'erat. Duo etiam Caniſienſes, quorum unus a Cauifienſiª
bus ſubmiſſus nuntium attulerat, Banum ex inſula eo proſectum ani
mo, ut Croatiw partes armis inſeﬅaret ; ſauciati plurimi, qui deinde
vulneribus debilitati domi mortem omnes ex Xquo ſubiere. Signa
militaria capta tria , Equi ſeptemdecim, pecora majora 200, praede
noﬅrorum cefi'ere; que omnia die inſequenti Petriniae ex veteri mo‘
re diviſa militibus. Duo praecipue toto hoc przlio memºratu digna
acciderant, primum quod nullis occultatus infidiis, ſed palam equita
tus aperto campo in conſpectum Coflanicienfium ſel'e prazbuerit;
\um deinde quod ipfis arcis portis noﬅris incumbentibus clauſo le
vatoque ponte, hoﬅis vix loci ſalutem obtinuerit. Sed majori pene
ignominia quam detrimento accepta , Omer A ga Disdarius ad Pasz—
liam Bosne Prazfectum Banyalucam ſubito proſectus arcem offi
ciumque ei reſignat, nec ſe deinceps cuﬅodiam curamque ejus hábi
turum, niſi emendato &Z colubrinis aliquot impofitis, uibus hactenus Disdariul
omnino caruerat, loco communito per ſacra omnia a rmabat, pudo- gïmoffi
re prorſus ſe ſuffundi memoria ejus caedis atque cladis a Zrinio acce- cio Barra;
tae, cui ſimilem Mahometani milites ab eo tempore, quo locum il-"fiSª‘i
um Obtinerenr, nunquam fiiﬅinuifl‘ent. Paszlia tametſi 8C furore
ipſe exagitatus, blandioribus tamcn Disdarium VErbis conſolatus, cu
ra: ſibi negotíum {ore pollicitus eﬅ, nec longam pafl'urum elabi mo
ram,quo Coﬅanicienfibus tutioris permanſionis cauſſa 'quam oprime
conſulatur, non demum temporis multum decurſurum, quin ſe de in
juriis Zrinianis ad làtisſactionem ulciſceretur; pergeret in pralèns bo
nis avibus, atque vigilias tam domeﬅicas quam forenſes gnaviter obi
- {e non Intermltteret. ‘
'Vix Zrinius Inſiilam repetiverat, cum ſpeculatores reſerunt Ha
ſan Agam Caniſieníèm per abſentiam Zrinii magis ﬅimulatum Kys
Comarienſem denuo obſidionem repetendam animo ſuſcepiffe 5 in
quem finem Caniſienſium, Berſencianorum , ac chusdianorum me
. iam pene in caﬅra exciverat legionem 8C admºtis.aliquot colubrinis Hirªm—Ag¡
ſecundis caﬅrisIllyricus,
expugnarionem inﬅituit. Preerat 8C
loco Ladislans KELLY‘
Pethó genere vir ímpiger atque ﬅrenuus animadverſo num op-b
oppugnationis perículo, a priore jam cautior redditus, ad 'coleran- P"Eºª'
das obfidionis neceſſitates vires animumque adjicit, 8C primo qui
dem oppugnationís die tentata 'irruptione multa \trage hoﬅis re
preſſus in vicinos pagos iàuciato truncatoque milite ſeceſlit. Ea
nocte a tributariis ac dedititiis eorum locorum incolis intelligit, Ada—
mum Comitem Bathyanium cisdanubianarum partium Praezectum
~ a Hh a ac
244 Memoria: Régum, La’ Banormn Dalmatia,
ac Comitem Nicolaum Zrinium juﬅis cun¡- copiis Kys Comaromi
