C.

VALERII

CATULLI
VERONENSIS

CARMINA CASTIGATA

CUM NOTIS

AUGUSTAE TAURINORUM
kx trrts
HYACINTHI MARIETTI.
MDCCCIIXXVII
 TYPOGRJ PHPS TAFRINENSlS'

L. S.

In eo tumui temporis, quo, non in Italia solum, verum

etiam ubique terrarum, latini termonis germanus nitor ac
elegantia ad pristinam revocatae dignitatem, antiqua in
se.de incolume* consistere iubentur. Jdeoque mirandum non
est, tot, lantasque aureae illius latinitatis scriptorum pro­
dire in dies editiones. Quas inter, haud iniuria, principem
dixeris eam, quae in incerto est, utrum maiori audaeia in-
eepta, an felicitateprosequula, tantam apud exteras quoque
nationes Augustae nostrae famam comparavit. Porro quum
opera omnia omniumque scriptorum complectatur , maiores
sumtus postulat, et non nisi provectioribus est adeunda:
quos vel ipsos, ni perfrictae omnino frontis existimemus,
minus stili venustatem probaturos, quam foeditatem sen­
tentiarum execraluros, putandum est.
Quapropter mihi reliquum fore duxi, ne ea quoque au­
ctorum series desideraretur,quae et facile comparari, et sine
morum iaciura a iunioribus legi posset. Et ne vanis cogaris
credere verbis, Catullum hunc genuini leporis ac aureae ve­
nustatis scriptorem, clarissimorum virorum, Vulpiipraeser­
tim, selectis illustratum adnotationibus,veluti specimen stu­
diorum ac laborum nostrorum, Lector, habeto.
 DE VITA..

CATVLLI
XX IO. ANT. VVLPIO

Veronensem fu!i»c Catullum, liquido constat, cum ex Ovidio,

?linio maiore, Martiale, Ausonio, ceterisque, tqm ex ipsius te­
stimonio, qui a Bithynia reversus Sirmionem, lacus Beuaci pen-
nsulam alloquens, ad larem domesticum salvum se advenisse
{audet. Natus est anno ab Vrbe condita nctxvii., L. Cornelio.
Cinna, Cu. Octavio Coss. Parentem habuit Valerium, ex ho­
nesta familia municipali, cuius nimirum hospitio, si Tranquillum
audimus, C. lulius Caesar uti solitus fuit. Non amplissimam
quidem pecuniam possedit; patrimonio tamen satis lauto fuisse
videtur. Nam et Hornae, in urbe sumtuosa, diutius commoratus
est, ac fundum in agro Tiburtina possedit; navi sua in Pontum
navigavit, ac se Sirmioni» herum appellare non veretur, quae
omnia profecto sunt hominis locupletis, et eui familiares copiae
non desint. Molliori scribendi genere haud minorem consecutus
est gloriam, quam sublimi vereque divino Aeneidos poemate vates
mantuanus. Graecis litteris non leviter imbutum fuisse, ex eo
colligi potest, quod suavissimam Callimachi elegiam de Coma
Berenices mundissimis carminibus latine reddiderit; ob id etiam
fortasse a Tibullo, Ovidio, Martiale doctu» appellatus. Quin-
ctilianus et Diomedes inter Poetas lagibicos Catullum reponunt.
Ante Horatium profecto iambicis versibus gloriam Catuliat ade­
ptus fuerat. Hieronymus Lyricis annumerat; reliqui Epigram-
lnotographis. Ambigitur iure a nonnullis, utrum haec solum pau­
cula quae hodie extant ab illo scripta fuerint, an vero longe plura,
quae vetustas nobis inviderit. Ansam ad dubitandum dat Plinius,
qui de incantamentis aliquid a Catullo exaratum innuit, cuius
ne vestigium quidem supereat. Decessit annas aliquot natus ultra
quadraginta.
 C VALERII CATVLLI

AD CORNELIVII NEPOTEM

LIBER

CARMEN I.
Quei dono lepidum novum libellum,
Arida modo pumice expolitum?
Corneli, tibi; namque tu solebas
Meas esse aliquid putare nugas,
lam tum , quum ausus es unus Italorum
Omne aevum tribus explicare chartis,
Doctis, Iuppiterf et laboriosis,
Quaro habe tibi quicquid hoc libelli et
Qualecumque: quod, o patroa Virgo,'
Plus uno maneat perenne saeclo,
Abo. Cabm. I. Dedicat libellum suum Cornelio Nepoti
chronicorum scriptori.
Vni. 1. Qwoi dono. Saturnalibus
praecipue« libri, vel proprio, vel
alieno Marte conscripti, dono mit­
tebantur amicis et patronis: interdum
etiam, foci et urbanitatis caussa,
seligebantur carmina inepta. Id fa­
ctum quoque Marti is Ratendls, quae
quasi Saturnalia mulierum erant.
V. B. Tribus cAartit. paucis et
brevibus pagellis exponere.
V. 6. Omne aevum. Chronica scri­
pserat Cornelius Nepos, teste Gniiio
iib. 17. Noct. Actie, cap. 2i. Omni
aevu* , tria tempora interpretatur
Vosrins, scii, obscurum, fabulosum,
historicum. Nui mavis InlcUigere o-
«nne tempus praeteritum ab urbis, vel
orbis primordio; ita nt Cornelius quid­
5
io
quid ab orbe condito, populi omnes et
reges gesserant, paucis libellis com­
prehendisset.
V, 8. Qwcguid, libelfcm hunc, qai-
cumque siU
"V. 9. Quotcumque, qualiscumquo
pretii sit.
» Patroa FVr^o. Patria Virgo.
Quos enim Graeci Deos patroos. hos
Romani patrios vocabant. Hic itaque
Virgo Patroa est Minerva, seu Pallas,
quam sine matre ex capite patris Io*
vis natam fabulantur Poetae. Patroa«
autem cognomine insignia est, tum
quia Id Diis patriis numeretur, tnm
etiam quia vera parenti» imago mL,
et omnino patrisset.
6 CAIVALI

CARMEN II.
Lugete, o Veneres, Cupidinesque,
Et quantum est hominum venustiorum.
Passer mortuus est meae puellae ,
Passer deliciae meae puellae ,
Quem plus illa oculis suis amabat: 5
Nam mellitus erat, suamque norat
Ipsam tam bene quam puella matrem:
Nec sese a gremio illius movebat,
Sed circumsiliens modo huc, modo illuc,
Ad solam dominam usque pipilabat. ira
Qui nunc it per iter tenebricosum
Illuc, unde negant redire quemquam.
At vobis male sit, malae tenebrae
Orci, quae omnia bella devoratis;
Tam bellum mihi passerem abstulistis. 15
O factum male! o miselle passer!
Tua nunc opera meae puellae
Flendo turgiduli rubent ocelli.
Abg, Cibm. II. Passeris a Lesbia dilecti obitum lamentatur^
V. 2. Quantum tit, quotquot suut fuerant Poetae, ut vel »ricularam
kominei venusti. umbras ad Elysios migrare doccrtnU
V, 11. jper iur. Eo usqua vani

CARMEN III.
• Phaselus ille , quem videtis, hospites,
Ait fuisse navium celerrimus , ’
Neque ullius natantis impetum trabis
Nequisse praeterire, sive palmulis
Opus foret volare , sive linteo. 5
Et hoc negat minacis Hadriatici
Abc. Cabm. ILI. Phaselum quemdam emeritum , ab origine ,
celeritate, itineribus laudat, Diisque servatoribus consecrat.
V. 2. Jit fuiru celerrimus. Graeca ' potui»»* praeterire »elocem cursui»,
syntexis, pro, ait te fuina celerrimum. V. 6.-7. Negat,.. Fcc/arc, tftlrmat
V. 3.-4. Negut,.. et hu’usce rei use testei» htu», ete.
 CArKi.x* 2

Negare litus , insulasve Cycladas,

Rbodurove nobilem , horridamve Thraciam ;
Propontida, trucemve Ponticum sinum ,
Ubi iste , post phaselus , antea fuit Io
Comata silva: nam Cytorio in iugo
Loquente saepe sibilum edidit coma.
Amastri Pontica , et Cytore buxifer ,
Tibi haec fuisse et esse cognitissima
Ait phaselus: ultima ex origine ii
Tuo stetisse dicit in cacumine; ,
Tuo imbuisse palmulas in aequore;
Et inde tot per impotentia freta
Herum tulisse : laeva , sive dextera
Vocaret aura, sive utrumque luppiter 20
Simul secundus incidisset in pedem.
Neque ulla vota litoralibus Diis .
Sibi esse facta, quum veniret a mare
Novissimo hunc ad usque limpidum lacum.
Sed haeo prius fuere: nunc recondita
Senet quiete , seque dedicat tibi,
Gemelle Castor, et gemelle Castoris.

V, 7. Cycladat^ ia Aogoo mirf V. 12. £091101(8, strepentibus fron­

altas circa Delum.
V. 8. HAorfum, insulam Carpathii
maris, nobilem disciplinis, merca­
tura , egregiis artificum operibus,
praecipue Solis colosso.
» Horridam s fortasse ob Aquilo­
nem, ventum e Thracis flantem.
V, 9. Propontida. Propontis est
pars Mediterranei maris, quae inter
Hellespontum et Bosphorum Tra­
tium porrigitur, ' ¡’ tenderentur. Hi rudentes, a Latinis
V. 9. Ponticum tinum % mare Eu­
xinum. Sinum dicit trucem, quia
procellosus est.
V» 10. Kbi. Nam Ponti regio silvis I oribus habebant. •
frequens, unde materie* navibus eom- ‘
pingendis.
V, 11. Comata. Antea fuit fron- ,
dosa arbor post factus phaselus.
j» Cytorio. Cytorus Paphlagoniae
mons, buxo abuudans, ex quo pe-
•tines fiebant.
dibus.
V, 15. dmaetri. Amastris, oppidum
Cytoro proximam.
V. 15. KUima^ a prima origine.
V. 18, Impotentia < proce Ilo«. -
V. 19. luppittr* pro vento. Sive
ventus propitius impleret utramque
extremitatem veli, ita ut rodentes,
quibus extremae veli, partes dextra
laevaque navi colligantur, aeque dis­
pedet. ab Italis poyyia ed oroa vocari
consueverunt.
V. 22. Litoralibus qui fana in 11-
V. 24. NoviMimC' remotissimo, sciL
Ponto Euxino.
» Lacum. Bonacum.
V, 26. Dedicat. Castori et Polluci
naviculas dedicabant e maris pari-
culis, aut naufragio sei vati.
8

CARMEN IV.

Vivamus, Socii, iocosque amemus,

Rumoresque senum severiorum
Omnes unias aestimemus assis.
Soles occidere et redire possunt:
Nobis, quum semel occidit brevis lux, 5
Nox est perpetua una dormienda.

Ano. Car». IV. Socios ad hilariter vivendum hortatur.

V 3. Fnta.«« wHs nihilL

C A R M E N V.

Veranni, omnibus e meis amicis

Anlistans mihi millibus trecentis:
Venistine domum ad tuos Penates,
Fratresqne unanimos, tuamque matrem?
Venisti? o mihi nuntii beati! r 5
Visam te incolumem, audiamque Hiberum
Narrantem loca, facta, nationes,
Ut mos est tuus: applicansque collum,
Jucundum os, oculcsque suaviabor..
O quantum est hominum beatiorum, io
Quid me laetius est, beatiusve?
Aso. Caum. V. Laetatur Kcrannium suum salvum eje llispa-
nia rediisse.
V, 2. Jntbtan» mihi, quem unum natio: Tarraconensi«, Baetica, Lu-
prae caeleris amicis omnibus facio silsna.
plirltni. • V, 10. QaanSMMt «st Inter Omne«
V. 7. JVatfoner. Triplex Hispaniae horni aes feliciores.
 CASHIKA 9

CARMEN VI.

Furi et Anreli, comites Catulli:

Sive in extremos penetrabit Indos,
Litus ut longo resonante Eoa
Tunditor unda:
Sive in Hircanos, Arabasquo molles, 5
Seu Sacas, sagilliferosque Parthos,
Sive qua septemgeminus colorat
Aequora Nilus:
Sive itans altas gradietur Alpes,
Caesaris visens monumenta magni, ■ . 10
Gallicum Rhenum, horribilesque , ulti-
mosque Britannos:
Omnia haec , quaecnmque feret voluntas
Caelitum , tentare simul parati,
Pauca vos Rufo modo nuntiate . »5
Non bona dicta:
Ne meum respectet, ut ante, amorem;
Qui illius culpa cecidit, velut prati
Ultimi flos, praetereunto postquam
Tactus aratro est. uo
Ano. Carm. VI. Sodalibus tuis mandat, ut amico infideli
vale dicant.
V. 1. Furi Achtlk« Slatiua Fu­ » Colonu, turbat.
rium hunc fuisse Furiam Bibaculum, V. 10. AfoMMmenfa, trophaes Cae­
elegantis ingenii poetam; Aurelium saris, Gallis debellatis.
autem, L. Aurelium Cottam prae­ V. 41. Moenum, Germaniae fla­
torem, opinatur. men.
V. 5. ifr, positus pro «Bt • • GaKtcum, ad discrimen Rheni
V. 8. Hircanos, populos ultn Ar- Bononiensis.
ineaiam sito« ad miro Caspium, pro* • /forribdes, hospitibus foroa; val
x ira os Parthis ad meridiem. borri hilos adspeciu.
» Araba», Arabia Asiae regio boa V. 13. Omnia haec. Quasi diceret:
procul ab Aegypto. mox videbo, quo tandem recasura
V. 6. Saca», Sacae populi proximi sint promissa vestra magtulica; utrum
Scytis. •cil. rem adeo facilem tninlmiquu
» Partho». Persidia populos, qui laboris, a me vobis tnandaum, su­
ab equis pugnabant , et simulata scepturi sitis, nec ne.
ruga hoiiftm in insidias trahebant. V. 14. Tcntara, haec loca mocum
V. 7. Septemgemina», septem o- adire cum prompti silis.
sliis in mare se >e effundens.
* fO CATVhLl

CARMEN VII.
Marrucino Asini, manu sinistra
Non belle uteris in ioco atque vino:
Tollis lintea negligentiorum.
Hoc salsum esse putas? fugit te, inepte;
Quamvis sordida res , et invenusta est. 5
Non credis mihi ? crede Pollioni
Fratri, qui tua furta vel talento
Mutari velit: est enim leporum
Disertus puer, et facetiarum.
Quare aut hendecasyllabos trecentos Ia
Expecta, aut mihi linteum remitte,
Quod me non movet aestimatione,
Verum est mnemosynon mei sodalis.
Nam sudaria Saetabe ex Hibera
Miserunt mihi muneri Fabullus, 15
Et Verannius: haec amem necesse est
Ut Veranniolum meum et Fabullum.
Aro. Carm. VII. Asinium furem ad raptum sudarium sibi
remittendum salis minaciter hortatur. •
V. 1. Marrucfna. Italiae populi V. 8. Mutari, Qui vel Ingentem
fuerunt Marrucini Inter Vestino« at­ pecuniae summam expendere «it pa­
que Pelignos, quorum caput Teanto, ratu«, ne fratrem habeat furem t
hodie CAieti. vel, qui tuam innocentiam, et. ab
» Sinit tra, Laeva apud antiquo« alieno abstinentiam, vel talento li­
furto erat infamis, benter permutaverit, ac redemerit.
V, 5. Lintea, ital. faexoletti, V. 13. Mnemoeynon, ital. riccrda,
V. 6, Pollioni, Hic est Asinius Pol­ V. 14. Saetabe, Saetabi« oppidum
lio, Augusti Caesaris amicus, orator Hispaniae prope Sucronem amnem
egregius« unde Unum laudatissimam.

CARMEN VIII.
Coenabis bene, mi Fabnlle, apud me
Faucis, si tibi Dii favent, diebus:
Si tecum attuleris bonam atque magnam
Coenam , non sine candido sodali,
Et vino, et sale, et omnibus cachinnis. 5
Aro. Carm. VIII. Fabullum ad coenam invitat.
v.i. Paucis diebus, iutn pauCMdiei. V 8. Sala, pro nlibu facath.
 canxioA *1
Haec si, inquam, alluleris, venuste noster,
Coenabis bene: nam tui Catulli
Plenus sacculus est aranearum. v
Sed contra accipies meros amores;
Seu quid suavius, elegantiusve est: ><>
Nam unguentum dabo , quod mihi benigne
Donarunt Veneres Cupidinesque:
Quod tu quum olfacies, Deos rogabis,
Totum ut te faciant, Fabulle, nasum.
V. 8. Saccultu^ crumena, quae suavitatem. Sic unguentum« qaod ei
pecunia caret; ita nt aranea telam daturus erat, appellat Animum hi-
texens, in ea opus fecerit larem ingenuum interpretantur alii»
V. 9. Mero» amores, meram ipiam <. V. 10. Seu aut iiquid.

CARMEN IX.
Ni te plus oculis meis amarem,
lucundissime Calve, munere isto
Odissem te odio Vatiniano.
Nam quid feci ego , quidve sum locutus,
Cur me tot male perderes poetis? 5
Isti Di> mala multa dent clienti,
Qui tantum tibi misit impiorum.
Quod si, ut suspicor, hoc novum ac repertum
Munus dat tibi Sulla literalor;
Non est mi male, sed bene, ac beate, io
Quod non dispereunt lui labores.
Dii magni, horribilem et sacrum libellum:
Abg. Cbbm. IX. Sodali tuo, quod tibi Saturnalibue malorum
poetarum carmina dono misiiset, per iocum iraicitur. ■
V, 2. Calve. Hic eit C. Licinia« V. 9. Sulla literater. Cornelium
Calvus, poeta et orator insigni«. , quemdam Epicadum, L. Sullae Ll-
V. 5. Fatiniano, vel eo odio, quo bertum, Sullam buoo suspicatur fuisse
boni omne« Vatinium prosequeban- Muretu«, qui a patrono manumissu»,
turi vel eo quo Vatinius ipso oderat ' »ibi de more patroni cognomen mra*
C. Lic. Calvum, oratorem »cerri- «erit. Erat hic grammaticus non eoo-
mum, qui eum de ambitu accusa- temnendus. Poetarem scii, interpres,
verat. V. 10. Mi male, non quoror, «ed
V. 8. Tot poetii, tot malis carml- gandeo, tibique gratulor, quod lalxr-
albus. - res, quo« austlnultU, Sullam defen-
V. 6. Clienti, tuo »cil., qui tibi dendo. tam bene compensentur,
patrono suo munusculi loco misit tan- V. 12. Xucrum, exeerandum.
*am malorum terminum coputm.
13 CATVLL1

Quem to scilicet ad tuum Catuliam

Misti, continuo ut die periret,
Saturnalibus , optimo dierum.
Non, non hoc tibi, salse, sic abibit
Nam si luxerit, ad librariorum
Curram scrinia: Caesios, Aquinios,
Suffenum, omnia colligam venena ,
Ac te his suppliciis remunerabor.
Vos hinc interea valete ,
Illuc, unde malum pedem tulistis,
Saecli incommoda, pessimi poetae. <
V. 14. Mitli, mlslctl.
» Continuo, ut acceptus a Ca­
tulio, stati m periret, i. a. vel in
ignem milterctW, vel fieret piperi
cucullus.
V. 1K. ZHa Salurnalibtu, nimirum
eo die quem Romani appellabant Sa­
turnalia. Festa haee erant in hono­
rem Saturni, conviviis, ludi», hila­
ritate , mense Decembri celebrari
solita.
> • Optimo dierum, Primus Sa-
15
se
lornallnin dies duobus, aut quatuor
sequentibus dignitate praestabat: quod
scii, antiquiores eum unum diem
solemnem habuissent.
V. 16. f/on, won, Aoe, non impune
feres.
V. 17. S» Ureris, quum primum
dios ortus fuerit.
V. 19. Fenena, inepta et mala
carmina.
V. 20. Suppliciis, pari merce te
remunerabor.

CARMEN X.
O Colonia, quae copis ponte ludere ligneo,
Et salire paratum habes, sed, vereris inepta
Crura ponticuli asculis stantis, irredivivus
Ne supinus eat, cavaque in palude recumbat:
Sic tibi bonus ex tua pons libidine fiat, 5
In quo vel Salii ipsulis sacra suscipiunto:
Aro. Cxbm. X. Coloniam rogat, ut de suo ipsa ponte »»»-
blicio stolidum quemdam hominem Keronensem in suppositam
paludem mitti patiatur»
V. 1, Colonia. Coloniam hanc op­ bendis rebus tantum ludicris sptnm»
pidum «ne haud procul Verona, quod Ab heroico distinguitur, quod primo
hodipque nomen illud retinet, con­ quartoque loco pro spondaeo cho­
jicit Mu re Ius; Novum Comum, colo­ reus, iambusvo; tertio, creticus pro
niam pairilo ante a Cesare deductam dactylo ponitur.
• Poets intelligl Scaliger credit. Ad * Lnderc, ludos facere. In pon­
genus carminis quod attinet, est, tibus olim spectacula edebant,
ait Murcius, genus quoddam hexa­ . V. 6. Libidine, voluntate.
metri ex heroico effictum, deseri- V, 6. Ipsulis, Ita legendum conii-
 CAKM1KA 13

Munus hoc mihi maximi da, Colonia, risus.

Quemdam municipem meum de tuo volo ponte
Ire praecipitem in lutum, per caputque pedesque:
Verum totius ut lacus putidaeque paludis io
Lividissima, maximeque est profunda vorago.
Insulsissimus est homo, nec sapit pueri instar
Bimuli, tremula patris dormientis in ulna:
Nec se sublevat ex sua parte: sed velut alnus
In fossa Ligurt iacet stibpernala securi,' t5
Tantumdem omnia sentiens, quam si nulla sit usquam;
Talis iste meus stupor nil videt, nibil audit,
ipse qui sit, utrum sit, an non sit, id quoque nescit.
Nunc eum volo de tuo ponte mittere pronum,
Si pote stolidum repente excitare veternum, 20
Et supinum animum in gravi derelinquere cocno,
Ferream ut soleam tonaci in voragine mula.
eit Vowiu». Iptulae porro sive ipndet, V. 10. Ut pro nbi.
ut docemur a Pompeio Festo, erant V. 13. Liguri, Ligurii cuiusdam? «t
lamella» neceuaria» sacri«, ad recte Votsiu».
rem divinam conferre dicebantur ma~ » Subpemata, in modum peruarnm
drim», tpecie virorum et mulierum. ludiarum »uccisa Ligurii securi.
Ha« entem Salii Sacerdote* Marti», in V. 16. Tantumdem, aeque iCflho-i
ponte sublicio w Itante», una cum an» omnia ac »I dou ewet,
Cilibus gestaro »olebant. V. 17. Stupor, pro stupido«
V. 7. Da, fac videam spectaculum V. 20. Si pote, »i ponit.
boc maxima« mihi voluptati». V. 21, Supinum, inertem. z

CARMEN XI.
Hunc lucum tibi fledico consecroque, Priape,
Qua domus tua Lampsaci est, quaque silva, Priape
Nam te praecipue in suis urbibus colit ora
Hellespontia, ceteris ostreosior oris.

Aro. Carm. XI. Lucum Priapo dedicat.

