(1678) Flosculi Historici Delibati ... Historia Universalis ... Chronologia (J. de Bussières)

This is a reproduction of a library book that was digitized
by Google as part of an ongoing effort to preserve the

information in books and make it universally accessible.
https://books.google.com
A
Persecutore,
i Nero
Donn hanns
2
3 Trajans
Mar : Antonimy verry cemi
En
fyou us
I5
iniwas
De
7 a n s
Em cum est
il erf
ia
nu
s
9 Aureliamas
t
10Diadefiamy
r 6
è
i -
Ks 3
s i
u 9
BO n
d
e
(
F )
FLOSCULI
HISTORICI
DELI BATI
N u N C
AT IORES TI
DELIB REDDI
SIVE
HISTORIA
UNIVERSALIS
Tam Sacra, quam Prophana Rerum memorabilium,
tam Pace quam Bello geftarum, ul
que ad annum M. DC. LVI.
Authore JOANNE DE BUSSIERES,

Societatis JESU Sacerdote.
Acceffit Editioni buic
CHRONOLOGIA PRINCIPUM
Id eft
Series Succeffio Romanorum Pontificum, Auguftig.
Imperatorum, S. R. T. Flectorum, Regum, Ducum,
Principum, ledu non injucunda, cui annectuntur de
Summi Pontificibus S. Malachia Prophetia, S S. Ec
clefia Concilia, & Schifmata.
Editio Septima, Au&ior & emendatior.
Cum Appendice de rèbus Britannicis, & Indice necef
fario nunc primum editis.
AMSTELODAMI,
Ex Officina ELZIVERIANA 1678,
(
33
14
*** *** * * * ** $ €
米米米米米米米米米婆婆婆婆婆
Ordo Epocharum, quibus diftinguun

tur totius Operis capita.
PARS PRIMA TE
Cap.h. Primo Mundi anno ad Noemi

Cap .A
Diluvium. Pag.I
II. ADiluvio ad Abrahamum.. 5.
FII Ab Abrahamo ad Mofis ortum. 10
IV. Ab ortu Mofis ad Samuelem. 17
V. A Samuele ad Imperium Babylonio
rum. 26
VI. A Babyloniorum imperio ad Perfi

cum. 38
VII. Ab imperio Perfarum ad Alexan
drum. 51
VIII. Ab Alexandro ad Perſeum . 82
IX. A Perfeo victo ad Chriftum natum.

102
X. A Jefu Chrifti ortu ad ejus obitum.

120
PARS
**
PARS ALTERA.
Cap.I. Fefu Chrifti Ma

obitu ad Con
1303
g.
A ftantinum
II. A Conftantino Magno ad Odoacrum.
169
III. Ab Odoacro ad Carolum Magnum .
202
"
IV. A Carolo Magad Fridericum Æno->
I barbum. I ‫مجھے‬
V. A Frid. Ænobarbo adnoftram ætatem.
CI metro sofy ba ou da da2751
PI melowy 2 ha d'ein mayo dh. .VI
ANITA 9. 1.
****
-7.95 20 vtroqmi mengisolya 17

XE 13.
-mamali, va contarea diegti da Jaz

32 .WIX.S
38 Buleface ALIY
Koalatı Kulpteɔ ha 6377eujat A. „Xi
‫܀‬
CCI
we A DI
Jayatida muja dan muro, FUMO Ale?
FLOS
(1 )
FLOSCULI
HISTORIARUM,
Ab Orbe Condito ad Chrifti obitum.
CAPUT I
APrimo Mundi Anno ad Noemi Diluvium.
Rimo Anno Mundi ante Chrifti or

Adami
tum quater millefimo quinqua creatio.
gefimo fecundo, Coelo, Terra &
P Animantibus conditis defignaturus
dominum Deus, formavit homi
nem , corpus ex luto fictor novus effingens
Animam ex nihilo : ut jam ab ortu fi quid
fuperbiæ regnum affricaret , id origo ftatim
elueret : nam quid intumefcat conum & ni
hil ? Adamum appellavit, & Regem crbis in
auguratum in amoeniffimo loco collocavit ;
nudum tamen, fine tecto, fine fatellite, fine
pompa, ut agrum coleret, exemplum pofteris
non purpurâ Reges, non aurofieri, fed in re
gum cura & ftudio. At quia parum erat im- & Evæ
perare brutis maximum Principem, adjunxit
fociam quæ Rege dignos fubditos pareret.
Mirum ! è viri cofta eduxit foeminam , ne a
mandi caufæ plures deeffent, dum is conjuges,
qui & fratres & parentes, amor connecterer
A &
Orbe
Cond
Hift
ab
IN "2
& qui antè corpore unum fuiffent , unum &
Animo in pofterum effent.
Adami Fortunati, fua bona fi noffent , Principes ;
culpa, dum ambiunt noffe fupra quam poffint , in
pe calamitatem ultimam incidunt. Nudi, pavi
na. di , regno , capite , & quod deterius , inno
centiâ diminuti ; rerum omnium præter pec
catum inopes : ex otio, rifu & voluptate, ad
laborem , ærumnas & lachrymas deturbati :
fpinis, tribulis, doloribus, ipfáque morte, ut
fatellitio culpæ, damnati ; Animo & corpo
re miferi ignominiam nepotibus antequam
ortum conferunt. Nunc eant homines, &
peccatum ament, quo perditi funt, nec dum
nati.
Cainus Anno Mundi 2. nafcitur Cainus, " impios
Abel, rum Antefignanus, futurus pofteris exem
plum criminum : peccati non Adami ſobo
lem dixeris, ita ex patre præter peccatum ni
# 8 hil contraxerat. Sed forte peccantis Evæ par
tus Cainus, fanè fuit Abel poenitentis : ita
Deo providente pofteris, ne deeffent, tot in
ter vitia, formæ virtutum. Quid futurum erat
humano generi, fi peccare tantum didiciffet
Cainus Anno Mundi 130. Gainus perditorum ille
fratri. Coryphæus, quafi vulgarium tæderet fcelerum ,
cida, palmarium fecit. Abelem fratrem (primum ab
invidia facinus ) in agro ſeductum ferro intere
mit. Præjudicabit rebus mortalium Deus
ut vitio virtus obnoxia foret : pietatis dos ad
verfitas effet, datúmque fanctis pro patrimo¬
nio, Pati. Sed nec impunè tuit fratricidæ ; cui
& terra imbuta fanguine fruges negavit ; &
ipfe, vagus, tremens, ac profugus, agente con
fcientia quocunque fceleris fama pervenerat,
portavit & pœnam ; ut jam Metus homines
malumdedoceret,
Aliquor
ad Noftra Tempora, 1655.
Aliquot poft annis primam omnium urbium, Eno
dictam Enochiam ab Enocho filio, condidit ; chine
3 ut fe homicida à talione defenderet, & præ- urbs.
dator latrocinia tuto reponeret. Hæc civitatum
origo, bæc caufa ; ut pudeat nos tanti facere,
quod ortum à fcelere , in tutelam fcelerum
coaluerit,
· Adamo interim in Abelo Cainum lugenti, Seth
Sethum qui duceret Priorum agmen ſubſtituit nat w.
Deus ; à quo Enos, ab Enolo Enoch, viri fan
d &iffimi, qui ad religionem & virtutem omnem
prælucerent : jam iude fanctis ex Martyris fan
guine pubefcentibus.
Anno Mundi 688. Cainus in Sylva pro fera Caini
habitus per imprudentiam à. Lamecho abne- cades!
pote occiditur ; poena licer clauda reum af
fequente ; quæ à filio , ut effet gravior velut
in feram , ut juftior , fratricidium parricidio
vindicavit.
Subhæc tempora Jubal inftrumenta Mufica, Fubal
Tubalcain arma invenerunt ; vitam hominis Tubal
Providentia in belli pacífque ftudia partien- cain.
te, ut in hac jucundius ageret, in illo tutius.
Et Noëma mulier lanificium commenta , eun- Nor
edem hominem texit honeftius ; & præivit ſexui, may
qua in arte proferre ingenium deceret fæmi
nam.
Anno Mundi 930. ipfi mundo coævus A- Adami
damus moritur : familiæ pater quæ orbem mors.
impleret, pænitentiæ documentum ingens ,
I de fuo hoc eft humano genere tam benè
quam malè meritus, dum ad veniam erudit
quos ad poenam gignit ; dierum, id eft, Ju
Auum plenus, ut ab hoc pofteri vitam mile
riis metiremur. Nunc quid hujus fpatium.
arЯum conquerimur ? calamitatibus noftris
parcitum eft. Anno poft altero amantiffimum
A2 con
4 Hiftoria ab Orbe condito
Eva conjugem Eva fequuta eft ; quæ fe, heu ! dile:
&tam nimis quoties luxit ! quoties formam in
cufavit ut ream ! quoties placuiffe difplicuit. !
fi amaffet minus conjux, fervabamur. Quis
fexum non timeat, qui adhuc innocens necat,
vel placendo ? >
Henoch Anno Mundi 987. Henochus ille ab Enofo
tranflas fan&tiffimus, poft vitæannos. 365 , Novo mortis
t . genere, vivus defiit in vivis agere ; ad ultima
fervandus tempora, futurus teftis deitatis Chri
fti, in ignotas plagas tranſportatur ; in quibus
vitam in corpore fed expertem corporis degens 2
extra neceffitatem alimenti & malignitatem
peccati pofitus, licèt nedum ut homo vixerit,
vivitut Angelus,
Gigan Girca bæc tempora Gigantes impiiffima
tes. Caini foboles fæviebant , qui ftaturam fuper
biâ , deformitatem impuritate , ferociâ vires
adæquantes ; fcelerum immanitate monftrofi,
tam animorum poitenta quam corporum , in
nefas omne ruentes ; ut pofteros vitiis, quos
virtutibus nolebant, vincerent, nibil intenta.
tum mali reliquere.
Noe & Anno Mundi 1057. Ne funditus tot inter
Arca, crimina mortalium genus interiret ; " futurus
Averruncus divini furoris, Noe juftiffimus,
ex Lamecho Sethi , non illo Caini nepote
nafcitur. Qui deinceps virtutibus ut annis
au& tus, fcelerum ultorem Deum verbo & ope
re Reis intentavit. Nam nova interminandi
ratione, Arcam extruxit ; poftquam diu verba
fuerunt irrita , nayem molitus eft centum
annis : efficacius nunquam monuerat , fi
minus bomines juviffent crimina : fed qui
•
bus peccantibus callum obduruit , prius
mortem quam mollitudinem mentis indu
xeris,
Anno
ad Noftra Tempora. 1655.
Anno Mundi 1656. ante Chriſti ortum 2397. Diluvi
cum fexcentiffimum Noëmus ageret, ulturæ umg
Dei contumelias aquæ, in fceleratum rebellant
hominem ;, in imbres aër effufus folvitur, ex
undant amnes, irrumpunt Maria ; ipfa Terra, plena
alumnos exofa, jam in poenas ferax, immen Desig
fos gurgites effundit utero, tota undis ftag at,
ne miferis pateat vel ad fepulchrum. Nimirum
tis puduit tot fubfterni fceleribus, foediffimas for
20
des exhorruit, ut fe elueret advocavit elementa
confortia. Proh peccati virus ! naturam rerum
bus ab uno homine totam infecerat, petendum fuit
en ab univerfa Antidotum , flammæ libidinum
e aquis reftringuendæ ; bene eft, quodante periit
orbis quam periret ; undis periit, ne periret,,
igne. Quæ tempeftas, quæ humanum genus
naufragumfecit ? Agite pofteri pietati Noëmi
er gratias, in ipfo finguli fervati eftis. Navigabar
in ruina mundi fecurus, & à morte per afferem
-oh, tutus, quam nec muri nec turres excluferant,,
Deo gubernante, per fyrtes, per fcopulos, per
ua naufragia, falvus-enatabat.
ot a
te
TUS
75 CAPUT II
off
100% A Diluvio ad Abrahamum,
Ind Nno Mund 1657. fubfidentibus aquis, Mundu

rba
A detumefcente penitus pelago, terra a- reparas
perta eft. Tunc rediit fua facies Elementis tu
ferenitatem aeri, certum aquis fitum , fœcun
M ditatem terræ Sol conciliavit ; novus nitor
effulfit fyderum , & inftaurata rerum natura
du triftitiam bilaritate mutavit. Admittimus
A3 clemen
n
命 Hiftoria ab Orbe condito
clementiæ pignus, Deus immortalis triumphal
I. lem benignitatis Arcum fufpicimus ; utinam W
ut pœnæ, fic & culpæ immunes in pofterum.
Sed erit dies , cum diluvio bonitatis mundum
inundabis ; minus parceres , fi peccaffet mi
nus ,
Noe · Interea octo illa capita humani generis
Arcze novi Phoenices , ad incolendam terram pro
gredi deunt arca , at obftupefcunt deformatam
sur. Agrorum faciem, lugent affinium deploran
dam fortem ; & imagine mortis attoniti, vix In
fpem ullam vitæ concipiunt. Donec Dei juf C
fu, promiffo, & foedere confirmati , tunc fex
demum fervatos faffi funt , cum timere ultrask
defierunt.
Vinea. 2. Statim ergo ad culturam terræ fe conver
tunt ; nec enim ſponte victum ſufficeret : &
Noëmus primus omnium ex uvis confitis vinum
expreffit ; vel infirmitati vel hilaritati Deo
confulente. Sanè bonus fenex liquore novo fe
liberalius proluit, ex potu inexperto ebrietas,
ex ea fomnus, ex fomno nudiras inhonefta ;
dein irridens filius,nepos maledictus,ut à primo
meri vel innoxio hauftu, tot malorum fonte 3
difcant homines parcere , cui fi indulgeant, my
tranfit in toxicum.
Divifio Anno Mundi 1788. Noë liberos multi
terra plici fobole fupra modum auctos ut con
rums cordes faceret, difcordes effecit : its univer
fum orbem partitus eft ; Semo Afia ultra Eu
phratem ad Indicum ufque Oceanum data
Japheto Afia reliqua cis Euphratem , cum
Europa ad Gades ufque ; Chamo Syria cum
Arabia & Africa tota conceffa quis Regum
Noemo patrefamilias opulentior ? Trophea
fua Pompeii conferant , triumphos Cæfares ,
Alexandri victorias, Gallicolonias, ad Noe
mum
ad Noftra Tempora: 1655. 2]
mum quid ? contenderunt illi de partibus, hic
■ totum dedit.
Anno Mundi 1909, antequam fpargeretur Turris
in diverla mortalium genus , civi atem quæ Babel.
potentiæ monumentum effet , ad Euphratis
ripas pofuerunt. Quale opus ! quod ab omni
3 bus inceptum hominibus, quod annis viginti
duobus nondum abfolutum,quod imperfectum
regni fedes fuit, cujus ex fundamentis primum
orbis miraculum furrexit Babylo. Et in ea
Turrim erexerunt , quæ coelo, fi fuperis pla
cet, par effet: quæ ftultitia coelum expugnare
e faxis & cæmentis ? non iis machinis fydera
a ſcandimus. . 3
Anno Mundi 1931. disjecta tandem eft fu- Confu
- perba illa ædificantium vanitas linguis di- fio lin
vififunt ; non graffatus eftfulmine Deus, non guarum
ignibus, poenam inflixit acerbiffimam fuper
bis, contemptum. Idioma unum in feptua
ginta duo divifum miram peperit perturbatio
nem, dam loquerentur omnes, pauci perci ,
perent, fermonis inopiam copia nimia facien
te. Quis credet ? penetravit in animos vocum
difcordia ; tantus eft fermonem inter & men
tem confenfus ; in regionem fuam quique
profe&ti funt, nec fe meminerunt, heu nefas
uno Patre natos ; bella cum fratribus geffe
runt in pofterum ; & eos homines obliti ple
rumque, quafi beftias in ufum , vel belluas in
cædem rapuerunt. Ite nunc Do& ti, intumeſ
cite linguarum peritiâ, quæ dividentes orbem
perdiderunt.
Anno Mundi 1932. ante Chriftum 21213 Nima
Nimrodus ortum dedit regno Babylonio rodus
" rum feu Affyriorum , quod poftea ftetit perfeu
annos 1402. Hic primus omnium Regum, Belus,
- proximam à Deo potentiam ufurpavit , &
A4 cæteris
Hiftoria abOrbe condito
tis, Ba
cæteris gentibus in diverfa loca diftra&
bylone jam principatu digniffima fubftitit.
Idem qui & Belus tanti nominis apud fcripto
res ; militari audaciâ & civili prudentiâ clarus;
qualis decuit principem conditorem imperio
rum. Nec enim obvium eminere in æqualibus;
& quos pares nafcendo habueris, tibi regnan
do impares facere,
Sicro Anno Mundi 1966. Regnum in Europa ve
wiorum tuftiffimum fundabat Ægyaleus , Sicyone Pelo
regnum ponnefi urbe, ab Ifthmo non procul ; parvis ,
fi Babylonico compares, incrementis, fed tu
tioribus.
Ninka. Anno Mundi 1997. cum fuperiore Nim .
+ rod ætatis anno 300, deceffiffer, Ninus ejus
filius Babylonicum capefiivit imperium ; cuis
& Affyrium modicis feptum finibus ab Affure
Semi filio conditum adjunxit. Nec eo con
tentus , feptemdecim annis continuis , E
gyptum & Afiam univerfam victoriis pera
gravit , germana Patris ambitiofiffimi fobo
les. Cæteris mortalium ad inauditum Belli
Homen expavefcentibus. Adeo difficilius eft
propulfare injuriam , quàm inferre , dum
Hinc audacia, illinc timor ; nec vinci pudear,
cum honeftum putent à fortiffimo viro fupe
rari.
Ninive. Idem Ninus Ninum feu Ninivem fibi co
gnominem urbem ad Tygrim amnem in Af
Tyria pofuit , ad felicitatis oftentationem.
Quam civitatem vir ingentis animi, & nihil
modicum capientis , pro modo gloriæ tam
amplam effecit ut capaciorem pofteriora tem
pora nullam agnoverint. Sed â vana mor
talium ftudia ! tanti monumenti nullum ve.
ftigium, de cujus loco ne conftat quidem ; &
memoria , fi minus periit , ad contemptum
rektar,
ad NoftraTempora, 16551
reftat, quando præftat fileri, quam cum ignoª
minia celebrari ; & odiofum eft non effe quod
fueris.
His temporibus de Deo optimo peffimè dolo
meritum eft genus humanum ; cum Idolo- larta.
latria, quo nullum ftultius vel gravius fcelus,
per terrarum orbem invaluit. Ninus in cau
fa , qui fe non aufus mortalis adhuc Deum
effingere, quod proximum fuit, fe Deo na
tum exhibuit : Belum itaque, quando fe non
poterat, Deum fecit, ( infana liberalitas, id
largiri quo careas ) gefta commendavit, im
mortalem dixit ; ftatuam oftendit , huic di
vinos cultus attribuit , & ne quid ad impro
bitatis effe& tum deeffet , voluit fupplices
quod à Deo peterent , optare à ſtatua & im
petrare. Hic eft Belus, qui Saturnus Genti
bus, Hebræis Baal, humanis ad contumeliam
generis placatus hoftiis : juſtâ tamen pœnâ,
ut qui hominem per ultimum nefas in Deum +2
haberent, ipfi ma& tati in abjecta bruta habe.
rentur.
Anno Mundi 2006, Noemus fan&tiffimus Noëmi
orbis reparator, jam impletis annis 959. vi. obitus. -
tæ pertæfus eam depofuit ; quam calamitati
bus pene continuls , recens Nepotum flagi- :
tium præcipitaverat, Parum erat feni juftiffi
mo concoxiffe Gigantum fcelera , interfu
iffe mundi naufragio , luxiffe linguis divifos
liberos, perfpexifle per mutuas clades trium
phantes, nifi ad incrementum fummum moë
leftiæ , Deum quafi regno , fuorum animis
depulfum videret, nihilque a& tum poena Di
luvii , nifi ut præcipitantius in majora feele
ra ruerent. Sed ne quis Imperia nimium ar
- deret , privatus obiit Noe fan&tiffimus ; Be
A S lus >>
To Hiftoria ab Orbe condite
lus Rex deceffit, ne quid pejus dicam , omnium
primus..
CAPUT III.
Ab Abrahamo adMofis ortum

'Abra.
Nno Mundi 2039: ante Chriftum 2014.
hami A in Ure Chaldeæ urbe natus eft Abraha
ortus 1
mus, ex Thare Patre, cum prius Aramum &
Nachorem fufcepiffet. In quem cœlo deplu
ebant dona tam immenfa, ut ad unam magni
ficentiam Dei conditum dixeris. Salve mor
talium lux , phoſphore gentium . Beatorum
Dux : debebit tibi Hebræus innocentiam, ſa
lutem mundus, incolas coelum. Ex natu mi
nimo, quis tanta fperaret ? quis ex Idololatra
Patre coeleftem filium ? nempe major eft à
contempto virtus ; & fumma Pietas cœlo de
bebatur.
Zoroa Anno Mundi 2014. celeberrimum bellum 4
fter. Ninus geffit in Ba&rianorum Regem Zoroa
ftrum. Hic loci fitu, quia in afperrimis monti
bus Badra, & ope dæmonum, præter fortem
animum,fretus (nam primus Magiæ ignorandæ
fcientiæ auctor infamis) cum fe, montes, & In
feros ad pugnam armaffet, à Nino vi& tus eft :
& in acie ferro cæfus, vel ab ipfa ftatim de cœ
lo tactus eft. Artem deteftabilem in Auctore
puniri par erat, ne haberet æmulos, & fi quos
haberet, ad eos cum arte poenam tranſmitte
ret. In eo bello Semiramidem famofam illam
fæminam Ninus invenit, & adamatam in con
jugem duxit ; quanta poft fexus vel gloriâ, vel
infamiâ ! Is quarto poft anno è vivis abiit ,
fufcepte
81
ad Noftra Tempora. 1655]
fufcepto ex Semiramide Ninya ; vir fupra
fidem magnus, nifi major foemina prioribus
fidem comparaffet.
Anno Mundi 2049. Affyriorum impe Semi
rium adivit Semiramis. Prima mulier quæ ramis.
domefticam adminiſtrationem mutavit pub
lica, ac prævertens regnum fexus obfequiis,
naturam quæ muliebre corpus compegerat,
virili animo emendavit Dotes ingentes ma
culavit ingentibus vitiis , ita plerumque in
11 excelfis mentibus fumma omnia funt. Nam
al operum magnificentia & belli gloria Ninum ,
hoc eft mortales retro omnes fuperavit . Me
diam , Ægyptum , Lybiam armis perdomuit g
Of & cum in orbe fuo deeffet hoftis , quæfivit
200 in alio, apparatu quam maximo penetrans
fa in Indiam, bífque victrix viciffet tertium, fit
pares Elephantis Cameli fuiffent. Opera porro
Pod
tr quæ & quanta perfecit ? marito dignum
h Rege & urbe Ninive tumulum erexit, præter
aquæ ductum in Ecbatanis, imaginem fuam
Bagiftonio monti infculptam , faxa , rupes ,
montes explanatos ad vias , quantum eft ,
quod in Miraculis orbis enumerat, Babylo
d nem opus à mortalibus tentatum omnibus
tandem abfolviffe ! In qua præter muros,
3 quibus nihil fimile fama dixit, horti & luci
palatiis impofiti, geminæ Arces ad Euphratis
ripas, ipfe amnis dum cuniculus foditur
averſus alio,animum ad mundi regimen natum™
oftendunt.
0 At per has dotes, libidinofa fupra quam
credihoneftum fit mulier, ne qua in re mo.!
dica effet, crudelitate etiam infignis, perimet
bat Amafios, materiam odii juxta ac amoris;
t illuftrior
mortui que crudelitas
ingenteseffet, Nec caua
aggeres mortis, de
excitabat ur
I I
flexit
IS ·Hiftoria ab Orbe condito
flexit à vita, à Ninva filio, quem de inceftu
appellaverat, interfe& ta : fi tamen filio credi
æquum fit parricidium, flagitio matris excu,
fanti.
Sara. Agebat in vivis hoc tempore Sara, Semira.
mide haud paulo clarior, fi vera claritas à vir
tutibus arceffenda fit : hæc patruo nupfit Abra
hamo cujus laudes impleat , qui capacem. &
tanti conjugis dixerit.
Ninyas 1 Anno Mundi 2091. Semiramidi fucceffit
Ninyas , aptior otio quàm negotio , qui frui,
partis contentus, nihil maternum habuit præ
ter voluptatem ; & quafi ſexu cum matre mu
tato, affiduo pellicum & Eunuchorum contu
bernio, nulli alii temerè vilus, degeneravit in
fæminam. Et ut proclive eft fe applicere ad
peffima, de cæteris Affyriæ Regibus femel di
aum fit,eos ad regnum natos,turpiffima tamen, pre
fuiffe mancipia cum nulli ferviatur turpius,
quàm voluptati.
Abra 1 Anne Mundi 2114. Abrahamus Deo jubente P
bam in ex Mefopotamia in Chananæam profe& tus eft:
Ghana fidei & obfequii miro fpecimine ; ipfo Deo in.
neam, præmium pollicente numerofiffimam fobolem、
orbo Patri , & bancce terram longe uberri
mam , ne agrum ad fepulchrum quidem poffi
denti. Ita Coelum centefimas pendit in mu
tuum.
'Abra Anno Mundi 2118, egregiam de Perfis.
bamus
reportat adoream Abrahamus : qui cum du
vincit ce Chodurlahomore Pentapolitas jam cor
Gbodor- ruptiffimos vitiis prælio victos in fervitu
9.
Lab.
tem abducerent, fimulque Lotum pravi con
fortil poenas luentem. Abrahamus ut nepo
tem reduceret , collecta fervorum expedita
minu > fopitos Perfas & à victoria fecuros
aggreffus , in fugam egit, prædam & capti
VOS
ad Noftra Tempora. 1655. 13
vos recepit, decimamque partem Melchifedeci
hoc eft Deo dedit, vel reddidit ; nec enim is
dat, qui totius unde accepit particulam red
dit.
Anno Mundi, 2138. contigit horrenda illa Sodoma.
clades Pentapolitana , qua urbes quatuor con- incen
flagarunt, Sodoma, Gomorrha, Adama & dium, ;
= Saboim execrabilia in pofteris nomina :
Segol ad feceffum Loto condonatum : ita ſem
per Deus vel in feveriffimis poenis clementiam,
amar. Supereft in flagitii deteftationem pue
• næ veſtigium ; aquæ fœtentes, folum emor
tuum, mare fulphureum. Nam & fupplicium
-quàm horrendum, quod vel fpe& tafle , in uxore.
Loti crimen fuir.
1 Sequenti anno Ifaac natus eft ; ad fan&if.
fimorum Parentum fummam lætitiam ,eo ma, Ifaac natus.
jorem, quo fperatam diutius. A rifu dictus eft;
cujus caufæ cumula iffimæ, cum præter bu ..
manas pofteritatis & nominis, diving accede
rent falutis omnium.
Anno 2163, Abrahamus in monte Moria If
incruentam victimam immolavit. Admira imaa c
mo
bile ad ftuporem temporum facinus ! divinis. landus!
nutibus fævam orbitatem, fpem. Nepotum,
charitatem patris pofthabere, eodem ferro quo
filium fe ma& tare, imo crudelius, quiafuper
effet, animi fuit fupra terrarum victores fur
gentis. Quantulum eft Macedo, quod in or
be non toto vicifti ? in Ifaaco plures mundos
vicit Abrahamus. At benè eft quod agnovit
Deus immolantem , tam facerdoti pepercit
quàm victime, nempe odedientia, fi matar,
fufcitat, fi perdit, redimit ; nec dat in peri
cula, nifi ut ferver.
An. 2199.ex Rebecca Ifaaco nafcuntur E Efau
fau & Jacob, ita diflimiles mente & corpore, acob,
ut
14 Hiftoria ab Orbe conditor
ut verè Gemini, vix in ullam rem unquam
confenferint : nam quomodo miti & facili
cum oportuno & temerario › conveniret ?
Argi Et hoc anno coepit Argivorum regnum ab
vorum Inacho ; quod deinde Mycenas Perfeus tran
regnum, ftulit. Nec dubium, quin & alibi regna quem
plurima, fed felicior Græcia, quæ fcrip: orum
ope, fua vel aperuit, vel effinxit
Abra Anno Mundi 2213 Abrahamus, poſt an C
hami nos vitæ 175, ex ea deceffit. 3 Vir revera vir 0
obitus. tutum omnium , qui per adverfa profpera
meruit : Dei nutibus ita mancipatus, ut ad
eos ftatim amarit vel oderit , tot locorum
exul quot incola, Ifmaelis pater ut abdica
ret, Ifaaci ut immolaret, Saræ conjux ut fte
rilem ferret, cumulatus bonis ut erogaret ;
Deoper exteros, per fuos probatus, fibi fem-.
per conftans , probitatem illæfam fepulchro
intulit.
Diluvi- Anno Mundi 2258. Achaiam inundavit
um O- diluvium , quod Ogygium di&um eft , ab
gygium. Ogyge Rege Eleufine conditore . Mirum in
unam Peloponnefum totius Europæ gefta con
Auxiffe.
Ifaaci Anno Mundi 2318. longæva fene& tute,
mors. poft annos 180, confectus, obiit Ifaacus, cui
tranquillitate animi nihil antiquius, promp
tus eam ne perderet omnia perdere : multos
jam annos animi luce caligantes oculos confo
Jans,filium Jacob,fi non vidit,audiit, multiplici
beatum fobole ; duodecim fufceptis liberis, ceu
columnis, totidem fundamenta genti promiffe
ponere.
Fofephi Anno Mundi 2319 Jofephus Jacobi fi
fortune, lius, mira Dei vel indulgentia vel mercede,
è carcere promotus in regnum , utriafque
fuit exemplat fortuna. Is Patri chariffimus
cum,
ad NoftraTempora. 165 . 15
cum, per invidiam divenditus effet à fratribus,
& apud Putipharem Dominum gratiofus ,
placuiffet & Dominæ , pudicitiæ tamen poft
babens omnia, per here calumniam conjectus
b in carcerem, per triennium caftitatem ama
vit in vinculis. Nec ultra Deus proemium
diftulit: Jofeph per interpretationem fom
nji Pharaoni notus ad regni adminiftratio
1 nem evectus eft, triginta natus annos, in
i qua per octoginta perfeveravit , inaudita
Aulici felicitate ; verè caftitatis martyr & co
rona.
Anno Mundi 2328. cum fertilitatem Æ Facob
သို gypti fames excepiffet ; inopia frumenti in E
Jacob filios in Egyptum mift, ubi à Jofephogyptum,
fratre probati & agniti , poenam fceleris
timuerunt ; adductóque Jacobo ad filium ,
luctum lætitiâ commutârunt. Sanè Patri re
vixit Jofephus, quem invidia, fera illa peffi.
ma, devoraverat. Regio Geffen in Ægypto
affignata familie Jacobi, ex qua deinde Tira
elitæ numerofiffima gens, prodierunt, Tuuc
‫נ‬ natus in Idumææ & Arabiæ finibus Jobus , Fob
ortus
Efau abnepos, celeberrimus pugil in utram.
que fortunam, tam adverfæ quam profpera
victor.
Anno Mundi 2338. Spartam in Pelopon Sparta
nefo Spartus Phoronei filius condidit ; in qua condita
cives olim Philofophiam veram profeffuri,
voluptatum abdicatione imperium Græciæ
merebantur.
Anno Mundi 2345. Jacobus poft annos
147. agonis perpetui, nam & In utero cum Facobi
fratre luctatus, exceffit è vivis. Cui ærumna- mors,
rum pretio redempta profpera : quippe pater
UC nam hæreditatem mercatus exilio ; binas
Conjuges imo unam 14. annorum operis ; &
liberos
163 Hiftoria ab. Orbe condita
liberos amantiffimi omnium luctu ; quem nec M
reperit abfque jactura , è patria rurfum fa&us tr
extorris. Ita Deus profperitatem San&is non
donat, fed vendit.
Fabi Anno Mundi 2398. par egregium fpe&a
certa vit Deus & fed gnum : cum dæmone mife
mina. riifque omnibus Jobum compofitum. Illu
ftrior quam ex triumphato, orbe Pompeius,
triplici prælio tergeminam palmam confe
cit; Liberorum inconcuflus audivit funera ;
fpe&tavit tranquillu. bonorum jacturam ; in
P
cruciatus membra tranfiffe paffus eft ; ac de
mum carcinoma foetidum , vivum cadaver,
è fterquilinio hoftem vicit. Qualis pugna !
que feptennium tenuit : quam gravis per tot
conferta vulnera? quam impar ! ubi homi.
nem dæmon per humanas calamitates, per
amicos, per uxorem , per fe aggreffus eft ;
quam demum honefta ! ubi fregit contemptus
fuperbiam,- patientia furorem, homulus An
gelum. 317
Fofephi Anno Mundi 2399. Jofephus in Deum ,
the
obiti. in Regem, in fuos, impletis virtutum nume
3
ris. poft longiffimam adminiftrationem , de
ceffit. Si Deum fpedes,fan& tiffimus inter ade
verfa, & quod rarius,inter profpera. Si Re
gem, Minifter abfolutiffimus , cui fimilem
orbis nondum vidit : fi fuos, pietate & cle Ci
mentia fummus : vel fatente invidia, & a
mante profperitatem quam fecerat. Felix
qui totin dotibus, materiam virtutum nactus
fit.
Ifraeli- Anno Mundi 2451 Amenophe Egypti
tain Rege, incepit duriffima fervitus ifraelitarum
Egypte que poft increbuit , ac per centum prope
ferviunt modum annos perfeveravit. Nam Egypti
anmerofiffimæ genti invidentes, ac jam ab
ca
ea fibi metuentes, ne propagaretut ulterius ,
tributis , operis, flagris, carcere, vinculis,
vexare ac perdere inftituerunt. Cumque pa
rum proficerent , imperatum obftetricibus,
ut mares necarent ; nec iis obtemperantibus,
crudeliffimo fancitum edicto , ut infantes
mafculi fub mergerentur ; nihilominus tot in
terærumnas, cædes, & naufragia, inftar pal
mæ fuccrevit foboles , & in hac neceffitate
mortis natum & adultum eft, quod Ægyptios
poftea perderet.
CAPUT. V.
Abortu Mofis ad samuelem.
NNO Mundi 2464. ante Chriftum 1589. Mofis

A Ex Amramo Levi nepote, in Hebræorum ortus
acerbiffima calamitate , natus eft eam qui
per prodigia folveret Mofes. Cui cum nafci
exponi fuiffet, exponi ipfum fervari fuit ; fer
1 vante filia Pharaonis, & in Aulæ fplendore ad
regni fpem educante : Deo & hanc laudem
incomparabili viro providente, ut fpreviffe
Regnum dici-poffit.
Anno Mundi 2493. Regnum Athenis Cecrops
condidit Cecrops, urbemque à Minerva dixit,
in augurium eloquentiæ qua poft clariffima..
Male tamen quod homo Egyptius in totam
Græciam turbam illam deorum invexit, quæ
deinceps in multa fecula fabulis aucta, & per
Europam graffata, cladem intulit quavis pefte
capitaliorem, qua medente nullo perirent A- Diluvi
nimi. น ทท .
Anno Mundi 2530. contigit Deucalionis Deuca
Diluvium ; quod cum Theffaliam inundaſ. Lionis.
fet
18 Hiftoria ab Orbe conditor
fet,id Græci quafi totius orbis concelebrarunt;
adeo vel in miferiis laudis fomitem vanitas:
reperit.
Areo Anno Mundi 2539. Athenis eft Areopagus
pagus. conftitutus , qui, ab humilibus ut fit initiis ,
eo dignitatis & " amplitudinis proceffit , ut
ab eo quafi ex cortina Themidis petita ora
cula, venerationem Athenis Delphico Tri
pode majorem afciverint , diftra & to femper
ad ferienda crimina gladio, Solon in eo mul
tis poft annis quædam immutavit , unde &
autor ipfius habitus à nonnullis : At quan la
tám intereft, an invenias primus , an inventa Qui
ornes.
Ifraelis Anno Mundi 25442 Ex paftore Mofes Dei
exitua legatus , contritis per affiduas plagas Egy
ptiis , Ifraelitas ex acerbiffima fervitute in
defertum duxit , & " liberos fecit ; per quæ
prodigia ? cum per Elementa ftipendiaria fra- a
to Pharaone, via per Arabicum fuum pate
factâ, fuis famulatas in hoftem undas ruen
tes immifit ; nempe difcrepant divina & hu
mana providentia ,ut confiliis ita & exitu.
Fobi Hoc Anne Jobus ille pugil fortiffimus, æta.
**
mor tis 217 prioribus bonis geminatis, in effufa®
bonorum, Nepotum, & vittutum copia, for
~ tuna cum virtute redeunte in gratiam , cele
brem illam Tragoediam foeliciffimo exitu mo
riens claufit.
Troja Anno Mundi 2576. à Dardano in Phrygia
condita. Dardane condita, quæ poft à Nepote Troe
Troja dicta eft, fabularum feges,& Poetarum
Pindus multis poft feculis.
Anno Mundi 253. "My moritur Moyfes pro
digiorum patrator illuftris, naturæ quam ad
nutum regebat propemodum Dominus , &
in pertinaciffima gente fupra fidem húma
nam
ad Naftra Tempora, ** 1645! 19.
nam manfuetus, Dei charitatis & patientiæ:
magnum exemplar.
Huid in Magiftratu populi fucceffit Jofue, Fofue.
qui divinus Poliorcetes, fine machinis urbes
expugnavit ; ne tardius vinceret, folem con
tinuit ; ac poft anno 2600, migravit è vita,
inductis in Chananæam promiffam olim ter
ram Ifraelitis, & in poffeffionem ejus immif
fis, fummus imperator, qui Deo fretus non
rarius vicit, quam pugnavit.
Anno Mundi 2601. Othoniel Judexappel Othonic?
latus, adminiftrationem Ifraelitarum fufcepit,
qui regnandi modus Monarchico partim
fimilis, partim diffimilis, pervicaciæ gentis,
accommodatior, complures annos Judæis
nondum Regni patientibus placuit..
Anno Mundi 2622. Tribus Benjamina à Clades
#cæteris tantum non occifione deleta eft: oc- Benja
cafio ex Gabaonitarum libidine : apud quos min. -
Levita hofpes diverterar : Bellum civile pri
mum Judaicum Deo, ut fit, incontinentia
maculas balneo fanguinis eluente.
Circa hæc tempora contigit Europa ra- Europa
ptus , Agenoris Sidoniorum Regis filiæ , à Cadmus
Jove in Cretam abductæ. Frater Cadmus va
ptorem perfequutus , in Boeotia conftitit ,
ubi Thebarum conditor, fufcepit inde Seme
lem filiam, è qua Bacchus, & bing, fabulag
rum Deorúmque nova feries, educante pa
rente in prodigiofam magnitudinem deinde
excreverint.
0 Anno Mundi 2641 , Othoniel moritur , Aodus
Aodus Judex in ejus locum allegitur : vigeſi- Judex,
mo tamen nono poft anno generofiffimus
adolefcensV ex tribu Benjamin, ambidexter ,.
齿 Romano Scævola fortunatior , Æglonem
Moabitam Judæos vexantem, cultro intere
mit,
20 Hifloria ab Orbe conditom.
mit pingui abdomine hauriente mortem cum
ferro.
Minosi Circa Annum MundiInday. 2650. Ex Jove &
Europa Minosin Creta regnabat,tanta juftitia
in terris-fama, ut & inferis Tribunali Judicis
dignus audierit.
Ifthmi- Ad Annum Mundi 2700. 1 inftituti funt
Gi Ludi. Ifthmici ludi antiquiffimi omnium in Græcia.
Celebrabantur in Ifthmo Corinthiaco , in
honorem Iunonis & Melicertæ , quos ex
mortalibus & mifero fato fubmerfis, in Deos
marinos tranfiiffe volunt, Leucotheam fcilicet
& Palemonem, quafi ex infania & furore ad
divinitatem fit proximus gradus. Borum infti
tutorem Syfiphum quidam, alii Glaucum ejus
filium volunt.
Belle Ab hoc Glauco Corinthi: natus Bellero
rapbon, phon, Græcorum Jofeph, & pudicitiæ laude
clariffimus ; qui poft & Stenobeam : Proti
Argorum Regis uxorem ad flagitium invi
tantem repulfam; in Lyciam ad mortem à
Præto miffus, accufante peffima femina, ca
edidit fortitudinis facinora, ut ab admirati
one per Chimæram ac fabulas defcribantur
lethi femente in uberrimam gloria fegetem
germinante.
Perfeus Et ad hæc tempora referendus Perfeus Jove
natus & Acrifii filia Danae, qui vectus Pegaſo
celeberrima Bellerophontis navi, Gorgonen.
Medufam, feu meretricem philtris amatores
fuos dementantem, feu ftrenuam bellatricem
in Africa capite truncavit, Græciæ Mofes, fi
ortum fpe&emus : nec aliena quæ in vita
geffit : adeo Heroes à calamitatibus ut à cunis
furgunt.
Pelops. Fuit hæc ætas feminarium fabularum ;
nam & Pelops Tantali filius, certamine cu
ruli
ad Noftra Tempora. 1655! al
= ruli per fraudem victor, ftabilitis cum Hippo
damia nuptiis, per foceri Oenomai necem ,
E diduxit: in Græciam Colonias , & Pelopon
nefo regioni poft celeberrima indidit no
men; & hoc nomine fupra omne figmentum Niobe,
clariffimus, Hujus foror Niobe muliebris ja
Aantiæ vel miferiæ monumentum , amiffis
quibus fe efferebat liberis, dolore contabuit ;
hoc enim faxum eft.
Nec Italia caufa fabularum caruit ; nam Fanus.
his temporibus Janus in Latio Aboriginum
regnum moderatus , fuccefforem Saturnum
ex hoſpite habuit , cui ex vite confita &
agrorum cultu feculum aureum bæ gentes
adfcribunt. Mirum, auream viguiffe ætatem,
ubi au₁um nullum : ubi multum eft, hanc effe
ferream.
Regnavit & hoc feculo Thebis Amphion, Amphi
qui fono teftudinis & prece blanda, faxa mo- on.
viffe dictus eft : id eft duros ac faxeos homi
nes ad humanitatem voce flexiffe. Ingens
feu Muficæ feu Poeticæ laus,humanum ſenſum
indidiffe mortalibus, & ad bonum voluptate
innoxia placuiffe.
Anno 2741.Barachus victoriam de Philiftzo Debbe
Ta.
Sifara reportavit , cujus fufceptæ & per.
fe&tæ laus omnis penes mulieres fuit : Nam
1 & Debbora prophetis ad caftra profecta in
hoftem Barachum immifit, & Jahel fugien- Fabel
#tem Sifaram, hauftu lactis confopitum, tra
bali clavo transfixit. Quippe fæminæ quo
cúmque fe vertant femper immodicæ , vel
extrema vitia , vel virtutes fummas perfe
quuntur. Phoe
Et Debboram fuam in vaticinio parem ,
fi fuperis placet, Graci oftentant, Phoemo- monoc. }
noem Apollinis filiam: quæ prima Delphis
ad
"Hiftoria ab Orbe condito
ad Parnaffum montem oracula reddidit, tri.
pode antro impofito ; unde poftea fraudis &
mendacii meffis ampliffima. Placet tamen
quod Hexametrum carmen invenerit, nobile
Poetarum ad fublime genus inftrumen;
tum .
Mida. Midas Gorgiæ filius, auro inftru& tior quam
fapientia, cum Panem Apollini prætuliffet,
Afininas aures habere creditus raro fcilicet
aurum inter & doctrinam fœdere. 1
Gideon. Anno Mundi 2768, Madianitas profligat
Gideon ; at quam impari numero? trecenti
milites in multa millia : quibus armis ? lam
5
padibus, hydriífque fi&ilibus : quæ pugna,
Deus bone, quæ ludicro fimilis, quæ victoria?
quæ periftos hoftes eft confecta.
Dadalus Circa annum hujus feculi feptuagefimum
floruit Dedalus, infignis artifex, imo & vo
landi ut fcribunt peritus ab eo fane opera
Dædalæa, quæ pro temporibus artis miræ &
inufitatæ, de volatu fabulæ locum fecerunt:
Homini fatis eft, quod Animo volat vel ultra
fydera.
Orpheus Tunc & in vivis agebat Orpheus, Apollinis
& Calliopes habitus filius , qui fuavitate
. ‫ܡܕ‬
carminum quæ canebat ad cytharam , feras

& arbores auritas fecit. At quis credat Poë
feos & Muficæ principem ortum à Thracia ?
Nunc fibi Græculi ex inventis artibus plau
da‫ܡ‬
dant modofe Thracibus Poeticam , Philofo

Mapa
sen
phiam Egyptiis debere agnofcant, & à Bar

baris humanitatem fuam haufiffe. Hic tamen
Orpheus, vel nullus fuit, vel Magus ; quæ
infamia & in Mufæum Orphei difcipulum
tranfmiffa , nec mirum, nam plerumque
Præceptorum mores doctrinæ in difcipulos
tranfeunt.
Anno
Anno Mundi 2801. Abimelechus Gideoni Abime
patri longe diffimilis , A uno die 70. fratres lech.
truncavit capite, ambitionis ultimum nefas,
at poftea frequens, regnandi libidine tollente
e paritatem quam natura fecit. Nec diutius
parto per fcelus imperio potitus , nam anno
poft tertio in obfidione turris mola per fæ
minam miffa obtritus , gladio infuper con
foffus fuo mortis dedecus parricidio proprio
geminavit, & pœnas fratribus fuo ipfe ferro
pependit.
Dedu&a variæ fub hæc tempora Coloniæ, Colonia
13
nam Pelafgi in Italia magnam Græciam oc- variæ.
cuparunt. Lydi duce Tyrrheno Tufciam
Siculus Itali filius Siciliam, quam tunc Sicani
Hifpanica gens obtinebant. Appulit & in
Latinum Arcas Evander, & in Palantia, ubi
deinde Roma habitavit. Ejus mater Themis
vel Carmenta fatidico fpiritu celebris . Sic
omne folum forti patria eſt.
-U Hoc ferme tempore Hercules Thebanus Hèrcu
monftra hominum & ferarum tollebat è les.
medio, corporis robore & fortitudine animi
præftans : vir tamen tantus Amoris turpe
tas mancipium fuit, raptor Hefiones, Deianira
conjugis fpretor, Omphales fervus vel ancilla,
& Hyle amator : nimirum cælum apud
Græcos non meruiffet, fi virtus ab omni navo
fuiffet inta&
ta.
Huc etiam pertinet feculum illud fabula- Argo
rum ferax apud Græcos in quo Thefeus A- nauta,
thenienfis , Argonautæ , quorum principes &c.
Jafon, Hercules, Caftor & Pollux , Orpheus,
Telamon. Præterea Centauri & Lapithæ Oedipus
fuper Pyrithoi nuptias præliantes : monftrum
illud Cretenfe à Pafiphae Minotaurus : nec
Thebanum minus horribile Oedipus, matris
conjux,
24 Hiftoria ab Orbc condito
conjux, patris peremptor, fratrum parens,
liberorum frater ; & vitricus fuus. Sphynge
fua dignum Enigma.
Bellum Nec à parente per nefas geniti defcive
Theba runt fratres Eteocles & Polynices ; qui per
num. feverante poft funus odio fævientes, fex illos
Græcos Heroas, Adraftum, Amphiaraum.
Capaneum, Hippomedontem, Tydeum, &
Parthenopeum, quorum feptimus Polynices
fuit, ad Thebarum muros perdiderunt ‫ ܘ ܕ‬p
pugnando alter , alter propugnando. Nam
perinde fuit effe focios ac hoftes noxio fuperis
Tanguini.
Cartha Anno Mundi 2842. dicitur Carthago con
80. dita à Carcedone quodam Phoenice. Ad Di- i
donem alil referunt à Tyro profugam ; mundi
annum affignantes 3166. Huic poftreme
fententiæ favent quamplurimi ; quæ fi vera
eft, fanè fabula eft Æneæ profugi & Didonis
conjugium.
Ludi Anno Mundi 2849. Olympici Ludi ab
Olym Hercule ad Elidem funt inftituti : quos ad
pici. Pelopem alii referunt. Ad Elidem Pelopon
nefi urbem celebrati , fub æftum Canicula
quadrigis in ftadio decurrentibus, honoratiffi.
mas & ipfis Regibus laureas pepererunt.
Fepthe? Anno Mundi 2850. Jepthe ex Ammonitis
illuftrem victoriam retulit . Is tamen fi fpu
rius , & exul , à fratribus & tribulibus fuis
ejectus ; à Deo tamen electus obfcuritatem
natalium geftarum rerum gloria illuftravit.
At victoria ( quis credat?) victorem poenituit;
cum exvoto fibi primam oblatam filiam im
molavit , temeritatem religione in Deum
purgans. Græcis facinus placuit, qui Iphige
niam his temporibus ab Agamemnone ma
&atam afferunt ; ita Dæmone per omnia ſa
tagen
tagente ad imitationem DEI affurgere.
Poftea rebelles Ephraimitas Jefphtevel or- Ephra
bus delevit, qua in victoria unius literulæ di- im cla
fcrimen longe plurimis intulit mortem. Du- des.
rum folcecum, quod ferro & fanguine vindi
catum eft.
4 Anno Mundi 2854. Hercules ille monftro. Hercu
rum domitor, furore, & infaniâ percitus, fibi li mors
mortem in Oera monte confcifcens, per ulti
d mum fcelus Divinitatem , fi Superis placet,
quæfivit.
Anno fequenti creditur contigiffe famofil. Helena
fimus ille Helenæ raptus à Paride Priami filio, raptus.
quo incautus adolefcens fibi fuifque perniciem
D invexit. Hæc Helena , quam, ut ait Horatius,
JA multo repetet Græcia milite ; hæc, quæ Euro.
pam & Afiam ut gladiatorum par committens
CI fpectavit
omnium primaè podio pereuntem
ruinis orbem , digna
ejus fubfterni.
01
Anno Mundi 2871. Troja poft decenna- Tre
lem obfidionem & octingenta Græcorum mil- excidi
a lia à fuis cæfa ; fanè utrinque decies centena um.
millia dicuntur cecidiffe : Antenoris pro ditio
ne, immiffo equo ligneo, nocte à Græcis inva
h ditur, vaftatur, incenditur, fævitum in captos,
& præter nocentiffimam omnium Helenam,
parcitumnulli. Proh belli dedecus ! ob mulie
ris libidinem tam multos cælos ! nec victoria
minor infamia, quâ belli caufa poenæ expers
tuit. Quid eft Menelaë, quod adulterium vin
t dicando, adultera parcis ? Servatus ad magna ne
Eneas, ex Ilio profugus, fata ingentia in Ita as.
liam deferet , genti terrarum olim dominæ,
fugam & exilium in •nobilitatis fontem tradi
turus.
Anno Mundi 2880 , Samfon ætatis anno sam
vicefimo, ad Philifiæos profligandos natus in- fon.
B forti
fortitudinis rudimentum, leonem inermis di
fcerpit; ac poftea afini maxilla,quafi Herculis
clava, mille hoftes mactar : Gazæ obfeffus,
portas urbis non modo repagulis emovet, fed
& bumeris,quafi victoriæ ferculum defert. At
vir tantus impingens in fcopulum, amata Da
lila meretrice adeo difficilius eft continen
tem effe quam fortem ) atque arcano de crine
detecto, capitur, illuditur & excæcatur à Phi
liftais, poenafque impuri amoris graviffimas
pendit, in piftrinum, viliffimi bruti inftar, a
da& tus. Poft mortem tandem fuas divinafq;
ultus injurias , cum excuflis columnis , de
jeto tecto, contrivit omnes hoftium Princi
pes, quadragefimo ætatis anno ; Vidit licet
cæcus, fe gloriofius mori non poffe. Samfoni
in Judæorum Principatu Heli fucceffit,
Enc. At anno tertio poft everfam Trojam, Eneas
as in in Italia ab Latino Latii rege exceptus, poft
Italia. Turnum victum, Laviniam conjugem habuit,
unde Lavinium ; quin & Afcanius ex Creufa
filius Albam pofuit. Quis credat à vicis Phry
gibus Romanos orbis Dominos prodituros ?
Heli. Anno Mundi 2939. Ifraelitæ dira clade vici
funt à Phi.ifthæis, Dei Arca capta , cafi Heli
liberi, ipfe ad nuntium de fella corruens ani
mam egit. Ita Deo filiorum noxas in patre,
& Principum in populo ad exemplum orbis
puniente.
CAPUT. V.
ASamuele ad Imperium Babyloniorum.
Samuely NNO Mundi 1940. Samuel quadragefi.

Amum annum agens,prophetiis virtutibuf
que
ad Noftra Tempora. 1655: 27
mi que clariffimus, à Deo in Principatum populi
jam ante vocatus , ab eodem populo, fuffra
gante numine,Judex eligitur. Vita, religione ,
adminiftratione reip. fan&us, ab avaritia &
cupiditate omni alienus, præftans judicis forma
& exemplar.
Circa annum Mundi 2961. Spartanorum spart.
Reges initia habuerunt. Cum enim Heraclidæ Reges!
five pofteri Herculis in Peloponnefum rediif
fent, unus illorum Ariftotemus Lacedæmone
1 regnum fundavit, qui cum duos filios reliquiffet
Proclem & Euryfthenem ; duæ inde regnum
familiæ Spartæ ortæ funt ; unde multi Reges :
di raro in humanis rebus eventu, ut pax diutius
inter confortes regni perfeveret.
Ol Anno fequenti , Saulem Samuel inunxit in Saul
Regem , cùm viginti annis folus Rempubl. Rex
# adminiftraffet; virum corpore quidem eximi
of um,fed animo moribufque rufticum , unctione
ita immutavit , ut jam Regis imbutus animo ,
1 virtutes Regias momento induerit.Eò nimirum
T divina bumanis fuffragia difcrepant , quod
humana Regno dignos non faciunt , divina
& faciunt. Anno proximo fortes conjectæ funt
el in comitiis populi, & Deo admoderante in
i eundem Saulem ceciderunt.
Anno Mundi 2962. Davidem Samuel Regno David
inaugurat, abdicato divinitùs propter obfequii Rex,
detrectationem Saule;adeò Deus obtemperan
• tes Principes, quales fuos ipfi fubditos,flagitar.
Hic David, puer & ovium ductor, in Regem
dotibus omnibus cumulatiffimum brevi eva
det, per labores & ærumnas ; quæ certiffima
fementis eft gloria.
B
Nam ftatim anno poft altero Goliathum pro Goliath
mole corporis viribus ac audacia præditum ,
$
paftoritia funda proftravit. Quam impar
B 2 certa
Hiftoria ab Orbe condito
certamen ! puer in virum paftor in militem,in
armatum nudus ; à nudo tamen ftetit victoria;
nec vinci poteft, quocum Deus pugnat.
Anno Mundi 2979. Luctuofiflima Sauli cla
Sauli des & Ifraëlitico contigit populo , victi à Phi
mors. liftæis, iple Saul in enfem præ defparatione in
cubuit ; amantiffimus Davidi Jonathan cælus
in prælio, impleta mina per Samuelis unr
bram Regi intentate, Luxit David jacturam
hoftis, regnum bac ruina partum difplicuit,
quod ipfi uc traderet Deus, & Saulum inimi
cum & amicum Jonathanem fuftulis, ot
Anno Mundi 2985. Codrus Athenienfium
Codrus.
Rex, vitæ breviffimæ immortalitatem famæ
anteponens, feipfum pro fuis piacularem vi&i
mam obtulit, fua que morte victoria parta, vi
tus hoftes vicit, amoris in patriam vel pattia
&
ipfa pereunte,æternum in ultima fecula monu
mentum. d. 21. 21.30
David Anno Mundi 3009. David, illuftreviciffitu.
dinis humanæ fpecimen , per Abſolonem fi
regno lium regno pellitur ; Deo jam ante continuis
pulfua . calamitatibus cædem Uriæ & adulterium vin
4 dicante. Ut documentum Regibus foret infu
premum Regem non rebellare, & in Principe
libidinis poenas non deferri. Hæc peccati poena,
fed poenitentia fruâu non caruit, nam Pater
regno redditus , filius victus & à Joabo confof
fus, pependit impius crinibus, & unde fuper
biam , inde mortem haufit.
Tonica Anno Mundi 3011. Contigit Ionica emi
emigra- gratio, cum ex diffenfione inter filios Codzi
110. exorta, & Medonti, licet claudo, per Oracu
lum Delphicum regno afferto, Nileus ejus fra
ter educta juventute navigavit in Afiam , ur
befq; celeberrimas pofuit, Ephefum,Miletum,
& alias, quæ Græcæ origine, lingua & affe&u,
occupatæ
ad Noftra Tempora. 1655 . 29
occupatæ mox à Perfi diuturni belli caufæ
fuerunt. ;
1
Anno Mundi 30 : 9 . Salomon ætatis anno Salo
vigefimo primo, Patris adhuc fuperftitis juflu, mon
regnoinungitur, Nathane Propheta & Bath. Rex.
210 fhabea matre curantibus fratre Adonia,lpe
regni quod jam occupabat, imo &vita dejecto.
" Ita regnum inter & mortem nihil medium
eft, & ab uno pulius in alterum ruit. Hic eft
‫ܕܐ‬ CA
Salomon, qui cum fapientiam rebus aliis præ
‫ܐ‬
optaviffet, fic & alia bona ett affecutus, ut divi
tiis,pace,ac felicitate præcipuus Regum clarif
&
fimus & magnificentiflimus longe omnibus
Fandi fuerit & miraculo. simonos 2
Sequemi anno David Rex moritur, regni 40. Davidis
à Samuelis fchola Propheta eximius ; pierare mors.
fn Deum, juftitia in fubditos, moderatione in
hoftes,omni laude major : fic fancta in piorum
memoria poenitentia,ut poenitentium exemplar
delictum fuum fanctum effecerit, and oi tird
Anno Mundi gogo. Templum Hierofoly Templi
mitanum feptimo ante anno à Salomone fun, confe- *
datum, ab eodem perfectum eft & inaugura- orátiog
rum: Pompam, aurum, gemmas, fuppellecti
lem quid referre profit, cum id majeftas Dei
præfens infederit, fedemque coeli vicariam So.
Jymarum Templum optaverit ? .I'
Anno Mundi 3539 natus eft Homerus , Home
Poëtarum princeps, imo doctrinæ omnis fons rus,
& origo. Septem urbes de tanto viro contén
derunt ; placet fententia , quæ Smyrnam lau
dat. Vixit annis centum quatuor ; vir tantus
mori nunquam debuerar. Hoc porro feculum,
ut Judæis Prophetarum eft , ita & Græcis
Poëtarum ; aliis divino ; humano aliis furore
‫از‬
perculfis. Regina
2
Anno Mundi 3047. Illuftris fuit clariffima Saba,
B 3. illa
illa pugnâ honoris, magnificentiæ & ftupe=
ris ; cum Regina Sabæ, Ñicaulanı dicunt, Sa
lomonis fama excita , ab Arabia felici ad eum
? fe contulit; ubi fapientia & opulentia Regis
fupra famam perfe& ta , ingentibus licet datis
muneribus, rediit locupletior, vera in Deum
fide Felix mulier , quam multis poft annis
Chriftus ipfe Deus canon omnis laudis com.
mendavit.
Salo- Anno Mundi 3059. Sapientiffimus ille mor
m.nis. talium,juxta ac ftultiffimus Salomon,an,regni.
40. curis potius quàm annis , deliciis quam
laboribus confectus, vitam admodum variam
morte conclufit Prodigiofa antithefis ! nam
· Salomoni quid diffimilius Salomone , compos
natur prior gloria cum pofteriore dedecore ,
fapientia cum dementia, Angelica adolefcentia
cum fenectute nequiffima, religiofa juventus
cum propudiofa canitie. An poenitentia tot
eluerit labes ; incertum ; fententia faventium
placet ne tanta beneficia Deus perdiderit.
Robo Sequenti anno Ifraeliticum regnum divi
am,fe- fum eft , cum Roboamus Salomonis filius in
roboam. tribu Juda & Benjamin regnarit ; decem aliæ
in Jeroboami verba juraverint, fævitiam, &
avaritiam Regis detre& tantes. At fummo cri
mine Jeroboamus Idolorum cultum invexit,
dum religionem fuorum veritus , dedit illis
Deos quos colerent. Ita plerumque pietati
abufi Principes, veram evertunt, ut falfam in
commodum fuum fubftituant.
lo Circa id tempus regnavit in Egypto Sefo
Se
ftrisE- ftris, fcripturâ Sefac ; qui victoriis Orientem
gyptius, totum pervagatus, ad Ethiopes Scythas pe
netrans, jam animo imperium orbis agitabat ;
fed primum à fuperbia felicitatis affecla victus,
cum devicus Reges ad currum jungeret ; &
iple
ipfe ab Elubope, Colchorum Rege, fecundo
vincitur, Ita Regibus capitalior nullus hoftis,
quàm vanitas.
Hujus filius Sefoftris Pheron, deprehenfas
à curatione oculorum impuras mulieres omnes
Ægyptias flammis addixit ; præter unam oli
toris conjugem, quam conjugio, & regno do.
navit. Quæ fexus labes, tot inter foeminas
unam effe caftam !
Anno Mandi 3077. Abias filius & fucceffor Abias:
Roboami in Jeroboamum pugnavit , tanta
victoria ut ex hoftibus ceciderint quingenta
10 millia. Mirum non effe ab hac victoria debel
20
latum ; nifi Deo placuerit. Judæ Regum
hoftes, non perdere, per quos ipfi in pietate
perftarent, revocarentur.
Anno Mundi 3080. Afa Abia Patri in regno Afa.
fucceffit, ignavo & impio fortis & pius ; nam
& Idolorum fana demolitus, Priapique loco
excifo, divinum cultum inftauravit, & præcla
ram de Æthiopibus palmam retulit, qua illi ad
decies centena millia militum terrore immiffo
divinitùs amiferunt , ingenfque præda ceffit
victoribus ; fic victorias religio parit, & forti
tudinis obftetrix Pietas.
Anno fequenti Iceleratiflimus ille Jeroboa- ferobo
mus, tandem ultione Divina reum affequen- ami
te , à Dæmone perimi ur ; hæc enim ipfius mors
adorationis merces. Succeffit Nadabus, mali
corvi malum ovum , qui anno poſt altero, pef
fimo humanarum rerum exemplo à Baafa
transfoditur. Occupavit regnum interfector &
24. annis tenuit ; dormitante aliquando in fce
leribus Deo, nunquam confopito.
Anno Mundi 3110, cùm regnum Ifraelis sama
poft varias contentiones perveniffet ad Amri, ria.
& Therfa urbs regia cædibus & rapinis vaftara
{ B 4 effet ;
33 Hiftoria ab Orbe condito.
eflet ; idem Amri Samariam urbem in monte
condidit, quæ deinceps regni primaria opibus
& munimentis evafit,
Acha Anno Mundi 138. Achabus Amri filius,
bus . cum fcelera fceleribus , ' inftigante Jezabele
Fezabel uxore, cumulaffet, fpretis Eliæ monitis & Mi
chææ vaticiniis, tandem à Benadab Syriæ Re
ge, quem ante vicerat, profligatus & cæfus,"
patientia Dei poenas dedit. Anno poft decimo
tertio, Jehu Ifraelis regno occupato,, Jezabe.
lem criniimuni omnium foeminam, debita du
dum morte multavit : nec in mortua parci
tum poenæ,nam à cantbus difcerptum cadaver,
& 75. Achabi filii, in divinæ vindice appendi
cem, ferro necati funt.
Elias. An. Mundi 3139. Elias Thesbites,Propheta
fanctiffimus, curruvectus igneo,totus ipfe ignis C
è vivis abiit non moriturus,prodigiorum patra
tor infignis,Moyfi fuppar vel æmulus ; nifi quod
ad poenam alter, alter ad veniam, Deoufi funt.
Elizem. Succeffit Elizeus non indignus Magiftro difci
pulus, qui cum mira vivus plura perfeciffet, &
in fepulchro mortuum fufcitavit, mortuus ta
men ;adeò triumphare mortem in alio quibuf
dam licuit, at in ſe nemini .
Jofa Anno Mundi 3145. Jofaphatus moritur Ju
phati de Res, Afa patre fanétior, zelo, fortitudine,
& victofiis coelo clarus.
Lycur Circa annum Mundi 3152. Lycurgus Lace
gus. dæmoniis condebat leges ; fapientia ac tem-
perantia morum clariffimus ; qui exilium re
gno anteponens, tutor pupillo regnum refti
tuit, feque in patriæ gratian exulem juffit.
Sparta Imperium dedit in legibus, quarum
obfervantia quandiu viguit ( viguit autem per
quingentos annos ) ferviture Sparta nefcivit..
Nec tamen eas dubitem ab Apolline, hoc eft
ab
ad Noftra Tempora. 1655 ! 33
ab impuriffimo Damone traditas, quæ fur
tum & adulterium non plectebant, adeo ut
laudarent : quid fiet illorum vitiis , quorum
virtutis turpitudinibus tantis infamantur ?
Anno 157. Athalia fola ex Achabi prole fu. Athalia
perftes, quæ feptimo ante anno Ochofia Juda
Rege filio fuo demortuo, prolem omnem regi-,
uam, quantum in ipfa fuit,peremerat, regnumq;
vi occupatum ,vi & cædibus adminiftrabat: ad
e nitente Jojada Pontifice, ferro occiditur, Joa
octenni in regnum affumpto, quem infantulum
Aviæ crudelitati fubtraЯum Jojodas clancu .
Jum educabat: Sic Achabi ftirps evulfa radici
tus, nullotermete repullulavit.
2
Circa hæctempora Reges Egypti, Pyrami- Pyra
des, prodigiofa vanitatis humanæ monumenta , mides.
is certatim erigebant, immenfis populorum fum
ptibus & ærumnis ; in quibus illa celeberrima
quae quinque stadia longa pro miraculó mundi
habita eft. Sed Regum fuperbiæ Deus illufit,
qui disjectis molibus & nomina perdidit condi
torum,una tamen perftat: an ad majus 'udibri
- um ; nam auctor nefcitur, & Trophæum Re
gum vefpertilionum afylum elt. Ite mortales,
& immortalitatem à faxis quærite.
¡ Anno Mundi 3166. plerique à Didone Car- Dido
tbaginem conditam afferunt. Hæc Elifa, quæ
Tyro profuga, delata in Africam, virilis ani
mi foemina,urbem condidit : nec oblita fexum
Jarbæ thalamis mortem antetulit : nempe
ornamentum forti udinis, pudicitia : & fupra
laudem eft,utriufque fexus laudem reportaſſe.
ruale igitur Maro de Didonis nuptiis cum
nea Romanus gentis odia perfequutus eft :
nec acerbius potuit, quam Punicum genusin
ipfo fonte inficiendo.
Circa annum Mundi 3216. Miffus eft lega
BS tus
34 Hiftoria ab Orbe condito"
fonas. tus ad Ninum feu Ninivem Jonas. Quis cre
derat, nifi le Deus affertorem daret ? in pifcis
devorantis utero feu in carcere, feu in afylo,
triduum egit. Poft urbs Ninus voluptatis fe
des & flagitiorum , ad liberi Prophetæ vocem
repente mutata , Rege ipfo (Sardanapalum ,
quod mirum eft, volunt ) faccum induente.
Utriufque prodigii prodigiofus effectus, pri
mum Jonam mutavit : alterum Deum : po
nitentibus abdicata poena pepercit.
Sarda- Anno Mundi 3235. Affyriorum Rex Sarda
napalus, napalus à Belo 37.meretrice quavis corruptior,
ab Arbace Medo, Belefo Babylonio, aliis Duci
bus rebellantibus, jam biennio Nini obfeffus,
tandem inundatione Tigris muro labem paffo,
fibi defperans ; gazas & opes mulierum greges
& Eunuchorum, luxuriæ regiæ inftrumenta, ac
feipfum in pyram conjectum, abfumpfit incen
dio. Pudet annos viginti monſtrum illud homi
nis fuperaffe;libidinum , quo diù flagrabat, in
cendium hanc pyram meruit.
Affyri- Affyriorum imperium Duces diviferunt ;
orum Arbaci Medo magna pars obtigit, Phul fibi
regnum Ninum fepofuit: In quo & fuccefforibus aliquot
regnum Affyriorum licet graviter imminu
tum ftetit adhuc per annos centum ; donec ad
Babylonios everfa plane Nino tranflatum eſt,
Ita ludit in orbe terrarum præpotens Deus,
quafibullas evanidas , regna concutiens.
Cara Anno Mundi 3240. Caranus regii ab Her】
nus. cule fanguinis, in Macedonia pulfis regulis &
adjunétis gentibus, primus Macedoniæ reg
num conftituit ; à quo Alexander per patrem
ab Hercule, ab Achille per matrem. Medius
inter Herculem & Alexandrum Caranus à fole
Hefto geminolucem arceffit.
dus Circa annum Mundi 3245, Hefiodus Poe
ta
ad Noftra Tempora. 165.5? 35
ta perlegantis ingenii , & molliſſima, ut ait
Paterculus, dulcedine carminum memorabilis
ingenii famânomen fibi fecit. Et poft mortem
alieno beneficio clarus , cum ejus interfe&i ca
daver in mare projectum, Delphinum vehiculo
fit terræ redditum , & canis indicio reperti fica
rii : Animantibus, ubi humanitatem, ponunt
homines, induentibus.
30 An. Mundi 3278. ante Chriftum 775. ce it Olym
Græcia tempora per Olympiades defignare, piades,
quibus Hiftoria certitudinem omnem fuam
debet. Et quidem an e anno 430. Ludi Olym
pici fuerant ab Hercule conftituti ; fed illo
27. Olympiades obliteratæ. Ludos Olympi
cos reftauravit Iphitus Elæorum Rex,juffitque
ut victorum nomina fcriberentur in tabulis &
columnis ; memoriam temporum fervavit glo
ria : per Olympionicas falva Hiftoria : primus
victor Choræbus Elæis in monumentis perfcri
plus eft, qui curlu vicit (poft Athletæ additi,
dein & quadriga) merentur in hiftoria locum,
per quos illa ftetit.
63 Sequenti anno Phuli,Affyriorum, Regi fuc- Tegla
10 ceffit Teglaphalafar , qui luctuofiffima clade phala
U Ifraelitas affecit, vaftata penitus regione, cap far.
tivifque abdu&is ingenti numero ; Tarde fed
graviter, jam ad poenas Deo progrediente.
ef
Anno Mundi 3302. Olympiadis feptimæ Roma
primo, ante Chriftum 751. illa gentium Do- condita
mina,Roma condita eſt Conditores fratres
Romulus & Remus, qui per inceſtum geniti,
nam ex Amulio & Rhea nepte fervati mira.
culo ; quippe Tiberis projectos in alveum in
ripam retulit; & Lupa quæ vorare debuit, u
bera præbuit ; poftea ætatis anno 18 , aufpiciis
avi Numitoris, novam urbem 21. Aprilis vel
ut alii voluntadeo rerum1277 vel clariffimaruma
initi
361 oria b rbe ondito
Hift a O C
initia incertafunt ) 4. Oftobris, traductis ex
Alba incolis pofuerunt. Sed exorta ftatim
difcordia, in rixa Remus vel à fratre vel ab
allo cafus, fuperftiti Romulo regnum ftabili
vit. Effer te Roma , Petro nondum facra , &
fuperba imperes orbi, dum ortum tuum in
cefto facrilegio, & parricidio debeas.
Achar
' Anno Mundi 3309. Achaz Rex Judæ, impi
etatis portentum ultimum, tandem odiofiffi .
mam Deo vitam claufit, Ezechia filio fucce
dente, fan& tiffimo & religiofiffimo Principe ::
Deo providente, ut delicta patris natus emen
daret. Mirum, ex corruptiffimo trunco prodiiffe
ramum incorruptum .
Ifraeli Auno Mundi 3314. Regnum Ifraeliticum
tici re inftitutum à Jeroboamo per rebellionem &
plane everfum
gnifinis impietatem, poft 255. annos
eft. Salmanafer Affyriorum Rex, Teglaphalal
faris fucceffor , detre&ante tributum Ofea ,
Samariam obfidet,tertio tandem anno vi expu
gnat. Regem Ofeam agit in vincula ,in quibus
moritur. Ifraelitas omnes captivos Ninum de
ducit. In quibus fanctiffimus Tobias, cum Anna
Tobias, uxore & Tobia filio adhuc anniculo : is per ad
verfa tentatus plurima, ut deinceps beneficiis
pluribus cumularetur ; in vifu reftituto,in red
dito filio, in inventa nuru, in aucta pecunia , in
tutela Angeli : quam multa Deus in calamita
tum mercedem rependit ! At difcant Reges,
interire regna ut homines,nihilque tutum quod
divina bafi non nitatur.
Hanc regni cladem prænuntiarat Efaias, ad
Efaias.
refrænandam Achafi impietatem à Deo im
miffus fed canebat furdis divinus pfaltes.
Caffandra inter minanti Troje exitium fides
non habita. Hic eft Efaias regii fanguinis , qui
vaticinii laude fupra omnes clarus , Chriſti
futuri
ad Noftra Tempora, 165. 37
= futuri myfteria fic profpexit, ut inter ipfius
viventis præcones annumeretur. Nec à vati.!
a cinio vita ablufit, affiduis ærumnis exercita :
adeo ad Chriftum via patet una per labores.
Anno Mundi 3319. Senacharib, Salmana- Sena
fare patre vita functo , fufcipit regnum , qui charib.
Ifraeliticosfub parente liberalius habitos acer
bius vexavit, ut inde virtuti Tobie in juvandis
& fepeliendis fratribus, vel imminenti vitæ dif
crimine , honeftiffimus locus daretur : nam op
0 preffa virtusgloriofior eft.
Anno Mundi 3322. prodigium illud inau- Sol re
ditum in orbe contigit , cum Ezechiæ ad mor- grou
tem decumbenti nuntiata eft ab Efaia valetu
JO do, & ad annos quindecim vitæ incolumitas : &
& in fignum, ne de oraculi fide ambigeret, rcvo
catus cum horologii publici umbrâ folis curfus,
ut ille dies ad duodecim boras viginti additis,
horarum triginta duarum fuerit. Quam hone
ftum hic producitur dies, quam infamis illa
Græcorum nox, quæ famulata adultero, Her
+ culem genuit ?
11 Anno Mundi 3334. Deus Cpt. Max, Eze- Senna
chiæ falutem coronat victoria. Redibat ovans cheribi
ex Ægypto Sennacherib, gemina de Egyptiis clades.
ac Ethiopibus palma prætumidus , ubique Je
1 rufalem numerofiffimis copiis imminebat :
cum in ipfius urbis confpe&u, nocte concubia
Angelus Domini Affyrioiuni 185. millia ftra
vit, & in iis pugnaciffimos quofque, fed cæde
tacita, ftrepitu nullo aut clamore. Quam mi
ferabilis caftrorum facies , folis, luce cladem
retegente humana major viſa eſt, & Author
notior, quo ignotior. Rex perterritns, fuga
S præcipiti Ninum petiit , furore percitus in
1 Hebræos : quem nec exeruit, nam à filiis in
i templo cæfus eft, & fcelus novo compreffum
fcelere
fcelere.Parricidæ profugi Affaradono fratrum
minimo regnum reliquerunt ; nec enim adhuc
parricidia regno donabantur.
CAPUT. VI.
A Babyloniorum Imperio ad Perficum
B hac clade Merodachus , Babyloniorum