enſibus auxilio adventare. ~ ltaque ne multiplící affectus ¡ncommodo
ac ſupervenientium diﬅractus praelio, 8C tempus expugnandi praeſidi¡
amittat, 8: ſuorum vires ¡mminutas accípiat, eorum adventum pree
venire ac ſummo díluculo nec opinato moenía conlcendere ﬅatuit.
Quare prima luce 8C colubrinis promotís moenia quatere 8C militi
bus dato irrumpendi, (igno, quamvís non eadem qua heﬅerna die
anímorum alacritate, veluti fortunam minus ſecundam preſagien—
tes , inire pugnam occoepere; quorum deinde pars una ſuburbii
domos, pecoribus abduffis, flammis abſumpſit. At noﬅr¡ heﬅemz
.victorias divinitus partae memores, ¡n irrumpentes , viri quidem co
lubrinis ac ſclopetis rem gerere, mulieres vero ſaxis ac 'ferventi a
qua ſubeuntem hoﬅem magno detrimento afficere pergebant , ac
eadem noﬅrorum virtute viribusque hoﬅes repulſi ac reject¡ iterum
fe recepere frendente ac ſremente Haſan Aga, quod is 8( cubitotenus
denme manus brachium colubrinaª. ictu avulſum 8C plurimos ſuorum
temeritatís ſuſceptae poena caﬅigatos amiſilſet. Guate omiíſa quam
temere intulerat Obſidíone, 8( amiflis e ſuorum numero non minus
mille ac in iis aliquot clariorís-nominis Centurionibus atque mani.
pulariis re infecta, caereris in eum gravi odio atque ¡ra ferventíbus
HaſanAga Caniſam retroceflit; ac non multo poﬅ vulnere ¡n pejus vergente,
nec Chirurgorum medicamine opitulante e vivís exceffit: quamvís 8C
zm…, .a ſuis praeſocatis fauC1bus, crudel¡ ſed Turcis uſitato mortís genere,
ob expeditionem male geﬅam, niſi honeﬅiori faro ante ſubreptue
fuilſet, vitam poſuiſi'et.
Facto ab hoﬅibus bellandi principio, noﬅri par¡ confilio vices
_rependendas cenſuere, quare Joannes Chriﬅophorus Comes Pucha
mius Comaromienſis ac Ceſareanarum Legionum, quem nunc cam
p¡ Mareſcalcum vocant, Preſectus conſilíique bellici Vice .. Praeſes,
vir non minus toga quam ſago prieﬅantiflimus, 8C qu¡ ſuperioribus
bellis magnanimítate animi, ac pulcherrimarum fama victoriarum in
Noﬅr'lSe- Claruerat,cum Comitibus Nicolao Zrinio ac Batthyanio collectis
,Eªgill‘fm in unum copiis, _quarum ad ſeptem pene coíveraut millia, ad Se
’gnandum gusdíum ampliliimum Pannonie oppldum, quod ab incolis ſegeﬅí—
'ſuſcípíuªt cae Illyríi [nſulae, Dacorum incurſionibus ’olím pulſis, mutatis ac in
Pannoniam translatis ſedibus, nomen accepit, oppugnandum pro
fecti ſunt, Ferdinandus, quoniam expeditis per celeriores equos ad
Puchamium Comitem cx Conſilío ſuo literis, eidem demandabat ,
ut ſi hoﬅis contempto induciarum foedere, ruptísque pacis qua¡
conſecerant tabulis Kys Comarinum occupaffet, is e veﬅigío vi,
machinisque adhibítis illud recuperaret; lin vero deﬅructa quaepiam
, 'z m1
--4 _ LA…
’I'ÏÚ
Croatia E9" Sclavonia; Liber &Little i 245 '
‘mílitari inſolentia reperiſſet, ea reﬅaurare quam prinium maturaret,