V. 1. Priape. Priapu* hortorum
Deu» et cu»to», Bacchi et Veneri» fi­
lius, Lampsaci, Asiae minoris urbe ad
llelleipontum, praecipue colabatur.
V. 2. Qua, acti. ratione.
V. 3. Te colit. Priapu» colebatui m
li toribus, quod navigationi et merca-
lurte praeesae crederetur.
V. 4. Ostreosior, ostreis »bundaa-
Uor.
u CATVXLT

CARMEN XIÌ.
Hunc egv, iuvenes, locum, villulamque palustrem,
Tectam vimine iunceo, caricisque maniplis, '
Quercus arida, rustica conformata securi
Nutrio: magis et magis ut beata quotannis.
Huius nam Domini colunt me, Deumque salutant 5
Pauperis tuguri pater filiusque coloni :
Alter assidua colens diligentia, ut herba
Dumosa, asperaque, a meo sit remota sacello,
Alter parva ferens manu sempor munera larga.
Florido mihi ponitur picta vere corolla ' ia
Primitu’, et tenera virens spica mollis arista: ’■
Luteae violae mihi, luteumque papaver, ■
Pallentesque cucurbitae, et suave olentia mala,
Uva pampinea rubens educata sub umbra.
Sanguine hanc etiam mihi ( sed tacebitis ) aram 15
Barbatus linit hirculus, cornipesque capella,
Pro queis omnia honoribus haec necesse Priapo
Praestare, et Domini hortulum vineamque tueri.
Quare hinc, o pueri, malas abstinete rapinas. .
Vicinus prope dives est, negligensque Priapus. 20
Inde sumite: semita haec deinde vos feret ipsa.
Aro. Cakm. XII. Inducitur Priaput Juret admonent, ut ab
horto tibi committo manus abstineant.
V. 2« Tectam^ circum septam. non itera ruricolis. At Priapum •-
V. 5. Quercus. Ego nimirum Pria­ tini sanguine publico placari solitum
po* iam quernus stipes. fuisse uemo igaorat. Poljasnus au­
V. 4. Àuirto, ou«iodio. tem ille Petronianus hiraum, arietem»
V. 10. Picta 9 corona ex floribus porcellum lactantem Priapo vovet.
varii*. x <Alio igitur confugiendum est, inquit
V. 11. JWmttts’, Id primi». "Vulpius, Nocturno plurimum tempo­
V. 12. ¿uteum, gran* papaveri» re sacris Priapi operabatur Aciiqui-
lutea sunt, folia vero «anguinea. tui eoque perditissimi quique cod*
V. 44. ¿ducala, ad maturitatem ' fluebant, ubi nullus flagitns modus«
perducta. Quare consciit tam turpium sacrorum
V. 1B. TactbitU. Hac de re verba« nihil magis commendabatur quam ai-
non facietis. Car Priapus hoc vetet, lentium. Priapus itaque taceri vult
Donadeo compertum est. Hoc inserit,t« polluta h»ec sacrificia, quae severo«
inquit Muratus, quia legibus XII.L Domine» ad iracundiam provocassem.
«aera facere peregrinis Diis, nisi qui Ego potius dixerim, ne hero, quo-
publice adsciti essent, non licebat. inscio, ■ colonis haec sacra fiebant»
Alii existimant maioribus tentum displiceret victimarum numero«, ia-
Wiij hostia» mactare hcilum fuisse, dictum fuisse silentium»
 CARMINA l£>

CARMEN XIII.
Ego haec, ego arte fabricata rustica,
Ego arida, o viator, ecce populus,
Agellulum liunc sinistra, tute 'quem vides,
Herique villulam, hortulumque pauperis
Tuor, malasque furis arceo mauus. 5
Mihi corolla picta vere ponitur,
Mihi rubens arista sole fervido,
Mihi virente dulcis uva pampino,-
Mihique glauca duro oliva frigore.’
Meis capella delicata pascuis 10
In urbem adulta lacte portat ubera:
Meisque pinguis agnus ex ovilibus ,
Gravem domum remittit aere dexteram.
Tenerque, matre mugiente, vaccula
Diùm profundit ante templa sanguinem. 1S
Prtin’, viator, hunc Deum vereberis,
Manumque sorsum habebis; hno tibi expedii.
Ano,' Casu. XIII. Idem Priapus rapaci viatori mulctam in­
dicit.
V. 9. Jrtda, ego, latn tridui Iti- V. IS. Gnu-em. Ikram remittit
po« populum. domum minibux pecunia onuitii.
V. 3. Sinistra, e regione igeili ad V. 14. Temr, Nomina, quae rr
. ilnlitram lita. tyUaba finiuntur, veteribui maximam
V. K. Tuor, antlqne, pro tueor. ' partem communia fuerant.
V, 11. ¿edulia, diitenu ob Inetti V. 17, ponunt, tuonum coutiueLU.
copiam,

CARMEN XIV.
Suffenus iste, Varre; quem probe nosti,
JEIomo est venustus, et dicax, et urbanus,
Idemque longe plurimos facit versus.
Puto esse ego illi millia aut decem , aut plora
Perscripta: nec sic, ut fit, in palimpsesto 5
Aro. Cinti. XIV. Mali poetae Suffeni, mire sibi placentis in
scribendo carmine,ridiculum sui ipsius amorem describit.
V. B. PaUmpueio. Pallmptetlum . orat quidquid In ea tcriptum fne»
•rut membrana, ex qua de'eri pol- rat, ut aliud denuo icriberatur.
16 «ATVLLl

Relata. Chartae regiae, novi libri,

Novi umbilici, lora rubra, membrana
Directa plumbo, et pumice omnia aequata.
Haec quum legas, tum bellus ille et urbanus
Suffenus unus caprimulgus, aut fossor io
Rursus videtur: tantum abhorret, ac mutat
Hoc quid putemus esse? qui modo scurra,
Aut si quid hac re tritius, videbatur,
Idem inficeto est inficetior rure
Simul poemata attigit: neque idem umquam’ >5
Aeque est beatu3, ac poema quum scribit:
Tam gaudet in se, tamque se ipse miratur. '■
Nimirum idem omnes fallimur, neque est quesquam,
Quem non in aliqua re videre Suffenum
Possis. Suus cuique adtributus est error: ' ao
Sed non videmus manticae quid in tergo est.
V. 0. libri, recenter compacti w Mutat» pro mutatur.
sunt, vel nova sunt librorum tegu­ V. 12. Scurra, forlawe hia pro
menta. * tardano est.
V. 7. Umbilici» gfobnll sive circuli V. 13. Tritivi. Si quis magis »cur-
quidam umbelicorum figuram imi­ ra scii. orbano tritus esset in lo­
tante«, qui, volumine absoluto, bacilli * quacitate.
extremi toti ulrinquo ad ornamentum V. 14. Bure, pro mutico.
addebantur, itol. pomi» V. IX. Simul' simul ac.
V. 7. /oro, corrigiae acil. rubro co­ V. 18. /dem, eodem modo.
lore, maioris elegantiae caussa, quibus V. 19. Suffenum» Suffeni similem.
claudebantur et constringebantur lin­ V. 20. Error. Unusquisque habet
tri in cylindri figuram convoluti. tua vitia.
V. 8, Directa plumbo» italia rt£o- V. 21. Manticae' non videmus pe­
la. Actpiaia' expolita. ram propriis vitii* repletam, quam
V. 11. Bitritu, contra. post tergum gestamus. Phaed. lib. 4
» Abhorret' tam diversus est 3 Fab. ».
¿eipso.

CARMEN XV.
Furi, qnoi neque servus est, neque arca,
Nec cimex, neque araneus, neque ignis:
Verum est et pater, et noverca, quorum
Ano. Cabm. XV. Ut Furium mendicum irrideat, paupertati»
commoda »alie enumerat.
V. 4. ^rea, ulil pecuniam condat, loctaln, »nnenin pro angu» ilomo
aut veitc«. uiurpovit.
V. 2. Cimcr, Atancut.Cimicem pro
 CXRMIKI j

Dentes vel silicem comesse possunt:

Est pulchre tibi cum tuo parente, 5
Et cum coniuge lignea parentis.
Nec mirum: bene nam valetis omnes,
Pulchre concoquitis, nihil timetis:
Non incendia, non graves ruinas,
Non facta impia, non dolos veneni, 10
Non casus alios pericalorum.
Atqui corpora sicciora cornu ,
Aut si quid magis aridum est, habetis,
Sol* «t frigore et esuritione. ,
‘Juare non tibi sit bene, ac beate? ' i5
A te sudor abest, abest saliva,
Aluccusque, et mala pituita nasi.
Haec tu commoda tam beata, Furi-»
Noli spernere, nec putare parvi:
Et sestertia, quae soles, precari ao
Centum desine: nam sat es beatus.
V. 6. Lignea, arida ligni instar ' V. 20. SctUrlla. Centum te »tertis
»acie cnnfeulo. luita Budaeum, sunt centena millu
V. 8. /SilcAru, ben« digeritis. sci terti orum * quum singula seiter-
V. <2. ¿tqui, praeterea. lia valeant mille sestertiis nummis;
V. 44. Soh, ob solem, frigas* et quam pecuniae summam duo millia
esuritionem. et quinquaginta scutata exaequant

CARMEN XVI.
Furi, villula nostra non ad Austri
Flatus opposita est, nec ad Favont,
Nec saevi Boreae, aut Apeliotae:
»■ Ano. Carm. XV1. Interrogaverat Furiat Calultum, etu
vento eius villa opposita esset, sive in quam caeli regionem
spectaret. Poeta ut erat festivo ingenio et ad iocandum po­
tato, respondet, non vento, sed pignori oppositam esse, 06
certam pecumae summam.
V, 4. ¿nitri. Qmluor cardinales V. S. Boreae. Aquilonis Inter exor­
ventos memorat, ¿utltr ventus cil tum aestivum et septemlrioues Dantis.
qui flat a meridie. » ¿petiolos, qnl ab orlcote ae­
V. 2« Cppoiita esi, obiret*. loca­ quinoctiali spirat, el a Romanis nau­
tur in ambiguitate vocabuli opposita, ticis* Inquit Gellius, iMifolanMS no­
quod significat etiam oppignerare. minatur.
. • Jwonl* ab occasu spirantis. ;

Catulli
1& CATVlll

Verum ad millia quindecim et ducentos.

O ventam horribilem atque pestilentem! 5
V. 4, Ad quindecim, etc, subau- tcrcentnm et octoginta Kutat, rotu.
dicudura. H, 8. Haeq autem irnarna conficit.

CARMEN XVII.
Minister vetuli, puer, Falerni,
Inger mi calices amariores,
Vt lex Posthumiae iubet magistrae,
Ebriosa acina ebriosioris.
At vos, quo lubet, hinc abite, lymphao, 5
.Vini pernicies, et ad severos .
Migrate: hic merus est Thyonianus.
Abg. Camm. XVII. Cy*ac.wos meri vetustiori» a ministro
poscit, ■. •
V. i. Aftnuter. Quem hic Poeta quae scii. dictabat bibendi modum.
ministrum appellat, a Latini« dicitur Veteres talorum iactu sortiebantur,
etiam puer ad cyatum, et servus a quis e convivis, quantum quisque
potione. vini biberet, praescripturus esset.
» Falerni. Falernum, vinum a V. 4. Ebriosa. Indicat Catullus,
Campaniae agro aio dictum« Posthumiam illam convivii magi­
V. 2. Inger pro ingere, porrige. stram vinolentam adeo fuisse, ut
» Amariores, mero an noto plenos, ipsos quoque acinos, succo turgen­
quod vetustate amaritiem quamdam tes, ebrietate superaret.
contraxerit. V. 7, Thyonianus. Nomen est Bac­
V. 3. PostAumiae. Mu)ierit nomen chi a Thyone ipsius matre; quae ct
eti convivio praefectae, seu dicta» Semele in fabulis appellatur.
tricis, ut vocat Plautos in Persa,

CARMEN XVIII..
Pisonis ccmites, cohors inanis,
Antis sarcinulis, et expeditis,
Veranni optime, tuque mi Fabulle,
Quid rerum geritis? satisne cum isto
Abg. Caum. XVIIL VerannUet Fabulli, et tuam ipsius iit
sequendis praetoribus fortunam sinistram indignatur.
V, 1, Pisonis. Cn. Calpurnium 1’1- liqui qui cum magistratibu! tn pro.
soucm in provinciam Hispaniam se- viucias mitlebantur.
quuti fuerunt Verannlui cl Fabullui. » Colon, comitatui misera.
» Comites. Comites magistratuum bill,. Colior. .liquando pro tomiha
proviuciai regentium erant legati, et amici i magislratuum.
quaesloros, scribae, et re-
 CARMTK*
Vappa, frigoraque, et famem tulistis?
Ecquidnam io tabulis patet lucelli
Expensum? ut mihi, qui meum secutus
Praetorem, refero datum lucello.
Sed quantum video, pari fuistis
Casu. 1 nunc, pete nobiles amicos.
At vobis mala, multa Dii, ileaeque
Dent, opprobria Romuli Remique.
V. 8. Vappa » homine nihili.'
- "V. 6. ¿cquùfaam, qaoduatn ex­
pensum apparet, legitur in codice
icccpti (entrata)' in quo lucrum
tcribi debuisset? Indicat In eorum
tabulis nihil patere« praeter expen­
sum.
V« 7. Vt mihi' celi. accidit.
V. 8. Fraetvrcm^Q. scii. Blem-
Ip
5
.
10
miuro, quem In Bithyniam secutus
fuerat.
/ w Refer*' in tabulis accepti scri­
psi expensum pro lucro.
V. 11. Kobis. Vobis quidem, •
{»raetorea hoiosmodi, amicis Inuti-
es, qui Romanis omnibus, ipsisque
adeo Vrbis fundatoribus estis dcde-
■oorl.

CARMEN XIX.
Alpheae immemor, atque unanimis false sodalibus,
lam te nil miseret, dure, tui dulcis amiculi:
lam me prodere, iam non dubitas fallere, perfidi.
Nec facta impia fallacum hominum caelicolis placent,
Quae tu negligis, ac me miserum deseris in malis/ 5
Eheu.’ quid faciant dehinc homines, quoive habeant fi-
Certe tute iubebas animam tradere, inique, me (dem?
Inducens in amorem, quasi tuta omnia mi, forent.
Idem nunc retrahis te, ac tua dicta omnia, factaque,
Ventos irrita ferre, et nebulas aerias sinis. . 10
Si tu oblitus es, at Dii meminerunt, meminit Fides;
Quae, te ut poenileat postmodo facti, faciett tui.

Abo. Ot». XIX. dlphenum Parum (de quo Horatius «at. 3.

1, 1.) iurisconsultum, sodalem suum , acriter obiurgat, quod
promissis non steterit'acJidem iifri datam violhverit. Forias»
se Alphenuscausam Catulli aliquam dejendendam susceperat,
•t postea praevaricatus fuerat.

V. 4. Fallacum, pro /olfaciunt. V. 8. Itufacen*, impellent td'le

"V. 7. Iubebas t eogeba». amaodum. • > . .
• dnimam tradere , me totum , V. li. Fidis, quia divini* booo-
tteaqu« emtft tuae Gdei credere. nbut tpiM? domano* colel'atur.
 CATVt’t

CARMEN XX.
Peninsularum, Sirmio, insularumque
Ocelle, quascumque in liquentibus stagnis,
Marique vasto fert uterque Neptunus:
Quam te libenter, quamque laetus inviso!
Vix mt ipse credens Thyniam atque Bithyoo» 5
Liquisse campos, et videre te in tuto.
O quid solutis est beatius curis? 1
Cum mens onus reponit, ac peregrino
Labore fessi, venimus larem ad Dostrum,
Desideratoque acquiescimus lecto. io
Hoc est, quod unum est pro laboribus tantis.
Salve, o venusta Sirmio, atque hero gaude:
Gaudete vosque, Lydiae lacus undae.
Ridete quidquid est domi cachinnorum.
Aro. Carm. XX. E Bithynia hilariter domum tuam te reci­
pient , Sirmionem, peninsulam amoenissimam, salutat.
V. <. Sirmio, peninsula in lacu ¡n exteris regionibus sustinuimus.
Benaci, Lago di Garda, in agro Ve­ V. 11. Hoc esi« hoc anum prae­
ronensi. Ibi non solum agros villam« mium est, quod retuli pro tot ac
que commodam Catullus possedisse tantis molestiis.
videtor, sed et totius peninsulae V« 12. Hero, qtti sospes domum
dominus fuisse. revenit.
V. 2. OcelU, quae pulcherrima, V. 13. Lydias. Lacus Benael un­
carissima es omniora peninsularum. das Lydia» Catullus appellat, quo­
Quae magno aestimabant, ea oculo» . niam is In 'Veronensi agro situs eri.
at ocellos Antiqui vocabant. \ Verona pertinet ad Rhaetos; Rhaeti
'. V. 5, FerS, habet. a Tuscia oriundi; Tuscia Lydis ex
* Kterquo Ncptumu, mare sn- Maeonia.
parum et inferum significat. Alii V. 14. Ridet» «te. Ridete maxi­
marinum et palustrem Neptunum iu­ mum risum «t effusum.
le! ligant, alterum sci!« mari, lacu- ' » Cachinnus usurpatur pro fre­
bus alterum et aquis dulcibus im­ mitu fluctuum marinorum, do Nu­
peritantem. ptiis Pelei ac Thetidos v. 237. La­
V. tt. TAyntam, Bitynlae finitimam cus autem Beuacus mari^nstar (e*-
legionem. ' mit. Ital. Tripudiato pur, con quanta
V. 8, Faregrma , laboribus, quos fornu mai «ce«.
 CABWHTA ai

CARMEN XXI.
Dianae sumus in fide
Puellae, et pueri integri:
Dianam paeri integri, •
Puellaeqao canamas.
O Latonia, maximi
Magna progenies Iovis,
Quam mater prope Deliam
Deposivit olivam ,
Montium domina nt fores ,
Silvarumque virentium , . >o
Saltuumque reconditorum,
Amniumque sonantum ,
Tu Lucina dolentibus
luno dicta puerperis: i
Tu potens Trivia, et notho es 15
Dicta lumine Luna.
Tu cursu , Dea , menstruo
Metiens iter annuum , .
'A/ro. Caru. XXI Ludii taecularibut pueri puellaeque dpol-
linit ac Dianae laudet canere contueveranl. In eum igitur
uium hymnui hic factui eet, quo Dianae laudet continentur.
V. 5. Latonia, o Diana. Latona tem, altera mana oleam, altera pal­
enim ea lore Dianam et Apollinem mam apprehendisse.
peperiU V D. Domina, Diana venationum
V. 8. Depolivit, pro deposnit. A- Dea est, ei montium, «Uvarum sal­
pollinem prope palmam, Dianam tuumque abditorum praeses, et flu­
apud oleam, illum inDeio, hanc minum.
In Ortygia a matre Latona editam. V. 15. Lucina. luno a iurando. Lu­
Hymno In Apollinetd scribit Home- cina, quae eadem est, ac Luna, a In­
,rui: ubi Ortygiam a Delo manifeste cendo est dicta, quod partum In lu­
distinguit; Delum olina Ortygiam cem edat.
vocatam admonet Strabo; Ortygiam, V. 15. Trivia. Eadem enim est cum
Delum vocat etiam Ovidius; Tacttua Hecale, quae in triviis colebatur. Non
aliique aperte distioguuut. Nec minus solum Trivia, sed et triformis dive*
habet dubitationis, ad quam arborem batur; nimirum in caelo Ltma, Id
Latona pepererit. Catullus hic olivam terris Diana, apud inferos Hecata, sive
nominat; in eadem sententia sunt Stra­ Proserpina.
bo, otHyginus. At palmam, ait Pli­ > NotAo, lumine alieno, non
nius, in Delo Apollinis et Dianae na­ tuo. Nam lumen, quo Luna fulget, a
talibus nobilem conspici i idque alii Sole proficiscitur.
comprobant. QuaoaUonem solvit Aelia« V, 17. AfeiMtruo, tu complens men-
nus, qui narrat, Latonam parturien­ ttruo spatio annuum cursum.
2a CATVLL1
ltustica agricolae bonis
Tecta frugibus exples. 20
Sis quocumque tibi placet
Sancta nomino, Romulique,
Anciquo, ul solita es, bona
Sospites opo gentem.
V. 25 Antiqua, optimi regis, qui post Bomulum «lier quasi urbis con­
ditor habitus est,

CARMEN XXII.
Poetae tenero, meo sodali,
Velim Caecilio, papyre, dicas,
Veronam veniat, Novi relinquens
Comi moenia, Lariumque litus:
Nam quasdam volo cogitationes
Amici accipiat sui, meique.
Quare si sapiet, viam vorabit.
Aro. €*ru. XXII. Caecilium poetam, tmialem suum, Novo-
como rogatu amici communi« Feronam arrrerii.

V. 2. Caecilia. Qui« fuerit Caeci- V. 3. 4. Noci Comi. Novum C'o-

liu «iste, Catulli amicus ignotum est. mum. quod et Novocomtim dicitur.
• Papyre, Cbarlam suam alloqui- oppidum Ineubrlae ad Larium la­
tu r, e papyro confectam. Est autem cum. Layo di Conto,
papyrus frutex Aegyptiacus.

CARMEN XXIII.
Male est, Cornifici, luo Catullo :
Male est mehercule, et laboriose:
Magisque, et magis in dies et horas.
Quem tu, quod minimum facillimumque'est,
Qua solatus es adloculione? 5'
Irascor tibi. Sic meos amores?

Atte. Carsi. XXIII. Conqueritur de Cornificio, quod se moe­

rore confectum ob mortem curitt imi fratri», nullo ternione, vel
tenui admodum et ieiuno, solatus escet.

- V. t.forni/ici.Cornificius hic poe- versarium Virgiiii eiusque laudum

1« fuit, elegiarum scriptor, cuius me- obtrectatorem fuisse ferunt.
mittit Ovidius 1.2. Trlst. iluon *i- V.#.4i»cnww<M»»r«»?KUC0UUnntiiS
 ClRMlKA

Paullum quidlibet adlocutionis

Moestius lacrimis Simonideis.
V.7. Quidlibet,Subaudi satisfuerat,
V, 8. Simonidei*. Quum Simonide«
«nus e novem poetis Lyrici*, qui
apud Graeco« floruerunt, in rebus lu­
gubribus carmine describendis mirum -
In modum execlluerit, traif Icari pro
pterea possumus, Catullum a 'sodali
Cornificio Elegiam aliquam, vel fle­
bile aliud carmen optavisse, quod io-
lori suo mederetur,-

CARMEN XXIV.
Egnatius, quod candidos habet dentes,
Renidet usquequaque: si ad rei ventum est
Subsellium, quum orator excitat fletum ,
Renidet ille* si pii ad rogum fili
Lugetur, orba quum flet unicum mater, ■ 5
Renidet ille: quidquid est, ubicumque est,
Quodcumque agit, renidet. Hunc habet morbum,
Neque elegantem, ut arbitror, neque urbanum.
Quare monendus es mihi, bone Egnati:
Si urbanus esses, aut Sabinus, aut Tiburs,
Aut porcus Umber, aut obesus Etruscus,
Aut Lanuvinus ater, atque dentatos,
Aut Transpadanus, ut meos quoque attingam,
Ano. Cim. XXIV. Egnatium temere ubique ridentem, quo
dentium candorem ostentaret, naso suspendit.
V. 2. Renidet. Jlenfcier« proprio vi­ » ,quem nimius risus pro-
detur essa bilarem et placidum se pterea quoque dedecuisset, quod Sabini
praebere, ac modico ritu labia didu­ tristitia et severitate insigne» erant,
cere. V. 10. Tibure. Illustri» fama fuit
V. 2. Si ad rei. SI rei alicuius in­ apud voture«, aeri Tiburtino eam fa­
dicio i u tersit, tamquam advocato» io cultatem in esse, quae rebus cando­
reorum subselliis considens. rem conciliare posset. Fortasse Igilux'
V. 6. Quidquid est. quamcumque Tiburtinorum mentionem iuiiclt, quod
ipse personitu gerit: vM quidquid no­ taudldo« dente» haberent.
vi in urbe acciderit' * V. 11, Porcu». voluptatibus doditus.
V« 10. Si urbanus. Etiam ii onuo- » Otesus, • copiosi» videlicet fr^
du« esse« ex aliqua earum gentium. questibusqoe sacrificiorum epulis, qui­
quae »ibi dentium candorem »tue ulli bus es geus plurimum dedita fuisse
spurcitia comparant, tamen ita fre­ dtciUr
quenter ac nulla occasione eo» rete­ V. 12. Lanuvinus, Lauurium Latti
gere, Ineptum es«cL Quanto igitur id oppidum ad viam Appiam.
ineptius est, quum originem ex ea V. 13. Transpadanus. ex lis qui
gente hominum ducas, quae »ibi non Iran» Padum habitant; quo» Transpa­
horret quotidie urina coufricare gin­ danos communi nomine appellabant
giva» ut dentes efficiat candido»? Fr Romani. Verona Catulli patria Trans­
ionur, e. Romanus. padana esL
»«4 CaTVMiI
Aut quilibet, qui puriter lavit dentes;
Tamen renidere usquequaque te nollem: 15
Nam risu inepto res ineptior nulla est.
Nunc Celtibor in Celtiberia terra
Quod quisque minxit, hoc solet sibi mane
Dentem, atque russam defricare gingivam.
Vt quo iste vester expolitior dens est,
Hoc te amplius bibisse praedicet loti.
'V. 17. Ccltibcr. Celtiberi, Biipaniae pdpull ad Iberutn Sumen »IU. ^Mgenrri.