Cable APræfectus, excuffo jugo Affyriorum, quo
niorum
imperi- rum vires propemodum fractas expeditione
um. Judaica fenferat,fe Regem tulit, ut qui aliena
appetebant Affyrii, amitterent & fua. Is eft
Merodachus, qui poft annos aliquot Babylo
niorum regnum in Affyriorum ruinis eriget.
Nimirum anno mundi 3334 Olymp. 15.
an. 1. Quovicto & cæfo à Babyloniis Affara
done, Affyriorum imperium penitus everfum
eft,vaftata Ninus, & Merodachus ipfe Babylo
niorum totiufque Orientis Dominus evafit.
Ita fecundo Babylon fedes Imperii, futurus fe
culis quafi Phoenix è cineribus fuis oritura .
Ere- Anno Mundi 3237. Ezechias Judæ Rex è
chias vivis abiit, pietate, ebfervantia in Deum, &
rebus geftis clarus in paucis : peffimi patris.
natus fan& tiffimus,peffimi nati pater fan& tiffi
mus ; nam Manaffem genuit, quopejorem, fi
finem demas, nulla ætas vidit.
Efaia Nam ut ex regni præludiis fumas aufpicia,
mors. flatim in contraria Patris ftudia raptus, in os
facrum Numinis Efaiam illum, ab immani: a
te Achaz inta&um, morte fimplici non con
tentus ferrâ diffe&um, venerabilem fenio vi
rum, fanguine proximum, acerbiffimo cru
Manaf ciatu necavit. Ut inde non mireris cædes, fla
Jes. gitia , magiam , parricidia , & quæ audet in
poteftate
poteftate fumma improbitas: perierat tandem ,
nifi periiffet.
Anno Mundi 3338. 董 Romulus vivere defiit, Romuli
quo fato, an à fuis cæfus,an à dæmone raptus, mors.
incertum : Quirini numen pofteritas fecit :
& fancivit Numa fucceffor, indu&a Romæ Numa!
fuperftitione; placuit ipfi commentum Egerix,
ut mortuus facilius haberetur Deus, cui etiam
vivo cum eâ commercium. Ea multis Magiæ
fufpicionem non levem movit.
Jo Et eodem tempore Gyges in Lydia præfti- Gyges.
giator & Magus, annuli beneficio afpectum
hominum fugiens, Candaulis Lydorum regis
abufus gratia, fuam ipfi conjugem, & per con
jugem, vitam & regnum rapuit. Hæc nempe
beneficia ab amafiis Dæmonum . Hujus Gygis
adnepos Cræfus,& ipfe per Dæmonis fraudem
regno privandus,
Anno Mundi 3344. Manaffes jam feptimum Manaf
* annum impietate omni fe polluens,Babylonem fes.
captivus ductus eft; vi an dolo captus,ambigu
um. At ex his vinculis capto libertas, nam
ex calamitate fapiens, & poenitens fcelerum ,
Deum appellavit, audituſque, ftatim à Mero
dacho dimiffus regnum reperiit : ubi alter å
$ primo, flagitia virtutibus emendavit. Felicem
miferiam/quæ mancipat corpus animi vindex :
hoc eft terram & chalibem auro & ccelo
mutare.
1
! Anno Mundi 3346. ante Chr, 707. Ama- Judith,
zon fan& tiffima Judith de Holopherne cæfo
triumphavit. Is à Merodacho (quem & Na
buchodonoforem vocant ) totius orbis Impe
rium ambiente , cum numerofiffimis copiis
Imperator, Bethuliam obfidebat, jamque ex
pugnabat: cum Juditha Hebræa mulier Græ
ca Helena pulchrior , quia in pulchritudine
fumma
40 Hiftoria ab Orbe condito .
mæ caftior, caprum oris fpecie Ducem, poft
vino madidum & fomno oppreffum ; capite
minuit. Nec arduum obfeffis fuit palabundum
exercitum & fine capire truncum, concidereg
paflim cædes, fpolia, triumphi, Ita victorem "
Deus à victo percutit, & per imbellem fœmi
nam inania de orbe vota dejecit. F
Aristo Anno Mundi 3368. bellum Meffenios.inter
menes. & Spartanos exarfit iterum ; Ariftomene duce
fortiffimo Meffeniorum, Tyrtæo Poeta Athe
• nienfi Spartanos ducente: Poefis, quis credat ?
Mella (fortitudinem ) vicit fubacti, Meffenu ; ipfe
na. Ariftomenes poft patrata fortitudinis fupra m
mortalem predigia, captus, vulneratus,tortus, re
morti applicitus, ( nufquam pejus de virtute
fortuna meruit) tandem coactus eft in Siciliamf
fugere ; ubi Zanclam urbem occupavit & Mefob
fanam dixit : Exilio quam Patria fortunatior . I
ituræ in pofteros urbi nomen dedit. 3
Urbes Fuit hoc feculum conditis urbibus perillu
varia ftre; quo Parthenii primo bello Melenio a
condita. Spartanorum adolefcentibus, maritis eos ad ふ ☎
&
I
Z
♣
uxores mittentibus ne à bello difcederent ,
procreati, duce Phalanto, Tarentum in Italial Q
pofuerunt ; & Corcyram Corinthii unde infulæ &
M
nomen ; & Calcedonem in Afia Megarenles ,
jure cæci dicti, quod tranfmiffo freto in Europa:
commodius non pofuiffent: fequutæ funt
Cizicus in Afia, Aftacus poft Nicomedia in
Bythinia, Locri in Italia, in qua & anté à Cro
ton & Sybaris, ut in media Ecbatana à Dejoces
Medo. Ita Romam conditam fequutæ funt
urbes quamplurimæ, ut deinceps effent quas
vinceret. 11:13 Dins
Poeta Peperit & hæc ætas Poetas duos Jambicol
Fambi carmine celebres, Archilochum & Hippona
ci. &em; quorum Archilochus Lambum armavit.
ad
ad maledicta & contumelias, Lycambe focero
ad fufpendium impulto : Hipponax tanto ma
gis incendit, quanto facilius magis incendit,
quanto facilius inventis addere. Pudet inven
tum oblectationis tradu& tum in perniciem
impleviffe ferrum & laqueum ; ipfi Mufarum
Perylli fuo invento opportunius periifleut.
tet Memorantur & in Mufica nobiles Ariftoxe- Mufica,
nus & Terpander, nam affinis Poëtæ Muficus;
in utroque carmen, menfura, cantus, & C.vo
luptas. 71
- > Anno Mundi 3376. Merodacho patri de Ben
mortuo , Ben- merodachus in Babyloniorum mero
regno fucceffit, de quo in Hiftoria mirum, fi- dachua.
lentium, fed raro magnis parentibus æquantur
filii : prætereafuturus avus Nabuchodonoforis,
obfcuritate propria clariorem effecit nepotem:
Tametfi magnum eft , magnum Principem
orbi genuiffe.
Anno Mundi 3384. Numa Pompilius defiit Numa
vivere felix quod placidam indolem bella
non turbarunt : armavit pacem religionibus ;
, quos prædones fecerat Romulus, cives reli
quit ; finitimorum arma inermis compefcuit :
& Ancilibus, Saliis, Lituis, quam gladiis, fcu
tifque fortior , togatus plures quam fagatus
Romulus triumphos meruit, fi majus eft, in
= lemente quam in fegete bella exfcindere.
Ad regnum fequenti anno eve& tus Tullus Tullus
Hoftilius. Is, ut res humanæ vicibus conftant, Hofti
ftatim Martiam gentem ad militarem operam lius.
revocavit: ne holtes deeffent, Albanos, hoc
eft fratres, aggreffus eft, & per Horatios imo
per Horatium profligavit. Tunc primum inter
urbes inftitutum parricidium ; matrem Albam
487. annos natam Roma fi ia evertit ac diruit:
adeo parum eft ambitioni homines perderer,
ni
1
ni faxa perdat, Periit Tullus incendio 32. poft
anno, domo regia de cœlo ta&a ; domeſtico
debebatur incendio, qui affines bello incen
derat.
Anno Mündi 3395. Jofias octennis Judæo.
Tofras. rum
regno inauguratur : Amone patre fcele
ratiffimo bipedum, poft alterum regni annum
per domefticam proditionem interempto. Et
hic Amon Manaffis patris æquaverat crimi
na, non pœnitentiam ; nec enim ad eam itur
per profpera ; fed Jofias filius fan& tiffimus
fuit ita Deo admoderante, ne pietas impie
tate obrueretur.
1.
Fere Circahæc tempora natus Jeremias , luctuo
mias. fiffimus calamitatum populi vates ac teftis,
qui Jofiæ in evertendis idolis provifus coelitus
adminifter, dein Sedecia peffimi redargutor 3
tandem poft famem ,flagra, carcerem , vincula ,
vita in perpetuis miferiis aut fuis aut alienis, &
eo forfitan gravioribus, decurfa in Ægypto i
fuis cæfus elt adeo verltas ubique gentium
odium parit.
Ancus Anno Mundi 3415. Ancus Martius Nume
Martius ex filia nepos,Romæ regnum capeffit. Is inter
avum & Tullum medius, revocata religione
nec commiffo bello , Latinos fæpius victos
Romam induxit. Hic enim tunc fructus vi
&oriæ, ut qui vi& ti effent, Quirites facti in eo
rum qui vicerant numerum referrentur.Et ædi
ficiis Urbem Ancus ornavit, merito quam au
xerat civibus ; & Oftiam ad mare condidit,
quafi porta ad tranfmarinas palmas aperiret.
Fofia Anno Mundi 3425. Jofias ille pius in Pha
mors. raonem ( qui & dictus Necao) Egypti Regem
decertans prælio, fagittâ ictus interiit : nec e
nim fanétis illibata femper profperitas. Simul
cum illo religio periit,omnifque pietas : Nam
Joachim
Joachim fucceffor, & ab hoc populus & idola Foa
relapfus eft ; & prophetæ cæli, & criminum chim
inulli parcitum eft ; donec capta à3 Babyloniis
Jerofolyma, & iple Joachim cum viris prima
riis (inter quos infans è ftirpe regia vir tantus
futurus Daniel) Babylonem captivus abdu
Яus Belli caufa , quod is interempto Jofia
patre, cum Egypto fædus percufferat, Baby
loniorum hofte perpetuo. Hæc principum
mfors eft, qui potentiores intermedii funt ; ut
fipax unius, fit bellum alterius,
mp Anno Mundi 3429. Nabuchodonofor ex Nabu
rebus geftis & ad difcrimen Patris, dignus Ma- cbodo
gnus Babyloniorum fit Imperator Rex cun nofor
is, majoribus fuis major, & quo vix quil
quam potentior ullo feculo memoratur. Hic
fatim. Joachimum ve& tigalem factum regno
d redonat, & in auſpicia victoriarum ingenti
prælio domat Egyptios . Magni Regis primor
dia parcere fubjectis, & debellare fuperbos,
Anno fequenti, Draco ferebat Athenienfi- Draco.
bus leges, fcriptas ut dicunt fanguine, cum
culpam vel minimam morte fancirent. Fertur
poftea in theatro ab Eginenfibus gratulanti
bus petaforum conje& tu oppreffus. Digna pror
fus creduliffimi hominis gratulatio, Tunc & Arion,
Arion cytharoedus ab Sicilia in Tænarum
Sparta Delphino vectus incolumis, ex avaritiæ
Syrtibus enatavit, in fluctibus tutior quam in
navi, naufragus felix, perimendus à remige ,
Evoraturum pifcem habuit remigem : nempe
alter aurum fitiebat, alter non noverat;
1 Anno Mundi 3436. Nabuchodonofor in Sedeci
Judæos expeditionem fufcepit, detrectantem as Rex?
tributum pendere, Joachimum dolo capit, &
1 admiffus urbe interimit, interempto Joachi
mum filium vel Jechoniam filium fubrogat:
1 &
1
& ftatim pertæfus: Babylonem captivum per
ducit, per annos 37. toleraturum pedorem
carceris, regnumque Sedeciæ tradit captivi
Exe- patruo. Tunc qui captivi inter quos Ezechiel,
cbiel. tuturorum quantus infpe&t ! tune deferta Je
rufalem, dilecta Chaldæa in qua Dániel,Su e
fanna, Eldras, Nehemias, Zorobabel, cala
mitatem,San& torum effe pabulum ,docuerunt.
Et altero poft anno . coepit Ezechiel , ex mira
bili quadri partiti monitri apparition , para
F
tamin populum iram. Numinis prænuntiare, C
obfidionem Solymæ defignare , & captivos
P
fratres ad religionem patrum cohortari, and U
Tarqui
nius Ango Mundi 3437. V. 138. Tarquinius
Prifcus origine Corinthius Romæ fortitudi
Prifcus ne liberalitate, & humanitate confpicuus
Anco Martio mortuo, primus per ambitum
& habita oratione regnum obtinuit . Nec ad C
nixa parum Tanaquil conjux, quæ 10 imperia
nata, viric animum ad fumma impulit, & pro
fua parte evexit. Fortunam ſtarim virtus juvit,
parta de Latinis ampla victoria, quam curru
aureo infignibufque triumphalibus Tarquinius
Romæ decoravit. Pompam Victoriæ placuiffe
credas, quam ut poftea fæpe repeteret, fæpius
vicit. .8.
Sufan Anno fequenti Daniels duodecimo circiter

B1. ætatis anno, jam prudemia fupra virum clarus,
Suſanname caſtiffimam fœminam à præfenti
morte vindicavit , pœna in libidinofos fenes
revocata. Ita libidinem ut præfens pœna nuſ
quam non fequitur, fic caltitati fua merces
femper rependitur.
Stefi Circa annum Mundi 3 442. in Græcia, Poë .
chorus. tica arte clari erant Alemæon & Stefichorus
quorum ille de Mufis fcripfit,hic ad lyram Ca
ftoris Heroumque res Epicè cecinit. Et admiffe
in
fæ in tantæ laudis patrem mulieres, cum Sap- Sappho.
DR.pho & Erinna fcriptis carminibus a Græcia or
Ore
bi univerfo poft innotuerint : longè clariores,
facumen ingenii caftimoniæ laude honeftaf
chi fent,0. 1187 HIT HI
An. Mundi3446. ante Chr. 667. expugnata Solyma
eft à Nebuchodonofore Hierofolyma , a fuga capta.
retra&tus Sedecias, oculis liberorum nece ante
foedatis orbatus , catenis gravis Babylonem du
tus eft : ubi in vinculis aliquanto poft moerore
&
barperii : urbs victoriis furori, libidini, rapine, &
contumelia ceffit ædificia tum publica, tum
th
privata incenfa,ipfumque Templum, domicili
um Dei, detractis ante vafis conflagravit. Mag
omnia calamitatis humanæ exempla. Jere- fere
ud na
miæ parcitum, & permiffa libertas, ut qui in mias.
delicto non fuerat,in poena non effet vir tamen
10 fanctus in ruinis urbis perftitit, nec libertate
20
ufus eft, nifi at patriæ miferiis præfens, eas
acerbius lugeret. A
Circa annum 3450. & fequentes, Nebucho- Nebu
Tit donofor univerfum propemodum orbem fub- chodo
in jiciebat. Nam præter Solymas captas ; Tyrum noforis!
jus decimum tertium annum obfeffam deditione victoria
fe
obtinuit, contentufque victoria , vectigalem
19 fecit : dein Ninum tanti olim fedem Imperil,
quafi æmulam fui, delevit clade tam horren
da, ut eam aliquando fuiffe nunc laboret An
Fnalium fides. Potentiffimis urbibus victis , quá
fi folutus repagulis, late cum armis per uni
verfas terras palmas circumtulit: nam Perfas,
Medos, Affyrios, Armenios, Hyrcanos, Ara
bes, Syros & Judæos fibi fubjecir : in Egyp
tios movit, & interempto Aprye Rege pro AT'S
fligavit : vaftavit Africam, & in Ethiopes non
fama modò, fed & victoria penetravit : tum
fe à Meridie ad Septentrionem reflectens,quafi
curfum
curfum luftrans victoriarum, Iberiam, Pontum
.Ch .
& Thraciam tam fortiter quam feliciter fub.
mifit:ca rerum geftarum gloria, ut nec Alex
ander mundi fulmen, nec Romanum imperium
regnorum pelagus,ipfi par fuerit:At tantò pok
inferior, quanto nunc major, adeò gravior, ex
fublimi loco ruina eft. Idem ab aliis Nabyni
thus, vel Labynithus appellatus eft,
Daniel Porro tot victorias ornabat , imò promove
regni bat,ingens fapientiæ & literarum ftudium ,fine
Mini- quo poteftas vix ulla ſtabilis ,Fons illius Daniel
fter. in florentiffimam Regis admiffus gratiam,
relato & expofito de monarchiis myftico fom.
nio : unde poftea tanti Imperii Prorex creatus
eft:an ita Judæis providente Deo, ut victoribus
vici imperarent ; an oftendente felicitatem
humanam fomnium effe, cum Jofepho & Da
niele tantam ex fomniis attribuerit. Sanè hind S
origo liberalium difciplinarum, quas tunc à
Daniele Chaldæi , dein à Chaldæis Græci P
hauferunt, emolumento fuo quam maximo ac
Græcajacantia in terras reliquas poft diffe mi
narunt.
Maffi Anuo Mundi 3454. V.C. 153. in Viennenfi
lia. Gallia commodiffimo ad Mediterraneum fitu,
a Phocenfibus profe& tis ex Afia pofita eft Maf
filia.Urbs inflitutis ftudiis, legibus, temperan
tia,& perpetua in Romanos fide, ac deinde in
Orientem totum commercio, præter portum
ad ſtationes navium aptiffimum, magni olim
futura nominis .
Nebu- Anno Mundi 3455. Nebuchodonofor fai
chodo jam impos, præludebat ad belluam fe Deum
noforis faciens ; quippe ftatuam auream fimulachrum
ftatus, fui, adorandam orbi propofuit, non corporum
modo , verum & animorum vi&or futurus.
Sed a tribus adolefcentibus Hebræis victus
eit
ad Noftra Tempora. 165s ! 47
Por eft, quos veri Dei religio idoli cultu interdi
iter xit. Inde victores in fornacem conje& ti ad in
ccrementum victoriæ : quot enim ab illo pal
pmæ, quot prodigia ! in flammis Juvenes rore
to perfufi, Chaldæi foris flammis involuti : & quod
i majus eft, contumacia Regis fraca, viata im
Na pletas, ut le tunc hominem & minorem Deo
fateretur.
Tom Anno Mundi 3.460. Solon Athenas fapien Solon.
un tiffimè gubernabat ; Draconis inhumanas leges
ium
Da emendavit, Areopagum obfoletum penè in
raftauravit, civibus fuis æquè moribus ac verbo
colt præivit, & cum in iis regnare poffet , obfequi
Crea maluit. Fuit ei Anacharfis coævus, qui ex Scy- Ana
Cor tbia profectus Athenas jam veræ Philofophiæ charfis,
citat fementem fecit, quam deinde fuo in Socrate
vana Græcia in cœlum extulit : at ea in laude
=&I
neb Scythia illa barbara prior & fortaffe major.
tu An. Mundi 3464. portentolam regii faftus Nabu
G Poenam mortalibus objecit Deus : cum Nabu chodo
ime chodonofor, propagato latè per orbem impe- nofor
io, faftu & arrogantia tumidus, Babylonis bellu .
amplitudine captus, extemplo ita mutatus eft, 1
ut fe feram ratus, abjectis infignibus regiis, nu
fit dus,& quadrupedis inftar incurvus, in fylvis
locifque aviis per feptem annos ferino vidu &
ery ritu egerit : læfa phantafia , qua ſe leonem
-de aut urfum credebat. O mortalitas,quantis pa
‫ ט‬tes cafibus quis àRege ad belluam lapfus !
C Qui tandem feptimo poft anno, fibi regno
ac Deo reftitutus, à bellua quam à rege mo
‫ ܕ‬deftior fceptrum recepit : quod uno anno te
nuit. Princeps inter fummos numerandus,
De
DES hoc maximè quod Danielem Miniftrum & Hi
ftoricum fortitus, per eum habuit, ut in homi
on
Dr num memoria , & Dei, ut creditur, vivat,
ja beatorum albo adfcriptus : tanti eft Principi alieno
alieno ductu infurgere , & habere cujus ope
crefcat & nitatur.
Evil Huic fucceffit filius Evilmerodach. Anno
mero Mundi 3472. qui regni curam infano Patre jam
dach. capefliverat, eo laudaridus, quod geftum impe
rium reftituto Patri, reftituerat. Is ftatim Je
choniam Joachimi filium edu& tum è carcere
Judæorum regno inaugurat,cum à morte Sede
¿ ciæ rex nullus fuiffet : quod à parvo tempore
Daniel, tenuit, Salathiele relicto filio. Danielem E
vilmerodach fummè profequutus eft ; ab eo
maxime cum objectus leonibus, tutior inter
Feras quam inter homines,quem in evertendo
Belo & perimendo Dracone Deum fanciverat,
eum fub belluarum fecurus dentibus pari pro
digio celebraffet.
Septem Anno Mundi 3474. numerabat Græcia ſe
Sapien, ptem Sapientes, Thaletem, Biantem , Solo
tesa nem, Chilonem, Pittacum, Cleobulum & Pe
riandrum, Philofophiæ quafi conditores. Ethi
vel ab una contentione digni hoc nomine, de
Tripode aureo à fapientiffimo referendo; quem
cum alius alii ut fapientiori cederet , 3 merue
runt referre finguli ; quæ major enim fapientia
fit quam aurum fpernere ; & fe licet eximium,
alio tamen minorem credere? Rasp. A
Servius Anno Mundi 3477. Tarquinio Prifco per
Tullius. fubniiffos ab Anci Martii filiis ficarios inter- |·
fecto, fubrogatus eft,Tanaquilis opera,Servius
Tullius, qui ab illuftri profapia fervus à fer 8
vitute Regis gener, dein Rex effectus eft. Di
gnus Imperio, nec ignis augurio fidem abro
gavit nam & Etrufcos rebellantes affiduis
pugnis fractos edomuit ; & Romæ cenfum pri
mus inftituit, hoc eft effecit, ut fe Roma cog
nofceret fortunæ hactenus profperæ parti
ceps, fed quam infenfam in extremo a &u ex
pertus
spertus eft : infando parricidio per filiam Tul
liam ut regno dejicitur, vita orbatus. An reg
Annare tanti eft, ut natura tam altè pareat ?
Circa annum Mundi 3482. Anacreon Poë- Ana
im ta Lyricus fuaviffima carmina fed minus ho- creon.
nefta concinebat ; poft acino fuffocatus, fato
rc ad temulentam qualem traduxerat vita pera
Septo. Dum Phalaris Agrigentinus Siciliam Phala
pa crudelitate fumma vexabat : verum ut nihil ris.
mi adeò malum eft, quin boni mixturam habeat :
bjuftus Phalaris, qui Perillum fuobove primum
100 inclufit, & humanus, qui cædis fuæ reos Mena
eni Jippum & Charitonem, amicitiæ ignoto inter
era aulicos bono condonavit.
pro Nec omittendus.circa hæc tempora fabula- fo
tor fopus, qui corporis deformitatem inge- pus
nii luce compenfans, per virtutem de forruna
triumphavit , & fervus Dominis imperavit,
Pt brutis animantibus bumanos fenfus & vo
ces affinxit , ut puderet homines ſe à brutis
vinci.
el Anno Mundi 3488. Pififtratus tyranni- Pifi
dem Athenis occupat, cum fe ipfe vulneribus Aratus
da deformaffet, impetratis fatellitibus & fimulati
tione tutelæ inimicis oppreffus ; adeò parvum
eft, vim inter repellendam & inferendam di
fcrimen. Solon calamitatem urbis non tulit, Solon,
5 exulatum abiit, cum aliter tyrannum damna
re non poffet : Tunc Crofum Lydorum Re
gem fapienter monuit, quid aurum effet, ac in
Cypro paulò poft vitam depofuit, invidia ab
fentiæ qua una poterat, Pafiltrati fcelus impug
nans.
His temporibus memoratur Abaris Scytha Abark,
celeberrimus Magus multas provincias pera
graffe, celeritate tanta, quanta fagitta ab A
polline dono accepta, quam cum emififfet,
C fimul
fimul & cum ea per aerem ferebatur , ve
hente nempe dæmone : at hoc equo quis vehi
cupiat ?
Cyrus! Anno Mundi 3493. Cyrus, novus Perfarum
Romulus, ex Mandane Aftyagis filia natus, ex
avi fomnio morti expofitus, & à bubulco ca
ne ubera præbente fervatus ; poft ab Harpago:
Satrapadiri convivii memore evocatus in Me
dos Perfis fuis accin&us, avum Aftyagem ge
mino prælio vicit, tertio cepit. Inde Medorum
res in poteftatem Cyri devolutæ, gradufque
fubftratus ad Imperium Perficum erigen
dum. Cujus tamen initium à Babylonii
ruina petimus , ne forte quod humanæ non
patiuntur anguftiæ, gemini foles fimul illu
ceant.
Bal. Anno Mundi 3495. Balthafar Evilmeroda
thafar, cho patri,propter libidines interempto,fucceffit
in regnum; fed nec ipfe temperantior Patre,
regnorum pefte afflatus, per ignaviam & vo
luptates fibi & Imperio perniciem ultimam
procreavit.
Pifi- Anno fequenti , exul Athenis Pififtratus , per
ftratu. Phyam quandam Minerve ornatu armifque
tam, tyrannidem qua dejectus erat in
inftru&
ftauravit. Ita jam olim ad confilia Principum
traducta religio, & Dei nomine , quo nihil
fpeciofius aut potentius, plebi impofitum. Vir
ingentis animi Pififtratus fuit, qui fecundò
pulfus fibi tertium regnum comparavit; dignus
qui ad meliora fe conferret.
Simo Circa annum Mundi 3502, illuftris Poefi
mides Lyra fuit Simonides, Melicertes & Melicus
3 alii. ob eam dictus ; qui & artem memoriæ, cum
naturali præftans effet, excogitavit. Tum
Theognis Poeta , Anaximander Philofophus,
Pherecydes Pythagoræ præceptor, Phocyli
des,
ad Noftra Tempora: 1655. 51
des, Xenophanes, aliique qui in literis quafi in
ftadio fibi magnum nomen comparabant.
Anno Mundi 3506. Crafus Lydorum Rex Cræfu
ditiffimus, oraculi fide clufa, à Cyro victus, vid .
a jam arfurus Solonis memor pyra deponitur,
vitam quam rapiebant opes Philofophiæ debi
turus. At cum iterum Lydi rebellarent, cele
bris illa poena impofita ut ludis & conviviis
addicti, bonam frugem omnem abdicarent ;
tantum ab omni ævo bonæ mentis & voluptatis
divortium fuit.
que
ed Circa annum Mundi 351 3. V. C. 213. Py- Pytha
thagoras Samius Philofophiam novam in goras
70 Italia condidit. Hanc magia ut creditur infa
mis haufit à Dæmone ; quod fapit & arrogan
tia dicti aur qa & belluina metemply
chofis, & femur aureum, & fpontanea mors
per inediam conciliata.
Anno Mundi 2516. noctu Babylon à Cyro Babylon
0 capta eſt, vaſtata ac penè diruta, Balthafar è capia.
fomno in mortem tranfiit, cùm pridie manu
illa fcribente perterritus, & à Daniele de im
minente fato fruftra commonitus, fe præbuit
12 hofti jugulandum , Babyloniorum imperio
70 una cum Principe pereunte. Id in Principibus
voluptate marcidis dudum nutans quafi ædes
fundamentis fubrutis, ftatim disje&um eft.
0
CAPUT VII.
De Imperio Perfarum ufque ad Alex

andrum .
Nno Mundi 3517, V.C.115, ante Chri

Aitum 536.everfo funditus Babyloniorum
C 2 Impe
52 Hiftoria ab Orbe condito·
Perfi- Imperio ; in Cyro Perficum ſumpfit initium :
cum faftu & opulentia majus, fi Cyrum excipias
Imperi- quam fortitudine : fua & ipfum mole deinde
um Fu. ruiturum. Hoc & anno Judæorum foluta ca
daili- ptivitas, Cyro permittente, quafi in victoriæ
beri gratulationem , regreffum in patriam & in
Templi inftaurationem de fuoliberaliter ero
gante. Quare plurimi in Judæam Zorobabele
duce reverfi, Templum quo potuerunt fumptu
repararunt , etfi non perfe& tum nifi multis.
poft annis : fed in pofterum libertate juſta di
minuti, Perfis, Græcis, aut Romanis facti ve
&igales, fervitutis jugum nunquam excuffe
runt: quod & hodie ubique ferè gentium meri
tiffimè patiuntur.
Tarqui Anno Mundi 3521. L. Tarquinius Romæ
niusfu- regnum per Parricidium triplex occupavit :
perb . interemptis uxore fratre & focero, adminiftra
tot flagitiorum Tullia, quæ & carpentum fu.
per cadaver patris egit interrita. Quid le Græ
cis Romani præferunt ? Annon Medea pia ad
Tulliam ? Peccatis Quirites, qui tot ſcelerum
reum uno Superbi nomine defignaftis.
Circa hæc tempora Thelpis Athenis primus
Drama dedit, ex plauftris Tragoedias populo
Thepis.
fpe& tandas exhibens ; quòd antè Solon morum
cenfor prudens vetuerat.
Ad que revocandus ftupendus Athleta
•Milo: Milo Crotoniates:quem nec vigens robor à de
bilitate,nec flos ætatis à fene&ute,nec tot pal
me Olympicæ ab obeunda morte defenderunt,
2 Cyri Anno Mundi 3523. Cyrus à Tomyri Maſ
mors, fagetarum Regina ii ad mare Cafpium Araxe
amne claudebantur) victus occubuit; luctuofo
exitu tot profperitatum , ut poft tantas gentes
fubactas, à femina ad vi&oriarum ludibrium
vinceretur : & illufum corpori ferunt, caput
que
D: ad Noftra Tempora . 1655 . $3
que humano immerfum fanguini; hoc nempe
Diademate coronat fe fumma felicitas. Licet
12. alii velint ex vulnere apud fuos non alieno
arbitratu mortem inveniffe, virum tanti im
perii & pariendi & alendi capacem .
10 Cyri regnum excepit Cambyfes filius, Patri Cam
ele nulla re, nifi forte ambitione confimilis. Nam byfest
in Ægyptum movir, Régemque Ægyptiorum
It's Pfammenitem habuit in vinculis , exercitu
di. fufo, quo in Rege natura ut in fpeculo vifa eft,
He nec fumma femper effe mala quæ lugentur. 記
Te. Dein victorem inflammavit libido domandæ
Africa, triplici expeditione : prima delenda
erat Carthago, quam Phoenicii, ne parricida
12 fierent,detre&tarunt : altera petebat Ammo
næos, in qua pugnatum cum ventis via in me
dia,exercitu arenarum molibus obruto : ter
Cu tiam ipfe in Ethiopas fufcepit, nec feliciorem,
cum enim penuria commeatus humana cors
ad pora in cibum cederent, fibi ipfe timens,tunc
fe demum hominem nofcens, Memphim repe
tiit. Summum opus Imperatoris eft,non modo
05 pugnare, fed præftare ut pugnare poffit.
10 Haud multo poft idem Cambyfes in Ægy- Cam
pto, victoria trophæo, & fuo gladio, & majo. byfis
rem felicitatis contemptum, cafu, quafi mors mots
ipfum negligeret, læfus interiit. Creditus eft
2 ab Apis cæde in furorem actus. Ea fane præ
ftitit, quæfuror præftat ; nam præter violatas
Egyptiorum religiones, fratrem , ne fucceffor
foret, juffit interfici, fe fororis foedavit nu
ptiis,& ftatim fanguine : poft quæ parricidia
0 lufus fit. Prexafpis filius, Perfæque Principes
trucidati.
Anno Mundi 3532. cum Smerdes Magus le Darius
filium Cyri fimulans regnum invafiffet : re de- Hyfta
tecta per feptem Perfarum Satrapas regno oe. [pis,
C3 cupato
Hiftoria ah Orbe condito
cupato & vita orbatur. Ex feptem Dario Hy
ftafpis filio induftria famuli id regnum obtigit ;
Equi hinnitus quantum Imperium Domino
peperit?fic ex parvis incrementa magna, ut ex
parvis etiam cafus graves.
Zopy Anno Mundi 3534. Babylon rebellans poft
novendecim menfium obfidionem , vi à Da
TUS
rio Rege expugnatur ; at opera Zopyri , qui
Principis amantior quàm fui , dignitatem
Jpfius corporis fui deformatione fancivit, di
gous cujus integritas imperio Perfico redi
meretur. Idem propemodum in èxpugnandis
Gabiis Sextus Tarquinii filius tunc tentabat ;
fed ille fama ingens, hic vix ullâ notus; nempe
tantum intereft, cui Principi fervias, jufto an
injufto.
Danie Anno proximo Daniel obiit, decimo fupra
Lis mors centefimum vitæ, favoris aulici mirum exem
plar, eo magis quod appetentem invidiam in
nocentia fregit ac pietate: In quem quæ natu
ra contulerat, ea Gratia divina fic auxit ; ut
qui prudentiffimus tot Regum Minifter, idem.
& Eremitarum fan&iffimus cenfeatur.
Dariu Anno 1536. in Scythas Europeos expedi
in scy. tionem Darius fufcepit ; cujus quanta primor
dia ! cum totus Oriens ad bellum accitus,
zbas.
cum Europa Afiæ ponte juncta, cum Ifter &
Bofphorus fub jugum miffi, & itinere Gétæ
devicti. At his exordiis quam difpar exitus,
cum retrocedere coa& tus Darius, nonaginta
millibus hominum amiffis ; beneficio pontis
fervavit reliquos ? Amat Deus , ad infirmitatis
humanæ do&rinam,ut ex parvis magna, fic ex
magnis parva efficere. Hic primus ja Europam
Perfarum tranfitus, unde tot bellorum & ftra
gium cædes.
Anno
Anno Mundi 3539. cœpit bellum Ionicum Ionicu
inter Perías & Iones Græcos , incendente Hi- bellum,
ftiæo Milefio ad Perfam transfuga, ad quod
inducti Ionum patres vel germani Athenien
24 *fes, Infauftum Milefiis, quorum urbs à Perfis
capta, & direpta : omnefque in Afia tum urbes
tum infulæ vitæ ." nec Hiltiæo impune fuit
ཚོ
prodidiffe: nam ab ipfis Perfis peremptus eft.