Exceli'um nihilominus quam mopmum tam graVCmÑam: 'armorum
' congreffu , aut preeſidii cujus ¡am minoris incendio caﬅigare nequa
quam ¡ntermittat, neque ièin ortioris munitiorisque expugnatione lo
c¡ diﬅiner¡ (inat, ubi 8C militum copiam amittere 8C _prteſid'ium ex
pugnatum tranſactx vi pacis reﬅituere neceſium forer. ‘ Itaque Se
gusdium cum ¡is quos diximus profectus, quod Kys Comariní ho
ﬅes feciſie didicerat, ſuburbiorum duntaxa'c 'domibus ¡ncenſis pe
,coribusque abactís, nec ullo majore opere precio facto, Zrinío
’febrium caloribus aeﬅuante, ac potior¡ ex parte curru per .exercitum
…vecto Kys Comarinum reditum eﬅ; ac ¡is qua: Turcarum ,violentia
,deﬅructa repererat reﬅauratis, ad ſua quisque¡ reverſusv eﬅ; Caſar
.collaudatis per literas Puchaimio atque, Zrinío, quod celeritate ufi
.fingulari univerſa e mente ſua expedite cºnfeciſſent, admonet po
Ñﬅremo, ut quieſcentibus hoﬅibus a noﬅris quoque pax at ue quie¡
concedatur; ¡¡s porro ulterius inſoleſcentibus, quod ¡is em opti-v
.mum e re viſum fuerit, ſe arbitrio prudentiatque eorundem intelli
'ªgaut commiſiíſe. ~
His omnibus per Europam affect¡ barbari cladibus, nec mino
,te accepto rerum \èu
ſuarum ¡n Afiaacincommodo , quod Spahogliani,
,quos ill¡ nobiles, fundorum villarum poffeflſiores appeliant ,
,adverſus Janicaros juﬅís odiis ad inferendum civilem tumultum ex
arſiſiènt, quibus mitigandis aut ſopiendis, neque magnum Vezirio
rum Divan¡ Concilium, neque Imperatoria authoritas ſufficiebat ,\
metu haud mediocri rerum ſuarum perturbandarum tenebantur.
Guare Caniſienſibus novandis motibus _intentis ſcripta: Byzantio lit
.terae, 8C a militibus Zrinii Comitis Legradino experiunde fortuna'
cauſa profectis una cum Chauſio intercepta‘êc ad eundem delata:
hunc reddebant ſenſum: Primus Vezirius Caniſienſibus ſalutem.
Inſolentias, quas. preteritis hiſce temporibus exercuiﬅis , admi—
rat¡ ſumus ; quas fi adhuc continuare perrexeritis, ſcíatis ca
rpitibus veﬅris vos perſoluturos. An ignoratis, Tartaros a P0— Viª“?
lonis~ ingenti cede profligatos , eosdemque novos in nos co Camiiien ezmns
nar¡ motus , Aſiam quoque Janiceroxum atque Spahiarum tur-fesperlit