CARMEN XXV.
Quaenam. te mala mens, miselle Ravido,
Agit praecipitem in meos iambos?
Quis Deus libi non bene advocatus
Vecordem parat excitare rixam? t
Anne nt pervenias in ora vulgi? 5
Quid vis? qualubet esse notus optas?
Eris : quandoquidem molestus usque
Cum longa mihi pergis esse poena.
•Aro. Cabm. XXV. Pavido cuidam, si pergat sibi molestiam
afferre, ¡amborum acerbitate insolentiam cius ullurum minatur.
V. i. Ravide, Venu« hypermeter, . V. 8. Perveniar in ora vulgi, Aa
«uiu« poilreme tjiluba eliditur e vo- hoc faci» ut vulgu» <le to loquatur l
eali, node incipit venui qui proxima, V. 6. Qiudubet, quacumque ratione,
■equitur. vel por famam, vel per infamiam.
V. 5. Non bene advocatus; non rite V. 8. Cum longa... poena. Tam»
Invocatui; adeoque tibi tratu«. A Dii» diu enim ab bominibu» derideborl»,
enim irati« mala contilla Volorei im- tnaequ« temeritati» poenu dabia,
mitti putabant. quamdin mea ia te carmina legentur.
V. 4. Parat, vult te.

CARMEN XXVI.
O Funde noster, seu Sabine, seu Tiburs,
Nam te esse Tiburtem autumant, quibus non est '
Cordi Catullum laedere; at quibus cordi est,
Abo. Cabm. XXVI. Fundo suo gratias agit, in quo gravedi­
nem e Jt-igidissima Sextii oratione contractam, vacatione a
negotiis, accurataque vicius ratione depulerat.
V. 1. Se» Sabine. Erat videlicet tu«; ideoque,utriuiei»et, ambigebatur,
fandu» hic in utriuoae regioni» coni». V. 9.-S. Quibus non est cordi, Ti*
 Cxiuuka
Quovis Sabinum pignore esse contendunt.
Sed seu Sabino, sive verius Tiburs ,
Fui libenter in tua suburbana
Villa, malamque pectore expuli tussim :
Non immerenti qnam mihi meus venter,
Dum sumtuosas appeto, dedit, coenas.
Nam, Sextianus dura volo esse conviva,
Orationem in Antium petitorem
Plenam veneni et pestilentiae legit
Hic me gravedo frigida, et frequens tussi*
Quassavit, usquedum in tuum sinum fugi,
Et me recaravi otioque, et urtica.
Quare refectus maximas tibi grates
Ago, meum quod non es ulte peccatum.
Nec deprecor iam, si nefaria scripta
Sexti recepso, quin gravedinem, et tussim ,
Non mt, sed ipsi Sextio ferat frigus,
Qui tunc vocat me, quum malnm legit librum. •
burtiaae regionis summa amoenitas
fuit, itaque maguo In pretio erant Ti­
burtina praedia, quo Gt nt Catullus
iunilum suum dicat, ab iis qui sibi
gratificari velint, Tiburtem, Sabinum
ab aliis nominari: ad dignitatem enim
fundi putabat pertinere, ut Tiburs po­
tius, quam Sabjn* diceretur,
V. 8. Kenttr MOa edacitas, et ex­
quisitiorum epularum appetitus.
V. 10. Sextianut, dum apud Sex­
tium caena re cupio.
V. 11. Petitorem. Existimat Vosshis,
Antium istum fume C. Antium Re­
stionem, qui legem tulit sumtuarlara,
et qui proscriptus a triumviris anno
V. C. 711., mira servi fidelitate e-
vasil, testibus Macrobio et Appiano
Alexandrina. Petitor porro dicebatur
qui in veste caudida magistratum a po­
..
5
io
15
20
pulo petebat« Fortasse bie idem e*4
ac competitor.
V. 12. Plenam veneni. Ineptissi­
mam, et cicuta frigidiorem, quae con­
vivas omnes, tamquam pestilenti tido-
re afflatos, vel occidere posset.
V. 13. Gramfo, ital. rafireddamento
«ii testa, catarro. . .
» Frigida, a frigore orta, scii, a
frigida Sextii oratione.
.V. 17. Flte. Casus vocandi pro ro-
cto | refcrturquO ad fundum, quem
Poeta alloquitur.
V. 18. Ccpreeor, recuso.
V. 19. Accepto, antiqne pro we-
pero. Ne« recuso, quin, si rursus au­
diturus sim Ineptas Sextii orationes,
frigus scii, orationis a (Terat gravedi­
nem et tussim, non tamen mih‘, seil
Sextio ipsi.
 CATVLLl

CARMEN XXVII
laro ver egelidos refert tepores
lam caeli furor aequinoctialis
Iucundis Zephyri silescit auris...
Linquantur Phrygii, Catulle, campi,
Nicaeaeque ager uber aestuosae» 5
Ad claras Asiae volemus urbes.
lam mens praetrepidans avet vagari;
Iam laeti studio pedes vigescunt.
O dulces comitum valete coelus,
Longe quos simul a domo profectos, >o
Diversos variae viae reportant,
Ana. Carm. XXVII. Iturus in dsiam proprie dicta Phry­
giae maiori ac Bithyniae valedicit,' '
V. 2. Furor, farente« venti, qui nomine proprie dicta, quae Hellespon­
sub sequinoctium vernum flare so­ tum, Aeolidem, Ioniam, Cariam, Ly­
lent vehementia«. diam, Phrygiam minorem comprehen­
V. 3. BtcnndiSy sephyro ab oscasa debat, potissimum Catullus loqui vi­
aequinoctiali blande spirante. detur. Nobiliores Asiae civitates com­
V. 4. Phrygii. Aetate Catulli Bithy­ memorat Cic. Agrar, 2. c. 13. scii.
nia erat par« Phrygiae maiori«. In Pergamum, Smlrnam, Tralles, Ephe­
Bithyniam vero profectu« erat Catul­ sum, Miletum, Cyzicum.
lus, Memmium praetorem secutus. » ¿d claras... urbet. Troiam
V. 3. Nicaeae. Nicaea, metropoli« Inter ceteras; quo ad inferias fratri
Bithyniae, ad Ascanium lacum cir- solvendas profectus est.
cumiacet, magna planitie«, et admo­ V. 7. Praetrepidane* festinans.
dum foecunda, sed per aestatem minus V. 11. PiVersos, alios ab aliis so-
salubri«. Ex Slrab. lunctos.
V. 6. Miae. De Asia Romani« hoc

CARMEN XXVIII.
Porci et Socration, duae sinistrae
Pisonis, scabies faiuesque Memmi;
Vos
r Veranniolo meo et Fabullo
Aao. Carm. XXVIIt. Catullus cum homines nequissimos Por­
cium et Sacrationem a Pisone bene et laute haberi videret,
Feranniolum vero et Fabullum prorsus negligi, animi sui
indignationem declarat. -
V. 1.-2. Dium sinistra. Pisonis. Memmii avaritiae Inservire »ludebant;
Quei» Pi*o egregie in aliorum turri- ut »cablem ac famem isliui in aemet-
pieudi» boni» niebatur. ip.ia referri viderentur
V. 2. Scabies elc. Eo wm;uo infami
 CARMINA
foedus praeposuit Priapus illo?
Vos convivia lauta sumtuose 5
De die facitis-, mei sodales
Quaerunt in triviis vocationes?
V. 4, Priaput, Pisonem intclhge. V. ». fn IrMit. Respicit forti »se
V. 7. Pccationet sunt Invitatione» coetum Hecatae, quae sub initium cu­
ad coenara. Hinc servi ad coenim fa* iusque mensis a ditioribus in trivii«
vitantes, dicti sunt vocaforer. pauperibus diripienda proponebatur.

CARMEN XXIX.
■' ' ‘ • i .
Disertissime Romuli nepotum
Quot sunt, quotque fuere, Marce Tulli,
Quotque post aliis erunt in annis:
Gratias libi maximas Catullus
Agit, pessimus omnium poeta: 5
Tanto pessimus omnium poeta,
Quanto tu optimus omnium patronus.
Abg. Cabm. XXIX. M. Tullio Ciceroni gratias agit; sed
quamobrem agat, longinqui temporis vitio minus compertum est
CARMEN XXX.
Hesterno , Licini’, die otiosi
Multum lusimus in meis tabellis,
Vt convenerat esse: delicatos
Scribens versiculos uterque Dostrum,
Ludebat numero modo hoc, modo illoe, 5
Reddens mutua per iocum, atque vinum.
Atque illinc abii tuo lepore
Incensus, Licini, facetiisque, .
Vl nec me miserum-cibus iuvaret,
Nec somnus tegeret quiete ocellos: Xo
Sed toto indomitus furore lecto
Arg. Cabm. XXX. Se ita familiaritatem et convictum Licinii
deperire, ut aegre admodum ab eo divelli possit.
V. 2. Z.urt‘mMa, notavi mu» mulla fa V. 5. Ut pro uhi.
mei» pugilhribu» lignei», live cerati» X’. 11. Indemthtg, non domitu» &
tabuli». »ounuo, »he »uimi »eituru,
V. 5, Ut tanptntrat, fa eo loco, quo lacunar.
ad quem allei allei i condixeramus..
 aB • . CATVttt

Versarer, cupiens videre lucem,

Vt tecum loquerer, simulque ut essem.
At defessa laboro membra postquam
Semimortua lectulo iacebant, 15
Hoc, iucunde, tibi poema feci,
Ex quo perspiceres meum dolorem.
Nunc audax cave sis: precesque nostras
Oramus, cave despuas , ocello ,
Ne poenas Nemesis reposcat a te. 20
Est vehemens Dea, laedere hanc caveto,
V. 20. Haec enim Dea fa- piam habebat celeberrimum. Hinc ap*
itum et arrogantiam punire credebatur. pellatur JUomntMia Kirgo,
Bhamnunto, Atticae regionii pago» lem-

CARMEN XXXI.
Quid est, Catulle, quod moraris emori ?
Sella in curuli Struma Nonius sedet:
Per consulatum peicrat Vatinius.
Quid est, Catulle, quod moraris emori?
Aro. Cabm. XXXI. Nonium Strumam, et P. Vatinium, im­
probos homines, curulem magistratum consecutos, vehementer
indignatur.
V. 2. Sella tn curuli eeJel. Praetor
puta, rei Aedilist non eerte Coosul.
Sella enim curuli« erat maiorum na-
gislra tuum, videlicet Consulum, Praeto­
rum, Aedilium, noo plebeiorum quidem
•ed qui do patribu« creati fuissent.
» Struma. Tumorem quemdam
cervici« , et aliarum etiam corpori«
partium, in quo pu« et «angui« colli­
gitur, veteres medici strumam appel­
lant Primu« igitur e gente Nonia, cui
Struma cognomen fuit hoc morbo la­
boraverat; hic voro Nonius, de quo
Catullus Id cognomen a maioribus
accepisse videtur.
V. 3. Per consulatum, forabant ve,
tere« per ea, quae magno aestimabant,
et carissima habebant Blirum porro
non e«t, Vatinium peicraro solitum
fier consulatum suum, in quo scii. nut­
aro divinitatem esso eiistimaret - Fal­
so i urat
» KaUnlus, qui fuit Consul eum
Q. Fuaio Caleno, anno ab V. C. 707.,
satis notus Ciceronis oratione, quae
in eum citat

CARMEN XXXII.
Risi nescio quem modo in corona,
Qui, quum mirifice Vatiniana
Ano. Cabm. XXXll. Ridet quemdam, cui mirum videbatur
Licinium Calvum, pusillum homuncionem, eloquentia excellere.
V. 1. In corona. Ita vocabant mol- V. 2. Mirifico... Patinlana. Fuit
tstudinem, quae in forum coulluebat enim Calvus orator eloqacnlissimus.
 CÂBMIKA
Meas crimina Calvas explicasset,
Admirans ait haec, manosque tollens :
Dii magni, «alapulium disertum !
et In accnundo praesertim vchemen-
tissimns. Accusavit porro Vatiniana de
ambitu.
V. 8. Salapittium. Festivlssima con-
clusio baius epigrammatis tota ver­
sator In hac voce. Nam quum esset
Calvus staturae perexiguae, ille de eo-
CARMEN XXXIII.
Oramus, si forte non molestum est,
Demonstres ubi sint tuae tenebrae. ■
Te campo quaesivimus minore,
Te in circo, te in omnibas libellis,
Te in templo superi lovis sacrato,
In Magni simul ambulatione.
Sed te iam ferre Herculei labos est;
Tanto te in fastu nega9 , amice.
Dic nobis, ubi sis futurus: ede hoc
Audacter, committe, crede luci.
Aac. Cx.au. XXXtll. dii, re Camerium quaeritando essa
iam defessum, rogalque, ubi tandem locorum conveniri velit.
y. 1. Oramue, ei farte. Catullus
hoc Epigrammate, contra leges hen-
decasillabi, studiose numeros graves
ac tardins incedentes consectatur, sae­
pi usque spondaeum pro dactylo in so-
BuDtla sede collocat: nimiam videli­
cet lassitudinem, quam circumeundo
contraxerat, ipso genere versus ex­
primere copient,
. V. 5. Campo... minore..Campum
ntiuorem Catullus fortasse vocat Mar­
tiam campum (nunc Campo di Fiore)
pro|>o Tiberim, ubi inventus Romana
vario ludorum genero exercebatur,
comparatum scii, cum campo comi­
tiorum, in quem populus ad suffragia
ferenda conveniebat. Hunc enim opor­
tuit apiællarl maiorem, quod ia al­
tero ludicra. In Itoc seria gererentur»
Alii Coe lin in tamputn designari yo-
□9
5
rona, qui admiratus est Calvum re­
citantem , revera ac serio putavit, Cal­
vum esse pueram, non virum. Itaque
erupit io exclamationem, in quam so­
lebant natrices, quum plausu pueros
exciperent: o festivissimum, o lepi-
dlsslunum salaputlum.
{5
io
lunt, In quo Circenses fieri solebant,
quum Campus Blartlus diluvio Tiba­
ris stagnabat.
V. 4. In circo, in circo scii, maxi­
mo, qnem Tarquinius Priscus extraxit,
» Td fx, itera e aon obditur se»
eundo loco, sed corripitur.
m Libelli», In omnibas tabernis li­
brariis, ubi prostant libri venales.
V. 5. Sacrato Iovit, pro »aerato lori,
moro Graecorum.
V. 6. In Magni. In porticu Tom—
peiana, quam condidit Cn. Pompeius
Magnus.
V. 7. Herculei, pro Herculi», quem­
admodum Achillei, Ulixei, pro Achil­
lis et Ulixis-
V. 8. In, vel redundat, vel usur­
patur pro cum.
V. 10. Audacter, libero hoc Indica.
3o CATVLLt
Non custos si tingar ille Cretum , •
Non si Pegaseo ferar volata, .
Non Ladas si ego, peunipesve Perseus,
Non Rhesi niveae citaeque bigae.
Adde huc plumipedes, volatilesque,
Veniorumque simul require cursum ,
Quos iunctos, cameri, mihi dicares:
Defessus tamen omnibus medullis ,
Et multis languoribus peresus
Essem te , mi amice, quaeritando.
V. <1. JVbn. Subaudiendam est, te
invenirem.
» Si fingar, etsi fierem alter Cre­
tensium custos,
» Cattos... Cretum. Talus nimi­
rum gigas , quem aereo corpore
fuisse fabulae memorant, dono vero
datum a Iove raptae Europae, et in
Cretam avectae, qui eius insulae cu­
stos foret, terque die totam circum­
iret. Porro custodes circumibant loca,
quae ipsis custodienda data fuerant,
unde circitores etiam appellati.
V. 12. Pegaseo, Non si me ferret
Pegasus alatus equus.
V. 13. Aon Ludas. Nobilissimus ille
nc velocissimus cursor, In Olympico
certamine saepe victor, qui tanta pe­
dum velocitate fuisse traditur, uluulla
CARMEN XXXIV...
Num te leaena montibus Libyssinis,-
slut Scylla latrans infima inguinum parte
Tam mente dura procreavit, ac tetra,
Vt supplicis vocem in novissimo casu
Contemtam haberes? O nimis fero corde!
y Ano. CxnM. XXXIV- Duricuiusdam amiciperfidiam accusal.
V. 2. Scylla Pliorci lilia, passim a
T>oetis enm altera Scjlla, Nisi lilia,
touCuaditur. Vid. Ovid. Met. lib. XIV.
15
10
vestigiorum Indicia in arena relin­
queret.
V. <3. Perseus, qui, Polydecte iuben-
te, ad occideudam Medusam iturus,
a Mercurio talaria et Pegasum obti­
nuit.
V. 14. BZcsf. Subaudi ri me vexe-
rfn<, aut, si ego ipse sim. Profecto
aliquid desideratur, ex quo pendeat
synlaxis. Rhesus Trucum rex, Troia-
norum auxiliarius, a Diomede luter-
feclus, equos candore ao velocitate
praecellentes babuit.
V. <3. Plumipedes, subaudi equos.
Potest tamen vim substantivi obtinere,
ut, sonipes, quadrupes, et id genas
alia.
V. <7. Quos iunctos, h. e. omnes
si mihi coucederes.
5
V. 4. Navltiimo casts, scilicet ct-
tiemo et Icislissituo.
 CjUTMTK* 31

CARMEN XXXV.
Collis o Heliconii .
Cultor , Vraniae genus ,
Qui rapis teneram ad virum
Virginem , o Hymenaee Hymen ,
Hymen , o Hymenaee: 5
Cinge tempora floribus
Suaveolentis amaraci. ,
Flammeum cape: laetus huc
Huc veni, niveo gerens
Luteum pede soccum: • 10
Excitusque hilari die,
Nuptialia concinens
Voce carmina tinnula ,
Pelle humum pedibus, mana
Pineam quate taedam. i5
Namque lulia Manlio,
Qualis Idalium colens
Venit ed Phrygium Venus
Ano. Cassi- XXXV. Hoc nuptiali carmine, quod sane elegan-
tissimum est, Poeta quum amico Manlio luliam Aurunculeiam
uxorem ducenti gratum facere studet, tum ea quae ad veteres
connubiorum ritus cognoscendos maxime pertinent, miro quo­
dam lepore persequitur.
, V. 2. Franiae genit». Proles Vra­ tkalamiony Latiui nuptiale carmen di­
niae, quem ex Baccho pcpcrit. * cunt. •
V. 8. Rapi». Rapi simulatur virgo, V. 15. Tinnula aenta.
ait Festus Pompeius, ex gremio ma­ V. 44. Pelle humumpctlibu», salta,
tris, aut sl ea non eat, ex proxima V. 48. Pineam. Facem ex pinu
necessitudine, cum ad virum trahitur,, In nuptiis adliilicri solitam ostendunt
quod videlicet ea res feliciter Romulo Virg. L 7. Ovid. 2. Fosi. et Nonius.
cessit« Quo Instituto Romani veteres Marcellus lu verbo Fax< ct alibi. Fa­
pudori virginum consulere voluerunt, cibus tilcbaulur veteres In nuptiis ,
quasi nimirum invitae nuberent, cta quia sub noctem cooingia iuiliaut.
domo parculum discederent. Praeferebantur per pueros matrimos
* V. 4. Hymen nuptiarum praeses.’’ cl patrimos.
Uat» cani solebant, quum m domum V. 17. Quali». Hoc joco id Catuli»
»iri nova nupta deduceretur. propositum est, ut non solum lulia«
V. 8. Flammeum. Erat (lammmnn formam cuin forma Veueris comparet,
tenuis pannus, slvo velamen Iulei eo-' verum etiam siguiGcet, bonis avibus
loris, quo novae nuptae caput obto- nubere luliam, videlicet viro suo pla­
gebalur ad pudorem indicandum,. cituram, et cuin eo mira animi con­
V. i 2. Fuplialia* quod Graeci cordia toto scutis tempore victurauu
32 CATVLM

ludicem , bona cum bona

Nubit alite virgo: 2«
Floridis velut enitens
Myrtus Asia ramulis,
Quos Hamadryades deae
Ludicrum sibi roscido .
Nutriunt humore.
Quare age, buc aditum feren*
Perge linquere Thespiae
Rupis Aonios specus,
Lympha quos super irrigat
Frigerans Aganippe: 3«
Ac domum dominam voca
Coniugis cupidam novi,
Mentem amore revinciens,
Vt tenax hedera huc et huc
Arborem implicat errans.
Vos item simul integrae
Virgines, quibus advenit
Par dies, agite , in modum
Dicite: 0 Hymenaee
Hymen 0 Hymenaee. 4o

V. 20. Bona alito^ felici augurio.’• V. 31. Dominam* matronam vide­

V. 21. Felnt, qualis mirius Atta­
lica, quit In región* arbor baoe feli­
cissime provenit.
V. 24. Ludicram* voluptatis canna.
Rem voluptati» plenam. Ludicrum sl-
gnilicat uon ludi genu« aliquod, sed
locum Ipsum, lusui aptum, cl myrtis
coronatum: videlicet Nymphaeum, ieu
balneum et lavacrum nympharum Ha-
madriaditm, quas huiusmodi arbu»cu­
li» mirifice delectari fabulosa eaiali-
mavit Antiquius.
V. 2G. Mmm ¡orent* huc veniens.
V. 27.-28. Thctpiac rupi»* montis
Heliconii. Thespiae, oppidum est He­
liconi proiqpiim,
V. 28. Apeen», antra Musarum. «
V. 28. Lympha *jhqi* e quorum for--
Dice ac lateribus grandes depluunt
gntlnc, quae collecta« Idulem Aga­
nippen eilicinnt.
licet, matremiamihas, a viro coemtam,
quemadmodum et mulier dote data
vicissim virum coemebat: qua ratione
i ustae ae legitimae nuptiae a Quiri­
tibus contrahebantur. De his plura
vetero» Iurisconsulli. Constat veteri
lege, nubentes tres asses ad maritum
venientes Solere pervehere, atque ti­
num, quem In manu tenerent. Uni*
quam emendi causa marito darer bine
domita uxor dicta videtur, quasi mu­
lier sibi emat virum. Hinc Catullus,
tota dominam, quasi eam, quae ma*
teriamilias sit futura.
V. 5G. Fot item. Vos etiam puella®
innnptao, quibus instat similis dies
nuptiarum, quae nunc novam atipUm
comita mini, in numerum, canite. Pueri
et puella« in nuptiis adhiberi solo*
batM, cx quibus chorus couslabaU
 CAIMira 33
Quis Deus magis ah magis
Est petendus amantibus?
Quem colent homines magis
Caelitum? o Hymenaee Hymen ,
Hymen , o Hymenaee. 45
Nulla quit sine te domus
Liberos dare, nec pareus ,,
Stirpe iungier; at potest
Te volente. Quis huic Deo
Compararier ausit ?
Quae tuis careat sacris,
Non queat dare praesides
Terra Gnibus: at queat, •
Te volente. Quis huic Deo
Compararier ausit? 55
Claustra pandite ianuae;
Virgo adest. Viden’ ut faces
Splendidas qoatiunl comas ?
Sed moraris, abit dies;
Prodeas, nova nupta.
Tardet ingenuus pudor:
Quae tamen magis audiens
Flet, quod ire necesse sit.
Sed moraris, abit dios ;
Prodeas, nova nDpta, 65
Flere desine: non tibi ,
V. 48. Stirpe iungier, id e*t nee multare; ut apud Livium videre est
transmittere ad libero« hereditatem, lib. 9. Videtur Igitur Catullus hosce
quia ex non insto coniugio susceptos; populos, qui iusti matrimonii contra»
est peregrinae coudiiionis. Peregrinos nendi potestate identidem gpolraban-
autem nihil capit de bonis civis Ro­ lar, bic significare voluisse, qui pro»
mani. At sous heres» quum immiscet pterea xnngislratus dare non poterant,
se hereditati» continuat ins patris sui quibus una cum connubilespoibbantur.
poUua, quam patri succedit« V. 67.-68. Faces... quatiunt comas.
V, ttk. Quae Inis, populne. cui tna Summum flammae apicem comam ap­
sacra sint interdicta» non potest dare pellat. Quinque fucosa pueris ante no­
magistratus qui provinciis praesint: vam ntintam gestari solitas, auctor esi
poterit tamen dare, si tu velis. Sole­ PluUrchus quaesi. 3.; quae, quum o
bant olim Romani populis, quibtis- pueris agitareutur, lucentes comas vi­
cum pacem haberent < aut bellum brabant. .
gererent, prout bene vel male de ipsis V. 61. Tardet pro laritaL
w»eriti fuissent, Ins connubiomm coa- . V. 6X T«nl«pro
cedere praemii loco, vel iis vicissia