ཀྑུཾ
ལཊྛི
3སྒྱུྟསྒྱུ
Sed ad hoc bellum pertinent plura, quam út

P I in annum unum conjici poffint.
Anno Mundi 3545. V. C. 244. Tarquinius Confu
cum liberis Româ per Brutum ejectus, ab illato les Rog
ndi
per Sextum Lucretiæ ftupro, quæ quafi flagi- ma,
3:
stium emendaret parricidio, fe fuis impotens
R interemit. Mutatâ urbis adminiſtratione , re
021 gnum in Rempublicam, Reges in Confules
2 abierunt , qui quotannis electi bini , minus
upr1 a poffent, cum nec continui, nec foli, tenerent
D
imperium. Primi omnium Confules L. Bru
is tus & Tarquinius Collatinus ; hic in folatium
310 amiffe conjugis, ille in præmium affertæ li
bertatis. Cætera flagitia in Principe Deus qua
Bea
dantenus tolerat, at in libidine ftatim exurgit.
Anno poft tertio , Porfenna Clufinorum Porfen
Rege reducente, Romanos ad ultima Tarqui- ne
100 nii agurt, fed de Regibus virtus & conftantia
CUR
triumphavit. Solus Horatius urbi jam capta
ert pro munimentis dejectis fuit ; Regem perculit
etz
Mucius efficacius combuftâ dexterâ , quàm
[US armata: & virgo Cloelia particeps laudis, nec
100 fugam timuit, nec no&tem, nec amnem . Hos
nts
animos Porfenna vidit nunquam fervituros ,
21
Roma receffit, ne libertatis contagium ad fu
Ca
os pergeret.
20 Anno Mundi 3557. V. C. 256. Primum Dica]
Fra Dictatorem Titum Largium, quafi facram in tor,
rebu ultimis anchoram, creavit fenatus Roma.
C 4 nus ;
пло
nus ; imminebat foris bellum graviffimum à
Latinis, intus ab egena plebe gravis feditio :
quis crederet ? malum domefticum terrore
fanavit Dictator, humanitate & confilio pere
grinum. Placuit hic Magiftratus fenatui, & ea
fuit Romanorum moderatio, ut in ſumma
poteftate, ne in Sylla quidem, libertati fit un
quam detra& tum.
Latini Anno poft fecundo A. Pofthumius Di&a=
viЯti. tor ingentem victoriam de Latinis retulit ad
lacum Regilenfem : quæ Caftori & Polluci
pugnare vifis attributa : illudente nimirum
per præftigias Dæmone, & fibi regnum in
Gente futura orbis Domina comparante . Inde
Tarqui Tarquinius folus è familia tanta fuperftes ,
nii caufam belli abominantibus omnibus, Cumas
mors. fe contulit, ubi privatus paulo poft obiit: acer
bius fatum promeritus ; nifi Patri & Regi, fu
pereffe regno & liberis, acerbiffimum fit.
Mara: Anno Mundi 3562. ad Marathonem pug?
thonia na conferta eft ; at quam impar! ad quam tre
a æ, undecim Athenienfes edu
pugne. centa milli Perf
xerunt : fed duce Miltiade; In quo pluria mil
lia numerentur : nam vi&i Perfæ, & in fugam
a&i ; trophæum ingens erectum Miltiadi, in
hominum nempe memoria , quod nulla in pos
fterum dies delibabit. Quem is militem duce
CHA
ret, vel ab uno difce Cynegiro ; quia navem
hoftilem dextra, poft finiftra , tandem utra
que truncus , dentibus prehenfam detinuit :
quafi vi&oriam occuparet fugientem , aut in
anchoram verfus navim ftabilitet.
Xerxes. Anno Mundi 3567. Darius diem claufit,
appellato regni fucceffore Xerxe, ex Atoffa
Cyri filia fufcepto, & exclufo Artabarſane vel
Artemene, quem adhuc privatus genuerat:
Placet tamen à mortuo Patre, defraterna illa
fratres
ad Noftra Tempora, 1653: 57
fratres inter, pro regno contentione opinió ;
ubi & impune fuit contendiffe, & viciffe in
3 noxium : tam eran: animis fratres quam fan
guine æque laudandi, quod alter regni fpem
ftitit, alter omifit,
Tunc Veturia cladem impendentem Romæ Corio -
difcuffit. Coriolano filio ingrata patriæ mi- lanus,
nante excidium & inferente ; poft Patrum &
5 Pontificum legationes confumptas, impetra
2 vit à filio mater Romæ falutem, non impetra
vit filio : hic enim poftmodum à Volfcis cœ
fus, quibus Romæ falus delictum morte ple
i Яendum vifa eft. Neceffitas mifera, cum vel ·
civi ob patriam , vel patriæ, à cive mors inte
85 renda eft.
Circa hæctempora Pindarus floruit, Poëta Pinda
Lyricus, fublimitate ingenii nulli fecundus : 7 ,
quodque mireris, Thebis oriundus ; in cœlo -
tam pingui vir tam defæcatus.
Anno Mundi 3569. Athenis Sophocles na. Sopho
US tus eft, qui poftea Tragoediam ornamentis in- cles.
bftra& tam omnibus celebravit. Et quinto poft Euripi
anno natus Euripides & futurus Poêta Tragi- des. +
20 cus, ne forte æmulus Sophocli deforet : ut in
bis geminiserudita Regum illa voluptas dig
50 nitatem totam affequeretur.Sane tunc Athenæ
CO illuftriffimis viris eminebant, in quibus Arī Arifi
ftides amore & cultu juftitiæ, quafi Themis des,
# quædam corporata, damnatus tamen ab invi
dopopulo Oltracifmo, ne virtuti- campus de
effet. Tunc & Themistocles ,vir tantus, quan
tum Salaminia pugna demonftrabit.
Sed & hujus feculi anno 71. Halicarnali Hero
natus Herodotus, dictus Hiftoriæ parens, pri dotje .
mus fane cujus monumenta ad nos pervene
rint ; dubium an majeftate rerum grandior,
andictioni fuavitate jucundior,
Cis Anto
res
$8 Hiftoria ab Orbe condito
Sala Anno Mundi 3574. de Perfis ad Salami
minia niam celebrem victoriam Græci reportarunt,
pugna. Themistocle duce; cum prius ad Thermopylas
Leonidas cum trecentis Laconibus Perfarum
copias infregiffet , multitudine tandem ob.
rutus , non victus fortitudine . Hujus belli
quantus apparatus,übi Perfæ, Xerxe ducente,
3235220. hominum deduxerunt , ubi gemi
no ponte fractus Hellefpontus. Athos fuffof
fus, exficcata potantibus flumina, omnis de
mum in Græciam effufa Afia. Sed quid hæc
tanta ni afpiret Deus ? navali præliɔ vica
claffis : ipfe Xerxes fugam per Græciam &
Afiam fpargens,docuit homines proximam eff:
fuperbiæ comitem humilitatem.
Arte Nec Artemifia premenda filentio, quæ pro
mifia. Xerxe pugnans nihil prætermifit quo vince
ret. Eadem celeberrima Maufolæo, quod in
Caria Maufolo conjugi erexit ; iis impenfis
ut vel imperfectum fit in orbis miraculis, au
guftius tamen ipfâ monumentum , quæ mariti
cineres haufit, ut quem fufcitare non poffet
fe viva conderet.
Plate Anno fequenti , & terreftri prælio vi&
ti Perfæ
enfis ad Plateas in Boeotia , per Lacedæmonios &
Pugna. Tegeates , ubi Mardonius , infenfus ille Græco
rum hoftis,cum copiis cæfus :iterumque ad My
calem in Afia navali pugna , quidquid Perfarum
erat in bello ,deletum eft. Ita Græci Perfarum
facrilegia vindicarunt , Felices,fi qua confenfi
one cum externo bellum geffiffent eadem inter
fe pacem coluiffent ; fed difficilius reguntur
profpera quam adverfa . Athenæ everfæ antea,
ftatim reftauratæ , Themiftoclis , cui parema
Græcia non vidit temerè , maximè opera . Et
verò debuit fcientiarum domicilium cura
eximia ad pofterorum ufus renovari,
Anno
ad NoftraTempora. 1655. 59
Anno Mundi 3578. V. C. 277. è Fabiorum Fabii
Patricia genté trecenti contra Etrufcos fuis ad Cre
ftipendiis pugnantes , cæfi funt, ad Cremeram meram.
caftrum, non amnem. Quid gloriofius quàm
gentem unam patriæ fuæ militafle folam , &
00 occubuiffe ?
bell Dum Athenienfes induftriâ Themistoclis Atheni
ſtabilitum fibi maris imperium , ac pene to. enfes,
tius Græciæ principatum , expulfis undecun
que Perfis ; idem illud poffident Simonis Vi
torii & humanitate , & in focios Ariftidis
&
h juftitia. Quibus viris ftantibus , Athenæ ftete
runt, pereuntibus imperium corruit. Ita vel
in Democratiis Monarchia regnat.
nd Anno Mundi 3583. Thucydides natus eft Thucy
Athenis, nobilitatis origine clarus, fed hifto- dides.
riâ fcripta longe clariffimus : gravitate fenten
tiarum, accurato judicio, & ad veritatis nor
mam aptato; bellum Peloponnefiacum , cujus
pars fuir, complexus eft ; obfcurior tamen &
tectior, qui lectorem tantum fui fimilem ad
mittit. Quo eodem anno per Oftraciſmum vir
pille dignus quem omnis Græcia-in civem ambi
ret,Themistocles Athenis pullus eft : tam ægre Themi
fe ab invidia virtus tutatur. focles.
Anno Mundi 3585. A henis ortus eft Socra- Socrate
tes, Græcæ Philofophiæ fplendor & dignitas
ortu quidem ignobili, fed futurus ipfe vitâ &
do&rinâin tota Græcia fupra omnem Impera
torum celebritatem. Cum fuperiore anno De
mocritus ille Ridiculus in lucem veniffet, He Demo
raclito Lugubri 50.circiter annis pofterior: lu- critua.
dente natura, & fletus alterius, alterius rifu
temperante,
Anno Mundi 3587. Paufanias Spartanorum Paufa
Rex ab authoritate prima dudum dejectus , a nias T
nimi inquies & ambitionis, cum deprodenda
Græcia
Hiftoria ab Orbe Condito
Græcia cum Perfis ageret, in Afylo quo con
fugerat, fame interiit : ingentis animi, ac ni
Spartæ regnaffet, ubi regnum precarium &
libertati addictum , fumma aggreffurus.
Xerxis Anno Mundi 3589. Xerxes per Artabanum
mors. Satellitum Regiorum Præfectum no&e imma.
ni fcelere obtruncatur : quem nec militum
myriades, nec epoti amnes, nec effoffi mon
tes, nec Imperium pene orbi par, ab indig
niffima nece vindicarunt.
'Arta Succeffit Artaxerxes Longimanus natu mi
Xorxes nor, à prominentia dexteræ fic appellatus ;
cum ejufdem Artabani fraude Darium fratrem
Longi
manus. majorem per imprudentiam interfecit. Sed
nec impune Artabano fuit; nam ab Artaxerxe
ftatim peremptus, & feptem liberi obtruncati,
Affue. Hic Artaxerxes, ut plerifque placet, Affuerus,
TUS. Eftheris conjugio in Scriptura clariffimus :
quem in regno alieno fcelere parto, ab exter
nis bellis fuorumque infidiis tutum præftans
Deus, in maritum contulit, quæuxor meruit,
Quod ut credas, vide fædata ejus nondum
Simon, mariti primordia ingenti clade, quam ad Cy
prum navali prælio Athenienfes Perfis intule
runt, quam eft mox fequuta pedeftris exerci
rus ftrages : Simone utrobique adminiſtranę
te res Athenienfium in fummum gloriæ pro
་
vectas apicem. Debebat hanc gloriam Simoni
Deus, qui in parentem Miltiadem pietate in
fignis, ut ipfius victum cadaver fepulchro da
retur ( pudeat hæc fecula pietatem ab illo non
difcere)fe vivum pro mortuo in vinculo egerat;
id ingratiffima patria fpe& tante & patiente,
imo poft filium tot victoriarum parentem fuo
pomario depellente. Quem mox Athenarum
fub Spartanis laborantium mifereat, cum tot
Heroupernicie munimenta ipfi fua evertering,
Nam
ad Noftra Tempora. 1655. Gi
Nam & Themistoclem ante,cui nec in Græ Themi
cis nec in Romanis quem compararet, habet ftoclis
Tullius, tota expulfum Græcia, tam acerbè mors,
perfequuti funt, ut Perfas ad quos profugit
mitiores quam cives fuos crediderit. Ibi vir
excellens fic exceptus, ut patriam oblivifci
1 poffet, ejus tamen & infenfæ fic meminit, ut
ne ipfi bellum inferret, fibi intule it, fponta
neo veneno vitam abrumpens, Id revera fuit,
ut hæc erant tempora, meri pro patria , &
quod laudabilius, ingratiffima.
1 Anno Mundi 3596. Efdras Judæus Artaxer Efdras.
e xisfcriba, ipfiufque gratia florens, impetrata
miffione cum pluribus fociis Hierofolymam
petiit, ut prolapfos Judæorum mores emenda
ret, & ad primovam legis normam corrige
ret. Exceptus eft ingenti lætitia, fummaque
omnium.gratulatione ; adeo vel peccantibus
virtutis fpecies prima jucunda eft.
! Hoc circiter anno Eitheris nuptiæ cum Ar
Efiber:
taxerxe conciliae funt : quam formæ decor
ex plebeia Mardochæi familia in repudiatæ
Vaithi locum erexit. Laude digna forma, quæ
regnum peperit; fed multo dignior animi for
ma, fupra corporis eminens, qua Deo Regi
na & in deliciis placuit.
-0 Et eadem Judæis faluti poftmodum fuit , Ama
nam Anno Mundi 3601 , cum Amanus ab Ar- nus
taxerxegratiâ proximus, Mardochæo Judæif
que omnibus mortem intenderet, Deo infu
0 perbum poenam regerente, ipfe patibulo quod
inimico deftinaverat fuffixus pependit: exem
plaringens rerum humanarum, & arrogantiæ
proculcatæ clarum infigne.
Anno Mundi 3604. V. C. 303. Romæ De- Decem
cem viri cum poteftate fumma creati ſunt, qui viri
jus Romanum ex legibus à Græcia petitis con- Roma
derent :
62 Hiftoria ab Orbe condito :
derent : & inde leges 12, tabularum natæ,ma>
gnoreipub, emolumento. Sed ftatim hæc im
perandi forma abrogata, per Appii Claudii
intemperantem libidinem , ingenuam virgi
nem rapientis in ftuprum, ubi pater Virginius
filiam nullam habere maluit quàm pollutam.
S
EjeЯi Decem viri, violentâ morte Appius pe
riit immoderatam impudicitiam, ut plerum
que fit, reftinguent, fanguine ; ut ferro vio
lentur qui fe & alios libidine violant.
Gracia Circa hæc tempora Pi&ores huic artium
P
Splendor domine celebritatë jam comparabant Zeuxis
& Parrhafius, ifte avium deceptor, hic homi ย
num m ; & Timantes, qui primus colores mif
cuit. Et in fingendo principes Polycletus &
Phydias ; hicin Jove, ille in Doryphorofupra
fidem commendatiffimi. Urid feculum Græ
cia flos & lux appellari poffit : quo, five rerum
geftarum gloriâ, five difciplinarum illuftri
notitiâ,five artium admirabilitate , femel na &ta
eft, unde in memoriam ætatum omnium per
veniret.
Anno Mundi 3609. Nebemias Iudæus ab
Nehe Artaxerxe reftaurationem murorum & urbis
mias. Hierofolymæ impetrat promovetq ; feliciter:
portas, muros, turres extruit, & fundamenta
locat munitionibus , que Romano imperio
poffint obfiftere. Quod & miraculis Deus in
fignivit ; nam & ignis divinitàs ex undis edu
&us,& Arca, Judaicæ religionis facrum ,pene
trale, cum tabernaculo & Altari in cenfi, poft
multos ann. quam à Leremia recondita effent
reperta,lætitiæ fummæ Iudæis fuerunt,fperang
tibus ex divino munere divini fubfidii inſtaura
tionem.Sane Nehemias tanta celeritáte urbem
reparavit, ut patriæ pater & Solymarum con
ditor nuncupari poffit. Tuncinventum Syne
drium ,
ad NoftraTempora, 1655. 63
ECIL drium, cui præfiderent à ftirpe Davidis Judi
ces, & pofteri Aaronis fummi facerdotes ; qui
VIS reipublicæ ftatus
Anno Mundi ad Chriftum
3612. V.C.3 11.ufque perftitit.
Cenfores Ro- Cenfura
gi
O
mæ primum creati, Papyrius Magillanus, & Roma.
Sempronius Atratinus ; quafi morum magiftri
TU & totius populi Pædagogi. Sane Cenfura Ma.
그 giftratuum apex, dignitatum coronis, trium
Phalis fene&utis ultimum votum ; authorita
tis tantæ , ut honores & contumeliam fine
provocatione difpartiret ad libitum .
Anno Mundi 2616. Spurias Melius cum Spurius
Ог
annona in plebem divifa regnum agitaret, à Melius.
Dictatore Quintio Cincinnate, triumphali illo
ust
agricola, jam octogenario, opprimitur, &
Per Servillum Ahalam domi fuæ ubi fceptrum
Gra
adornabat, occiditur ; bona quæ male divi
debat in meliorem ufum publicata , domus
confilii fedes diruta ; nudum folum Æqui Meli
um di&um, monuit pofteros, tutiores modeſtiæ
terminos quam ambitionis vota immodica.
2 Anno Mundi 3618. Athenis nafcitur illa Ifocra
Attica Siren Ifocrates , à cujus fchola ut Mi- tes,
b
nervæfacrario prodibant deinceps oratores. Et Hippo
er X
hoc tempore Hippocratis Coi mira celebritas, crates ,
å quo Medicina fin minus ortum, at incre- & alii.
mentum habuit, & quod ab initiis rariffimum
手
eft,fummam coronidem. Et ne quid Græciæ
in omni fcientiæ genere deforet, tunc emine
bant Democritus Abderites, Empedocles Si
culus in Philofophia Principes , & Gorgias
Leontinus, fic artium omnium peritia clarus,
ut à Rhetorica cui famulabantur , fplendo
rem arcefferent.
Pelo
Circa hæc tempora Græcia in partes diftra
&
ta, domefticum quo deinde flagravit compa- ponnefi belli
rabatincendium, Principes omnium Lacedæ monii femina
monii & Athenienfes, qui viribus fuperiores
aliis, fibi pares, tricennali foedere conjunЯi,
vifi fuerant pacem fancire:nifi bellum Samium
pro Priene Samios inter & Milefios excita,
tum ; iterumque bellum Corynthiacum Cor
cyræos inter & Corynthios, excitaffet Athe
nienfes ut faventes Milefiis Samum diruerent,
& Corcyræis opitulantes Corynthios profli.
garent. Et incendebat omnia, fax belli Peri
cles, tam manu promptus quam linguâ facun
dus, qui fuis civibus dominatum in Græcia 110
fibique in civitate fua inftruebat. Inde Athe X1
nienfium potentia cæteris Græcis invifa ;
nam inter æquales qui eminent, nocent. E
Anno Mundi 3623. V. C. 322. cæptum eft 0
Pelo
bellum Peloponnefiacum , quod 27. annos ge
ponnefi- eft, Spartanos inter & Athenienfes, at
acum ftum
bellum . communi totius Græciæ clade ; cum Spartani
prætexerent libertatem Græciæ ab Athenien
fibus violatæ, & Athenienſes inflammaret Pe On
ricles, rationibus reddendis obnoxius, & mi
litaris gloriæ cupidus. Quam modicam ad
modum affequutus eft, nam altero ſtatim an
no pefte deceffit, quæ fæviffima Athenas va
ftavit (quafi calamitas belli parum effet) jam
Africam & Afiam pervagata, præfentiffimum
Numinis vindicis telum. Non ideo tamen cef.
fatum à bello, cum Alcibiades ex forore Peri
clis nepos, audacia & militari animo plenus ,
rurfus omnia in bellum egerit.
Plato. Hoc anno, quo Pericles obiit, natus Plato,
fuaviffimus ille Socratis cygnus , qui poftea
Philofophiæ ftudia eloquentiâ mirabili con
diens, diverfas in fpeciem difciplinas adpofte
ritatis miraculum comple&etur & illuminabit.
Eodem tempore Comoedias præbebant Athe
Eupolk, nienfibus ingeniofiffimi longe Poëta , Eupolis
Rho
adNoftra Tempora, 1655. 65
Rhodius, & Ariſtophanes Athenienfis ; is foe Arifto
licior, cujus fcripta falis Attici, fi puriora ef- phanes,
fent, exemplar,ad noftram ætatem durarunt :
in eis Chryfoftomus, os illud aureum, omnis
elegantiæ fontem invenit,
Anno Mundi 3629, Artaxerxes regni anno Arta
40 è vita migravit, Perfarum principum fe- xerxis
Fliciffimus, qua vita, quam à belli tumultibus mors.
tutam tranfegit ; qua morte,quam fuam obiit
nec arceffitam: præmium pietatis in Deum &
in ejus populum munificentiæ, Regnum Xer
xi reliquit unico, è conjuge filio cum alios 17.
è pellicibus genuiffet : quorum unus Sogdia
nus Xerxem fratrem ftatim interemit, ipfe ab Darius,
Ocho itidem fratre interfe&us. Is Ochus :reg. Ochus,
no inauguratus, Darii nomen fumpfit, No- five
bus à Græcis dictus, quòd è pellice genitus : Nothus,
uxorem duxit Parifatidem Artaxerxis patris
fororem, foeminam ambitiofiffimam, & per
omneflagitium ad regnum promptam.
& Anno Mundi 3634. cum Græcos turbulen- Alti
tus & audaciffimus juvenis mifcuit omnia : biades
deceptifque Spartanorum legatis , contracto
foedere cum Argivis, bellum fopitum rurfus
incendit. Hic è Socratis prodiens fchola tem
perantiam edo& tam. non diu tenuit, animum
tad bellum tulit, ut ad temeritatem audacem ,
fic fortitudine in paucis clarum, in varia for
tuna, femper audax, nunquam non fortis, fæ-
pius felix, fufcepit poftea expeditionem Syra
cufanam , à qua revocatus ad caufam dicen
dam, Spartam profugit: iterumque patriæ red
ditus , Spartanos hofpites graviffimis affecit
cladibus : Athenis exceptus quafi Deus, mox
bit eje&us ut prædo, ad Perfas transfuga, Lyfan
he dro curante eft interfectus : veriffima huma
narum rerum facies & imago.
Anno
66 : Hiftoria ab Orbe condito.
Bellum Anno Mundi 3530. bellum à Græcia infi
Sicu gante Alcibiade in Siciliam eſt tranſlatum
lum . oppugnatæ ab Athenienfibus Syracufæ duc
Nicia ( nam Alcibiades ftatim revocatus pro
pugnatæ à Gylippo Spartano ; totis viribu
pugnatum fæpius, donectandem profligati pe
nitus Athenienfes , documento fuere, ne qu
malum alteri creet , non provocatus : Pedeft
navaliq; prælio victi funt, 40. bominum ami
fa millia, captæ naves 139. captivi Duces, N
cias & Demofthenes , à Siculis occiduntur
reliqui in latumias & fervitutem rapiuntur
Hâc clade Athenienfium opes concifæ ; foc
etiam ut plerumque fit ab adverfa fortuna de
ficientibus. Ita difcant, qui invadunt alier M
fe cafuros fuis ; nullamque jacturam effe gra
viorem, quam augmentum cupiditatis .
Diony Circa annum Mundi 3648. Dionyfius oc
fus Si- cupavit tyrannidem Syracufis occultis pri
racufi , mum artibus, impetratis cuftodibus corporis
propter fictitium ab æmulis periculum , * dein
vi aperta. Quam tyrannidem rara in iis vita
inftitutis felicitate per an, 38. obtinuit: quam
vis felicem Damoclis cœna vel unica negat,
Sopho Eodem anno,illa Cothurni lumina, Sopho
cles. cles & Euripides occiderunt diverfo fanè fato;
Euripi- nempe alterComico, alter plufquam Tragico,
des Eu- cum ille 'gaudio prò im etrata victoria , hic
Glides. laniatus à canibussinterierit. Quo & tempore
Euclides Megarenfis, Geometricæ facultatis
parens, & in Elementis fupra omnem doctri
nam eminens, Socraticam Athenis cum vita
difcrimine haufit difciplinam , cum ibidem
agere capitale Megarenfibus effet. Ita femper
illuftribus viris animo vivere longè antiquius
fuit quam corpore.
Anno Mundi 3649. funeftum illud Pelo
ponnefi
onnefiacum bellum tandem reftinguituri, in- Athena
enti clade Athenienfium, qui ad Egæos Po- Vita.
amos à Lyfandro vincuntur, non tam prælio, Lyfan .
uam arte & navali "direptione : 480. naves der..
eperditæ, cum quibus cecidit maris impe
ium : dux Conon ad Evagoram Cyprium fu
it. Ipfæ Athenæ àSpartanis obleffæ ac captæ,
yfandro victori permiflæ à quo, portu, mu
is & legibus fuis fpoliata, leges A novas & tri
#inta rectores, feu dominos acceperunt. Ita
Deus vaniffimi populi contrivit fuperbiam, &
prætumida gente acerbiffimam exegit, pœ
ham, humilitatem ; Lyfander dux, nefcias an
Aftutia an fortitudine clarior, nam dolus, an
virtus, quis in hofte requirat? ita leonem vulpi
mmifcuit, ut inter celeberrimos Imperatores
107
nomen habuerit.
Anno Mundi 3650. cum fuperiori Darius Artax 6,
Rex deceffiffet, fucceffit inampliffimum reg- erxes.
num Arfaces, qui obvirtutem Avi, Artaxer- Mne
xes appellari voluit , & Mnemoh ob memoriæ mon, z
præcellentiam meruit : E Cyro minore fratre
Afiæ provincias adminiftrante : qui germano
in regnopoftpofitus , dicet à Dario jam Rege
fufceptus. Hine repente æmulatio , ambitio,&
in fratrem odium Cyrum inceffit. Et quidem Cyrus
in conatu primo ftatim oppreffus , & in vin- minor.
cula conjectus aurea , matri vitam debuit:
dein contra& tis per otium copiis , in quibus
flos Græcorum , Artaxerxem in Media quae
dringentis militum accin&um millibus , pro
fligaffet, fi prudentius pugnare quam auda h
cius voluiffet. Ipfe in acie cæfus,dum fratrem
vulnerar , paratam victoriam morte corrupit :
ingentis animi juvenis:liberalitate ,juftitia,for
titudine, & comitate fupra Perfam nobilis! nifi
has artes in fraterna odia impendiffet. Græci
milites
Xeno milites duce Xenophonte in Græciam, per va
phon. ftiffimas terras illibati , egregio fortitudinis
fpecimine redierunt. Hic eft Xenophon u
tramque Minervam complexus, verè apis A
tica, mel fundens fuaviffima oratione, & acu
leum in præliis fortiffima manu diftringens.
Athena Interea peribant Athenæ, nifi qui Deus fu
à Spar- perbiæ ofor, idem & humilitatis amator pa
tanis nam ambitionis à victis in victores tranftulif
vexate. fet. Urbs per triginta tyrannos rapinis dire
cædibus, plures lugebat cives T
• pta, exhauſta
oto menfibus per pacem raptos, quam gravi
fimo bello tot annis luxiffet. Imo unus de ty E
rannorum grege Theramenes à collegis cicu
ta fublatus, quod in addictos cives fæviret mi
tius : tantum fcelus eft inter nocentes effe in
noxium . Vix fupererat civitatis tamample
cadaver , ni Thrafybulus fortiffimus juvenis
funeftam pacem bello abrupiffet, & ab exiliot
falutem patriæ retuliflet. Ejecti funt ab coc
Tyranni, fed brevi per Lyfandrum , capitalem
Athenarum hoftem, reducendi, nifi Sparta
Rex Paufanias æqui quam utilis amantior, in
terceffiffet. Iterum tamen Athenienfibus red
diti, fuoque furori, primis etiam poenis reddi
ti-funt, ab obnoxiis fævitiæ civibus jugulati:
actum primum prolata Amneftia, reipublica
sumbra inftaurata , &. Perfis Spartanos tur
bantibus, Athenis licuit ex lethifero morbo
convalefcere.
Socra- At in ipfo furore cædium , Socrates, ille hu
ti mors-manæ fapientiæ forma & fpecies , in carcere
cicutam bibebat ; eo animo quo docuerat , &
mortis tam facto quam dicto contemptor , im
pietatis & juventutis corruptæ damnatus , quitt
velAlcibiadi temperantiam morum induxerar,
Hoc unumfupererat Athenis trophæum , quo
fpolia
ad Noftra Tempera. 1655. 69
[poliarentur. Sed ftatim Anytus & Melitus ac
cufatores, poftulati ipfi & damnati, ille morte,
ic exilio ; ipfi adolefcentiæ patenti quia vita
eddi nonpotuit, erecta ftatua, & fempiterna
aus in futurum ævum traducta.
Anno Mundi 3655. Spartanijam Græciæ Sparta
Domini, cupiditatem ultrà prorogantes, im- ni in
erium Afiæ affe& tarunt : caufa tunc belli quæ Perfas
<
lim fuerat, Græciæ in Afia civitates primum
acinus Dercyllidæ fult, viri fortis ac ftrenui,
ui beneficio æmulationis inter Pharnabazum
Tiffaphernem Artaxerxis legatos ortæ fpe
tante Tiflapherne Pharnabazem vicit, urbef
ue Eolie novem cepit : tam certa eftpræro
ativa cladis, divifio. Dein Agefilaus in Spar- Age
anorum thronum evectus, victorias terra la- laus
fpargens, Afâ fua Perfas depuliffet : nifi
Conon Athenienfis apud Perfas exul, claffifque
V uctor, palmis maritimis Agefilai fpem retu
iffet : adeò in fatis erat, ut ubique gentium
unc Græci vincerent. Is Agefilaus poft multa
ræclara fufcepta ac perfecta facinora ex t
Egypto redux in via obiit : pede quidem clau
lus, fed animo firmus & erectus, multis lau
landus, uno redargutus, quòd Thebanos dum
exercet bello vel vincendo, fæpius victos vin
ere docuit.
Anno Murdi 3658. magno mortalium re- Tiſſa
rum documento , Tiffaphernes Afiæ præfe- phernis
Aus, Artaxerxis gener, ipfique ob perpetuam mors,
fidem gratiffimus victus ab Agefilao, ab irato
Rege Satrapia fpoliatur & vita : memoria fanè
Mnemon ille non valuit, 2 qui tanta beneficia
ob levem cladem obliteravir. Id tamen cru
deliffimæ fœminæ Parifatidi facinus datum
que Cyrum filium cum in Artaxerxe ulcifci
non poffet, in Tiffapherne vindicavit impo
tens
.. Hiftoria ab Orbe condito
༡༠
tens mulier, & jam Statire Reginæ veneno
infamis.
Graci Titrauftes Afiæ & bello in Spartanos Præ
divifi. featus : qui gnarus ferro intactos auro plerum.
que fuccumbere, hoc bello aggreffus Græciæ
Principes, Boeotos & Athenienfes in Spartanos
concitat, bellique ferit femina, quo ftatim
Sparta tantùm non corruet. Lyfander in Boeo
Lyfan
der. tos miffus , jufta Nemefi ab Athenienfibus
trucidatur, ut quos delere funditus immortali
odio flagrabat, eos videret & fuæ cædis aucto
res, & ultores tot injuriarum.
Cnidia Sequenti anno, Græcis certatim in Lacæde
pugna monios exfurgentibus : quippe fuperbia ut po
Co. tentiæ comes, ita invidia : Agefilaus ab Afia
ronal. ad tutandam Spartam revocatus, Spartanum
ferrum auro Perfico infirmius fenfit. Et diver
fis pugnatum in locis, eventu difpari ; nam ad
Cnidon pugna navali virtute eximia Conon
2.
vicit.50. Lacædemoniorum triremibus captis :
contra ad Coronæam Græcos Agefilaus pro
ftravit, cruento quidem prælio, quo & ipfe
faucius, tamen victor. Tantum in Imperato
re momenti eft, cùm hinc vincat Sparta,hinc
vincatur , Conone & Agefilao cum victoria
femper pugnantibus,
Veji Eodem anno cum Romani Vejos opulentif
capti. fimam Italiæ urbem , jam decimum annum op .
pugnarent, tandem Dictatore dicto Furio Ca
millo expugnant, non apertâ quidem vi fed
occultâ, ducto fub muros in mediam urbem
cuniculo. Ingens præda , ad quam univerfus
populus advocatus, cujus & decimæ votæ A
ta & direpta pro
pollini : Ampla urbs, quæ vi&
pemodum poftea Romam vicit, cum ad eam
Quirites poft cladem Gallicam tantùm non
migrarunt.
Anno
ad Noftra Tempóra, 1655. 71
Anno Mundi 3660. Conon patriæ inftau- Cononis
randæ ftudiofiffimus , cum jam Pyrææum & mors.
Athenarum muros reparaffet,& majora animo
moliretur, à Teribazo Perſa incrementum ur
bis Græcæ pertimefcente in vincula conjici
ur in quibus periit vir amantiffimus patriæ,
tui vel ingrate femper ftuduerat ? nec enim
Perfis vicerat, nifi ut ipfi aliquando vinceret,
Mox Thrafybulum omni fimiliter ope Athe- EtThra
harum bonis contendentem, fimilia propě ta- fibuli,
Da opprefferunt , dum negligentius haberet
nilites , & in proximo prædas agere fineret :
viro fortiſſimo militaris licentia necem obtulit;
qui militi parcit, fibi durior eft. A
A Anno Mundi 3665. V. C. 364. Roma bel- Roma à
is affiduis exercitata, capta à Gallis prope in- Gallis
Veriit. Novos hoftes tam iniquè quàm auda- capta.
ter provocans, ad fluvium Alliam foediffimè
vincitur , imperata expugnatur ftatim & in
cenditur, perimuntur fenes in prætextis, de
lenda funditus, nififpem mortuam in Capi
tolii arce fufcitaffet. Quæ & iterum per famem à Ca
peribar, cùm Camillus Vejorum domitor & millo
Ardeæ exul, ingratam patriam liberavit. Gal- fervata!
los peftilentia jam imminutos gemino prælio
fortiter vicit, aurum fuperbè repofcentibus
ferrum objecit, ac certantes delevit penitus,
nullo relicto qui Romam cepiffet ; Pater Pa
triæ, & alter Romulus meritò dicus, Quam
& rurfus fervavit, cùm plebem Vejorum cupi
dam in cineribus Romæ continuit, nec paffus
eft urbem ereptam Gallis, à Romanis perdi
* Vir fummus virtutum dignus, qui Romam fer
varet & conderet; æqui fupra commodum om
ne amantior, qui Falifcos obfeffos & machi-:
nis intactos, juffâ in ludimagiftrum poenâ ex
pugnaverat. Nec ab eo poftea receffit victorias
dicas
dicas gallis victis,ftipendiariam Camilli fuiffe,
Pax cu Eodem anno pax inter Græcos & Perlas,
Grach. Antalcide Spartani curâ conciliata, & con
bellum fenfione magnâ recepta ; nihil eft enim cujus
cumCy nos citius quàm belli tædeat, & pax nufquam
opratior quam à belli calamitatibus. Sed nec
pria.
à Perfis ceffatum diutius,Evagore Cyprio bel
lum illatum: ac primò quidem repulfum for
"titer; fed fruftra Pygmæusin Giganté pugnat,
vicus à Teribazo Evagoras, Cypro mul& tatus,
Teriba- vix Salamine urbe ipfi relicâ. Teribazus for
૧૭. tiffimus, diſcuſſa inde calumnia per Orontem
Artaxerxis generum in fe conje&a, conflatam
ignominiam in æmulum rejecit. Sic plerum
que invidia fibi laqueum parat, quo pereat.
Plato in Circa id tempus Plato,Socratica facultatis
Sicilia, hæres, à Dionyfio in Siciliam evocatus, & ac
Et Phi- curata pompa exceptus, pro Tyranni ingenio
loxenus, aulâ dimiffus eft, Ambiebat doctrinæ laudem
ut potentiæ Siculus,eam ut fperabat,à Platone d
Philofopho & Poëta Philoxeno inventuros;
fed cùm ab eis argueretur liberius, indignans
fe ut corporibus non item ingeniis domina
*ri, Platonem, cujus Philofophiam jam oderat,
quinque minis vendidit pro mancipio, mife1
rumque Philoxenum, à quo fua carmina ex
pungebantur, in latumias conjecit. Nulli un
quam emendatum carmen tanti fuir.
Sparta. Nec Lacedæmonii conftanter pacem co
ni bel- vêre. Nam anno Mundi 3667. in Olynthios
lum re- movent, Cadmæam Thebanorum arcem per
novant. ducem fuum Phoebidam iniquè occupatam
iniquius fervant ; mifcent omnia , ut imperium
Græciæ quod pace amittebant, bello ufurpa
rent. Sed brevi pænas luent ambitionis ; &
qui fuperbiam in Athenienfibus punierant,
ambitionem in fe caftigabunt.
Anno
Anno Mundi 1670. Stagire natus eft Ari- Arifto.
ftoteles, portentum ingeniorum, & cui Na- teles,
10 tura fi cui unquam mortalium paruit, Plato
nis auditor futurus & adverfarius, Alexandri
RE
Præceptor : dignus difcipulo tanto Ma gifter,
L Magiftro difcipulus. Anno poft altero Philip Philip
pus natus eft, Macedonici fundator Imperii, pus.
Græci everfor ; Ac tandem tertio poft Arifto
telem anno Demofthenes, ignobili licet ori- Demo›
gine, fulmen tamen & Jupiter Eloquentiæ; fthenes.
ut id Græcis fuerit feculum ingeniorum , in
OD quo tot fydera futura omni ævo clariffima
eluxerunt ,
eru
Eodem anno nimium populi ftudium M. Manliva
Manlio Capitolino fuit capitale : ram ftudere Capito
rebus novis per immodicas largitiones com- linus.
& pertus, datus in vincula per Coffum Dictato
gerem: è quibus per eandem plebem ereptus
ad cum feditionem concitaret, captum iterum de
to faxo Tarpeio dejectus periit ita geminata
forte Capitolinus ; nam idem locus in eo &
eximiæ gloria monumentum, & pœnæ ultimæ
i factus. Ita dum afcendimus, præcipitia nobis
comparamus.
Anno 3675. contra Præneftinos Dictator Quint!
#creatur, Quintius Cincinnatus, qui victores Cincin
#vincit, novem oppida vi capit, ipfum Prænefte natu
expugnat ; ac poft triumphum, die poft vice
fimo quàm ceperat, Di& taturam ponit. Digni
qui vincerent, qui tam celeriter victoriam &
ufurparent & abdicarent.
Anno 3676.cœpit bellum Eootium gravif. Bættiü
Aimum Lacedæmonios inter & Thebanos ; bellum
cum hi per feptem adolefcentes exules duce
Pelopida Cadmæam arcem recuperaffent, ac
vefte muliebri qua tegebantur viriles animos
deprompfiflent, Quo bello Lacedæmonii penè
10 D attriti ,
attriti,fin minus concident, fane à cafu propius
aberunt,
Nam Athenienfes Thebanis adjun& ti, præ CO
Timo
theus. clariffimis ducibus Timotheo & Iphicrate ,
Spartanos vincunt. Timotheus quidem ( cujus
Iphi
Crates. in dormientis finum fortuna urbes di&a conge
7 rere) Corcyram cepit, & propugnantes Lace
dæmones claſſe vicit ; parique animo candem
à Lacedæmoniis poft obfeffam propugnavit
t. Iphicrates, victofque repulit oppugnantes. Ita
Deo per Ducum fortitudinem vel ignaviam, Ve
fanciente imperia vel deftruente.
Lell Anno Mundi 3683. ad Leu&ra vi&i funt à
Arica Thebanis Lacedæmonii , Cleombroti Regis
pugna, imprudentia , & Epaminonda preclariffimi
Epami. Ducis virtute, qui modeſtia & fortitudine nobi
nondas, lis, Græcos omnes ( fuffragante Tullio ) animi
" dotibusfuperavit : in fummo imperio pauper
tatis cultor, & literarum citrà arrogantiam QU
fcientiffimus , ea conjunxerat que perpetuo a
1 penè divortio funt fejuncta. Hâc interim victo
ria ut concidit Spartanorum gloria, fic accifa
ingens potentia ; eodem in loco, ubi quondam
Scedafi hofpitis filias per fummum nefas Spar
tani Legati ftupratas´occiderant : tarditatem 2
་
poenæ gravitate Deus compenfat. ་ ་
Arta Anno Mundi 3689. Artaxerxes Memor,
xerxis moerore confe&us,obiit, cum Darii filii appe
mors. titus infidiis, Afpafiæ pellicis amore furentis,
• cum occidiffet ; pacis , fi quis ullos, ftudiofiflì
mus, bellis tamen implicitus penè perpetuis ; in
fratrem, Græcos , Ægyptios , & Satrapas rebel
lantes. Egregius Princeps , nifi fe crudelitate
commaculaffet .
Anno fequenti Artaxerxi patri fuccedit O
Ocbus
chus, nihil paternum præter nomen imitatus ,
dici Artaxerxes voluit, Sufceperat è pellicibus
centum
ad Noftra Tempora. 1655! 7%
centum & quindecim filios pater, quorum
quinquaginta cum fratre Dario , principes
conjurationis, necati erant, lævo immanitatis.
exemplos illorum conjuges & liberi fimul pe
- rierant, Statim reliquos Ochus, Perfarum cru
deliffimus, nequis in le conjurare poffet, inter
fecit ; quafi data opera, ne innocentior parri
cidis fratribus haberetur ; ita cognatorum cæ◄
i de & ftrage Principum impleta regia. O fcep
tri miferiam ! tam multos, quia id appetebant
1. vel votovel ortu,periiffe, & nequid ad infortu
nium defit, à patre & fratre.
Eodem anno iterum ad Mantinæam The Manti
banos inter & Spartanos pugnatum ; ubi vičti næe
hi quidem , fed illi victores in Epaminonda pugna!
morte fcutum & gladium amiferunt. Vir tan
tus boneftius mori non potuit, quàm in cly
peo, &fuo fanguine parta victoria, fine liberis Epami
qui familiam propagarent, fed per Mantinæ nondas,
D am Leuaricamque pugnam quafi per filias
0 immortalis.
Quarto antè anno è crapula perieratDiony- Diony
Gus Siculus, longa poffeffione imperii mifer fii mors,
veriùs quam felix, inter infidias domesticas &
1 affidua Carthaginenfium bella ; animi tamen
ftrenuus & indefeffus : cujus fucceffit regno
potius quàm fortitudini Dionyfius filius, oti
um ratus imperium , quo nihil eft in mundo
negotiofius.
Anno Mundi 3690. ludi Scenici Romæ in- Scenici
ftituti, ad mitigandam peftilentiam (quod ve Ludi.
nenum pro medicina præbitum!) impuro fa
rè Demoris invento, & libidinem palàm præ
1 docente : at nullo remedio, cum etiam ludos
0. Tiberis Circo infufus abruperit. Nec ideo mi
mus ad pofteros traducta impuritas, ut quot
annis a theatro peftis afflaretur.
10 D 2 Anno
Mcg1. Anno Mundi 3692, exarfit bellum Magalo

Lopoli politanum,quo plurimæ in Afia provinciæ cum
tanum Præfe& tis fuis in Perfam deficiunt : Ægypto
bellum, etiam fe in novum principem commovente :
nec Græci in hoftes perpetuos ceffant, Sparta
nos Agefilao ducente, Athenienfes Chabria,
Et fanè nutabat in Ocho odiofo & crudeli
Rege imperium ; nifi variis proditionibus qui
defecerantDuces fe prodidiffent.Ita proditione
nibil incertius, nec infido in Principem fides
habenda eft.
Circa hunc annum M. Curtius fortiffimus
M.Cur
tins. juvenis, pietate fuperftitiofa, fe in mediam
fori voraginem impulfo equo armatum immi
fit, exemplo nobili fed miferando, abutente
Dæmone animi robore, & adolefcentiæ flore.
Prudentiùs & felicius T. Manlius, qui pro
Manli vocantem Gallum duello vicit & à rapto Tor
us Tor- que aureo, Torquati nomen fibi & fuis peperit.
も
quatus. Is idem antea ob fervatum Patrem ab accu.
fatione Tribuni, pietate clarus ; ut videatur
bujus facinoris illud effe præmium.
Agefi- Anno fequenti in Ægypto Ne&abenum in
laus in ter & Tachum , patrem & filium , proregno
Egypto certatum ; Tachus pater ad Perfam confugit à
quo defecerat ; venian impetravit & copias,
2 & Agefilao reducente ; victus Ne & tabenus , pa
terque fuo redditus folio. Hoc ultimum Spar
tani Ducis præftantiffimum facinus , quo natu
ram impie violatam reftituiç : nam in reditu vir
-fummus obiit.
Anno Mundi 3694. Philippus regnare cœ
Philip
pus Rex pit in Macedonia,ita Deo permittente ut dum
Mace Perfæ Græcíque in fegnem torporem refolve
donia, rentur, novum imperium nafceretur exitiale
utrifque. Mirum ex qua gente, & ex quo Prin
cipe tanta Monarchia. Nam Macedones for
dida
dida gens & obfcura, vix nota nomine, Illy
riis barbarifque ferviens populis, ipfè Philip
pus Euridice crudeliffima foemina genitus ,
que ut genero regnum, fibi generis nuptias
pareret, proprios filios Alexandrum & Perdic
cam interfecerat ipfe inquam fratrum natu
minimus, per triennium obfes Thebis apud
e Epaminondam, nullo in pretio. Sed unde ca
S lamitas, inde felicitas : quippe fagaciffimus
ingenii juvenis ; Epaminondæ virtutibus &
IS difciplinis Philofophorum eruditus , & cap
tivus Thebis fabricavit jugum , quod orbem
9. premeret: & per Matris parricidia Macedoniæ
regnum invenit quod per annos 24. in incre
mentum immenfum provexit,
Ar dum Philippus ftabiliendo regno labo Diony
rat, contrariis artibus Dionyfius junior fuum fim już
[ evertit, focordia fcilicet & timiditate. Mirum nior.
Jo à Dione propinquo & exule, fed forti & ofore Dion
1 tyrannidis pulfum effe regno : quod munitum
quingentis navibus , militum millibus plus
centum,idque die tertio ab appulfu : adeo nul
lum dominium nifi benevolentiâ tutum elt.
Nec ipfe Dio, licet magni animi , dignufque
imperio quod comparaverat, diu ftetit à cafu
Integer: nam & plebis levitate, quæ bonas
artes plerumque odit , & Calippi amici
proditione defenfionis fpecie cæfus eft. Poft
Dionyfius à receptis Syracufis iterum dejectus
virtute Timoleontis, ingens fortunæ ludibrium
Corinthi egit ludimagiftrum , throno in cathe
dram , fceptro in ferulam commutato ; inter
mortales vel fortiffimus , fi ja&turam fenfit ;
vel ignaviffimus, fi non ſenſit.
Hic Timoleon virtutem Græcorum emor- Timo?
tutam excitavit,quiCorintho patria liberata ap leon.
pellatus à Siculis,Icetam Acradina, Dionyfiuna
D 3 arce
+8 Hiftoria ab Orbe condito
arcé,& Sicilia penè tota Poenos depulit : mo JOS
deftia clarior quàm triumphis, cùm nihil fuum,
omnia divini muneris effe affereret. 16210
Athe Circa eadem tempora Athenienfes, quibus
nienfi nihil diu placere potuit, Duces de republica
sim meritiffimos amovent & mul& tant, Timothe
Levitas , um & Iphicratem, impellente Charetis invi
dia:qui idem Chares, cum pecunia victus Ar
tabanum Ochɔ rebellantem juviflet, Athenis
poftea quas innocentibus poenas paraverat ,
ignominia luit. Ita plebem qui inftigant in 4
alios, in fe armant. 0
Alex- Anno Mundi 3698. V. C. 397. natus ex Phi
ander Hippo & Olympiade, Molofforum Regis filia,
natus. Alexander,Quo tempore Dianæ Ephefiæ tem
pluai ab Heroftrato incenfum conflagravit, &
Apollinis Delphicum à Philomelo Phocenfi
occupatum & fpoliatam. Portentum calami 20
tatis Græcis & Afiaticis impendentis ; nam 20
gens utraque Alexandro fubdita. Philippo
lætitiæ fuit, fibi eodem die nuntiatum effefilii re
ortum, geminafque victorias, in Olympicis, er
& de Illyriis. Ita fcilicet fe habent mortalia : Ad
nibil mærori eft, quin cuipiam gaudium pas
riat. G
Bellum Anno fequenti,ex faniDelphici explicatione,
facrum, natum eft bellum facrum, quod novem annos
poftea tenuit ; Thebanos inter Locros,& alios
Græciæ populos, qui religionem contra Pho
cenfes à Philomelo excitatos, & adjutos ab
Athenienfibus & Lacedæmoniis, vindicabant.
Per Duces varios geftum bellum, donec per
Philippum tandem abfolutum , ac Phocen
fes victi graviffimis affe&
ti pænis, decem ta
lentorum millia, quæ templo erepta fuerant,
pependerunt. Nec facrilegii vel autoribus vel
confortibus Deus pepercit ; nam & Philome
Jus
lus anno poft altero victus à Thebanis, fe ex
faxo præcipitem dedit, & Duces omnes va
rio leti genere poft hunc perierunt ; quin &
bu mulieres auro facro ornatæ, aut valetudinis,
ica aut pudicitiæ, quod gravius eft, ja &uram paf
fæ funt: Deo impietate vel in falfos Deos ul
vi cifcente.
At per bella Græcis cudebatur fervitus,Phi- Philippi
lippo imperium cum is infirmioribus præbens arces.
auxilia, vićtos & victores mutuis attritos cla
dibus, fibi fubmitteret. At quibus artibus ,
quam infpeciem contrariis gradus conftravic
ab orbis Monarchiæ ; primùm Deorum vindex ,
mox contemptor, utilitate non fide metiens
foedera, alloquio blandus & infidiofus , jocis
& & falibus promovens feria , gratiam fingere
fuetus in odio, jusjurandum poftponens quæ
ftuis quo ferrum non pervaderet, aurum fub
mittens, aureum afinum tormentis omnibus
machinifque anteferens. At quis hac mercede
regnum nundinetur ? unus duntaxat in fapi.
entiffima illa & fortiflima Græcia , quem hæc
non laterent, Demofthenes fuit, qui fi animo
tantum quantum linguâ valuiffet, nunquam
Græcia jugum paffa effet. Sed tanti eft Philip
picas habuiffe, ut fuerint vel captivitate patriæ
redimendæ.
84 Anno Mundi 4703. Ochus tandem in Phoe Bellum
· nices qui pridem defecerant,movit : Sidon ob- Phæni
b feffa ut in capite malum periret ; fed à Mentore cium
1 Rhodio Græcorum Duce propugnata fortiter, Mento":
[ ab eo mox prodita,cum Duce ftetit & corruit ;
cives defperata falute fe cum liberis & uxo
ribus incenfa urbe ad 40. millia flammis ab
fumpferunt, adeo quibufdam mors extremi m
malorum non eft. Inde tota fuba& ta Phoe
nicia. Nec fortunam fprevit Ochus in quam
D 4 inci
S
80
inciderat; quippe eam nactus in Mentore, ejus
ductu in Ægyptum pergens, Ne& tabenum Re
gem in Ethiop:am compulfit, Apin occidit, &
in illos morientes Deos atrociter fæviit. Sed
à tot victoriis in Perfidem redux, voluptatis
trophæum, fe Eunucho Bagoæ totum man
cipavit, Puder imperaffe hæc hominum
monftra.
Valerius Romani interea Gallos vincunt, M. Vale
fibi Corvini nomen adepto : dum Gallum
Corvi rio
nus . provocantem, corvi advolantis ope, duello
ternit. Omen vi riarum & honorum fuit,
nam de Gallis fæpius triumphavit, & ad Con
fulatum eft evectus lexies ; raro in humanis
fælicitatis exemplo.
Anno Mundi 3711. V. C. 410. exortum eft
Samni- Samniticum bellum, quod per annos geitum
ticum 72. triumphis fupra viginti quatuor materiam
bellum. præbuit. Campani occafio, qui dedi Romanis
quam à Samnitibus vinci maluerunt , & ipfi
Romani qui fuos effe Campanos, quam Same
nitium præoptaverunt.
Ochi Anno fequenti Ochus crudelitate terribilis,
mors. horrenda Bagoæ fibi chariffimi vindicta , dato
per Medicum veneno, è vivis tollitur. Bagoas
Bagons.
homo Ægyptius inviolatæ religionis fuæ ultio
nem, cadaver Regis objecit felibus devoran
dum , ex cffibus manubria curavit fieri Regiſq;
funus liberorum auxit funeribus : fervatus unus
natu minimus Arfes, cujus nomine nefarius
ipfe parricida regnaret ; hæc impiriffimæ vo
luptatis principi merces.
Tribal Philippus interea cum omni ope in augendo
li in regno contenderet : divefque prædæ rediret è
Philip Scythia, exceptus in viarum faucibus à Tri
pum. ballis prædæ partem pofcentibus,cum negaret,
totam & propemodum vitam amifit , equo
quem
ad Noiva Tempora. 1635. 81
quem agebat per ipfius femur fauciatú occifo ;
idé ante oculos in obfidione Clynthi orbatus.
Quantis ærumnis & periculis regnum , hoc
eft honefta fervitus emitur.
Hoc eodem anno Athenis natus Epicurus, Epicu
feptennio poft mortem Platonis, novæ Phi- rus.
lofophiætum in degmatis tum in moribus con
ditor,voluptatis affertor perpetuus, an arimi,
an corporis, diu ambiguum , fane fi corporis,
infeliciflimus, qui cruciatu dolorum periit.
Anno Mundi 3714. V. C.413 . Latini à Ro- Decius,
manis victi, non fine tanguine: & Confulum al
ter Decius vi&oriæ hoflia ſe devovit Manibus,
falui Patriæ folhabens fuam.Nec minori ex
emplo Manlius Torquatus, pius ille in patrem, Manlius
victorem filium militari difciplinæ maЯavit
Vidit imperium non conftare nifi obfequio ;
Bruto major, eum parcere poffet, non ignovit .
Anno Mundi 3715. Arfes à Bagoa perem- Arfes
ptore patris perimitur,cum fe jam regno & ul
tiont parem præferret.At Bagoa induftria Co
domannus Armeniæ Satrapa , Ochi patruelis,
ad regnum evehitur, qui Darii nomen ftatim Darius
8 affumpfit Polt ejufdem Bagoæ petitus infidiis Codo
3 venenum fibi paratum Regicidam impium mannus.
> haurire cogit ; fera ultione , & pœna pro gra.
vitate fcelerum leviore. Hic eft Darius, in quo
Perficum regnum interibit, orbis Monarchia
tandem ab Afia in Europam migrante.
Anno Mundi 3716. quo Darius ad regnum charo
pervenit. Philippus prælio ad Cheronæam naa pu
Boeotia commiffo, libertatem Græciæ extin- gna,
xit: Alexandro in aufpicium futuræ gloriæ cor
nu alterum regente, Athenienfibus parcitum,
Thebani durifime habiti ; ipfe Philippus ab u
ty niverfa Græcia imperator ad Perficum bellum
30
to deftinatur,ad liberandam Afiæ Græciam:qua
D5 H
fi utrobique non effet fervitus aut magni re
ferret, Macedoniam Perfæ fervire.
Sed ecce Rex tantus in medio fortunæ curfu
Philippi
mors. repente concidit. Nam anno proximo in Cleo
patræ filiæ nuptiis, dum æqualis Diis quorum
fimulachris fuum adjunxerat,incedit ad (pecta
cula, factus ipfe fpectaculi argumentum , fpe
&antibus Græcorum proceribus à nobili ado
lefcente Paufania contumeliam fibi illatam ab
Attalo, vindicante in Principe, confoditur, &
bovis inftar, quod oraculum monuerat, immo
latur;an, ætatis 47. Nunc fpes in ævum homi
nes protrahant, dum in nuptiis, in pompa, in
victoriis mortem excipiant.
CAPUT. VIII.
Ab Alexandro ad Perſeum. 0
NNO Mundi 3718.V.C. 417. Alexan 0

Alex
ander der 21.annorum adolefcens patri fucce
Rex. dit ; ad fummas virtutes & vitia natus,cupidi.
tate gloriæ pene fupra mortalem incenfus, àJo.
ve ut credi voluit, genitus,vix à Philippo ; nam
Olympiadem ut ftupri compertam Philippus
dimiferat. Is ftatim paternam cædem ultus,
tendit in Græciam,per Amphy& tiones Dux re
nunciatur. Attalum opprimit, Thebas obftina
tiusrepugnantes exfcindit , civefque fub corona
vendit , ac late victor refragante nemine, Co
rinthi in Perfas Imperator dicitut.Illic Dioge
nem Cynicum ex Sinope natum invifit,animiq;
Dioge robur in Philofopho fic amavit ut ab Alexan
mes. dro Diogenem præferret omnibus : Ita gloriæ
cupidiffimus nihil cenfebat medium, inter ob
tinendum orbem, vel contemnendu
——— m.
Anno
Anno Mundi 3720. Alexander, divifo ami- Alex
cis patrimonio, pe una contentus, in Afiam ander in
tranfit, cum 33. peditum millibus, 4. equi- Afiam.
tum ; hac exigua manu aggreffus orbem juve
nis. Et ad Granicum quidem ftatim vicit, Spi
trobate Darii genero, fortiffimifque Satrapis
interemptis, qua victoria totá Aſia pärta, ad
Cilicia fauces imperium propagatum. Sane in
beneficiis numeranda mors Memnonis , qui Mem
origine Rhodius, unus Alexandro futurus par, non.
mi morbo periit ; ne quo fulcro ftaret Perfa ru
iturus.
Anno fequenti, altero vulnere res Perfica ad Pugna
Iffum Cilicia fauciatur: ubi Darius ipfe quin- adlum
gentis armatorum millibus pugnans vincitur
& fugâ evadit, conjuge tamen & liberis apud
Macedonem captivis. In quibus illuftriorem
victoriam retulit Alexander,indulgentia fortu
næ nondum corruptus, caftitate fœminæ & pu
dicitia virginum illibata, felix fi diutius infui
victoria perftitiffet. Damafcus & Syria ftatim
ไ
Occupata. Una Tyrus, quafi claustrum obje &a
currenti, feptem menfes oppugnantem deti
nuit, tandem expugnata, cum victore ad pofte
Fos venit:Poft fuba& ta gaza ,ac Hirofolyma pe
riclitata, nifi Iaddus pontifex Deo fretus invi
&um principem in reverentiam fui adduxiffet;
adeo ubique tutum eft, quod propugnat Deus,
A
Anno Mundi 3723. Alexander, occupata Alex
Egypto, redux ab Hammenis oraculo, ubi Phi- andria,
lippum Patrem Jove muraverat, Alexandriam
condidit Egypti caput:futuram olim amplam,
auguftam, & conditore fuo digniffimam.
Anno Mundi 4724.V.C.423 . ceffavit Perfa
rum imperium, anno à fundatione 318. Darius
ad Arela in campis Ninives vidus ac poftea
proditoriè à Beffo interfectus , & ab hofte
defl:
ano
defletus, vacuum Afiæ imperium Alexandro
ceffit:hinc Græcorum regno incipiente . Occu
pata Perfis à vi&ore, incenfa per temulentum
Perlepolis, gazæque Perficæ hoc eft præcipuæ
totius orbis divitiæ conflagrarunt ; & ne quid
ad infamiam deeffet, fcorto impellente . Eo
dem tempore ab Antipatro victi Spartani , Agi
de eorú Rege perempto,dum Afia vincebatur,
Macedonii Europæ imperium confirmarunt.
Alex Anno Mundi 3730. Alexander peragrato in
andri far fulminis Oriente, protritis omnibus quæ
mors. obftiterant, ultra naturam; ambitionem, cum
non poffet arma,propagans ; Babylonem redux,
auditis totius orbis Legatis , veneno vel intépe
rania moritur, anno ætatis tricefimo tertio ;
invictus armis, non voluptatibus, de quo ut
de Deo dicebant veteres , filere fatius, quam
pauca dicere.
Et flu Nec omittam tamen in tanto belli ardore,
dis. amantiffimum eum do&rinæ artiumque fuiffe,
Nam & Homeri pcëma circumtulit aureo fcri
nio in Thebarum ruina Pindari laribus & fa
miliæ pepercit; Ariftoteli delegavit aliquot ho
minum millia, per quos animalium natură di
fceret 3; adfuere militanti Callifthenes & Ana
xarchus Philofophi ; ab Apelle folo fe pingi; ab
uno Lyfippo fingi voluit : diceres animum ca
pacem omnium, quæ commendant fingulos,
cuneta complexum.
Et fuc- Reliquit fratrem Aridæum , Herculem filio
ceffores, lum, & prægnantem Roxanem ,plurefque Du
ces dignos imperio : fed Heroi tanto nullus
fucceffit ; nec eo ullum provexit ambitio, ut
fe Alexandro proximum diceret: fatius fuit di
videre quod totum neminem capiebat. Ita
Prolo Prolomæus Lagi filius, fortitudine clarus &
mam, humanitate Ægyptium occupat, in qua regnum
multos
multos poft annos perftiturum condir. Alii du
ces Satrapias inter fe partiuntur, dú Alexandri
filii adolefcerentsid eft, dum alter alterum quâ
vi quâ fraude tutius perderet.
L At apud Romanos Papyrius Curfor Impe- Papy
ratoria laude clariffimus, "dignuſque ( fi Livio rius.
fides ) quem Alexander non vinceret, Fabium
Magiftrum Equitum Dictator ad ultimum vitæ
5
.
difcrimen adducit; dum contra ipfius juſſa au

ifus eft vincere. Tantum in militari difciplina
roboris Romana virtus pofitum credidir.
Anno Mundi 3732, cum fuperiore bellum Demo
Lamiacum inter Antipatrum & Athenienfes Athenis
Demofthene tubicine excitatum effet, hoc an mors.
no magna Athenienfium clade ceffavit ; iple
Demolthenes profugus fpontaneo veneno è vis
tâ abiit : Eloquentia maximus, quam tamen
avaritia foedavit.
Tunc & Ariftoteles naturæ lumen, & veneno EtAri
fuo periit,ne itidem in Antipati manus veniret; ftotelis.
10 ut eodem fato doctiffimus eloquentiffimu que
1. mortalium vita excefferint. Quod monftrum
1 Antipater,quod fuam Græciamipfumq;orbem
ornamentis tantis fpoliavit ! Dicitur Ariftote
les Bibliothecam primus congeffiffe, dignum.
au&ore inventum : cum-virorum illuftriuminė
1 genia ad pofteros tranfmittere non poffet,libros
4 ingeniorum monumenta tranſmiſfic.
Anno Mundi 3733. V. C. 432. Romani fub Caudi
jugum à C. Pontio Samnite miffi, & ad furcas num fe=
Caudinas ictum foedus ignominiofum , Sed qui dus,
S fortes vincit, irritat, fequenti anno è lufa ignor
minia, ingenti victoria per Papyrium , oppreffi
Samnites eandem infamiam fubiere...
Circa hæc tempora, dum Oriens univerfus: Caſſan
pertumultuantes Alexandri duces concutitur; dri fce
Caffandii qui Antipatro patri fuccefferat, elu- lera.
xic
¡
86 Hiftoriaab Orbe condito
xit palmarium fcelus.Is enimOlympiade Regis
fui matre interfe& ta, duos ejus filios, quorum
alterum ex Bafine,alterum ex Roxane fufcepe
tat,interemit, plane innoxios, nifi quod Impe
rio nati effent ; nibil ex tanta forte confequen
tes, nifi ut indignius perempti viderentur.
Eume Antigonus, Eumenem præclariffimum Du
nis cem, Regiarumque partium fe& tatorem fidifli
mors. mum, traditum fibi per proditionem inediâ ne
cat. Ita virtuti fortuna infenfa , dignandos
folio crudeliter mactat. Ipfe Antigonu mbi
tione flagrans per Demetrium filium, auda
ciffimum juvenem, ut fibi quærat imperium
perturbat omnia.
Agai Tunc & Agathocles in Sicilia ambitione ar
thocles, mis,felicitate, & miferia eiuxit. Is è figulo na
tus, ufurpata tyrannide, ac Poenis fæpius for
tirer victis cum fortunæ filius crederetur ; re
pente hoftis gravis annis, crudeliffimo fato à
nepote Andragatho, veneno,aut ut volunt alii,
cruce perimitur. Ita mortales, in fortunæ rilu
fpes conftabilite.
Appii Eodem tempore Appius Claudius cenfuram
Cenfura Romæ infignivit, qua beneficiis,qua feveritate}
adeo contrariis rebus fama conitat. Nam plu
res é fenatoribus acerbè notavit, & jam prola
bentes more, reftituit, & Appiam viam Rona
Capuam, faxis munivit, & aquas fontis Urbi
induxit, aqua & faxo (quæ quantum oppofita )
Appiorum nomen æternans,
Nec defuerunt iis temporibus Philofopho
rum certamina, ut & fua bella ingeniis effent!
Quippe Crates Thebanus paupertate omnibus
antepofuit Pyrrho Elienfis, nihil certi effe, fed
incerta omnia docuit; Epicurus Athenienfis vo
luptatem fummum effe bonum afferuit;at lon
ge melius Menedes us Eretrienfis, qui honefta
tem
Re tem ; & Xenocrates Calcedonenfis , qui con
ONL tinen
tiam fuos docuerunt,
Nec prætermittendus Menander Pocta no- Philo
væ Comediæ autor, ingenio fuaviffimus & ar- fophi.
tificio politiffimus, à quo Terentius lepores
haufit, à Regibus Macedoniæ & Ægypti per
legatos & claffem petitus. Adeo etiam inter
armafuus honor fcientiis & dignitas peritat.
Anǹó Mundi 3743. V. C 442. celebris eft Menan .
Græcoram regno quod Babylone à Seleuco Ni der.
canon conditum , in Oriente late propagatum Græco
eft. Sicque deinceps præfecti provinciarum fe rum re
dixerunt reges,fed tum regna,tum Reges brevi gnumin
perierunt, exceptis Afiæ, Ægypti & Macedo. Seleuco.
ez
OB niæ. Dei quippe unius eft regna condere &
perennare.
Anno Mundi 3749. Rhodus à Dametrio Rhodus
Poliorcete, valide inufitatis machinis obſeſſa, obſeſſa.
fe tuetur fortiter ; ac tandem pace contra&i, Coloffus
Coloffum Rhodiam,fex um illud orbis miracu
lum,in portu erigit: fed diu non ftetit,ventorum
procellis in humum excuffus. Nempe excella,
11
eo ad ruinam patent, quo fublimia funt.
Anno Mundi 2753. Seleucus Nicanor, victo Antio
Antigono, Antiochiam Syriæ Principem ad cbia
amnem Orontem condidit,ab Antiochi paren alia ur
tis nomine;urbem infignem,ac futuram ftatim bes,
clariffimam Orientis. Nec hac contentus >
in memoriam ejufdem patris alias quindecim
extruxit, eodem nomine Antiochias, in hono.
rem matris fex Laodiceas ; novem Seleucias :
tresApamias,Stratonicen unam uxorum nomi.
nibus infignivit, quam celeberrima Seleucia
ad Tygrim, Babylonis pompam ad fe traduxit.
0₁ Ita Nicanor non de hoftibus modo fed de
Y
tempore trophæa pofuir.
Anno Mundi 3755. Callander ille fæviffi
mus
88 Hiftoria ab Orbe condita
Caffan mus intercute aquâ extin t &us eft, indignus que #
dri tam facili morte interiret. Sed & in liberos
mors. pœnæ pars venit , ne regno tot fceleribus parto
potirentur, perierunt ftatim ferro vel morbo
Decius. Anno Mundi 3719. Decius Conful in præ
lio contra Gallos & Samnites, exemplo patris
fe neci devovet ; mori pro patria patrimonium
Pyrrhus ratus. Tunc occupata Macedonia Pyrrhus in- ` a
clarefcit:ut parandis regnis natus,fic perdendis,
fpe potius dives quam ulu ; qui futuris inhians,
præfentibus caderet : Alexander dimidiatus ;
cupiebat omnia, tenebat nihil.
Phila Anno Mundi 3770. Ptolomæus Lagides E
delphus gyptiaci regni conditor moritur ; cui fuccedit
filius natu minor Prolomæus Philadelphus di
aus, quod impuro Ægypti inftituto, fororem
Arfinoen haberet in matrimonio : pravo in
pofteris exemplo, quod tamen poena non ca
ruit, liberis qui conjugii finis eft, deftitutum,
Literas Istamen ob liberalitatem & amorem in do
amat. &os memoriam in polteris na&us : Aratorem
Philofophum Pæceptorem fuum 80. talentis
donavit; inter Aulices feptem è Græcia Peas
numeravit, hinc dictos Pleiades , in quibus
Theocritus & Lycophron, fama digna nomina,
Bibliothecam Alexandri imitatione à Patre
inceptam Demetrii Phalerei confilio,conquifi
tis undique libris inftruxit, quafi fcientiarum
Gazophylacium;quam ut Judaicis libris orna
ret, ab Eleazaro Pontifice feptuaginta duos
feniores interpretes impetravit, quorum opera,
nec fine miraculo, fummo mortalium bono,
donati Græcia codices facri, polt Hebræos
ipfos redarguturi. Gratus hic labor Philadelpho
fuit ; ideo Judæorum 120. millia à fervitute
manumiffa, verfioni Græcæ donata funt.
Etartes Nec Regi munificentia defuit ; Pharum in
fulam
fulam injectis molibus Ifthmum fecit, in ea
turrim ædificavit , quæ navigantibus facem
præferret tam immenfam, ut in orbe miracu
Jum habeatur , & ultimum. Quam prodigio
fum ! quod æquarer priora,& pofteriora exclu 3
deret. Hæc artificio Softrati Cnidii , cujus in
genium Regis fumptibus par , munificentiæ
focium , ad nepotes ivit cum opere,
Huic Philadelpho frater erat natu major Cerau
Prolomæus, Ceraunus, hoc eft, fulmen dictus, n .
ob præcipitem naturam & violentam audaci
am. Is a Patre gnaro indolis Ægypto eje & tus,
receptores fuos male muletavit : nam Seleuco
Nicanori cui debebat omnia , vitam eripuitz €
N
& in Macedoniam profugus illam occupavit,
010 Antigono Demetrii filio deturbato ; inftar pe
C ftis graffans que fuos tantum perimit hofpites,
Nicanori in Afia fucceffit Antiochus Soter di
aus. ta 3
Anno Mundi 3774 V. C. 473. incepit bel Tareng
lum Tarentinum, quarto poft anno termina- tinum
tum ,Romanos inter & Tarentinos. Illos Italia bellum:
circa Romam vica, hos opes, faftus Græcus,&
å Græcia Pyrrhus incendebant. Triplici prælio
bellum confe &um eft ; primo Romarum ro
bur, Elephantorum terror oppreffit, tunc per
oculos victi Romanifunt, 04
Altero æquo utrinque Marte difceflum elt
at poft de Cynea indecoram pacem concilian
te eloquentiffimo Pyrrhi legato triumphavit
4 Appius in Curia, Romamque cæcus caltigavit
in dignitate fua cæcutientem. Ab hac tuba
21 quis non vinceret ? tertio prælio Pyrrhus vi&us
& exutus caftris, profugit ab Italia, Curium &
Fabricium tam invictos auro quam ferro te
ftatus.
in Hoc anno Galli populofiffima & fortiffima
200 gens
go Hiftoria ab Orbe condito
Galli in gens terras conquirentes, fe in Græciam con
Gracia, verterunt Belgio duce pars , trecenta erant
millia. In Macedoniam irrumpit, Ceraunum
occurrentem profligat & cædit, tot perjuria ac
parricidia in nefario capite vindicans. Partem
alteram Brenus in Græciam transfert, ingenti
ominium confternatione : fed cum profanis
fpoliis non contentus, facra expeteret, & ad
expilandum Delphorum templum fefe accin
geret ; à templi cuftodibus, & aere per frigus
& grandinis vim præliante, repulfus eft, & ipfe
in hoftium partes tranfiens fibi mortem intu
lit : reliqui variis cafibus periere.
Pyrrhi Anno Mundi 3782. Pyrrhus,vi&o Antigono,
mors. & ejectis Gallorum reliquiis Macedoniâ poti
tus, cum Argos occuparet, & ferociffime inter
promp:iffimos dimicaret , illifu tegulæ à muli
ercula occiditur: fpei immodicus, qui votis
orbem ambiebat, vix terræ palmum ad fepul
chrum obtinuit.
Puni
Anno Mundi 3790. V.C. 486. jam Romanis
cum
ultra fuam Italiam fpem proferentibus bel
bellum lum Punicum primum incepit , quod per annos
primum 24. tenuit Prætexus , ut Mamertinos focios
Romani in Poenos & Hieronem Syracufarum
Regem defenderent ; caufa , ut Siciliam in
proximo infulam , futuram Urbis horreum,
ereptam Pœnis occuparent, Tunc primum duo
commiffi populi, mox internecinis odiis graf
faturi . Ac Poenis quidem favebant omnia, Hie
ro, peritia rei maritimæ expeditionibus multis
collecta, victoriæ ad Gades extreniumque O.
ceanum fparfæ, ipfum mare Romanis intenta
rum adhuc, & pugna mobilis inaffuera ; At
Romanis virtus horum vice fuit. 1919
Primum ftatim facinus Appii Confulis, qui
ftatarios milites claffi commiffos, ab Italia fu
abducit:
abducit: alterum Duillii fuit,qui per eos vicit,
in elemento fuo Poenos profligavit: præroga
tiva Quiritibus placuit, licuitque Duillio Tri
umphare toties, quoties coenaret. Tertium fuit
Attillii Reguli qui per occupatam Siciliam
cedentes Poenos fequutus in Africam , ingentes Regu
clades opprimebat in femine, ipfamque Car- lus.
thaginem futuram olim, priufquam æmulam
exfcindebar; nifi Xantippus Lacedæmonius
Punicas artes Spartana virtute fulciens, victo
rem fpoliaffet victoria, & rurfum in Siciliam
pellum rejeciffet. Hic eft Regulus,qui pietate in
patriam, & cruciatuum patientia quam armis
clarior, docebit orbem,non modo agere fortia
Romanum effe, fed & pati.
Iterum igitur in Sicilia bellum: fed per Me
tellum inde pulfi Poeni ; per Buteonem ad Æ
gimurum cæfi & fpoliati, tandem à Lutatio
apud gates infulas ita victi claſſe, ut vi&i &
animis, pacem popofcerint & impetrarent, in
Africam fuam quafi Europa exules detrufi.
Paffi tamen geminam clademRomani ,alterum
à Claudio qui præ vincendi cupiditate fpretis
aufpiciis, fuos eodem fato quo pullos involvit ;
alteram à mari quod naves refertas fpoliis nau
fragio abfumpfit, ut inde pietatem,hinc con
temptum rerum ex jactura facili docerentur,
Hoc eodem anno Zeno Citticus interiit , Zeno
Stoicæ fectæ tam moribus conditor quam do- Stoicus.
Arina, beatitudinem in virtute fola confti
tuens ; abftinentiæ exemplar, & panagyricus,
cujus beneficio nonaginta annos vixit fine
morbo,
Anno Mundi 3804. è Perfici regni ruinis Parthi
furrexit Parthicum,tenuibus ut fit initiis : cum cum re
q quidam Arfaces oriundus è Scythia, in Parthia gnum.
Græcoru jugum excuffit.Quis
- regione
remota
tunc
cit:
ក្លរ : Hiftoria ab Orbe condito
tunc Romanis nafci crederet æmulos ? aut a
iis Aquilas tandem reprimendas .
Antio Circa hunc annum Antiochus Soter Syri
chus Rex moritur, cui fuccedit filius Antiochus e
Deus Stratonica , Deus à Milefiis dictus , quot
Timarchum eorum tyrannum fuftuliffet. Hit
Berenicen Philadelphi filiam uxorem duxit
fed inde regno & vita orbatus ; nam Laodic
prior ejus uxor, Berenices foror,maritum ve
neno peremit, & Berenicen fororem circum
ventam dolo trucidavit, Tunc nempe fœmi
nas ita invaſerat cæca ambitio, ut virilia pa
trarent crimina, ac parricidio multiplici ab
dicata natura in folium monftra intruderent.
Ever- Anno Mundi 3807: Philadelphus moritur
getes. cui fucceffit filius dictus Evergetes, id eft, Be
neficus, propter egregia in Egyptum merita
Callini- Quo & anno in Syria regnat Seleucus Callini
cus. cus Antiochi Dei ex Laodice conjuge filius
ftatimq; propter Berenices materteræ cædem,
cum Evergete bellum inflammatur ; quo vi
Aus Callinicus,Syria & Palættina ab Evergete
fpoliatur. Ita in pofterum Egypto & Syris
mutuis cladibus debacchantibus.
Pocta Anno Mundi 3814. V. C. 513. Livius Poëta
inItalia primam dat Romæ fabulam ; fequenti Ennius
nafcitur adeo fero literæ in militares ani
mos immigrarunt.
Pax Anno Mundi 3819. V. C. 518. poft primum:
Fani bellum Punicum , pace cum Corfis inita, fe
tcm cundum ab urbe condita Jani templum clau
plum. fum eft ; fedftatim patuit;ob Ligufticum bel
lum exardefcens . Martia quippe gens tam im
patiens otii quam laboris patiens, notat vi
&torias bellis feri, nec orbem pace profliga
tum iri. Ligures dumis filveftribus extracti ,
ignibus fepti , victi exarmati , triumphum
non
non tam inftruxerunt quam effecerunt.
Interea Afiam diffidia fratrum milcebant, Antio
Seleucus ab Evergete victus à fratre Antiocho chus,
ofcit fubfidia : is quatuordecim annos natus,
egni fupra ætatem avidus, unde Hierax five
Accipiter dictus, contendit ut fratri regnum
riperet : intereos varia prælia ; utérque vi
tus, Seleucus ab Hierace, Hierax ab Attalo Hierax
Pergameno ; quideinde ad Evergetem profu
us, à latronibus interficitur. lifdem fermè
iebus Seleucus equo præcipitatus, vitam ab
ipuit. Cui fuccedit filius Seleucus Ceraunus
ve Pogon di& tus, ad tres duntaxat annos re
no potiturus.
Anno Mundi 3829. V. C. 529. Galli Infu- Galli
res lege Flaminiâ excitati, qua Picentes agri cum
Galliserepti, divifi fuerant militibus, bellum bellum!
Romanis inferunt, fed infaufto eventu. Ipfi
riplici prælio victi ab Æmilio, Flaminio, &
Marcello,qui de Rege Viridomaro opima fpo
ia reportavit, & Jovi Feretrio fufpendit, poft
Romulum tertia & ultima : quod mirum in
tam multis bellis , nifi rarum fit, Imperato
rem regere & pugnare.
Anno Mundi 3833. Evergete mortuo fucce- Philo=
dit filius Ptolomæus Philopator : Superis pato
r,
placet, hoc nomen meritus ex parricidio tri
plici utriufque parentis & fratris : quah uni
cum ad appellationé illam parum effet. Pudet
hoc monftrum tenuiffe regnum annos 17. Quo
& anno Philippus Demetrii filius Perfei pa- Philip
ter in Macedonia regnare coepit , Antigoni pus.
privignus, qui victor in prælio, oborto ſangui
nis profluvio, diem obierat.
t At paulò ante SeleucusCeraunus inAttalum Antio
movens, à Nicanore dolo occiditur ; Achæus chus
parricidii vindex fratrem Cerauni Antiochum Magnus 74
A adhuc
D
adhuc impuberem regio nomine, ornat, fere
vera Afiæ regem gerens. Is Antiochus poftea
Magnus dictus eft, quod Hermæam, Acheum,
& purpuratos alios fibi dominantes excuffe
tit, paternum regnum receperit, ac de Philo
patore, focordia omni corrupto, vi&orias am
plas retulerit : unus tandem qui Græcorum
confepultam gloriam fufcitaret.
Puni- Anno Mundi 3836. V. C. 535. ille Annibal
cum facramento puer in Romanos à patre armatus,
bellum cum fuperiore Sanguntum in Hifpania expu
2. gnaffet & excidiffet, fidei magnum fed trifte
documentum, fuperatis Alpibus, in Italiam
defcendit, movitq;bellum Punicum fecundum,
quod annos octodecim tenuit, cladium hor
tore tam atrox, ut Europa & Africa utriuf
que gentis ftagnarit fanguine. Primo ab An.
nibale ftetit victoria , poft defecit, dicas à lu
fco & deformi Afro in Scipionem converfam,
amaffe juvenem formaque floridum.
Prima itaque Poeni laurus, Alpes fuerunt,
quasuni hactenus Herculi pervias, non tam
aceto mollivit, vel igne confregit , quam im
probitate laboris disjecit, Prima tamen palma,
fi Romam fpectes,ad Ticinum fuit; ubi Scipio,
Dux veteranus, ab Annibale juvene fufus, &
à filio prætextato adhuc fervarus , utrinque
didicit adolefcentium effe fortunam. Altera
ad Trebiam frigidiffima hyems Sempronium
ftravit ; rigentia gelu copora fcopi erant telis , a
non milites. Tertiam peperit Flaminii teme
ritas ad Thrafymenum , qui pugnandi cupidi- :
tate inconfulta , fe totum præbens Punicæ
fraudi, docuit fuos etiam in armis regnare
confilia. Quartum vulnus & penè funus Romæ,
Cannæ fuerunt , ignobilis Apuliæ vicus, ad
quem 45.Romanorum millia cæla cum Emilio
Confule.
Confule. Quid plura ? Roma perierat, fi vin
cere & victoriâ uti, idem effent.
Sed ab uno peccato ut Roma ftetit, fie Car
thago ruet. Nam ftatim Cannas Annibal Ca
puæ reperit ; hic invenit miles , quo vitam
maret,quod ne perderet vinci pateretur. Sanè
ovicus ha&enus , mox à Capua cœpit non
vincere,cun& tatione Fabii Maximi ; mox etiam
vinci felici Marcelli audacia : hi duo Romani
Imperii fcutum & gladius , alter ceffando, alter
gendo , contrariis artibus Rempublicam per
ditam excitarunt ; æquali in pofteros gloria,
aifi majus fit ceflando vincere, quàm agendo
gere ut vinci poffis.
Et inde clades exceperunt deinceps Anni
balem ; nempe Capuam fuam illam Romam,
quanto dolore obfideri vidit & capi ! ut in Ita
lica illa Carthagine Poeni amicitia fupplicio
effet. Qui animi fenfus, cum avulfum fratris
Afdrubalis caput ante caftra vidit, & ab ejus
cæde 50 militum millia periiffe ! quam grave
fpei jacturam facere, & privatum luctum au
gere publico At quàm acerbum excedere Ita
lia, fuperftitem Romam relinquere , ultione
cadere, & timere Carthagini / poftremò qui
fimuli! in confpe&u patriæ veteranum vinci
à juvene, contueri Syphacem amicum Regem
caftris, regno & vita exui, in fenatu fuo fua
dere pacem quàm violaret, & civitatem Afri
cæ dominam fervire in Africa, pati jugum ab
æmula ; idque una culpa, quod poft Cannas
parciffet victoriæ. O errorem in ‫ مو‬principio
levem, gravem in exitu ?
At Roma nufquam virtutis majora edidit Roma
monumenta, nec enim unquam vel animo ce fort
itu
ciditvel fpem abjecit , diceres clades in expe- do
rimentum conftantiæ millas, Nunquam Curia
decre
decrevit fortiùs, nunquam fe geffit plebs obfe
quentius ; fervis etiam ad arma vocatis Inge
nuorum animus fuit ; quin & Matronis fua
fortitudo, dum luctum minuunt, & ex auro
mundum in forum conferunt : tantum in ad
verfis virtutum pabulum , & in calamitofis ,
profperitas mentis.
Etres Nec fruftra cecidit id mentium robur; nam
gefta. & Hifpaniæ, Scipionibus occifis perditæ, per
Scipionem vix adolefcentem recepte ; & Sy.
racufæ urbs validiffima poft triennalem obfi
dionem tandem expugnatæ, & in Sardinia bel.
lum geftum ; & Philippo Macedonum Regi
arma illata; & de Campanis fupplicium fum
ptum at vix credi poffit, vel hæc fufcepta præ
fente Annibale, vel urgente & faucibus immi
nente perfecta. Sanè ab hoc bello, quafi po
fito fortitudinis tyrocinio, in Roma leges to
tus ibitorbis.
Impe= Nec genti tam forti defuerunt Duces, qui
ratores poft Fabium & Marcellum,vel eluderent Anni
Romani balem vel profligarent. Quantus Gracchus qui
per armata mancipia liberos vicit! quam fortis
Fulvius qui feu alterum oculum Poeno effode
ret,Capuam cepit ipfo infpectante ! quàm au
dax Nero, qui quafi bicorpor dum Anniba
lem in Brutiis premit, idem fub Alpibus Af
drubalem cædit quam felix Livius, cujus
aufpiciis collega pugnante, cæfus hoftis latè
agros fternit ! At quanta coronis illorum Sci
Scipio. pio in quo ut virtutum omnium fplendor il
Juxit, fic felicitatis bellicæ decus emicuit. Is
recepit Hifpanias tam temperantia quam for
titudine, pro juvene fortis, at ultra juvenem
eaftus & temperans : is confilio fenex, bel
lum adolefcensin Africam tranfportavit ; fibi
Mafiniffam , hoc eft reipublicæ conciliavit ,
victt
ad Noftra Tempora, 1655 ] 97
vicit igne Siphacem, Annibalem ferro, & cum
Africam Romanam feciffet, poffetque Romam
Scipionis facere, uno Africani contentus no
mine fe Romæ fubdidit. Hoc revera eft abdi
care regnum : fi tamen abdicat, qui fubje&us
animo vel in fumma potentia, nunquá regnat.
Nec omittendus in his belli turbis Archime- Archi
des , Mathefi nobilis, qui patriam Syracufas medes,
contra Marcellum folus propugnavit; qui uni
co fretus ingenio, militum impetus, navium
roftra, machinarum i&us, Marcelli fortunam ,
difcuffit & fregit : cujus vel unicum fupra An
nibalem Romani timebant; qui naturæ condi
tor novus cœli miracula ære iйligarat, qui hofti
vel nocendo excitaverat amorem fui. Id miles
tibi licere non debuit, ut incautum perimeres: Thes
ad honeftius mori non potuit, quàm in acie
fua, hoc eft inter lineas; nec jucundius, quàm
ftudendo, morte obita antequam viſa,
Et Plautus in laudem ingenii admittendus, Plautua
qui fub belli finem fcenam Romanam exhila
rabat Comoediis, iis falibus & eloquentia, ut
Mufas & Satyros Latine docuiffe vifusfit.
Circa hæc tempora in Ægyptios movir An
tiochus Magnus, ad Coelefyriam recuperan- Fudai
dam, incerta pugna utrinque difceffum. At fervati.]
Philopator in Egyptum redux, ira in Judæos
tumens, quos fuis rebus minus favere compe
rerat, conquifitos omnes quingentis Elephan
tis proterendos objici juffit, Deus tamen fuis
non defuit ; femel iterumque fubipfum difcri
men fervati innoxii,deficiente Regis memoria;
dimiffi tandem incolumes, oblivioni aram po
fuiffent, nifi Deo fuorum memori ponendam
melius credidiffent.
Anno Mundi 3850. Philopator regio indi
gnus nomine,vino & luftris confe&us moritur,
E relicto
Prolo- relicto quinquenni filio ex forore Euridice fu
mau fcepto; qui poftea dictus Epiphanes, id eft, il
Epipha. luftris,nunc domefticis & externis præda ; nam
nes Antiochus ftatim Syriam & Palæſtinam inva
dit ; Philippus etiam de Cypro cogitabat , fed
qui aliena occupant , circa fua retinenda ftatim
laborabunt.
Bellum Nam Anno Mundi 3854. V. C. 553. Roma
Mace Philippum fibi ex feedere Punico infenfum
it s
donis bello laceffiv .. Lavinu vitrice claſſe tota
Gumi . Græciæ littora peragravit ; poft Philippus
bis viaus , bis exutus caftris : dein Flami
nio duce clauftra Macedoniæ penetrata ;
Rex, ne vinceretur , pacem optavit ; illi cum
avito regno conceffa , fed Græciæ libertas pri
ftina . Quanta Flaminii & Romæ gloria ! qui
in Philippo Alexandrum vincebant, qui Græ
ciam olim libertatis ipfius patriam è fervitute
nunc manumitterent, & quafi natalibus refti
tuerent. Si tamen liber dicendus eft, qui Do
minum mutat , vel ex ruftico fervo qui fit
Atrienfis.
Antio- Anno Mundi 3863. V. C. 562. populus Ro
chus, manus, ne qua pars orbis illibata foret, Antio
cho Magno Syriæ Regi bellum indicit ; Phi
" lippo Antiochus faverat , & cum Annibale
Carthagine profugo exceperat odium in Ro
manos. Sed nec Annibal Poenos in Syris inve
nit , nec Egyptios, in Romanis Antiochus :
bellum ut magnificentius quam fortius appa
ratum,ita non viriliter geftum fed muliebriter,
Dum Rexin Euboea puelle amore captus oti
atur, ab infula per Glabrionem pellitur, & ad
Thermopylas victus, amore in timorem ver
fo, in Afiam fugit ; jam per Emilium claffe
lacerata.
Mox in Afiam penetrat Scipio, cui frater
Africanus
"Africanus pro Legato erat ; nec ægrius in Afia
quam in Europa vincitur Syrus & pro mul&a
intra Taurum regnare juffus, fatis habuit tam
altis limitibus à vitrice gente fejungi: Afiatici
nomenConfuli ceffit,Romanis Afia: tunc quip
pe gloria & præmium divifa ; illaque conten
ti qui vicerant, hoc, quibus vicerant permit
tebant.
Quarto poft anno idem Antiochus, non re Seleu
gno modo fed fama & opibus imminutus, dum cusPhi
ut illamreparet,iftas malis inquirit artibus,Jo- lopators
vique Templum auro per facrilegium fpoliar, à
contemptu in odium lapfus, necatur à fuis.
Succedit filius Seleucus dictus Philopator, pro
pter bella contra Romanos ut volunt gefta : fed
fi gefta, tantum mente, non re ; nam poſtea
periit Heliodori infidiis, nihil dignum præter
id honorificum nomen affecutus,
Creditur anno à Seleuco Rege tertio, Hell- Hello
odorus in templum Hierofolymitanum auſų dorus?
facrilego irrupiffe ; necimpune qui vindicave
rat in Delphis Apollinem id Deus tulit : in ipfo
facinore Angelorum minifterio impias cæfus,
7 precibus Oniæ vitam debuit ; felix reus fi
fupplicio fapere didiciffet : nifi forte pars fup
plicii fuit dilata mors.
Annus Mundi 3870. V. C. 569. clarus fuit Cate
- cenfura Catonis Porcii, viri integritate nimia major]
= laborantis; qui quod in ſe páti nollet, non pof
fet in aliis, exigeretque paffim innocentiam
quam repræfentabat ; accufationibus ut laçef
fens ita laceffitus. Idem rariffimas hacetate
dotes complexus, Senatoris, Imperatoris &
Oratoris,his etiam (integritatem viri Deo co
ronante) perdiù fruitus, ducentis fcilicet pro
pemodum annis, nam prope centum vixit fine
morbo
#S EZ Que
Quo & tempore tres clarifimi Imperatores
Scipio
orbis obiere. Primum Scipio, dignus cui totus
nismors
orbis fepulchrum fterneret, in villa Linternen
fi, grande Africani nomen depofuit. In cam
pridem fuccefferat forenfis tumultus tædio, &
qui Annibalem orbe exegerat , per urbanas ri
xas urbe exa& tus eft : fponte difceffit, patria
nondum ingrata ; exulque agere maluit,quàm
in Romam peccare, aut fe materiam peccandi
præbere.
Et And Altero poft anno deceffit Annibal, quafi fub
lato æmulo non effet quod viveret. Cum ab
nibalis.
Antiocho ad Prusiam Bithyniæ Regem profu
giffet, fenéxque, vi&us & fugitivus, Roma
nis adhuc terrori effet, ab iis ut juratiffimus
* hoftis ad necem quæfitus, quam fugiebat mor
tem arceffivit, fpontaneo veneno vitam ab
rumpens, ut inutilem qua nihil amplius Ro
manis noceret. Imperator fummus, fed cru
delitate odiofus,quam vitam rapuerat aliis fibi
eripuit, fuufque carnifex talionem Romanis
pependit.
EtPhi Inter hos medius Philopoemen Achæus, ut
lope- honeftius Annibale periit, fic calamitofius Sci
menis, pione ; vitæ anno 70. à Meffeniis hoftibus
captus, necatus eft ; vir bellica tum fortitu
dine, tum arte infignis, tot inter prælia inco
lumis, vitam in carcere damnatus pofuit. Di
ceres inde averfam à Græcis naturam fuos He
roes alio tranftuliffe : fanè Philopomen Græ
corum ultimus, aut quafi folum ut frugum fic
virorum illuftrium fte rilitatem fenferit. 19
Philo- Anno Mundi 3873 in Ægypto Ptolomæus
metor. Epiphanes obiit, cui fuccedit Ptolomæus di
&us Philometor, iro"icè fanè, quem mater
Cleopatra Vatiniano odio profequJebatur:nam
cum
cum vivo patre in Cyprum expulit, & mortuo
omnibus nervis enixa eft ne Ægypto admitte
retur,at fruftra odium fuir, quippe annos plures
regnum obtinuit.
Sequenti anno Macedoniæ regnum firmiffi Deme
mo fulcrodebilitatum eft : Philippus Rex quafi trii
Efiniftra dextram abfcinderet, Perfei filii fed è mors.
concubina geniti infidiisDemetrium filium ins
terfecit: Et mox perempti innocentia cognita,
vel poenitentia facti, vel veneno à fratricida Et Phi.
præbito periit; Macedoniam tot fcelerum præ- Lippi:
= mium relinquens Perfeo.Sed in præmium mox
in poenam cedet, fietque gravior cafus è folio.
Anno Mundi 3878. Heliodorus, ille Soly. Antio
mæi templi direptor,è facrilegio parricida ,Se- chus
leucum Philopatorem per infidias interceptum Epipha
occidit , prætermiffo Demetrio Philopatoris nes.
filio Romæ tunc obfide , perempti fratrem
Antiochum in regnum evehit, qui Epiphanes
dictus, id eft, Illuftris, rebus geftis ut volunt,
revera odio in Dei populum, acerbitate fup
pliciorum, & horrenda qua raptus eft morte,
pofterorum memoriæ ad deteftationem in
fcriptus. Qui & ob vecordiam dictus Epima
nes;quantum difcrimen ab una litera ! utrum
que nomen fceleribus & furore implevit. Hic
fibi fimilem virum improbiffimum Jafonem
per fummum nefas Pontificem, Hierofolyma
dicit, à quo ftatim profani cultus in templum
indu&i.
Anno Mundi 3883. V. C. 582. denunciatur Perseus
bellum Perfeo à Romanis , & à Paulo Emylio vidus,
poft aliquot Imperatores Romanè conficitur.
Nihil verò fummo ad gloriam defuit, nifi op
pofiti Ducis ignavia : Thracibus, Illyricis &
opulento ærario Perfeus fretus › poterat ab
Emylio tam cito non vinci , fed crudeli
E 3 tatem
tatem avaritia cumulans, cum illa fuos perde
ret,hac alienos expleret , ipfe cum opibus qui
bus fic parcebat in prædam ceffit, Cum liberis
Emylii triumphum inftruxit 8 ludente tamen
fortuna,quæ Triumphatori natos eripuit, cap
tivo fervavit, ut bis haberet plures quibufcum
lugeret, ille ne haberet quidem quo cum læta
retur. Tunc Macedonia tanti olim fedes impe
zii Provincia fa&ta, & caput Orbis reipublicæ
tait acceffio,
CAPUT IX,
A Perfco victo ad Chriftum natum.
NNO Mundi 3886. Epiphanes Egypti