bidiſlima contentione perichtari, —ut nullo imperio cohiber¡ poílfflfªª ºº"
fint'? Nec ex alíis partibus“bona accepimus nova; non eﬅ jam tem
pus ſuperbiendi. Breviſiimis ſedſnervoſis hiſce litteris calamitates
‘atque miièrum rerum Turcicarum ﬅatum exponebat barbarus , quo
uno felicifſime oblato tempore quam vopportune Chriﬅiani Príncipes
_mutuis polítis odiis, 8C coadunatís ¡n unum .viribus, exagítandum
.eum remque Chriﬅiauam promovendam ſuſcíperent , nemo' eli qui
º ’ Hh 3 ª non
246 Memoria Regum', La" Banorum Dalmzztízt, l
non videat. Verumr ii execrabili vecordia diducti ac perpecuis in
feftisque inter \7: armis dimícantes, de' vicinae Pannonie Illyricíque
ſalute ac permanfi'one, nihil penfi habere videntur; tam diuque in.
\ànient, dcnec ipſi debellatis calamitoſorum Regnorum reliquiis.
eorundem barbarorum armis injuriaeque expoſiti , aut ab extremo
ignominia: pudore ad pietatis decus revocati necefl'aria arma ſume.
re, aut fimilem (ibi ,'ac ſuís populis 8C regnis calamitªcem clªdem.
que expectare condidicerint.
Chriﬅianorum victoriis conflernati Turca: ad ſua reﬅauranda
Boſnenſes preſertim vires omnes contulerunt, ac ímprimis acCepto
nuper ad Coﬅaniciam detrimento, earn 8C colubrinis impofitis 8C ve
teri collapſo reﬅaurator aedificio fortiorem munitioremque reddide.
runt. 'Inſiﬅentes operi 8C inopínatam noﬅrorum irrüptionem metu—
entes, magnis accitis interioribus etiam auxiliis longiorem ibi mo
ram protraxere, quamquam frequens nec falſa omnium pene aures
fama pulſaret, firmiſſime eos flatuifl'e , aut Turopoliam lateſuſam
uberemque inter Savum 8C Colapim 'planiciem populari, aut Petri
niam expugnatione obtinere. Verum Paſzlia Boſnenſis, cum Ban¡
copias ex Sclavonicis limítibus vehementer auctas, Lupi Leſzeiii
earum partíum Prefecti jam Petriniam cum mille equitibus adventu,
'ac ſuppares a Lupo Frangepano ſuppetias indies ex Croatia adven
turas certis nuutiis fuifl'et edoctus; noﬅrorumque copias robore ,
animo diſciplinaque firmiſlimas,,vera tum primum eeﬅimatione- me
tiretur , 8C praſentis maxime Proregis nomen vimque ejus cum ſum—
ma felicitate conjunctam in tanta ſuorum fortunae inclemencia, quam
anno praaſènti experiuntur, magnopere formidarct, quando etiam
aratis omnibus victricia arma vix ſumenda viderentur; ab propoſ¡
to deﬅitit conſilio, ac parte ab utraque propinquante jam hyeme ex
caﬅris diſceſſum; preeſertim quandoquidem Colapis aque, que fer
voreſiſolis imminutaª. plerisque in -locis tranſvadari poterant, deci—
dentibus autumnalibus pluviis ſuccreviffcnt.
Haze fuere, Rex Apoﬅolice, qua: Draſcovicio Bano authore
ſcribenda, equalatino impulſore perficienda ſuſccperam; nunc an.
nuentibus Super-is, deducto ad calcem opere, cujus pallentem ſxpe
ac inclinatam feſiſia pagina excepit faciem, in benignas tuas id repono
manus: 8C ſanc biennium jam ſolidum inter lucubrationes meas de— ‘
tentum tenebras ſuas emebat, ublicae lucis avidíffimum. Sed
Epuºgus tempori aptari decet. unc ad _ rexin multorum aut \èdandam,
Tºkiº* au: acuendam, anni ſuperiores prodeunt; caereros vita ſuperſ’nte ,
ºpen“ fi hos lector¡ placuiffe cognovero , diligentia maturiori proſècuturus.
Imperii quidem Draſèoviciani fuit, ut ſcriberem, ſed obſervagctiae
‘ \
aoatiæ LS’ Sclavonia’, Liber Sextus. 247
ac amoris ¡n te mei (nam 8L nollet te metus amar) ut tibi ſcribe
rem , atque tuum in lllyrícarum Províncíarum curam amorem fortius
impellerem. Non quod putem non amare, cui conceíſum, ut tuo¡
parentum more ames. 8( a tuis filiorum more ameris : cum ſcías fru
flra terrore ſuccíngi, qui ſuorum amore ſeptus non eﬅ, armísque
arma irritari, ªmore amorem; ſed ut Numínís more , cum eminus
nos videris jactari , protector adſis. Fínío , Rex Apoﬅolíce, ita
Majorum Regia Majeﬅati Veﬅrae offerens ac relinquens memoriam,
ut me¡ quoque apud i ~film, quam felicibus Aríflís tot Regnis ac Pro
vinciisgloriofam ac igperltitem imperare dcſidero; noftra demum
apud poﬅeros vírens femper floreat Memoria.
Finjs Libri ſextiÑ