Catulli 3
 34 C4TVLLI

Anranculeia, periculum est,

Ne qua femina pulchrior
Clarum ab Oceano diem
Viderit venientem. 7*
Talis in vario solet
Divitis domini hortulo
Stare flos hyacinthinus.
Sed moraris, abit dies;
Prodeas, nova nupta. .75
Prodeas, nova nupta, sis:
(lana videtur), et audias
Nostra verba ( viden’ ? faces
Aureas quatiunt comas);
Prodeas , nova nupta. 80
Tollite, o pueri, faces;
Flammeum videor venire.
Ite , concinite in modum :
Io Hymen Hymenaee io ,
Io Hymen Hymenaee. 85
En tibi domus ut potens,
Et beata viri tui,
Quo tibicine serviat,
lo Hymen Hymenaee io , _
lo Hymen Hymenaee. 9®
Vsque dum tremulum movens .
Cana tempus anilitas
Omnia omnibus annuit.
V.6T. Aumncnleia. Auruncuien Ro­ idonea corruptissimum hunc sanandi
mae nobile« fuerant, et curule« magi- locum sese ostendat, Voaail leetionem
»Iratus non semel gesserunt. interea sequimur, loiepbtu Scaliger
V. 76. Jis, «i tibi placet« malebat legere: Quae ribi imu urviat*,
'V. 81. Tollite pro attollite. nl sene dixerit Catullus pro tenii nomi­
"V. 86. En tibi. Ecce tibi ut nobilis ne autem senis, anrim significare vo­
et dives est domus tui conlugis, cui luerit. Sed haec Scaligeri lectio ia re ac
columnie incumbens tui« obtemperet merito frigidior Vossio visa est. Quam-'
nutibus (o Hymenaee Hymen, 0 Hymen quam et ea, quam Ipse affert, genio ca­
Hymenaee)donec cana «enectu« tremo rere videatur. Tibicen hic fuerit fuU
•re Ubi caput agitans quacumque in re erum, tignum columna, cui domus in*
•videatur omnlbu« annuere. Gratulatur cumbit.
Juliae, quod nobilem ac divitem Manlii V. 92. Tempus, pro parte Capitis.
domum ingressura «it. V. 93. Jnnuit. Tremore stlitis vi*
. V. 88. Tibicine, Douec nuc magis det^r omnibus annuere,
 CARMINA 35
Io Hymen Hymenaee io,
Io Hymen Hymenaee. U5

Transfer omine cum bono

Limen aureolos pedes ,
Rasilemque subi forem.
Io Hymen Hymenaee io
Io Hymen Hymenaee. loo
Torquatus , volo , parvulus
Matris e gremio suae
Porrigens teneras manus t
Dulce rideat ad patrem
Semihiante labello. ío>
Sit suo similis patri
Manlio, et facile insciis
N oscitetur ab omnibus
Et pudicitiam suae
Matris indicet ore. I1Q
Talis illius a bona
Matre laus genus approbet,
Qualis nnica ab optima
Matre Telemacho manet
Fama Penelopeo. 115

’ Claudite ostia , virgines:

Lusimus satis. At, boni
Coniuges, bene vivite:
Votque Dii faciant, rogo,
Pulchra prole parentet, 120

V. 96. Transfer, fer trans limeo
coniuffit ini.
• Transfer, monfet Poeta Iullana,
oe Umeo pedibus calcet, sed se trans
illud manibus puerorum ferri iloat, eo
Intacto: ut scilicet invita nubere videa­
tur» nec libenti animo mariti domum
ingredi t vel quod novae nuptae reli­
gioni ducerent, limen domo», Vestae
consecratum, pedibus conterere: vel
denique nt sagarum et malificoram sn-
perstHiooes vitaret, ne forte aliquid
uagic um lirnioi iubesseU aniu* •*
luges laederentur, aut discordiae inter
illo« existe re ut. >
V. 98. Rasilem,* ligno affabre polito.
V. 101. Torquatas, Torquatorum fa­
milia inter romanas fnit clariuima, ex
qua Manlius, cui Poeta optat, nl luba
puerum pariat.
V. <11. Talis. Talis gloria commen­
dabilem reddat ilUn» TorquotaK origi­
nem, in eum derivata ab honesta geni­
trice, qualis in aevum perdarat singo-
lans laus Telemachi Ponelopes Glis >
ab honestissima matrem eum orafccto«
 35 CATVLLk

CARMEN XXXVI
1VVENB»

Vesper adest, invenes, consurgite, vesper Olympo

. Expeciata dio vix tandem lumina tollit. , • ...
Surgere iam tempns, iam pingues linquere mensas:
Jam veniet virgo, iam dicetur Hymenaeus.
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. 5
‘l • ‘ .
PVELLAE

Cernitis innuptae, iovenes? consurgite contra,

Nimirum Oetaeos ostendit Noctifer ignes. ,
Sic certe, videtfut perniciter exsiluere ? .
Non temere exsiluere: canent quod visere par est
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. io
1VVHKB«

Non facilis nobis, aequales, palma parata est:

Aspicite, innuptae secum ut meditata requirant.
Non frustra meditantur: habent memorabile quod sit.,
Nec mirum : tota penitus quae mente laboreut. •

Aro. C*rm. XXXVI. luven sponsi aequalium a mensa

turgentium, et virginum nc t nuptam ad mariti domum
deducentium, alterni canius.

V. 1. Vesper. Slella, quae poat Solia
occasum apparet; cuius exortu novae
nuptae in virorum domos deduceban­
tur. Lege enim cautum erat, ne nu­
ptiae , nisi noctu fierent.
» Zu*»enw, quos novus maritus nu­
ptiarum die convivio oxcepiL
» Olympo. Vel caelum lulellige,
nbl Dii sunt; vel Olympum Thessaliae
montem, unde Sol Graecis occidere,
et stellae orirt videbantur, quemad­
modum et ex Ocia.
V. 5. intellige nuptialem
ffiinsam, quam Graeci perinde ac Ro-
xnam, iam inclinato in pomeridianum
tempus die, lu aedibus mariti apponere
tolctani, cuique assidebant, dum ad-
veniret nova nupta. Occidente rem
Sole, turgebant couvhao, ac spousai
obviam ibant, uno marito excepto.
- V. 4, Kirjio, uovs nupta.
; V. 6. Cernitis, Puellae hic canere
Incipiunt. Est autem erdo syntaxeo»;
Innuptae virgines cemitisne invento
nobis obviam prodeuntes.
Ve 7. Oetaeos: vel quod ab Oeta
Hesperum oriri putarent; vel quod
Hespero et Hymenaeo moos Oeta sacer
haberetur. '
w Mcii/ir, Hesperas.
• V. 8. Permci/er, celeriter e mensa
lurrcxorunl. i • .
V. 9. Q«o4 v/sere par at, canent
visu cl spectati» dignu.
V. 41. Aequales, eadem aetate.
■ V. <2. ftcqwirunt, in memoriam re»
vocent qaac ante tcitntn« cura nicdiu-
Ue aiiuL .
 c.ninwi s
Nos alio mentes, alio divisimus aures,
lure igitur vincemur. Amat victoria curam.
Quare nane animos saltem committite vestros:
JDicere iam incipient, iam respondere decebit:
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee.

PVBIXaB

Hespere, qui caelo fertur crudelior ignis ? , •

Qui natam possis complexa avellere matris,
Complexu matris retinentem avellere natam ?
Quid faciant hostes capta crudelius urbe ?
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee.

1VVENES

Hespere, qui caelo lucet iucundior ignis ? o5 ’

Qui desponsa tua firmes connubia flamma,
Quod pepigere viri, pepigerunt ante parentes,
Nec ianxere prius quam se tuus extulit ardor?
Quid datur a Divis felici optatins hora?
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. 3o

PVBLLAB '

Hesperus e nobis, aequales, abstulit unam.

Nempe tuo adventu vigilat custodia : semper
Nocte latent fures, quos idem saepe revertens,
Hespere, mutato comprendis nomine eosdem ’
1VVWBS ..

Vt lubet innuptis ficto te carpere questu l 35

Quid tum, si carpunt, tacita quem mente requirunt?
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. . '
V. 13. No» alioy ad alia mentes, ad rapi, et in gyrum fem, reteres physici
alia aures intendimus. Vno enim tem­ «istienarunt. •
pore et quid puellae dicant, audimus, V. 21. Cruaeiujr • quae •tetla te
et quid respondendum ait cogitamus. crudelior.
V. 17. Commiiijfe, corti ungi te mea« V. 32. Nempe. lrouice dictum»
te*, at saltem nunc unam tantam rem » Ciutodia, custode* vigiles.
agamus. ' V.34. Mutato. Lucifer enim mane ap­
V. 20. Catio fertur, simul cum pellatur, quem sero Hesperum vocant.
caelo. Motu enim cael Jtra omnia . w Comprtndi». deprehendi«.
38 CATVtLl

»VELLA«

Vt flos in septis secretos nascitor hortis,

Ignotus pecori, nullo contusus aratro,
Quem mulcent aurae, firmat sol, educat imber: 4®
Multi ilium pueri, multae optavere puellae:
Idem quum tenui carptus defloruit ungui,
Nulli illum pueri, nullae optavere puellae:
Sic virgo dum intacta manet, dom cara suis est.
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. 45

1VVEKES

Vt vidua in nodo vitis quae nascitur arvo,

Nunquam se extollit, nunquam mitem educat nvam;
Sed tenerum prono deflectens pondere corpus,
lam iam contingit summum radice flagellum:
Hanc nulli agricolae, nulli accoluere iuvenci: 5o
A.t si forte eadem est ulmo coniuncta marito ,
Multi illam agricolae, multi accoluere iuvenci:
Sic virgo, dum intacta manet, dum inculta senescit.
Quum par connubium maturo tempore adepta est,
Cara viro magis, et minus est invisa parenti. 55
Et tu ne pugna cum tali coniuge, virgo.
Non aequum est pugnare, pater cui tradidit ipse,
Ipse pater cum matre, quibus parere necesse est
Virginitas non tota tua est: ex parte parentum est,'
Tertia pars patri data, pars data tertia matri, , 6o
Tertia sola tua est: noli pugnare duobus ,
Qui genero sna iura simul cum dote dederunt.
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee.
V. 42. Carptat, decerpta* te aer» V. 49. Flagellum. Summa« arborum
manu. partii flagellum appellantur, .
. V. 46. Fiduay arbore, cuiinuiUlui, V. K3. Inculta, caelebi.
destitute. • V. Ud. Minut iiwiM, minus odiota,
» NudO' spoliato arboribui. moleita«
 lUkMlNJL •*9
CARMEN XXXVII,
Peliaco quondam prognatae vertice pintra
Dicantur liquidas Neptuni nasse per undas
Phasidos ad fluctus, et fines Aeetaeos:
Quum lecti iuvenes, Argivae robora pubis,
Auratam optantes Colchis avertere pellem, 5
Ausi sunt vada salsa cita decurrero puppi,
Caerula verrentes abiegnis aequora palmis:
Diva quibus, relinens in summis urbibus arcei,
Ipsa levi fecit volitantem flamine currum; •
Pinea coniungens inflexae texta carinae. * 'o
Illa rudem cursu prima imbuit Amphitriten.
Quae simul ac rostro ventosum proscidit aequor,
Abg. Cabm. XXXVll. Descripturus Pelei ac Thetidos nuptias
orditur poema a notatione temporis, quo eae eoniunctae fue­
runt,quum videlicet Argonautae, duce Iasone, ad vellus au­
reum repetendum e Thessalia in Colchicam regionem profecti
sunt. Qua in re suo quodam iure ab aliorum poetarum narra­
tione discedit. Nam quo tempore profecti sunt Argonautae
iam Thetidem duxerat Peleus, et Achillem ex ea susceperat.
Deinde fabulam Ariadnae a Theseo in Naxo insula relictae,
quam in pulvinari Thetidos, acu pictam fuissefingit, persequi­
tur. Tandem ad propositum revertens, Parcarum vaticinium
de Achille elegantissimis versibus exponit. '
V. 1. Pellaeo, in aumnio iugo Pelli nem docuit Amphitriten hulusco arti«
Thessaliae monti«. adhuc ignaram.
V. 3. Phasidos. Hic fluvius ex Arme* < » Amphitriten, Heptnnl uxorem,
nia liueua, Golchida, Ponti regionem pro mari. Hic vero, ut Vosalu« animad­
alluit. vertit, non est mare qnodlibet, sed
» Aeetaeos, Colchida, Ipsam, ubi Pontus Euxinus, Importuosus, fre-
tum Aeoles regnabat, Medeae pater. queuti occurso scopulorum Infestus,
V. 6. Auli, quod difficilem, et non* et idcirco ea tempestate Intentatu«.
dem ad ea tempora susceptam naviga­ Hoc itaque Poeta significat, Argonan-
tionem primi teutaverint. tas, non primo« fuisse, qui mare quod­
V. 8. Quibus, scii. invenibus Palla« libet traiecerint, primique omnium na­
ipsa, quae arcibur, altissimis urbium vigandi artem iuvcueriut; antea enim
locis, praesidet, earumque tutelam be­ Phoenices ot Tyrii praecipue, atque a
bet. Tyriis profecti Cartaginlcnses naviga-
V. 9. Currum, vehiculum marinum, veraut; aed omnium primos difficilem
navem. admodum navigationem suscopisse, ac
V. 10. Coniungens. Minervam lp«am periculosum mare, adhuc Intentatum,
. eum Argo manu« operi admovisae aiunt sulcasse.
Poetae. V. 12. Rostro. Rostrum In navibus
• Pinea... texta, pineas trabes. dicebatur para o prora prominens os
V. 11, Orsu... imbuit, navitptio- «cula In modum rostri avium.
» . FcnronriH, venti« agitatam.
4® CXTVXI.I

Torlaqne remigio spumis incanuit unda,

Emersere feri candenti e gurgite vultus
Aequoreae monstrum Nereide» admirantes: »J
lllaque, hautque alia viderant luce marinas
Mortales oculi praestanti corpore Nymphas.
Tum Thetidis Peleus incensus fertur amore,
Tum Thetis humanos non despexit hymenaeos,
Tum Thetidi pater ipse iugandum Pelea sensit. 20 .
O nimis optato saeclorum tempore nati
Heroes, salvete, Deftm genus 1 0 boba mater!
Vos ego saepe meo vos carmine compellabo.. .
Teque adeo, Peleu, taedis felicibus aucte.
Tene Thetis tenuit pulcherrima Neptunine ? a5

Tene suam Tethys concessit ducere neptem, '

Oceanusque, mari totum qui amplectitur orbem ?
Quae simul optatae finito tempore luces
Vt venere, domum conventu tota frequentat
Thessalia: oppletur laetanti regia coetu: . 3o
Bona ferunt: prae se declarant gaudia vultu.
Deseritur Scyros: linquunt Phthiotica Tempe,
V. <5. Tortaqu^ reto is percussa. V. 22. Mater. Thetidem, AchiUir
V. 16. Monstrum, rem in usi tatam., matrem futuram a Catullo significari
V. 16. Hautquo, pro haudquc, an- putant nonnulli: Muretus, Ipsam na-
lique. Significat enim Poeta, illa Un­ . vem Argoi Vuipius Thessaliam, quae
ium die, neque unquam iu posterum, lectissimos illos i uve aes, Iasonis comb*
Neraidu ab hominibus fatae conspe-' tes, iu lucem protulerit.
ctas. ' V. 24. JiZeo, et te praesertim, Pe­
V. 49. Humanos. Antea enim Io via leu, cuius dignitas singularem in mo­
uxor fieri optaverat; quod, quum im­ dum ancta est his nuptiis.
petrare non potuisset, Polei connu- V. 26. Neptunine, pulcherrima na­
bium non con lentat tarum Neptuni.
V. 20. Pater ipse, Nereus, Thetidis V. 26. TstAyr, Coeli et Terrae filia.
pater. Vel luppiter, qui a Prometheo . Oceani soror, et coniux. Ex ea Doris,
deterritus, Thetidem Peleo nepoti suo Neptuni sive Nero i coniux, Thetidis
ducendam eoncessit. Decreverat lup- huius mater.
piter eam sibi uxorem adi ungere. At V. 27. Muri, aquis suis. • .
Prometheus praedixit, fore ut filius V. 29. Tora, maxima Thessalorum
ex eo coniugio generatus patri ali­ pars, novo marito et novae nupua
quando imperium eriperet. - gratulantium, Pelei domum adit. .
V. 21. O nimie. Ingressuras ad e V. 34. Prae aperte.
nendas Pelei nuptias, ceteros Argi ’ V, 32. Scyros, Aegei maris insula,
nautas, ab eis digressurus, saluta*« quae Thessalis Dolopibus olim paruit.'
aeque eoramlaudes celebraturum poi » Tempe, Haec Tempe, de quibus
licetur.-O «imis, o heroes, D|vor« . Catallns , non fuerunt in Thessalia
aeboles geniti saeculorum aevo uimii . proprie dicta, sed potius in Phthioti­
«piabili, fetai. de, quae usque ad Thesealitos campos
 CAXM1WA 4l

Cranonisqoe domos, ac moenia Larissaea.

Pharsaliam coeunt, Pharsalia tecta frequentant. .
Rara colit nemo, mollescunt colla iuvencis: 35
Non humilis curvis purgatur vinea rastris:
Non glebam prono convellit vomere taurus:
Non falx attenuat frondatorum arboris umbram s
Squalida desertis robigo infertur aratris.
Ipsius at sedes, quacumque opulenta recessit 40
Regia, fulgenti splendent auro atque argento
Candet ebur soliis, collucent pocula mensae.
Tota domus gaudet regali splendida gaza.
Pulvinar vero Divae geniale locatur
Sedibus in mediis, Indo qnod dente politum ¿5
Tincta tegit roseo conchyli purpura fuco. -
Haec vestis, priscis hominum variata figuris,
Heroum mira virtutes indicat arte. .
Namque fluentisono prospectans litore Diae
Thesea cedentem celeri cum classe tuetur 5o
Indomitos in corde gerens Ariadna furores:
Necdum etiam sese, quae visit, visore credit,
Vtpote fallaci quae tum primum excita somno
Desertam in sola miseram se cernit arena.
Immemor at iuvenis fbgiens pollit vada remis, 55
Irrita ventosae linquens promissa procellae :

olira porrigebatur, nomeuque accepit ( V. 42. Solito* in aedibus. ■

* Phthia Achiliii patria. Gemioa igitur
Tempe videtur extitisse : altera ad.
Sperchium, quae hic a Poeta memo-’
reutuq altera ad Peneum celeberrima.
V. 85. Cranofttaqua. Cranon, Thes­
salia« Pelaigiotidis oppidum fait, ln
Loci* quae Tempe vocabantur,
» Lariitaea. Larissa urbi bua T bea­
la liae nobilioribus anno merata eat,
V.Si./’Aarso/iam. oppidum Phthiae
vicinum, in quoTheti* Peleo nupta ha»
Litavit.
V, 37. Congelili, proscindit.
V. 40. Iptiu» at ttdtu. Describi!
magnificentiam apparatus aedium Pe­
lei.
» Quocumque, quam late patet Mk .
giae domus interior nara.
V. 44. Pulvinar* lectus genio sacer.
V. 43. Politum* quem lectum ebore
Indico elaboratum operit purpurea ve­
stis mancis succo infecta. Dens Indu»*
est ebur detractam Indico elephanto.
Conchylium* genus testacei piscis, ex
quo sauies illa depromebatur, qua no­
bilium et magistratuum In primis ve­
stes Ungebantur.
V. 49. ZWoc, Naxi. In insula enim
Naxo, una ex Cycladibus, Ariadnem a
Theseo relictam plurimi tradunt scri­
ptores , quae Dia etiam vocata fniL
Vossius tamen, Diam, de qua Catullus
loquitur, Cretensem fuisse putat, cni
magis conveniunt ea, do quibus infra
conqueritur Ariadns. Diae Cretensis
memiuit Strabe lib- 10,
 crrviLt
Qoem procul ex alga moestis Minois ocellis,
Saxea ut effigies bacchantis prospicit Evoe :
Prospicit, et magnis curarum fluctuat undis,
Non flavo retinens subtilem vertice mitram, >60
Non contecta levi velatum pectus amictu;
Omnia quae toto delapsa e corpore passim
Ipsius ante pedes fluctus salis alludebant
Sed neque tum mitrae, neque tum fluitantis amictus
Illa vicem curans, toto ex te pectore, Theseu, 65
Toto animo, tota peudebat perdita mente.
Ah misera, assiduis quam luctibus extemavit
Spinosas Erycina serens in pectore curas
Illa tempestate, ferox quo tempore Theseus
Egressus curvis e litoribus Piraei 70
Attigit iniusti regis Cortynia templa.
1 Nam perhibent olim crudeli peste coactam
Androgeoneae poenas exsolvere caedis,
Electos iuvenes simul et decus innuptarum

V. 87. Ex alga, ex littore. Alga e- V, 71. Cortynia templa. Cortyn, sive

nlm maritima erba est, quae ad litui Gortyn, urbs in Creta.
«¡icitur» » Templa pro tecta. Aedes enim
■ Minoie. Ariadna Minois Cretae regiae ob amplitudinem, maiestatem a«
Regis fili«. potentiam regum, lempla vocabantur.
V. 88. £poe, velut marmoreum si­ Sed et Deorum templa iis adiuncta
mulacrum, quod mulierem Bacchi furo- erant.
re correptam, et Evoe cpoc clamantem, V. 72. Pute. Ipsum Deorum nomon
zexprimil. conspirasse cum Minoe ad ulciscen­
V. 60. Mitram. tegumentum capi­ dam caedem Androgei videbatur. Eodem
tis muliebre, • tenuissimia filis. co*— •ni* tampar« «t belle, et fo®e, et pe-
textum ; HaL U. eufftx, ■tilenti« affligebantur Athenienses: re-
V. 62.Omnia qua«, mitram scii, et z spousumque est oraculo, non aliter ea
pectoris velamen. desitura, quam si Minoi fieret satis«
V. 67. Exterriartt. Extra se posuit. V.73. Androgconeae. Athenienses et
V. 68. Erycina, Venus ab Eryce Megarenses Audrogeum Minois regis fi­
Siciliae monte. lium, adolescentem fortissimum, cir­
V. 70. Piraei. Poetice per anticipa­ cumventum occiderunt;eius virtuti in­
tionem temporis. Aetate enim Thesei, videntes, quod in sacris certaminibus
et deinceps antequam Themistocles im­ victoriam saepias retulisset.
peraret, Piraeae Athenis nomen erat vi­ V. 74« Electae, vel quorum nomina
ci j non portus aut navalis. sorte exsistent, vel lectissima forma.
V. 71. Inituti, Atheniensibus blan­ Iusserat enim oraculum mitti pulcher­
diri voluit, apud quos Minos male sem- rimos. Decus innuptarum, virginei e*
per audivit, quod eorum urbem expu­ xitnio corpore. Bi» eeptenoe puero»
gnavisset, ac malorum facinorum poe­ fuisse, «it Isocrates In Helenae Lauda­
nas in posterum dare coegisset. tione, Septcuoa quotannis iuvenes, ac
tolidem puellas.
 CAKMIHX $3

Cecropiam solitam esse dapem dare Minotauro. ^5

Queis angusta malis quum moenia vexarentur,
Ipse suum Theseus pro caris corpus Athenis .
Proiicere optavit potins; quam talia Cretam
Funera Cecropiae ne-funera portarentur.
Atque ita nave levi nitens, ac lenibus auris 80
Magnanimum ad Minoa venit, sedesque superbas.
Hunc simul ac cupido conspexit lumine virgo,
Quantos illa tulit languenti corde timores!
Quantum saepe magis fulgore expalluit auri!.
Quum saevum cupiens contra contendere monstrum, 85
Aut mortem oppeteret Theseus; aut praemia laudis.
Non ingrata, tamen frustra, munuscula Divis
Promittens, tacito suspendit vota labello.
Nam velut in summo quatientem brachia Tauro
Quercum, aut conigeram sudanti cortice pinum, go
Indomitus turbo contorquens flamine robur
Eruit: illa procul radicibus exturbata
Prona cadit, lateque et cominus obvia frangens:
Sic domito saevum prostravit corpore Theseus,
Nequicquam vanis iactantem cornua ventis. ,g5
Inde pedem victor multa cum laude reflexit,
Errabunda regens tenui vestigia filo : —
Ne labyrintheis e flexibus egredientem

V. 78. Cecropiam, Athenas, ita voca­ V. 88. Tacita • • • labello. Ncqna

tas a rege Cecrope. Regionem Atticam. r enim audebat aperte pro Theseo vota
w Dapem, sacrum epulum« '
» Minotauro, Fuit hoc monstrum
et taurina et humana specie mixtum.
Koe Labyrinthi Cretensis ambagibus a
Daedalo inclusum Theseus clava con­
fecit.
V. 76. moenia. Theseus o-
aim Athenarum urbem, quae paucis
vicis constabat, amplio rem fecit.
V. 78.-79. Talia funera, quam pa­
li, ut in Cretam portarentur tales iu-
venes, Athenis deflendi pro mortuis a*
dhtxc non mortui.
V. 79. Ne-funera pro funera.
V. 80. Lwi nitent. Celeri navi su­
stentatus.
V. 8X Frtpo, Artatas-
. facere, ne ipsa de se indicio esset pa­
tri. - Ne fraternae mortis desiderium
proderet.-*Ariadnes frater Minotaurus
ex matre Pasiphe.
1» Sufpendit, concipit quidem svd
pudore impedita revocat identidem, at­
que interrampiV
V. 89. Tauro, Ciliciae monte.
b QuatterUem, ramos agitaQtem vt
ventorum impulsos.
V. 90. Conigeram, nucee pineas fe­
rentem, quae coni figuram imitantur.
V.91. Robur, Truncam Impetu con­
torquens convellit.
. V. 94. Saevum. Minotaurum.
V. 97. Filo, at eam Ariodn* bh>»
••eres.
 4^ tiTVLl.1

Tecti fruslraretur inobservabilis error.