Templi-Acupidus Philometorem Regem improvi
propha
natio fum invaferat, ac propemodum fpoliarat, cum
per Romanum Legatum deterritus, re infecta
rediens, ut conceptam iram quomodo effunde
rét, ac fuperiores belli fumptus refarciret, co
pias Hierofolymam convertit, obfidet, expu
gnat, cives captos obtruncat, templum dona
riis refertum expllat, & avaritiam impietate
cumulans in Judæos, ut religionem ejurarent,
tormentis fævit, exquifitiffimis fuppliciis ne
gantes conficit; in quibus præclariffimos Mar
tyres Eleafarum,Machabæos fratres, ipforum
que Matrem fupra humanum animum fœmi
nam, fcriptura dum celebrat, immortalitati
tranfcribit. Necati fuppliciis, felices vivite,
ornati gloria nullo unquam ævo intermoritura.
fudas Sed Mathias facerdotum unus,filiis & client
Macha- telis clariffimus, Deo impellente, non tantum
baus, pati fortiter fed & agere aufus , contracta ma
nu Judæos armat : ac quamvis ftatim morte
raptus,
ad Noftra Tempora, 1655. Tog
= raptus, diu tamen in fillis Judaicam rem ferva
vit cultumque facrum fancivit. Illorum prin
ceps Judas Machabæus, qui paternæ virtutis
mulus, primo per infidias, dein aperto bello
= Syros perfequutus, Antiochi Duces Apolloni
um, Lyfiam,& Gorgiam cum ingentibus copiis,
= Solymam recipit, templum repurgat, editque
= facinora quæ Romanum foedus meruerunt. Ita
femper ab humili Deus fumma fufcitat.
Anno Mundi 3890, Antiochus Epiphanes,
morbo ex moerore contrato, propter infeli ni Epipha
s
ces Expeditiones, cum Judaicam tum Baby
lonicam * tortus infuper dolorib vifceru mors
us m
acutiflimis, cum intolerabili fotore, impuram
animam efflat ; mali & improbi Poenitentis
exemplar divinam appellans mifericordiam,
quam fi reciperet,violaret, Succedit filius An
tiochus Eupator dictus , brevi tamen regno
potitus.
Nam Demetrius appellatus Soter Seleuci Deme
Philopatoris filius, altero poftanno clam Roma trius
dilapfus ; paternum regnum, occifis Eupatore Son
patruele & Lyfia ejus moderatore; donec idem
ab alio paffus , doceat regna intutiffima effe
rerum humanarum. 30
Sub hæc tempora cumJudas fortiffimus Ni
canorem cum 35.- millibus cecidiffer, interce Fuda
MOTS
ptus à Bacchide Demetrii Præfecto, pugnans
in acie ac pene victor perimitur, in honorum
fore, rerumque geftarum gloria , graviffima
Judaeorum ja&ura. Quam tamen utcunque in
Jonatha fratre fraternumque robur æmulante, Fona
poft expunxerunt, inteftinis odiis ftatim invol- tbas,
vendi.
Anno Mundi 3903.V.C.602 . cum fuperiore, Alex
Alexander Bala Epiphanis filius fraterque Eu- ander
patoris in Demetrium patruelem infurrexiffèt, Bata.
E 4 hoc
Joi Hiftoria ab Orbe condito
hoc demum vincit , victumque regno & vir
fpoliat. Idem à Demetrii filio brevi paffurus;
ut his temporibus Syriæ regnum fcenæ inftar
fuerit, in quam fubierint perfonati Principes,
mox perfona pofita, nulli futuri.
Scipio Quo etiam tempore Scipio Emilianus ab
Emili- Emiliorum familia in Scipionum adfcitus ,
anus. utriufque ingens ornamentum , in Hifpania
gloriæ bellica fundamenta ponebat. Nec is
Marte quam Mufis clarior, fuetus negotia lau
datiffimo diftinguere otio, & militares ærum
nas honeftis ftudiis cicurare. Cui Deus claros
ingenio doctrináque celebres è Græcia viros
Poly adjunxit, Polybium & Panætium ; hunc qui
bins. dem Philofophia imbutum penitus, at illum
politicarumrerum apprimè gnarum , dignum
que qui Romanis rebus lucem afferret. In iis
duobus vitæ tum privatæ tum publicæ præcep
tores na&us, habuit etiam in Terentio volup
tatis honefta materiam : Acceffit tot bonorum
Lalius particeps Lælius in quo Scipio fe & fuas artes
amaret ; in quo pacis & belli adeptus focium 1
humanæ felicitatis cumulum attigit : nam quid
felicius quàm eum habere, quem tua profpera
te afficiant.
Teren
siu . At quantum Lælio debet pofteritas ! qui
Terentium vel Afrum, vel fervum , imò, u Da
trumque,dum Scenæ dedit, Comoediæ regnum
inftituit. Sanè is Terentius, qui judicio,fuavidel
tate & elegantia, vel omnium primus, vel fes
cundus nulli, quem Momi feneftra in homines
intimos admiflum dicas ; qui unus maximè in
fcribendo modum affecutus ; tam laudandus
mulquod
eft egregia plura non dicat, quam quod
Puni ta dicat.
cum Cz
Anno Mundi 3905. V. C. 904. Scipioni glo
bellum. rix fegetem providit Deus. Carthagine ftan
te
te nutare Romam Cato cenfebat, & Maffanil
fa veterem æmulam in invidiam frequens vo
cabat : hinc Panicum bellum tertium exarfit :
datúmque Scipioni; ut urbem quam avus vice
rat nepos everteret. Quadriennium ad expug
nandam gentem infumptum eft, adeo in An
nibale vires exciderant, & facile ruit quodjam
emotum eft, Afdrubalem quidem & obfeffos ,
terribiliffimum telum armavit defperatio ; fed
ab illa mori poffunt homines, non femper vin
cere ; & de illa triumphavit Romanus ; fpon
E taneo urbs arfit incendio : maluitque Poenus
manu fua perire patriam , quam aliena, feque,
ipfum ut triumpho eriperet, morti confignare:
quafi malè Romanis confuleret, qui capitales
corum hoftes trucidaret: Scipio illibata pertot
poenas clementia, & Africani nomine in fa
miliam fuam iterum infito, Romam rediit fe
curitatem in triumphum vehens.
Nec interea in Europa ceffatum à bello, An- Pſeudo:
drifcus in Macedonia vir ultimæ fortis, cum Pbilipa
fe Philippi filium diceret, jam animo regni ca pris.
pace, nomen Regis & formam induit. Viſus
eft dignus quem Roma vinceret, quémque vi
&tor Metellus Carthagini apponeret,ab eo Ma
cedonici nomen reportans. Macedonia, qua
mancipium in Regem evexérat, vectigalis fa
aa,libertatefua damnata eft. Ita præpoftera
defideria optatæ rei jacturam pariunt.
An.Mundi 3908. V.C.907. magnis urbibus Achai
calamitofus ; qui præter everfam Carthaginem cum
& Corinthum, Græcarum urbium florentif bellum
fimam à Mummio vidit exciſam penitus. In
hac belli Achaici finis, quo Achæi, cujus caput
Corinthus, duce Critolao libertate intempe
rantius ufi , violatis Romanorum Legatis
appetii crant , & ftatim à Metello victi
ES putt
106 Hiftoria ab Orbe condite
poft quem Mummius iterum victor Coriti
thum cœpit,diripuit, & delevit. Signa, veftes &
10
tabulæ ad ornamentum Romæfervata:domus,
quia transferri non poterant,incenfæ: At ex in
cendio novum exortum miraculum Corinthi
um æs, quodex metallorum mixtura plurium ,
quolibet pretiofius , ita poftmodum victores
vicit, ut in ære fuo Corinthus Romæ prope
modum adoraretur.
Fuit idem Annus magnarum rerum conver
fionibus infignis. Nam Viriathus Lufitaniam
occupavit: vir calliditatis fortiffimæ, qui ex ve
natore latro,ex latrone fubito Dux, & Impera
tor, per 14. annos Romanorum fafces infregit.
Deme. Et Demetrius Nicanor di&us regnavit inSyria ;
trius qui Demetrii Soteris filius , Alexandrum Balam
Nica regni invaforem pugna victum & in fuga cœ
nor. fum , ejecit folio.
Pbyfcom Sed hæc pugna novum Egypto Principem
peperit ; Philometor enim dum Demetrium
ivat, in prælio fauciatus, è vulnere obit,fra
trique Ptolomeofceptrum reliquit. Is Phylcon
dictus eft, id eft ventriofus (quon Græcis ma
jus inteftinum eft) quia tanta ventris craffi.
tudine laboravit , ut nec fine baculo quo
niteretur incedere, nec poffet eum quifquam
ulnis amplecti.IdemEvergetes appellari voluit,
juftius ab Alexandrinis xx , id eft, ma
leficus dictus; inter teterrimos nequiffimofque
Principes numeratus : nequitia & crudelitate
cum abdomine ventris crefcentibus.
1992 Circa Annum Mundi 3910, novæ turbæ
bons Syriæ regnum implent:Cum Demetrius fegni
tie & inertia in contemptum iret Diodorus
five Tryphon Præfectus militiæ regiæ Antio
chum Alexandri Bala filium adhuc impube
rem producit in Regem,Demetrium expellie
as
ad Noftra Tempora. 1655] 187
SENGE
To at ipfe paulo poft pupillum Regem dum me

dentibus calculum fecandum curat, interemit,
fibique regnum hac cede parat. Demetrius in
terim dum ad abolendam fegnitiæ notam in'
Parthos præliatur, ab iis capitur: poft honefta
derentus cuftodia Rhodogunam Phraatis Regis
ds filiam uxorem ducir.
At Cleopatra Egyptia Demetril prior con- Antio
jux ut Tryphonem Syria exturbaret, Antio- chus
chum Denietrii fratrem Sedetem à patria di- sedetes™
tum regnodonat fuoque thalamo favit even
&
I! tus confiliis,Tryphon occiditur, regnat Antio
chus. Sed cum is in Phraatem Pa thum bellum
moveret, Parthus ad illum retandendum De
‫ما‬
metrium demittit,pugna inter fratres conferi
tur, Antiochus necatur : Demetrius uxorem
Cleopatram & regnum recepit; fed ftatim cru- Cleopa
delitate uxoris perimitur, quæ monftrum am tra.
bitionis & per omne nefas regnum quærens, il
lico Seleucum filium ex Demetrio fufceptum
de medio tollit, quod injuffu fuo regnaffet ; - Antio
dem in Antiocho altero filio perfectura, nifi ab chas
eo in facinore deprehenfa, venenum qucd pa- Grypus.
rabat filio, adata effetipfa haurire audaciffi
J m3 foemina, fuorum carnifex: jufte filium car
1 nificem paffa.
Verum nec inde Antiocho, qui Grypus dictus Antio
eft, tutum regnum : nam aliquanto poft alter chus.
/ Antiochus nomine Cyzicenus Grypi frater
, Cyzice
uterinus ex Cleopatra & Sedete natus , nus,
infurrexit in Grypum , & cum eo in partem:
regni admiffus eft : variis utrinque pugnatum
præliis, alternante fortuna, & fe inter æmulos
partiente. Hæc ufque ad annum hujus feculi
tricefimum gefta, in Syria calamitatua fcenam
aperuerunt.
Anno Mundi 3921. V. C620, Numantia Nu
tan mantie
tandem à Scipione Africano expugnatur &
evertitur ; urbs fi qua unquam celeberrima,
cum civium animi loco murorum & turrium
effent ( is enim nuda admodum erat ) per an
nos 24. Romam tot gentium dominam , non
repreffit modo, fed perculit, & pudendis foe.
deribus vicit. Laus Scipionis, qui Romanos
prius quàm hoftes vicit ; perfanato milite & ad
temperantiam primam revocato, in promptu
victoria fuit: tantus eft militi morbus,voluptas.
Numantini vici, arma quæ in hoftem non po
terant, in fe verterunt, ac urbe fuccenfa, nihil
ad triumphi pompam,ne capiivos quidem, reli
querunt. Imperator honeftius de terrore ac
fortitudine victis triumphavit,
Grac Eodem circiter anno Romæ exarfit Tib,
chorum Gracchi feditio, ex Mancini foederis ignomi
feditio. nia: hic à Tribunitia poteftate tumultuum om
nium face, cum in fenatum infurgeret, à Scipi
one Nafica in Capitolio eft interemptus. Cujus
fraterpoft annos aliquot cum Tribunus itidem
eadem fratris iniret confilia , fimili fato ab O
pimio Confule mortem eft paffus. Juvenes cla
riffimi,cloquentia præter tempora fua infignes,
digni melioribus ; fi ad meliora fe convertif
fent, privatis odiis amorem patriæ poftferen
tes,corrupta nondum plebe, vi quam parabant
ftatim oppreffi funt, sed fletu dignior Scipio,
expugnator ille urbium, Mufarumque domi
Scipi cilium qui non fine fufpicione laquei, domi in
onis lecto repertus eft mortuus. Ores humanæ !
mors. ideo tot bellis fuperftitem effe, ut domi fuæ,
domefticos inter, in uxoris gremio, vi animam
agat,
Lathu An. Mundi 3938. Phyſcon monftrum illud
Tus.
hominis in Ægypto moritur, cui fuccedit filius
Prolomæus dictus laug
Lathurus, perpetuis Cleopa
træ
ad Noftra Temporal 1655: 109
fræ matris odiis laceffitus ; unde & id nomen,
quod ipfa invita clanculum regnum recepiffet.
Anno Mundi 3947. V. C. 646. jam Ro- fugur
+ mano populo in luxum & avaritiam prolaben- thinum
te, frugalitate prima extincta, exortum eft Ju- bellum,
guinum bellum , quo fi minus Roma impe
um, famam fanè & honorem perdidit, quo
imperia ftant. Ea per Jugurtham inter Numi
das fraude præcipuum , qui occifis Hiemplale
& Adherbale Maffanifle nepotibus ; auro cors
ruptis Senatoribus & Imperatoribus , diu Ro
manam lufit potentiam , fuorúmque criminum
poenas amovit. Donec primùm per Metellum
tus, virum tam intactum auro quàm ferro
fra&
ftrenuum, qui & inde Numidicus dictus ; po
ftea per Marium, novum quidem hominem ,'
fed mox nobilitate quávis clariorem, victus o
mninò & infugam actus;tandem à Baccho fo
cero, Syllæ in manus traditus, catenis vinctus;
in triumphum actus eft ; tam audacia prom
ptus quam confilio fubdolus , omnibus artibus
fceleribúfque ad regnum ufus : At quibus gra
dibus confcendit in folium, iis ad ſupplicium
tandem defcendit.
Anno Mundi 3946. V. C. 647. nafcuntur Cicero
Cicero & Pompejus, clariffima Romani Im- &
perii lumina , nec fine fato ; qui armis & lite- Pompe
ris patriæ nomen & poteftatem propagaturi ad ius,
ultimas terras & ad ultimas ætates erant, uno
eodémque anno in lucem venerunt. Quo &
anno Tholofa à Cæpione dirempta, templumq;
auro fpoliatum & expilatorum ftatim calami
1 tatibus repenfum ; docuit facrilegis nullibi
gentium impune effe.
d Anno fequenti incepit bellum Cimbricum , Cim
quo peribat Roma , nifi illi feculo Marius bricum
contigiffet. Ab ultimo Septentrione excita bellum,
gentium
gentium examina, Teutones , -Cimbri , & TI
gurini, ad peffundandam Italiam inundabant :
divifos tripartito , ne fibi oneri effent jun&ti,
aggreditur Marius : primique Teutones ad A.
quas Sextias oppreffi prælio:dein celeritate mi
ra regreffus Marius, Cimbros fuperato Athefi
vagos fortius quam prudentius præliantes,
Catulo comite pugna vincit. Supérerat tertia
manus Tigurinorum , quæ fociorum accepta
clade, fuga ignobili per fylvas & montes dila
pfa evanuit. Utroque prælio barbarorum 340,
millia cæfa, capta 140, millia ; in quibus foe
mina vix ulla vel enim prælium fortes con
fumpferat , vel à prælio caftitatis amor,ne à vi
toribus turparentur ,in Ipontaneos laqueos e
&
gerat. Marius ab expeditione alter Romulus &
Romæ conditor appellatus, tantùm ebibitglo.
riæ, ut hac mox ebrius triumphantem Romam
fuam penè everterit ,
Satur Anno Mundi 3954 Apuleius Saturninus à
ninus. Mario fextum Confule in Curia cæfus eft ; à¨
quo ipfo Mario in optimates inftigatus fuerat ;
fed cùm ultra metas tranfiliret,feque Regem à
fuis dici pateretur, deferuit Marius quem tueri
non poterat, novumque Icarum permifit in
pelagus proturbari.
Ful. Hoc anno natus Julius Cæfar de quo quæfi
Cafar tum eft, utrum natus plus profuerit an obfue
rit populo Romano: prodeffe fanè haud mul
tum potuit, qui avita libertate peffundata, u
niverfum orbem replevit cædibus, quibus fibi
gradum ad regnum fternerer.
Regni Anno Mundi 3958. Antiochus Grypus ne
Graco catur infidiis Heracleonis , cui fuccedit Seleu
rum in cus filius , qui in Cyzicenum patruum movens ,
Afiafi. cum ftatim vincit ac necat . Sed nec diutius
* . pace ufus : quippe regno expellitur ab Antio
cho
"ad Noftra Tempora, 16:57 ZIL
=
cho Cyziceni filio , qui inde Euſebes ſeu Pius
"
dictus eft, poft in Gilicia, dum exigit tributa
peremptus, Paulo poft Eufebes,dum in Parthos
pugnat occifus, fegnum vacuum relinquit Phi
e
lippo & Demetrio Grypi filiis: fed & ipfis vario
fato confectis regnum Syriæ ad Tigranem
Armeniæ Regem à Syris tot turbarum pertælis
delatum eſt, Anno Mundi 3670.Ita Græcorum
in Afia ceffavit imperium forte communi
rerum humanarum, qua quæ nafcuntur, in
neceffitatem interitus durant.
服务
Anno Mundi 3960, V. G.659 . Mithridates Mithri
CO
Ponti Rex,bellum in Romanos fufcepit, quod daticum
fupra trigin a annos geftum eft, fortuna varia. bellum,
Hic à teneris inter pericula & militiam duram
educatus, aufus fperare Romæ victoriam, il 4
lius potentiam mire exercuit : ac vix à tribus
fummis imperatoribus fuba&us felicitate Sylq
læ, Luculli virtute,magnitudine Pompeii non-..
dum confumptus, domefticis tandem infidiis
periit, à Pharnace filio ferro necatus, cum .
venenum fuum & ipfe viciffet. Quadraginta
Romanorum millia una die per Afiam vir au
dacia princeps peremerat, Romam ipfam, fi
fub ferrum iret, perempturus,
Anno Mundi 3953. V. C. 662. jam Roma Sociale
fuo ipfa pondere fatifcens, inteftinis bellis coe- bellum.
pit agitari. Primum occafione Drufi ortum eft,
quod Marficum à Marfis gente præcipua , Itali .
cum, & Sociale dictum eft: cum Picentes, Ve
ftini ,Marfi,Pelegini, Marrucini, Lucani,Sam
nites, fidiffimi ante focil, exciti Drufi promil
fis ad obtinendam civitatem, in ipfam quam
ambiebant infurrexerunt : tanto furore, ut
151 nihil propius quam ut vi&rix illa gentium ,
fuorum manibus collaberetur, Tandem ingens
-0. Populi Romani virtus , & femper in malis
major,
major, totis contendens viribus, quos junctos
non poterat,fingulos vicit. Trecenta juventutis UC
Latine millia hoc bello abfumpta: nec Roma
nis paulò commodius fuit : adeò miferum eft
in civili bello vel vincere.
Maria Anno Mundi 3967. V. C.666. Marius fer
num vator ille patriæ,hanc nimia ambitione peffum
bellum. dedit,jam penè decrepitus dum feptimum am
bit Confulatum & decretam Syllæ provinciam
Sylla, captat,fugere primùm coa& tus, dein ab Africa
redux, per Cinnam, Carbonem,& Sertorium ,
O&avium vincit, & diriffimam lanienam Ro
mæ exercet ; in qua Scævola , Catulus, & præ
clariffima reipublicæ lumina per indignum ne
fas occiderunt. Sed mox rediens ab Afia Sylla,
patre Mario feptimum Confule jam defuncto,
Marium filium & Carbonem vicit, tantúm .
que fanguinis in Urbe & per Italiam fundit,
non modò per militem, fed per fæviffimam
profcriptionem omni carnifice immaniorem ,
ut vindi&a Marianorum fcelerum ipfis fcele
ribus funeftior fuerit. Nono poft anno Sylla
dictus felix (fi in tantis criminibus fit ulla
felicitas) Romæ privatus obiit, depofita fponte
Dictatura ;fed tot interfe& tis parentavit Divina
vindica , pediculari morbo in acerbiffimis.
cruciatibus felicem illum hominem confu
mente .
Auletes Anno Mundi 3973. Lathurus Egypti Rex 16
diem obiit, à matre pulfus, ac poft reftitutus,
De
ipfa eadem matre per alterum filium cui Th
paraveratregnum interempta.Capeffit regnum
Lathuri filius Prolomæus Auletes dictus, ab
infano tibiarum amore, cùm fe Dionyfium
quafi novum Bacchum appellari vellet, vir otio
& vitiis omnibus corruptiflimus,
Quo
ad Noftra Tempora: 1655.. 113
Quo anno Pompeius adhuc eques fub Di
&atore Sylla triumphavit de Africa,& primam
pro Quintio Orationem habuit Tullius, utér
que ætatis anno 25, geminis illis viris per ejuf
modi tirocinia ad incrementa fumma fe com
parantibus,
咖 An, Mundi 3981. V. C. 680. bellum fervile Servile
in Sicilia per Aquilium Prætorem confectum , bellum
ac deinde Spartacum in Italia per M. Craffum, & Spar
eruperant ex ergaftulis fervi, & ex ludo, duce tanum.
Spartaco gladiatores ; ingens periculum, ni
utraq; manusfreto Italiæ dirempta effet. Victi
funt non fine farguine ; documento mortalium
a rerum,nihil effe tam humile,quin vel excelfiffi
mis periculo fit.
Eodem anno Sertorius, unus Marianarum Serto
fuperftes partium, in Hifpania Pompeio par, rius.
per proditionem à fuis necatur : hic vir ingens,
Romanis Annibal , Hifpanos armaverat, præ
clarifque artibus militiæ peritiffimus Dux,
contra omnes Romanorum vires propugna
Snarat, donec Conjuratorum dolo in convivio
periit ; fummæ profe&ò fed calamitofæ virtu
ptis.
15 Anno Mundi 3984. V. C. 683. quo Verrem Virgili.
nequiffimum bipedum accufabat Cicero ; ma- 66.
gnæ fpes,altera Romæ,Virgilius nafcitur Mang
tuæ,indulgente in Romanam gloriam numine,
But ne Homerum fuum ja& taret Græcia, & ha
beret Italia, quo per urbium & Imperiorum
druinas in ultimis longè feculis triumpharet,
Anno Mundi 3987. Pompeius bellum Py- Pyratiz
raticum 40. dierum fpatio mira celeritate con cum
o fecit. Pyrataà Cilicia profecti Mediterraneo bellum.
to quàm latè patet circumfufi, fic omnes portus,
littora, oras obfederant, ut Roma, quafi ca
put à membris divulfum, propè interiret ; ipfa
100 que
que membra paffim cæderentur : cumPompel
us jam ab Africa Magnus , fic fingulos inter
cepit, ut cuncti incruento victi certamine mari
cefferint, & in Ciliciam fuam a&i, in aratra
remis commutatis, terram pro aquis feliciori
forte profciderint.
Pom Anno fequenti Pompeius lege Manilia Mi
peii vi- tridaticum bellum fufcepit, Mitridates Tigra
teria, nem Armeniæ & Syriæ Regem, quem confor
tem belli acceperat,accepit & cladis,alter par
te regni, alter & vita mul&atus. Romanis A
quilis ignotas vel nomine regiones aperuerunt.
Iberi, Albani, Judæi, Arabes luftrati victoriis,
Afiam extremum imperii limitem, meditulli
um fecerunt: & præter Parthos, quibus foedus
magis quàm bellum placuit ad Indos vix dum
fama notos, intra Rubrum mare Caſpium &
O Oceanum,ad Orientem &Boream terræ Pom
peii fignis domitæ vel territæ, Romam domi
tricem orbis fufpexerunt, Ipfe Pompeius ante
in Africa & Europa, victor triumphum de Afia
magnificentiffimum egit , triumphi materia
mox futurus.
Galli Anno Mundi 3991. V. C.690 , dum Pom
cum peius orbem terrarum Romæ fubigit,ipfa Ro
bellum. ma interna Catalinæ conjuratione tantum non S
perit. Is mukis virtutibus ad peffimas artes a
bufus, cum patriæ inferret incendium, à Cice
rone Confule deprehenfus & repreffus, poft ab
Antonio victus parricidii poenas tulit. At quan
ta Confulis eloquentia, quæ audaciffimum ho
minem elinguem effecit : quæ prudentia, quæ
incenfas faces reftinxit,ferrumque retudit jam
eductum quod animi robur, quod Catilinam
infregit. Injufti Quirites, qui manui tantum,
non linguæ vel animo triumphum decernitis.
Arno
© ad NoſtraTempora, 1655: 115
Anno Mundi 3995.Julius Cæfar ex confula- Galli
tu Gallias obtinet, fufcepirque inde Gallicum cum
bellum, quod per novem annos geftum pluf- bellum.
: quam quadringenta hominum millia perdidit,
plura in captivitatem abduxit. E quorum fpoliis
affequutus Cæfar,ut venalem illam quam affe
rebat Jugurtha urbem pretio redemptam, fibi
tandem refragrante nullo manciparit.
Anno fequenti per Clodium perditiffimum Ciceros
nebulonem in exilium a &us eft Tullius, ille pa- exul,
140 pater,ab eo populo quem centies in admi
BLAC
rationem fui rapuerat ; adeo incerta funt quæ
humana gratia nituntur. Nec juftius per Cato
nem idem populus Cyprum occupavit : Prolo- Cyprus
mæus Auletis frater nulla fua culpa regnofpo- occupa
liatus, ne huic cum ignominia fupereffet, in ta,
ferrum irruit. Cato ingentes opes hac rapina
3 partas ærario intulit, quas illica Cefar in in
= jufti populi ruinam convertet.
Et ne in uno fratre peccaret populus, pecca- Auletes
vit & in Aulete reltituendo,contra religionem, reductus
inftructo exercitu : Berenices filiæ cædes reftitu
ti principis operæ pretium fuit, quam deinceps,
pluribus aliis quafi acceffionibus cumulavit.
Eft tamen Roma quod tibi gratuler, quæ Cicero
Suade medullam , Ciceronem tuum revocalti, revoca
quæ in credibili plaufu excepifti, foro ti
& Curiæ tus,
que mortale & vocem reftituif , c
gazas immortales poftremas viri orationes ad
4 pofteros traduxifti, quæ jactura orbis, fi vel
Ja Milonianam , vel Philippicam alteram ignos
1 raffet.
2
Anno Mundi 4001 , V.C. 700, bellum Par- Parthi
thicum infeliciffimum exitum habuit, M.Craf- cum
fus Romanorum ditiffimus, cum cupiditatem bellum. 43
ultra promoveret , Parthicam expeditionem
fibi confecerat, innoxiam & amicam gentem
bella
10
116 , Hiftoria ab Orbe condito
bello provocando. Nufquam cupiditati injufte
juftius fuit : Imperator tranfmiffo Euphrate
ad Catras poft undecim legiones cæfas vel dif
je&as , filium unicum fub oculos fuos con
foffum, & ipfe cæfus eft nec cælo parcitum;
aurum liquidum in os infufum eft, ut quo auro
animus tantoperè arferat , eo & exangue
corpus uteretur. Quanta hoc feculo mortalita
tis exempla irrita opes in Craffo, autoritas
in Pompeio, eloquentia in Tullio, regnum in
Cæfare: quid eft homunculi , quod iis pereun
tibus concupifcatis ? Cife
Ptolo Sequenti anno Ptolomæus Auletes moritur,
H
maus cujus regnum excipit Lagidarum poftremus ,
ultimus. Ptolomæus Dionyfius , tredecim annorum
puer, cum forore Cleopatra . Quis.in impube.
ribus illis ruinam reipublicæ & imperii funda .
menta tunc cerneret; tamen ut per fratrem cæ Fond
fo Pompeto Julius ponet imperium , fic Augu Fond
ftus per fororem, corrupto & occifo Antonio,
conftitutam potentiam in plura fecula cons
firmabit.
Cafar Anno Mundi 4005. V. C. 704. cùm Craffo
Impe- ambitionis obice fublato, nec parem Pompe
rator ius, nec fuperiorem Cæfar ferre poffet, orbis
terrarum in partes difciffus eft. Hic natum
bellum quod tempore brevius,mole tamen re
rum ampliffimum,Romanam libertatem ever
tit gradumque ftravit futuris Principibus . Nam
Cæfar fortitus animum tam capacem orbis
quàm cupidum, cupiditati fuæ ne deeffet, hoc n
anno Ariminum invadit, Pompeium urbe & 10
Italia pellit ; Hifpaniam, Siciliam, Sardiniam,
acMaffiliam,quæ provinciæ inftar fuit, occupat,
mox in Italia quafi in capite di& taturam
init. 40
Anno fequenti Pharfalia Pompeium vin
cit,
ad Noftra Tempora 1655 117
cit, qui ad Ptolomæum fugiens, Eunuchi &
Grammatici peremptus confilio,mifèrè jacuit,
vixque in orbe quem totum fubegerat, fepul
chrum habuit in quo conderetur, Et pueridem
perimebat Cæfarem, nifi juvante Cleopatra,
Cæfar ipfe fervatus naufragio, dubitantem vi
&oriam tanto periculo redemiffet : Capta fta
tim Alexandria , Ptolomæus dum pugnat fub
merfus, Cleopatræ Ægyptus tradita : fed quod
pudeat, in abje& ti pudoris præmium. Poft in
tranfitu Pharnaces vifus & victus, ne qua de
effet triumphi materia !
Hæc hujus feculi anno feptimo, qui annus Annua
dictus confufionis, ab octobri inchoatus, dies Confu
habuit 445.nec mirum, fiorbis tam gravi bello fionis,
laborans minus advertere fydera potuit.
Inde per Sofigenem Mathematicum & Julius
conditus, & provifum in poftremum, biffextili
anno invento; quafi Cæfar non in terras modo,
fed & in aftra ufurparet imperium.
Anno octavo Cæfar ad Thapfum in Africa, Cafaris
Jubam, Scipfonem, & Catonem, conftantiæ regnum
nomen non hominis acie vincit. Nono ad mo
rs
Mundam in Hifpania Pompeii liberos decreto
ria pugna infringit : ac demum decimo,Idibus
Martiis, in Curia, fenatorum ficis confodi
tur,expeditionem Parthicam meditans : anno
Imperii diceres,an belli quinto. Vir Impera
toris dotibus fupra omnes clarus, nec ingenio
minor, qui eloquentia Tullio proximus : fed
tantas laudes in perniciem patriæ vertit ambi
rio; tetrum virus quod virtutes perdit: Nec
tamen Deus percufforibus ejus ignotum voluit;
nemo triennio amplius fupervixit, neque fua
morte defun& -M plerumque fanguis
tus eft : ita
fanguinem elicit.
Anna
Augus Anno Mundi 4911. V. C. 710, qui fuit
ftus. Augufti & imperii Romani primus, fublato
Imperatore, manfit Imperium. Nam cum
Antonius turbaret omuia & in Cæfaris bona
invaderet ; cum Sextus Pompeii patris bona
repeteret , Octavius vix adolefcens avunculi
Cæfaris hæreditatem adiret, hinc turbæ va
riæ. Declaratus per Ciceronem hoftis Anto
nius vincitur quidem ad Mutinam , fed Con
fulibus Hirtio & Panfa à prælio morientibus ,
folus Octavius fufcepit imperium. Indetur
piffimus inter ipfum, Lepidum & Antonium
Triumviratus, horribilis profcriptio, qua per
ultimum nefas Tullius cafus eft , caputque,
illud fcientiarum fedes, in Roftris pofitum.
Quo tamen anno natus Ovidius, Poetarum
Lugdu- ingeniofiffimus, & Lugdunum urbs in pofte
num. tum florentiffima in monte condita á Munatio
Planco ut tanta jactura compendio aliquo
farciretur.
Augu Tum deinde vici in Theffalia Brutus &
ftus Caffius, Sextus Pompeius Agrippa opera præ
folus lio navali ad Siciliam fufus, poftea juffu An
tonii cæfus: ipfe Antonius ad A& tjum viðus ,
cum ante Cleopatre amoribus fractus, omni
voluptatum modo emarcuiffer , poft Alexan
driæ fibi fpontaneam mortem confcifcit. Nec
audacter minus ne fortiter dicam Cleopatra,
induftria ad omne flagitium foemina ;quæ afpi
dis morfu venenum ebibens in regio cultu ,
ne captiva viveret, obiit. Ita foli Augufto
fublatis mulis imperium c. orbis paratum
eft
Livia Nec omittendi in Augufto , Livia , Agrip?
{
Agrip
pa, & Mecoenas, è quorum difciplina Prin
pa
ceps evafit : nam qui fibi inceptum, "iis con
Mec
142 fectum imperium debuit, Sane Livia non in
5
shala
thalamum modo , fed in Arcanum Augufti
pervadens, prudentia fupra foeminam conju
gem rexit ; Agrippa Principem victoriis auxit,
& firmavit confillis; Mecenas comitate morum
& fuavitare nature, imperandi tædia mitiga
vit : nec fine præmio ; dubium utri majus ,
cum alter Juli Principis filiam , amicitiam
Augufti alter impetravit.Et in Horatio Meco- Hord
natis laus,cujus beneficiis Poetam clariffimum, tius.
perpurgati judicii, limatiffimique ingenii, po
fteritas debet ; tam elegantia nitidum, quam
lepore comem, dignum fane quem Auguftus
ambiret.
Sed ante, anno nempe Mundi 4014. Hero Hero
des Afcalonita, ope Antonii & Cæfaris, Rex des
Judææ à fenatu dictus, libertatem criminum
impetravit vir malarum regnandi artium
peritiffimus, optimus fervus, peffimus dominus,
qui deincepsper procerum Judæorum, libero
rum , & Conjugis fupra liberos ipfos chariffime
cædes inclarefcet, regnumque Jerofolymita
num, qua dolo, qua vi occupatum flagitiofiffi
mis rationibus conftabilier, Deo tamen ftatim
nequiffimas artes exfufflante.
Anno Mundi 4038. V. C. 737. Virgo Maria Marie .
è Davidis profapia , Solis Orientis phosphorus ortus,
felix, ex parentibus Joachimo & Anna naſci 「
citur in pago Nazareth,ut verifimile. Beatiffi
ma, quæ falutem mundi decimo quinto poft
anno, gravidata cœlitus concipiet, & nono
menfe plaudentibus coelis & elementis ad
mortalium liberationem in lucem profert,
CAP
C A P UT Χ .
Pav
JA
A Feſu Chrifti ortu ad ejus obitum!
NNUS -Mundi 4052. Olympiadis 194. 0

Chriftus tertius, V. C. 751. expectatiffimus ille
natus, tam fupernis & infernis mentibus quàm more
talibus, tandem effulfit, quo Dei filius nono
antè menſe in Mariæ intemeratæ Virginis
gremio Spiritus fan& ti opera corporatus , in a
lucem prodiit, illibata Matris Virginitate 25. R
Decembris. At qua in purpura , quo in pa
latio, quo fatellitio, quibus deliciis ? In me
diæ noctis aura perfrigida, viliffima inter ani.
mantia, in antro deferto, in foeno & palea :
ut jam inde mortales doceret aliquid ingens
in apparatu tam novo coniponi, & fupra ho.
minem effe, qui propemodum infra hominem
fponte nafcetur. Felix Bethleem, quæ tan Ca
tis ditata cunabulis coelo ipfi habes quod op ce
ponas.
Fefu Annus Chrifti primus à falutifero Jefu no
nomen. mine fumit aufpicia ; quod Calendis Januariis
**** ] Dei & Mariæ filio in Circumcifione impofitum
ut humanum genus fpe vita erexit, fic Deum
natum mortis admonuit ; immo Regem often
dit quafi rapta cutis & effufus cruor, Diadema
texeret, purpuramque imbueret,
Mago Sanè fexto die Rex & Deus colitur & adoto
rum ad- ratur ab Arabiæ Regulis,quibus ftella dux non
ventus. tam oculis quàm animis prælucens, Deum in
carne, Regem in inope, in infante virum pro
palavit : & fun&a munere ftatim evanuit:
nam poſt oftenfum Deum quid commonſtra
ret ?
At
ad Noftra Tempora. 1655 ; 121
At Simeon ut Jefum nofceret, ftella non e- Simeo.
guit : divino radio colluftratus penetravit ad in- nis
tima, & qua ætate caligant cæteri perfpicax fe- occurfus
nex, Aquilino obtuitu folem infpexit. Morere
fæliciffime fenum, depone gravem annorum
farcinam ; fi qui vitam geftat mori poteſt,& fi
quid grave eft Jefum fuccollandi.
At unde profpera, res adverfæ perdunt ! nec fefu
Annus eo flexu pergit, quo incipit ! O hu fuga.
manarum rerum fixam varietatem : cui fe fub
didit Deus ne mutaret ! In Egyptum non
dum ftans pedibus, fugit infaniulus ; & qui
Regum facerdotumque fuffragiis Deus audie
rat, ut humuncio fugam nocte tegit, & ag
E nofci timens Egypti caligine circumfunditur.
Ité nunc homines, & improfperos cafus non-a
mate.
Nec tu Bethlehem Dei nafcentis aucta pri- Inno
mordiis, felicitate donatis propria: Herodes, centes
immanitatis nomen, in te fævit ; & infantibus cæfi,
cæfus undecunque te foedat fanguine. O fuc
cedaneæ pro Jefu victimæ:primitiæ Martyrum
diminute, Crucis Symbola, Deique prodro
mi morientis : ite felices , quo vos ferrum
ars mittit ; non moleftum fit, orbari vita tantum
delibata in naufragio fanguinis, portus eft :
definendo vita incepit, & jactura temporis E
T vum redemptum eft.
Quamvis nec Herodi à quo cecidiftis impu Herodis
ne fuit. Nam anno vel eodem vel proximo, mors.
do tortus cruciatibus morborum periit . In fuas
iple poenas ferax, atrocitatem dolorum fovit
Don
alimentis: & immanitatis libidinifque prodigi
in
0 um jam tormentorum portentum , ea paffus eft
. quæ votum mortis facerent. Sed nec moritam
it: cito potuit,tametfi vivus.fepeliretur, corrofus
à vermibus quos genuerat, in quibus alen dis
E
A
dis turpiffimam tandem efflavit animam . Vir
politicarum artium peritiffimus, quibus priva €
ti fortem mutaverat regia, Cleopatram apud
Antonium vicerat , & Antonio charus Augu
fti animum expugnaverat . Pravė tamen iis
ufus artibus , fuorum cruore totus immaduit ;
affinium uxoris & liberorum cæde perfufu .
vel fub ipfa morte natum ma&ans , immò fuum
funus procerum fanguine cupiens obrui: ut in
fæliciffimus mortalium clamet filentio , malè
• per crimina reg um ftabiliri . Mortuo filii fuc- v
cedunt , Archelaus , Philippus , & Antipas : Ju- ||
dæa in tres partes ab Augufto ,quas Tetrarchias
vocavit, divifa : five ut Principes æquali porti
one fingulos demereretur :five ut totam in par C
-tes fcindens fibi confuleret .
Anno Chrifti 4. Augufti clementia in con
Cinna
juratione Cinnæ eluxit : veniam reus confecu
4 tus & præmium, cùm Gemonias cogitaret ,ad
Fafces evectus eft. Hoc telo inimicos Princi
pes exarmavit , parcendo fatellitium gemina .
vit : adeò Regum flipator infuperabilis Amor
eft, cui ftipendium clementia penditur .
Tiberius Quo & Anno idem Auguftus privignum Ti
berium e Livia & Nerone natum in familiam
adopta Juliam & fpem Imperii adoptavit , à Rhodio
tus.
vel fucceffu vel exilio poft annorum o&o pa .
tientiam revocatum .
Caii Huic adImperium iter muniebat Caii & Lu:
Lucii cii Cæfarum mors acerba : qui è Julia Augufti
filia & Agrippa nati, dum ab Avo in diverfas
mors. partes quafi orientia fydera dimittuntnr , defe
&
tione fubita occidunt ; primus Lucius Maffi .
lie morbo: poft Caius in Armenia ex ficarii
vulnere mente non integra, dum Romam re
diit, obiit in Lycia : ambo fuccrefcentes fpes
perdentes in femine. Ita Auguftus poft Mar
cellum ,
ad Noftra Tempora. 16551 123
cellum, Drufum nepotéfque raptos , uxori
dedit,ut & ipfe Tiberii Pater effet : quem ante
adegit Germanicum Drufi filium adoptare, five
adolefcentis virtute, five Patris memoria ca
ptus , quem ab ipfo natum plerique affir
mant.
Anno Chrifti 10. Archelaus apud Auguftum Arcbe
à Judæis dominationis tyrannicæ poftulatus , laus
regno dejectus,Viennam Galliæ relegatur: Ju- damna
dea Provincia Romanorum fa& ta , Patrem in two.
vitiis imitari diutius Archelao non licuit : am
bos, Dionyfios Siculos dixeris : alterum pa
rantem regnum , perdentem alterum.
Auguftus hoc judicio Varianam cladem Variana
compenfavit, qua fupériore anno Quintilius clades,
Varus cum tribus legionibus à Germanis duce
Arminio cafus, dum jura expeditius, quam
arma tra& tat, labem non modicam intulerat
Romano nomini : & ipfe pœnas fpoliatæ per
avaritiam Judææ, quam adminiſtraverat Præ
fes, tandem pependerat.
Secundo poft anno Chriftus duodennis , Chri
folis inftar per caliginem nubis effulgentis , ftus in
1 Maria & Jofepho reli& tis, in Templo ut rem Temple
Patris ageret,percontando Doctores docuit: fi
ve ad majora proludens, five filentium fequen
tium annorum commendans. Nam ab hoc facto
ad trigefimum vitæ annum, ſe pro fabri filio
gerens, filentio duntaxat loquutus & opere,
Dei filius in viliffima arte delituit. O terrarum
imperia, quanti eftis ? quæ ipfa fapientia præ
fecuri & alcia fpernit.
Poft annos aliquot , nam incertus numerus, S.Jose
caftitatis vivæ connubium caftiffimi Jofephi phimors
# morte direptum eft. Foelix quem Maria & con
jugem novit & pudicitiæ cuftodem coluit : cui
incarne Deus alimenta debuit, obfequia præ
E 2 Aitit 3
224 * Hiftoria ab Orbe condito
ftitit qui pro corporato Angelo Chriſto con
traditus, coeli terræque fpem multa inter diſ
crimina indefeffus texit.
Anno Chrifti 18, Otavianus Auguftus, æ
tatis 76. Imperil 57. Nola morbo & fenio, ad
1 dunt alii veneno à Livia præbito, (quafi mor
bus & fenium parum effent ) vitam claufic.
Principum fummus, qui prudentia fortunam
emendans, vix adolefcens comparavit impe
rium , & oppreffis per immenfa pericula
Emulis fortitudini & fapientiæ debuit ,
quod regnaret ; hincimperio ufus moderatè ,
fibi fecuritatem , .. perennitatem pofteris pe
perit.
Qua & prudentia domeftica mala emollivit
in Marcelli & Nepotum morte, Juliæ libidi
nibus, Drufi obitu : tam fui compos quam
æqui amans, fortunam tulit, vitium plexuit,
eleâus è pluribus, qui bellis extin& tis Chrifto
nafcenti orbem componeret, Ut vivus amori,
fic à vita luctui fuit : adeo virtus per oppofita
magis elucefcit.
Tiberi Nam fuccefforem Tiberium privignum di
MA xit, qui virtutum fpecie ingentia prætexens
vitia , ftatim oftendit, quanta effet clades peffi
mus Princeps, nec Auguftum fulgere ſpendidi
us, quam à Tiberio.
Circa hunc annum Colonia in Ubiis ad
Colo nia
Rheni ripam à Germanico condita , quæ poftea
Agrippina á conditoris uxore vel filia cogno
minata eft ; tunc Romæ propugnaculum ad
Germanorum impetus contundendos, poſt re
ligionis & literarum domicilium .
Ovidii Sed per hæc tempora Romana majeſtas duo
rum fiderum luce orbata eft. In Ponto vitam
mors,
Ovidius exul pofuit,cujus ingenium niſi corru
ptela morum infamaffer, haberet Roma quem
Ciceroni
ad Noftra Tempora. 1659" 125
Ciceroni componeret, Græcis anteferret, fu
turis ad invidiam feculis oftentaret. Sed tanti
eft pudicum effe fcriptorem, ut in Ovidio pec
cet ingenium, nec laudari poffit fine culpa.
Laudibus dignior Titus Livius Patavinus , Et Tit, '
qui Romanas res amplitudine ingenii affecu- Livii.
tus, fama meruit ur Romæ præter Romam
aliud quæreretur ; Et implebat famam, dum
Romæ fcriptis æternitatem parabat , quam
tor in triumphis totius orbis victrix non ha
buit.
Anno Chrifti 19. Germanicus cum ante de Ger
Germanis victis triumphaffet, & ad Orientem manici
provincias magno omnium plaufu adminiftraf mors.
fet, Antiochiæ extinguitur veneno, ut credi
tur à Pifone impulfu Liviæ præbito ; jactura
3
imperii Romani longe graviffima , qua peribat
Princeps, ut bello ftrenuuss fie pace tempe
•
$ rans, inquo Refpublica vel decore poterat tu
mulari, qui demum Patrui vitia quafi reducto
fræno coercebat. Sane eo rapto, Tiberius in
nefaria omnia paffim prorupit, abjectaq; larva 3
virtutis,tametfi ftudiofiffimus fimulandi,totum
fe exprompfit.
An.Chr. 23. lius Sejanus Drufum unicum Sejani
Tiberii filium , corrupta Livilla ejus uxore, initia,
veneno perimit, tam callide ut octo annos
nefas latuerit. Hic Sejanus à flagitiofa adolef
centia per ætatum gradus ad robuftiora prove
&usfcelera, vifus eft aptus Tiberio per quem
immanitatem fuam fatiaret:Ideo ei præter po
8
teftatem fummam permiffa omnia, & ad eam
vir nefarius dum afpirat, regni tollit hæredem,
filiofque Germanici aggreffus , Neronem &
Drufum, populi Romani delicias, falfis dela
tionibus irretitos perdit, Agrippinam matrem
relegat ; nullique cædi parcit, dum votis frua
F3 tur
tur.Roma mifera quæ dum ab altero poffidetur
optatur ab altero, ne alterutri pereat, ab utro
que perit.
Tiberii Secundo poft anno Tiberius Roma , non
feceffus amplius reverfurus , Capreas petiit ; Infulam
ideo delectam ut liberius & occultius turpitu
dinem omnem exerceret : adeo nihil eft, quod
in pravum malignitas hominum non detor
queat. Quid enim ad koneftam vitam & cæli .
tibus proximam , folitudine aptius ; quam ta
men bipes impuriffimus infandis fpurcitlis in
quinavit.
Cremu Is ante feceffum Cremutium Cordum in ne
28.
*iilibri, cem egerat novo crimine,quod Brutum Roma
norum ultimum fcripfiffet libri ejus in foro
cremati fplendorem dederunt ingenio ad æta A
tes ultimas duraturum. G
Livia Anno Chrifti 22. Livia Imperatorii olim $5
finis. thalami & propemodum poteftatis confors ,
mulierum ambitiofiffima diem obiit,diu gratia
apud Tiberium orba, qui foeminama jam abAu
gufto affuetam imperio cum non ferret, mad
tremque non dominam agnofceret, impoten
tlus exprobrantem beneficia, vix matrem ag
novit. Quantum fibi malum Ambitio, cui vel
crefcere vel cruciari neceffe eft.
Chrifti Jefus Chriftus Anno vitæ 30. æternæ arcana
Baptif- fapientiæ occulta hactenus mortalibus incipit
mus. revelare. Solem præcurrebat Phoſphorus , Joan
nes,è deferto.quafi è Paradifo prodiens Ange
lus, vita & voce poenitentiam fcelerum nun
tians, felix qui Dei filium aquis intinxerit,
ipfumque digito præcognitum coelitus com
monftrarir.
EtPra- Jefus ab eo demiffionis tyrocinio, victis in
dicatio, Eremo natura & Dæmone, ftatim prodigiis
& admirabilitate vitæ inclarefcens J totam
Di
Divinitatis fuæ lucem Judæis offundit; at cali
D gantibus tanta cæcitate ut Deum inficiantes in
homine ; repudiato lumine, in eas tenebras ſe
abdiderint, quibus etiamnum lu&uofiffime in
volvuntur. Adeo difficile eft, emollire culpam
quæ occalluerit.
Anno Chrifti 31. Joannes veritatis calculo Foan
fupra fan& timoniam ipfam venerandus, urad. nes fæ
verfis profpera coronaret, cum ante ab Herode (us.
Antipa Herodiadem, Philippi fratris uxorem
incesto thalamo polluente, conjectus effet in
vincula,quod impudicam confuetudinem libe
20 rius arguiffet, vir tantus, imo ſupra virum cora
porata virtus , Herodiadi in faltationis præ
fa mium traditus , capite cæfus eft ; pudicitiæ
Martyr, Chriftiani præconis idea, mortalium
omnium laudatiffimus, cum ab ipfo Deo pane
gyrifta fit mortalibus cæteris antelatus. Hero
des poft annos aliquot à Caligula regno priva
tus, Lugduni in Gailia exul contábult : Hero
diade utriufque fortunæ focia; hic amorconju
gem quam adulteram magis decuiffet.
Eodem . anno admirabilem fortunæ turbi
nem in Sejano Orbis obftupuit. Is tot crimi
num reus, cum extremum in Tiberio attenta
ret,quo die in Senatu Tribunitiam poteftatem,
hoc eft, imperii confortium operiebatur, eo li
teris quas eam in rem laureatas ipfe attulerat,
jubetur à Tiberio ut hoftis publicus interire.
Nufquam effufius Principi obtemperatum :
tum ipfe in votorum apice, tum filla fummo- Sejani
rum adolefcentiam votum & fpes, tum amici cafus.
dignitatum omnium adminiftri, Imperiali op
prefli fulmine, fubita rotæ converfione, vita
fpoliati , ad Gemonias unco protracti funt.
Vix ullus ad Imperium admotus propius, vix
alius tam repentino cafu excuffus eft; fane in
F 4 regnan
regnandi libidine inter fummum & infimum
nihil medium eft.
FESU Jefus Chriftus anno Mundi 4086. V.C. 785.
mors. vitæ fan& tiffimæ 33. eam in Calvariæ monte ,
impiiffima Pilati fententia Cruci affixus, hu 20
mani generis Hoftia pofuit. Ante contumelias
& cruciatus perpeffus, quos Orci furor com
Et re mentus eft per Judæos . Sed die tertio renaſcens
è tumulo ,veriffimus Phoenix , mortemque fpo
furre lians in ipfo Libitinæ fpoliario, fuorum fpes e
Aio.
mortuas vivus fufcitavit : quadragefimo polt d
die in coelum afcendens, corona de orbe toto ,
non fuba& to modo fed fervato, quâ triumphali
quâ Civica à Patre donandus.
Pente Quem Deum exhibuit , donum decimo die
cojte. ab eo cœlitus in terras miffum, Spiritus-fan
Aus ignitarum linguarum forma prolapfus , ea
ubertate Difcipulis fuperfufus, ut repente quafi
divina fornace immutati , novos fenfus indue
rint; & cœlefti robore vegetati Chriſtum Deum
enuntiaverint, quem modo in Cruce vix homi
nem fatebantur. Tanti eft inter bumana fpi
rare fuperos, & fortitudinem inde baufiffe, ubi
germana eft.
stepha Sane illius fpecimen ingens edidit Stepha
mus. nus, Primipilus Martyrum, Pentathla fortiffi
mus, & fuum ipfe Trophæum inter faxa qui
bus obrutus eft. Quam multa in uno certa
mine mira ! os Angeli, fi beatæ mentes cor
pus induerent, eloquentia quæ Judæos fle &e
ret, nifi jaminfaxa induruiffent ; cœli expan-.
fi, & Jefus Agonothera quafi ad pugnam ſtan
do fuccinctus, fi in foelicitate fumma pugnæ lo
cus : at nihil mirabilius , quàm fub i&um
mortis preces fundere pro percufforibus , &
iis ignofcere à quibus pereas! Mate hac virtu
te Stephane, hac una voce.fupra Græcas pal
mas
adNoftraTempora, 16551 139
imas triumphofque Romanos, quidquid quâ,
draginta feculis fortitudinis fuit, fuperafti.
C Et in hac reparati Mundi foelicitate, par eft
menoftrum iftud tenuiffimum opus abfolvi : quod,
mi Le&or, non ingratum erit, fi ab eo difcas,
VER ut à Deopetenda initia,fic a Jefu finem arcef
D0 fendum , reliqua omnia futilia effe, falfa, &
caduca, tot inftar Principum, quorum præter
memoriam inanem nihil admodum fupereft,"
de quibus ut multa dicta fint, tandem dicen
no dum eft obiiffe.
326
Sperne terrena, ama Cæleftia
maj
Fr FLOS
Γ
tothe
FLOSCULORUM
HISTORICORUM
Pars Altera.
CAPUT I.
A JEsu Chrifli obitu, ad