\
c
It
n .
l —
n
-.
n .
J
ll Á
r
n
~
ª I
l o r
U I C
.ſ
l
I
o. x .
I
I Í o - Í
Í \_ \ t Ñ
Q
_ I
u .
...Í l
v I
I \
q.‘
.f \
I
.b r n .,4
.I
A
Í. d — M- o
-
\
I I
o I
II a \
I O
N“ o' l.
l' 1I \
\ªl a
i o
. r .
OI‘ n
_
Á ..
'ª v.
_ o n
- M \ o ,
n... - . a
o r
I
...n
n
Í..
I
Ó l. I .,
I I
p ð
.
_.
a i
I c
I lx I
I
l
c-
n An \
I
l
Q. n I
l
.
. . v
,o a _ O
I‘d
cl.
l. A
l
p \ Í
l I
o I I
u
nl
~
\Í x I N
I
C
O
' D I
I I l d
I
I. n
. A
I
‘
I
’
\ I
d o
I . .
l
a k
o
N
I
I
n
l I M
. ,
l a 7
\ \
. Ñ
. _ Ñ
a
\
.v c l .
_
Í
I
; D
s I
Q l
Il
“ſ
I
l
.. n... I
. ..Í
I I
l* I
a
Í
. o
O
v
a
o
\
r
l
ll
.
\
’l o Á
La. Í
l
II* . o
l
I .cl
F.. n
' I
l
l
n n
Í
Ã
I ª
. v
l Q¡ o u
n 1
s
0 .
a n
O
n I
.
I
.o a ’I'
.- | A
I
n
I o .III
I I
. .
l
‘
o U‘
I'
n a Í O.
- J la
I‘
\
Í
k
' Í I
.l .
v ‘III
.D
r
v.
I \Í
\ o
.. l
O.. v
I- 'ya‘
o
l
.fitu
n
m
I t . o
I
D .Í.
p ª t. I
I w .l
‘
'
I s
I
. n
I
I I
0
J
N
Í
'l
I *I
I
. o .
a
I
_ .s \I
I
o n..
I
.ª
ª
f
I
l
I.
.
.
n
Í
I I
.
_
r
.O
I
Q
\ I I
I I I
I
w .
I I
Í
O -
Í
I I
l Í
.
\
v
n
a l ‘
I
I I
. C
I .
O ‘
A
. .
' I
n'l .l l
\
I
I I I
— o Í1
.I I
I
T I
I
~
I I
I
I o
I
a .
O I
I I l. .
I
I . y
I
I'
I I
I
I
I a I
I m I
I
I
n I
I
I
. I I O
.
o n / ª
I
I
n
I I
/ O
I
l c
v \ I
\ *A
r a
I
v . .
7
I \
n \
I
, I 1
I .I
Ñ I - v
_
l I
I
* A
. l
I
I
I I I I
n ~
\ ‘ I
o
. I
\
Í I
I
\ I Í
l I
I l
C I
I
I
I
~ ivi'
‘Í
U
\\
'ſ
EN