Sed quid ego, a primo digressas carmine, plura 100
Commemorem ? ut linquens genitoris tilia vultum,
Vt consanguineae complexum, ut denique matris, ;
Quae misera gnati misero deperdita leto,
Omnibus his Thesei dulcem praeferret amorem? .
Aut ut vecta ratis spumosa ad littora Diae? , ioi
Aut ut eam tristi devinctam lumina somno
Liquerit immomori discedens pectore coniux? .
Saepe illam perhibent ardenti corde furentem
Clarisonas imo fudisse e pectore voces,
Ac tum praeruptos tristem conscendere montes, . 110
Vnde aciem in pelagi vastos protenderet aestus:
Tum tremuli salis adversas procurrere in undas
Mollia nudatae tollentem tegmina surae:
Atque haec extremis moeslam dixisse qoerolis,
Frigidulos udo singultus ore cientem: • , n5
Siccine me patriis avectam, perGdo, ab oris, • f
Perfide, deserto liquisti in littore, Theseu ?
Siccine discedens, Deglecto numine Divdm, '
Jmmemor ah! devota domum penuria portas?
Nullane res potuit crudelis flectere mentis ' ■ iao
Consilium? tibi nulla fuit clementia praesto ,
Immite ut nostri vellet mitescere pectns?
At non haec quondam nobis promissa dedisti
Voce: mihi non hoc miserae sperare iubebas,
Sed connubia laeta, sed optatos hymenaeos: ,
Quae cuncta aerii discerpunt irrita venti.

V. 99. inodwgait/i,. Anfracta, La­ . V, 103. Deperdita, exanimata erat.

byrinthi Cretaei,, • Daedalo aedifica­
ti, ei „modi erant, ut neque aervari o
«alia, nec retineri memoria ponent.
V. 100. 4 primo carmine, a poti,-
almo haina carmipia argumento, acii. a
celebrandi, Pelei et Thelido» auptii,.
V. 102. Coaaan^wwaa«, Phedra« ao- - tenue« veitea, nuda« Ubiae tegumenta
roria.
* Matri», Paaiphae«.
V. 103. Gnati, vel Androgei a Tbe-
ael civibu, occiai, vel Minotauri a Tho-
teo ipto iuterlecti.
V. 103. Diae, Jfaxi, vel Diae ittitt- '
lae Creteoaia, de qua ,upra.
V. 107. Coniux, Theaeua, qui Ariad-
saecooiagium perpetuam promtaeraL
V. 113. Tegmina euroe, tenue, co­
thurno, tollentem, nudati, tibiia; vel
«levantem, • ■
V. <18. Numine, Deorum potenti*
per quo, mihi 6dem luraati.
V. 119. Dtvoia, oxacranda.
 cxxaii.» '
Certe ego fe in medio versantem tnrbine leti
Eripui, et potius germanum amittere crevi,
Quam tibi fallaci supremo in tempore deessem.
Pro quo dilaceranda feris dabor, alitibusque i3o
Praeda, neque intecta tumulabor mortua terra. ■
Quae nam te genuit sola sub rupe leaena?
Quod mare conceptom spumantibus exspuit undis?
Qttae Syrtis, quae Scylla rapa«, quae vasta Charybdis ,
Talia qui reddis pro dulci praemia vita? '. i35
Si tibi non cordi fuerant connubia nostra,
Saeva quod horrebas prisci praecepta parentis
Attamen in vestras potuisti ducere sedes,
Quae tibi iucundo famularer serva labore. .
Sed quid ego ignaris nequicquam conqueror auris, i<o
Externata malo? quae nullis sensibus auctae
Nec missas audire queunt, nec reddere voces?
Ille autem prope iam mediis versatur in undis,
Nec quisquam apparet vacua mortalis in alga.
Sic nimis insultans extremo tempore saeva 14S
Fors etiam nostris invidit questubus aures.
luppiter omnipotens, utinarn ne tempore primo
Gnosio Cecropiae tetigissent littora puppes;
. Indomito nec dira ferens stipendia tauro
‘ Perfidus in Cretam religasset navita funem: t5o
V. <27. In wdio, te praeaentisal- V. 137. Priacf, antiqua teveritale.
mo morti» periculo axpoíÉCuru »errari. • /’arwuu, Aegei, quem veririn»»-
V, 128. Germanum, Minotauram. le eat noluiue Theseum filium auuin
» Cr<W, decrevi. Iniuaau auo ducor« uxorem.
V. 154. Jyrtíi. Syrte« dicuntur d«o ■> V. 141. Unciae, praeditae a natura»
sinus periculoaisaimi in mari Libyco, V. 143. «te, Theraua.
ini parra magnitudine , pari entura, V. 146. For», fortuna crudeli*.
quorum alterum Carthagini propin­ , - V. 148. finopia. Creteori«. .
quiorem, minorem vocant, alter, qui , ■ Ctcropiaty Alheoienie».
in Cyrenaicam regionem vergit, maior V. 149. StiptndiA, Tributum aeptem
dicitur. Vtraque Syrti« navigaolibua e»l *dolB*cenliU£n,ac lqudem virginum
pericuiotmima, quod ibi mare rado- cliMimaraoiy quod Athenlenaes quot-
eum rit, licnnmqua et arenae cumulo» < anui», ante expeditionem Thesei, Mi­
eoagerat, unde navo« evadere vis ac ne notauro mittere cogebantur.
vix quidem postinL V. 1&). Pcr/Uua, Atheniensium o-
V. 154.scopulus in freto Si­ muium 6dum incuaare videtur, qui An-
tulo, cooira Charybdin, naviganhbu» drogeum Ariadnae fratrem proditione
lufeatua. •• . m, oocidcrxoL
b CÁrn/Wü, vorago pe Mimi, ab-
aerbeju navigia.
 46 ' CITVLLX
Nec malas hic, celans dulci crudeha forma
Consilia, in nostris reqoiesset sedibus hospes!
Nam quo me referam? quali spe perdita nitar?
Idomeniosne petam montes? ah gurgite lato
Discernens Ponti truculentum ubi dividit aequor. «55
An patris auxilium sperem? quemne ipsa reliqui,
Respersum invenem fraterna caede secuta ? < .
Coniugis an fido consoler memet amore,
’Quine fugit lentos incurvans gurgite remos ?
Praeterea nullo ( litus solum ) insula tecto: >60
Nec patet egressus, pelagi cingentibus undis.
Nulla fugae ratio, nulla spes: omnia muta,
Omnia sunt deserta, ostentant omnia letum.
Non tamen ante mihi languescent lumina morte ,
Nec prius a fesso secedent corpore sensus, 165
Quam iustam a Divis exposcam prodita multam,
Caelestumque fidem postrema comprecer hora.
Quare, facta virúm multantes vindice poena
Eumenides, quibus anguino redimita capillo'
Frons exspirantes piaeportat pectoris iras , fjo
Huc huc adventate, meas audite querelas,
V. 164. f(¿omentane. Idomenii mott* datui, idesl Cretenses. Ida enim mena
lei, ni Vosaius docet, vocantur ab I- Cretae est.
«lomeoe oppido. Fneruul autem Ido- V. IttU. FM, eosne montes petam«
tnenae duae : una quidem Ambraciae quum latus ac metuendus Pontus in­
proxima, sita in duobus exaelsis col­ teri e ctos ipsos dividat sb hac insula?*
libus: altera prope fine» Thraciae, po­ Pontus bic, si Vossium audiamus, ma­
lita in montibus Bottiaeia, condita v^ ris Deum significat, hoc nomine appel­
ro ab Idomeneo Cretensium duce, quo latum quemadmodum dicimus flumen
tempore ille in Macedoniam classe pro­ Rheni, Nili, etc., de Diis vel Geniis
tectus est. Neque tamen Decesse est, loquendo, in quorum tutela ea flumina
vi hoc loco montes aut colles intelli— credebantur.
gamus, in quibus Idomeue fundata o- V. 166. Quemne, eiusue, quem Ipsa
ral; sed cum tota ora maritima Mace- deserui.
«Ioniae, una cum regione Chalcidica» V. 169. Qufac, elasne, qui fugit In­
in ditione Idomenei et Creteorum «*• curvans in undis molles remos.
wt, possumus de Albo Macedoniae V. 160. Au/fo, sine ulla'domo est
monte baec accipere, incredibili alti­ Insula.
tudine preedkU, ac longe lateque por­ V. 166. Mullam, hostimentum, ta­
recto, ut non solum totam oram ma­ lionem; ut pnr pari reddatur.
ritimam Macedoniae, sed etiam par­ V. 166, Focra, scelera.
lerò Aegaei maris opacct, atque ab A- V. 169, EttmenitU», Furiae tres, A-
/>ae usque litore prospicietur. /(¿oma- lecto, Tisiphone, Megaera, quae im­
wioa tetrasyllabon est Alii habent /• proborum hominum scelera ulcisci cre­
debantur.
 CARMINA tfj
Quas ego, vae miserae! extremis proferre medullis
Cogor inops, ardens, amenti caeca furore.
Quae quoniam vere nascuntur pectore ab imo,
> Vos nolite pati nostrum vanescere luctum: i^5
Sed quali solam Theseus me mente reliquit,
1 Tali mente, Deae, funestet seque suosque.
Has postquam maesto profudit pectore voces,
Supplicium saevis exposcens anxia factis:
Annuit invicto caelestum numine rector, »_ 180
Quo tunc et tellus, atque horrida conflemuerunt 1
Aequora, concussitque micantia sidera mundus.
Ipse autem caeca mentem caligine Theseus
Consitus, oblito dimisit pectore cuncta,
Quae mandata prins constanti mente tenebat; 185
Dulcia nec moesto sustollens signa parenti,
Sospitem Erechtium se ostendit visere portum.
Namque ferunt, olim classi quum moenia Divae
Linquentem gnatum ventis concrederet Aegeus, .
Talia complexum iuveni mandata dedisse: - igo
Gnate, mihi longa iucundior unice vita,
Gnate, ego quem in dubios cogor dimittere casus,
Reddite in extremae nuper mihi fine senectae,
Quandoquidem fortuna mea, ac tua fervida virtus
Eppit invito mihi te, quoi languida nondum 195
Lumina sunt gnati cara saturata figura:
Non ego te gaudens laetanti pectore mittam,
Nec te ferre sinam fortunae signa secundae:
Sed primum multas expromam mente querelas,
Canitiem terra atque infuso pulvere foedansj. aoo
Inde infecta vago suspendam lintea malo,
Nostros ut luctus, nostraeque incendia mentis, ■
V. 186. Dulcia tigna, candida vela, hi iam seni Aethra Pittei filia. Redde­
qua« procul visa jucunditatem Aegaeo re enim eat parare«.
parenti dedissent. V. 194. Fortuna, scii, adversa.
V, 187. Erechtheum Portum, Atho- V. 188. ¿»9*0, qua« fuissent veta
harum litus ab Erechtheo, antiquissi­ candida.
mo Atheniensium rege, sic appellatum« V. 200. Zn/ioo, insperso pulver«
V. 188. Divas, Athenarum videlicet, cano« inficiens^ quod pene omnea ad
qua« urbs io tutela Peliadis erat. orientem populi in lucta solebant.
V. 193. Reddite, quem peperit mi­ V. 21)2. Incendia, ardorem animi ex»
BknraU.
 ^8 ' C4TVL11

Carbasus obscura dicat ferrugine Hibera.

Quod tibi si sancti concesserit incola Itoni,
. Quae nostrum genus, ac sedes defendere Erechthei no5
Annuit, ut tauri respergas sanguine dextram :
Tum vero facito, ut memori tibi condita cordo
. Haec vigeant Mandata, nec ulla obliteret aetas:
Vt, simul ac nostros invisent lumina colles, .
. Funestam antennae deponant undique vestem, aio
Candidaque intorti sustollant vela rudentes: '
Quamprimum cernens ut laeta gaudia mente
Agnoscam, quum te reducem aetas prospera sistet. ,,
Haec mandata prius constanti mente tenentem
Thesea ceo pulsae ventorum flamine nubes • ai5
: Aerium nivei montis, liquere, cacumen.
At pater, nt summa prospectum cx arce petebat,
Anxia in assiduos absumens lumina fletus, 1
Quum primum inflati conspexit lintea veli, ’
Praecipitem sese scopulorum e vertice iecit, ' aao
Amissum credens immiti Thesea fato.
Sic funesta domus ingressus tecta paterna
Morte ferox Theseus; qualem Minoidi luctum
Obtulerat mente immemori, talem ipse recepit.
Quae tamen adspectans cedentem moesta carinam, aa5
Multiplices animo volvebat saucia curas.

V. 203. Ferrugine, purpura nigri­ V. 214. Haec mandata. Ita inquit,

canti. - liquere haec mandata Theseum, ut
r Hibera, non Hispana quidem,
sed ex Hiberia, mediterranea minoris
A*iae regione.
V. 2U4. incolo, habitatrix ucri I-
toni, scii. Minem.
n Itoni, Itonus, live Itone, Thes­
saliae oppidum fuit, in quo Minem«
templum ccleberrioaiim. Ex hoc oppi­
do Minervae cultum Athenienses ac­
ceperunt.
V. 203. Sede» Erechthei, Athenas,
ab Erechtheo antiquissimo rege, qui •-
lio nomine Erichthonius dictos fuit.
V. 212, Gaudia, nt laeto animo a-
gnoscam gaudiorum caussam; scii, lilii
salutem et de Minotauro victoriam.
V. 213. Sitiet, te reducet-
montis cacumen linquere impulsae a
vento nubes solent.
V. 217. Ft protpectnm . . . pete*
bat, quum late prospiceret ex Cecro­
pia, Athenarum arce, in collihus aut
scopulis mari impendentibus sita, sic-
ubi filium redeuntem rideret. •
*» Lintea veli, vela inQata, nigri
coloris.
V. 220. E vertice, e Sunio, terrae
Atticae promontorio.
V. 223. Minoidi, Ariadnae Minoia
filiae.
V. 223. Quae, Ariadna.
» Cedentem, longe abscedentem
' Thesei navem.
 carmina
At parte ex alia florens volitabat Iacchus,
Cum thiaso Satyrorum, et Nysigenis Sileni«:
Qui tum alacres passim lymphata mente furebant,
Evoe bacchantes, evoe, capita inflectentes.
Horum pars tecta quatiebant cuspide thyrsos ;
Pars e divulso raptabant membra iuvenco; ..
Pars sese tortis serpentibus incingebant; .
Pars obscura cavis celebrabant orgia cistis,
Orgia, quae frustra cupiunt audire profaui,
Plangebant alii proceris tympana palmis ,
Aut tereti tenues tinnitus aere ciebant.
Multi raucisonos efllebaDt cornua bombos ,
Barbaraque horribili stridebat tibia cantu.
Talibus amplilice vestis decorata figuris
Pulvinar complexa suo velabat amictu.
Quae postquam cupide spectando Thessala pubes
Expleta est, sanctis coepit decedere Divis.
Ac qualis flatu placidum mare matutino r
Horrificans Zephirus proclivas incitat uudas,
Aurora exoriente, vagi sub lumina solis;
V. 227. Parte ex alia, «x alia parte
veati* pictas erat Bacchus Ariaduam
quaere os.
» Kolitabat, celeri sona Iu Diam
Insulam properabat« dum Ariadua do
Thesei perfidia conqucrobatur.
» ZoccAms, uuuiu • Bacchi COgnO-
OlinibuS.
' V, 228, Thiatt choro.
» t Satyrorum. Satyri, Panos« Fau-
a*« Silvani, Sileuui, Bacchi comites
<unL
* AystyeniS. Ita vocato* fuisse coq-
Uat primores Nysae, ludtcae urbis a
Baccho exptiguaiaeibl enim, do leta pe*
tria, Bacchum secuti sunt. Ce lorum Si*
limus Bacchi nutricius erat.
V.229. Lymphata* perturbata.
V. 252. & divallo, Su le boat enim
Bacchantes i u lordura armonia discor*
pere, ca raesque eorum crudas mandere.
V. 235. Orgia) ita vocabantur my­
steria quaedam, quae, uisi ab initialis, •
ani spectari, aut audiri fus uan e rat.
Catulli
4g
o3o
a35
.
In his occulta quaedam et mystica cir­
cumferri solebant, eaque vel cistis, in­
clusa (unde mulieret ciitophorae), vel
etiam, nonnullis festis diebus, palam
exposita. Ia his erant Dei crepundia,
poma, nuces pineae, speculum, vanuus.
V. 258. Plangebant* percutiebant
sublatis et extentis manibus.
V. 257. Tereti . . . acre, rotundo
crotalo.
• V. 258. Efflebant cornua, fiebilem
auribusque iuiucunduoi cornibus to­
num edebant. ' . •
V. 239. Barbara* a Phrygibus iovon*
ta, qui Graecis barbari.
. V. 242. Pabct. Multi eulm a Thoa-
talia veueraut ad specu udum nuptia­
rum apparatum,
V. 245. DecocZer«. Diis advenienti­
bus domum vacuam relinquere.
V. 243. Horrificant «napum affi-
ciens.
n Proclivat, autique, pro /i/*»
sdiVsa.
l
50 CATVtl.1