Conftantinum.
Volutis quadraginta feculis , levius

opus, fi fpectes fpatium temporis ,
E fupereft;gravius porro, fi rerum mo.
lem infinitamque propemodum
fylvam . Nam é ruina Romani im
perii Regna progenita ita mutuis bellis depug
narunt, ut poft extorrem ab Orbe pacem
Cadmeam fementem terris immiffam,natolqs
Homines ad internecionem fui credideris.
Sane poftGothos & Vandalos diutina malorum
patientia expugnatos;poft Saracenos & Turcas
victoriis, fpoliis, & trophæorum onere delaffa
tos,quiefcere nobis per nos non licet;fratrefque
pugnamus, & quod acerbius, fraternis odiis
Sed hæc humanæ vitæ conditio eft,ut cum Ele
menta Mundi conferant pugnas, & Homo per
corporis animique affectus fit affidua belli
materia, ideo non quiefcat Totum concuffis
Partibus,
ad Noftra Tempora, 1655 . 731
partibus, difcantque Mortales tranquillitatem
nullam terris effe. Uno itaque verbo contexet
hiftoriam Mundi, qui fcribet, Bella, horrida
14 Bella: Que nec à Chrifto nato conquiefcunt,
quia Chrifto fat fuit peperiffe pacem futuram
1 in Coelis,ad quam itur & per noltra Bella. Sed
ut in uno Belli verboliteras & fyllabas defigne
mus, fit initium .
U
Anno Chrifti Nati 34. poft ipfius obitum Paulus
1.in quo Saulus infenfiffimus ille JESU ho convers
ftis dum ita tumidus Damafcum petit , abfus.
ipfo JESU circumfulgente luce profligatus,
muratus in alium. Paulus effectus eft, & ex
Lupo Agnus, quodque mirabilias, ex Judæo
Chrifti affertor, eos haufit fpiritus, quos per
univerfum orbem effudit. Novus Chriftiani
nominis Alexander ; nam JESU fretus, &
corpufculo fuo accin& tus,Syriam, Afiam , Græ
ciam , Macedoniam, Italiam, & Hifpaniam ,
ut multi contendunt; quin & ipfam Romam ,
Mundi caput, victoriis fuis confignayit.
ស្អប់ Eodem anno Sorcrum par Jefu acceptiffi- Magda
mum, Maria & Martha, cum fratre Lazaro, lena,
aliifque comitibus , cymbæ, remis veliſque
detractis impofitæ Maffiliam appulerunt, An
gelis remigum & gubernatoris vicem implen
tibus, fortunata merx, qua non modo Maffilia C
Emporium nobile in futurum omen locuple
tata eft, fed & tota Provincia per fandas Ho
fpites cœlum emit. In ea adhuc vifitur Magda
lena Antrum, Rupes in aere, imo conclave :
divinorum confciun ; ut Poenitentis pæna
fic Amantis thalamus ; à quo pietatem haurit,
vel impius, non tam corpora quam Animas
cælis admovente,
Anno Chrifti 37. Tiberius ætatis 71. Ca- Tiberi
preis animam egit impuriffimam & immanifli mors.
mam 3^
Sy
NO
mam ; bellua ut dictus eft, luto & fanguine
macerata : fui tegendi peritiffimus artifex, 12
totus tamen pofteritatis oculis patuit, Deo hy
pocrifin detra&ione larvæ plectente. Lentis
fuppliciis in Reos graffari folitus, ne volupta CU
tem torquendi perderet, neve miferi pœnas CO
morte lucrarentur Monftrum , cui aliena mala.
bono effent, & aliquid acerbius morte com
mentus fir.
Pater Nec fub eo ceffatum à literis, Augufti Ge
culus, nio Tyranni invidiam profligante ; nam præ
Va. ter eximios Senatores innutritos ætatis prioris 0
lerius ftudiis ; Valerius Maximus privatam ex multis
Maxi concinnavit hiftoriam, & Paterculus Roma
mus. nam coegit in epitomen; novo uterque prope
modum ftylo ad acutas delapfi fententias, qua
rum in pofterum laus celeberrima, dubium
tamen an Eloquentiæ ornamento, an fuco :
fane origo Acuminum prava , quæ ut Tiberio.
placerent nata funt.
Caligu Capeffivit Imperium CajusGermanici filius, C
LA. Tiberii ex fratre abnepos, dictus Caligula , qui
à cæde Patrui ordiens, ea flagitiorum omnium.
dedit fpecimina, ut furiofum armatum , non
1 hominum dicas. Quis credat Germanici.
filium , in caftrorum difciplina natum, fic à.
temperatiffimo Patre degeneraffe, tam lubri
cus eft à virtute flexus in vitium, & rariffi
mum eft, Adolefcentia tenax probitatis. Hic,
anno quarto Imperii dicam an furoris; à Cha
Bea & aliis cælus, qui populum Romanum
uno ictu confectum optaverat , triginta periit,
cui parcunt Hiftorici, cùm amentem dicunt.
Tunc viguit Grammaticus Appion, dictus ob
vanitatem Cymbalum mundi ; cui Judaica
Philo fapientia Philonem oppofuit, a fchola Platonis
eloquentem Philofophum. Sed præftan.
tiffimus
adNoftraTempora. 1645: 133
tiffimus omnium Matthæus, qui primus mor- Mat
talium Jefu Chrifti gefta confcripfit, tam ar thaus.
gumento quam veritate fcriptorum omnium
eminentiffimus : quem deinceps fequuti Mar
cus & Lucas : hic Pauli, ille Petri arcanorum
2 confcius, mira inter diverfos concordia : cum
ab uno fonte qui eft Sanctus Spiritus , finguli
haurirent.
Anno Chrifti 41, Claudius Drufi filius, Ca. Clau
ligule patruus, alio amentiæ genere foedavit dius.
Imperium ; ad humanum rerum ludibrium
Orbi impofitus, cum Reipublicæ Sapientia &
virtute bellica partæ ignaviffimus & ftolidiffi
mus præficeretur. Ideo maxime alienis obao
po xius nutibus , vel uxoribus ad ignominiam
gentis Auguftae, vel libertis ad rapinam impe
rii mancipatus, vir uxorius & Dominus fer
viens, cui libertas Mundi addicebatur, fuam.
ipfe nefcivit.
Eodem anno Agrippa ille regnare juffus à Agrip
Cajo,catena ferrea in auream vería,(adeo vin. pa.
cula captivis & Regibus communia funt) au&us
& confirmatus à. Claudio, Jacobum affinem
Domini Jerofolymis capite minuit : idem per
fe&urus in Petro, nifi in capite fervaffet Eccle- Petri
fiam Chriftus, ruptifque vinculis Samfonem vincula
novum mififfet è carcere.Sane is admirabilita
tem veteris vicit, cujus vel umbra laboranti
bus morbo fanitas fuit, qui verbo naturam
emendabat in melius, tam animorum inftau
rator quam corporum, integri hominis verus
Hippocrates,
Ex Judæorum fævitia in reliquum Orbem Apofto
disjeci Apoftoli , præclari Imperatores fibi li
fuas quifque provincias partiuntur, futuri de
Orci præfide triumphatores; fed prius collata,
quâ
134 . Hiftoria ab Orbe condito
qua fe dignofcerent tefferå, Symbolum totius
Fide normam & canonem infcripferunt , quod
anguftis verborum terminis, fupra omnem hu
manam fcientiam , Deitatem ipfam compre
hendit.
NecAgrippa impunè fuit popularitas impia;
Agrip nam anno poft altero Ceſareæ in ludorum
pa.
pompa, dum vefte argenteâ radians Deus fa.
lutarur; repentè conflictatus dolore acerrimo,
ac putrefcente in vermes corpore, quinto die
effiavit animam breviffimo illo inter Deum , ut
audiebat, & cadaver fpatio.
Petrus Arno Chrifti 43. Petrus Ecclefiam in Obis
Roma. capite profiturus, unde ut à fonte in terras o
mnes derivaretur, Romæ fedem conſtituit ,
quam 24. annis obtinuit. Alter Urbis Romu
lus,fed meliori aufpicio, fuo fanguine condi
turus Imperium,quod poteftas nulla revulfura
effet, quodque in ipfcs Animos per inauditam 10
Imperantibusvim protenderetur ; adeo in fatis N
erat, ut Roma terrarum & gentium Princeps U
effet.
10
Maria Anno Chrifti 46. Naturæ & Gratiæ tum fa
obitus. ftigium quam ornamentum, Maria Deipara ,
ætatis ut creditur fexagefimo, cumulatiffima
ne
meritorum , Amoris igne colliquefacta , 14
moreretur diutius, obiit aliquando ; nec enim
placet cum aliis in annum 72, patientiam vitæ
differre ; enitente dudum è carcere Animo.
Corpus Angelicum mandatum tumuloCoelum
mox rapuit, nec terris præter memoriam reli
tum quidpiam: Atimniortalis ad ultima fecula
&
perennabit, nec ufquam tam male merebitur
de deo mortalitas, ut excidat Matris recorda
tione: quam peffime nobis effet, fi Mariam
femel obliteraremus !
Meffa
lina. Anno Chrifti 48. Claudius ex ignominiofo
veter
veterno tandem experrectus, Meffalinam con
jugem , Auguftæ domus turpitudinem , paffus
eft interfici : eo prolapfam audaciæ, ut in ipſo
0% Palatio G.filio nupferit palam, præter affiduam
fuprorum infamiam , quibus libidinofiflima
nulier pudori erat Roma vel perditæ,
300 Mutata Claudii fervitus , non abrupta, nam
flagranti ambitu inter libertos de uxore
n
pugnatum:donec Agrippina Germanici fratris Agrip
filia Pallanti victoriam peperit,fibiq;Imperium pina.
nubens neptis patruo; regni fitientiffima
fæmina prompta id affequi per omne nefas ;
0
C
Ex Enobarbo Domitio Neronem fufceperat,

cui regnum quærens malo omine dixerat "
Occidet dum imperet , & ad utrumque
promovit infeliciffima matrum, primo quidem
ad imperium , ignara in eo foveri parricidium..
Anno Chrifli 49. Exurgente Dæmone , Conci
Chriftiani cum Jud is Roma pelluntur. lium
Nimirum Deo in Judæam Petrum evocante, Hicro
ut cum Paulo, Joanne, Jacobo, & Barnaba, folymi
Chriftianos Mofaicæ legis jugo vindicaret ; nec tanum.
enim fervitus, ubi libertas , id primum ordine
& dignitate Concilium , quod habitum
Jerofolymis fidem fecit pofteris, veritatem
deinceps expandi , nec tota fimul retexiffe
a
myfteria, ut vel noftræ infirmitati, vel fuæ
majeftati confuleret.
Anno fequenti Paulus Chrifto Dionyfium Diony
peperit, habita in Areopago concione, quafius
permotus æquiffimus Judex, Deo fe tradidit, Areo
Animo corpus adjudicans, futurus coeleftium pagita
rerum mirus contemplator , dum Amorem
Platonicum in Divinum commutat , choris
Coelitum vifus intereffe. Is poltea Chriftum in
Gallias feret, & abfciffo capite fedes quæret,
0
futuris Regibus venerandas.
= Anno
Nero. Anno Chriſti 54. Glaudius per Agrippinam
veneno boletis infufo periit, cibo gratiffimo
mortem vorans. Nero matris artibusp spræter
miffo Britannico, natus annos 18. fupra 12.
imperatus fufficitur ; Burro Præfecto Præto 16
rii, & Seneca aulæ moderatore ; fub illorum
poteftate futurus, & virtutum famam colle& tu : 01
rus, quam poftea per omnia vitia diffiparet, 94
Primum illius quinquennium quafi boni prin
cipis celebratur, quod tamen expers non fuite ស
fceleris, Britannico fratre per præfentiffimum &
virus fublato, ne haberet vel mater vel orbis TU
quem cum ipfo componeret : vel fratricidio 154
proludens ad parricidium . 20
Sub . Claudio Q. Curtius Rufus Alexandri 料
& Cur
tius. memoriamhiftoria fcripta inftaurabat ; ftylo
per omnia victorem fequutus:at tam eleganti,
ut in Adelle & Lyfippo mortuus domitor
Orbis, in Curtio vivat.
Corbulo Anno Chrifti 58. Domitius Corbulo, infig .
nis poft domitos Frifios.. Artaxata caput Ar
meniæ cepit incenditque, Id regnum diu com. 2
mittebatParthos & Romanos; donec Corbulo.
vetere republica dignus, revocata diſciplina ca-
GA
ftrenfi,& per ejectas voluptates expugnata.mi

licum ignavia, fugatis Parthis fubegit Arme
njam, mifitque Romam Tiridatem, quem FOR
Diademate Nero ornaret : adeo Romanum.
erat, Regna perdere & conftituere. Sed tantæ
gloriæ fons ipfe Corbulo, cum fcelus effet fub ,
improbo Principe probum effe, évocatus in
Græciam à Nerone , ne periret ignominiofius,
fibi manus intulit: quafihoneftius effet fuo cri
mine mori quam alieno.
Nero
Anno Chrifti 59. { Aufus eft nefas poftre
matri
mum omnium Nero, Agrippina matre bis ne
cida. catâfemel conatu, cum navi folutili mergenę.
I
dam
dam commifit ; iterum effectu , cum Anice
tum immifit fcrutatum ferro vifcera, quæ tale
portentum ediderant, quibus abortus optabi
#lior fuiffet quam partus, & quæ poenas Orbi
#debebant Neronem genuiffe. Mox matricida
in omne flagitium præceps ruit , pudoréque
obruto,nihil non licere credidit impune,matrem
qui necaffet.
Dr Quo & anno LUGDUNUM in Galliis Lugdu
colonia celebris unius no& tis incendio periit, ni in
& inter magnam urbem, nullamque vix hora- cendiùs
rum aliquot fpatium fuit ; ita funt & Urbibus
repentinæ mortes, & fœlicitatem adverfitas
rumpit: Quæ tamen Urbs moxin plano pofita
venit ad pofteros, & clariffimos amnes com
plexa, quod habitetur laxius, debet incendio.
Anno Chrifti 64, Prima perfecutio,Neronis Chriftia
edicto Chriftianos vexat. Orta occafio ex Ro- anorum
mæ incendio, quo fex dies Urbs devaftata, perfe
Culpam conferebat in Principem(id patricide cutio
fupererat ut & patriam perderet) quam amo- prima
liturus Chriftianos fubftituit,acerbifque fuppli
ciis laceravit ad inimicorum miferationem.
Poft late in incendii ruinis Domum inftar Ur
bis extruxit, in qua novo luxugemmæ & mar
5 mora fuperata, & per agros ftagna, amnes,&
fontes natura vilis pretiofam vicit.
1. Annus fequens magnam graflandi fævitiæ Seneca.
Principis obtulit fegetem, dete&a Pifonis no Lucan,
b. biliffimi Juvenis conjuratione; cujus ultio præ
clariffima lumina Romæ extinxit . In quibus
1 Seneca & Lucanus ; ille moderator ftudiorum.
1
Neronis, hic focius, rapti hoc turbine ; Ne
pos & Patruus,, digniffimi qui ultra feculum
diem propagarent, fi literis & bonis artibus.
fene&tus proftaret. Dubitarunt pofteri, ubi
gravius peccaverit Nero, in Matre,an in Pre
ceptore ;
ceptore ; fane Matri ortum & regnum debuit,
quibus corruptus eft ; debuit Senecæ , quibus
fe accommodans , probus effet.
Octavia Poft tot cædes, levius eftreferre O&aviam,
quæ Palatio dudum pulfa, quia morum inno
centia mariti turpitudinem illuminabat,poftea
inductu Propææ per Anicetum poftulata itupri,
pudiciffima matronarum , poenas dedit alienæ
libidinis , quafi apud Neronem deli&tum effet,
pudorem colere. Nec Poppææ abhumana Vi
pera fecurius fuit;nam prægnans ab irato calce DC
uterum percuffa, cum fæeu extin& ta eft ; ne
quod fcelus teterrimo Monftro intentatum eſ 21
fet, dum fratrem , matrem, uxores, & prolem
Poppaa, creduliter necat. Erat Poppæa formæfpecie &
voluptatum ufu fpectabilis : quæ ab Othone C
conjuge Neroni tradita , Meretriciis artibus
perdito grata , graviffimorumque criminum
confors, dignum vita exitum habuit, ab eo cæfa
per quem deliquerat. OT
Nero tamen aliquando juſtus , qui novus 20
Phalaris tauro fuo Peryllum inclufit, hoc eft,
Petro- qui Petronium Arbitrum eruditi luxus ganeo
nim ay- nem ad mortem impulit. Conftat eum libidi
biter. num Principis fuiffe arbitrum , & mandaffe.
fcripto quorum pars fuerat.Scripfit res Nerone
dignas , at ingenio Sci ione digno. Pudet
præclarum artificem vili materia deturpatum :
morum intererat, fi nunquam fcripfiffet, ele
gantiæ Larinæ, fi aliud.
Fudai. Edom anno, Judæi Præfe& torum avaritia & Q
cum crudelitate vexati , à Romanis tandem defici
bellum, unt. Felicis & Albini rapinis exhauſti, Seſtii
Flori contemptu & fævitia provocati, tota Ju
deâ & Galilæa Romanos perimunt,incendunt
que fulmen quo confligrabunt. Vefpafianus
eximius bello Dux, & Britannica laurea flo
rens
ad Noftra Tempora.` 1655. 139
= rens, in eos mittitur : Galilæa multa Judæo
rum cæde expugnatur,agri & amnes incolarum
exundant fanguine ; arx Jorapata expugnatur,
Jofepho propugnatore in pofteritatis curam
fervato ; prorogatumque à Vefpafiano Jerofo
lymæ tempus, ut fe internis cædibus perderet,
munufque hoftium occuparet.
Anno Chrifti 67. Petrus & Paulus, excel- Petri
fiffima Orbis capita, eadem die Romæ pro fide Marty
Domini fubeunt mortem . Petrus quidem rium,
poft Simonem Magnum oratione, telo poten
tiffimo, in Theatro victum ; Cruci affixus eft,
ad ipfius votum inverfæ : feu ut patientiam
fpectaculo coeli armaret,five crucem quafi Dei
thronum non auderet re& tam infcendere. Suc
ceffic Linus in primaria Mundi fede, habiturus
in ea coævos Orbi fucceffores. Paulus capite Er
plexus eft, clarus victoriis de Idolatriasfere Pauli L
1 ubique gentium reportatis ; cujus in contracto
corpore Dei capax animus, mundo fublimior,
jam olim cæli receptus adytis, uno ictu debuit
in locum migrare,cujus erat hofpes. Terra hau
fit fanguinem,fontefque reddidit : quafi lacry
mis profequuta jacturam, vel oftenfura Marty
rum fanguinem fontes effe, in Ecclefia nun
quam exficcandos.
Anuo Chrifti 68. Humani generis apoftema Neronis
Nero feipfe confodit ; nec enim dignior toto mors.
Imperio : morientis manum exoleti juverunt,
Epaphroditus & Sporus, iifdem pœnæ fociis
qui fuiffent fcelerum. Victima Orbi debita,
quem omni flagitiorum genere inquinaverat :
Auriga , Comædus, Leno, Adulter, Impudi
cus, & poftremo vitæ a& tu Gladiator, nullum
alium parem præter fe nactus. In eo Augufti
familia ut in fcopulo paffa eft naufragium .
J
75 Nec
SL
Seneca, Nec hujus monftri tempora præclaris defue
runt ingeniis. In quibus jam dicus Annæus ·
Seneca Rhetoris filius, foecunditate admirabili
præditus , Philofopho- Rhetor, ftylum miris
inftruxit argutiis , Philofophiam Eloquentia 12
condiens ; una tamen ubertatë peccans,nec in
fe caftigans, quod emendabat in aliis. Lufit
etiam verfibus fublime ingenium & amœnam
Philofophiam in Theatrum mittens, ereptum
Græcis Sophoclem fuis exhibuit, majeftatem
Romanam fenfibus Tragicis affecutus. 9
Lucan. Lucanus Senecæ ex fratre nepos, tan forti D
animo quam ingenio, fenfus republica dignos
inverfus contulit. Exfcribit Pharfalia fervidam
indolem fummorum capacem , & fi ætate 1
maturuiffet, vel fummis majorem. Sane quæ
peccavit vel condonanda ætati ; nam anno 27.
vitam claufit vel eo etiam amanda ; adeo
C16
pulchra funt , ingeniofa , & quo aberrant
dele&tabilia 17:
10
Perfius, Perfius alia laude traditus pofteritati,Nero
nis vitia defcripfit in Satyris, caligine lucis in
volutus, nam quafi Solem pingas in tenebris,
no&tem offuſam limatiffimi "judicii radiis dif
cutit: & ipfe fato præclararum rerum, cito vita ›
raprus, anno nimirum 29. Longe plures egit
Silius Italicus, bello Punico quàm Confulatu
clarior, qui opibus & dignitatibus Mufas præ
opravit, gnarus literarum dotem effe immor
talitatem.
Epifte Sed fortaffe omnium præclariffimus Epicte
tus. tus, qui fervus Epaphroditi Neronis liberti ,
in aula voluptatibus corruptiffima, magiſter
fuit libertatis & temperantiæ. Dicas Im◄
peratorem orbis Epicetum, Neronem man
cipium ; irrifum effe fummo faftigio , cum .
ferviret dignus, imperaret indignus, nullum
que
que effe malum,quin aliqua boni gutta condi
is de atur.
A Anno Chrifti 69. Paffus eft Orbis quatuor
Principes. Neronem ad mortem impulerat
Galba adventans, & in Hifpania di&us impe. Galba,
rator, ætate prope decrepita : Cui fatis fuit
meruiffe Imperium nec enim iis artibus geffit
quibus meruerat : obnoxius amicorum regimi
mani, auctoritate Principis obvelantium cupidi
tates. Statim placuit, ſtatim difplicuit ; fexto
menfe interemptus ab Othone, cum Pifone
quem adoptaverat ; dignus Imperio, nifi im
peraffet : adeo difcrepant eventa confiliis.
digs Salvius Otho deguftavit, non geffit Impe. Otho.
rium, morte generofa turpitudinem vitæ e
mendans, Poppea conjux, & Neroni famili
aris neutri placuerat fine vitiis, quibus fretus,
corruptopromiffis milite, & Galba fublato 95.
dies imperavit;nam Vitellius à legionibus Ger
manicis Imperator dictus, ab ipfo bis vidus
noviffimè vicit. Otho vel Imperii defperatione
vel tædio, cum ad repetendam pugnam ur
gerent milites, maluit, purpuram fuo damno
ponere, quam retinere alieno ; eóque animo
ferro incubuit. Sed defperatio abjecti animi eft
non erecti, & fortitudo tam patientiam præſtat
quam audentiam.
Aulus Vitellius idem Princeps fuit qui pri Vitelli
vatus, vitia docuit que didicerat : gulæ pro- u
fundæ, luxuriofiffimæ voracitatis, & crude.
to menfes bacchatus in Im
litatis magifter. O &
perio : donec à Ducibus Vefpafiani Romæ vi
aus, & inftar fpurciffimi nebulonis produ&us
in medium , omni contumelia laceffitus à
plebe , in Gemonias tra& tus , excarnificatus
interiit. Sed publica propemodum ruina?
1. nam dum pro abdomine contendit pugna
citer,
142 Hiftoria ab Orbe Condito
citer, Cremona cum fuorum clade everſa fun
ditus ; in Urbe fuda prælia, cæfa 50. homi
num millia ;Sabinus Velpafiani frater interem
ptus; & Capitolium tam religione tutum quàm
munimentis, furore Vitelli conflagravit.´ Ita p
nihil propius fa&
tum, quam ut ab ignaviffimo
homine caput Orbis civitas perderetur.
Vefpafi. Interim Flavius Vefpafianus Imperator di
anus. &us à militibus Syriacis & Pannoniis, honoris
cupidis, ut quem finguli fummum affequi non
poffent, faltem conferrent, cùm cun& tanter
fufcepit Imperium,fortiter geffit. Ab Augufto
primus veterem Romani nominis gloriam
revocans ; natales obfcuros militari laude illu
minans, in Britannia celebris , ubi tricies cum
hofte conflixit ; inde in Africam , poft in Jude
am tranflatus : ubique dignus Imperio, vel in
ipfo Neronis comitatu, mox Othone, Vitellio,
Antonio primo , Cereali , Julio Sabino ,
patriam difcerpentibus ; amicis cogentibus
Imperatorem fe dedit, fufcepitque nutantem
Rempublicam, & fervavit ad annos decem.
Ferofo Anno Chrifti yo. Judæi meritiffimas à Chri
Lymi- fti morte poenas exfolverunt. Jerufalem caput
tana impietatis, poft internas cædes, abominabi
clades, lem famem qua ipfa mortales in alimenta
cefferunt, à Tito Vefpafiani filio quarto, obfi
dionis menfe expugnata, non fimul , fed ut vin
ceretur fæpiùs, & everteretur funditus, primo
capta inferior Urbs,poft biduò Templum,quod
invito Tito incenfum ; tandem Urbs fuperior,
omniaque abolita ferro & flammis. Perierunt
in obfidione Judæorum undecies centena mil
lia, captivorum 97 millia abducti; tota in Im
Ľ perio deleta gens pervicaciffima; ut fatente vi
Atore , Numen ipfum graffaretur in victos. Ex
pu.igenda civitas quæ Chriftum Regem ab.
nuiffet,
adNoftra Tempora, 1655: 143
nuiffet, & fuo inundanda fanguine, quæ fudif
fet innoxium .
er ist Anno Chrifti 79. Vefpafianus conſtitutâ in Vef
pafi
Imperio Pace, cui primus omnium Templum ani
at pofuerat, diem obiit, vir Imperatoriis, fi a mors.
5 varitiam demas,virtutibus clarus; frugalitate,
modeftia morum & temperantia ,quæ veræ funt
fumptuariæ leges, luxum Urbis effrænem ali.
, quatenus inhibens. Perfanavit Imperium con
cuffum bellis civilibus; & quod infrequens eft,
pacem coluit homo militaris.
Aug Titus filius fucceffit in Imperio, quod rarif- Titus,
fimum , emendationem morum affequutus :
de nam qui privatus Nero audiebat, princeps ita
fuperavit Auguftum, ut humani generis Amor
oJa dictus fit : liberalitate fummus, ut vox illa,A
mici diem perdidi, fatis infinuat, quafi ja& tura
Principum fit , non perdere,fed fervare, Duo
bus annis imperavit ; adeò quæ eximia, rara
funt & caduca ; in fucceffore na&us votum
Augufti, ut & eo nomine defideraretur.
Eodem Ando 79. Vefuvius Campania Vefuvi
Cmons primùm exarfit, flammam ejectans & us.
Cocineres, impetu tanto, ut in Africam & Ægy
ptum cinis pervenerit. Herculanum & Pom
peii penitus obruti : ingens mortalium vis op
preffa , in quibus Plinius fenior, ja&uræ
jactura tan- Plinius.
non modica pars, vir omnibus literis inge
nio par, non naturam modò ſed doctrinam o
mnem complexus libris ; qui ne quid nefciret,
fcrutans incendium , flammis raptus eft vel
confecratus, incendium identidem prorupit in
pofterum, in amoeniffima Orbis regione : vel
ad gentis ne peccaret obftinatius, mcdicinam :
vei ad Providentiæ regimen, ne una regio fine
mixtura mali foelix effet. ** Domi
b. Anno Chrifti 81 ,Domitianus Titi frater na- tianus.
tura
tura non moribus, fufcepit Imperium ; vitia
virtutum fpecie primum obvelans, mox de
tra&a perfona ,libidine , avaritia , & crudelitate
luppar Neroni. Nec fago quamtoga melior, à
Decebalo Dacorum Rege victus, empta pace
Romæ de ignavia fua triumphavit. Profuit
tamen Reipublicæ literariae, quod Poefin vel
amarit vel non oderit : nam ex Agonibus Ca
pitolinis,unde ex æmulatione & præmio Poeta
fierent, quafi ex ludo præclariffimus evafit
Statius. Statius : vere entheus, & Mufarum ceftro per
cullus, cujus filvas Parnaffi laureta dixeris ; &
Marti Martialis Epigrammatum laudabilis fcriptor,
alis. fi caftior; quamvis de Roma Domitiani nihil
nifi turpe effet quod fcriberet, & Juvenalis non
Fuve- donis Principis , fed inquinatiffimis incenfus
nalis.
moribus,Satyras fcripfit, quæ fteterunt exilio :
adeo vitium turpe eft vel amanti : deflexit ab
Horatio Juvenalis, & cothurno foccum muta
vit.
Quinti- Nec eloquentia Poekin deftituit ; in Quin
lianus. tiliano fcholaftica duntaxat , à Roftris &
Curia declamatiunculis ut remis addicta. Laus
tamen magna Quintiliani , quod Romanis
non modo ab innocentia morum, fed etiam
ftyli prolapfis in vitia : perfpicax ipfe & Cice
ronem, antepofuit Senecæ , & declamavit ,
fin minus aufus in morum vitia, in ftyli pec
cata
Apollo. E Philofophiæ cultores fuerunt ; in quibus
nius. Mufonius probitate morum doctrinam exi
miam illuftravit: & Apollonius Thyaneus Phi
lofophiæ decus in fpeciem, revera probrum &
catharma ; qui turpiffimam artem edoctus à
Demone,præftigiator infignis,proDeo habitus,
ut haberet Orcus quem Chrifto opponeret ,
morte tandem patratis digna prodigiis exceffit,
perem.
ad Noftra Tempora. 1655. LAS
peremptus à Dæmone. Et Jofephus Vefpa- Fofeph.
1 fiano gratiffimus , ftudiis fcriptaque Hiſtoria
Judæis fuis famain comparabat: vir utriufque
Minervæ : fed ut bello infelix, fic fcripto
infincerus, emendationis materiam reliquir
pofteris.
Quin & militaris ars fub ignaviffimo Prin- Agri- ]
cipe per Julium Agricolam inclaruit : qui Bri- cola,
tanniam abs fe domitam claffe circumve&us,
primus Romanorum infulam reperit,& Orca,
des Infulas ignotas hactenus detexit fubegit
que veneno poftea interceptas per Domitia
num, cui alienæ virtutes vitiorum erant ali
menta, vitam tamen non potuit, Tyrannus
Lib eripere, quam Taciti generi fcriptis adeptus
eft: adeo quidpiam ferro Imperantium potens
tius eft.
" Anno Chrifti 92. Ne cui innoxius Domitia- Foann)
nus effet edicto & ferro perfequutus eft Chri- Evang!
ftianos:in quibus Joannes Chrifto ille charifi
mus, fenexque puriffimus è dolio ferventis o
lei illæfus & integer, relegatus in Pathmum :
qua in folitudine arcanorum coeleftium_patri
ceps Apocalypfim fcripfit,hoc eft, Ecclefiæ pu
gnas & triumphos, in polterorum pro moribus
variis fpem aut metum. Is fub Nerva rediens
Ephefum, fcriptoque ad afferendam divinita
tem Chrifti Evangelio:dein fub Trajano, Chi
fti anno & fuo 99. poftremus & unus Apofto
lorum ficca morte fun& tus elt, Non Alexandri
quidem Hepheftion fed Jefu amicitia celebris;
cujus matri fuffe &
tus adoptivius, fupereminuit
omne faftigium, Chrifti frater, Mariæ filius.
Eodem anno Flavius Clemens Domitiani Gle
patruelis,&in Confulatu collega,obje &o Chri- mens
ftianifmi crimine, occidit : & Flavia Domi- Flavizg
tilla ejufdem fceleris,hoc eft laudis confcia re
G legata ,
rea
legata.Nam præclariffimis capitibus pro Chris med
fto mori omni Imperio fuit antiquius, placuit
que Purpura quæ luo imbuta fanguine obfole
fceret nunquam .
Tandem poft tot cædes, Domitianus à fuis,
Domiti cubiculario & Domitiâ uxore confciis, confo
anus.
ditur in Palatio, anno imperii 15. Fratricida,
fuorum peremptor, lues graffans in Curia, ne
mufcarum quidem in folitudine patiens : Credo
homines pro muſcis habuit, quos nullo dele&u
paffim interemit.
Nerva. Anno Chrifti 96. Nerva Cocceius jam ex
tremâ ætate apud Séquanos Imperator di&us,
cùm à fenio & morum indulgentia cuique vel
improbo effet obnoxius › nec Aula mutato
Principe mutaretur, vidit prudentiffimus fenex
quanta moles effet Imperium , & adoptavit
Trajanum, dixitque Cæfarem hoc uno verbo
de Orbe terrarum optimè meritus. Vivus pro
deffe non potuit, profuit mortuus : nam ftatim 2
poft annum vertentem obiit, fecurus ſui, ſe、 H
curus Imperii in Trajano.
Traja. Trajanus Hifpanus, Nervæque extraneus, 3
nus. Coloniæ Agrippinæ fufcepit Imperium, Anno
Chrifti 98. tam gratus Senatui boniſque omni
bus, ita comitate potentiam mitigans , uno
verbo , fic à Domitiano diverfus , ut unus
Principum nomine Optimi infignitus, nemine
præter Chriftianos affe&to injuria , privati tem
perantia , Principifque magnanimitate ; vivus
nomen fuum in Romanorum animis confecra
verit.
Plinii Anno Chrifti 101. Plinius Conful celeberri
panegy mum illum Pansgyricum Trajano abſenti in
ricua Senam divit, bonital tam Coulis quam
Baluchis honumentuar, ti bosi principis fic
Cantons splat paragony aui digum argu.
mento
ad Noftra Tempora. 1655. $47
4mento ingenium vel fupra ipfum eminuit. Vin
lac cebat interea Decebalum Trajanus , non fine
fanguine, Iftrumque primus conjunxit prodi
FREE
giosâ lapidum mole ; poft Romam redux Co

Jumnam illam excitavit, rebus fuis mira arte
infcriptam, Coloffo parem, variafque condidit
a
Bibliothecas : gnarus opera manuum ruine

obnoxia, ingeniorum partus æternos. Deinde Traje
gloriæ flagrantior à Septentrione in Orientem n
converfus quærens bella quæ gereret, fubegit
Armeniam, Parthos Tigri fubmotos Crefi
phonte fpoliavit & Seleuciâ ; mari rubro claf
fem immifit, quæ de Indis referret fpolia,lon
gêque toto victor Oriente, fe Romanum præ
F dicabat Alexandrum, mox ipfius fatum fubi
turus.
Verum tot præclara crudelitate in Chriftia Chrifti
nos foedavit, à quibus victus eft. Præclari pugi- ani fub
les in hoc certamine triumpharunt ; Simeon Trajano
ætatis anno 120, par tormentis Crucis : Igna
tius Antiochenus, beftiarum quibus objectas
eft cupidior,quam gloriæ Trajanus: Euftachi
us Perilli fupplicio redditus, Onefimus, alii
que æterna tam boni Principis opprobriag
adeò bonum præterquam à Chrifto nullum fin
cerum eft.
Nec Trajanus poenas in Orcum diftulit: nam Antio
anno Chrifti 115. Antiochiæ,cujus Præfulem chia
occiderat, terræ motu tanto concuffus eft, ut terræ
metu propemodum interierit; fervatus tamen motus,
ab ignoto quodam per feneftram Palatii, ut
malo vel bono refipifcere difceret : ruinis vis
magna mortalium ex omni gente cum Pedone
Confule oppreffa eft:unde Urbs una calamitas
O:bis. Dicas Antiochiam orbam Ignatio ,
quafi detracto fulcro in præceps ruiffe.
EL
G 2
Trajani Et altero poft anno Selinunte inCilicia aqua
mors. intercute & apoplexia Trajanus obiit: cum tot
ærumnas fuas vidiffet irritas : nam rebellarunt
fuba&æ Provinciæ, Parthi Regem impofitum
de pulerunt, Judæi in. Palættina & Cypro ad
quadringenta fexaginta hominum millia effe
Agare- rata rabie peremerunt, &ipfe fulminibus por
ni. rentifque Ab Agarenis quos impetebat repul
fus,poenam ambitiofo capiti acerbiffimam paf
fus eft,cum nihil ex tot periculis præter unam
mortem reliquum vel Reipublicæ vel fibi face
ret, Romam cinis delarus, ingenti pompa tri
umphavit: hoc eft Mors ipfa de mundi gloria
triumphum egit.
Plutar Vir tamen militaris, difciplinas promovit,
cbus. tam fcriptoribus quam Tribunis gratus : cum
Dion . per eos gefta per illos traderet pofteritati:In iis
Prufaus principes Plutarchus Charonenfis, literaturæ
Plinius. omnis fundus uberrimus, tam alienis exemplis
Sueto- quam præceptis fuis morum inftitutor : Dion
nius. Prufæus five Chryfoftomus Græcæ facundiæ
L. Flo. fpecimen ingens : in Latinis Plinius Tullii ad
rus. mirater potius quam æmulator , dignus ipfe
Tacitus quem non laudes modo fed æmuleris : Sueto
nius accuratus minimorum fcriptor, nullo or
natu : L. Florus ftyli compendiofa pictura res
Romanas illuminans, à brevitate quod difficil
limum depulfis tenebris : & omnium inftar
Cornelius Tacitus, fententiarum pondere fuc
coque fenfuum commendatiffimus, politica
rei vulgo magifter, cum in eolegas plura quæ
fugias, vix quod æmuleris. 70
Adria An.Ch 17. Adrianus ex confobrina Tra
www. jani genius, vel ipfius teftamento, vel Plotine
anibu /eoporuro adiit, ac ftatim vel Antecef
foris insula, velbelli odio, vel ad fecuritatem ,
onasa halafuphtstem gentes vietas Trajano
fuis
11 fuis legibus juribufq ; reliquit,ut cum arte bel
CD:
lica eminere non poffet,pacis præpoftero ftudio
emineret;luftravit provincias ImperiiRomani ,
-ch Præfidum ruinas qua poffet farciens, gnarus
effe Principis, beneficiis fovere quos regeret:
265 tanto labore
, ut ad frugalitatis exemplum
5 incederet pedibus : in Britannia murum ad 80.
paffuum millia erexit, imbecillitatem faffus :
cum veteribus militum animi pro muro effent.
In Ægyptourbem Antinoem condidit, juvenis
Antinoi monimentum an monumentum , ut
vitam rependeret quam adolefcens ad fervan
gdum Principem ultro profuderat: fed male re
penditur, quod ereptum femel reddi nequir.
OV
In Palatina graviffimo bello Judæos con- Fudat
trivit, cum everfa Jerofolyma Eliam Capito. domiti.
linam adjun&o fimulachro Jovis erexiffet: re
bellantem poftea gentem, duce quodam Bar
chocabo , cæfis quingentis octoginta eorum
De millibus, aliifque pluribus fame & igne perdi
tis, vicit tandem : at magna fuorum jactura,
cum hoftibus furor & defperatio pro armis fo
rent. Interdi& tus patria Judæus, quam nec ad..
ire vel ad flendum poffet, ut & fola miferorum ·
voluptas eriperetur.
Hæc merito in Palæstina ; at immerito Chri- Diony
Eftiani toto Orbe vexati , in quibus Dionyfius fius
ille Areopagita Galliarum Apoftolus, cum vi- Areo
tam ad 210. annos produxiffet. Athleta no- pagita
bilis, coronam Martyrio reportavir, fuique
#triumphi currus & ferculum, truncatum caput
trophæu mortis longius detulit, Foelicius obiens
quam Tyrannus fuus Adrianus, qui 22.Imperii Adria
anno, vitæ 71. acerbiffimis confectus doloribus, nus.
cum mortem quam antea per Antinoũ & præ
ftigiasDæmonu fugerat,ardentiffime quæreref,
tande invenit, fame& inedia femet perimendo
G 3 gnarus
150 ad Noftra Tempora. 1655
gnarus in paucis virtutum fpecie velare vitia,at
crudelitate per Juftitiæ Larvam emergente ;
Do&rinæ famam fic ambiens, ut doctiffimum
quemque irrideret,plurium more , conrenden
tium eminere unâ aliorum obtre& tatione; Ma-·
gia infamis, à qua æger non adeo vitam impe
travit, ut nec mortem ipfam.
Prolo Literis clari boc tempore Ptolomæus Ale
mus xandrinus, Aftronomicæ fcientiæ decus & re
alit. gula Palegon libertus Adriani benè de Hiſto
ria meritus per Olympiadum calculum:Arria
nus Nicomedienfis in Alexandri rebus na&us
monumentum : A. Gellius è no& tibus Atticis
lucem quærens. Sed & hominum retrimenta
Hæretici, Bafilides, Carpocras, Marcion, &.
portentum humani generis Gnofticorum tur
ba ; jam Orco novum Tyrannorum genus in
Ecclefiam Chrifti intentante,
Anno Chrifti 138. Adriano fucceffit Anto
ninus Pius, cognomine fupra Africanos ipfos
præoptando ; quod meruit pietate ; five in a
Adrianum, cujus & mortem quantum licuit
diftulit, & mole Adriani in fepulchrum erectâ
pofterorum vitæ confignavit; five in Senatores,
quos fævitiæ. Augufti fubtraxit ; five potius in
Humanum genus , quod amore & beneficiis
complexus eft univerfum.
Anto Ad annos 23. non tam Imperio præfuit
ninus. quam profuit, ab Italia nunquam, vix Roma
Pim. profectus, adeo contrariam Adriano vitam
inibat, feditiones & barbaros autoritate virtu
tum non armis compefcens. Sanè hoc virtu.
tum clypeo non paucos repulit, quippe Pharal
manes Iberiæ Rex quæ abfenti negaverat,præ
fenti conceffit. Vologefes Parthus occupatam
Armeniam le& tis Augufti literis pudori impar
dimifit : Indique & Hircani hoc eft ipfa bar
baries
baries non alium arbitrum controverfiarum
rgen legerunt adcò pax potentior bello , ubiſum
THE ma auctoritas in virtute fumma innititur , Fe
rend bri Antoninus obiit, ætatis anno 70. verè Ci
une;# vicâdignus, nifi Deorum ftudiofior paffus effet
dayL Chriftianos ple& ti; in quibus Romani Præfules
Telefphorus & Hyginus fuo fanguine Ecclefi
USAr am conftabilierunt.
In literatis Galenus Pergamenus ,Medicina Gale
ab Hippocrate alterum numen ; Maximus Ty- nus, &
A rius e Schola Platonis Rhetor philofophus ; alii.
Ælianus hominum & animalium complexus
And fingula ; Juftinus Trogi Pompeii Hiftoriarum Fufti
ime venenum fuave, quas in epitomem contractas nus.
1 perdidit univerfas : Diogenes Laertius,Philo
on,
mtu fophiæ non dogmata fcribens, fed exempla : &
enuss Sextus Chæronenfis, Plutarcho avunculo do
Arina fuppar non fœlicitate,nullo monumento
Anto præterinanem famam fuperftite ; aliique quo
rum corpora & ingenia alebat unus Principis
amor & liberalitas.
Anno Chrifti 161. M. Aurelius Antonius M. Aus
Philofophus, & L. Verus adoptati olim à Pio relius.
1
or fufceperunt imperium, gefferuntque concor

151 di animo, quamvis diverfiffimis moribus. Au
relius Fauftina Pii filia in uxorem ducta. Stoi
TO
cam Philofophiam non fecta modo fed vită
profeffus, verè Philofophi, nomen integritate
morum implevit. At Verus Eli filius, jam ab
• Adriano ad Imperium deftinati, luxu & libi L.Verus
dine diffluens, mancipiumerat voluptatis ; ut
in uno Palatio virtus & vitium hofpitarentur.
Tamen in rebus publicis accommodavit fe
* Verus Aurelio , ftatimque turbante Volo
21 gefe miffus ad Parthicum bellum , ut Mar
par tis periculis purgaret Venerem. Sed confilium
21. Aurelii fefellit eventus : bellum per Caffiam
G4 Lega
jes
Legatum quinquennio geftum profpere quis
dem cum Parthus fubmotus Armenia captif. C
que ad Tigrim regiis urbibus,ad petendam pa
cem ada& tus fit, fed Lucii nulla emendatione,
qui in Syria terrarum voluptuofiffima confi C
dens, palam obiens quæ Romæ clanculum ,
rediit inde libidinibus corruptior , tenaciorque
confuetudinis pravæ ; adeo Animus mutatione
cœli non curatur.
Marco Parthico Marcomannicum bellum fucceffit,'
mannia magnis copiis apparatum , majoribufque peri
cum culis geftum namà Pannonia dum in Urbem
bellum. Lucius redit, correptus apoplexia , nono Im 12
perii anno, voluptates cum vita conclufit : &
iple Aurelius dum Marcomannis victis pugnat
in Quados, ab iis interclufus , fiti & calore
cum exercitu periturus ; ultimam naufragil
tabulam apprehendens, legionem Chriftianam
quæ militabat in caftris appellare paffus eft
Deum fuum : necfruffra ; cum repente coelum
Cr
diffluens imbribus & corufcans fulminibus, iis
percullos Barbaros diffiparet , illis Romanos
potos reficeret, quafi Deus mare Rubrum re
rovarit nubibus, quæ fervarent fuos, perderent
hoftes. Legio dicta FULMINATRIX , nam tam.
Quados quam infirmam Deorum colluviem
fulminavit.
Chri- Male tamen Aurelius de Chriftianis nieri
ftiani tus, quos ante infequebatur fæviffime ; in qui
mexati. bus Pius, Anicetus, & Soter Romani Pontifi
ces ; Juftinus ex Philofopho Chrifti affertor,
geminaque Apologia clarus; Polycarpus Smyr
nenfis Præful, flammis illibatus, quas & fufo
reftinxit fanguine , feptemque naii Felicitatis ,
partu foecundiffimo enixe,coelo quos ferrű ne.
cabat. Recruduitq ; poft Marcomannicum bel
lum fævitia; Philofophis, penes quos Aurelius,
Chrifti
223
338
ad Nofira Tempora. 1655: 153
6/
#
Chriftianasvirtutes quibus fuæ larvă depone

CA
rent infectantibus, Tunc clara Lugdunum cœ
lo Au'icos peperit; in pluribus,Photinum Præ
adid fulem fenectutis ornatum, & Blandinam in an
CO
cillæ corpore regio animo, ea tolerantem quæ
colu
Romanam fortitudinem vincerent ; Deo per
Tervam & fœminam vires & fplendorem tanti
Imperii triumphante.
Nec orbi Chriftianos mactanti pœnæ defue- Cala
runt ; nam præter bella quibus attritus eft,ter- mitates
200
ræ motus quibus eft concuffus, famem qua op: publica
peffus, inundationes amnium quibus merfus :
tam atrox pellis graffata eft, Babylone in re
liquas terras propagata, ut facile Deum ple
&
tentem agnofcas. Sed & Principi foris nulla
ok
fecuritas quem Marcomannico bello expedi
tum evocavit Oriens, rebellante Caffio, & ab
ipfo victo pugnantem in Sarmatia mors exce
pit,tam infelicem domiquam foris,quippe qut
conjugis projectam impudicitiam Socratico
animo toleraffer , Commodumque ab ea natum
1 vivam matris effigiem, eo prolapfum fceleris
noffet, ut Patri per Medicos mortem offerret,
quam oblatam, vel à Medicis, quorum erat
repellere, vel å filio cui vitam dederat tam æ
quo excepit animo, quafi à neceffitate fola im
miffam ; anno Imperii 19. vitæ 58. virium
etiam quam ævi validior : vir integritate mo
rum, præter fuperftitionem, nulli fecundus .
fuis ipfe Philofophis Sanctior, Romanis ta
men intœliciffimus ob affiduas calamitates.
Mox in Conftantino fpe& tabit Orbis quantum
interfit Philofophum inter & Chriftianum &
aliunde quam ab inani fapientia foelicitatem
regni arceffendam . Athe
Fama tunc illuftres Hermogenes Rhetor
Herodes Atticus, & Athenæus Priorum no- naus,
GSS men,
men, hujus etiam fcripta veritate omni condi
Philo ta, dotis celebrantur ; Philoftratus Lemnius ,
ftratus, éruditus Sophifta , Apollonii geftis , hoc eft
mendaciis, & fuco celebris ; Apuleius Afer ,
Philofophico pallio Magiam obvelans, impu
Apule- ritatem nientis falebrofo ftylo aperuit. Et cir.
ius. ca hæc tempora Lucianus, qui ex Chriftiana
Lucia Atheus tam bene falforum Numinum, quam
nus. male veri derifor, præclariffimum ingenium
fcommatis & fatyris male dicentiffimus homi
num contaminavit,
Com Anno Chrifti 280 , Commodus Aurelii fi
madus. lius,vel ut plures volunt gladiatoris, Caligulam
& Neronem Imperator dictus, excitavit. Pu
blicarum rerum cura in Perennem ac deinceps
in Cleandrum rejecta, quafi graviore humeris
fuis farcina, cum exoletis & meritricibus in
Palatio,cum gladiatoribus & beftiariis in are
na, omni turpitudine dehoneftatus, crudeliffi
mus etiam in clariffimos quofque Senato:um ,
Hercu'is perfonam induens, plurefque clava
mactans, Patris virtutes fpurciflimis vitiis ex
punxit : adeo difficilius elt filium probum gi
gnere,quam eligere ; foelicibus ab ufque Tra
jano adoptionibus, infoeliciffima in Marco fo .
bole. Hæc peftis graffara eft annos propemo.
dum 13. donec ab Narciffo Athleta in palæftta
extincta ; cum jam Sororem, affines, & vo.
luptatum ufu chariffimos peremiffet : nam
apud hæc monftra, nec naturæ nec fcelerum
affinitas tuta eft.
Pertic Anno Chrifti 393. Jam ad cafum prolabens
Imperium in plura divifum capita, vix uno
nixum eft. Anece Commodi Helvius Perti
nax è Grammatico miles, è milite ad Præfe
Яuram Urbis eve&us à Senatu jam fexagena
rius Imperator dictus eft. Sed ftatim poft mena
fem
71
ad Noftra Tempora. 1655! Iss
nico fem alterum à Prætorianis antiquos Principis
mores minus ferentibus, novo facinore inter
emptus eft : dignus ævo meliore, cui Romanæ
virtutes placerent.
Inde milites vænale Imperium Didio Julia Did.Tu
no togæ quam fagi artibus clariori ,commercio lianus.
turpi addixerunt. Sed faciliùs capeffitur im
perium quam tenetur;averfante tam indignum
Principem populo , multifque cædibus in foro
patratis, cum jam Severus adventaret, nec re
tinere Julianus purpuram poffet, nec vellet
deponére, à Senatu capitis damnatus , eo trun
catus eft, fecundo menfe quo imperaverat :
Nundinator infœlix, "qui mercem emerat,qua
$23 perirer.
101 Nec ideo in uno quievit Imperium, quod seve
Severus in Illyrico , Albinus in Britannia, Ni Tus
ger in Syria patebantur , non diu tamen, cùm
Severi celeritas Romam occuparet , fraus Al
binum vinceret, aperta vis Nigrum. Quippe is
Juliano perempto jam Romæ dominus , ne
contra geminos pugnaret, more gladiatorum
dividens : Albinum Cæfarem dicit. Nigrum
hoftem , variifque præliis fractum , tametfi
fortiffimum , tandem capit, necatque. Byzan
D tium appendix victoriæ , quæ obfeffa triennio
& expugnata, in vicem abiit: poft humanarum
rerum ludibrio caput futura Orbis , quo expun
gebatur. Inde Severus confortis impatiens in
Albinum vertit, & ad Lugdunum Nigri forti
tudine pugnantem & fato captum occidit ;
Lugdunum florentiffima Colonia vaftata igne
& cædibus ; adeo miferum ftetiffe à victi par
tibus.
Tum iterum petitus Oriens, Parthifque fra- Chri
&is, ob Chriftianum militem coronam in do ftiani
nativo recufantem , ut rerum ingentium parva paffi.
exordia ,
exordia, acerbiffima in . Chriftianum nomen
Irena crudelitate fævitum: inter plures Irenæus Lug
MA dunum miffus à Polycarpo, tam virtutum di
ves quam do&rinæ, vitam fub gladio fortiffi
me pofuit. Sævitiæ caufa Plautianus, Afer or
tu & crudelitate, focer Bafliani, & Imperator 0
Imperatoris, opum fupra cupiditatem plenus :
at mox Deo vindice abs genero fuo interfectus
eft, obftupefcente Imperio tam repente Nihil
qui erat omnia !
Seve Obiit Severus Imperii anno 18. quem cruo
Tus. re maceratum dicas,tantum effudit : agebat in
Britannica expeditione,ubi animi moerore con
tabuit, ob natorum hottile diffidium, fecurum
tamen reliquit Imperium, cujus limites tue
rentur legiones duæ fupra triginta. Sed Chriſti
ana Religio in Sarmentitiis & Semiaxiis tutior,
qua cladibus fuis ferax, de ipfo Imperio tri
umphabit.
Clc Sub Severo, Clemens Alexandrinus,fummæ
mens & Chriftianæ eruditionis, miris Stromatibus
Alex- literatum orbem veftiebat , Tertul. animo,
andri- ingenio, ftiloque Afer & igneus, nimiæ Autte
nus. ritatis, qua præceps raptus in Montani bære
fim lapfus eft, an refipuerit incertum , ne fum
ma ingenia vanitas efferat, quibus cafus fæpe in
cenfu eft. Melius defiit Minutius Felix ex infi
gni caufidico Chrifti affertor. Tunc & Papi
nianus Juris confultorum fcientiffimus , A
lexander Aphrodifeus qui primus Ariſtoteli
lucem impertiit, aliique in ea temporum acer
bitate , quafi nives fub Ætnæ incendiis vi
guerunt.
'Cara Anno Chrifti 211. Antonius Baffianus , Cara
calla. calla dictus à veftis genere,cumGeta fratreIma
perio potitur; at ftatim folus,interemptofratre
in matris gremio, ipfaque poftmodum in uxo
rem
rem du&a ; adeo proclivis in extrema fcelera
cafus eft. Nihil patris præter crudelitatem imi
tatus, viginti mortalium millia qui fratri fave
rant interemit; in quibus Papinianus oraculum
Themidis, cum excufare fratricidium noller,
# de medio raptus illud auxit. Regibus paffim &
fidem fregit fi gulam, ac Parthicæ laureæ cu
pidus in Artabanum nuptiarum fpecie dece
ptum movit ; fed tranfito Euphrate, aftu Ma
crini Præfe& ti Prætorio , à milite cælus eft ; an
→ no ætatis 29. fuos inter milites, quibus fibi ut
licerent omnia , donabit omnia : ita fcelus
fceleri femper intutum eft.
40 Id anno Chrifti 217. quo Opilius Macrinus, Macri
gente Maurus, ad Imperium gerendum fponte nus
coa&tus eft,fi.iumque Diadunenum Antoninum
dixit & Cæfarem . Sed quis credat virum mili
tarem à mulierculis pulfum Imperio ? Mæla
Juliæ à Macrino perempta foror,cui filiæ erant
Semiamira & Mammæa, milites auro expug
nat, & Baffianum Varium vix adolefcentulum ,
Semiamiræ filium, & ut volebat credi Cara
callæ, Antonium dictum imperatorem appel
lat. Macrinus à militibus proditus , ac pugna
victus, cæfus eft cum filio, nihil ex paterna.
claritate præter immeritam mortem auferente
Ita Heliogabalus à Sacerdotio folis fic dictus Helio
15. iniens annum,ingenii Romanæ Reipublicæ gabalus.
probro, non auro modo fed per tœminam Bar
baram imperat : Ipfe ultimum bumanitatis
portentum, tribus annis per infamia quæque
volutatus, proftibulo quovis corruptior , ne
Affyria Sardanapalum Roma objiceret : tan
dem per milites confoffus , in fpurciffimum
locum proje&us eft, inquinamentum Naturæ;
fimulque Mater flagitiofiffima mulier ; digna
enimvero quæ id monftri pareret,
Vi
158 Hiftoria ah Orbe condito
Vigebat tunc maximè Origenes Alexandri
Origi
nes, nus,fublimis ingenii fed ancipitis ; qui fuorum
temporum ftupor , pofteriorum error in pluri
bus; cupidifiimus Martyrii adolefcens , quod 3
fenex horruit; notior peccans quam pœnitens ; C
"
novus Salomon , præter fuæ falutis ambiguum ;
docuit fumma ingenia magnis effe navigiis pa
ria, quæ mergantur faciliùs quod magna funt,
naculo pareant.
guberChrifti
nifiAnno 222, Alexander Mammææ fi 0
Alex lius Heliogabuli confobrinus & ab eo adop a
D
ander. tus, nová rerum formâ geffit Imperium. In
It
palatio juftus, in caftris feverus, in pugna for
tis, prioris monftri delevit infamiam ; ut nul
lus Principum ad Naturæ leges magis accefle
rit. Toge officia fic moderatus eft; ut per Ul.
pianum aliofque Jurifconfultos legum jultitia;
per fe, Judicum emineret ; bonorum dele& tu,
malorumque poena . Et idem in caftris non mi
lires ducens;fed Quirites revocata vetere dilci 23
plina, victis in Oriente Perfis, Afris in Mauri K
tania, cùm fe ad Germanicum bellum conver
teret, ut orbem totum per partes vinceret, à
Germanis militibus una cum Matre ad Mogun
tiam interfe&us eft ; vitæ anno 29. vere dignus
Alexandri victoriis, fi tam fpargere didiciffet
quam legere; fed mater avaritiæ propior filium
perdidit. Quid enim militi, à quo exigis o.
mnia , nihil donas ?
Perfi Circa hæc tempora defecit in Artabano Ar
. cum facidarum ultimo Parthicu regnum ,quod 400.
Regnü. annos perftiterat,magno Romanorum non ter C
rore modò fed damno.Iterumque Perficum in
ftauratum Artaxerxe Rege ; quod Parthorum
fuccedens odiis, Græcos & Italos malè mul&a
bit : Deo quafi familias ludente Imperia,& in
fepulchris veterum nova ſuſcitante.
Tunc
20
Tunc Dio Caffius Principi chatus & faftis Dio
infertus, inauguravit literas trabea , Romanæ Caffius.
Græcus fcriptor hiftoriæ perquam accuratus ;
quam tamen negligentia tenaporum perdidit ,
dum ftudiofa brevitatis in Xiphilino, ignoran
tiam fover, & umbram amans corpus amittit.
Func & mira præftabat Gregorius illeThauma Grego
turgus, Neo Cæfareæ in Ponto Epifcopus; cu rius.
jus inter prodigia fummum illud, quod fuos Thau
721. cives Ethnicos mutarit in Chriftianos ; nifi matur
minus fit in animos hominum liberos, quam in gus .
rupes & maria dominari.
Anno Chrifti 235. Maximinus Thrax,Cyclops Maxi
& Bufiris dictus ob immanitatem , omnium minus.
- primus fine decreto Senatus, autoritate militari
purpuram induit. Ac ftatim direptis Germanis,
in Sarmatas movit je ; At cum Romanum
fanguinem paffim effunderet, odio omnium in
1 fe collecto, æmulum fenfit quantumvis
, im
parem. Quippe in Africa Gordianus Senior Gordl
octogenarius cum filio ad imperium invitus anus
+ evehitur, fed fortuna quem promoverat defti- Senior.
tuente , filio à Mauris interfecto, ipfe tanti ævi
vitam abrupit laqueo, eo folum Imperator, ne
fua morte decederet. At Senatus Gordiani
fautor, vel Maximino vel omnibus pereundum
cenfens,propofiti conftans, Pupienum & Baldi
0. num dicit Imperatores, hunc nobilitate cla
rum , illum virtute, quibus Gordianus puer
majoris è filia nepos adjungitur, ut in trium
Principum autoritate , nobilitate & fortitu
Edine > conflaretur quodammodo unus è fin
gulis, Inde Maximinus omiflo bello Sarmatico,
quafi furens bellua properat Romam, futurus
materia, cædis non caufa ; cum enim in via
it obfediffet Apuleiam , militefque fæpius re
pulfos haberet crudeliter, ab iis cum filio non
minoris
minoris fuperbiæ juvene interemptus eft, vir 123:
regnoindignus, quod fola immanitate teneri ..
poffe affirmabat.
**
Pupie Nec ideo Balbino & Pupieno . firmum impe 41
nus rium, nam cùm primum ob diffimilitudinem
Balbi. morum, difcordia, dein contemptus mutuus "
nus. poftremo militum odium Senatorios Principes
indignantium exortum effet: data occafio Præ
torianis interficiendi primum Pupieni, deinde
& Balbini, fuperftite uno Gordiano militibus
grato. Ita autoribus fua placent, aliena dif,
plicent.
Gordia Gordianus annorum fexdecim adolefcens,
anus. fui fpem eximiam exciravit ftatim , non imple
Funior. vit ; Mifitheum do & tiffimum virum delegit fo
cerum ; cujus confiliis regeretur, ac ipfius di
au Perfas imminentes, Italiæ trans Tigrim re
pulit præclara victoria . Ultra perre&urus ; nifi
extincto Philippi fraude Mifichéo, ipfe poft
ejufdem Philippi artibus fpretus à milite, pri
mum parte multatus ' mperii, dein toto, poft
vita , juventutem egregiam calamitofo fato
claufiffet.
Gothi Circa hæc tempora Gothorum nomen pri
mum Romanis innotuit, mox origo tantarum
cladium,nobiliffimique ruina Imperii : ii inco.
lebant regionem Scythia Europaæ. Tanaim
inter & pontum Euxinum, non longe à Danu
bio verfus Occidentem, quam Getis adfcribunt
Geographi ; unde poft modum inftar Oceani
fractis aggeribus Europam abruent.
Philip Anno Chrifti 244. Philippus Arabs, in pre
pus. mium perempti Gordiani,quæ calamitas tem
porum erat, potitur Imperio : quo ad fecula
res Ludos inftituendos magna belluarum often
tatione abufus ; fexto poteftatis anno,Decium
Legatum in rebelles Pannonios mitters, mu
cro
ad Noftra Tempora , 1655. 161
cronem intendit quo peteretur ; nam Decius à
rebellibus di& tus imperator, arma in eum con
vertens, vi&um acie cædit : filius duodennis,
tanta aufteritate ut nunquam riferit, Romæ
perimitur. Dicas fortunæ rotam Romanum
Imperium ; vel Auguftos ipfos victimas effe,
ornatas tantum ut ferirentur. An, Chriftum Phi
lippi noverint, certo nihil conftat : fane nihil
admodum in eorum moribus Chriftum fapit;&
hanc dotem placet illibatam effe Conftantino.
Plotinus celebris Platonicus, & auditor O- Plotis
riginis,Romæ tunc docebat,ingenti mortalium #us.
plaufu At longe melius Cyprianus, Carthagi
ne, eloquentia prius clariffimus, vera Chrifti
doctrina fuos imbuebat.
1
Anno Chrifti 250. Decius è Pannonia ortus Decius)
nihil prius habuit quam fævire in Chriftianos.
dira lapiena, à qua præclariffimi quiq; fublati.
Sed ftatim à Gothis in quos pugnabat oppref
fus, filio in confpectu perempto, vivus vora
gine hauftus, nec cadaver ad fepulchrum de
dir; inftar fulminis tam cito evanefcentis quam
percellentis .
At ex immanitate natum pofteritati miferia- Paulus
rum Afylum; cum Paulus Egyptius adolefcens Eremi
fuga faluti confulens, in folitudines invias pe- ta.
netravit, captufque nova tranquilitate , primus
omnium vitam Eremiticam exemplo inftituit :
tanto deinceps ftudio propagandam , ut in foli
tudine futura i Civitas , cujus tamen incolæ
foli effent, & in frequentia finguli Pauli.
Eo & tempore Chrifti Ecclefia paffa primum Nova
Schifma;dum in Cornelium legitimum Romæ tianus.
Pontificem , Novatus Afer , qui jam contra
Cyprianum in Africa fchifma conflaverat, cu
rat Novatianum creari Pf. udopontificem;jam
inde ambitu in res facras irrepente.Sed moxme
mo tu de
Cro
tumefcente procella Petri navis in anchoris
ftabit : cœli quippe machina corruet, incon
cuffa ftante Ecclefia .
Decioperempto Urbius Gallus cum Volufia.
Gallus no filio, pace cum Gothis inita , fummum
& Vo rerum confcendit apicem ; à quo altero anno
G
bufianus. dejectus per Æmilium Æmilianum Pannonia
Præfe&um, cum undique Barbari in Romanú
Emili- Imperium inveherentur. Nec ideo Emiliano
anus. Mauro genere faftigium fecutus fuit ; repente
enim à militibus, Valeriani mores & nobilita
tem fufpicientibus cæfus eft, quafi Parcarum
forceps Imperium effet ; aut Purpura foret
ftola Libitinæ.
Valeri Anno Chrifti 253. Aurelius Valerianus ,
anus. antea Cenfor, ex illuftri familia, cujus via
promorum cenfura fuerat,quafi communi Or,
bis fuffragio Imperio admotus eft, primo qui
dem fibi conftans, & prioris innocentiæ tenax,
fed mox à Mago corruptus , & à Macriano
Præfecto incenfus, Chriftianos omni tormeng
torum genere excruciavit. Inter quæ Cypria
nus ille Chrifti Rhetor, eximiè truncato capi
te peroravit, & Romæ Laurentius igne in cra
ticula toftus. Porſennæ dexteram toto corpos
re repræfentavit.
Sed fimul lues & graviffima bella orbi incu
buere, Barbaris undique Romanos limites re
vellentibus. Gallieno Valeriani filio Occidens
traditus ipfe Orientem ad comprimendum
Saporem petit, infœliciffimo & meritiffimo'
exitu : nam poft varias clades illatas à Scythis
vaftantibus Afiam, ab ipfo Macrino crudelita
tis face Sapori proditus, diu extreme calami
tatis quòpertingat humanitas, exemplum fuit.
Incurvatus præbebat humeros infcendenti e.
quum Sapori,in cavea ferrea belluæ inſtar cir
cumla.
cum latus; vere quadrupes dum fe incurvabat,
& Fortune manttrum , ex Imperatore Suppe
daneum,& affertor Numinis,merita pœna do
cente populos. Nec mori honeftius aut facilius -
licuit, detracta cute foede laniatus , toto cor
pore animam egit, hominifque formam adhuc.
vivus perdidit, cujus ufu diu caruerat.
At itatim, ad extremam Romæ infamiam , Tyran
Præfecti paffim fe Auguftos dicunt , & Impe- ni 30.
rium veluthoftile fpolium partiuntur , ea auda
cia ut exiguo tempore præter Gallienum, tri
ginta Cæfares vel Tyrannos Romanus orbis fit
paflus, Sed vel duorum Regnum impatiens
quomodo tot ferret? Paffim ergo mutuis attriti
cladibus, fibi invicem fuere exitio,deje&i par
te dum totum ambiunt,
1 Unus tamen memoria dignus Odenatus Odena
Palmyrenorum Princeps, qui fe ultrò Perfis tus.
objiciens eos repulfos ingentibus victoriis fu
dir,perfecitque ne Barbarorum fpolium Roma
effet. Sed ut ætatem cædium & turbarum dicas,
Odenatus cum Herode filio Mæonii conſobrini
dolo perimitur ; itidemque Mæonius à militi
bus poftmodum cæditur: obruebatque Orien
tem Perfa ; nifi Zenobia Odenati uxor, fupra Zenos
virilem animum fœmina,pro filiis impuberibus bia. .
fufcepto imperio, ea in Perfas ,Scythas, Arabes
& Armenos patraffet, ipfumque Gallienum,
quæ tot viris pudori effent ; ita tamen ut
militaris mulier & pudica foret, nec in fexu
alieno fuum negligeret.
Tunc primum Franci,gens bello fortis , orbi Franci.
innotuere, quique à Gallis, five à Scythis ad
Tanaim orti, è Germania prorumpentes in
Galliam, totam ad Pyrenæos diripuerunt, fe
dibus in Batavia pofitis, è quâ vix tandem à
rd Conftantino , Conftantini patre funt pulfismox
mox ponendo in ævum imperio præludentes!
Gallie Gallienus interim inter focordiam & forti
nus. tudinem medius, imo utriufque viciffim parti
ceps, vel luxu Romæ diffluebat , vel in caftris
æmulos impetebat,direptumque Imperium fo
lus annos octo obtinuit ; donee ob literas ab
Aureolo Mediolani obfeffo fictas, à fuis Duci
bus in obfidione-peremptus eft; 'vir nullius fru
gis, nifi quod Chriftianis pe percerit ; quem non
pudult haberi Principem orbis, dum Pater po
ftremus omnium mortalium effet.
Claudi Claudius Dalmata Gallieno fuccedit, vir
WA 2. revera dignus Imperio ; quod tutatus eft cæfis
Gothorum trecentis millibus navibufque mer
40
fis bis mille ; gens enim populofa undecumque
in paratam prædam involarat. 1 Altero anno
Claudius periit morbo ; Deo intercipiente la
nienam in Chriftianos jam expeditam.Traditæ
Quintiliofratri habenæ, C quas uno menfe non
tenuit, cæfus à militibus , verum: & fortem
Principem extimefcentibus ,
• Porphy Tot inter turbas quis locus literis?Infœcun
rius. da igitur ætas doctis viris ; nec eos inter annu
merandus Porphyrius , qui gente Judæus, rek
gione Chriftianus, mox Apoftata & impietatis
Antefignanus,ea evomuit quæ Orcum fapiant,
ingeniofus tantum ut noceret & Philofophiâ
quafi cote atrociffimam bilem exacuens.
Aureli Anno Chriſti 270. Aurelianus Sirmienfis,
anus. fortitudine militari clariffimus , qui bello Sar
matico uno die hoftes 48. pluribus diebus ul
tra 950. interfecerat , rebus perdit ffimis repa
rator occurrit.Ac primum in ItaliaMarcoman
nos Romæ imminentes, femel vi&us, poft ter
tium victor , ingentibus præliis fudit & proltra
vit. Dein ad Orientem verfus , victis in itinere
Barbaris, Zenobia difficillima expeditione, bis
vicam
ad Noftra Tempora, 2 1655 . 165
vitam,recepta Ægypto & tota Afia egit in vin
cula, Tandem inGalliam quafi adTriarios mo- Tetri
vens, quæ obtinebatur à Tetrico, exercitum à cus.
Duce derelictum fudit, promotoque ad veteres
fines Imperio, Romã ad meritiffimũ triumphũ
rediit. Mirum quod fuperfuit Tetricus, obiitq;
Corrector Lucaniæ, qui diu Auguftus vixerar.
Nam de Zenobia prodigium eft : fœminam Zeno
hoc eft tam ambitionis quam vindi& tæ immo- bia.
dicam, folio detra& tam fe triumpho fervaffe,
quafi alienæ gloriæ appendicem ; & victricem
illam animam, orbis capacem, tam cito tranf
euntem ad foeminam , tam fortiter pati poffe
quam agere,eademque manu & mente tractare
colum quam gladium : Nempe à Chrifti legi
bus veram hauferit fortitudinem virilis mulier.
Sane Captiva nobilis Aureliano fœlicior, qui Aureli
tam multis hoftibus victis, cum in crudelita- anus.
tem propenfior fe ipfe non vinceret, Mneſthei
Notarii fui fraude, à militibus tot palmarum
fociis interfe&us eft: Deo vindi&am Chriftiani
fanguinis exigente, quem gravi perfecutione
contra fas omne effuderat.
Sexto poft menfe vacanti Imperio à Senatu
Tacitus datus eft, & eidem tertio menfe ere- Tacitus
ptus, improborum militum metuentium pœ
nam factione. Frugaliffimus ac temperantiffi
mus Princeps præftare in aliis mores fuos non
potuit, fublatus eft, ne diu peccantes exemplo
argueret. Florianus ejus frater arripuit Purpu
ram , qua fecundo menſe exutus à Probo, do
minationis umbram cum morte mutavit.
Anno Chriſti 276. Probus augurio nominis Probus
lectus à milite, tam probum quam fortemfe
geffit, expulfis Germanis feu Francis è Gallia:
&in Egypto Saturninum profligavit ; quem
invitus necari paffus eft ; Iterumque revocatus
tus in Galliam, Bonofum quem Britannia Cæ
farem fecerat, chariorem Baccho quam Marti,
victum acie in fufpendium adegit, ancipiti
bello & fupra fpem periculofo ; adeo vel Am
phoras ar mat imperium : Anno fexto Probus,
pace parta,cum frequenti opere exerceret mi
lites, ab iis trifti temporum illorum fato in folo
fuo perimitur ; nempe difficilius moderari
pacem quam bellum.
Manes. Hoc tempore Manes è Perfide in totum
orbem turpiffimas ineptias propagavit, Para
cletum fe fingens : unde nati Manichæi, Orci
Satellites, implicantes multos erroribus, In
Africa prædationis arcem pofuerunt. Ipfe mox
Manes juftofupplicio, ob Regem lufum vanis
promiffis, in Perfide cute fpoliatus, qui fe De
um finxerat, infra hominem periit.
GATUA. Anno Chrifti 282. Carus fumit Purpuram ,
quam cum filiis Numeriano & Carino partici
pat : & ad bellum Perficum mox accinctus ,
ducto Numeriano, eloquentiffimo & eximia
fpei adolefcente,cum per occupatam Mefopo
tamiam Ctefiphontem ufque progreffus effet,
ingenti orta tumpeftate. Eger in lectulo coruf
cante fulmine periit, unus plurium Imperato
rum qui militari ferro non periret. Numeria
nus ex dolore paternæ calamitatis oculis læfis Ի
cum in lectica ferretur, perimitur ab Aprofo
cero, à Diocletiano ftatim perimendo. Cari
nus in Occidente à Patre reli& tus, ab eo dege
ner, difparque germano, omni libidine inqui
natus , cum validius quam pro turpitudine
Diocletiano, obfifteret, à fuis Præfe t&is victor
in prælio libidinem viri deteftantibus interfe
Aus eft . Ita impuritas fi quando fortis eft, nun
Diocle quam fœlix.
tianus. Anno Chrifti 284. Valerius Diocletianus
Dalmata,
Dalmata , Apto occifo fufcepit imperium ,
geffit que annis 20. bella bellis ferens, trium
phofque triumphis connectens. Nova pror
fus politica pluribus & extraneis communica
vit fummam poteftatem ; quodque mirabilius,
plures inter confortes fuo unius nutu admini
travit Rempublicam , ita regno natus ut re
gnaret & inter Auguftos Primum adfcivit Im
perio Maximianum, agreftem quidem & Se- Maxi
mibarbarum, fed amicitia fidum, bonumque mianus
militia, tum deinde Conftantium Chlorum , Con
& Galerium Maximinum Armentarium di- ftantius
&
tum : illum quidem Claudii nepotem exfilia, Gale
Innocentia morum infignem : hunc Dacum è rius,
parentibus agrariis, paftorem olim armento
rum, at bello fortem pulchrumque corpore :
uxores data, Conftantio Maximiani privigna,
Galerio Valeria Diocletiani filia : patritioque
facta Imperii, ut fuam quifque partem tuere.
tur. Per eos repulfi ab Romano folo fæliciter
Barbari; perduelles oppreffi, ac pace ubicum
que parta legibus bonis damna facra bellorum.
Præcipua triumphi caufa Narfeus Perfarum
Rex, qui à Galerio ignominiam cladis repa
#rante fufus & victus, liberis, conjugibus, & tri
bus ultra Tigrim Provinciis fpoliatus, Diocle
tiano Galerium inhibenti regnum precarium
debuit.
Sed in iis triumphis nova bella cladefque Chrifti.
nove exoriuntur Coelum inter & Tartarum : ani paffi
hujus legatus Diocletianus qui viperino in
Criftianos infenfus odio, conftituit illos ex
Ecitos radicitus natura rerum femel expungere,
Præluferat antein Aulicis & militibus Sebaftia
no Tribuno nobiliffimo gemina morte inter
empto : Thebeaque legione una cum Tribuno
Mauritioper Maximianum deleta penitus di
gni
gni milites quorum nomina fcribantur faftis,
ita pro vera patria quæ cœlum eft fuderunt
fanguinem. ) Tandem acerbiffime exurgens in
fingulos, editorum vi, miniftrorum ftrenuita
te, & tormentorum atrocitate, nihil intenta
tum omifit, quo Criſtianum nomen exſcinde. i
ret. Quis non horreat in una Ægypto 444.mil
lia mortalium cæfa, 700. millia in exilium a&
-præter Africam totamque Europam in carnifi
cinam verfas : ut totum Orcum dicas in or
bem effufum, ubi nemo nifi tortus vel tortor
fit.Triumphavit tamen iis cladibus Chrifti Ec
clefia, & fcoriâ per ignem purgatâ longe illu- S
ftrior, damnis fuis ferax , miferiis foelix, ruinis
erecta , jacturis dives, rediviva in morte,mor
talium victrix & Dæmonum, fementem fecit
effufo fanguine,profligatura ftatim Imperium,
& Orbem totum miffura fub jugum.
Diocle Interim Jovius ille Diocletianus, fuperbiffi.
tianus. mus Principum,Dominus (fi fuperis placet) acto
Deus ; ille velte ferica auro diftin&ta,gemmas te
etiam veftigiis calcans, ab mortalium victus
quifquiliis,præ furore abdicavit Imperium,Sa
lonafq; in patriam fecedens culture olerum fe
addixit, coegitque Maximianum in eodem die
Mediolani purpuram ponere,quo ipfe Nicome
dis fe faftigio rerum demittebat. Novo prorfus
exemplo rariffimofq; æmulos na& to ; nifi lau
demdeterat caufa, dignumq; fit minima qued
indignatio & furor peperit. 1
Co n Ita Conftantio & Galerio relictus orbis divi
ftantius. fufque, fed fe Alpibus continens moderatione
fumma Conftantius, biennio poft vitam cha
riffimam omnibus claufit; pauper,fi Principem
fpe&tas ; imo 'dives, qui veras opes in amore
fubditorum pofitas noffet; Galerius , cum auge
retur moles regimiuis, Severum per Italiam,
& Maxi
& Maximinum fororis filium per Orientem ,
Cæfares dixit. At Maxentius Maximiani filius Maxen
ex concubina, Romæ à Prætorianis nuncupa- tius.
tus Auguftus,Severum quem Galerius inipfunt
miferat, defertum à militibus, & Ravenna e
7 vocatum perimit; tam cito nullum quàm Cæ.
larem. Unde Maximiano fpes refumendi Im
perit, quod parum ex animo depofuerat; fed à
Maxentia repulfus,& in Galliam profugus;reus
infidiarum in Conftantinum , Maffiliæ cervici
bus laqueo fractis, impietatis perpetuæ & am
bitionis præpoftere poenas luit Porro Galerius Gale
Severo-deftitutus, Lacinium laborum impigrú rius.
bellique ftrenuum Cæfarem facit:ipfe Romam
contendit,Maxentio imminens , Sed brevi poft D
tempore phthiriafi correptus, qua dolorum im
patientia; qua fera & inutili poenitentiâ, mor
tem implorans & deprecans ; impuriffimam a
nimam egit. Chriftianorum acerbiffimus ter
tor, quorum urbem integram in Phrygia in
ternecione deleverat, quafi fævire in fingu
los clementiæ foret idem atrocitate mo
rum terribilis : vere Armentarius , & quafi re
geret tauros non homines, ftoliditate forti
ED. confpicuus.
DELTA
CAPUT. H.
A Conftautino Magno ad Odoaz