Memoria Regum Et Banorum Regnorum Dalmat

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Memoria Regum Et Banorum Regnorum Dalmat

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

This is a reproduction of a library book that was digitized

by Google as part of an ongoing effort to preserve the

MAMÁ-- Národni knihovna

GREGORIO RATTKAY DE NAGY THABOR,

raberis, Rex Apoﬅolíce; nempe, qui Sc híﬅoríam ſcri

ILLUSTRISSIMIS DOMINIS DOMINIS

NICOLAO COMITI PERPETUO A ZRINIO,

PETRO COMITI PERPETUO A ZRINIO,

iﬂoricum de rebus Illyrícís opus² Dtaſcovícío Pro-Reg¡ a me de;

x ~ Par mobile Fratrum.

Prodeat igitur monumentum obièrvantie mee Illuﬅriﬂimo no

' Memoriam'nóﬅre gentís ſcrípturus, &calamo tametſi non adeo gra

,, Thraciam, ,Macedoniam, Dardaniam, Daciam, Theﬀalonicarñ,

,, Quadus, Alanus, Hunni, Vandali, Marcomanni vaﬅant, crahunt,

Que: *virtus aliís divﬃz, GEORGIUS illam

IN LIBRUM ET PRO LIBRO.

Magna per abrupto: qui dueiti: agmina monte:

Mars, piefar, Fallas‘, paritc’r de frqnte duallmrt, ,,

ANTELOGIUM VEL ELOGIUM.

Illyrici florent illa/iria lilia Regni,

26 Memoria* Regum, EI’ Banarzzm Dalmatia',

Gantz): 89ª Sclawnía* , Libef Primas. ª l ‘ 33

\36' ’W Memoria: Regum ,Ñ Es’ Banorum Dalmatíw,

Finis Libri primi.

42 Mamarix Regum, 89* Brmm-zzm Dalmatia',

50 Memoria? Regum, La' Banorum' Dalmatix,

Q' Croatia: E5‘ S’Clawnia’, Liber Seczmdm. f‘. 5x5

54. Ñ M'cmaricr_ Ragum, ED" BanorumLDalmaz‘iw,

Finis LÍbf-i ſecundi.

66 Memºries chum, La" Banaram Dalmatlzr;

tradita, Cªrterum liberis orbd,arcem cum ﬁlia genero* relinquente, eti

72 Memoria? ‘Regum, E9" Banarum Dalmau):

78 Memorize'Regmn, &7’ Bdíﬄí'llm Dalmatix,

80 Memoria? Regum, En" Banorum Dalmatía?,

-Croatict' Esª Sdaüamzr, Liber Tem'm. 33

que immerentes odium 8: ſuſpicionem concipit , quemvisF denique‘ e‘

~ Sigismundus, ne, ut quondam Xerxes Perſarum Rex, poﬅ in.

Ciozitizr Lº" Sclavoniae, Liber Tértiur. 93

96 q Mmorict Regum, ED" Banarum Dalmatizr,

ac opulentiora in Regnis hiſce Latifundia militar¡ manu fuiﬀet conſe

'crearía E9" Sclavoniaª, Liber Tertim. . 99

repente prodiir, 8( cum hoﬅe fortiter 8C intrepide congreſſus eﬅ, _opi-o'.

¡04 Memoria Regum, Er’ Banorum Dalmatiw,

ſiI 08 Memoria Regum, SF’ Banorum Dalmatiat, '

Epiſcopatus villas incendit: neque agris, neque Incolis ullis, quan- .

'x tó Memoria: Regizm, La’ Banorum Dalmatia,

.Anno Domini mil-’Cºlima quingente/ímo guarra,

arºma, e’ Sciavoniir, Liber Tertím. II3

II4 Memoria Regum, L9" Banorum Dalmatia ,—

Guatire ED" Sclizcarzizr, Liber Tertius. II;

t tS Memoria chum, La’ annorum Dalmatizt,

Zagrabiaa, Joannes Tahius Ordinis Equitum Rhodiorum Auranz

DALMATUE, CROATUE, ET SCLAVONIE.

uartus memoria: noﬅrte ſequitur Liber, quorum primum ac ſé

!24 IIIemoria: Regum ,ª 'EF’ Banorüm Dalmzztíct,

126 Memoria Regum , Ea’ Banorum Dalmatia,,

Sed ad Zrinium Banum redeamus, qui in’przcipuis quibusque

.Sïum'a Stirps accidit Franciſèus \Mártir Alummls

Quocirca memorati ſupra anni -autumno, cum Ferrhatis Boſna:

144_ Memoria Regum, &ª Banarum Dalmatia',

pi miﬅetur , inter Hraztovicíam 8C Goram erigir, region¡ omní inter

,yariante Epígraphe: Domine probqlii nze,Íappenſo Circa pectulswſym -

&o certamine plumbea glande a Caſpare Kurtitio per ¡¡¡a trajectus ,

—~— — …e - ' ' 4— Ñ., .

_r _, . ª ,,_I- —-_——-—--— ‘ - ,s— _-,. JÑ... - ſ'