Quae tarde primum clementi flamine pulsae

Procedunt, leni et resonant plangore cachinni;
Post vento crescente magis magis increbrescunt,
Purpureaque procul nantes a luce refulgent : a5o
Sic tura vestibuli linquentes regiei tecta
Ad se quisque vago passim pede discedebant.
Quorum post abitum, priuceps e vertice Pelii
Advenit Chiron portans silvestria dona.
Nam quotcumque ferunt campi, quos Thessala magnis 255
Montibus ora creat, quos propter fluminis undas
Aura parit floros tepidi foecunda Favonii,
Hos indistinctis plexos tulit ipse corollis,
Queis permulsa domus iucundo risit odoro.
Confestim Peneos adest, viridantia Tempe, u6o
Tempe, quae silvae cingunt superimpendentes,
Mnemonidum, linquens, doctis celebranda choreis,
Non vacuus ; namque ille tulit radicitus altas
Fagos, ac recto proceras stipite laurus,
Non sine laetanti platano, fletaque sororo 265
Flammati Phaetontis, et aeria cupressu:
Haec circum sedes late contexta locavit,
Vestibulum ut molli velatum fronde vireret.
Post bunc consequitur solertt corde Prometheus,
Extenuata gerens veteris vestigia poenae: . 270
V. 247, CZemen«, leni spiritu im­ lebranda, non vacuus (non sine mu­
pulsae noventur« fragoremque tenuem neribus),
cachinno« sea liberiori risui similem V. 263. Platano, Genio et Baccho«
emittunt« diis laetitiae datoribus, consecrata.
V. 253. Principe, primus omnium. » Fictaque sorore, et lacrimis ma­
» Pelii, celeberrimi Thessaliae dente sorore, scii, populo, io quam ar­
montis. boreta tradunt fabulae, Hei ia das,Solis
V. 254. Chiron, Thessalus eques « et Clymenes filias, dum fratrem Phae-
Ceotaurorum genere« prudentiae ac do» iontem, fulmine ab Iove ictum, ad E-
strinse laudo clarissimus, qui, ab ho­ ridannm lugerent, miseratione Deorum
minum frequentia remotus montium ac fuisse conversas. Ex populi cortice e-
silvarum solitudine delectabatur. A- lectrum fluere, lacrimarum instar, si-' ,
chillis praeceptor fuit, bi persuaserunt poetae.
V. 236. Propter, prope. V. 266. Flammati, fulguriti.
V. 259. Permulsa, de linita; laetata V. 269. Post hunc, Peneum.
est regia suavi odore. V. 270. Extenuata, pene deleta, (n
V. 260. Peneos, Thessaliae fluvius brachiis et cruribus signa veterum vin­
adest Linquent Tempe, quos swpertm- culorum, quibus ad Caucasum alliga­
pendentes »lirae cingunt, docti» Mne- tus fuerat, quod lovem in distribuen­
wouidum (h. e, Musarum) chorti» ce­ dis carnibus decepisset; quod viros aa
 . CARMINA 5t
\'uam quondam silici restrictus membra catena
Persolvit, pendens e vorticibus praeruptis.
Inde pater Divftm, sancta cum coniuge, nalisque,
Advenit caelo, te 6olum, Phoebe, relinquens ,
Vnigenamqae simul cultricem montibus Idri. 27$
Pelea nam tecura pariter soror aspernata est,
Nec Thetidis taedas voluit celebrare iugalcs.
Qui postquam niveos flexerunt sedibus artus,
Largae multiplici constructae sunt dape mensao.
Quum interea infirmo quatientes- corpora molu,‘ 2S0
Veridicos Parcae coeperunt edere canius.
His corpus tremulum complectens undique quercus,
Candida purpurea quam Tyro incinxerat ora:
Ambrosio niveae residebant vertice vittae,
Aeternumque manus carpebant rite laborem. . a85
Laeva colum molli lana retinebat amictum: " >
muliereseffinxksegquod ignem«* con­ numqnam ornari solebant« Quercus
io clam surripi isset« eumque homi­ arbor fuit fatidica, ut ex oraculo Io-
nibus tradidisset. Solverat autem Iup- vis Dodonaeo praecipue manifestum cstt
piler Prometheum e Caucasi rupibus, idcirco Parcis Deabus fatidicis appri­
quod hic eum a Thetidi« nuptiis de­ me conveniens.
terruisset, oblecto metu filii, qui olim V. 283. CandúLs , . . Tyro. Nym-
patri regnum e| libertatem erepturus ^ha pulcherrima, Salmonei filia, la­
esiet: qua de re superius diximus. nificii ac textrini scientlwima.
V. 275. Coniuge, lunone. ■ Purpurea . • . oro, limbo pur­
V. 274. Phoebe. Ait« Apollinem et pureo« qui talos operiret. Huiusmodi
Dianam sororem eius nuptiali convivio vestem Latini praetextum appellavere.
non interfuisse. Apollo enim pro Tro- V. 284. Ambrotio vertice. Ambro­
iania olim acriter pugnaturus, et A- sios Graecis est immortalis. Putabant
chillem Thetidis filium sagitta inter­ veteres maximum vitae robur in capil­
fecturus erat. 1 lis consistere: propterea morituri cu­
V.275. Pnigenamy Dianam uno par­ iuslibet comam Proserpinae forcipibus
tu cum Apolline a Latona editam. attonderi credebant. Immo in sacrifi­
» Idri. Idrus mons eat Cariae« in ciis non ante iugulo victimae culter
quo plura oppida Phoebo et sorori e. admovebatur, quam ex eius capite ne­
tus consecrata. tae aliquot praeciderentur. Inre igitur
V. 277. Zu^ales, coniugales. optimo comae Deorum rt Parcarum
V. 280. Afotu, vel propter anilita­ ambrosiae vocantur, utpote quae Mor­
tem, vel, quod caput et reliquum cor» tis novaculae obnoxiae non essent.
pus i acta re vaticinantium erat. V. 285. Aeternum^ Immutabile 0-
V. 282 His« subaudi erat. pns peragebant, quod fati essent mini­
» Quercut. Hoc autem accipien­ strae.
dum est, vel de veste picta, cui spe­ V. 286. Colum. Cur colus et fusus
cies quercus intexta fuerit; vel de ve­ Parcis tribuuntor? quod scii. lana co­
ra quercu« seu quernls ramis, Parca­ lo circumvoluta futurum vitae tempux.-
rum corpora velantibus, qui ora pur­ quae autem deducta iam et neta fuso
purea ita incingerentur, quo pacto co­ Imponitur, praeteritum: ipsa vero la­
ronae limbis, fimbriis et lemniscis non- nae migratio in fusum, filorumque foe*
 51 . ' CATVLLl
Dextera tum leviter deducens Hia supiuis
Formabat digitis: tnm prono in pollice torquens
Libratum tereti versabat turbine fusum:
Atque ita decerpens aequabat semper opus dens,
Laneaque aridulis haerebant morsa labellis, ■
Quae prius in leni fuerant exstantia filo.
Ante pedes autem candentis mollia lanae .
Vellera virgati custodibant calathisci.
Hae tum clarisona pellentes vellera voce,'
Talia divino fuderunt carmine fata,
Carmine, perfidiae quod post nulla arguet aetas:
O decus eximium magnis virtutibus augens,
Emathjae tutamen opis, clarissime nato: .
Accipe quod laeta tibi pandunt Juce sorores
Veridicum oraclum: sed vos, quao fata sequuntur,
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi.
Nascetur vobis expers terroris Achilles, ,
Hostibus haud tergo, sed forti pectore notus: ■ ■
Qui, persaepe vago victor certamine cursus,
Flammea praevertet celeris vestigia cervae,
tnatio, praeiens horae momentum si­
gnificet.
V. 287. DeJucens, attenuans.
» Supini». Nullus u inquam pictor,
ait Muretus, nentes muliero» tam 5Ciea-_
ter expinxit. Exprimit enim mulierem,
quae dum filum format, digitos supi-
, noii dum vero fusum torquet, eosdom
pronos habe».
V, 288. Pellice, dextera scii. Prono *
pollice torquens. A ta fuit.
V. 289. Libratum, suspensum.
» r * ,. rapida
Tereti turbine , • ‘ convor-
mone, impeto versabat in orbem« .
• V. 290. Opus, filum.
V. 291. Lanea morsa, lanae villi
morsu decerpti, ital. litche strappaU
co’ demi e morseccAiau, quae decer­
ptae mulierum labris haerere solent.
V. 292. Fuerant axlaniia, extite-
rant U tenui filo, antequam decerpe-
renlur.
. V. 295. Candenti», Candidus lanae
eoior, quum sermo est de Parcarum
lanificio, felicem hominis vitaos signi«
fi cat.
'
2go
295
3oo
3o5
V. 294. Cuitodibant, pro custodie­
bant. . ,. •
V. 293. Pellente», impellente!.
» Feller«, fusos.
V. 297. Perfidiae, mendacii. '
V. 298. O dectu, 0 Peleu, qui r
maioribus acceptam nobilitatem tuis
ipsa magnis virtutibus cumulas.
V. 299. Emathiae, tutela terrae
Thessaliae, quae olim Emathia voca­
» Ziato. Loquuntur Parcae de A-
cbille in lucom olim prodituro, tam-
quam de genito.
V. 502. PuosKtes, Ital. affritlateri
« lore e re
V. 302. JuitemlMu. Sublimen filum
est, quod stamini radio textoris inse­
ritur, Persius et Plinius tramat* ap­
pellant, ?
• V. 303. Certamine, Pedum celeri-
taten» Homer us Acht Ui pecuHariter
tribuil.
V. 306. Flamme« veilifjia, velocls-
simos pedos. Nihil euim Gamma son-
«Ataiium ?
 c.misx nj
Currito, ducente« subtemina, currite, fusi.
Non illi quisquam bollo se conferet heros,
Quum Phrygii Teucro manabunt sanguine riv»
Troicaque obsidens longinquo moenia bello ’ 3to
Periuri Pelopis vastabit tertius heres.
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. '
Illius egregias virtutes, claraque facta
Saepe fatebuntur gnatorum in funere matres:
Quum in cinerem canos solvent a vertice crines, 5>5
Putridaqne infirmis variabunt pectora palmis.
Currite, ducentes subtemina, currile, fusi.
Namque velut densas prosternens messor aristas,
Sole sub ardenti flaventia demetit arva,
Troiugenum infesto prosternet corpora ferro. 3io
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. -
Te3tis erit magnis virtutibus unda Scamandri, -
Quae passim rapido diffunditur Hellesponto:
Quoius iter caesis angustans corporum acervis,
Alta tepefaciet permixta flumina caede. ‘ ' 3a5
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. . *
Denique testis erit morti quoque reddita praeda: .
V. 508. ZVdn quiiquam ¿«ros. Fru- V. 513. Quum (k ciusrem. Solvere
>tra enim Cygnai, ac Telephus, atque crines frs cinerem, est solatos et de­
Hector ipse Troiauorum fortissimus, missos crines infuso cinere foedare;
cum Achille pede tu contulerunt, Dio* quod »olebant in luctu.Vel in cinerem
»edes etiam, Aiaces duo, Menelaus, dixit Poeta, pro cineri: nam consan­
Vlyxes, Agamemnon Achilli de nili- guinei capillum sibi secabant in fune­
Uri -virtute concesserunt. ribus, et supercarorum sepulcris, tam­
V. 309. PArj/pii rivi, lanius et Si- quam Ipsis consecratum, reponebant.
mois. V. 510. Furiabunt, lividis ictum no
V. 310. Longinque, diuturno, ut- ili diatingnenl. ;
potu in decimum aoocm protracto. 1 V. 318. Proitemen», falce secans-
V. 511. PerittH. Nam Pelops Myr­ V. 329. Scamandri, Scamander, qui
tilo, Oenomai aurigae, multa pollici­ et Xantus, fluvius est, qui ab Ida pro­
tus, si se in oertamiae adiuviret, ut fluens, in Hellespontum, Troade irri­
Hippodamiam obit neret, postquam vi­ gata, prorumpit.
ctor evasit, fidem praestare noluit, V, 323. Rapide. Angusto enim Hel­
eumque io mare praecipitavit: a quo lesponti alveo, inter Seston ei Abi don,
Myrtoum pelagos est appellatum. aqua enaris inclusa velocius fluit.
* Tertius Aores. Agamemnon. Kam V. 597. Morti, subaudi «tus; nem­
Pelops moriens Atreo lilio rognam re­ pe, mortuo Achilli.
liquit, Atreus Thyestae fratri, Thye- » Rtddita, data Poliiena, tam­
Itos Agamemnoni fratris filio. • quam praedae pars ipsi debito. Despon­
V. 315. rtrtutes, puta robur cor po­ sa enim fuerat Achilli Polixena: immo
ti v. magnitudinem. *■ eius coniugii spe inductas, a Paride
54 CATvr.n
Quum teres excelso coacervatum aggere bustum
Excipiet niveos perculsae virginis artus.
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. 35o
Nam simul ac fessis dederit Fors copiam Achivis
Vrbis Dardaniae Neptunia solvere vincla:
Alta Polixenia madefient caede sepulcra.
Quae, velut ancipiti succumbens victima ferro,
Proiiciet truncum submisso poplite corpus. 335
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi.
Talia praefantes quendam, felicia Pelei
Carmina divino cecinerunt omine Parcae.
Praesentes namque ante domos invisere castas
Heroum, et sese mortali ostendere coetu 54c
Caelicolae, nondum spreta pietate, solebant.
Saepe pater Divtfm templo in fulgente revisens
Annua quum festis venisse&t sacra diebus, : '
Conspexit terra centum procurrere cuurus.
Saepe vagus Liber Parnassi vertice summo 345
Thyadas effusis evantes crinibus egit: ■
per dotum interfectus est. Capta ita­ bus Iuppiter Ipse cum Saturno lacta
que Troia, Pyrrhus Achillis filius Po­ certavit. Curetes vero primi cursu pal­
li senam ad patris sui tumulum perdu­ mam petiverunt, si Bausaoiam audi­
xit, ibiqtie eam mactavit. mus. Hi fortasse apud Cretenses, eo­
V. 328. Teret bustum. Locus In q^o rum auctores, anuni fuerunt; postea
cadaver combusserant, extincto rogo, vero qi>am ab Hercule in Elidem trans­
bustum vocabatur. Teres tutem bustum lati suut, tertio quoque anno celebra­
dicit, propter cippum aut columnam ri coeperunt, donec tandem quinquen­
tumulo Achillis impositam, quae Ioq- nales Gerent. Beue animadvertit Gua-
ge conspici poterat. rinos, hoc de ludis Olympicis iotelii-
» Excelso aggere* nempe in ver« ' gi non posse, quippe qui annui non
tice Slgaei prqmonlorit. fuerint, sed nimirum, quum Cretes a-
V. 331-32. Dederit copiam solvere* pud se natum esse lovera dicerent, cre­
potestatem solvendi sen diruendi fe­ dibile est, eius natalem annuis cele­
cerit. brare solitos esse: eosque respicere
V. 332. Neptunia vincla, muros nr- Catullum puto,
bis Troiae a Neptuno et Apolline regi V. 343. Pagus* errabundus cum Sa­
Laomedonti aedificatos. tyris et Maenadibus: ve) quod idem sit
V. 354. ¿ncipili, bipenni utrimque atque Sol, quem vagum superius ap­
acuta, qua popae oiim utebantur ad pellavit.
victimas occidendas. » Parnasii, qui mons non solutu
V 833. ProiicieV* itat, lascerb cadet Apollini et Musis, verum et Baccho
sui tuolo, »acer fuit.
V. 343. Coetu pro coetui. V. 346. Tfnjadas* Bacchas, Evoe*
V. 542. Revisens* homines invlseus. vel Evan clamantes, quae Liberi pa­
V. 343. Jnnua sacra. Ludi antiqui*» tris cognomini fuerunt.
»imi, cultui lovis consecrati, in qui­
 CARMYXI

Quum Delphi tota certatim ex urbe ruentes

Acciperent lacti Divum spumantibus aris.
Saepe in letifero belli certamine Mavors,
Aut rapidi Tritonis hera, aut Rhamnusia virgo ‘35o
Armatas hominum est praesens hortata catervas.
Sed postquam tellus scelero est imbuta nefando,
lustitiamque omnes cupida de mente fugarunt:
Perfudere manus fraterno sanguine fratres:
Destitit exstinctos natus lugere parenie3t 355
Optavit genitor primaevi funera nati;
Omnia fanda, nefanda; malo permista furoro
Justificam nobis mentem avertere Deorum.
Quare nec tales dignantur visere coetus,
Nec se contingi patiuntur lumine claro. 36o
V. 547. Delphi* nomen urbi« notissi­ V. 557. Fanda, omnia Insta iniu-
mae ad Parnassi radices positae; prae­ sta simul confusa per impium furorem
terea ipsorum incolarum. Quum Del­ hominum»
phi, tunnatim erumpentes ex urbe to­ V. 558. Tak»ooetu»* homines scii,
ta, acciperent Deum, nempe Bacchum tot uotisque sceleribus pollutos.
aris lacte spumantibus. V. 560. Contingi. Hoc verbum vel
V. 548. Celerum lacte tantummo­ est Compositum a tangor* ut sententia
do, non caesis victimis, antiquissimi sit: Dii non patiuntur se impuris ho­
numen Deorum placabant minum munibus contrectari, dum lu­
V. 550. Tritoni» hera. Pallas, quae cet, in medio foro atque alii« conven­
apud paludem Tritonidem (hanc in A- tibus: vel est compositum a tingor* quo
frica Triton amnis efficit) armata pri­ pacto scripsit Lucretius 1. 2. v. 754.
mum apparuit. Proinde coloro care contingo» temina
> Rhamnusia. Adrasthea, seu Ne­ rerum. Atque ita contingi lumine, i-
mesis, Dea superbis et prosperam sor­ dem fere erit ac contingi colore\ quam
tem bene ferre nescientibus infesta. veriorem explicationem existimo. Si­
Rhamnusiae cognomentum sortita fuit gnificat Poeta, non videri, aut occur­
aRhamnnnte Atticae regionis pago, ubi rere vulgo Deos interdio; «ed noctn
templn et sacerdotes habuit. Bellis pro­ solum et per somnis; aut occurrere
pterea interfuit, quod ad ipsam iuiu- quidem, verum crassiori iere circum­
rias ulcisci, ac trophea de viciis ho- doleo.
**bus figere pertineret
 56 CATVLL1

CARMEN XXXVIII.
Eui me assiduo confoctum cura dolorp
Sevocat a doctis, Hortale, virginibus:
Nec potis est dulces Musarum expromere foetos
Mens animi: tantis fluctuat ipsa malis:
Namque mei nuper Lethaeo gurgite fratris 5
Pallidulum manans alluit onda pedem ;
Troia Rhoeteo quem subter littore tellus,
Ereptum nostris obterit ex oculis. .
Alloquar? audierone unquam tua facta loquentem?
Numquam ego te, vita frater amabilior, n.
Aspiciam posthac? at certe scmper amabo,
Semper moesta tua carmina morte canam:
. Qualia sub densis ramorum concinit umbri» .
Daulias, absumti fata gemens Ityli. .
Sed tamen in tantis moeroribus, Hortale, mitto :5
Haec experta tibi carmina Battiadae:
Aro. Carm. XXXVlll. Excusat se Mortalo familiari suo,
homini litterato, quod ei paullo tardius Elegiam, quam ipse de
Callimacho verterat, mittat legendam ; iustam vero causam
tarditatis ajferl, nempe acerbissimum animi dolorem ex recenti
fratris morte susceptum, quam piis admodum atque elegantibus
persibus deplorat.
. v. S. Pirginibus, «11. Mmii. - _ p>tre devorati. Progne, Pandioni» A-
n HortaU. M. Hortali, Q. Horten- thensrum regit filia, uxor Terai Th ra­
lli oratorii nepotis, pauperrimi horni- eis, qui io Daulide Phocidi» urbe, Par­
cit, mentio fit apud Tacitum Annal. 1. nauo monti propinquo, regnavit, Ilyx»
2. cap. 37., et apud Suetonium io TI- filium occidit, palriqne Inter epulas
berio cap. 47, Hunc nostri Poetae e- comedendum praebuit, ut Philomelam
wicum fuisse interpretes putant. > sororem auam, cui Terens Unguam ab-
V. 3. .Fotfns, foetas Musarum sunt sciderat, ulcisceretur. Tereu* re co-
carmina. finita» stricto gladio« persecutos est
V. 4. Afens IU saepius loce- Prognen, quae miseratione Deorum in
ti Plautas, Lncretius, et alii Veteres. lusciniam mutata est. Rem alii aliter
V. tt. Mti fratra. Hic in Troade _• narrant. Virgilius Philomelam uxorem
mortem obiverat, Catullo absente, at- Tberei fnls&e videtur opinari. Ecl. 6.
que in Rhoeteo eius regionis promon- v. 80. •♦
Corio eepultus fuerat. V. 14. Ityli, sic quoque ab Homoro
» Lethaea gurgiti. Letes inferorum vocatur Itva.
amnia. V. 46. Experta, quae vertere de Cai-,
♦ V. 7. ¿i/rors, sub litore Rhoeteo, limacho tentavi.
scii. Rhoetei promontorii. » . ¿tatfWai, Callimachi, gramma-
V. 8. Obterit, opprimit. ' Hei et poetae doctissimi. Hic Battia-
V. 13. Qualia, carmina scit, cane- des appellatus fuit, vel quod Battum
re solet Progne fatum doplorans ltjsa In progenitoribus numeraret, vel po-
 . canatliv* >7 •
Ne tua dicta vagis nequicquam credita ventu
Effinxisse meo forte putes animo: -
Vt missum sponsi furtivo munere malum,
Procurrit casto virginis e gremio, 20
Quod miserae oblitae molli sub veste locatum,
Dum adventa matris prosilit, excutitur,
Atque illud prono praeceps agitur decursu: ■
Huic manat tristi conscius ore rubor. ..
tin» a CyreDe patria, quam BaUui eoa- Cep» devehitor.
didoral. V. 24. Manat. h. e. apparet.
. V. 20. Procurrit, ital. x/rucctola. » Contciui, qui facium deiegiL
23. Prono, declivi spatio prae*

CARMEN XXXIX.
Omnia qui magni dispexit lumina mundi,
. Qui stellarum ortus comp^rit, atque obitus:
Flammeus ut rapidi Solis nitor obscuretur,
Vt cedaut certi» sidera temporibus,
Vt Triviam furtim sub Latmia saxa relegans, 5
Ano. Ca.*m. XXXIX. Ptolemaeus , cognomento Evergetes,
Berenicen, seu Beronicen, Ptolemaei Philadelphi ex Arsinoe '
' priore Jiliam, sororem suam, in matrimonio habuit. Ea re­
cens ducta contigit, ut expeditionem adversus Assyrios su­
sciperet, in quam quum proficisceretur, vovisse crinem suum
E«neri Berenice dicitur , si sibi vir suus sospes victorque
rediret domum. Cuius devotionis suae, quum re praeclare
a Ptolemaeo gesta, convictam »e iudicio Deorum immorta­
lium videret-, quo se religione exsolveret, crinem in Eenetus
aede appendit. Is quum postridie repertus non Juisset, ma-
gnoque ob eam rem rex reginaque in moerore essent, Conon,
mathematicus ea tempestate excellens, ipsis persuasit, crinem
Deum numine sublatum in caelum, et in sidus conversum
fuisse. Carmen Callimachi, ex quo Eeronensis Poeta« elegia,
sane pulcherrima, tota expressa est, iniuria temporis iampri-
dem intercidit, si pauca fragmenta excipias. Elinam vero
id carmen exstaret! Profecto eius ope multa in Catullo foede
corrupta restitui possent, . .
V. 1. Omnia. Com» ipva Beraolce« qnomlnui radio« ad no« uaque trana-
lo bnc Elegia perpetuo loquen« indu- mittat.
citur. V. 4. Cedant, occidant.
» Lamina, «idera. V. 8. Triviam, Lunam. Trivia dl*
- » Mutuli, caeli. cta fuit vel quod in trivii« ooleretar,
V. 5. Obrcureiur. Quod contingit , vel oh triplicem faciem, cornutam «cil.
quumiaterpositaLuna, Sol prohibetur, dimidiatam, plenam; vel quod tripli«
58 CATVLL1

Dulcis amor gyro devocet aerio :

Idem me ille Conon caelesti in lumine vidit
E Bereniceo vertice caesariem
fulgentem clare: quam multis illa Deorum,
' Laevia protendens brachia, pollicita est; io
Qua rex tempestate, novo auctus hymenaeo,
Vastatum fines iverat Assyrios.
Coniugiumne novae oderunt nuptae? anne parentum
Frustrantor falsis gaudia lacrimulis,
Vbertim sponsi quas intra limina fundunt? i5
Non, ita me Divi, vera gemunt, juverint.
Id mea me mullis docuit regina querelis ,
Invisente novo praelia torva viro.
Et tu vero orbum luxti deserta cubile,
Et fratris cari flebile discidium ao
Quum penitus moestas exedit cura medullas;
Vt tibi tunc toto pectore sollicitae ,
Sensibus ereptis mens excidit! at te ego certe
Cognoram a parva virgine magnanimam.
Anne bonum oblita es facinus, quo regium adepta es a5

ccm Dianae sive Hecatae potestatem
tribuerit antiquitas, ln caelo nempe,
in sllvh, et apud inferos.
* Latmia taxa. Latmus Cariae
mons, iu quo venabatur Endymion o
fabulis notissimus. Ad hunc coelo re-
Lunam ventitare solitam fuisse
narrant.
V. 7. Conon, Samius mathematicus
insignis.
V. H. Temflutau^ quo tempore Pto­
lemaeus.
V. <5. Coniugiumne. Coma Boreni-
ces ait se dubitare, utrum ex animo
doleant puellae quum ad viros dedu-
cuntur, an potius falsis lacrimis lae­
titiam parentum obturbent. Caussam
vero dubitandi hanc afferU quod Bere-
nice.discadento Ptolemaeo,gravi ter for­
tunam suam lamentata sit; id profecto
alloqui nou factura,si tantopere a con-
iugio et coniuge abhorruisset: ut puel­
lae nubentes videri volunt abhorrere.
V, 16. JVon, i (a. Ordo syntaxeoi
ptallo perturbatior. Jfcn gemunt «era.
■cil. non vere et ex adimo gemunt, ita
Divi iwerint me, sic me Dii adi uve nU
V. 16. Iuverint. In dimensione huius
versiculi alterum w exeri debet. Vi­
dentur enim antiqui prius dixisse iuo,
et iuare, deinde vero u geminavisse.
V. 17. Jf« docuit. non vere dolere.
V. 19. Et t» vero, etiam tu, o Re­
gina, revera luxisti vidnnm thalamum
a Ptolemaeo relicta.
V. 20. Ditcidium. absentiam.
» Fratrit. Nam Ptolemaeus Evet*
getes Berenicen sororem suam uxo­
rem duxerat, exemplum secutus Pto­
lemaei Philadelphi patris soi, qui ger-
manain Arsinoen sibi matrimonio iun-
xerat (neque enim ea eonlnnctio in­
honesta Aegyptiorum legibus habeba­
tur) repudiata et relegata priora Arsi«
no«, Lysimachi regi, filia* qu.m in
Deos rclaUm, sub nomine Veneris Ar-
•inoes, vel Zephiritidii, Aegyptii co«
luerunt.
V. 21, Quum, quindoquldcra.
 C4KM1RA 5g

Coniugium? quod non fortior ausit alis?

Sed tum moesta virum mittens, quae verba locuta esP
luppiter, ut tristi lumina saepe manu !
Atque ibi me cunctis pro dulci coniuge Divis
Non sine taurino sanguine pollicita es, 3o
Si reditum tetulisset! Is baut in tempore longo
Captam Asiam Aegypti finibus addiderat.
Queis ego pro factis caelesti reddita coetu
Pristina vota novo munere dissoliio.
Invita, o regina, tuo de vertice cessi, 55
Invita adiuro teque, tuumque caput,
Digna ferat, quod si quis inaniter adiurarit.
Sed qui se ferro postulet esse parem?
Ille quoque eversus mons est, quem maximum in oris
Progenies Thiae clara supervehitur: 4®
Quum Medi peperere novum mare, quumque inventus
Per medium classi barbara navit Athon.
V. 26. Quod non fortior, quod a- cum ferri virtute comparari possit. Nam
liui nemo e numero fortium perficere si montes ferro evertuntur, quid capil­
•ut iu ici pere auderet. Fortasse facinus lis fiet, infirmissimae omnium rei?
illud significat, quod ab Hygino me­ V.59. Maximum, insigni aititudiue.
moratur, qui refert Berenicen, quunj Montem Athon, inter Thraciam et Ma­
Ptolemaeus pater hostium multitudi­ cedoniam'situm, a planitie excurrere
ne perterritus fuga salutem peteret, Iu in mare per LXXV. mill. pass« tradit
equum insihlsse, et reliquam exerci­ Fliuius I. 8. Nat. Hist. cap. 10.
tus copiam constituisse, et complores • Eversur* «I ferro etiam Ille al-
hostium interfecisse, reliquos in fu­ tlsslmus mons excisus est, in uris, scii,
gam cooieciuo. ia Jitoribus, quem olim navibus su-
» Aliity pro alitu. ‘ pervecta est clara progenies Thiae, Me­
V. 27. Mittent, dimittant. dorum nempe natio e Thia Hyperio­
V. 28. Trittiy pro tripfsti. nis Coniuge oriunda. Thia enim fuit
V. 29. ZW, tum. Afe, scii, comam. mater Solis, Sol autem genuit Aetau
V. 51. Tendinei) pro fUissct, an­ Coleorum regem, cuius filii Medea et
tique, nempe redi isset. Medus; unda Medorum natio: qui pro-
» Haut pro haud; in redundat. pterea Thiae progenie» dici recte poa-
V. 52. Asiam, Syriam, Asiae partem sunt. Sic ex Vossio explicat Vulpina.
debellatam, devictam Aegypti imperio Beotleiua tamen rectius existimat, So-
•diecerat. lem Ipsum hic iotelligeDdum etse, ct
V. 33. Coctori coetu, pro coetui* in- haec sic sententia/ 4>«tW crine» adper-
ter sidera caeli recepta. ttu ferrum facient, quum ferro eper-
» Reddita* quae Diis vota et pro­ su* »it Athoe* omnium montium, tuprts
missa sunt, reddi dicentur.» quo» Sol veAihtr, maxtmua efc. \
V. 38. Postulet* quis sibi tantam V. 41. Teperer», formarunt. Aquas
vltn arroget, ut ferro crinet tondenti enim Aegei roarit, foua excavata, cir­
•e obsistere posse confidat? cum radices Athonis duxerunt.
V. 59. ZUs quoque. Exemplo a re V. 42. Per medium XlAo». Si Pom*
maxima ut celeberrima petito, quod pouium Melam audiamus. Is lib. 2. d<
 6o CATVLLt

Quid facient crines, quum ferro talia cedant?