**crum.
Nno Chrifti 366. Novo miraculo à Sep- Conftan

Atentrione dies illuxit: nimirum Conftan- 'tinus.
tinus Conftantii ex Helena priore conjuge fi- Magnus
lius,Patri fuccedens,poft infidias à Galerio po
fitas, divino præfidio elufas non femel, imperio
H &
& Orbi exoptatiffimus, utriufque . Tyrannos
oppreffit.
Maxcn A Maxentio factum initium , qui diutius
tius. Roma omni libidine, & immanitate foedata, 8
P fuccinctus 160. millibus peditum, à Conlian
tino fexto imperii anno ad pontem Milvium 1
eft victus, & in profundum merfus limo vora
tus eft, nulla re ftrenuus præter libidinem,
alieni cruoris prodigus, parcus fui, fœdiffi
Maxi- mam animam luto tradidit. Maximinus nepos
minusz, datus eft Licinio profligandus, pernicies pro
pemodum ultima nominis Chriftiani, & di
rum exitium , fi vires animum adæquaffent!
Hic à Licinio in Illyrico in fugam actus, & in
Cilicia Tharfi inclufus, alteram obfidionem à
morbo paffus eft, tam truculento & fœdo, ut
cadaver fpirans, morte fæpius appellata, à poe
nis vitæ ad æternam mortem tranfierit. Is eft
Catha cui Catharina Virgo Alexandrina martyrium
rina, debet, vera Chriftianorum Minerva, Divina
fapientia humana fulciens, & armato patien
tia corpore quafi nova Egide furorem profli
gans.
Licini. Licinius unus fupererat, Conftantino jam
WS affinis, cujus fororem Conftantiam uxorem
duxerat ; vir aggreftis , literis ac probitati
morum perinfenfus, qui præter ferrum & mi- !
litiam cætera omnia infra virum duceret. Is
cum Chriftianos acerbe vexaret,à Conſtantino
ipforum fautore prælio victus, datufque uxoris
precibus, cum iterum in priora mala revolve
retur, (adeo difficile eft ex animo refipiſcere )
iterumque victus effet, jam tertium res novas
moliens Theffalonicæ peremptus eft; ubi enim
peftis invaluit, excidenda eft, non curanda, Ita
Republica ad Conftantinum unum devoluta,
ingenti mortalium bono, ut impietatem orbi
pepererar,
ad Noftra Tempora. 1655: ‫ילי‬
ran pepererat, veram in pofterum religionem tra=
det ; tantum in Principe in utramque partem
momenti eft.
83
Nempe Conftantino parum fuit liberaffe Crus

Tyrannis Imperium, nifi & orbem fervitute vifa,
dæmonum emanciparet. A Cruce abje& tiffimo
illo patibuloprimo victoria; vifa eft fplendens,
folaribus radiis non extin& ta, pridie pugnæ in
Maxentium, polliceri vi&oriam literis aureis,
& ftatim pro figno pilis impofita ,pollicita præ
ftitit,futura victoriarum in pofterum præroga
tiva. Inde Conftantinus per beneficium ad be
neficii fontem progrediens, Chriftum Deum
faffus, facris undis ablutus, primus vero Deo Roma
inauguravit Imperium,admiffus à SylveftroRo- Chrifti
mano Pontifice in ovium gregem, cujus Lupos ana. "
tu fundatæ
fuftulerat. E Et iplius Pontificis du&
Romæ Ecclefiæ, Lateranenfis,& Apoftolorum
Petri & Pauli , cui deinceps decedet Capitoli
num illud faftigium , Romanam fuperbiam Pif
catoris humilitate calcante,per quem Urbs or
bis domina prorogabit in Animos dominatum ,
& infirmitate munita vere ponet fine fine Im
perium, quod nec temporum curfus, neculæ
rerum metæ concluferint. .. )
Nec fatis externum hoftem Ecclefiæ com Cenci
preffiffe, nifi & internus fpecie pietatis crude, lium
lius graflans exfcinderetur . Quippe eftars de- Nice
monis, ubi infirma vis eft dolum intendere, num.
& per partem læfam inferre Toti perniciem :
Inde fchifmata & hærefes,& ejufmodi damna ;
que non inferuntur corpori nifi per membra.
6 Conftantino ergo victori peftilentiffimum vi
1 Fus Orcus oppofuit, Arrium Alexandrinum
Presbyterum,qui fidem petens in capite, Chri
ftum Deum negans,jam fpargebat impune to
Sl xicu. Quod ut opprimeret Auguftus in femine,
Nicke
H 2
[ 172 Hiftoria ab Orbe condito
Nicææ in urbe Bithiniæ anno 3 25. Concilium
Patrum indici curant. Convenerunt præclarif
fima Mundi lumina , fpirantes Sanctorum reli .
→ quiæ, in contritis corpufculis Diocletiani vi
&ores ; in quibus Nicolaus & Spiridion,aliique
Arius, ad trecentos octodecim , qui Arrio ad pali
nodiam ada&o , fidei normam ſanctiſſimam ,
NicænumSymbolum confcripferunt ;exultante
Principe, Trophæum illud alterum de Tartaro
poni,At vomita illa inferni Arrius ; elufo Prin
cipe poenitentiæ fpecie, in furorem ftatim re
volutus, undecimo poft anno, novâ in Urbe,
novo lethi genere raptus eft ; quafi purulentus
animus turpitudinem oris horreret,
Crux Et favit fuffragiis Patrum Deus, qui Cru
inventa cem filii probatam miraculis, & thefauri in
ftar effoffam ab Helena, adorandam Orbi pro
" pofuit. Judæaque Dæmonum fanis expurgata.
Chriftianis in pofterum venerationi & amori
fuit. Helena porro Conftantini mater, cui in
filii pietate inftaurationem magnam orbis de
Al bet, religiofiffima mulier, nec laboris parca
nec fumptus, circa appendices fidei ftrenu
parabat eximia religionis fomenta, quæ dein
ceps omnium commodo adolefcerent,
Con Quis fidem credat, novam Romam mundo
ftanti peperiffe, Sane Conftantinus cum expurgare
napolis. veterem minus poffet , condidit novam , ne
quid cum Idolis participaret. Byzantium in
Thracia placuit, quæ ad Bofphorum fita, Eu
ropa limes & Afiæ, utriufque centrum evade
ret: dejecta fana, ere& tæ Ecclefiæ, nova pro
pemodum pofita fundamenta, ornatus tantus
qui Romam caperet ; & cum principe familiis
nobiliffimis emigrantibus, in novam feceffit
vetus, fi non tota,faltem innoxia, ´ Conſtanti
nopolis civitas dieta, fedes Imperii, converfio
num
num ingentium campus, poftfutura caput im
pietatis, quæ nunc pietatis.Tunc Deo dedicata
eft, everfis funditus Idolorum templis, anno
Chrifti 336. naturâ rerum libertatem fuam
gratulante.
At tot inter lumina afperfæ nubeculæ Con- Crifpus.
ftantino: Crifpum filium Alemannorum vi
&oria clarum,quem fpes fupra mortalium vota
* oftentabat, Fauftæ novercæ criminationibus
fitis implicitum damnavit citius quam dece
ret Patrem : Novercamque ipfam poft com
200 pertam fceleris ardenti balneo interemit:quafi
crudelitatem poenitentia augeat, vel flagitium
emendet immanitas. Sed & Arrium punivit
mollius, fororique Conftantiæ dedit, utim
24
piiffimus divino tantum telo feriretur .Ita Au

e
11. guftus Augufto fimilis, diverfa fortuna domi

ac foris, intra lares habuit unde ſe hominem
meminiffet.
Anno tandem Imperii 30. placido fine Ni- Con
comedia deceffit : revera Magnus,five Cælum ftantini
fpectes, five terram : de utroque perbene me- mors,
titus,Cœlo dum Terram peperit, illamque ca
lamitatibus liberam; ornatamque victoriis pa
rem coelo fecit. Tam privatis virtutibus quam
Imperatoriis clarus : quod rarum admoduar;
adeo angufta mortalitas plura excludit. Novus
fol Religionis, quam à Britannia exoriens, in
genti fpargens terrarum tra& tu,tandem occum
bens ad Indos detulit : non fine miraculo, qui
.. jam occidens Orientem folem illuminaret.
Præter filios Imperatores, Dalmatium fratris
filium Cæfarem dixit : plures enim fufficiendi
Atlantes, qui ruinam ipfius fulcirent.
Sub co Lactantius , Arnobii fchola digniffi- Lactan
mus , profanam eloquentiam Chriftiana conti
diens pietate, Crifpi inftitutor, præclara icrip
fit
H 3
S. An fit de religione. Verum Antonius Egyptius
tonim . longe præclarior, qua virtutibus, qua fe& tatori
bus pofteritati commendatiffimus, qui folitu
dine focietati conjuncta , utriufque prodigium
& exemplum fuit : ut Arrius per eum maxime
condonetur Egypto.
Con Anno Chrifti 337.Divifum Conftantini filiis
ftantini Imperium eft. Conftantino cefferunt cuncta
trans Alpes ; Conftantio è freto Propontids
filti.
Afia ad Perfas; Conftanti intermediæ regiones
cua Africa. Dalmatius fa& tione militum
ftatim oppreffus eft.Sed inter confortes Imperii
nullus limes, quem non confundat Ambitio.
Conftantinus & Conftans diffentiunt : At
Conftantinus dum irruit in aliena , prope Aqui
le jam ignotus occiditur, triennio poft Patris
obitum ; uno Imperatoris faftigio clarus.
Con Conftanti regnum illuftrius fuit, belli ftre
ftant, nuo & religionis propugnatori, fed per ætatis
imprudentiam objectus adulatoribus , & in
prava Principum degener, contra& to militum
odio, à Magnentio Gallo ufurpante Purpuram
interfe&tus eft, ævi anno 27. fpei plurimæ juve
nis,fi tam amicos quàm hoftes caviffet, artem
que bellicam virtute domeftica conſtabiliſſet.
Con Ita anno Chrifti 350. in uno Conftantio di
ftantius fpertitum antea confluxit Imperium , diftra
&um tamen à Magnentio & Vetranione . Sed
de hoc actum illico; nam cum in procinctu ex
ercitus effent , eloquentia Conftantii miles
Vetranionis permotus, ad eum defcivit ; Ve
tranioni conceffa vita cum otio.Ita primum ab
orbe condito . Rhetorica peperit regnum , & in
armorum fremitu dominatum lingua exercuit,
Mag Sed non tam facile cum Magnentio debella
nentius . tum, qui fratre Decentio Cæfare dicto, Con
ftantio per triennium acerrime obftitit ; donec
acie
acie apud Murfiam pro fligatus ; amiffis fuo
ctator rum 36. millibus, & in Galliam protugus, Lug
fo duni fe fuo confodit gladio : g andis corpore
digit animoque,fed crudelitate ba bara truculentus,
MaXE Decentius fratrem æmulatus, morte timidiore,
fe ipfe fufpendit . Victoria tamen non incruenta
Conftantio, qua fuorum cæfa 30. Millia ; mu
tuis viribus occumbente Imperio : dum Sapo
FUND
Donis res Perfa Orientem palmis confignaret:plures
que deleviffet, nifi à Nifibi per Jacobum Præ
alte fulem repulfus, & examinibus culicum in fu
De gam actus, poenam Pharaonis in æquali fuper
bir bia repræfentaffet,
Poft Magnentium victum Conftantius Cæ- Gallus.
Aqui farem dixit Gallum patruele, forore Conftan
Pazi tina in uxorem data, & Oriente permiffo. Sed
3. dum is fuperbia, illa erudelitate & avaritia fibi
omnium odium parant, multifque cædibus in
jufte graffantur, à Conftantio evocati anno
poft quarto,Conftantina quidem febri abfum.
pra eft, Gallus autem inftar privati abfciffa cer.
vice regiam purpuram humana mutavit. Adeo
Live & Regibus privatorum fata impendent.
Tot inter turbas fuit acerbiffima Ecclefiæ Arria
clades atrocitate tyrannica fævior , cum orbis nifmus.
univerfus vix Dæmonum cultu depulfo, Arrii
labe ftatim infectus fidem tot cruciatibus par
tam , unius literulæ detractione peffundarer.
21 Stabat quidem in Romano Pontifice & Atha
nafio fides;fed dum hic extorris ille remotior,
Te minus excludunt irruentes lupos , greges mife
20 rè difcerpebantur, Sane hærefean antidota ad
'movebantur Concilia ; fed quæ vel irrita vel
uk corrupta non effent remedio, vel morbum au
gerent. Sardicæ indicta Synodus Epifcoporum
00 376. Arbanafium abfolvit & revocat, fed fta
tim poft Conſtantis obitũ Valens & Úrfatius ;
H4 carci
cie
carcinomaa Ecclefiæ , ejecto Athanafio permi
fcent omnia. Nec habita Concilia vel Aramini,
vel Seleuciæ vel Mediolani, majori funt emo
lumento dolo Arianorum Medicina vertente
Hofius. in toxicum. Imo triumphante Tartaro de Ho S
fio Cordubenfi ; illo virtutibus & fenio vene
rando, qui cum Ecclefiæ ftabilitatem firmitate
animi exfcripfiffet,turpiter lapfus commacula
vit res præclare geftas, erudivitque mortales
quid à fua fragilitate timere debeant. Ut de
Mace Macedonio fileatur, qui ab Arianis in Con
donius. ftantinopolitanam fedem per vim intrufus, &
inde poft multa patrata fcelera à Conftantino
ipfo dejectus, novam commentus eft hære
fim in Spiritum fanctum ; ne qua San&tiffi
nie Triadis Perfona ab Orci veneno effet
illibata.
Inconcuffæ tanta in jactatione columnæ,
Atha- Athanafius maxime & Hilarius. Quorum ille
nafius. prima adolefcentia Arrianifmi terror & ful
men, ja & tura famæ, patriæ, facultatum , telo
rum omnium fcopus, fugiens, exulans, latens,
& do toto orbe præter fepulchrum expun &us,
vel in ipfo mortis fpoliario Catholicam fidem
tutatus eft ; exemplum pofteris, fortitudinis
fugientis, ac Parthico more triumphantis in
fuga:
Hilarius Nec Hilarii Pictavienfis laus deterenda, qui
in Afim eadem de caufa relegatus, in Synodo
Seleuciæ nutantem fidem conftabilivit ; mira
Numinis providentia , ut duo Exules, Orien
tem alter,alter Occidentem, à ruina præcipiti
Continerent ; quorum exilium ad hanc iuinam
erat comparatum .
Con
In his Religionis Imperiiq ; vicibus, cum an
ftantii no fuperiore Conftantius Julianum Galli fra
mors,
trem dixiffet Cæfarem, dolore ardens quod i
dem
dem poft Francos domitus Imperatoriam pur
200 puram ufurpafler ; cum inter ipfum & irruen
tes Perfas diftraheretur animo, quem hoftem
impeteret, febri periit, nimiaque regni cupi
dine regnum amifit. Tám manu promptus
quam linguâ ; at Patre indignus, quod Arria
nis & Eufebiæ uxori nimis obnoxius , illis
turbas Ecclefiæ, huic Julianum Cæfarem in
dulfit.
Anno Chrifti 361. Julianus Conftantio mor- Fulia
tuo, jam vetante nullo Imperator, Chriftianæ nus
fidei defertor impius , in ejus perniciem quas Apoffie
natura concefferat dotes convertit, Bellator th
bart egregius, quod Alemanni Franci, & Saxones
viti teftantur ? promptus ingenio, quod libri
fuperftites ; vita ab omni luxu aliena, qued
cultus Cynicus; quibus armatus turpis Apofta
ta in Chriftianum nomen infurrexit, Graffatus
novo genere perfecutionis, Philofophos, Aru
fpices,Victimalios, bonore perfequi. Chritia
nos fummo contemptu , illis dignitatum fa
ftigia , iis ne literas quidem humaniores per
mittere ; abftinere ferro ex invidentia , ne
Martyrii laurea cælos coronaret : at fi quod
Lid intus fæviens mactaret immanitas , alia fpecie
detrahere gloriam mortis, ignominiam culpæ
affingendo, quafi Deo imponeret nequiffimus
di bipedum, qui ne hominibus quidem fub barbæ
filva fefe abfcenderet. Quin & fuis diffifus ar
tibus, in focietatem perfidiæ Judæos adjunxit ,
20 Jerofolymitani Templi inftauratione gentem
odi fiffimam orbi fovens & erigens.
20 At eo illuftrior Chrifti viia, quo relata
de pluribus. Nam Judæorum in Femplo cona
30 tus irrifi : flammeis globis è fundamentis erum
12 pentibus rubrifque Crucibus in operarum vefte
di fulgentibus ut inimiciffimi Crucis vel inviti ९६
w eamy
H5
178. Hiftoria ab Orbe condito
eam dum evertunt erigereat, fierentque alienæ
Trophæum victoriæ. Et defertor foediffimus,
dum in Perfas movet; diifque fuis plenus lauros ..
& triumphos præcogitat, à transfuga proditus
Ecclefiæ transfuga, fame &. Perfis urgentibus,
Poft gravem pugnam fagitta de cœlo miffa per.
cuflus, in blafphema voce quamvis vera, im
puram animam Orco tradidit, vitæ anno 33,
facris olim infulis deftinatus ; ita corruptio
peffima quæ ex optimo.
Favia Anno Chrifti 363. Joviano ab exercitu col
mus. latum Imperium, & ab eo dedecorofa pax fed
neceffaria cum Perfis inita : qua fervati milites
quos imprudentia Juliani in intimam Perfi
dem duxerarJovianus rediens odore pruinarum
in cubiculo calce recens illito extinctus eft ;
memorabilior pace reddita cumDeo fanis fub
latis, quam cum Perfis abfciffis limitibus.
Valen Anno Chriſti 364. Ad abfentem Valentinia
tinja. num gente Illyricum delatum eft Imperium,
præmium Religionis Tribunatui fub Juliano
Valens, prælatæ. Valens frater ab eo dictus Auguſtus
Orientem fufcepit adminiftrandum , quen per
annos 14. ab Arrianis correptus peffime ha
buir, Nam Procopio qui purpuram invaſerat
Arbetionis arte devicto plerofque comitum in
teremit crudeliter. Dein ob Theodori detefta
bilem curiofitatem , in faccefforem Principis
inquirentis , ipf Theodoro aliifque pluribus
nex illata, Juliano charis ob Deorum cultum,
ipfo Dæmone fuis exitium procurante. Nec
mitior in Orthodoxos, quos Epifcopis orba
tos dire vexavit: Petro Alexandrino fublato,
aliifque octoginta Præfulibus, ad fe petende
paci delegatis, impofitis navi & combuftis ,
certus in capite cætera corporis membra in
terire.
Tunc
ad Noftra Tempora: 1655! 179
Tune a pio feceffa ad propugnandam Fidem Grego
revocati illuftres amici Gregorius & Bafilius, rina
‫צע‬ qui olim Athenis virtute pronuba conjuncti a- Nazi
prod 2 nimis, literarum ftudiis celebres, præ Juliani anze
genci flagitiis adamata folitudine, præclara Mona- nus 3
miday chis virtutum dogmata per exempla fcripfe
rant.Et Gregorius Nazianzeni in Cappadocia
natus, cum Julianum fcriptis carminibus im-...
COLD pugnaffet, (nam & Chrifti affeclis fuæ Mufa)
nunc Valentius in Valentem infurgens, ea fcri
citas pfit & dixit, unde Theologi nomen affecutus,
parl omnes Triumphatorum titulos vicit. Et in
னம் Ponto Bafilius ortus, non fequutus inferiora,
Pert Cæfarea poftea Epifcopus, Valente miraculis Bafilius
& reverentia fracto, tantum connifus eft, ut
se fidem cafui propiorem fulciret. Quem &ju
ST vit frater Gregorius Nyffenus, pietate & do
&rina fummus. Jam indi Gregorius Ecclefiæ
fortunatus & per naturæ & amicitiæ viaculum
Deo confilia fua promovente.
Sed Valentem pede claudo pocna affequitur. Valens]
Hunnos ut repelleret ( ii ultra paludes Mocoti
cas ad glacialem Oceanum , gens tam laris ex
pers quam legis, fe trans Itrum effuderant )
Gothis expulfis in Romano folo dederat fedes.
Sed Gothi à Præfe& tis inclementius habiti, ar
mis fumptis invadunt Thraciam , & Vaientem
abello Perfico revocatum , pugnantem incau
tius, ne Gratianum confortem victoriæ pate
retur, non modo vincunt, fed &in cafa rulti
ca ignotum flammis fubjectis concremant, ut
cujus furore arfiffet Oriens, ejufdem flammis
reftingueretur incendium, Debita Valenti mer
您
ces à Gothis, quos per Ulphilam Epifcopum
AB Atriam infecerat,partinaci veneno, & longe Valenti
ad ad Europe exitium tranfituro.
‫ا‬ Valentinianus Occidentem ægerrime nianus.
con
Alemanni, ingenfque moles ad Rheni
Ontra irruentes Barbaros tutabatur. Repreffi
ripam à Rhætiis excitata, ut muro illo duplici

immanitas gentis frænaretur. Dein Britannia
à Scotis Pi&ifque per The dofium vindicatà ; a
idemque Dux præclariffimus in Africam C
contra Firmum miflus,quem Imperii dignitate
Mauri ornaverant, pari fortitudiné difficilli 1
mum bellum confecit. Sed & Theodofio filio
dhuc imberbi ceffit i fignis victoria, in Qua.
ds & Sarmatas in Moefiam irrumpentes : raro
Naturæ facinore,ut illuftrem Patrem degener
Alius non expungat. Quadi tamen mortem
excufatione criminis Valentiniano crearunt ;
quippe ferventior animi Princeps dum excu
fantium culpam exprobrat , ira vehementiore
fuccenfus , obftructo vitali fpiritu efflavit
animam 12. Imperii anno : feipfum infenfifli.
mum omnium paffus. Eant nunc homines ,
mortemque fugiant, quam à fe pariunt ; quid
veneno opus, aut ferro ; fi perimus fpi itu ipfo,
quo vivimus ?
Ergo anno Chrifti 375. Duo filii Valenti
Grati
niani gerunt imperium:ac quidem major Gra
Anus.
tianus, novem ante annis id à Patre affequu
tus faltigium erat, junior Valentinianus adhuc
quadriennis ex Juftina Magentii quondam
conjuge fufceptus,abfente Gratiano ab exerci
tu Auguftus dictus eft. Quod ipfi adeo Gratia
nus frater non invidit,ut tribus poft annis Va
lente patruo interempto, Theodofio juniori in
Imperium adfcito concefferit Orientem;fecu
ritatis publicæ quam autoritatis privatæ cupig
dior. Ipfe interea Rempublicam aggreffus , A
lemannis apud Argentariam fufis , optimi
fortiffimique Principis fpecimen præbet ; fed
bune Deus tantum terris oflendis. Nam
maxi
ad NoftraTempera. 1655. 181
Maximus commilito Theodofii , Imperium Maxi
arapit in Britannia, indignatus fibi ac focio non mu
od eadem conceffa præmia, tranfgreffusq;in Gal
Balias, Gratianum turpiter defertum à milite,
indi apud Lugdunum affequutus, in ponte Rhoda
A ni per Andragathium Ducem interemit, vitæ
dig anno 28. eximium virtutibus Chriſtianis , vi
&orem fi quis alius voluptatum , veræque fidei
permanentem: Deo finente juftos rapi eodem
fato quo impio: ne amemus vitam , quam fi
in bonis accenferet, Numen juft's non raperet.
degen Nec Valentiniano Juniori fortunatior obitus Valenti
met contigit ; quo adhuc puero Juftina mater geffit nianus.
ear Imperium, pulchro corpore mulier firmique Funior.
TAG animi, feu Arrianifmo imbuta, quem & filio
fuo affricuit. Quidhuic ftabile fundamento im
ponas? Unde male tutum deinceps Imperium.
Maximo Italiam occupante & fuga vita coa
fulendum fuit, appellato Theodofio, nuptiif
que Galle delinito. A quo redditus quidem
Italiæ eft, profligato Maximo, & quod ma
jus eft fidei. Sed fratris fato anno hujus feculi
92. Viennæ in Gallia cum in otio ageret, ab
Arbogafte Franco quem exautoraverat ftran
gulatus eft, & ut opinionem voluntariæ mortis
faceret fufpenfus laqueo : quafi imperato
ri parum effet interfici , nifi flagraretjinfa
mia:& execratione flagitii miferationem ob
cueret.
Anno 379. Theodofius Hifpanus, Lauce in Theoda
oppido Gallaecia oriundus, Trajani virtutes fius,
non vitia revocavit ; ac Thraciâ Barbarorum
jugo vindicata, Conftantini felicitatem refti Conci
tuit Orienti. Foelicitatis porro maxima pars in liù Con
1 Concilio Oecumenico Conftátinopoli habito, ftantino.
-d anno hujus feculi 81. quod à Nicæno.2. eft ; in polita
1 quod ab 150. Epifcopis præter Nicæni confir num
matio
182 Hiftoria ab Orbe condito "
lmätionem , damnatus Macedonius , & fides
orthodoxa de Spiritu fan&o ftabilita. Diceres
Deum rependere Principi beneficia , tot in eum
bonis cũulatis. Præcipua funt pacatus Oriens,
Occidenfque datus vel invito. Mirum tantum
bellatorem tam obftinate bella fugiffe,fuæque
gloriæ detraxiffe , ne alienæ paci detraheret.
Ideo qui gentes Scythicas nondum Auguftus
1 pugnis attriverat, Gothos jam Auguftus dé
Maxi- "1 vincit beneficiis, Ideo Maximo gentes Tran
mus. falpinas addixerat cum Illyrico ; ne in alieno
bella conquireret. Sed cum Maximi fcelera
Alpes tranfgreffa, monitore Valentiniano dela
ta effent Conftantinopolim ;cum Gratiani fan
guis, fpoliatus Auguftus , & affinitas nova
vindictam pofcerent ; tandem armatus Deo
movitin Maximum : Alpibufque tranfmiffis ,
quas aperuerat Andragathii ftulta celeritas ad
navale prælium decurrentis, Aquileia impro
vifus oppreffit Maximum , gravemque orbi
vomicam excidit. Andragathius parricida , fuus
ipfe judex & tortor , fefe in undas præcipi
tavit è navi, quibus ambitionis ignem reftin
2
gueret, culeo dignus, nifi 7defperatio præ
vertiffet poenam vel auxiffet. Quis credat hoc
bello Valentiniano partum Imperium , nihil
Theodofio præter gloriam partum, quodque C
tot periculis fuum foret, reftitutum effe ut a
lienum,
"Euge Nec tandem cælo Valentiniano, tam pilva O
xius, tæ vindi& tæ vel gloriæ ftuduit, quam Divinæ:
cum enim Arbogaftes Imperatoris titulum im
Lion
pofuiffet Eugenio, & uterque revocato cultu I
dolorum in Chriftianum nomen infurgeret ;
Theodofius cenfuit intereffe Dei fe armari: &
ipfe in Alpium jugis tutus , Vexillo Crucis
in fignum elato, prodigiofis armis hoftes fu
dit,
ad Noftra Tempora. 1655%, 183
dit ipforum telis ventorum turbine in os re
tortis : interfe&us Bugenius aliena manu, fua
Arbogaftes, ur eadem manus fcelus effet &
pœna ; & qui alieno nutu regnaret, periret
alieno. Tunc demum Occidens extinctis juftis
injuftifque Principibus, Theodofio ceffit,victo
• remque Romafufpexit, nec diu tenuit, quod
S
fenatus in Deorum cultu pertinacior, fui Prin
cipis Deum ignoraret: fublati tamen fumptus.
infacra, ( everfa jam erat ara Victoriæ, & vi
etoria, de victoria ipfa reportata) templifque
Dæmones interdicti , quatenus animis pelli
nequiverant.
In hisvirtutibus Theodofii nævus unus, iræ Theodo
impatientia : qua aliquando ob raptatam Pla- fius pœ
0 cillæ Auguftæ ftatuam, Antiochiam vaftitate nitens.
damnaverat ; ac ægre Flaviani Epifcopi preci
bus nocentium poenas innocentibus dederat,
Eaque iterum inflammatus, Theffalonica, ob
interfe&um Præfidem , feptem hominum mil
lia quafi feras theatro inclufa, occiderat,nullo
culpæ difcrimine. Sed id delictum emendavit 1
Poenitentia, tanto fan& tior, quanto illuftrior :
quippe infrequentior poenitens Princeps quam
peccans, & raro quibus omnia licent fe ipfi
accufant, damnantque rarius ; ut iniis culpæ
confeffio fit fummæ vel fanctitatis vel ſtolidi- .
tatis.
Hæc ætas orbi peperit immortales viros ; Hiero
quorum doctrina fanctitatefulfit: Hieronymus nym
Strigonienfis , eloquentiæ Tullianæ fuppar >
vim ingenii explanationi fcripturarum dedit ,
ævique magnus Hebræam linguam abforbuit.
Romanas voluptates , feceffus Bethlemitici
afperitatibus domans, matronifque nobilibus
5 longo intervallo cœlum infinuans, Ambrofium Am
Valentiniano debet Ecclefia , à quo Præfe- brofius
- og erhvað &um
184 % Hiftoria ab Orbe condito
Cum habuit quem Præfulem tecir,vere Apem ,
quodcunarum prodigium tuit, experta ; dùm ta
fuaviffimam orationem melle condiret ; & in
Arrianos virilis eloquentiæ aculeos ftringeret.
Augu quantum ipfi Ambrofio inAuguftino debet;
ftinu. qui à Manichæis, hoc eft, à caftris dæmonum
vindicatus , apex ingeniorum , naturæ operæ
pretium ultimum, feculorum omnium ftupor, S
facultatis divinæ Magifter, ea postea debuit
Gratiæ,ut eam tam voluntate receptam quam
intellectu perceptam , fuis non libris modo fed th
moribus ad notitiam & exemplum cunctis æta
nd
tibus propofuerit.
Aufo Necprætermittendus Aufonius Burdegalen
fis , tam orator clarus, quam Poë.a, in Difcis
pulo Principe fælicior Seneca. Erudivit quippe D
Gratianum, amorem illum coeli & terræ, fa
aufque Conful de Rhetore, vidit fafces & pur
puram ambitionis ultimum votum Scholaftico
Pau- pulveri deceffiffe. Sed nec in Paulino minor
linus.. Aufonius, à quo didicit quæ non docuerat :
cum vis Confularis & Imperatore collega di
gniffimus, repudiaris vitæ illecebris , in fecef
fum Nolanum fe abdidit, futurus polt clarior
quo tunc obfcurior, & à Nole tenebris ducen
dus ad infulas , prodigiofis charitatis radiis
Arfeni- illuftrandas. Et Græcia in Arfenio obftupuit
Us. magiftrum & prope dominum Auguftinorum,
fugientem Aulæ fpes & delicias, ambire defer
# tam folitudinem, & inter Monachos poltre
mum effe,qui Senatorum primus deftinabatur;
tanti eft percepiffe, Deum inter & mundum
quantum interfit. pres res
Anno Chrifti 395. Theodofio Magno vita
Arca functo ex paterna divifione Arcadius 20. annos
dius. natus Orientem fufcepit ; Honorius decennio
minor Occidentem : additifingulis eximii Du
... ces
ces.quorum armis & confiliis regerentur. Sed
ut cæca eft hominum providentia ex fpe tutelæ
orta eft clades. Nam Rufinus occulta flagitia
ambitione incendens, cuftos datus Arcadio, ut
damnis reipublicæ potentiam fuam conftabi
liret, Alaricum Gothorum Regem permiftu
E rum omnia fanguine, in Græciam vocat. Inde
; Stilico Alanus Honorii tutor & focer, dudum
ardens Rufini perniciem, ut fublato æmulo u
trimque Imperium fuum effet, Gainam Go
thum itidem cum copiis mittit, qui Alaricum
rupulfurus Rufinu perderet. Hoc Gaine perdi
tiffimi hominis facinus primü, quo, infpectan
te Arcadio, Rufinum occidit, meritiffimum
quidem, fed injuria Juftitiæ cui Reus peribat.
Dein Eunuchum Eutropium Rufini artium po.
tentiæque hæredem, eodem jure, id eft fumma
injuria exulem obtruncat. Poftremo quafi um
bra Arcadii ipfi officeret, (tunc enim Principis.
umbra Arcadius ) in ejus caput confilia iniit ;
invadendi certus Imperii ; nifi Deus confiliis
proditis imminentem Conftantinopoli difpu
liffet ; aperto Marte victus à Fravitta, ad fuos
fugiens Hunnorum Regi quas debebat Arcadio
, poenas folvit.
1 Dubium tamen an Gainas peftilentior Foann
rienti, an Eudoxia Augufta ; tantos tumultus Chryfo
in Joanne viri domina mulier excitavit. Os il- ftomus
lud aureum , divina Pitho, Pauli medulla,hoc
eft Chryfoftomus è fede Antiochena in Con
ftantinopolitanam evocatus, ut Urbs princeps
eloquentiæ principe lætaretur , cum vehe..
mentius in mulierem vitia præfertim Eudo
a xiæ impotentis ambitione fœminæ invehere
S tur ; indignata mulier privato non effe ob
0 fequium quod Augufto, per Theophilum A
lexandrinum Præfulem coa&a Synodo, rele
gat
gat in exilium Joannem , quem jam in civem
cælum ambiebat. Poft redditus quidem populi
ftudiis, fed fuo etiam zelo reftitutus, cum Eu
doxiam & de ftatua & de prioribus vitiis incre
paret, iterum extortis urbe, Comanis periit a
cerbitate cuftodium.Superfunt viri monumenta
quæ laudarev anum eft cum Chryfoftom.i fint. C
Arcadii Id fcelus unum Deum admifit vindicem ;
mors. nam anno proximo Eudoxia morte miferabili
rapta eft, etiam prægnans, & emortui fœtus
fepulchrum vivens. Quin & fua morte poenasi
conjugis pependit. Arcadius, anno vitæ 31.
Imperii vel fui vel alieni 11. Necpoena Augu.
ftæ ingemina morte conftitit; ejus fepulchrum
affiduo motu concuffum eft, donec revocato
Joannis corpore conquievit. Dixeris pugnare
terram in cadaver,nec bellum definere nifi red
dita pace in Joanne. SQU
Hono Honorio diuturnior fuit Occidentis admi
rius. niftratio, fed non tranquillior : quamvis penes }
ipfum titulus, res unius Stiliconis fuit. Is ut
neceffitatem fui faceret, bella continuo fovit.
aut peperit . Gildo Africa Comes confiliis ejus
infcius favit, qui in Honorium rebellans, pri
mæ victoriæ locum dedit. Quam ut Stilico le
vi difcrimine reportaret, Mafcezelem in Gil th
donem fratrem armavit, germancfque quafi
in arena committens, poft Gildonem victum
& necatum, victorem occultis infidiis intere
mit ; nempe veritus nequis uno fe flagitiofior S
foret. Incendit animos palma celebris de Rha
dagaifo , qui ducentis Scytharum vel Gọ
thorum millibus Italiam invadens , in angu- -
ftiis Fefulanis à Stilicone conclufus, morte
vel fervitute exercitus temeritatis pœnas ex
olverat ; tanta quidem ftrage, ut quibus cap
ivis ferrum pepercerat , paffim peftilentia
quafi
e quafi viliffimis pecudum gregibus vitam eri
Peret. At fæpe Imperiis, fi victor eft malus vi
Eciffe nocuit:Stilico ut rem inceptam perageret,
Barbaros omnes quos habebat in poteftate,ten
taturos Rhenum evccavit, in iis anguftiis Eu
cherio filio extorqueri poffe purpuram fperans,
Hæc ambitionis poena graviffima , ut ubi fe
putat contigiffe faftigium , præciperetur in
infima : Stilico in exitu confiliorum Ravennæ
occifus, & Eucherius cui dipapha texebatur
Romæ necatus, tanta militum ira,ut in Gotho
rum uxores & liberos ferrum edu&um; inimica
gentis femen exfcinderet.
Fruftra tamen iram exprompferis, fi infirma Alari
fit ; fibi plus noceat vindi&tæ fpecie , & ho Cus
ftium dubium furorem provocet. Gothi omnes
qui palabant fufi per Gallias AlaricoDuce rem
inauditam orbi aggrediuntur. Recta Romam
contendunt, illamque Mundi dominam poft
Gallicam cladem annis ante nongentis inta
&am vel Annibali, ar& tiffimâ premunt obfidi
one. At expugnatam ne ambigas, propugna
bat Honorius, is nec obfeffam juvet auxiliis,
nec captam profequutus eft lacrymis : imo &
recedenti Alarico negata pax ut impugnaret
iterum & de Gallinâ imperator follicltus. O
lufum mortalium rerum! Romam captam rifit.
Id contigit anno Chrifti 410, ipfius conditæ
21163.ne miretur Orbis fe in partes diftra& tum ,
avulfo capite. Urbs triduum fpoliata , fed mo
1 deftia barbaris rarâ dicas reverentiam Dominæ
nondum extin&am , nec fervis, ut captæ illu
derent, natam audaciam. Alaricus aliquanto
poft in Siciliam tendens morte fubita interiit ;
quafi nihil dignum foret poft Romam captam
quod gereret.
Inde ruina jam præcipitantis ftetit Imperii. Placida
Nam
188 Hiftoria ab Orbe Condita
Nam Ataulphus Alarici fucceffor, amore ca
ptus Placidia fororis Honorii, eaque in uxo
rem ducta, pace Honorio & Imperio conceffa,
Hifpaniam conftituendi reg i gratia petiit. Ita,
quod mirere, forma muliebris fervat Impe
rium, & femel Amor multa poft fecula frugi
fuit. Providit & Deus Honorio Ducem, qui
Con perditis rebus opem ferret ; Conftantius qui
Atantius profectus in Galliam,Conftantinum ,Conftan
tem filium, & Jovinum , invafores purpura,
necavit;jam Attalo per Gothos, & Heracliam
per Marinum, ejufdem reis vel ambitionis veli
criminis interemptis feliciter. Mox Placidia
poft Ataulphi mortem Honorio reddita,junct
que Conftantio, ipfi in victoriæ præmium , Im
perii confortium. & filium Valentinianum pę
perit : fed brevis utriufque fru&us, cum paulo
poft morbo perierit. Tandem Honorius anno
ætatis 40. Chrifti 425. hydrope moritur : jam
undecunque Barbaris Romanam illam Togam
difcerpentibus. Quis eum Theodofii Magni
filium credat ? nifi in uno, quod Pater non
quæreret regna, filius perderet.
Pelagi- Et ne qua lues huic feculo deeffet; ortus Pe
us. lagius Brito, monftrum turpiffimam, qui ut
hominem dominum fui faceret,Divinam Gra
tiam extinctam voluit ; cuitamen fervire vera
libertas eft, & perfectum Arbitrium fi cum
Deo fentit. Nec Hydra fuus defuit Hercules
Auguftinus : buic de Gratia credendum maxi
me cujus ipfe Trophæum eft ætatibus omnibus
perilluftre. Suas etiam ftellas illa nox habuit ;
ætatem ferream Poëtis mitigantibus , Pruden
Claudi tia, Sedulio, & Paulino ; inter quos Claudia
anus. nus ut in ignibus minoribus Luna , tantum
eminuit fuavitate & elegantiä carminis , quan
tum argumenti granditate deceffit.
Sub
ad Nofira Tempora, 1655. 189
Sub Honorii finem varia in Imperio Roma- Bur
10 natafunt Regna;fed ut in aliis rebus ex ali- gundio
no interitu ; five peregrinis gentibus Romæ nes,
apientibus quod ipfa fingulis olim rapuerat.
Primi Burgundiones, ex plurimarum nationum
tolluvie contra& ti, à Conftantio pacem & fedes
Occupant, apud Helvetios & verfus Rhoda
ium , anno Chriſti 413. regnumque Bur
gundionum conftituunt : cui deinceps accedat
ato incremento , Comitatus Burgundiæ, Sa
baudiæ cum Provincia. Et fœlicitas fumma re
ni primordia fortunavit : cum ab Urparo
Hunnorum Rege oppreffi,appellato DeoChri
ftianorum, ejufque falubribus aquis mundati,
congreffi ftatim cum Hunnis, eorum 30 millia
vatores perimunt;fortiores victoria Dæmonum
quam Hunnorum.
At anno Chriſti 420, ortum eft regnum lon- Frana
ge illuftrius Francorum in Gallia. Primus illo corum
rum rex Pharamundus (five Rhenum tranfmi
regnum
ferit, five fucceffores) legibufque fancitis Mo
narchia pofita ; quæ Deo clavum in procellis
graviffimis moderante, ftat etiamnum poft an
nos 1230, & ad Mundi exitum quantum con
jicere licet,perdurabit. Perpetua Regum ferie
ad Ludovicum 14. ordine 65. de voluta, fperat
in eo paternam avitamque gloriam inftauran
dam, necà Deodatum nifi ad fumma,
Anno proximo Vallia Gothorum Rex, A- Hifpa
taulphofuorum dolo Barcinone perempto : in ni reg
7 Hifpani condidit Regnum, deinceps monu- num.
a
mentis pluribus celebrandum ; quamvis Van
dali Bæticam occuparent unde Andalufia, Ala
ni cum Gothis fedem in Tarraconenfi fixiffent
quæ Gothalania, poft Catalonia . Ita nafce
bantur proxima tempore , futura quondam
diverfiffima ftudiis Regna , & æmulatione
imperij
#
imperii diftra&ura Orbem in partes. At placet
omen, quod Francicum vel anno vetuftius eft.
fuifque duntaxat populis non aliorum miftura
ponitur.
Confertur etiam in annum Chrifti 422. Sco
tici regni primordium Scotis in majoris Bri
tanniæ Boreali parte fub Fergufio Rege ftabi
lientibus Imperium, quod hactenus per Reges
plurimos jactatum procellis innumeris perfe
verat.
Theodo- Interea in Oriente Theodofius octennis
Afius puer Arcadio patri fuccefferat, anno Chriſti
Funior. 408. alienâ prudentiâ domi forifque infeliciffi
mus principum. Domi inftituebat foror Pul
cheria, & ad mores fuos religiofiffima Virgo
conformabat ; foris Ifdigerdes Perfarum Rex,
datus ab Arcadio tutor novo exemplo, Orienti
pacem conftituebat,quia non turbaret. In hac
rerum tranquillitate adolevit Auguftus, donec
turbæ domi & foris natæ, humanæ fortis ex
egere ftipendia. A Barane Perfa natum bel
lum , qui Chriftianis infenfus Ifdigerdis indultu
multum propagatis, apud Theodofium profu
ges repopofcit armatus;Vi honefta belli caufa,
fic exitus foelix:Ablegato Ardaburio Perfæ vi
&i ; Phalanx illa Immortalium morte deleta,
& centies mille terrore perculfi dumfugiunt,
in Euphratem obvium irruentes, ftitêre fugam
↑ cum fpiritu, Et ab hoc prælio pax certa in po
fterum ; nam ut à bello lento pax incerta, fic
à truculento firmiffima ; cùm vel utrinque
tædium, vel ab altero infirmitas fit. Palladius
eques uno triduo è Mefopotamia Conftantino
polim victoria nuntium tulit ; volare dicasa
non currere, ipfamque Victoriam alas come
modâffe.
J
Domi pugnatum acrius, & debellatum len

tius,
cetius, ad tutelam vel regiminis vel religionis. Nefto
Prior tumultus à Neftorio Præfule Conftanti- rius.
ropolitano, qui blafphemo aufu cum in Chri
fto duas perfonas adftrueret, Mariam hominis
matrem, non Dei affirmans, Orthodoxam fi .
dem perditum ibat. Inde tertia Oecumenica
Synodus coa& ta Ephefi , anno Chrifti 431 .
ubi à ducentis Epifcopis damnatus Neftorius, Concili
& cura Pulcheria dejectus,ac in Oafim Arabiæ um
relegatus,in malo pervicax, corrosâ à vermibus Epbefi
lingua interiit, ante mortem expirans fcelera- num.
tiffima corporis parte.
Nec poena Neftorii aliquot poft annis de
terruit Eutychem Conftantinopolitanum Ar- Euty
chimandritam, quin novæ auctor hærefis affe- ches.
reret in Chrifto unam effe Naturam unamque
voluntatem : adeoque mendacium veritatem
preffit, ut in Synodo prædatoria Ephefi habi
ta anno Chrifti 449. præfidente Diofcoro Ale
xandrino, lupo inter oves truculentiffimo. ;
laudatus Eutyches, afferta hærefis, Flavianus
fan& tiffimos vim inclamans, extrufus, & calce
ictus Diofcori triduo mortuus , temporum
calamitatem incufent ; Ea rerum mortalium
varietate, ut Ephefi eadem in urbe,eodem fub
Principe & veritas regnet & pereat. Sed ab auit
lica lue tantum mali ortum : nec enim Theo
dofius ab domefticis tumultibus liber, quippe
inter Principes de regni finibus contentio eft,
inter Aulicos de ipfo Principe.
Soror & conjux de Theodofio contende- Pulche
runt, Soror Pulcheria recæ adminiſtrationis ria.
confcia,ne fratris animus ageretur tranfverfum
clavo hærebat. Eudoxia conjux, (tametfi Pul- Eudo
cherie deberet & conjugem ) hæc enim Athe- xia.
nais Leontii Philofophi filia, quæ corpore ani
moque cultiffima, ex fumma inopia ad Augufti
tha
fti thalamum per Pulcheriam erat eve&a) ea
tamen, ut ad ambitionem prona eft mulier,
quo propius à fummo diftabat : eo ardentius
flagitabat. Inde diffidia , & fpecie religionis
Jerofolymam profecta Eudoxia : inde à reditu
per Chryfaphium potentem Eunuchum re
mota Pulcheria, & gynæceo inclufa. Sed ea
poftmodum revocata; Chryfaphius mul& tatus
exilio, & Eudoxfa unius pomi dono fufpecta
Principi, Jerofolymam iterum feceffit, exem
plum pofteris duabus foeminis non convenire
Imperium.Ita regens alieno du&u Theodofius,
equo delapfus, ex luxatione morbo contracto,
quinquagenarius obiit, anno Chrifti 450. mo
deratus & temperans,pietatis litterarúmq ; ftu
diofus ; fed fororius, uxoriufque, nullo boni
Theo- difcrimine. Theodofianum Codicem edidit,
dofius. novarum legum præclaru exemplar, veterum.
que emendatorem in pluribus,
Trifa- Sub hæc tempora tanta fuit Deo mortalium
gion, cura, ut eos modum orandi doceret, adole
fcentulo in aerem fublato quafi in Scholam u
bi Angelis magiftris edidicit folenne illud Tri
fagion, in} terris poftea feculis ultimis decan
Simeon tandum, Nec in Simeone Stylita miraculum
Stylita , minus, qui in columna excelfiffima omnis pe
ne mortalitatis expers annos plures egit; nova
ipfe patientiæ Columna faxum enim dicas,
nifi quod ulceri fenfum præbuerit, de cælo ta
&us animam egit, ignem terreftrem fan&iſſi
mâ victimâ repudiante.
Valen: Anno Chr.424. Valentinianus ad Theodo
tinian.3 fiamfobrinum cum Placidia matre confugiens,
ab eo Cæfar poftea Auguftus Occidentis effe-
&us eft: miffùfque Ardaburius , qui Joannem
fcribam poft-Honorii obitum invaforem Impe
rii, fultum Caftini præclariffimi Ducis præfi
dio,
dio, throno depelleret. Primum quidem Ar
daburius Ravennæ inclufus, fed inde ab Afpare
filio non fine miraculi fpecie liberatus, Joanne
oppreffo, Caftino extorre, Valentiniano fanxic
Imperium : Duo adolefcentulo defignati Du
cesquorum confilio regeretur, Bonifacius &
Etius, eximii, nifi communem operam priva
tus ambitus intervertillet ; data Bonifacio
adminiftratio Africa, Etio Principis. Sed is
confortis impatiens , qui non modo primus
fed folus effe contenderet, Principem in Bo
nifacium, Bonifacium in Principem occultis
artibus fic incendit, ut Bonifacius Valenti
niani odio Genfericum Vandalorum Regem
ex Hifpania in Africam evocaverit ; vel
Culturus injuriam, vel inftauraturus benevolen
tiam . 1 t
Facilius non admittitur hoftis quam ex- Genfe
pellitur ; Genfericus Africam ferro & flammis rice.
vaftatamfub jugum mittit, dolóque Etii pa
tefacto , Bonifacium ferò poenitentem , præ
lio victum expellit Africa, novo ipfe potitus
imperio, Bonifacius interim in Italia vincit
Etium, fed paulo poft morbo extinctus, lo
I cum æmulo relinquit vacuum, Eriúfque po
'3 teftati primæ reftitutus : malo exemplo, fed