Iuppiter, ut ChalybGn omne genuB pereat:
Et qui principio sub terra quaerere venas ' 4i
Institit, ac ferri fingore duritiem!
Abiunctae paullo ante comae mea fata sorores
Lugebant, quum se Memnonis Aethiopis
Vnigena impellens nutantibus aera pennis J
Obtulit Arsinoes Chloridos ales equus. 1 • 5o
Isque per aetherias me tollens advolat umbras,
Et Veneris casto collocat in gremio.
Ipsa suum Zephyritis eo famulum legarat,
Grata Canoptis in loca litoribus.
Scilicet in vario ne solum limito caeli 55
Ex Ariadneis aurea temporibus ■ '
Fixa corona foret: sed nos quoque fulgeremus
litu Orbie cap. 2. hacc habet: mine Chloridos et Veneris ab Aegy­
• • . longe dorea procedit in pelagu»-. ptiis colebatur.
qua continenti adfiacret, a Xerxe m V. 50. «rf/es eguue. Zephyrus, sive
Graioe tendente ptrfosetu^ tmnmavi- Argeste«, quem ventum Chloridi, flo-
gatu/que, et factu* freto navitflbiU , rura Deae, tribuebant. Antiqui ventos
perviae, «quorum specie fingebant.
* Barbara iuventue, Xerxi« exer- V. 81. Pmbra», noctu enim Coma
ei tus, e Penii et Medis, qui Graeci« • Veneris aede sublata fuit.
barbari erant, conflatu«. . V. 83. Zcphyrilir, vel qnod Chloris
» Navit, pro navigavit. * uxor esset Zephyri, vel potius a Zc-
• V. 44. Iuppiter. Formula optantium — pbyrio Aegypti promontorio, ubi Ar­
ot voventium. sinoe« Insigne templum fuit. Arsinoe
n CAalybbn. Chalibes populi sunt porro ct Chloris et Zephyritis dicebatur.
Themyscirenae regioni«, ultra Cappa­ V. 83. £o, illuc in Zephyrium pro­
dociam, iniigne« opere fabrili. montorium, ubi templum erat.
V. 40. Inetitit, stodiose operem de­ « Famulum, Zephyrum, seu Arge­
dit quaerendi« ferri fodinis. ste m miserat, tamquam legatum, cum
V. 47. Comae »proree, Catello eunt hoc mandato, ut mo tolleret, et in coe­
crines ad tempora, ad frontem, ad oc­ lum transferret.
cipitium relicti« V. 84. Grata in loca, nempe in Ae­
V. 48. Memnoni», Memnon Tithoni gyptum, regionem sibi gratissimam,
ox Aurora filius fuit, qui subsidio Tro- cuius quondam regina fuerat.
ianis ex Orientis Gnibu« venit. w Canopii» litoribut, A Canopo in­
V. 49. Fnigenojrateruterinui, nem­ sula et urbe Aegypti, celeberrima, pro­
pe ex eadem matre genitu», quamquam pe id Nili ostium sila, quod ab ea Ca­
ab alio patre. Ventos enim Astraei et nopicum vel Cano pium dictum est.
Aurorae filios esse tradit Hesiodus iu V. 55. In limite coeli, pro certa qua­
H heogou. v. 378. dam regione caeli sideribus distincta.
V. 50. Obtulit, »ese mihi exhibuit V, 87. Corona. Quum Ariadna Libe-
- in templo. to nuberet in insula Dia, hanc primum
w Jrtinou CMcridot. Hanc postea coronam muneri a Venere et Horis ac­
Zephiritidem appellat. Ceterum Arsi­ cepisse dicitur, quum omnes Dii in e-
noe Ptolemaei Phitadeinht aoniux, no­ Ius nuptiis dona conferrent, Hanc po-

Dsvotae flavi verticis exuviae.
Vvidulum a fluctu cedentem ad templa DeOm, me
• Sidus in antiquis Diva novum posuit. , ' . 60
Virginis et saevi contingens namque Leonis
Lumina, Callisto iuncta Lycaoniae, ’ ,■■■.
Vertor in occasum, tardum dux ante Booten,
Qui vix sero alto mergitur Oceano. .
Sed quamquam me nocto premunt vestigia Divfim
Luce autem canae Tethyi restituor: •
( Pace tua fari haec liceat, Rhamnusia virgo:
Namque ego non ullo vera timore tegam:
Non si me infestis discerpant sidera dictis,
Condita quin vera pectoris evoliiam ) :
Non his tam laetor rebus, quam me abfore semper,
Abfore me a dominae vertice discrucior. . >
Quare tu, Regina, tuens quum sidera, divam
•tea Bacchus ln caelum sustnlit, et si­
deribus anuutnersri voluit, Hoc sidus
positum est ad Scorpionem.
• V. K9. Fvidulum a fluctu. Cetui!ut
Callimachi vestigiis insistens, fingit. Co­
mam Berenice», Oceani Hesperii vapo­
ribus antea madefactam, * Zephyro do­
num vel Argeste in caelum sublatam
ene. Nam et mortuorum atiimas per
Oceanum ad campos Elysios migraro
ultra ipsum collocatos, vulgarium ho­
minum, et poetarum quoque vulgi er­
roribus blandientium, persuasio fuit.
£tWus igitur uvidulum o fluctu^ est ma­
ris, vel aeris marini humore roscidum
atque imbutum.-Quum ego ad templa
Deorum incederem, h. e., ad caelum
accederem, Diva Venus collocavit me
sidus novum madefactura marino hu-
Bioro later antiqua sidera.
V. K9. templa. Ex augnrum di­
sciplina templum erat locus apertus,
ex quo plagae mundi omnes aspici pot­
erant; et caelestia etiam spatia templa
vocabantur.
V. 01. Krginto. Qua io regione cae­
li posita sit Coma Berenices, ab alio«
rura siderum vicinitate luculenter o-
stendit» Habat autem hoc sidus ab or­
ta Booten, sive Arctophylace, ab occa­
su durium Leonis, a septentrionibus
6i
G5
70
posteriores pedes Vrsae maioris, • me­
ridie Virginem.
V. 62. Callitto' Lycaonis Arca dura
regis filia, Dianae comitum una fuit.
Hanc Inno xelotypa in unam conver­
tit? Iuppiter vero ex ursa sidus fecit
Helices nomine: ac prope polum ar-
cticum in caelo collocavit.
V. 63. Tardum. Quum enim Arcto­
phylax moveatur in circulo mundi bre­
vissimo, ntpote eius vertici praximo,
ta rde admodum procedere videtur: stel-
lao, contra, sitae prope maximum cir*
culum aequinoctialem, summa celeri­
tate convertuntur«
V. 63. Sed quamquam. Quamquam,
Inquit, enm honorem assecuta sim, ut
noctu quidem vestigia me Deorum, cae­
lo Incedentium premant.
V. 66. Aasntuor, in oceanum reci­
dens, in gremium Tethyos redeo.
V. 67. Face tua. Quia arrogantius
videri poterat quod dictura erat, se non
tanti facere siderum consortium, et
non mallet adhuc ln dominae capite
haerere; idcirco prius Nemesin depre­
catur. Nemesis magnifica verba superw
basque animi cogitationes puniro soli­
ta erat
6o CiTVLtl

Placabis festis luminibus Venerem

Sanguinis expertem, non votis esse tuam me, ^5
Sed potius largis effice muneribus.
Sidera cur retinent? utinam coma regia Gam,
Proximus Hydrochoi fulgeret Oarion.
V. 74« Fetiit luminibu», diebus fe­ unde sum ablata, caelo ipsi praeferen­
rti», dum semper existimavi.
» Fenerem, Arsinoen. V. 78. Proximu». Tum per me li­
V. 75, Sanguini» expertem. Vene­ cet Orion vicinus Hydrochoo (a quo
ris enim erae nihil sanguinis offunde­ vel maxime est disiunclu») fulgeat. >
batur. » Hydrochoi, Hydrochoos Graecis
» Tuam ne. Quamdia, ait Coma, est Aquarius, seu Ganymedes, unum e
cum reliquis stdeiibus in caelo versa­ duodecim signis Zodiaci. Hydrochoi
bor, mihi gratius facere nihil potes, autem tertius est casns, ita fere decli­
quam si non votu tantum ac deside­ natus, quemadmodum ab Orphtu», da­
riis, verum lergi» muneribus offeren­ tivus Orphei.
dis Veneri supplicaveris, ut eius ope - j» Fulgent, pro fulgeat.
mc rursus tuam efficere possis, mihi- » Oarion, pro Orion, per epen-
que liceat in sedem veterem • nova re­ thesin.
migrare. Caput enim tuum, o regina,

C A R M E N X L.
Quod mihi fortuna, casuque oppressus acerbo,
Conscriptum hoc lacrimis mittis epistolium :
Naufragum ut eiectum spumantibus aequoris undis,
Sublevem, et a mortis limine restituam:
Quem neque cura gravis molli requiescere somno 5
Exiguo saltem tempore perpetitur.
Nac veterum dulci scriptorum carmine Mu8ae
Oblectant, quum mens anxia pervigilat:
Id gratum est mihi, me quoniam tibi ducis amicum,
Dulciaque et poscis munera Pieridum. io
Sed, tibi ne mea sint ignota incommoda, Manii,
Aao. Cx»u. XL. Quum a Manlio ut sibi aliquid carminum
una cum nonnullis libellis veterum mittere vellet, rogaretur
Catullus; hac politiori ac iucundissima elegia respondet
neutrum se praestare posse, eo quod et ipse ex obitu fratris
maximo afficeretur dolore, et libellos domi reliquerat. Deinde
mirum in modum collata in se a Manlio extollit ojfficia ,
eique fausta feliciaque omnia a Diis immortalibus adpre-
catur. >. . >•.
V. 1. Fortuna, Infortunio. Matbu» «a. eoruoltUonem * Catullo per epl*
hic ia adverti» reboa moerore opf re»- »tolam quaeaivit.
 CARMINA

Neu me odisse putes hospitis officium i

Accipe queis merser fortunae fluctibus ipse,
Ne amplius a misero dona beata petas.
Multa satis lusi: nec Musa est Descia nostri,
Iucundum quum aetas florida ver ageret. ,
Sed totum hoc studium luctu fraterna mihi mors
Abscidit. O misero frater ademte mihi!
Tu mea, tu moriens fregisti commoda, frater:
Tecum una tota est nostra sepulta domus. 20
Omnia tecum una perierunt gaudia nostra,
Quae tuus in vita dulcis alebat amor.
Quoius ego interitu tota de mente fugavi
Haec studia, atqne omnes delicias animi.
Ignosces igitur, si, quae mihi luctus ademit, a5
Haec tibi non tribuo munera, quum nequeo.
Nam, quod scriptorum non magna est copia apud me,
Hoc fit, quod Romae vivimus: illa domus, •,
Illa mihi sedes, illic mea carpitur aetas:
Huc una ex multis capsula me sequitur. 3o
Quod quum ita sit, nolim statuas me mente maligna
ld facere, aut animo non salis ingenuo;
Quod tibi non utriusque petiti copia facta est: .
Ultro ego deferrem copia si qua foret.
Non possum reticere, Deae, qua Manlius in .re 35
luverit, aut'quantis iuverit officiis;
Ne fugiens saeclis obliviscentibus aetas
Illius hoc caeca nocte tegat studium.
Sed dicam vobi9. Vos porro dicite multis
Millibus, et facite haec charta loquatur anus: 4°

V. 42. Hoipitie. 'Videtur Manliu». coptis unam tentum eamque exiguam

quvtietcumque Veronam pergeret, ho-
Ipitio Poetae uti solitu«.
V. 41$. Lutiy cecini.
V. 49. Fregitti commoda^ ltal. hai
rovinato gl’in(erwi miet.
V. 28. Domui, Roma mihi domlci-
lium est,
V. 29. Carpitur, deteritur, et fit
»Inor.
V. 30. Captula, ex multi« librorum
huc, aciU Veronam, mecum convexi.
V. 33. Ktrituque petiti. Petierat o-
nim carmina coosobtona ac libellos.**
V. 3S. Dea«, Mutae.
V. 36. Iwtrily scii. me.
V. 39. Fobii. Ad Muta« enim poti«-
llruum pertinere credebant pulchro-
rutn facinorum memoriam perennem
et incorruptam terraro. Eraat enim 1>
vis filiae ac Memoriae.»
6J CtTTLLl
Ne tenuem texens sublimis aranea telam,
Deserto in Manli nomine opus faciat.
Qualis in aerii pellucens vertice montis
Rivus, muscoso prosilit e lapide:
Qui quum de prona praeceps est valle volutus,,
Per medium densi transit iter populi,
Dulce viatori lasso in sudore levamen, -
Quum gravis exustos aestus hiulcat agros:
Ac velut in nigro iactatis turbine nautis
Lenius adspirans aura secunda venit,
lam prece Pollucis, iam Castoris implorata:
Tale fuit nobis Manlius auxilium.
Is clausum lato patefecit limite campum,
Quo mea se molli candida nupta pede
Intulit, et trito fulgentem in limite plantam
Innixa, arguta constitit in solea ;
Coniugis ut quondam flagrans advenit amore ,
Protesilaeam Laodamia domum
V. 42. In deferto nomino. In titulo
statuae supposito» Collocabant enim me­
teret maiorum tuorum simulacra ia *-
triis domuum privatarum: at eum ha­
berentur n egi iguntius, pulveie. situ, fu­
mo, robigine» aranearum telis foedo
inquinabantur.
V. 4$. De prono, qui quum prae­
ceps devolutu* est per pronam »vallem.
Est autem tmesis in verbo Devolutae.
V. 4$. Prona* declivi; per declivem
vallem defluxit.
V» 46. Per medium iter* per medias
vias»
V. 48. Hiulcat* findit.
. V. 61. Iam prece* modo Pollucis,
modo Castoris auxilio invocato. Castor
el Pollux, in tempestate nautis appa­
rentes, fausta ac felicia tranquilli Latis
signa essedicuntur. Qui mediterraneum
mare navigant, boc sidus appellant
Fuochi di s. Ermo.
V. B2. Manliae. Manlius dedit Ca­
tullo agri partem, agro eiusdem Ca­
tulli vicinam, domumque adieclt, qua
Poeta suam nuptam se excepisse gau*
det, illaroqtte Laodamiae, pulcherrima
ast longiuscula digressione, somparaL
<5
5o
55
V. 63. Fulgentem* quod soccum, vel
soleam aureis vinculis nexam haberet*
V. 66» Arguta* pulchra. Nisi dica­
mus argutam soleam, stridulam esse,
quao nimirum inier ambulandum cre­
pitum edit. Id porro soleis accidit, no­
vis praesertim.
» Solea. His utebantur domi: con­
naturi autem eas deponebant, ne stra­
gula lecti tricliniaris inquioareut, ser­
voque a pedibus dabant custodieudas.
V. 88. Laodamia. Ea nxor Protesi­
lai fuit,quae quum maritum suum pri­
mum ex omnibus Graecis in bello Tro-
iano ab Hectore interfectum esse au-
distet,nimio illius desidonocontabuit.
Sunt qui dicant obtinuisse Protesilaum^
ut ex inferis ad cam visendam rever­
teretur, quumquu eam petiisset, ne ti­
bi amplius superstes e*se vellet; tum
Ipsam, acta per pectus hasta, sibi mor­
tem adseivisse. Quod autem tam bre­
vi tempore maritum suum amiserit,
Catullus Deorum iram in caussa fuis­
se dicit, quibus ante nuptias sacra ri­
te perpetrata non forenU
 CAnMIWx .

Inceptam frustra, nondum quum sanguine sacro

Hostia caelestes pacificasse! heros. 60
Nil mihi tam valde placeat, Rhamnusia virgo f
Quod temere invitis suscipiatur heris.
Quam ieiuna pium desideret ara cruorem,
Docta est amisso Laodamia viro.
Quod scibant Parcae non longo tempore abesse 65
Si miles muros isset ad Iliacos:
Nam tum Helenae raptu primores Argivorum
Coeperat ad sese Troia ciere viros:
Troia nefas, commune sepulchrum Asiae Europaeque,
Troia virllm et virtutum omnium acerba cinis. 70
Quae nempe et nostro letum miserabile fratri
Attulit: hei misero frater ademte mihi!
Hei misero fratri iucundum lumen ademtum! *
A'
Tecum una tota est nostra sepulta domus.
Omnia tecum una perierunt gaudia nostra, 73
Quae tuus in vita dulcis alebat amor.
Quem nunc tam longe non inter nota sepulcra,
Noc prope cognatos compositum cineres,
Sed Troia obscoena, Troia infelice sepultum
V. 89. Inceptam fnulrc^ ira perfe­ ▼. 69. Communetcpulcrum. Porinde
ctam, Quum enim quii uxorem ducit, enim Graecorum duce* ac Trojano­
ii familiam orditur; deinde, suscepi is rum in eo bollo interfecti sunt.
liberis, tum demum familiam perlicit. V. 70. Acerba cinit' immatura cinis
V, 60. Hotlia. Ante nuptias igitur fortissimorum omnium heroum; quae
victimae Diis mactabantur. immaturae mortis caussa fortissimis o-
V. 62. Inviti» kcrii* contra De6rum mniurn heroum extitit.
voluntatem. V. 72. Frater. Recordatione frater­
V. 63, Zeirmo, vel nondum sangui­ nae mortis, a re proposita abducitur.
ne imbuta, vel diutius neglecta, et pro­ Quae meo etiam fratri tam luctuosam
pter ea quasi cruorem si lien*. attulit mortem. Suspicatur Palladius
V. 64. Docta es<* experta est Lao­ Fuscus, Catulli fratrem eo tempore »-
damia* quae virum amisit ob neglecta pud Troiam o vita excessisse, quo Fim­
sacrilicla. bria, Marianorum partium homo Cru­
V. 68, Quod »cibant^ nempe coulu- delissimus* urbem illam evertit, Sylla
gium abruptum iri post breve tempus« dominante.
Scibant pro »ciebant. V, 78. Compotitum. Ossa mortuo­
V. G6. luet. Si Protesilaus una cnm rum* quae ox incendio rogi superes-
reliquis Giaccorum copiis militatum sccit, manibus propinquorum lecto, ur­
ad Troiam ivisset. nis condebantur* atque ita condita i«
V. 6 . Gere. invitabat enim quo­ sepulcris coi locabaulur* quod compo­
dammodo proceres Graecorum ad ul­ nere dicebant.
tionem civitas iniuita et snpeHM. V. 79. Obtcoena, abominaudu.
V, 69. Troi« nc/as* infauda.

Catulli 5
 CS CATVLLl
Detinet eitremo terra aliena solo,
Ad quam tum properans fertur timui undique pubes
Graeca penetrales deseruisse focos.
Quo tibi tum casu, pulcherrima Laodamia ,
Ereptum est vita dulcius atque anima
Coniugium, tanto te absorbens vortice amoris
Aestus in abruptum detulerat barathrum:
Quale ferunt Graii Pheneum prope Cylleneum
, Siccari emulsa pingue palude solum;
Quod quondam caesis montis fodisse medullis
' Audet falsiparens Amphitryoniades:
Tempore quo certa Stymphalia monstra sagitta
Perculit, imperio deterioris beri: ' '
Pluribus ut caeli tereretur ianua Divis.
V. 80. De litore dictam
intelligast litui enim extrema est cou-
tincati» para; et frater Catulli ia Troa­
dia litore ad Rhaeteum promontorium
aepultu* fuerat.
V. 81. Ad quam* terram nempe a-
lienarn, Troiam.
V. 85. Tanto vorttee, tanto amoris
vortico te absorbuit aestua (¿a violenta
paiiioue) ut doilceret Ia profundam
voraginem.
V. 86. Barathmm^ proprie fuit io-~~
cui profundior Albeois, puteum refe­
rens, in quem criminum capitalium
damnato» deturbabant, quemadmodum
Iacaedemone ia Ceadatn, voraginem
ita appellatam.
V. 87. Quafs ferunt. Quale narrant
Graeci fuiueexiiccatum, absorpta palu­
de, lutosum illud solum prope Phe­
neum, Arcadiae urbem in Cyllene mon­
te.
» PAeneum. Narrat Pausanias In
Arcadicis cap. 44., Herculem Tyria-
th« ab Eurysleo pulsum, Pheneum te
recepisse; quumque Olbius amula im­
modica eluvione Pheneaticum agrum
obsideret, fossam duxisse longitudiue
stadiorum L. sub vicinos montes ex-,
curreutem Juquatn paludes defluerent.
V. 88. Siccari. Verbo praetenti» tem­
pori» utitur Poeta, ni significet, ad suam
usque aetale» ’/rtulit beneficium per-
wansisso.
fo
.85
' go
V. 88. E mulsa, absorpta.
» Fingtu, vel Lutosum ex imbrium
casu, vel fertile.
V. 90. Faltipareni Amphit.y ¡11« qui
falso putabat se filium Auipby trionis,
scii. Hercules.
V. 91. Stymphalia, Refert Pausa­
nias in Arabiae desertis aves inveniri
quas appellent Stymphalide», pardis ac
Iconibus nihilo mitiores, tum ea ro­
strorum duritie, ut vel aenea et ferrea
corporis legum eu ia pertundant. Si ve­
ro Stymphalidum sit certum aliquod
et perpetuum genus, quemadmodum
accipitrum, aquilarum et aliarum a-
vium, censet, eas volucres indigena»
esse Arabiae; quarum par* »liqua for­
tuna ex Arabia in Arcadiam devolarit
ad Stymphalum, unde nomen accepe­
rit eo nomine illustrius quod In Ara­
bia quoudam habuisset.-Stymphalum
Arcadiae oppidum ad Stymphali mon­
tis radices. Stymphalus est enim lacus,
et fluminis, etaltissimi montis nomen.
-Verum quod ad relationem Pausaniae
altiuot, cani qui sapii inter aniles fa­
bellas reponet.
V. 92. DeZsrwris Aerf. Eurystei My­
cenarum tyranni,
V. 93. Piuribtu «f caeli. Vt Hercu­
les Eurysthei iuua exsecutus iaxta A-
poliiui» «t Minervae oracula Deorum
numerum augeret.
 CABMIK* 6;

Hebe neo longa virginitate foret.