plerunque neceffario, ut gratia Principis au
toramentum fit criminis. Ita utcunque Va
lentinianus fe tuetur > conjugio Eudoxiæ
Theodofii filiæ, & Etii virtute, poft Fran
cos Clodione Rege à Gallia pulfos, & Theo
doricum Gothorum Regem obfidione Nar
bonis.
Sed ecce tempeftas horribilis Hunnorum ! Attila,
Rex Attila ad Europam obruendam infurgit.
Jam ante Thraciam & Illyricum fævè popula
tus, ingenti auro à Theodofio delinitus, ad fua
of receffe
I
recefferat ; ubi Bledæ fratris cæde ferocior po
tentiórque, gentes innumeras in bellum tra
hens, nempe feptingenta hominum millia, fe
Dei flagellum nuncupans, cæca Juftitia feu po
tius occulato furore, nullo delectu; fibi cruore
litabat omnium. Inde Romani & quibus regna
in Romano folo, Franci, Gothi, Burgundio
nes, Alani, communis metu periculi, vires con
fociant, ad communem peftem repellendam
Etio Duce, pugnantibus ejus aufpiciis, Me
roveo Francorum , Theodorico Gothorum ,
Gunderico Burgundionum , Sangibano Alano
rum Regibus ; in campis Catalaunis in Gallia,
anno Chrifti 451 , pugna conferta ; cui vix par
ulla veterum alia. Fuiffe horribilem cæfa utrin
qué 162. millia hominum docent ; præter 99.
millia Francorum & Gepidarum , qui note
pugnæ prævia fibi occurrentes, quafi ad prælu
dium mutuis vulneribus conciderunt. Victum
Attilam conftar, quod munitis caftris fe con
tinuerit; folitúfq; hactenus aliena clauftra dif
fringere,fibi fua oppofuerit. Ærius pepercit vi
&oriæ, five tantæ gloriæ fplendore offufus ;
five pontem aureum fugienti fternens, nec fu
riolum deſperatione armandum ratus,five Go
thos veritus, ubi nullus eos coerceret hoftis &
five neceffitatem fui facturus, dum fupereffet
hoftis quem vinceret.
Leo Attila dilapfis Gothis fecurior in Italiam
Magn. tendit, novóque furore incenfus , Aquileja ,Me
diolano, Ticino everfis , cum Romam peteret,
novam fui victoriam præbuit . Occurrit Leo
Pontifex Maximus ac fola veneratione arma
tus, ore San& tiffimo quingenta hominum mil
lia repræfentans , ita truculentiam viri vel mol
livit eloquentia , vel animi fortitudine fregit,
ut Hunnus perterritus, omifsâ prædâ facillimâ
Italia
h
E Italia abfcefferit. Hanc vidoriam Dei non ho
minis faffus eft Attila,f vifumque Senem inter
? minantem fulgente gladio. Sane is Leo fuit &
religionis virtutúmque omnium ftudio , &
Chriftianæ eloquentiæ facultate, & inconcufio
animi robore, ut in fingulis Magnus , dignus
fuerit per quem tantam victoriam de crudeliffi
ma bellua coelum retulerit. Inde Attila quafi
penitus fra& tus, & in Gallia victus eft à Thorif
20 mundo, & in fua Scythia vino victus, in ipfo
nuptiali toro, fanguine infauces illapfo, fter
tens extinctus eft : in fomno, vino, & nuptiis,
inftrumentis vitæ vitam ponens, tot inter pug
nas morti ereptam .
•
Tunc, anno fcilicet 451. cum Italiam in- Venetia
fenfus peteret, Veneti ejus adventu perterriti,
relicâ continente, in proximas Infulas in Adri
atico finu fecefferunt, ratique procellas maris
tutiores Hunno fæviente, interfluctus urbem
pofuerunt firmiffimam , fitu admirabilen ,
futurámque rerum gloria maximam.Hæc Urbs.
Venetia, quæ Romanæ Reipublicæ quafi re
$; pudiatam à gentibus hereditatem cernens
ilius virtutes , fortitudinem , conftantiam
opes & luxum aliquando, incremento magno
sexfcripfit.
Aliquot ante annis Angli à Britannis in au. Angli
xilium evocati ad Pictos & Scotos repellendos,
è Saxonia profecti Scotos quidem fugarunt ;
fed regionis alleeti commodis, ex hofpitibus
‫ ܕܐ‬Domini iifdem armis, quibus Scotos depule
rant, Britannos fubigunt , regnúmque confti
tuunt, tot in pofterum tumultibus a & tum , ut
non in Infula, fed in ipfo Mari pofitum afferas.
In his novis regnis Maximi omnium clades-Valen
imminebat,nempe Romani,Valentiniano dolo tiniani
Anicii Maximi interempto, anno Chrifti 455. mors,
12 Occafio
Occafio impudicitia,Imperiorum omnium pe
ftis : violata ab Augufto uxore Maximi ardens
ira maritus ut adulterum perderet , ipfum
I prætextis calumniis ad dandam Ætio mortem
inducit, quo una Imperium nitebatur, nu
dúmque munimento per fatellites aggreffus, in
campo Martio curat occidi, ætatis anno 36.
cum fapere tot imperii cladibus male didiciffet.
Scrip- - Ferreum tamen feculum præclariffimis viris
tores, deftitutum non eft, nam u Græcos omittam ,
in quibus Socrates & Sozomenus res geftas
confignarunt hiftoriis, illuftrarunt Gallias Pro
fper Aquitanicus, Vincentius Lirinenfis, Eu
cherius Lugdunenfis, & Salvianus Maffilienfis,
fuaviffimis querelis & ipfo melle conditis
ævum incufans. Fuit & Caffianus yitæ Mona
fticæ inftitutor, in fpiritualibus rebus perfpi
caciffimus, nifi quædam labes do&rinam viri
afperfiffent.
Pulche Anno Chrifti 450. Pulcheria cui Theodofius
ria. Martianum in virum delegerat, eidem nupta
dotale Imperium transfert , integra tamen
virginitate, & quod in foemina rariffimum ad
Conci- millo conforte regni non thalami . Statim Con
lium. cilium Chalcedone indictum, ad delendam
Chalce. Ephefine Synodi infamiam " in quo magno
doni. omnium confenfu damnatus Eutyches, ejufque
cum. fautor Diofcotus, & afferta duplex in Chrifto.
Natura , Divina & Humana, priorum bærefium
extinctione. Quo veluti faftigio præclaris
rebus impofito , Pulcheria anno 54, vitam
obiit, gnara maxime religionem politiæ adjun
gere, Divina prudentia humanam fulciens ,
imperandi exemplum, in fratre & Deo nacta
materiam & fœlicitatem .
Marti Martianus quatuor annos fuperfuit, vir mi
anus.
litaris ; unde calamitatum belli non nefcius
movit
movit omnia ne bellum moveret, & Genferico
timendus potius quam fpernendus, in Occi
dentis procellis Orientem pacavit. Donec gra
vis annis ab Afpare Patricio, ut creditur, ve
neno fublatus, vitam admodum Chriftianam
claufit. Thrax erat genere, gregarius olim mi
les ; unde prodigium, in hoc faftigio abeffe
fuperbiam ; cum humilitati depofitæ arrogan
tia plerumque fuccedat,
S An. Chr.
Orientis 456. Afparis
Imperium, ftudio Leoni
quod religionis caufaceffit
tur Leo 2,
batum,ejufdem Augufti religione pacatum eft.
Nam & Alexandrini Proterio Epifcopo nefarie
5
interempto, fuffe &tóque Timotheo Eluto peffi
mo capite, poena affe&i ; & Petrus Gnapheus
vir ftolide Eutychianus exulare Antiochia juf
1 fus. Nec ad bella fegnis imperator, qui Genfe
ricum graffantem contudit : victoriam relatu
rus, nifi Bafilifcus Verinæ Auguftæ frater cum
mille navibus in Africam miffus, vel ignavia
vel proditioni prius fe objeciffet, quam Genfe
rico vincendum. • Et Afpari folvit mercedem
Imperii, poenáfque criminum ; filium enim
ejus Ardaburium creavit Cæfarem; utrumque
poftea datus infidiis Patris interemit; at defig
nato ad imperium Leone puero ex Ariadna,
filia nepote Zenonis generi fpreta turpitudine,
alvi profluvio deceffit , cum in affinibus plura
quam in fe peccaffet: fed in Principe culpa eft
fuorum flagitium ,
Tunc ab Elementis, quiefcentibus bomini- Mala
bus, calamitates illatæ. Antiochiam Syriæ publica
terræ motus horribilis tantum non delevit
Antiochiam Ifauriæ dehifcens terra totam ab
forpfit : Conftantinopolis urbium caput qua
1 triduano arfit incendio & oborto ex candela in
foro relicta, quafi ad majus ardentis ludibrium:
ut
I 3
ut urbes dixeris mortalium inftar agitari mor`
bis & perimi. Clades reparata Studii confula
Infom . ris viri pietate , monachorum Infomnium ex
nes mo citato coenobio, qui per continuas vices no
aachi. urnas diurráfque horas implerent divinis
laudibus decantandis ; coeleftium munus quan
tum mortali fas eft referentes..
Anno Chr. 455. Poſt Valentiniani cædem
Maxi
Maximo breve Imperium fuit. Eudoxiâ conju
mus 2.
ge, cui confilium de mariti prioris nece ape
ruerat, in vindi& tam ardente , & occultis literis
Genfericum in Italiam evo Bem
empe mu
Genfe. lier ultione flagrans Vefus eft, per fua de
icus.
trimenta proximis nocens. Genfericus advolat
valida claffe, Romamque captam per dies 14.
diripit. Maximus in fuga lapidatus , Eudoxia
cum prole gemina à Valentiniano fufcepta
Placidia & Eudoxia , multifque captivorum C
millibus deportatur in Africam , vindicta libi
dinem calamitatibus fummis- rependens Gen
fericustamen ne Martianum irritaret, Budox
iam minorem Hunnerico filio nuptui tradit
matremque cum Placidia Olybrio paulo poft
matrimonio data, Conftantinopolim mittit.
Hunne- Hic eft Hunnericus qui creduliffima laniena
ricus, Orthodoxos vexavit ; donec octavo regni an
no, inftar Herodis, verminante corpore, fe fuis
dentibus laniavit : fupra 400. Chriftianorum
millia morte affecerat , impellentibus Arrianis no
Præfulibus ,quibus fanétitas aliena opprobratio
erat fuæ perfidiæ.
Avitus. Mox in cafum præcepsruit imperium, infir
mis duntaxat nixum capitibus, & in ruinam
fimul præcipitantibus. Nam eodem anno quo a
vrbs capta, Avitus in Gallia fe dicit Cæfarem ;
fed à Romanis explofus, & à Recimero magi
fro militiæ comprehenfus in Præfulem inau
3. 27 guratus,
ad Noftra Tempore, 1655. 199
: guratus poft in Gallia moerore animi moritur.
Majorianus à Leone impetratum Imperium Majo
diutius tenuit quam Avitus ; Nam quadriennio rianus,
non tam regnavit quam ut regnaret contendit,
donec ab eodem Recimero, quem in auxilium
ad Alanos Gallia pellendos evocaverat, perfi
diofo fupra fidem homine necatus eft. Nec
Severo Recimeri opera commodior fuit, per Severus
quem devicit quidem Alanos in Italiam irru.
entes ; fed cum jam triennio imperans videre
tur ævi longioris, ab eodem veneno fublatus
eft: Jam Auguftorum trium patricida, & omne
fati genus in Principibus orbis experto.r
Inde cum Imperium 19. menfes vacaffet,
Recimero ad nutum omnia conftituente ; tan
dem anno 467. Anthemius Occidenti à Leone Anthe
præficitur ; qui aliorum damnis præcavens fibi , mius.
collocata filia Recimero, fpe Imperii demul Reci
cere perfidum nititur. Sed anno poft quinto merus
focer à genero, innocens à fcelerato Romæ ob
fidetur, captúfque occiditur, adeo tenax eft
confuetudo criminum , & flagitiorum nullus
eft cumulus, Recimero tamen tot fcelerum
+ præmium raptum eft illico, paucis poft diebus
obeunti ex morbo ; Deopoenas fcelerum pro
telante, eo graviores, quo exclufa poenitentia
longiores,
Olybrius Placidia conjux deguftavit Impe- Olybri
rium ; fed quarto menfe obeunti Glycerius an us.
no Chr. 437. Ravennæ fuccedit, qui Gothis
ingenti mercede delinitis, regnavit, triennio ;
donec à Julio Nepote motus Imperio, Salo
nenfis Epifcopus factus , poenam tulit , quæ
multorum quondam votum fier. Sed anno poft
altero Nepotem Oreftes Patricius exercitu in
ftru&tus in Dalmatiam relegavit, ubi Glycerius
agebat Præfulem, & Momyllum filium creavit
14 Augu
Augu Auguftulum dictum ; malo fane omine, cura
ftulus, anno fequenti ab Odoacro dejectus fit, finém
que habuerit Romanum Imperium , in Julio
Cæfare conditum , totius prope orbis ftrage,
cum ftetiffet 5-25. & eo defierit ila Refpublica
terrarum potens, ut Barbarorum omnium fuo
rúmque præda, nec qui imperaret,nec in quem:
regnaret habuerit : ne fui quidem pomoerii do
mina, cujus fines orbis vix capiebat, adeo Det
elt perennitatem conferre Imperiis, & præftare
per tot-rerum vices ftabilitatem.
Parifii. Barbari interea ex aliorum damnis promoti
Regna ubique conftabiliebant. Merovæus - tran
fito Rheno, eam Galliæ partem quæ à Francis
di&ta eft Francia occupat,regnique fedem Pari
fiis collocat. Ea nempe urbs, quæ olim Infula
fluente Sequana circumfcripta, nunc longè la
téque ad utramque amnis ripam effufa nulli fe Of
cunda urbium , pene eft omnium Princeps,
quæ ftupor orbis, naturæ compendium, artis
officina, doctrinarum fundus, V quidquid extra
quæras una comple&itur.
cbilde Nec occafioni parcunt Bargundiones, per
ric . vadentes Galliam Lugdunenfem ; Gothi pari
ter Suevis in Hifpania profligatis, Aquitaniam
fibi adjungunt, ægre Romanis Galliarum me
dia tuentibus, dum hinc inde limites revel
luntur.
Iis tamen levis fpes affulfit in Childerico ex 4
torre qui à Francis ob incontinentiam regno
electus , & ad Turingia Regulum profugus,
anno Chrifti 456. vacuum Egidio Romano
thronum reliquerat: fedotto poft annos Vino
mandi amici opera, defideratus à luis & revo..
catus, Egidii fpem decollavit , & ab exilio
didicit, quod nulla profperitas docuiffet con
tinentem effe & frugi.
His
His temporibus Sidonius Apollinaris Go Sidonius
thicas tenebras illuminabat, Avito affinis, no
bilitatem ftirpis fplendore ingenii fupergreffus
ftilo tamen ferreo & qui Gothos faperet,multa
perfcribens : unde calamitatem temporum de
fas, quibus abjudicato Tullio placebat Sido
nius : affirméfque vere Romam barbaram quæ
fic loquebatur.
Anno Chrifti 474. Zeno, Leone filio ftatim Zeno.
mortuo, invaft Imperium , nec aliter geffit,
quàm ceperat, tam animo deformis quam cor
pore: Continuis tamen exercitus plagis emol
liri potuit, ni induruiffet. Primum à Bafilifco
Verinæ focrus fratre folio pellitur, & cum uxo
re Ariadna apud Ifauros latens ægre vili olere
famem fedat. Sed cum Bafilifcus præter vitia
- Zenonis adjungeret hærefim , Armato Duce
- cum cum exercitu ad Zenone tranfeunte,rebus
converfis, ipfe fit captivus , Zeno Auguftus,
= Qui memorinediæ in Ifauris perla æ , Bafilifcú
• cum liberis caftello inclufum fame peremit,
novo fupplicio Regibus, & à veneno tutiflimo ;
F ut quibus effet rerum omnium copia, ii interi
rent defectu viliffimæ.
Nec Armato proditori Zeno commodior, A
cujus filium ut promiffis ftaret, Cæfarem dixit
at ftatim ut proditorem ple&eret, Patrem in
terfecit , vatumque , exautoravit facris addi
cendo, ne patrem unquam poffet imitari. Plus
res alias vitavit infidias, donec acutiore mor
bo vel ebrietate fumma correptus , tanquam
exanimatus, fepulchro illatus juflu Ariadnæ ;
cum poftea fenfum recepiffet, ne quidem vo
ciferatus, vere interiit, nullum unquam fepul
chrum letalius, ante mortis index, nunc cauſa :
nec in hoc quiefcere folemni voce infcripferis,
fed agi, defperare, & furere, CAP
15 5
CAPUT.
" II I.
Ab Odoacro ad Carolum Magnum?
Odoa NNo Chrifti 476. Odoacer Herulorum -

Ger Rexà Nepotis amicis in Oreftis odium
Aaccerfitus pervafit Italiam, & Orefte
occilo Romam cepit , hoc feculo tertium , ana
leca Vandalorum legens;& dignitate explorato
titulo, regnum Italiæ primus conftituit, &, ne
umbra regni Romæ fupereffet, fedem Imperii
Ravenna poluit. Sed occulta Dei providentia
Pontifici fummo Urbem comparante, quæ ab
dicata vetere fan&tior nova ratione terris im
peraret.
Anno Chrifti 491 , Ariadna Auguſta Anaſta
Anaft fum humili munere Silentiarii tungentem ad
fina. nuptias fuas thronumque evexit. Is - Dicorus
dictus ob pupillas oculorum difcolores, nomen
implevit, vitæ maxima diverfitate ; nam pri
mordia boni Principis, cætera peffimi. Euphe
mio Patriarchæ Syngrapham dedit de tuenda
Synodo Chalcedonenfi ; Chryfagyrum tribu
tum ignominiofum è meretricibus colle& tum
fuftulit, Magiftratus vendi prohibuit, & fpem
fui magnam concitavit. Quin & bello non in
utilis, Longinum Zenonis fratrem acie vicit ;
Cabadi Perfæ Amidam extorfit, & Daras A
naftafiopolim dictam minuit, & ampliffimo
muro Barbaros à Byzantino freto difcrevit.
de
Sedvirtutis larvam vitium , ubi tutum eft, 11
1. 11/
ponit illico.
Paruit Anaftafius, cum poteftas invaluit :
palam Eutychianorum ; fautor, Orthodoxos
vexavit ; Euphemium & Macedonium Sang
&iffimos
&iffimos Patriarchas urbe ejecit, fuffe& to Ti
motheo viro turpiffimo : Trifagio addidit qui
crucifixus es pro nobis, quafi Deitas paffa el
fet : Severum Hærefiarcham Antiochiæ intru
fit, Hormifdæ legatis interdixit Græcia : id u
> num enitens, ut orbem perderer, & vulgata
1 peftis in plures nocentior effet. Adverfa tamen
I aliquot paffus eft, ut recipifceret. Nam Vita
e lianus urbem claffe obfedir, & graviffimas fe
· ditiones populus pro tuenda fide concitavit :
fed Vitaliani claffem excuffit, Procli arte Ma
thematici vel Magi ; fedavit populum perfida
1. fide, palam Diademate pofito culpam depre
catus. Ita elufit homines neutiquam Deum,
à quo tonitru territus, cum per cubicula amens
difcurreret : ictus fulmine animam mifit: anno .
Imperii 27. vitæ fupra o& togefimum, Ab hoc
telo nulli cuftodes, nullæ phalanges, Principes
1 tegunt.
Anno Chrifti 493. Nova in Italia regni mu- Theodo
21 tatio à Theodorico Oftrogothorum Rege : ricus,
(nam Gothorum Orientales Oftrogothi, Oc
cidentales Vifigothi dicti ) qui Odoacrum 71 .
annis regnantem, & biennio Ravennæ obfef
fum, accitum dolo ad convivium interemit
Hic Theodoricus ante imminens Orientall
1. Imperio, à Zenone , fortitudinem viri exti
1
-) mefcente, blanditiis, muneribus, & bonori
bus fatiatus, deftinatus erat Occidenti in He
rulorum perniciem. *I Quibus victis, & regni
0 fede Romæ reftituta, belli pacifque artibus
præclariffimum Principem egit : Orthodoxe
1 fidei quantumvis Arrianus fautor : urbem or
navit ædificiis : Italiam inftruxit legibus, Pan
noniam armis edomuit : ac longe latéque pro
pagatis vel Imperio vel imperii gloria, terrori
D vel admirationi omnibus fuit.
ECK
Caffio Et annumerandus in Theodorici bonis Gaf
dorus. fiodorus, ipfius maximum ad amplitudinem
inftrumentum , confiliis agenda dirigens, &
doctiffimis fcriptis a&
ta illuftrans ; fimul Prin
cipifuo Agamemnon & Homerus. Vir doctri
na magnus, fanctitate penè par ; bene apud
pofteros tili gloria meritus, at meritiffimus.
exemplo, quo negotiis aulicis extricatus, Deo
uni intende is; fe clauftro abdidit, cujus an
guftia mundum excludunt , ut . coelo pate
ant.
Cloda Nec in folis Gothis majeftas imperii, & in.
VRUS. Francis eluxit; imo major quo Deo nixa fecu
rior. Nam Clodovæus Childerici filius anto
Chrifli 496. Chriftianam fidem fufcepit, Rhe
mis à Remigi undis ablutus, ex voto quo fe
Tolbiaca pugna adftrinxerat. In unctione Am
pulla delata coelitus prodigium fuit omnibus.
feculis, cujus liquor effufus plus quàm fexagies,
nulla humana ope reftitutus regni cui conditus"
eft,durationem fovet aut fequitur. Inde Chri
Aianiffimorum titulus Regum , ut modeftiffi
mus fic illuftriffimus, in humilitate faftigium
gloriæ, & à vero fonte claritudo . Inde vi
toria Clodovao partæ, prima in Gundebal
dum Burgundionem regno multatum , altera
in Alaricum Vifigothum non regno modo, fed
vita orbatum, & nequid ad laudem deforet,
in ardore prælii dextra vitrice. Prærogati
va Francorum, quibus Rex unus implet ex
ercitum. Et DEUM tuiffe in partibus do
cet cerva Vigennæ vadum præmonftrans, &
Encolifmæ muri fponte corruentes, ut felicem
Clodovæum dicas, cui Deus pro cuniculo ac
pro ariete effet.
Clotil
Clotildi tamen multum Galli debent , muld
d
tum orbis, quæ primum conjugem fuavitate
morum
morum cicuravit, dein pietatis fenfu perftrin
xit poft victorem Tolbiaca pugna triumpha
vit , ut ante Francus DEUM conjugis quam
Chriftum noverit, & fœliciter uxorius religios
nem à toto hauferit. Ea Clotildis quæ poftmo
dum fan&itate morum infignis, tam privatim
pia quam publice, præibit pofteris quid Regi ."
næ pati poffint, quid agere.
Anno Chrifti 518. Juftinus. Thrax, è fub- Fuftinus
ulco miles, magno fortuna lufu, aliena pecu- Senior.
nia fibi emit Imperium , geffitque aliter quam
paraverat, fortiter ac religiofe. "Hærefes in hæ
reticis quantum potuit extinxit, ac Severum
illum antefignanum Antiochia pulfum coegit
- prævertere fuga fupplicium.Nec fegnius in Per
fam Cabadem bella fufcepit ; eximiámque de
Zeliobe Hunnorum Rege vindi& tam tulit, ad
Perfas transfuga, fuarúmq; partium defertore ;
quippe monitus de proditione Cabades Ilun
num cum 20. millibus interemit,pacémque Ju.
fino reddidit : ita fides à proditoribus violata
ipfos prodit rependí que legem talionis. Sed
deinde propter Regem Colchorum redintegra
tum bellum , in cujus apparatu tam Juftinus
deceffit quam Cabades, legata hæredibus ne
ceffitate pugnandi. Græcis tamen multum fine
bello militum periit ; five Conftantinopoli,
fcurrilem ob caufam fa& tione Venetorumi tu
multuante in Parafinos , adeo fcintilla parit
incendium ; five Antiochiæ, terræ motu tam
horrendo, ut fupra quadringenties millia ci
vium obruta fuerint corruentibus ædificiis; ex
tremà calamitate, ubi fua cuique domus feg
pulchrum eft.
Ut Juftinus Colchorum Regis tutela piiffi- Theodo
ma Perfas commovit, ita jufta Hareticorum ricus,
perfecutione Theodoricum irritavit ; adeo nul lum
lum mortale bonum fincerum eft. Tam Theo
doricus ut irritam apud Juftinum legationem
advertit à virtutibus degener, Joannem fum
mum Pontificem legationis Principem Raven
næ in carcere fquallore & inedia necavit, Sym
machum& Boetium Confulares viros trunca
vit capite, paffimque fæviit in Orthodoxos.
Nec ultio divina diu protelata, oblato in cæna
pifcis ingentis capite, cum fibi obje&um Sym
machi caput exfertis dentibus minans excla.
maret, correptus mania periit,anno Chr 526.
regni 33 , jufta primordia teterrimo exitu cor
rumpens. Sedrara fides bæreticorum virtuti ,
nec apud homines conftat,quæ Deo imponit.
Boëtius vere ultimus Romanorum , tanto
Boetius.
Brutis & Catonibus major, quanto veræ vir
tutis tenacior ; non peremit Imperatorem nec
fe; tam illum affligentem tulit quam fe affli
tum, fuóq; & alieno fato expe&
& tato; à Philo
fophia confequutus eft quod illi à pugione fpe
rabant. Pofterorum intererat calamitofum effe
Boëtium,ut ad eos tanta folatia pervenirent.
Anno Chrifti 527. Juftini ex forore Nepos
Fuftini Juftinianus
anus. Imperium , ab avunculo defignatus capeffivit
fummæ fame Princeps, fed aliena (
Belifa- gloria pariæ, nam per Belifarium & Narfem
rius. triumphis, per Tribonianu legibus, per tributa [
ædificiis celebris, Conftantinopoli immotus
terrarum orbem percurfat. Primus Belifarius ,
novus Pompejus, de tribus terrarum partibus
lauréam retulit. In Afia Cofroëm Perfam fæpe
victum ad pacem adegit : in Africa Gilimeren
fratris Helderici peremptorem, victum & ca
ptum Conftantinopolim mifit triumphandum ,
regnóque Vandalico extincto , Romanis A
quilis Carthagine receptis , intermortuam
Imperii gloriam fufcitavit,
In
In Europa pro laborum modo claritas mas
Gothi
jor, & in Italia vindicanda Juftiniani fœlicitas vial
& Belifarius totus impendendus. Amalafuentà
Theodorici filia regnum Gothicum pro Athay
larico filio adminiftrabat ; eo mortuo, Theo
dato nupfit : à quo per nefas in balneo fuffo PPP
eata, data Juftiniano belli occafio, ut in alieno
ple&endo crimine, quod jam in Africa fuam
rem ageret Deo tam fceleratus odiofus fuit,
quam acceptus vindex: Belifarius Sicilia, Nea
poli, ipfáque Roma potitus, in ea propugnan
da fe totum expromfit Theodato occifo
1 Vitiges novus Gothorum Rexftipatus 150, ho
minum millibus eam obfidebat, pugnatum eft
ง fexagies novies, uno die ad 30. Gothorum
· millia cæfa nunquam Roma著 illuftrior, nec
< in Annibalem, Gothi repulfi, & in una urbe
4 domitores Europæ proftrati. Ab eodem Raven
na Gothorum Roma expugnata, captus Rex
Vitiges ; ac penitus debellatum foret , nifi
€ Cofroë Orientem turbante, evocatus ab Au.
gufto Belizarius : ac repudiato Gothorum
S quod offerebant , Imperio , vir fortiffimus.
I tam fpernendo regno quam parando, laboref
3 qué amans non præmia, ad revocantem pro
peraffet, inftauraturus Perficas palmas. Me
diolanum tamen a Gothis captum & excifum ,
cæfis trecentis hominum millibus , barbara
gentis & vitæ parentavit furori.
"
Amoto Belifario, in novo Principe Totila Totilas)
quafi in capite redivivum efurrexit Gothicum
corpus: ftatim Romani vieti ; Campania, Nea
polis, Samnium capta ipfáque Roma iterum
Gothica, tantum eft momenti in capite. Ideo
Belifarius Italiæ redditus , nondum * tamen
totus, defectu exercitus: quem ubi reparavit,
Romam recipit, cepiffetque cætera, nifiti ter
um
Belifa- tium ad Perfas miffus ( quaſi manu victoriam
rius duceret ) fe inanem Italiam reliquiffe Totile,
Vir eximius , • utriufque fortunæ tam pugna
quàm palma ; nam cum jam incurvus fenio re
puliffet Hunnos à Græcia, mox fcopus invidiæ
præclariffima quæque appetentis , in obicurum
carcerem fplendidiffimæ gloriæ lucem tulit; fed
detersâ calumnia clarior , fepulchro intulit in
temeratam in Principem fidem, & victorias de
orbe toto non femel relatas. Uno minor,quod
Silverium fummum Pontificem , ut Theodo 1
ræ Auguftæ faceret gratum, indiguius habitum
Conftantinopolim miferit ; adeo nihil morta XA
le eft, quin labem contrahat, nec Achilles ul
lus fine talo.
Narfes. 1 Interea Totila, per abfentiam Belifarii, non
Italiam modo, fed ipfius fuburbium siciliam
invaferat , cum Narfes dux novus, propemo
dum foemina & ab gynæcao ad bellum mif
fus, anno Chrifti 552. anno vitium corporis C
emenda nte , Sicilia recipit, Gothos pugna 10
m
vincit : cófque, Totila & Teja Regibus diver
fis præliis interemptis univerfa tandem expel
lit Italia : magno rerum mortalium lufu, cum
femivir tot viros vinceret. In ea expeditione
Longo- magno ufui Græcis Longobardi ; li ex Scandi 11
bardi, navia, quæ Norvegia eft, progreffi, Alboino
duce Gunimundum Gepidarum Regem tenen 0
tem Sirmium & pleraque 4 Dalmatie, ingen
ti proftraverat pugua , occupatífque occum
bentium fedibus , Narfeti navarant operam
in Italia, mox fibi contra Italiam ipfam nas
vaturi.
Fuftini Ita Juftinianus alienis inclarefcebat victo
anus. riis, dum pacis artibus domi ornabatur. Nam
cum per leges vivant Imperia, iis tum novis
fanciendis invigilans, tum veteribus in ordi
nem
nem in tanta congerie redigendis, Triboniani
Jurifconfulti peritiffimi opera. Codicem &
Digefta confcripfit , publicavítque fcientiam
Juris evolutam ambagibus veterum , Ariad
næ filum tot Labyrinthis : eximiam lane, nifi
eam iterum pugnantium Interpretum fenfus
prioribus tenebris immerfiffent . Deinde Salo .
mon novus ædificavit ampliffimè ; in uno So
phiæ,hoc eft fapientiæ divinæ Templo. Capi
tolini Jovis Dianæque Ephefiæ magnificen
tiam extinguens ; ut olim ingemifcentes. Ars
& Natura exultare tunc viderentur. Quin &
religioni ftuduit propagandæ ; in Concilio 5. 5.Com
Oecumenico Conftantinopolitano 2. adfupe- cilinm
riores hærefes exfcindendas habito anno Chr. Conftan
552. vifùfque Deus indulgere fpatium præcla- tinopo
ris dotibus prorogando in 38. annos imperium , litanum)
Sed fortaffe nemo alius fit, qui tot Dei bona
fuis vel alienis malis corruperit. Nam ut pub
lica prætereantur incommoda : & bellorum u
bique, & famis in Italia tam atrocis, ur cibo
effènt humana corpora , & peftilentiæ Con
ftantinopoli fic horrendæ, ut vel uno die tri
ginta occumberent capitum millia : ipſe Augu-.
ftus ab Hypano conjurato, feditione commo
ta prope dejectus, à Belifario per cædem Hy
patii reftitutus eft; Tribonianum paffus eft im.
pium hominem & avarum , inftitorem Legum.
quas promulgabat : per Theodoram impoten .
tem ambitus foeminam , nimis uxorius, Sil.
verium Papam de throno ejectum, in Palma
riam relegatum in mortem adegit, ſubſtitutum
Vigilium pro mancipio habuit . ac demum in
Severi hærefim præceps dum Chrifti , car
nem corruptioni negat obnoxiam , corrupit
ipfe tam foedo exitu fua primordia fene
autis , ftulta novum exemplar , præclaros
1 trium
triumphorum titulos una hæretici appellatione
expungens.
Bene- Eo tempore duo diverfi momenti inſtituta
dictus. illuftrarunt Occiduas partes, Benedi&us Italus
in Caffiano monte vitæ novo genere conftituto,
Monachorum auctor extitit , qui religiofis
virtutibus prælucerent orbi & mederentur
tam ubere proventu, ut poft annos aliquot vifa
fit Thebais in Europam migraffe, calamitati
bus mortalium afylo pofito.
Seri At duo Monachi alia ratione celebres, ex
cam. Indis in Græciam artem ferici ex bombycibus
› conficiendi ad incrementum luxus intulerunt ;
1 J cum ante fælici inopia textum ejufdem rariffi
2..3 mum effet, nec dum ad corruptelam morum
publicatum,
Juftinus Anno Chr. 565. Juftinus avunculi Juſtiniani
junior, fucceffor graviffimis ærumnis parta diffipavit
focordia.Primam ja& turam auctoritatiseft paf
fus, ut.Conftantinopoli præcarius Imperator
cum fcelera paffim patrarentur, ad Præfe&um
confugerit, cul adminiſtratione urbisconceffa,
emendandos.commifit alios fe neglecto :
adeo facilius ab aliis quam à nobis virtutem
exigimus ; Tum Italia ipfi per imprudentiam
periit, nam fortiffimo Narfete exautorato, & At e
ad penfum gynæcei cum ignominia revocato
vir ante Gothorum vi&oria , nunc ultionis
libidine fœmina arceffivit Longobardos, qui
quam fervarat Italiam perderent, & tot genti
um cruore fuam delerent infamiam ita dedecus
fortis animi telum eft vel experimentum ,
quo humana fortitudo læditur , Chriftiana
firmatur. 1
Longo Novum itaque regnum Italia patitur anno
bardi. Chr.568. deinceps Barbaris fpoliantibus de mi
nam gentium, nam Alboinus qui in Panuonia
confti
conftiterat, Narferis promiffis ille&us, Cifal- cum
pina Gallia vetante nullo occupata, nevi regni regnum
fedem Ticini pofuit, poft diutinam triennii &
fex menfium obfidionem , à gente Gallia Lon
gobardia poft Lombardia dicti : ftetitque reg ‫نا‬
num annos 206. tanto tempore crudeliffimis
Barbaris nondum cicuratis.
Alboinus vix Ticino receptus Italiæ delicias
morte commutavit , immiffis à Rofimurda
conjuge peremptoribus ; dum mulier vindice
impotens, ob ingeftam contumeliosè Patris
necem, maritum ejuravit pudore proftrato.
Helmichi, deinde quafi alienum adulterorum
fubjecit gladiis , ipfa poftmodum Helmichis
fuumque futura fupplicium, haufto quod pro
pinabat veneno.
Eodem tempore Exarchatus Ravennæ fum Raven
pfit initia ; ubi nempe Longinus Narfeti à Ju- na Ex
ftino fubrogatus, quæ Imperatoris inItalia fo- archatus
rent, adminiftraturus, confedit Ravenn &
Exarchus five Princeps dictus eft. Sed conti
nuis in annos detrimentis hujufmodi poteftas
tandem evanefcet.
Nee femel in fuffe& to Longino peccatum eft, Fufti
eadem ignavia proftratus Oriens. Nam bello
Perfico per Juftini avaritiam renovato, cum,
dux Martianus Perfis pugna victis obfideret
Nifibim: Auguftus Martiano fortiffimo viro
Acacium quafi ad decerpendam laborum pal-.
mam fubftituit: fed irritatus contumelia ducis
exercitus, fponte dilapfus, urbém libertam & .
, apertos limites irruenti Hormifdæ Cofroe fi
lio tradidit. Ita fortibus viris non dandi exer
citus vel omnino dandi ; ne vel occafio vel
ignominia fortitudinem incendat ambitu vel •
vindicta. Juftinus contracta phrenetide obiit :
lucido tamen intervallo Tiberium Augu
fum .
212 Hiftoria ab Orbe Condito .
ftum dixit ; nunquam prudentior quàm cum
defipiens cum virum fuccefforem effe juffit.
Tiberi. Anno Chr. 578. Tiberius Juftino mortuo
KS. folus Imperator,ftatim eximia pugna cum Deo
liberalitate contendit, Effusè prodigebat opes
in pauperes,Deo per miracula quas prodigeret
fubminiftrante : fane Narfetis thefauri luci
foeliciter redditi, illico coeli quæftoribus com Con
mifli pepererunt Perficas palmas. Nam multæ
à Perfis recuperatæ provincia: Cofroës victus
tanta victoria, ut dolore animi mox obierit, Cu
fcripta lege, ne quis Perfarum Romanos in Gr
pofterum bello lacefferet. Inftaurabat Imperi
um tantus Princeps, cum quarto anno præcoci
morte raptus tabe deceffit,fœnerator eximius ,
qui fupra centefimas caperet, & exinaniendo
fifcum impleret.
Mauri Anno Chrifti 583 : Mauritius Cappadox
tina. Tiberii gener, ejus virtutibus præter liberali
tatem fucceffit,Varia bella in Perfas & Avares tu
geffit, nam Hormifdas fpreta Cofrois lege pa
cem abrupit res à Romano & Philippico Le
gatis geftæfœliciter : fed foelicius à Bazaduce he
Perfa ; qui muliebri veſte ab Hoimiſda dona
tus, ut infamiam expungeret, concitavit in
eum proceres, inje&ifque vinculis exautora,
tum , Cofroæ filio tradidit, à quo poftea fuſti
bus cæfus eft : quis credat fuftuarium Regum
1 effe fatum ? Sed idem Cofroes à fuis expulfus
à Mauritio ad quem confugerat regno reftitu
tus,tutam pacem fanxit & colui graviffima
rum cladium in pofterum autor.
In Caganum Avarum Regem debellatum
non eft: viro forti & ftrenuo continuis vaſta
tionibus Thraciam infeftante, Imo is Mauritio 1
caufa calamitatis & necis fuit ; cum enim de
cem millia captivorum militum interemiffet,
quos
quos levi pretio redimere Mauritius recufarat ;
Deo avaritiam Principis ulcifcente, Phoças ex
milite fubito Imperator, admiffus Conftanti
nopoli à Prafina factione , Mauritium cum
quinque filiis interfecit : prodigiofa Augufti
T
patientia, & Chriftiana humilitate, utroque
fuo fanguine avaritiæ labem eluentis. Ita
coelo viam fternit calamitas, & fub plagis dif
cunt homines fapere. Quinto poft anno Con
ftantina Augufta cum tribus filiabus ab imma
ni Phoca, ultra metus caufam faviente, per
cuffa Chalcedon, in conjugis fortunam tran
0S fiit ;
fruftra Tyranno vindictæ radices exſcin
dente, quam fuo tempore luculentiorem exigit
Deus.
Italia interim peffum bat, vaftatione Lon- Grego
gobardorum, fævitia, peftilentia, & aquarum rius,
inundatione, nifi pietate Gregorii Magni fuf
fulta inhibuiffet præcipitem cafum . Is ex præ
Efecto Urbis Benedictinæ familiæ fponte adfcri
ptus, & renitens anno 590. in fummum Pon
tificem lectus, religionis, liberalitatis, forti
tudinis, privatæ pietatis, & doctrinæ
.. vivum
exemplar ; ea géflir, fcripfit, & paffus eft,
ægritudinem corporis emendans animi vale
tudine, ut ftabilimentum Ecclefiæ, Romæ
fecuritas, pauperum pater, doctor pietatis,non
modo annis fexdecim quibus fedit, fed futuris
feculis fuerit vere Magnus, quocumque modo
amplitudinem metiaris.
At Francorum regnum tantùm non periit, Frede
poft iteratas fratrum certantium pugnas, in gondis
duabus mulierculis nitens vel ruens. Altera
Fredegondis, quæ Chilperico conjuge per Lan
dericum adulterum cælo, anno Chrifti 5842
ea felicitate qua fortitudine filio quadrimestri
delato in aciem,hoftes vicit;& pupilli cura fla
gitiis
gitiis primis velum obduxit. N Hic eft Clotarius
2. qui laureatis cunis educatus, inter palmas
mox adolefcit, diffipatas regni tetrarchias col.
le&urus.
Brune Mulier altera Brunechildis : quæ dominandi D
childis. libidini pofthabens omnia, per liberorum cædes
impune graffata ; tandem Clotario tradita,
multorum rea parricidiorum, ut pereundo fæ
pius compenfaret poenis flagitia, equi indomiti
caude alligata , difcerpta eft. Peritiffimat
tamen fimulandi , fanétiffimos viros fpecie
pietatis in fraudem induxit, adeo unius Dei eft C
pervadere arcana mentium, & à vero ficum
disjungere.
Herme. Nec Hifpaniæ tranquillitas major: nam poft
nigildus tumultus varios patrem inter & filiu, Hermeni
9
gildus à Levigildo patre Arriano peremptus, ob
Catholicam fidem, quam ab Ingunde uxore in
nocentiffimus Princeps hauferat, anno Chrifti tn
583. At Recaredus defuncti frater, quinto poft
anno, Patris fucceffor, Orthodoxam fidem
amplexus eft, unde illuftriffimum ad Reges
pofteros Catholici nomen,ipfáque Hifpania ab
hærefis lue intaminata : tam alte imbuta eft
Martyris fanguine : nec immerito coloribus ca
teris Rubeum præfert, cruore fan& tiffimi prin
cipis purpurata.
Phocas. Anno Chrifti 602. Phocas tyrannicè ufur
pato imperio, fola crudelitate infignis, trucu +
lentior fuis quam hoftibus, à Cofroe Perfa 156
Mauritii necem ulcifcente graviffimas paffus
eft clades, dum fuorum Ducum intentus cædi
bus, qui repellerent hoftes obtruncabat, Nec ,
C Caganus Avarum Rex fegnior , qui vaftata
Thracia, in Italiam irruit, multifque Longo
bardorum cæfis abfcedit. L
In qua expeditione tam Romilda Gifulphi 10
conjux,
conjux, quam filiæ, contrarium fpecimen fui
ediderunt. Mater fuo corpore fuorúmque pro
ditione Caganum mercata, abeodem ignomi
niofam mortem obtinuit : at caftiffimæ filiæ
pullorum carnes mammis fubfternentes, Ava
ribus quafi fotore corporis odiofa, pudicitiæ
florem fibi & Longobardis foeminis conferva
runt ; fic ut mali vitium, ita boni virtus eft
ferax ; nec alterutrum fibi foli prodeft aur no- Longo
cer. Agilulphus poftea Longobardos fuos bardi,
Theudolinde conjugis impulfu & doctrina ad
= Chriftum traduxit: tantum in foeminis momen
ti eft in quam lancem propendeant : nec ullus
efficacior magifter ad virtutem aut vitium.
Sed diutius Phocas poenam præftolatur , Phocar
quam per Heraclium exigit Deus, Octavo ty
rannidis anno ; igne camini ærei, ne ferrum
cruore inficeretur, vivum carnificem combu
rente.
At fæculum ferreum temperabat aureoJoan- Joannes
anes Alexandrinus Præful, ob largitiones in pau. Eleem.
TA peres
Eleemon dictus : datus à Numine ut ca
lamitofiffimas Orientis plagas opulentiffimo
e foveret animo. Mirum eft, tam multa largiri
2 privatum potuifle,mirabilius voluiffe : alterum
Dei eft, cujus funt omnia, alterum hominis,
cujus eft opes diligere. Quis ergo animus, qui
profundebat fua quafi aliena, nec amabat opes
nifi ut perderet ; at ja&
tura fœlix, quæ femen
fa tem facit.
lus Anno Chrifti610. Heraclius cum fupplicio Hera
iPhocætam Imperio quam Mauritio parental clius.
Tet, egregium fe præftitit ad Reipublicæ labes
at reparandas. Lentius famen,five quod ad fum
mum ex infimo plures gradus, five quod Deus
ab Heraclio victo triumphaturus maxime fo
pret . Sane Heraclio primo nihil abje&ius, ni hil
‫هم‬
nihil medio fortius nihil definente contém
ptibilius, ut in medio Deum, in extremis ho
minem noveris. Primi itaque anni ingentibus
victoriis Cofrois confignati : totus propemo
dum fuba&us Oriens, Afia ferro & igne vaftata,
capta lugubri Chriſtianorum excidio Jerofoly
ma, quorum nonaginta millia à Judæis empta
crudeliffimífque confe& ta fuppliciis : humanæ
. pignus falutis Crux faneta Ctefiphonem delata:
AAT Egyptus & Lybia direptæ, Carthago feptimo
anno expugnata, Chalcedon obfefla , Cagano
impune Thraciam pervadente , ut Augufto
Conftantinopolis una effet Imperium.
Sed adeptus apicem gloriæ Cofroes, volven
te fortuna, præceps ftatim ruit. Heraclius fpe
pacis cum ignominia, dejectus, per annos fe
ptem tantis victoriis Perfas domat, in Arme
nia, in Affyria & in ipfa Perfide triumphator,
ut fidem fuperet, vel Heraclium effe qui vin
ceret, vel Cofroem, qui vinceretur. Etin par
fibus fuit Chrifti Mater, quæ Conftantinopo Q
Ifm abfente Auginto ab innumera Barbarorum
multitudine terra matique obfeffam fervavit
' decimo die disjectis copiis terrore panico, &
ingenti claffe horribili tempeftate difcerpta ;
tanti eft, Deo commilitone pugnare,Poftremo
Cofroes Seleuciæ obfeffus, & à Syroe filio vin
culis, fame & fagittis ad tergeminam mortem C
atus, teterrimo exitu confumpfit victorias ;
Crux fancta à Syroe perhonorifice reftituta , ab
Heraclio Jerofolymam reportata, ipfius Im
peratoris humeris quafi triumphali ferculo ve.
Яa: fed cum miraculo & Chriftianæ demiffio
nis encomio, confignavit pacem, palmáfque
docuit cœlo mittit.
Mabo Illorum tamen temporum ac Heraclii ma
metus. xime labes Mahometus, orbis peftilentia , teter.
rimaque
12 rimáque Inferni vomica . Is anno Chriſti 622?
novam promulgavit fe& tam, ex Arianifm .. Ju
daifmo & Ethnicifmo conflatam , quam cum
mendaciis, ferro, & fraudibus ftabiliiffet, no
no poft anno periit, dolo uxorum , quas plu
conftitutis ad
it res duxerat ; quatuor Amiris
Chriftianorum perniciem . Mirum eft, homi
epilepticum , hoc eft,
2 nem inopem, ignovum ,
ta animo infirmum quam corpore, pofuiffe
10 fu m
ndamenta tantarum itragum : & ab ignobili
caftro Arabiæ prodiiffe gentem orbis domitri
cem, adeo mali femen immenfum crefcit, &
fero, ubi cancer invaluit , ftringitur ferrum .
Quibus lacrymis calamitofa pofteritas Hera
clii fegnitiem deplorabit ,
Qui tandem Monothelitarum labe infectus Hera
Imperatorum Chimera deceffit anno regni 30, clips.
fruftra in Judæos arma convertens; quibus op
Oportunius Mahumetanum virus exfcidiffet.
4
Martina, quam fratris filiam uxorem duxerat
cum filio Heraclioni regnum pararet ; acerbo
fenatus judicio exfe&ta lingua relegata eft, co
mire filio abfciffis naribus deturpato , ita
Conftanti Conftantini filio Nepoti Heraclii
avitum tandem ceflit imperium , pater enim
‫נ‬
ex priore conjuge veneno à Martina nover
1. ca ult. Clotarii periera Jam Tragediis Prin
t.
cipum Conftantinopolitanam fcenam mifcen
libus.
In Galliam Dagobertus Clotarii filius, cla Digo
rus bellis in Saxones finitim ófque populos ge- beriusė
eftis, Dionyfio Galliarum Patrono magnifi
centiffimam ædem inftruxit : quæ in polterum
Regum Francie Maufolxis ilipata, dedocebit
homines vanitatem tantos fpiritus tam angu
fto confcribens limite: Pincipum fchola
& à pulvifculo magiftra fapientiæ. Fuit is
34 K Dago
Dagobertus fuæ ftirpis poftremus: nam reliqui
Reges ad Childericum 3. ab avita fortitudine
multum degeneres, indigni qui ad Clodovæi
familiam fpe& tent; torpentes ignavia, fub um
bra Majorum in palatiis delitefcentes , vana
Regentium fimulacra, non Reges dicendi.
Con Anno Chrifti 641. Conftans Heraclii nepos
inivit Imperium : tam in Oriente infirmus,
ftans 2. quam in occidente crudelis. Nam Muhavius
Saracenus invafit Cyprum, Syriæ propugna.
culum, & imminebat Conftantinopoli 1500.
navibus , nifi duo fratres ftupenda audacia ,
tracto carcere quo tenebantur, Amiram du .
cem claffistrucidaffent, claffémque ipfam in
jeto igni cum apparatu omni concremaffent :
adeo nulla eft ætas nec ulla fors,tam virtutum
inops, quin aliquo exemplo redimat vitium.
Poftea iterum pugnatum, victúfque Conftans
cadebat Imperio, nifi inteftine Saracenorum 10
difcordiæ ipfi non tam regnandi quam fævien
di fpatium prorogaflent.
Marti- Hac enim clade nihilo melior , Martinum
nus 'fummum Pontificem Concilio Monothelitas
.
Papa, damnantem per Exarchum Colliopam Roma
vi raptum Cherfonam relegat : ubi pedore &
miferiis obiit, veritatis Martyr , eo laudabi
lior , quo lentiore fupplicio : dignitatis &
commodorum omnium ja&uram paffus, coa 0
&us eft vitam ante odiifle quam perdere . Inde
nihil mirum à Conftante Theodofium fra
trem peremptum,quippe peccatum pœna pec
cati eft, fratérque vifus in fomnis Cæfari , pro
pinans calicem plenum fanguine, tam facrile
gum quam fratricidam terrebat . Ab iis cædi .
Bus Conftans in Italiam tranfgreffus , nec fœli
cior fuit nec melior à Grimoaldo Longobar
dorum Rege Beneventano prælio victus eft :
cúmque
ad Noftra Tempora: 16551 219
cúmque Romam quafi alienam ornamentis
omnibus fpoliaffet, ac Siciliam cæreráfque Pro
vincias Græcorum direptionibus objeciffet ; in
ipfa Sicilia, mulieribus maxime favitiam ejus
execrantibus, in balneo à fœmina fitulam in
ipfius caput impingente occifus eft ; novo plane
lethi genere: ut nulla fit mortis ratio in diade
matis illis capitibus non tentata : Deo in fub.
limibus viris, & ad fplendorem propofitis, dog
cente quid Homo fir.
Rhodum antea obtinuerant Saraceni, à qui- Coloffus
bus folis Coloffus dejectus eft, ruinâ tam pro- Rhodius
digiofa, ut ejus partes nongentis vel afinis vel
camelis oneti fuerint ; admirabilibus illis an
tiquitatis inftar cæterarum rerum evanefcenti
bus, ut maximum miraculum fit ex tot mirag
culis nullum fupereffe,
Proximo anno quo Conftans periit, Bodilo Bodile,
nobilis à Childerico Franciæ Rege fervili ver
bere caftigatus vindicâ horrenda tum Regem
tum ejus uxorem & ad graviorem ultionem
prægnantem occiderat : tantus eft furor qui
fcrutatur vifcera in quibus fæviat, & per invo
lucra naturæ macet infontes.
Circa hæc tempora duobus à fratribus regna Bobe
celeberrima tenuibus furrexerunt initiis. Ze- mia,
chius Croata è Sclavonica gente , poenam ex
homicidio fugiens, in regionem Germaniæ ve
nit quæ nunc Bohemia, Lufariam Moraviám
- que adjungentibus pofteris. Sed longe clarior
frater Lechus, qui exilii comes & inopiæ in
Sarmatiam deduxit coloniam, ubi Polonia , Polonia
illuftriffimum futuris feculis regnum : Chriffia
ni orbis in Barbaras gentes non propugnacu
lum modo, fed balifta, enfis & clypeus, quo
repulfi hoftes imperantur.
K 2 Anno
Con Anno Chr. 668. Conftantinus 4. Conftanti
ftanti patrifuccedit : dictus eft Pegonatus, quod im
72 tus: berbis profectus in Siciliam, promifla barba
Pogo- redierit, fœlicitate ac religione patrem emen
natus, dans, oppreffo Mexicio invafore purpuræ in Si
cilia, Saracenos imminentes Conftantinopoli
; fortiter repulit, primò feptenni bello defeffos,
2 & amiffis pluribus, dum redirent, procella de
merfis ; deinde Saphino duce ingenti clafe
bellum inftaurantes, in mari combuffit : mi
ro Callinici Mathematici invento , quo vel
aquæ fierent ignium pabulum, & Natura vi.
&a fe neſciret. Hic eft ignis Græcus ad hanc
ætatem tanto rerum humanarum damno pro
pagatus : ut nufquam fit quam inter hoftes po
tentior, majore nullo incendio, quam quod
in undarum finu exarfit. At dum hæ clades
Bulgari quietem Imperio pariunt,Bulgari gensScythica
à Volga fluvio ad Iftrum effufi neceffitatem
belli inducunt : vici mox victores, Cæfare
ob ægritudinem caftris excedente , Sclavis
fuba&is cis Iftrum fedem ponunt , Augufto
ipfo tributum pendente, quod ad folatium è
Saracenis victis exigebat .
Confili- Nec fedatis bellis Religioni defuit, operam
um navans in promovendo fexto confilio Generali;
Con- quod anno Chrifti 680. habitum eft Con
ftantin, ftantinopoli , unde ditum Conftantinopoli
3. tanum III.in Secretario Palatii quod Trullum
vocabant, damnatíque decretis Patrum Mo
nothelite , affirmantium in Chrifto ut duas
Naturas, ita duas effe voluntates & operatio
nes:Et ne fuperfit de Augufto dubium, plura in
honorem fummi Pontificis is ipfe fancivit ,
obiit Imperii anno 17. Numerandus in bonis,
nifi regni primordia deformatione fratrű ma,
culaffet ; cum enim proceres, tres fratres Im
ca-l peratores
ad Noftrà Tempora. 1635. 221
peratores, in hunorem Trinitatis optarent,ipfe
i quafi affentiens, advocatos proceres trucida
vit, nafo fratribus per crudelitatem præcifo,
quafi hoc corporis dehoneftamento tranfiret
in animum turpitudo.
3 戚
Hoctempore Bamba Hifpaniæ Rex, cum Bamba,
Of laude juftitiæ & fortitudinis adminiſtrato re
gno, ut fummum faftigium rebus præclare ge
ftis imponeret, fponte purpura exuta Mona
chum induit ; ratus, ut erat,nullum effe majus
regnum quam fui, & multo gloriofius fervire
iDeo, quamfubditis imperare.
1 Anno Chrifti 685. Ad Juftinianum Con- fufti
ftantini filium delata eft purpura ; cui ſoli ha-,nianus2
10 &enus licuit ut ab avita progenie quintus tene
ret Imperium. Hic præcipitantis ingenii cum Rhinot
es ad libidinem fuam omnia faceret, Rempubli- metus.
1 cam fufque deque mifcuit, feque ipfum obje
I cie acerbiffimis calamitatibus. Aliquot victo
7 riis in Oriente inefcatus, fibique expedita om
ria ratus, pacem initam cum Bulgaris folvit,
0 eo exitu ut in anguitils oppreffus, penè folus
amiffis copiis fit fervatus. Inde convertit fe ad
Saracenos, abruptóque quod ipfe pepigerat
fcedere,appellantibus fidem publicam hoftibus,
& inftar vexilli inftrumento fœderis hafta præ
Jato per Sclavorum proditionem, quibus fretus
fufceperat bellú Auguftus, ab iis victus eft; Deo
1 violatam fidem per fidem proditam ulcifcente;
Nec privati mali Juftinianus immunis, qui
sanno Chrifti 694 àLeontio copiarum Præfecto
ob crudelitatem nudatus purpura , & quod
acerbius, excifo nafo imminutus, ( unde el
Rhinotmeti nomen) at Cherfonam religatus,
diminutionem triplicem paffus eft. Sed nec
Leontio tutum Imperium; qui triennio poft ab
1. Abfimaro idem perpeffus , traditúfque cu
K3 Rodia
ftodia, calamitatem alienam fua folatus eft.
Ablimare, qui Tiberius dictus eft, adminiftra
tio felix ; donec anno 705. Juftinianus Bulga
rorum armis adjutus,recepit Imperium : ac de
Leontio & Abfimaro capto fupplicio, adeò non
emendavit priora vitia,ut crudelior calamitate
novis cumularet. Nam ingratus in Bulgaros,
eos bello appetiit ; cum Saraceni Carthagene
occupata latè Africam perderent; fed ab iis vie
&us ingrati animi poenas folvit. Inde ad priva
tam ultionem veríus, quoties truncas nares
emungebat , rapi ad fupplicium jubebat é
Leontii partibus quempiam; quafi pro mu
core effet,fanguis alienus, vel inimicorum cru
ore vulnus coalefceret, aut humanis victimis
parentaret naribus. Imo & in plures inno
xios vindicta effufa : Cherfonæos omnes, apud
quos exularat, certus natura rerum exfciade
re: miffus itaque Cherfonam exercitus, qui
crudeliffimis tormentis cunctos perimeret. Ne
cati quam plures, tandemque nemini parci
tum foret, nifi miferi Philippico Bardani in
ecs miffo obtuliffent Imperium, quo arrepto
Juftinianus cum Heraclio filio ab Helia Præ
tore occifus eft, cujus filios necaverat, uxore
coquo Indo coa& ta nubere. Ita dum ultioni im,
moderanter indulget, divinæ vindi& tæ reus, ſe
humanæ obnoxium præbet ; furor quippe cæ
cus, dum alienis malis invigilat, fua non præ T
caver .
Philip- Anno Chrifti 711. Cælo Juftiniano, dicas
picus. ambigere Diadema quo ftaret capite ; vix enim
Barda. alterum annum complexus eft Philippicum ;
ness cum hominem hæreticum,, ftolidè prodigum,
& rempublicam perdentem ignaviâ, privatum
oculis à proceribus dum fomno tenetur, jam
in gubernaculo cæcutientem amovet procul.
Nec
Nec diutius hæfit in Artemio Anaftafio, qui
á Theodofio tributorum collectore in urbe re
gia obfeffus & captus, juffus eft in Clericum
tonfus exulare,Imo Theodofio poft repudiato :
tandem in Leone Ifauro quamvis immeritiffi
mo omnium conftitit ; ipfo Theodofio fponte
cum filio Clericis adfcripto, ut quæ aliis capti
vitas effet & poena, fpernenti imperiumliber
tas foret & præmium .
Anno Chrifti 713. Ingentem rerum con- Sarace
verfionem paffa eft Hifpania , Rederico Rege à ni in
Saracenis occifo in prælio. Is Vitizam Regem Hifpa
perditiffimum cum armis victum privaffet ocu- nia.
lis, fibique ipfi regnum confeciffet ; eo fic in
temperanter eft ufus, ut ftuprata Juliani Co
mitis vel uxore vel filia , Saracenos ex Africa in
Hifpaniam exciverit , eorum Duce Juliano
privatam injuriam ruina patriæ ulcifcente; De
oque libidine Regis extinctione regni plecten
te. Ab hac victoria tota propemodum Hifpania
Maurorum fuit ; aliquot è regiofanguine vix
per Afturum montes fervatis, feménque am
pliffimorum poftea in Europa Regum foventi
bus, Quorum Pelagius præftantiffimusfequen
ti anno celeberrimo prælio Mauris victis, Le
gione condidit regnum ; unde pofteri grada Pelagius
tim progreffi plura in Hifpania regna confti
tuent, quafi clariffima de Mahumetana gente
trophæa,
Anno Chrifti 717. Leo datus olim ab Arte- Leo
mio rector Orienti, eo amoto, favore mili- Ifaurus,
tum purpuram induit, Ifaurus ob patrium di- Icono
&tus, ut obhærefim Iconomachus gravi ſtatim machus,
procella jactatus eft, Saracenis cum tribus na
viú millibus Conftantinopolim obfidentibus.
Tanta pertinacia, ut ultra biennium in omnia
coeli falique incommoda contumaciffime de
K 4 certa
EC
certaverint , & abfumpti potius quam vidi in
urbis confpe&u perierint, vix quinque navibus
reliquis ; ut Conftantinopolim Scopulum dix
eris, ad tantæ claffis naufragium. Rebellavit & 1
in Leonem Artemius, fed à Bulgaris proditus,
morte accepta didicit, fecurius Clericum agi
quam Principem .
Icono Leo hoftium liber pro agendis Númini gra
machia. tiis, atrociffimum bellum excivit in fuperos,
illorum imagines pictas & ficas veneratione
omni igterdicens, imo quafi abominatione di
gnas expungens. Hinc turpiffima herefis Ico
romachorú, & acerbiffimi in Orthodoxos cru
ciatus, ea fortitudine de imaginum cultu, qua
de Chrifti perfona certantes; adeo pulchrum eft
corpus Ecclefiæ, cujus fr membrum læditur,
totum deforme eft. Bene veritati àGregorio II.
cautum eft interim , qui invicto animo irruen
tem armis & decretis Auguftum repulit, perfe Da
citque ut integer peftis Occidens effet fuffra m
gante Deo confiliis, & maxima Italiæ parte,
abdicato Cæfare , ad Romanum Pontificem
fe conferente. Dum Leo infirmus iracundiæ,
five claffe disjeca quam in Romanos armave
rat, five Saracenis diftrahentibus ultorem ani
mum, Chriftianorum carnifex periit. Novus
Enceladus qui non coelites, fed eorum umbras
lacefferet, crederétque imaginum cafu cœlum
ruiturum.
Foannes Quarum patrocinio celeberrimus Joannes
Damaf Damafcenus ; in media Saracenorum colluvie
cenus. nitidiffimum Sidusjarmata cœlo dextera Leo
nem oppugnavit, eáque fcripfit quæ Tyranno
ingrata coelo gratiffima;truncatam manum re
Atitutámque miraculo, poenam & proemium,
veræ tranfcribunt immortalitáti . Foelix vul
nus, quod à Maria curari debuit. re
At
At quo anno,nempe 726. Leo impius exor- Carolas
ditur bellum in fuperos, eo Carolus Martellus Martel
Chriſtianum orbem à Saracenorum armis ving lung
dicavit ; reportata victoria in campis Turo
nicis, qua cum Rege Abderama perfidorum
375. millia cæfa, Chriftianorum paucis dun
taxat defideratis. Gens peffima inundabat or
bem , nifi jam maris & Pyrenæorum victrix oc
cidiffet in Carolo, féfque immodicas in effufo
fanguine demerfiffet. Nec ftatim in uno hy
dræ capite debellatum , plura excertæ colla
reſecta lunt , ad- Avenionem receptam , ad
Narbonem captum Francifcus Hercules mon.,
ftrum preflit ; donec Gallia purgata penitus
Phocenfem provinciam , & Septimaniam ,
Maurorum fpolia, in triumphum duxit. Nec
fua contentus Gallia Martellus, & in Italia
authoritate pugnavit , Lui prandum Longo
bardum ab Romæ obfidione revocans, fum
móque Pontifici libertatem parans ; præroga
tiva Nepotum, quibus fupremo Antiltite nihil i
auguftius,+
20
In quam religio non una in Gallia promove- Angit
tur ; novo more Britanniam ve&igalem habet. Vedi
Nam Inas Wellfaxonum in Anglia RexRoma. gales,
næ Ecclefiæ ditiones fuas fubjici voluit, jnfla
quaque domo pendere S Petro in fuccefforibus
denarium annum. Sed pofteri tributum fangui.:
nis exigent, & Ecclefiæ militantis difpendio
triumphantem ditabunt.
Anno Chr. 741. Conftantinus Leonis patris Con- *
Imperium & impietatem fufcepit, jam natus ftanti
annos 22. dictus Copronymus , quod facros nus V.
fontes ventris onere in baptifmo foedaffet ; & Copro
Caballinus,quod equorum fordibus mire cape nymaj *
retur. In eo præter amorem fordium , & im
menfafcelera nihil obfervandum : novus Dio
KS cletianus
Hiftoria ab Orbe condito'
226
cletianus facrarum cultores imaginaim diris
vexavit fuppliciis: hoftem fe Deiparæ impurus
nebulo geflit, ut vel eam appellaffe flagitium
foret ; in Monachos præfertim furorem ex
prompfit, quos expertus Catholicæ rei Trias
rios, fi licuiffet , funditus perditum ibat ; in
San& torum Lipfana debacchatus eft, pfeudofy
nodum conflatam ex hæreticis congregavit ;
Stephanum Monochorum Antefignanum diu
turnis & exquifitis laniavit fuppliciis ; Deo in
terea connivente, & longiffimam fæviendi ma
teriam diuturnitate vitæ permittente . Ita res
humanæ divina trutina pendi debent . 1
Foelicitas tamen impuri capitis impegit ali
o
quoties ; nam Hunni poftrem in Pannon iam
irrumpentes, occupatam fuo de nomine dix
erunt Hungariam : & Exarchatus Italiæ cum
Pentapoli ipfi ablatus ad infenfiffimum hoftem
Summam Pontificem tranfiit ; & Monacho
rum robur invi&um dolorem incendit quovis
fupplicio acerbiorem : & publicæ calamitates
Predi- increpabant Tyrannum identidem ,Nam Con
ftantinopolim per decem dies tanta caligo ob.
gia. fedit, ut nox diuturna animorum noctem ex
probarit, Syria terræ motu agitata eft, quo
urbes vel præcipitatæ in valles, vel ad fextum
lapidem projectx , fragilitatem mundi incu
farunt ; infedit urbem tutam gravis peftilen
tia, ut inanis propemodum, cadaveribus folis
oppleretur; tanta fuit byemis fævitia, anno
764. ut Pontus Euxinus gelu coalefceret, &
a Danubio ad Euphratem ufque regiones
continua glacie connecterentur. Sed tandem
novus Julianus à Maria profligatus, ut vetus
à Chrifto, in expeditione Bulgarica , igne in
ternoproflagrans, cum exclamaret le vivum
cremari propter Mariam Deiparam ; cruciati
bus
2271
ad Noftra Tempora: 16551
bus æternis animam tradidit, an. Chrifti 775.
vero coeloinfenfus, cui detrahebat ; Patrono
rum expers, quos offenderat : carens perfugio,
dum Mariam abdicar, Enim vero dignus que m
Iconoclastæ noftri auctorem appellent.
Occidens interea mutationes novas exper- Pipinus
tus eft : prima in Gallia, in qua Pipinus Mar
telli filius, avitam paternámque gloriam fuo
fulciens merito, anno Chr. 752. exclufo Chil
derico Merovingiorum poftremo, Francorum
Rex à Bonifacio Moguntinorum Præfule inau
guratur. Lubricum exemplum quod in regno
Principum amantiffimo bis tentatum,mox dag
mnatum in pofteris,habendum eft in remediis,
quæ mortem fæpius quam falutem creant.
Et in Italia Exarchatus Ravennæ extin&us Extr
chitus
eft, anno circiter ducentiffimo quo inceperat ;
Aftolpho Longobardorum Rege Eutychium
Exarchum pellente Italia,captis Ravenna urbe
primaria, & Pentapoli, nempe Arimino, Pi
fauro, Ancona, Auximo & Urbino, Sed cum
inde Aftolphus ferocior Stephanum Pontifice
Maximum premeret, velletque fimiliter pul
fum Italia: evocatus à Stephano Pipinus pri
ma quidem expeditione perdomuit, at fecun
da ne tertium edomandus effet , detra&am
Pentapolim Stephano addixit fecuritate in
pofterum præftita, ut fe Ecclefia tam in homi
nes quam in dæmones tueretur, Aftolphus pau
0 lo poft in venatione occifus, teftis eft vel in
3 ter ludos mortem irrepere.
A Nec parum explanandam Dei providentia ; Carlo
}
quod ubi impurus Copronymus ontnibus mannus)
nervis in Monachifmum pugnabat , eum in
Italia illuftriffima capita fanciebant. Nam anno
Chrifti 746. 4Carolomaninus Pipini frater,Ma
celli filius , abdicata fpe mortalium serum
Monaft
Monafticum inftitutum in Gaffino fufcepit ;
fui victoria tanto majore, quanto adolefcenti
difficilius eft, mundum abjicere inexperto, fo
las blanditias obtendentem , quam viro post
miferiarum experimenta. Nec in ifto exeme
plum defuit ; Rachifio Longobardiæ Rege ,
cum uxore & liberis religiofæ vitæ fe devoven
tibus; adeo quidpia eft fupra fummu fattigium,
quo afcendant homines defcendendo ; & ultra
diadema eft aliquid dignum mortalium votis,
LeoV. An. Chr. 775. Leo Copronymi filius patre
Porply. non melior,geffit Imperium,cujus adhuc infans
rogeni. confors fuerat, unde Porphyrogeniti cogno
BUS. men tulit
clavi ; quafi
purpura dicto.natus in purpura,
Bella vel in cong
geffit in Saracen os,
fed acerbius in Orthodoxos, imaginum caufa;
donec quinto anno facrilegio cumulavit priora
crimina : Coronam , enim infignem gemmis è
fan&tæ Sophiæ raptam capiti cum applicuiffet,
carbunculis igneis è capite tumefcentibus in
ter dolores perjit nempe. Deo facra templis
lumina funt, ignes facrilegis,
Con Anno Chriſti 780. Conftantinus fimiliter
ftanti. Porphyrogenitus Irene Matre adminiftrante
nusV. Leoni patri fucceffit, magna fortunæ varietate
annis octodecim , purpura privatorum miferias
Trene, non amoliente. Irenes exordia pia & fortia :
nam Nicephorum Conſtantini Patruum Impe
rii cupidum , fra&um præliis fugavit Græcia, &
religione incenfa curavit œcumenicam Syno
dum apud Nicæam Bythiniæ convocari ; in
Conci- qua confentientibus 350. Epifcopis cultus ima
bjum.7. ginum inftauratus, correcta priorum delica
Cæfarum, & pax Ecclefiæ reftituta, anno Chri
i787. Id Concilium Generale 7.Nicænum 2.
Deo per ipfismam mulierem trium imperato
gum hærefim emendante.
Hunc
ad Noftra Tempora. 16.55. 229
Hunc rerum curfum interpellavit Ambitio,
Regum lues, regnorúmque calamitas, Nam
Conftantinus anno Chr. 790, tutelam matris .
fuam ratus infirmitatem, iratúfque Stauratio,
per quem Irene adminiſtrabat omnia, tandem
obfequiu Imperio mutare cogitur. Sed re non
dum matura ab Irene intereeptus,ac pro puero
verberibus exceptus, tametfi natus annos 20.
2 domi includitur ; confiliis participes. plagis
S affecti in exilium amandantur. • At ejufmodi
morbus tam levi remedio non curatur : mox
S exercitibus, Matris imperium abnuentibus ,
ipfa in Palatio, quod ædificaverat, carcerem
patitur : Stauratius in vincula datur, & adg
Sy movetur gubernaculo filius. Necideo à turbis
defitum, nec ea facilitate Imperium geritur,
1 qua occupatur. Conftantinus fuo male gefto
Irenem laudavit ; nam familiares affecit fup
= pliciis , & quidem innoxios : uxori ,repudium
A mifit: & exVirginum gyneco,Theodatem ra
F pnit; infœliciter pugnavit in Bulgaros, fuifque
patruis eruit oculos. Hæc Irenem defenderent
octo poft annos refumentem Imperium, nifiin
poena filii oftendiffer animum vindi&tæ impe
tem & privatæfortis : mifero effoffi funt oculi ,
S eodem die quo patruos luce orbaverat, nec re
li&a vita niſi ad fenfum calamitatis quam fta
tim.dolore & defperatione abfumpfit, ultionis
& regni fpe omni abfciffa. Irene quatuor ad
huc annos thronum infedit, cruore natiftabi
_n litum vel nutans ,
CAP
0
CAPUT. IV
A CaroloMagno, ad Fridericum
Enobarbum.
NNO Chrifti 773. Carolus Pipini filius,