Sed tuus altus amor barathro fuit altior illo, g5
Quod Divum domitum ferre ingum docuit.’
Nara neque tam carum confecto aetate parenti
Vna caput seri nata nepotis alit: .
Qui quum, divitiis vix tandem inventus avitis,
Nomen testatas intulit in tabulas, ioo
Impia derisi gentilis gandia tollens,
Suscitat a cano volturium capite. .
Sod tu olira magnos vicisti sola furores,
Vt semel es flavo conciliata viro.
Aut nihil, aut paullo quoi tum concedere digna io5
Advenit nostram candida nupta domum. * ‘
Hoc tibi, quod potui, confectum carmine munus
Pro multis aliis redditur officiis: ' ■ '
Ne vestrum scabra tangat robigine nomen
V. 04. Hebe, iuvenlutis Dea, Iuno- et inhumanum est senis orbi heredita­
nii filia, Di ia praodentibos omnibus ex tem captare, eiusque mortem assiduis
•equo ministrabat; quum Ganymedea votis exaptare, ac demum illa lam Im­
Iovis tautum miuiater esset« Ea Her­ minente gaudere.
culi in Deos relato nupsisse dicitur. V. 101. Gentili». Gentiles, ait Cice­
V. 93. ¿frus. Iterum Laodamiam al­ ro in Topicis, appelluntur eiusdem fa­
loquitur. milias, sive nominis, homines,
» .ditior, barathro illo« In quod inv » Tollent, auferens.
eiderat Hercules, ut domitus Eqristhoi V, 102. Sntcitat, depellit.
imperio, illi obtemperaret. » Folturium, heredipetam scit,
V. 97. Nam neque. Comparatione captatorem, uon aliter miseri senis ft-
hac pulcherrima mirificum et paene in­ cultatibus, quam vultures cadaveribus«
credibilem amorem Laodamiae adver­ inhiantem.
sus maritum Protesilaum exprimere co­ » Capite cano, ab avo suo aene.
natur. Nec enim, ait, unica filia edu­ V. 103. ¿ur nihil. Nunc, omissa Lao­
cat ita carum nepotem sero admo­ damia, oi nuptam suam, de qua supe­
dum natum parenti suo imo decrepito, rius egerat, confert; quae vel par o-
qui tandem praeter spem susceptos, ut muino, vel certe vix inferior haberi
ari divitiis succedat, ubi primum te­ merebatur.
stamento scriptus est heres, efficit, ut w Quof, Laodamiae.
gemi iis, qui sperabat hereditatem ad » Concedere, cedere digna, aut ni­
se devolutam iri« ob idque impiam hil. aut certe parum.
gaudium ex imminenti senis morte ca­ V, 107. Hoc Ubi. Redit tandem ad
piebat. eique, tamquam vulturius ali­ Manlium.
quis, imminebat, gaudere desinat, i- V. 109. Fettram, tuum.
aaoi se expectatloue delusum videns. ' n Tangat, contegat, obi iteret.
V. 99. Znventus, praeter spem su­ » Robigine, Robigiaem Catullus
sceptus; subaudi, Asfm. hic usurpavit pro damnis vetustatis,
V. 100. Nomen frstufrt, obtinuit, ut quae nomiua ac titulos illustrium vi­
nomen suum inferretur in tabulas ta-, rorum paullatim obliterat, atque obli­
sk. anenti. vione consumit.
V. 101. Impia. EnimverO impium
68 CATVLLI
Haec atque lita dies, atque alia, atque alia. 110
Huc addent Divi quamplurima, quae Themis olim
Antiquis solita est munera ferre piis.
T. 411. Huc addent. Huio meo mu­ ot fabulae docent. Eam veUres, tam­
ceri Dii adiicient plurima alia prae­ quam benefactis praemia, sceleribus
mia, quae Themis olim consuevit con­ poenas aequa lance dispensantem, ve­
ferre bonis antiquis. nerabantur. .
* Tkemit, Coeli ne terrae filia fuit«

CARMEN XL1.
Desine de quoquam quicquam bene velle mereri,
Aut aliquem fieri posse putare pium.
Omnia sunt ingrata : nihil fecisse benigne est:
lmmo etiam taedet, taedet obestque magis:
Vt mihi, quem nemo gravius nec acerbius urget, 5
Quam modo qui me unum atque unicum amicum ha*
( buit.
Abg. Cbrk. XLI. De ingrati animi vitio graviter queritur.
V. 1. Detine. Selpsutn alloquitur. hanc diem in amicum contulisti, ea pe­
V. 2. P»um, accepti beneficii me­ rierunt.
morem. • ■ ■ V. 3. Jfihil. pro nihilo eat bene fe­
V. 5. Omnia sunt inarata. Nullus cisse.
iam supereat, qui bene de se merito pa­ V. 4. Taedet, molestum est. Imo et»
re m voluntatem tribuat. Vel potius hoc iam magis obcsU .
ita explicandum est« Omnia quae ad

CARMEN XLII.
Si qua recordanti benefacta priora voluptas
Est homini, quum se cogitat esse pium :
Nec sanctam violasse fidem, nec foedere in ullo
Divilm ad fallendos numine abusum homines;
Multa parata manent in longa aetate, Catulle, 5
Ex hoc ingrato gaudia amore tibi. (possunt,
Nam quaecumque homines bene quoiquam aut dicere
Abo. Cibm. XLII. Er amove, ac fide, qua diu amicum
prosecutus fuerit, plurima incommoda, eaque gravissima, sibi
evenisse conqueritur; utque molestissimas inde projectas animi
sollicitudines superare tandem ac deponere possit, Deorum
opem implorat. ■
V. 6. Ex inarato, eul aciticet imo- ri par et debita gratia nnmquam red-
dtU ost a per6do amico.
 CABMIHA t'g
Aut facere: haec a te dictaque factaque sunt.
Omnia quae ingratae perierunt credita menti.
Quare iara te cur amplius excrucies? io
Quin te animo obfirmas, atque istinc usque reducis,
Et, Diis invitis, desinis esse miser?
Difficile est, longum subito deponere amorem:
Difficile est, yerum hoc qualubet efficias.
Vna salus haec est, hoc est tibi pervincendum. 15
Hoc facito, sive id non pote, sive pote.
0 Dii, si vestrum est misereri, aut si quibus unquam
Extrema iam ipsa in morte tulistis opem:
Me miserum aspicite : et, si vitam puriter egi,
Eripite hanc pestem, perniciemque mihi, no
Quae mihi subrepens imos, ut torpor, in artus,
Expulit ex omni pectore laetitias.
Non iam illud quaero, contra ut me diligat ille,
Aut, quod non potis est, jratu» ut esse veliti
Ipse valere opto, et tetrum hunc deponere morbum. a5
0 Dii, reddite ml hoc pro pietate mea.
V. 9. Credita, ficta, pleurl sectae nomen dederant, II Deos
V. 11. lainc reducto. Car non immortales neque ira, neque gratia,
removes te ia perpetuam ex iste in­ neque misericordia, neque alio affecto
grati hominis familiaritate. humanorum simili tangi int moveri
V. 14. Quohttai, quacumque ratione. credebant, ea omnia infirmitatis indi­
V. li$. Pervincendum, Hoc a te O- cia esse dicentes.
tnoi contentioni obtinendum, at nem­ V. 20. Eripite, me liberate ab hae
pe ingrati hominis omnino obliviscaris. calamitate et aegritudine.
V. 16. Sive id non pote, sive id fie­ V. 21 Subrepent, se se insinuans,
ri non potest, sive potest. Vel, sive id V. 24. potto ett, scii, facere.
facere non potes, sive potet. Nam pote V.2U Tetrum morbum, molesta hae
atraque significatione usurparuut Ve­ aegritudine liberari. Omnes animi per­
teres. turbationes morbos appellari in Tasco-
V. 17. Si vettrwn eet, Qal enim E- lanis scribit Cicaro.

CARMEN XL1I1.
Rufe, mihi frustra ac nequicquam credite amice,
Frustra? imrao magno cum pretio atque malo.
Siccine »ubrepisti mi, atque intestina perurens,
Aao. Cabm. XL1I1. Expoitulat cum Rufo grauiitime, quod
it, amicitiae i ure violato, quod tibi carisumumerat eripuittel.
V. 2. Pretio, cum mea gravi lictura» nempe in meata lamii lar itate m te cak
V. 3. SubrtpiUl, pro Subrepttoti; lide insiouaaU«
20 TVLLt
Ml IMI3C/IV VllfJUOtl VIUU ¡a nostra bona?
Eripuisti. Hou heu nostrae crudele venenum 5
Vitae, heu heu noslrao pestis amicitiae!
Verum id non impune feres: nam te omnia saecla
. Noscent; et qui sis fama loquetur anus.

CARMEN XLIV.
Nemone in tanto potuit populo esse, Iuventi,
Bellus homo, quem tu diligere inciperes,
Praeterquam iste tuus moribunda a sede Pisauri '
Hospes, inaurata pallidior statua,
Qui tibi nunc cordi est, quem tu praeponere nobis ’ 5
Audes? Ah nescis, quod facinus facias.
Abo. Cabm. XLIV. Iuventium irridet atque obiurgat. quod,
ipso posthabito, foedum quemdam hominem Pisaurensem ami­
cum elegisset.
V. 8. Moribunda a »ede. Foriitse . Invadere atque occupare solet. Afon-
quod Pltaureoaea aerem pestilentem bundam vero tedem dixit, pro morti-
ducerent, otasque vitio misere palle­ feram, PiMorum, f«aro, oppidum i»
rent. Hic autem color morti proximos Umbria.

CARMEN XLV.
<
Quinti, si tibi vis oculos debere Catullum ,
Aut aliud, si quid carius est oculis ;'
Eripere ei noli, multo quod carius illi
. Est oculis, si quid carius est oculis. .

Abo. Cabm. XLV. Quintium sodalem suum orat obtestatur-

que, ut ab eo, quod sibi carissimum est, manum abstineat. .

V. i. ForUise hle Quintim de qno »lio tu Kpl^roramilo mentio-

lecti>ti£DM» adolesces* eat Veroneoii», nem facit Calui)ut, ■
 AhMlBA

JEN XLVI.
Chommoda dicebat, si quando commoda vellet
Dicere, et hintidiat Arrius insidias.
Et tum mirifice sperabat se esse locutum.
Quum, quantum poterat, dixerat hintidiat.
Credo sic mater, sic Liber avunculus eius, ' 5
Sic maternus avus dixerit, atque avia.
Hoc misso in Syriam, requicrant omnibus aures,
Audibant eadem haec leniter, et leviter.
Nec sibi postilla metuebant talia verba,
Quum subito adfertur nuntius horribilis: io
Ionios fluctus, postquam illuc Arrius isset,
lam non Ionios esse, sed Hionios.
Abo. Cabm. XLVI. drrium quemdam urhane perstringit,
quod inter pronuntiandum umere adspiratione uteretur.
V. f. C/tommoda. Videtor Arriui ab ' V. 7. Z« Syriam. Profectui fuetat
»ntiquiorum consuetudine discedere ne* in Syriam Arrius, ut videtur, vel ipse
lutste, qui, ut testatur A. Gellius lib. magistratui, vel saltem praetoris aut
2. C3p. 3., H litteram inserebant ple» proconsoli« comes legatusve.
Hsçue vocibus verborum firmandi» ro- V. 8. Audibant, pro audiebant.
4oran4üçKe, «i sonus earnm estel vi» » Lenitor. Postquam Arrius ab ur-
ridior vfffetiorqut. Erant autem qui li­ ; be discessisset, commoda. et insidiae.
benter vetustam et obsoletam pronun-* pleraque alia vocabula ab eo deprava­
f.otlonem revocarent, ut eruditiores ta, lam pronuntiahaatar ab omnibus
vnlgo haberentur: quod et hodie non­ lenitor et leritor^ id est sine «¿spira­
nulli faciunt. tionis molestia.
V. 2. Arrius. Fortasse hfc Arrius C. V. 8. Postilla. postea.
Ille Arrius fuerit, culus in Epistolis , » Meruebtml. Non metuebant sci­
Tullianis ad Atticam crebra meatio. licet, quod Arrius In Syriam missui fuis­
V. tt. Liber. Cognomen Liber apud set, qui eam lam aspere pronuntiabat,
Eomauoi ait Scaliger ab eo derivatum, atque omne i aures offendebat.
qaod, exsecto matris ut«ro, ipsi libe­
ri evateranti

CARMEN XLVII. .
Odi, et amo. Quare id faciam, fortasse requiris
Nescio: sed Geri sentio, et excrucior.

Ana. Cabm. XLVII. Quaerenti fortasse cur unum eumdem.

que hominem lam amore quam odio prosequatur, quid respon­
deat, se nescire, ait.
7’ C1TVLLI

CARMEN XLVIII.
Nil nimiam studeo, aesar, tibi velle placere,
Nec scire utrum sis albus, an ater homo.
Asa. Cabh. XLVIII. C. Itdium Caesarem , quamquam in
Romana republica principem, a se contemni et jloccijieri non
dissimulat. . .
V.2. Kirum sii albiu. Locutio, qu» pr««o »netor!» oomio». Est »utero pro-
suam de homine «liquo ignorationem verbi um ad con te m tum indicandum va*
Latmi veteres signilicabant. Hunc lo- lens.
cum citat Quinclilianus lib. 11., sup-

CARMEN XL1X.
Zmyrna mei Cinnae nonam post denique messem -
Quam coepta est, nonamque edita post hiemem:
Millia quum interea quingenta Hortensius uno
Saepe die, ut minimum, carmina condiderit :
Zmyrna cavas Atacis penitus mittetur ad undas, 5
Zmyrnam incana diu saecula pervoliient.
At Volusi Annales Aduam morientur ad ipsum,
Et laxas scombris saepe dabunt tunicas.
Anc. Cabm.XLIX. Zmyrnam Cyanae laudat. Kolusii anna­
les irridet. Epigrammata sua cordi sibi esse dicit.
V. 1. Zmyrna. Haec est huius no» V. 3. Znvyma. Mittetur penitus ad
minis orthographia« ut ex vetustis co­ nudas cavas (pro cavi) Atacis (Atax flu­
dicibus ostendit Vossius. Argumentum vius Galliam Narbonensem alluens) Ac
poematis Cinnae a Catullo memorati, al diceret: Zmyrna Cinnae non solum
Parthenius existimat fuisse Zmyrnae Romae ubi nata est, verum ad peni­
cuiusdam Amasonia res praeclare gestas. tiores fontes Atacis (accepto hoc par­
» Alti OynnaCy quem poetam plu­ ticulari pro quovis remotissimo fluvio)
rimi faciebat Virgihus, quum Bucoli­ clarescet.
ca pararet: natu maiorem, ut videtur, V. 7. Fofusf. Aunales autem Volu-
ex Ecloga 11. v. 53. sil. Volusius iste Ennium secutas an­
V. 1.-2. J/cssews « • « Atemcm. Hae nales scripserat, sed iratis Musis, si
duae anni tempestates pro annis Ipsis Catullum audimus.
usurpantur: quod poetis solemne <esL n Adna Transpadanae regionis flu­
V. 3. Millia quingenta, numerum li­ men est, quod Polybius ¿duam vocate
nitum pro infiittto posuit. hodie Adda.
»• HorUntiut. Q. Hortensium, e- * JfortentMr, peribunt, non ultro
gregium illum oratorem, carminibus Aduam progredieutur: Transpadanae
etiam saepius lusisse docemur a Plinio regiools, ex qua fortasse erat Volusius,
Caecilio Ephi. 3. lib. 3., quae Carneo lio es non egredientur.
carmina apud A. Gellium lib. 19. cap. V.8. Lax*» tunices, lata iotegumeo»
9. ingenuità dicuntur. te. Laxa», qnod Volosii Annalium vo­
V, 4. A't miiMMBm, res nullius uj*> lumina prolixa admodum essent, atque
manti. . ex ingentibus chartis confecta.
 CARNI** *5 '
Parva tnei mihi sunt cordi monimenta laboris,
At populus tamido gaudeat Antimacho. io
V. 85eo mòri«, vilissimis pUciculls. storiam ab ovo. at alunt, onua eat. m
V. 10. Populu»y qui lugentia potius, pluribus carminum libris complexus.
quam docta volumina suspicit. ' » Tumula^ vel propter stylum di­
» Tumido dtntimacko, Colopho­ xit, vel propter operis magnitadlneroi
nio. vai Clario, qui belli Thebaul bi- tamquam verbosum, sed rerum inopem.

CARMEN L
/
Si quicquam' mutis gratum acceptumve sepulcris
Accidere a nostro, Calve, dolore potest,
Quo desiderio veteres renovamus amores,
Atque olim amissas flemus amicitias :
Certe non tanto mors immatura dolori est 5
Quintiliae, quantum gaudet amore tuo.
Abo. Cibm. L. C. Licinius Calvus, orator egregius, Catulli
perfamiliaris, Quintiliam, in ipso aetatis flore acerbo funere
sibi praereptam , elegis deplorabat. Hos laudat Catullus,
aiique Quintiliae non tanto dolori immaturam fuisse mortem,
quanto ei solatio sint Calvi pietas et ingenium, quibus futu­
rum est, ut nomen vita functae ab oblivione hominum et si­
lentio vindicetur. ‘ .
V. 1. SI tprfcquam. Dubium erat ve- ... V. 3. Quo, sdl. dolore,
tertbus, an aliquis mortuie sensus eo- w ¿tatWeriorenotWHNj,desiderium
rum »uperesael qua« a viventibus ge- significamus renovandi veteris amoris,
rantur. V. 4. Oi<m amicitia»^ antiquam a-
» Sepulcri». Mutis mortuorum d- midtiam.
Deribus.

’ CARMEN LI.
Multas per gentes, et multa per aequora vectus,
Adveni has miseras, frater, ad inferias; .
Vt te postremo donarem munere mortis,
Et mutum nequicquam alloquerer cinerem.
Quandoquidem fortuna mihi te abstulit ipsum , 5
A.na. Cssjt. Ll-Fratris carissimi, dum is peregrinaretur,
acerba morte sublati, et ad Rhoeteum Troadis promontorium
Sepulti, cineribus parentat.
V. 2. Inferia» sunt oooa et sacriG- V. 5. Munere morti». videlicet flo-
cia, quae mortuorum umbris Veteres mm sparsione, lictis, mellis, aquae,
dicabant. Inferia« porro dicta soni, vel •ini. olei effusione, quibus rebus ad in«
quia sepulcris inferebantur, vel quis Certas utebantur.
Diis inferis offerebautar.
J4 CATVLLI

Hea miser indigne frater ademte mihi.

Nunc tamen interea prisco quae more parentum
Tradita sunt, tristes munera ad inferias,
Acwipe fraterno multum manantia fletu: ■
Atque in perpetaum, frater, have atque vale. ■ 10
V. 10. ffa^ iul. resto in pact. Ha- vere et valere eos fere tabebant, quo«
amplia* visuri non tr»nl.

CARMEN L1L
Si qaicquam tacito commissum est Gdo ab amico,
Quoius sit penitus nota fides animi:
Me unum esse invenies illorum iure sacratum,
Corneli, et factum me esse puta Harpocratem.
Abo. Cabm. LII. Cornelio sodali tuo , qui cum ipso de
aliquibus communicaverat, quae in vulgus preferri non o-
porteret, pollicetur, se illa summa fide alioque silentio custo­
diturum.
V. 1. Tacito, qui taeere noverll. clae alicului prieceptii atque ioitito*
V. 5. litorum, acil. qui lacer« oo- ’ lit obligari, et apud eiua anliatilei ia-
veriut, eommiuaque arcana aumma fi. cramentum dicer«.
de Cuilodire. V. 4. Harpocratem. Hic eral allen-
» /nr« »aeratum, tamquam Cero- : tll Deua, quem Aegyptii colebant. Hu*
rii myileriii, aut aacria ahia qulbui- iua limulacrum, digito labita admoto,
cumque arcania et populo ignoti» ini* adtoooere videbatur, utiilootlum Geret,
tlatum. Abquorum iure aacrari, eat ae* >'

CARMEN L1II.
Si quicquam copidoque optantique obtigit umquam, cl
Insperanti, hoc est gratum animo proprie: -
Quare hoc est gratum, nobis quoque carius auro,
Quod te restituis tam cito mi cupido.
Restituis cupido, atque insperanti ipso refors te. 5
Nobis o lucem candidiore nota!
Quis me uno vivit felicior, aut magis hac quid
Optandum vita dicere quis poterit?. / •
Abc. Cabm. LI1I. Suas ipsius fortunas laudat, seque tam­
quam hominum felicissimum praedicat, quod amicus, mutuas
vjfensas oblitus, cum ipso, praeter spem, in gratiam redierit-
V. 8. nepers, od mo redii. dici telicei ac laetos alidi lapillh ie«
V. 6. Noti» o luem. O diem mihi calculis, nigris vero triste* et infelices
candidiore lapillo lignandum, ltil. 0 notare solito» fuisae, nota talis rei cU»
giamo dei pili licti per m». Creteoaea,
 CARMINA P
CARMEN L1V.
Si, Coiriini, popul! arbitrio tua cana senectus
Spurcata impuris moribus intereat:
Non equidem dubito, quin primum inimica bonorum
Lingua exsecta avido sit data volturio:
Effossos oculos voret atro gurgite corvus, 5
Intestina canes, cetera membra lupi. .
Arg. Carm. LIV. Cominium 9 senem improbum, qui pro-
pterea quod bonis omnibus petulanter malediceret, Populo
Rom. in odium acerbissimum venerat^ insectatur: ipsumque
ait dignum esse, cuius, omnium civium suffragiis damnati,
cadaver vultures, corvi, canes, lupi devorent atque dtscer-
pant.
V. 1. Camini. Comlulorum familia V. S. Effossos oculos. Oculos effo­
equestris. . dere corvorum proprium esae cadave­
» Arbitrio populi, Populi suffra­ ribus iuhiantium, tradit Ay^pclus Di»,
giis ad comitia convocati. conus cap. <2. Schedae Regine. Lucio-
» Tua cana wtecOtf, Cominii ca­ uua in Dtal. Promethei et lotis id vuk
nam senectutem posuit pro ComZrno turibus tnbuit.
aene cano. Atro gurgite, Gurges aquarum vora­
V. 3. Inimica bonorum, Fuerunt P, go esi. Transferri autem solet hoc vo­
el C. Cornioli fratres Roma« accusato­ cabulum ad belluose», qtii patrimo­
res botris invisi, ut ex Asconio in O- nia comedunt, et omnia in veniris ba­
rak pro Cornelio, quae deperdita eat, rathrum deiiciunL Gurges igitur, hoc
colligitur. Poetae nostri loco, erit corvi abdomeu.
V. 4. Exue la, manu et forcipe car*
•ificii. Id erat supplicii genus.

CARMEN LV.
Jucundum, mea vita, mihi proponis amorem
Hunc nostrum inter nos, perpetuumque fore.
Dii magni, facite, ut vere promittere possit:

Abg. Ca*m. LV. Idem Catulli amicus, de quo supra Carm.

Ldll., cum ipso in gratiam redierat, spoponderalque aeter­
nam illorum amicitiam futuram. Poeta idcirco Diis vota
suscipit, ut promissum hoc ratum habeant, et amicum in
proposito permaner. Jaciant.
V. S. £)/i magni, Deos malorum gen­ lnno‘, Festa, Ceres, Deiana, Me^
tium Invocat, quos etiatu CoiueiHcjap* aerva, À'cMtis, Man,
?»ellabant, quod luppiler eos in cousi- Mercurius, Iovi\ Fcplunus, Vulca^
ium adbibere putaretur. Horum no- HUI, Apolio.
mina Eomus duobus versiculis lia com­
plexus fuerat;
<j6 CATVLLl
Atque .4 sincere dicat, et ex animo.
Vt liceat nobis lota producere vita "5
Aeternum hoc saDctae foedus amicitiae.

CARMEN LVI.
Saepe tibi studioso animo venanda requirens
Carmina uti possem mittere Battiadae,
Queis te lenirent nobis, neu conarere •
Telis infesto mt icere, musca caput:
Hunc video mihi nunc frustra sumtum esse laborem, 5
Gelli, nec nostras hinc valuisse preces.
Contra nos tela ista tua evitamus amictu:
At fixus nostris tu dabi' supplicium.
Abo. Cakh. LVI. Gellio, ineptis verticulis in ipsum debac-
chanti, diras acerrimas minitatur. . . • '
V. 1. Studiosa anima venanda., quo­ V. 2. Battiadae Vide Carcn. tirnii,
rum sententiis obscurioribus etuou vul­ v. 16.
ga rara doctrinam continentibus«eruen­ V. 4. Infesto mf, periculi pleno»
dis declar»ndt*que ingenium tuum e- quem laedere Impuue non licet.
«e ree res atque otium oblectares, ital. » Musca. Impudentis et molesti
da »tadtarsi ila ts con tuita l'appli­ homiuis hyeroglyphicum apud Aegy­
catio* dcU'animo per pescame il sr*- ptios musca fuit.
(»mento V.6. /*rec«*,bio sunt dirae, seu vo­
la Diis suscepta, ut inimicum perdaek
 INDEX

Vypographu« Taurinensis L. S. . fag. 3

De Vita Catulli ex Io. Ant. Vulpio » 4
• 5

» ' 6
> ib.
» 8
» ib.
• 9
» io
■ ib.
» ii

a 12

» i3
» *4
» 15
■ ib.
» i6
». »7
» i8
» ib.
» »9
B 90

■ 91

B 93

» ib.
» 93
» 24
» ib.
• 36
■ ib.
• *7 .
7S