Atam rerum geftarum amplitudine quàm
magni cognomine Alexandro & Pompejo par,
jam ante fufcepto Gallico regno,advocatus ab
Adriano Pontifice, quem Defiderius Longo
bardum Rex divexabat, Alpibus tranfitis, pa
ternas palmas inftaurat ; tam capta quàm ob.
feffa Papia. Defiderius datus in vincula, &
cum liberis Leodium miflus, pacem pontificl,
gloriam Carolo , finemque Longobardorum
regnopepererent. Inde Carolus in Hifpania,
Pompilone capta,Mauros ingenti calde fundit
fugátque, ne qua regio tanti viri gloriæ expers
foret. In reditu tamen à Vafconibus poftrema
pars exercitus carpta; ne fœlicitas fumma oneri
effet, Tum in Germania Thaffilo Bavarus pro
fligatus, & in Monafterium trufus ; Hungari
irrumpentes ita repreffi, ut vix fupereffent qui
agros colerent; dum Saxones omnium hoftium
pervicaciffimi fingulis propemodum annis res
bellantes, ferebant palmas Caroli ferro deme
tendas : Cos Francorum, eorum Carthago.
Martis campus, otii difcuffio, honeſtáque la
borum materia.
ALL An. Chr. 779. Alphonfus Legionis Rex acri
phonfus. prælio Mauros profligat, ac Ulyffiponem Lufi
taniæ caput eifdem eripit. Belli caufa honefta
dignáq; unde Princeps nomen Cafti habuerit ;
quod pertæfus tributi Virginum quas à Chri
ftianis Saraceni exigebant, bellum fufceperit,
ne
ne caftiffima corpora inquinatiffima libidinė
foedarentur : bæc arma fanctiffima, quæ Dei
" limites in corporibus humanis prorogant.
Eodem anno Alcuinus Caroli præceptor, Acade
Academiætoto orbe poft celeberrimæ Parifiis miaPa
jecit fundamenta ; difcipuli vel domini juffu, rifienfis
1 doctrina infignes, quantum ferebat ignorantia
3 temporum , amplis ftipendiis evocavit , qui
fcholis apertis profiterentur fcientias. Carolus
2
quippe amantiffimus literarum , ab iis cenfebat
partam bello gloriam illuftrari , earum cultu
deponi barbariem : & florentiffima effe regna,
in quibus exercerentur rriumphis corpora, &
excolerentur animi difciplinis.
Anno 800, exitus illuftris fuit Caroli Mag- Carolus
ni in Occidentis Imperium promotione , à M. Im
Leone III. Pontifice Maximo Romæ in ipfa perator,
S. Petri Bafilica , quod 14. 1 annis ingenti
-terrarum bono obtinuit. Vir dignus in quo
Gallia fummum rerum fcanderet apicem, nec
Conftantinum aut Theodofium invideret Hij
fpaniæ vel Britanniæ : qui pietatem inter
mortuam excitavit, in condendis Bafilicis- ef
fufiffime prodigus : ita literis arma diftin
guens, ut fui Imperii fortiffimus & doctiffi
mus haberetur ; ab omni vitio, fi unum ex
cipias , (homo quippe erat) prorfus immu
nis. Franciæ limites prorogavit ampliffime,
Pyrenæos, Alpes & maria fupergreffus, ab
Ibero ad Galabriam & Veftulam, tot diverfas
gentes obfequil neceffitate conjungens. Mi
5. rum, quod vix ab ævo condito reperire fit,
Carolum à Pipino viro fortiffimo quartum
1 non degeneraffe ; & abavum, avum, patrem
& filium continuâ ferie ; virtutum paterna
rum hæreditatem incrementis tantis auxiffe.
Unde humanum eft ; Carolum in liberis
nævd
232
nævo infe&um ; nam è novem deterioris fexus
i nullam elocavit matrimonio , præter unam ;
è tribus filiis Pipinus & Carolus morte rapti,
victoriarum fpem interceperunt, unus Ludo
vicús fuperftes , qui tametfi Pii cognomine
Antoninum Principem Optimum vincat, ta
men impar tanto faftigio vere Caroli Magni
tudinem infirmitate fua exaggerabit . Obiit
·Carolus Aquifgrani anno vitæ 72. thefauris .
immenfis in Ecclefias diftributis , hoc eft, Deo
hærede fcripto
Nice- Anno Chr. 802. Nicephorus Patritius &
phorus Logotheta Generalis Irenem piè & fortiter res
Logo- adminiftrantem folio deturbat, relegátque in
thesa. Lesbum infulam, foeminam egregiam, & five
nævo, fi mater non fuiffet partu, vel fuiflet
AU
affectu. Nicephorus crudelitate & ignavia pa
lam odiofus, nono poft anno à Grunno Bul
garorum Rege cui deprecante pacem obftina
te negaverat, noctu victus eſt, & in taberna D
culo cæfus 3 Stauratio filio, quem Cæfarem
dixerat, graviter faucio, vixque fuga elapfo.
Hic vitiorum omnium officina, Manichæorum
maximus fautor , monenti amico, dixit fe
à Deo. Pharaonis inftar induratum, exitúfque
-fimilis vitam claufit. 7
Michael- Tertio poft menfe Michael Curopalates Pro
Curo- copia du& ta gener Nicephori. Stauratio in Mo
E
palates. natterium pulfo, Imperator eft appellatus,fed
fufcepta infoelici expeditione in Bulgaros, bi
ennio poft Leoni Armenio ceffit Imperium.
Theophylactus filius jam Cæfar di&us cum
1 matre Procopia & fratribus in exilium pul
fus ; Deo in Nicephori fanguine Irenem vin
Ludo dicante. f.
vicus " Anno Chrifti 814. Ludovicus ob liberalita
Pius. tem in facraloca Pius dictus, tot paterna re
gna
gna fufcepit ; Carolo propter pietatem & reli
Egionem parem admodum fimilis, fed manfue
tudine & patientia , rara in regibus gloria, bel
licæ laudis defe& tum corrigens . In Bernardo
tamen fratris filio Græcos mores imitatus, de
dit aliorum impulfibus unde pœniteret, ado
lefcenti perduelli ereptis oculis, & fequuta ex
atrocitate fupplici morte. Sed excufat feveri
tatem in nepotem ,in liberos infœlix indulgen
tia, quibus delici primi venia fuit fecundi oc
balio. Ex Juditha conjuge, quam Priore mor
tua Ludovicus duxit , calamitas orta ; nam
Lotarius, Ludovicus & Pipinus ex priore fuf
cepti , inita confpiratione Gallis inauditum
fufcipiunt facinus : patrem non modo armis
infectantur, fed oblata pace accedentem quafi
ad liberos, comprehendunt ; & indigniffimè
ab Epifcopis damnatum malè gefti imperii, re
gno exautorant, anno Chrifti 834. unius cri
minis reum, quod Pater effet. Ita Ludovicus
à liberis propter conjugem, hoc eft, per amo
ris & obfequii nomina, atrociffimam fubit in
famiam , ut orbi & cœlibes folitudinem fuam
non accuſent.
Reftitutus, tamen mox à Proceribus, nec "
ambitioni datum ultra peccare : ubi Pater fe
Regem oblitus, quafi privatam condonavit
injuriam , flevitque poftea Pipini præcocem B
mortem ; & fexto poft anno obiens morbo λ
Lotarium & Ludovicum vocavit in partes
cum Carolo ex Juditha fufcepto : ut huic
Francia, Ludovico Germania , Lotario Im
perium cum Italia obveniret. Partes immen
fe, fed totum ambientibus parvæ : unde bel
lorum feges, fratres commiffi, regna pugran
tia, & tandem diftra& tis partibus, Monarchie
clades. .Hoc
i
Dani Hoc tempore circa annum Chrifti 826. Ebb☎
Chrifti Rhemorum Præful , folemni legatione ante
ani. ad Danos miffus ad ferendum Chriftianum
cultum, victor rediit triumphatis Dæmonibus ;
Trophæum Heraldus Danorum Rex, qui cum
magna fuorum multitudine Moguntiæ facris
undis ablutus eft. Hæ laureæ dignæ non Capi
tolio, fed Cœlo, quibus viti non detruduntur
in carcerem frangulandi, fed regnaturi coelo
evehuntur.
LeoV. Anno Chrifti 813. Michaele fponte coeno
Arme bium ingreffo, Leo Armenius in Oriente Im
nius. perator præclarum ftatim fpecimen edit : Crun
no Bulgarorum Rege ante Auguftorum victo
riis claro, graviter faucio, & in fugam acto.
Sed inde male bono ufus, in furorem raptus
Iconoclaftarum, cum infuper Manichæis fa
veret, patuit Michaelis Balbi infidils, à conju
ratis ipfo in templo. quod fpoliaverat, onfof
fus. Mirum quod Balbojam ad fupplicium de C
ftinato fomnus purpuram peperit, Leoni vigi
lia regiæque mine ademerunt, ita res humanæ
diffociatæ funt, & ad ludendam providentiam
noftram plerunque oppofita parentibus ſobo
les, & caufis effecta.
Michael Ita anno Chriſti 820) Michael Balbus edu
Balbus, &tus è carcere throno imponitur, Phryx genere, 20
tam moribus quam lingua corruptis , juxta
Leonem Iconomachus, majora vitia faperin S
duxit,Foeliciter tamen Ducem egregium Tho
mam Conftantinopoli repulit, & Bulgarorum
ope demum profligavit; fed ne dignum victo
ria credas, ea utentem cogita, quam fœdavit
acerbitatefupplicii; Thoma captivo inter diros.
cruciatus truncato manibus pedibúfque. Idem
poftmodum in Imperio paffus eft Balbus :
quod hoftes undique decurtarunt: Nam Hifpa- P
nia
ad Noftra Tempora: 1655: 235
nie Mauri Cretam occuparunt ; excuffit ju
gum Dalmatia, Saraceni proditore quodam
Euphemio invaferunt Siciliam ; necipfe fato
fun&useft integer, raptus phrenitide , hoc eft
animo, vivo adhuc corpore confepulto.
Anno Chrifti 829. Theophilus Michaeli pa . Theo
tri fuccedittam Iconomachiæ quam Imperio ; philus.
cujus anno 12. ex tædio & moerore ob re
portatam à Saracenis victoriam obiit. Cele
bris fub eo Lazari Monachi in pingendis Ima- Lara
ginibus pia conftantia, qui manu per Theo- rus.
E philum ignito ferro transfixa , reftituráque
divinitus, unus Imaginum orbem implevit ;
Parrhafio & Apelle foelicior , cujus colores
tererent colites , penicillum duceret Deus
ipfe.
Anno Chrifti 840. In Occidente Lotharius Lotha
Ludovici filius Imperator, cum in fratris do- rius.
minari vellet ut Princeps, non ut frater, iis
confulere, bellum exoritur ; junctique Ludu
vicus & Carolus abfentis. Lotharii copias ma
12 gno profligaut prælio ad Fontenatam viiiam
ex utraque acie centena virorum millia ceci
derunt , præcipui ex nobilitate occifi , ut
46 Gallica potentia tain in victoribus quam in
victis fracta,pene prolapfa fit. Lotharius alte
ro prælio pulfus Germania , petita pace im- Lotha
petravit plura quam bello illato ; inter Ger- ringia.
is maniam quæ Ludovici effer, & Galliam quæ
Caroli, media regio conceffa Lothario ; un
de in pofteris Lotharingiæ nomen percele
20
bre, claritudine Principum & virorum forti
tudine perilluftris. Lotharius agitatus bellis
affiduis, fæviffima infuper graffante peftilen
tia, nimium expertus quanta calamitas fce
ptrum foret, id fponte depofuit, anno Im
perii 15. inftituto Monachorum fe tradens ,
us
ut qui regeret alios,regeretur; paulo poft febr
extinctus,tranquillè claudens vita turbulentam
Nor Interea nova barbarorum, irruptio fœdavit
manni. Gallias ; quippe Normanni, gens vel à Dania
vel à Norvegia, exundantes obruunt Galliam
decuffo nobilitatis flore inermem, & Ham
burgo capto quod Carolus Magnus iis retun
dendis objecerat, foluti repagulis percurrunt
Gallias, dira ubique & inaudita crudelitate
graffantes ; donec accepto auro reverfi in Da
niam , inteftinis bellis fævientes, refpirandi
fpatium Francis concefferunt.
sara Nec Italia tutior aut tranquillior quam anno
ceniin 845. Saraceni Siciliam invadentes totam con
Italia, turbarunt. OraCampaniæ foliciffima prima ex
fenfione tentata eft : copia enim alieni voti eft
pabulum. Beneventum captum,objectú prædæ
Caffinum, ac direpta Romæ fuburbia ; inutili
imo noxia præda , direptoribus naufragio mer
fis in reditu.IdeoLeo IV.Pontifex urbem coma
munivit, novaque adxit dictà Leonina , fœlici
augurio, ut aliarum urbium princeps foret.
Rami. In Hifpania Ramirus Legionis Rex conferto
TUS. prælio 70. Saracenorum millia delevit, dignus
Alphonfi Cafti filius. Ita fortes in calamitate
Principes confignabant fua regna victoriis, &
Maurorum profperitatem virtute afflicta de
terebant.
Theo .. Anno Chrifti 841 Theodoro Theophili vi
dera. dua pro filio Michaële Porphyrogenito etiam
num puero, Imperii clavum moderatur. Piif
fima foemina reduxit cultum Imaginum : deje
o PatriarchatuJoanne Syncello peffimo bipe
dum, Methodium fan& timum virum fubiti.
tuit ,Manichæos invalefcentes excidit : re nulla
omiffa , qua priores clades farcirentur : mira
Numinis providentia , 1 ut erates fingulæ Chri
ftianis
ftianis foeminis,illuftrentur ,& habeat infirmior
fexus quo afpiret.
Et per fororem captivam Conftantinopoli, Bulgari
Bogor Bulgarorum Rex Chrifto adjunctus, eo Chrifti.
invocato adpeftis famífque folatium ; & poft- ani.
modum Theodora opiculante Bulgari in Re
gem, quod Chriftianus effet, rebellantes vici,
non corpore modo,fed animo, ut Chriftiani &
ipfi fierent. Nempe placet Deo per foeminas in
notefcere, & quoddam eft imbecillitatis cum
Divinitate confortium.
Verum Theodora dum fupta fexum gerit Micha
Imperium ,à filio Michaële Porphyrogenito co el.
deturbatur, anno Chrifti 856. Is à´Barda avun- Por
11 culo excitatus jamq; vitiorum impatiens, quæ pbyro
Magiftram morum horrebant, matrem aula genitus]
pulfam includit coenobio, quæ nec diu regno
fuperftes, fato Irenes periit,nifi quod altera in
natum acerbior,altera forte mollior,infœlix u➡
traq; dum Neronem alit. Michaël amoto obice
in omne vitium præceps ruit ; & quafi naſci in
purpura, & in flagitiis idem foret (nam Por
phyrogeniti pene omnes corrupti) femel obita
infoelici expeditione in Syriam, omiffa rerum
cura, nugis & ftupris totú fe addidit ; ubi rebus
leviffimis thefauros immenfos à matre colle
&
tos tam cito diffipavit, quam lente coaluerant.
Interim Bardas Cæfar di&us fpecimen præ- Bardas
buit Principis boni, in literis intermortuis re
vocandis,fed fe malum geffit, in amovendo Pa
triarcha Ignatio , viro fanctitate & do& trina
confpicuo(is Michaëlis Curopalatæ filius fplen
De dorepurpuræ probitate morum illuftrabat) cul
Photiu fubftituit virum prave do& tu & huma
nioris literaturæ tam fcienté quam ignaru divi
næ. Ipfe idé paffus in fubftituto Bafilio Cæfare:
naman.866.cum Nepotis ineptiis refragaretur
morofius
morofius , ipfo infpectante à congerronibus
trucidatus eft : fuffectúfque Bafilius Macedo,
exul, pauperculus, una equorum cura com
mendatus, eique matrimonio jun& ta eft Budo
xia nobiliffima fed Augufti pellex, fortunæ
Micha- lufu, ut de Equifone fieret Imperator. Cum ta
el. men ludos non defineret Michael fuofque cole
lufores per ludibrium, manu, naſo, oculo, vel
capite multaret; imo quendam remigem indu
tum purpura dixiffet Cæfarem , ftrueretque
infidias Bafilio, antevertens Bafilius femiſo
mnem, percufforem ferro objecit ; tam lu
dicris ineptum quam feriis, qui vel joco fæ
viret, quemque dicas immutaffe fexum cum
matre, nifi quod vel fœminas tam turpis otil
pudeat.
Ludo Anno Chrifti 855. Ludovicus Lotharii filius
vicusII in Occidente Augufti iniic dignitatem. Lo
tharius frater illicitis cum Valdrada implicitus
amoribus, five ut excufet, five ut puniat, bel
loque cum Saracenis Italiam vaftantibus invo
lutus magis quam illuftris. Caroli magni præ
clariffima virtute jam deficiente, & in Nepo.
tibus per Italiam, Ġalliam & Germaniam fpar
fis, in ambitionem immodicam, fed infirmam
degenerante.
Carolus Ludovico morbo defunto, an. Chr. 875.
Calvus. Carolus Calvus Romam advolans arripuit Im
perium, Gallia propemodum à Ludovico fra
tre Germaniæ Rege fpoliatus. Sed nec diu po
titus Imperio, cui par præter cupiditatem nihil
habebat : nam anno poft altero à Sedacia Ju
dæo, quo medico utebatur, veneno pulvere'
temperato interemptus eft : calamitate magna
mortalitatis ; ut mors, quafi multæ illi non
fuppetant viæ, per medicamenta & falutis in
ftrumenta graffetur. Calvus Bofonem conjugis
fratrem
fratrem creaverat ducem Italiæ, futurum in
口維 gentium motuum fontem.
Ludovicus III. à fermonis vitio Balbus di- Ludo
t&us, purpurampatris optavit potius quam ve- vicus
ftivit ; ac licet à Joanne Pontifice in Gallia co. Balbus
コ
ronatus,tamen nec titulo imperii nec jure frui
diu potuit, altero anno Compendii non fine
veneni fufpicione defunctus,hac una re memo
rabilis, quod Auguftus faftos nomine impleat,
Anno itaque Chriſti 880. Carolus Craflus Garolus
Ludovici Germaniæ Regis filius defuncto Bal- Graffus,
bo, præteritóque ejus filio Ludovico, impera
‫ ט‬torem fe geffit, nec omnium infirmum per fe
ptem annos in Normannos, Saracenos, & Co
mitem Tufciæ ducem Spoletanum, cui ad Sa
racenos profugienti Berengarium confangui
neum fuum oppofuit, donec octavo anno, cum
Germaniam, Galliam & Italiam propemodum
folus teneret 3 magno humanæ miferiæ cafu,
cum corpore fimul animóque langueret, in
Subditorum ac maxime Germanoru contem
ptum incurrens, defertus ab omnibus, cliens
fa &us Arnulphi Nepotis, ex Fratre Catolo
manno & nobili concubina nati, vix impetratis
ad ufum vitæ aliquot locis, tantùm non inops
paulo poft obiit : novo prodigio jungens men
dicitatem & regnum ; ne quid fit cujus fe Prin
cipes immunes putent.
4. Interea Balduinus primus extitit Flandriæ Flan
Comes, anno nempe 865.ea dinaftia à Caro- dria.
ilo Calvo impetrata cujus filiam Juditham octo
ante annos raptu adduxerat;poena tanta crimi
nis abufu rerum jam inde vertente in præmi
um. Et anno 887. permiffa Neuftria incolenda
Normanis ; cum poft graves clades illatas ob Nor=
fidione Parifios premerent necratio alia fup- manta!
peteret trucul entos hoftes amoliendi, nifi do
nando
nando partem, totum rapientibus, ut abfciffo
membro corpus fanaretur.
Bafilius Anno Chriſti 867. In Oriente Bafilius Ma
A cedo ex prifca quidem Arfacidarum nobilitate,
fed annorum ferie fic obfcuta,ut homo pauper
culus in curandis equis ageret vita, cbtruncato
Michaële gubernacula tenuit ; nec pro equi
fone, juftitia & fortitudine in paucis infignis.
Statim à Deo principium ; exturbato Photio
Ignatium revocat; habitúmq ; ipfius cura Con
cilium Generale o& tavum Conftantinopolita
Concil num IV.anno Chrifti 869; quo damnatus Pho
um 8. tius, & Iconomachorum zizania evulſa ftirpi
tus; deinde Saracenos plurimis expeditionibus
tum præfens, tum per Legatos quos non obvia
fælicitate majores rebus geftis quam ambitione
eft nactus, fæpiffime vicit, ab eorum tyranni
de Afiæ parte, Dalmaria, & Calabria pluri
bus oppidis ereptis. Nec omittendus Andreas
Scytha, qui Tarfenfem Amiram, Mariæ filium
arguentem infirmitatis, ejufdemfilit potentia
fretus, ingenti prælio delevit, ut cæfus Amiras
Chrifti poteftatem deprædicaret filentio.
Bafilio liberi, fummaf œlicitas Principum ,
non defuerunt; Cæfares enim dixit Conftanti
num Leonem & Alexandrum. Quamvis poft
ea imminuta fœlicitas in Conftantino, quem
morbus rapuit : & in Leone, quem Magi San
tabareni dilata ultio mancipavit carceri, & ne. :
caffet fortaffe, nifi Pfittaci vox intermortuum
affe&um patris fufcitaffet. Mox iple Bafilius
19, imperii anno,novo prorfus cafu vitam egit.
Ingentem enim percuffurus cervum, ab ecque
raptatus ramis cornuum zone implicitis .
quamvis zona ab uno comitum abfciffa ferva
tus effet, tamen læfis ex vulnere inteftinis pau
lopoft obiit ; ita fortiffimus Imperator ab ani
mali
ad Nofira Tempora. 1655. 245
mali timidiffimo morté baufit; & fervatus qui
dem.Male tamen quod fervatorem ftringentem
ferru necarijufferi : quafi zona lamentis fcin
di debuerit, & chirurgi novacula parricidiú fit.
W Aliquot ante annos Ignatio mortuo in fedem
Photius erat reftitutu , indignus quam vel fe- Photius
mel infideret. Is de Chriftiana re peffimè me.
ritus, novo Bibliothecæ genere juvit eruditos,
nec enim ingentia librorum volumina quando
que peritura capfis inclufit, fed oculis lecta a
nimóque digefta fcriptis mandavit, nulla tem
porum injuria peritura : ftudiofiffimus omnium,
qui pofteritati ultimæ ftuduit.
Anno Chrifti 886. Leo Bafilii filius, ferva- Leo
tore Pfittaco patri redditus, ei fucceffit,ob ar- Philo
tium ftudia di&tus Philofophus 24. anno Im
rophusa
perium tenuit bello non admodum fœlix , à
Berengario & à Bulgaris expeditione gemina
vius : ita inepti funt ad Martis munera phi
lofophantes. Imo & infidiis tentatus domefti
cis, & in templo fufte percuffus, vix fervatus
eft. Nec prorfus philofophiam coluit, Zoe pel
lice Auguftæ uxori fuperinducta , adeo Philo
fophia fine Chrifto fucus eft. Ventris morbo
contabuit, filio fuo Coultantino adhuc fexen
ni fub tutela Alexandri fratris relicto, quem ex
matrimonio quarto fufceperat.
Alexander poft annuam adminiftrationem
ain ganeis poculifque tranfa& im , cum pupillu
Auguftum caftrare intenderet, nimia jactatio
ne per nares & veretrum erumpente fanguine
extin&us eft, in ipfa molitione fceleris raptus,
imbellem ætatem Deo vindicante.
Anno Chrifti 888. Arnulphus Carolomanni Arnul
è pellice filius à Germaniæ proceribus Carolo phus,
Craffo fubftituitur, variáque forte novem an
nis imperat, Primus belli campus Germania
L fuir,
242 6 Hiftoria ab Orbe condito
fuit, in qua dum Bohemi per Hungaros fublatius
guntur patefa& tus eft Hungaris in reliquain pion
Germaniam aditus. Tum pugnatum in Belgie, la qu
Normannique poft populatas Gallias victi,eo- Chri
rum centum millibus in prælio cæfis. Poftremo fupra
Martis area Italiafuit, quam Guido Spoleta
nus & Berengarius Fcrolivienfis inteftinis ar migr
mis difcerpebant: ab Pontifice coronatus Gui Boata
do Lamberto filio poftmodum moriens coro- qua
nam reliquerat : qua ftatim ab Arnulpho Ita- To
liam Invadente fpoliatur : & in venatione ab pieta
Hugone Mediolanenfi perimitur. Arnulphus 910
præter alias urbes, 2 Romam cepit, quod mire. Arvern
re, per lufum, dum milites lepufculum fugien- dia
tem per moenia infe& tantur, Romanis cufto- mi
dibus metu perterritis & dilapfis ; tuncque qu
Roma gentium domina facilius quam lepus is in
capta eft. In Germania redux Imperator phthi. amos
riafi periit, anno Chrifti 899. cum ante Au- aimi
gufta adulterii convica acerbiorem vitam cfg præd
feciffet. tum
Ludovi- Ab Arnulphi obitu, Corona Imperii decur An
Cus III. fis celeriter aliquot Caroli annis,ad Germanos dux à
ftatim tranfvit. Non tamen fine turbis & fan- hone
guine. Ludovicus Bofonis filius Rex Italiæ recuf
proclamarus, cum fecurus dimiffis copiis Ve- teftin
ronæ ageret,à Berengario antea profugo depre- incur
C
henfus imperio privatur & oculis : Anno Chr. quod
904. Nec ideo tuta poteft as Berengario ; nam ticun
cum Hungari vaftata Germania tranfcendiffent vicen
Alpes, & in anguftiis oppreffi à Berengario, præli
necprece nec pretio falute poffent redimere, ptur
metu, ut fit, in defperationem verfo, Beren- gnus
garium ingenti clade profligarunt valtarúntq; uoru
Italiam nullo vetante. ret.
At Ludovicus Arnulphi filius duodecennis E
defignatus à Proceribus Imperator nihilo mi
melius
melius fe Principem geffit Hungarorum irru
ptionibus & Procerum motibus in Germania
fua quafi in carcere conclufus : donec anno
Chrifti 912. ætate adolefcens, toleratis rebus
fupra virum, morbo abfumptus eft. Et in eo
exaruit Caroli Magni Germanicus furculus,
& emigravitque Imperium ad Germanos non in
unâ tamen ftirpe; quaſi indagaret Auſtriacam,
-0. in qua quiefceret.
-Totinter tumultuantis Europa funera, quis
pietati confultum credat? Anno tamen Chriſti
910. Guilielmus Pius Princeps Pictonum &
Arvernorum Cluniacenfe Coenobium in Bur
gundia condidit : cui primus Berno præfuit.
Familia quidem ad Benedi&i normam aptata,
fed quæ deinceps Ordinis caput, & radicibus
fuis innitens truncus , feraciffimos fanctitate
ramos per Europam late propagabit. Infelix .
nimirum Belli& ignorantiæ feculum ruebat in
præceps, nifi pacem & literas Religiofi quan
tum in fe fuit fuftentaffent.
Anno Chrifti 912. Conradus Franconiæ Conra
dux à Germanis coronatus eft Imperator : O- dus,
, thone Brunfvicenfi jam annis gravi coronam
recufante. Septem annis eo potitus, bellis in
& teftinis in Germanos proceres,ac Hungarorum
incurfionibus vexatus eft hoc memorabilis,
quod fato proximus infignia Imperii ad Hen
a ricum Saxoniæ ducem, illius Othonis Brunf
vicenfis filium miferit, à quo nuper ingenti
prælio victus effet, cum unum tanto faltigio
T aptum conteftatus,cum maximePrincipatu di
gnus cum deponeret, qui ultionis libidinem
fuorúmque commoda Reipublicæ pofthabe
ret. Rollo
Eodem anno cicuratifunt Normannorú ani❤ Nord
mi Rollonis ducis baptifmate is poft Rotho- mannus,
22 magum
: 844 ·Hiftoria ab Orbe condito
magnum fexto ante anno expugnaturn,Francis
imminebat,novas,iterum clades illaturus; fed
à Deo victus fidem fufcepit, & Gifla Caroli
Simplicis filia in matrimonium accepta, tum
demum in Francicum copus coaluit.
Navar Et hoc tempore in Cantabria & Afturia or
ra reg- tum eft Navarra Regnum ab Eneco Sanctio,
num . qui Arifta di&tus, in ipfis Pyrenæi radicibus ;
quod inter Hifpanos Gal'ófq; medium utram
que gentem non tam dirimet quam compo
net ; ambitione limites montium fupergre
diente.
Henri Anno Chrifti 919. Henricus Saxo, dictus
Cus Auceps quod capienti aviculas delatum effet
Auceps. Imperium, 17. annis illud obtinuit. Quamvis
armis fortis, bellum tamen ab Arnoldo Bavaro
pro Imperio commotum verbo non manu con
fecit ; petito colloquio, & Bavaro perſuaſo ;
adeo vel furor prudentia regitur. Hinc
Hungaros vicit Saxoniam vaftantes, tunc Bo
realium partium luem : Mifniam in Sclavos
muniit; primúmque Mifniæ Marchionem eri
git;Vandalos ad mare Balthicum ingenti præ
lio profligat, ac omiffa vel non permifla Italia,
paralyfi obiit ; in bellis victor, quæ non quæ
fierat, pacis nunquam compos ; quamunam
quærebat.
Italia Italia interim in ultimam calamitatem pro
fiatus Japfa, propudiofum meretricum facta ftipen
dium, fub Regum titulo difcerpebatur. Nam
præter Hungaros impune graffantes, poft Be
rengarium à Joanne X, coronatum , eundém
que à Rodolpho Burgundiæ Rege victum, & I
Verona Flamberti cujufdam necatum fcelere;
Hugo Arelatenfis ejeco Rodolpho Rex dictus
Italiæ, non à Pontifice, fed quod probrumfit,
à meretrice; ab 133eadem ftatim regno depulfus
eft:
eft : uno verbo Muzonia, hoc eft mulier, im
pudica,ambitiofa ,& potens, quafi emiffa Orco
Megæra,florentiffimam regionem peffundabat,
Præftat bas turpitudines filentio tegi qua fcri
ptis exponi ; quibus Romajam fui præda, non
á Nerone, fed à meretricula diripiebatur.
Foeliciori calamitate ufus eft Pelagius, puer Pelagi
j in Hifpania nobilis, quem nec ætas tenera,nec us
Principis Mauri blanditia,nec atrociffima tor- Martys,
menta, à fide & pudicitia dimoverunt. In
triumphatoribus Hifpaniæ numerandus, qui
fe uno armatus Saracenorum copias vicit , tam
blandientes, quam fævientes. 3 4
Anno Chrifli 912. Alexandro mortuo, Con- Con
iftantinus Porphyrogenitus Leonis filius , vix ftanti]
@feptennis fervitutem potius quam Imperium nus VII
iniit ; tota propemodum vita pupillariter aut Porphy
ferviliter habitus. Etate prima tutores Con- rogenj➡21.
ftantinum Ducam imminentem puero vix a. tu
moverunt; & Simeonem Bulgarum Regem ab
urbe precibus & muneribus, quod infirmorum,
eft, depulerunt. Inde Zoë mater clavo admo
ta , matrem quidem fe geffit, fed Principem,
cujus nutu regeretur & filius. Mox quafi Au
guftus Imperium foret non Imperator, de co
regendo duos inter fortiffimos Duces conten
tio, Romanum qui Lacopenus dictus eft, & Romaa.
Phocam. Romanus aftutior, qui Helena filia nus La
Conftantino in uxorem data, Phocam oppreffit, copenur
& quafi perdueliem excoecavit,Zoem cœnobio
= inclufit, filióque Chriftophoro Cæfare dicto,
Conftantinum generum fic nihili habuit, ut
¡ Imperator & Porphyrogenitus pingendis Ima
ginibus vitam toleraret. Sed nihil indignius
quam Theophyla&us Romani filius, annorum Theo
fexdecim, in Conftantinopolitanam fedem in phyla
trufus, eajuvenis amentia, ut equorum amori am,
omnia
L3
omnia pofthabens, illorum fimo fæpe infulas
poliuens , inter facrofan&a myfteria pullum
equinum inviferit, bruto quovis abje&ior, & ad
catabulum jufte damnandus.
Sedtandem Deo ambitionem viri ulciſcen
te, Romano raptus Chriftophorus filius, duo
reliqui Stephanus & Conftantinus fuperftites
quidem, fed in paternam calamitatem li
quippe tam infenfi feveritati patris, quam eo
rum vitiis pater, eum comprehendunt, atton.
fúmque in Infulam relegant, ut qui alienos
liberos perditum ibat, perderetur à fuis. Mox
aliquando Porphyrogenitus exfurgens, defti
rutos Patre filios in vincula conjicit, ftatim
relegandos, folúfque regnum capeffit, quod
cum Romano filio, ex Helena prioris Romani "10
****filia fufcepto, Is. annos geffit : donec ab eo
dem fillo veneno perierit anno Chrifti 959. A
vitæ $4.eo fatout femper regnarit,at ferè nun E
quam ; fecurus in aliena poteftare, in fua per ICT
ditus. Theophylactus,ille Caballinæ gentis an
refignanus, morbo contracto ex incitata equi
ratione intercute periit ; fato Hippolyti dig
nior, ab equis ad infaniam charis difcerpendus,
ut inde effet poena, unde & culpa.
Otho Anno Chrifti 936. Otha Henrici filius in
Magnus Germania imperat, dictus eft Magnus, pro
reum geltarum amplitudine, quantum cala
mitofa ferebant tempora, quibus 36. annis af
Ai&tatus eft & illuftratus, Diuturnum bellum in
feditiofos eum exercuit, quélque acerbius in
geminos fratres;quorum Taumarus morte cul
1 P pam luit,Henricus veniâ ; adeo varia funt ho
minum fata, & priora emendantur pofterio
ribus Poft pacatam Germaniam folicitavit
Italia , quæ à Berengario juniore ejufque fi
lio Adalberta regni22 nomine vaftabatur ; bis
12
Alpes
at Noftra Tempora. 1655. ' 247
Alpes tranfmiffe, conflictum fæpius ; donec
anno 968. • Adalberto in acie cælo, penitus
extinctum eft Italiæ regnum, Imperatore jure
victoriæ potiffimam ejus partem occupante.
Nec modo victoriis Magnus Imperator, fed
religione, bafilicis pluribus conditis ornatif
que perpetua beneficentia ; parta tanden Im
perio pace deceffit, quam tot annis ærumnífq ;
tantis quæfierat, vere Magnus ambitione con
fcripta terminis. 13-4
Circa hæc tempora Chriftus fœliciter Borea Polonia
libus illuxitgentibus : nam an. 965. Poloniæ
regnum ampliffimum per Micilloum Regem Chriftig
fidem admifit, Inufitata caufa vis Amori ,quo ana.
ardens Micillaus , in filiam Vencillai Bohe
morum Regis, cum virgo Chriftiana abdica.
ret Ethnicum hominem, is ut fponfam obti
neret Chriftum amplexus eft, coluitque con.
ftanter , Cracovienfi & • Gnefnenfi fundatis
Ecclefils. In exemplum ivit pietas Regis, pla
cuitque fubditis fentire cum Principe : nec e
nim efficacius imperatur quam agendo.
Colla ægrius fubmifit Dania, immanitate Et
morum nondum fuba& ta, duobus Regibus de- Dania,
orum cultum vix evellentibus; quorum primus
Heraldus à Suenone filio regno expulfus eft;
alter ipfe Sueno, tametfi initio infenfiffimus.
Chriftianis, tamen poftea per adverfa do&us
Chriftum appellare , fic eum coluit, ut jam
præco fidei, proceres fuos doceret quæ dilice
1 rat, piifque verbis priora facta refcinderet,te
nui tamen fructu ; donec Poppo vir Sanctus
illæfa manu ferrum candens tractans, popula
rium fuorum animos prodigio captos Deo ad
junxit , adeo Barbaros inufitata capiunt, &
qui fenfibus ferviunt per ipfos fenfus vincendi
funt.
L4 Infoeli
Maho- Infoe'icius in Hifpania , quam Mabomedes H
medes. Maurus Almanforis Regis Gordubenfis Prætor 100
Maurus crebris victoriis concutiebat; ejus generofitate
Saracenicum nomen inftauratum, qui bis &
quinquagies in Chriftianorum terras irrupit, to
Veremundo Legionenfi Rege ingenti clade af fed
fetto, donec tandem prælio victus, doloris im.
patiens feipfum abfumpfit inedia, turpiori à fe
victoria quàm ab Hifpanis,
Roma Anno Chrifti 959. Romanus junior Con ICE
1
nusju ftantino patre veneno necato,Imperator fa & tus de
nior. eft parricidio,poteftate taniu per trienniu ufus, per
imo abufus, cùm voluptatibus & libidinibus PU
totus marcefceret ; per quas exhaufto corpore,
morbovitam amifit, quam debebat ferro parri And
cida : Puer appellatus,non tam abæ ate quam
à moribus. Bene tamen quod Nicephoro Pho
cæ commifit exercitus, tantum enim vir for tus
tis & prudens adminiftratione nova perfecit, ter
ur Saracenos Creta expulerit, celebréſque vi 32
&orias, pluribus captis urbibus, in Oriente reg bi
tulerit.
Nice. ret; NeccuiImperium arripuit,nifi
Brindes Romani vitam neinfidia
cubicularius perde.
phorus batur ; futurus itaque Imperator aut nullus,

Phoca, malluit militibus purpuram ingerentibus oble
qui, quam inimicis mortem cfferentibus. Thes To
phanam Romani viduam uxorem duxit, furu
rus pater ipfius liberis tam affe&u quam nomi
ne.Inftauravit palmas Imperator,quas privatus
pofuerat, toto notiffimas Oriente, Cilicia , TE
Cypro, & Syria Imperio adjun& tis. Attamen
Antiochiam Syriæ expugnavit invitus , mg
nitus olim ea urbe capta fibi periturum . Ve.
rum non ab urbe, fed ab avaritia mortem of "'"
fendit. Cum enim tam odiofus domi, quam
foris clarus, militarem gloriam expilationibus
civium
ad Noftra Tempora. 1655)
civium deturparet, gravíque annona premeret
populum, in infidias delapfus eft procerum , à
quibus in Palatio peremptus eit,fexto potefta
tis anno, Amarus odii publici fax ingenti mu.
ro palatium cinxerat ; at ea die qua muroper
fect claves portarum acceperat, à conjuratis
intra murum fporta exceptis in cubiculo fuo
jugulatus eft ; veri á que voci afferta, qua ipfe
monitus, fruftra ad cœlos munimenta tolli , fi
- intra malum exiftat. Cæca mortalium provi
Identia, quæ cavet longinqua ut à proprioribus
pereat. Cavenda Nicephoro uxor Theophana,
quæ fe frigidius amari dolens, ad Tzimifcem
animum applicans, ad eum jam dotale tulit
Imperium.
Igitur Joannes Tzimifces anno Chriſti 969. Timidá
dux præclariffimus, fed Nicephori nece macu- fces.
latus, Theophana in exilium afta ,jufta præpe
fteri amoris poena, Imperium adiit, & ex-pri-,
ma fortitudine adminiftravit, repulfis Antic
chia Saracenis, appreffis Nicephori affinibus,
& Rufforum ingenti mulitudine prælio vita ,
que victoria Theodoro adfcripta Martyris
vifo inter ordines óbequitare, juvítque Prin
cipem fibi detrahi, gloriam, Deo adjungen .
dam. Primus omnium Principum juffit num
mos imagine Chrifti fignari, hac infcriptione,
Fefus Chriftus, Rex Regum ; placuit exem
plum pofteris, Chriflíque Regnum in Reges
affertum, cujus nutu ponuntur Imperia &
evertuntur. Sexto fui anno Tzimifces tabifico ,
veneno periit, quod Bafilius Eunuchus præ
buerat, veritus ne adminiftratione, quarun
dam urbium dejiceretur ; ita tot virorum vi
for à Semiviro victus ; juxtáque Nicephorum
Inteftino malo raptus eft, fortis,communitus.
Lateren Wit
155
Cayrus, Interea nempe anno Chrifti 971. ab Aleni
no Saraceno , urbs in Egypto ædificata eft
Cayrus , Memphim & Alexandriam obrutura
fplendore & amplitudine, regnique fedes Baby
lonico æmuli, ita nefcio quid præter condito
res urbes æternat,
Otho 2. Anno Chrifti 973. Otho fecundus Magni fi
lius Imperium tenuit ; juxta patrem agitatus
bellis , fed forte varia ; præter civile quod Ger
mani moverunt Proceres, cum Lothario Fran
corum Rege fic pugnavit, ut ab eo primùm A.
quifgrano pulfus, deinceps eundem Parifios
ufque armatus egerit, ab eodem rurfus multa
cæde ad Axonani fufus. Eadem propemodum
forte cum Græcis in Italia contendit, primum
victor, poft victus ac fugiens ; ægre navi ferva.
tus quamdiu latuit, agrius ubi agnitus eft na .
tatu evadens ; ut aliquando regni gloria non
oneri modo, fed periculo fit. Iram conceptam
vertit in Italo à quibus in pugna fugæ initi
um, Beneventum incendit ; Romaró que cia
riffimos vocatos ad convivium , occidit in epu
larum lætitia, verè morte improviſa in vitæ
ferculis ; ipfe poftmodum angore animi obiit;
fortune & Martis variantis exemplum.
Eduir At in Anglia magnum patratum eft nefas
dus S. anno Chrilti 977. in Eduardo Rege fanctitate
morum illuftri, qui noverca dolo periit, Ethel
redo filio regnum compirantis. Sed in fubditos
Deus crimen Principu ultus eft, Anglia Ethel
redo Rege, Canuti Daniæ Regis deprædatio
nibus affiduis vexata eft, & parta feelere pote
ftas fervitus fuit.
Camal Et hoc tempore Anachoretarum Camaldu
dulenfes lenfium Ordo • inftiturus ab Romualdo viro in
tegerrimo & abftinentiffimo ; qui vitam in
fpontanea corporis afflictatione ad annú vice
fimum
ad Noftra Tempora. 1655) 251 1
fimum fupra centefimum produxit ; adeovis
vere non eft indulgere voluptatibus
Anno Chrifti 983. Otho III. Secundi filius Otho 33
duodecenis Imperium aufpicatus eft pueritia
fa&ionibus multum obnoxia. Hinc enim Hen
ricus patruelis Bavariæ Dux fibi imperatorem
& fpem Imperii vendicabat ; inde Atheleida .
avi matérque Theophano natum repofcebant,
E eo juftius quo fecurius. Fides apud Proceres
valuit , raptus Henrico puer , daιúfque fœ
minis ita inftitutus, ut pro ignorantia tempo
rum literatiffimus , Mirabilia Mundi vulgo
diceretur : do&rinæ laude eximia, præ qua
nihil in orbe mirabile foret, Romam adiit à
Crefcentio Confule turbis agitatam,& Grego
rio-V. Pontifice fedi reftituto impetravit, ut
ferunt, Electorum Septemviratum , quibus in Electo
pofterum diligendi Imperatoris facultas effet. res Im
Ad nobiliffimam fuffragationem lecti Præfules, peril.
Moguntinus, Colonienfis, & Frevirenfis gad
diti duces Bavariæ & Saxioniæ, cum Bande
burgico Marchione,cui limes Imperii adverfus
Sclavos jam commiflus. Per hæc ereptus fuc
ceffioni locus,datus ambitu & Imperium per
pla es ftirpes vagatum, ditavit plures opulentia
fua,fibi tantú detrahens, quantu aliis largiens,
In hoc reruna fucceffu , Nihil Othoni infœli
cius fæminis; nam Maria conjux, ob adulterium 3
mente conceptum, quod in Comitem Mutinen.
fem falfo impegerat, affecta fupplicio, donium
Auguftam maculavit infamia : & Crefcentil :
uxor Imperatori charior quam decebat,indig
nata hunc refipifcere, jam melioris frugis ins
teremit , miflis chirothecis veneno infectis,
florente ætate & ad ampliffima inttirutum ; de
ceffit orbus, fœlix fi cælebs, expertus fœminas
cam in cunis probas, quam in toro malas.
Anno 39
Hugo Anno Chrifti 988. Regnum Galliæ fecundò
Capetus mutationem principum paffum eft. Defecerat
Caroli Magni genus in Ludovico V. fine prole
mortuo, Hugo Capetus vel à Ludovico regno
donatus, vel Francorum comitiis le&us, ter
tiæ ftirpi originem dedit, quæ prioribus ut an
norum ferie perennior, fic fplendore rerum il
luftrior, non modo ad noftrum ævum illibata
? pervenit , fed ævi coæva, fi coelo creditur,
perdurabi . Hugoni militari viro Robertus fi
lius pietate fumma fucceffit ; quafi alter Nu
ma poft Romulum , ut quos armis efferaverat
pater, religione filius cicuraret,
Sabau Decennio poft novus Principum furculus in
dia. radicibus Alpium inferitur in Berardo. Is Saxo
Duces. niæ Ducis filius , & Othonis fecundi ex fratre
nepos à Rodolpho Burgundiæ Transjuranæ
Rege obtinuit Morienne Comitatum , & Tau. 19
rinatium Marchionatum. Unde orti Sabaudiæ n
Duces, Regum lata profapia, fi regna meri
tum non titulus condit : quamvis nec à Cypro
titulus defuit; fed gefforum gloriatițuli , ma
jor eft.
Anno Chrifti 975. Conftantini Porphyro
Bafilius geniti filii, Bafilius fecundus & Conftantinus
II.
octavus avitum tandem receperunt Imperium,
mira Dei indulgentia, Nicephoro & Tzimilca
quafi tutoribus rem pupillorum agentibus. Sed
eorum alter voluptatibus vixit, alter reipubli
cæ.Is Bafilius qui viceffimo ætatis anno throno
evectus, eum per 50, annos infedit, unus P.in ta
cipum perennitate Imperii clarus. Nec inanis C
rebus annorum feries, fed illuftrium eventuum
fata , non vixiffe modo fed regnaffe Au
guftum prædicat. Bardam Slerum ufurpantem
Imperium per Bardam Phocam exulem vicit:
in Italia contra Othonem Calabrium vindica
vit :
ad NoftraTempora, 1655: 253
vit ; ipfummet Phocam rebellione foedantem
C victorias oppreffit foeliciter, Bulgaros tot an
nos Græcis imminentes ita continuis attri
vit victoriis ut pene deleverit, femel eo um
capta 15. millia privavit oculis, remifitque ad
fuos, relicto turmis fingulis uno duce lufco :
obflinatæ genti cæcitatem exprobrans mentis.
Nec annis gravis à bello ceffavit, in confilio
repetende Siciliæ deprehenfus à morte. Dignus
fumma laude, nifi literarum ofor, filci tu .
diofus , alienus à liberalitate, præclariorem
Principis partem abfcidiffer ; obiit quidem cu
mulatiffimo fifco, fed veræ regnantium opes
amor fubditorum fruft áque congeri' ur, quod
ftatim alieno luxu peri urum eft.
Conftantinus ventris Vene: ifque mancipium Conftan
11 Bafilium fratrem excepit : optimè quidem , tinus
quod jam annis pleno proculcare Imperiu diú VIII.
non licuit : triennium fuperftes, rempublicam
inertia, prodigalitate, & crudelitate afflixit :
1 id unum allaborans ut Zoæ filiæ jam quinqua
" genariæ pararet Imperium. Quod nec perfecit
fine flagitio, dato illi in maritum Romaro, à
prima uxorejuffo abfcedere : obiit tertio poft
nuptias die : unus maxime teflis, non effe à
fratribus idem expectandum, nec effe fimili
tudinem morum , quæ ortús.
Circa hæc tempora, anno nimirum Chri
fti 1003. Turcorum nomen orbi innotuit. Ii Turci.
gens Hunnica Caucafi Borealis accolæ, à Sul
tano Babylonio evocati, ut Perfas rebellantes
contunderent, Duce Tangrolippice eos profli
garunt. Sedcum ad fua redire a Sultano próhi
berentur , commiffo prælio Sultanus victus
victoréfque, Perfide, Babylonia & Mefopota
mia occupatis, patriam foeliciori folo immu
tarunt. Hi five ante Mahumetica lue infecti,
five
254 Hifforia ab Orbe condito
five poft ex Saracenorum contagio,ftatim eval
dent Mahumetis cultores obftinatiffimi , &
maximo Chriftianæ Reipublicæ damno tre
mendum Orbi ponent Imperium.
Henri. Anno Chrifti 1032, Henricus Bavariæ Dux,
Cu S. Othonis primi ex fiatre nepos, Egbardo Thu
ringio fruftra renitente, cepit Imperium , x
mulatione principum litigiofum ; donec emi
nens virtus tam fecuro regno quam jufto potita
fit. Is Imperatoriis titulis Sancti nomen ad
junxit implevitque magnis virtutibus, Nec
domi Sancto, foris gloria defuit ; quam triplici
in Italiam expeditione , Harduico bis Longo
bardia pulfo, & feditione Licinenfi oppreffa ,
collegit luculentam.Et ejus foelicitatem vel in
firmior fexus, promovit, Santa Cunegundis
Cuze , beatitudinis Henrici maxima portio, Virgo ..
gundh. nupta Virgini, & in Matrimonio eadem per
fans : foelices nuptiæ, quibus virginitas pro
nuba, dos integritas, pudor ornamenta › &
jun&ifunt animi immunes corporum.
Nec in Giffa forore defideratus Henricus,
Hunga
ria quæ nupta Stephano Regi Hungarorum , Chri
Cbrifti. fto conjugem peperit, Gentémq; ferociffimam
ana. ad religionem veram traduxit ; quafi in fatis
effer, ut per foeminas tota Europa Deo vince
Tetur. Porro qualia virtutis rudimenta , quibus
faftigium fan&itatis adeptus Stephanus, à fun
damentis eminuit, fuófque docui . veræ virtu
tis nullas effe cunas .
Henri Obiit Henricus inter optima confilia cum
cus. Roberto Franco communicata ; nullo relicto .
hærede præter Ecclefias ; quas & condiderat 4
& ornaverat, præcipue Bambergenfem ; ratus,
quod erat, Nepotes & pofteros interire, ævo
fupereffe, quod Deo facrum eft.
Lis temporibus aperta Normannis Gallis Ca
labria,
ad Noftra Tempora. 1655) 255
Jabria, Virtus pro numero ; cum eorum qua? Nor
daginta nobiles à Jerofolymitana peregrina- manni
tione redeuntes , Salernum Apuliæ obfeffum Cala
à Saracenis ita propugnarunt , ut incredibili bria,
virtute fufo Barbarorum exercitu urbs liberara
fervatores exceperit, prærogativa Principatus
futuri , & fœlici ampliffimarum rerum ex
ordio.
Anno 1011.Caftellæ Comitatus in Regnum Caftella
tranfiit ; Sanctio majore Navarræ Rege, ob Regnum
jus uxoris Cafteliam poffidente, regrúmque
appellante eam provinciam, quæ merito Hif
paniæ cor, vel ob fitum, vel ob generofitatem ,
dici debet. San& tio Ferdinandus filius fuc
ceffit, in quo ftatim novi regni effulfit titu
lus , Lufitaniæ maxima parte Mauris ere
pta ; cui & regnum Legionenfe adje&um eft,
ductâ uxore Santia, forore Veremundi
Regis Legionenfis ; jam Deo per mulie.
res Auftriaca ftirpi comparante Monarchi
am.
Anno Chrifti 1024. Conradus II. Franco- Conra™
niæ Dux ab Henrico Principibus commenda- dus II.
•
tus, eorum fuffragio lectus eft Auguſtus. Et
hic obiit confuetas expeditiones Imperatori
bus, moribus Germanicis pacandis, & Italiæ
bellis opprimendis . Papienfes adegic arcem
• reponere quam everterant , Ravenpates à qui
bus expellebatur in urbe propria domuit ; Ro
manos ad flagitandam veniam impulit ,rixa de
1 corio bovis Inter Germanum & Italum mora ;
Ereptam Græcis Apuliam Normannis ,quorum
% opera uſus,attribuit. Poft in Germania contra
conjuratos, in Burgundia contra Othonem, in
Hungaria contra Stephanum viæor iterum
que in Italiam profectus ; pacato Imperio, cum
fecurus de otio pacis cogitaret,tot periculis il
Jibatus
libatus, morbo, occubuit, anno poteftatis 15.
Vir imperterriti animi , qui difcrimina, nec
quæreret nec defugeret, noflétque victoriam
temperare clementia, tam parcendi promp: us จ
quam vincendi.
Mufica Hoc tempore mufica incremento magno
nola. promota eft, invento Guidonis Aretini, circa
annum 1024.qui (ex Notas illas vulgares com
mentus eft, ad juvandam eximiam diſcipli
nam faciliúfque difcentium animis imprimen
dam aliquo humanitatis levamento, ut cum C
litterarum jacerent ftudia, ars hnettiſſima →
effet in pretio. Et pietati confultum in Mona 0
Vallis fterio Vallis umbrofæ , quod anno 1030 in
Apennini jugo conditum, magnis incrementis
umbrofa illatt igne, virtutum fplendore ad pofteros
venir.. 215
Cafimi Vidit & Gallia in Cafimiro adolefcente A
rus Mo- quanti eflet Mundus Juvenis regno natus,quip ri
nachus, pe Miceflai Poloniæ Regis Filius, poft parris T
obitum regno cum matre pulfus, dum Parifiis S
dat operam literis , Cluniacenfibus Mona.
chis fe adlegit, fœlici naufragio ad portum. 00
appulfus , nactu que regnum abdicando , Nam. ·C
aliquot poft annos, jam Diaconus revocatus à
Polonis , & difpenfante Pontifice throno im C
pofitus uxore ducta, pro dignitate fceptrum 10
tra&ivics quis enim tractet dignius, quam qui 9
contempfit. h
Roma. Anno Chrifti 1028. Romanus III. Argyrus.
nus Ar. diatus, vel Argyropolus , quod ad prodiga 0
gyrus. litatem opes effunderet , cum Zoe conjuge.
Orientis Imperium tenuit, gefsitque juxta So
ceri Conftantini, fin minus ignaviam, faltem
fortunam. A Saracenis maxima clade in fugam
actus eft, mox ex prodige avarus, id enim fe
quitur, acerbiffime tributa exegit, fruftraque à
conju.
conjuge quæfitis liberis, cum amaret illam ig
navius ab eadem fexto anno veneno tollitur.
Ubi Zelotypia libidinem armavit, quæ fides
vetulæ.
Anno itaque 103. Michael Paphlago Zox Michael
adulter, & eximiæ formæ ab eadem in thala- Paph
A mum & thronum evehitur ; fuitque faftigium lago.
rerum graviffimorum fcelerum merces. Sed
- neutri diu perftitit tanti empta : nam Zoe ab
- Joanne Spadone Paphiagonis fratre redacta in
1 ordinem , honeftæ cuſtodiæ mancipata eft, ip
fique Joanri cura rerum incubuit ; Paphlago
Comitiali morbo afflictatus , publico abftinuit,
purpuræ ftipes, non Auguftus, Donec ejufdem
fratris confilio Zoem cogit , ut Michaelem
Calephatem ex forore nepotem adoptet Impe
rio, ac initio Principatus fui feprennio , ferid
Agitiorum pænitens. Auguftum mutavit Cle
rico, ratus culpam facilius cum fomite peritu
ram. Interea Maniaces Dux eximius eripiebat
Siciliam Saracenis :fed calumnia & aulicis ar
tibus Conftantinopoli impetitus , infectum
opus dimifit, armique invi&us fraudi fuc
cubuit.
Michael Calephates anno Chrifti 1041. Pi- Michael
catore olim navium genitus, cedente avuncu- Cale
lo hronum infcendit , tam gradu indignus phates.
quam cafu dignus. Primum crimen ignarus a
nimus quo Z em relegavit, Joannem Spado
nem avunculum expulit : alterum crudelitas,
qua in proximos fæviebat, Commota ftatim
feditio; Theodora Zoæ foror ab exillo quod
indixerat Argyrus revocata, & Augufta diet .
Quin & Zoe à Calephate accerfita inftigante
acrius feditionem , Calepha: es & Corflan: i
nus avunculus vi&i excæcantur : Zoe iterum
gubernaculo admota Conftantinum Mono
machum
machum in virum deligit, & honoris quam a
moris ardentior , ipfius patitur cum Scleræna
dile&tiffima conjuge ftare connubium : quɔfi
Conftantini alia uxor effet, alia Augufti : ge 10
mente interim Imperio inter repudia: & nupti Ex
as libidinofæ mulieris,
Conftan ‫ را‬Adit ergo Imperium Conftantinus Mono
tinus 9. machus , quinto poft Calepbatis initia menfe :
Mono. gravibúfque pericul sftatim impellitur : five à
machus, Maniace Duce illo fortiffimo ambiente purpu
ram, five à Leone cognato idem faftigium u 10
furpante , five à Rufforum Principe innume 17
ris navigiis Byzantium obfidente. Sed iis per
fun& tus periculis, æmulis foeliciter fublatis, &
Ruffis procellarum vi divinitùs merfis : longe
graviffimum à Turcis adiit, impune percur
fantibus Orientem, & Byzantio jam immi.
nentibus à quo etiam fervatus eft, corum in QU
teftinis diffidiis, aliena damna in mutuas cla
des vertentium. Tot hoftium liber morbo fuc
cubuit, & gemino quidem , articulari & pleu
ritide oppreffus, anno Imperii 13. cum an
tea Zoe deceffiffet, tot Imperatorum uxor& 72
ferva.
Henr.3. Anno Chrifti 1039. Henricus 1. à colore
Niger. crinium Niger di& tus, Conrado Patri ſucceffit,
diverfis expeditionibus in Hungaros clarus, ad
Petrum eorum Regem reducendum : Roma 儿
róque bello implicitus ad fanciendam veri
Pontificis dignitatem . Inter hæc deceffit, do
minatus anno 17. Filio Henrico adhuc fepten fa
ni relinquens Imperium .
Anglia In Anglis dominatio Danorum extin&a j
Dinis revocata Anglorum. Nam defuncto magno
liberata illo Canuto Danix, Norvegiæ & Angliæ Re
ge, cum & Canutum filium brevi mors rapuif
fet, Sueno Norvegus, cui Daniæ & Angliæ re
gnum
gnum obtigerat, cum Danis omnibus Heraldi
fraude Anglia pulfus eft. Quippe Heraldus Da
nos per præfidia diftributos exceptos conviviis
po:ófque liberalius trucidari juffit, una que no
are per totam Angliam vino potius quam ferro
extin&tum eft multorum annorum Imperium ;
E nec enim Annibalem unum Capua perdidit.
Heraldus Eduardo regni umbram permifit, ipfe
totius poteftatis compos.
In Oriente anno Chrifti 1055. Theodora fo- Michael
For Zoës defun&o Monomacho imperat : & V.Stra
annofequenti Michaëlem V.confortem Impe- tioticunq +
ril defignat. Is tam decrepitus & nullius rei nifi
militiæ gnarus, in qua verfatus à puero, unde
Stratiorici nomen colle&um ab Eunuchis co
promotus eft, ut confilio indigeret alieno, ni
bilque ratum effet quin ipsi gererent. Sed utra
que poteftas, tam fervientis Imperatoris,quam
fervorum imperantium, brevis fuit.
Nam anno 1057 exercitus Ifacio Comneno Ifacim
imponit Imperium, urbémque capit; trufo in Comne
Monafterium Stratiotico, & ad militiam no- nus
vam applicato, Cujus tamen exemplum Ifacius
fponte æmulatus eft quarto poft anno, depofi
ta purpura, & Conftantino Duci tradita. Di..
cas illo ævo Orientis Imperium lucem effe,
quâ contacti perirent ftatim , ni ipfa periret, &
purpuram crimen före, eludendum morte vel
pænitentiâ.
Anno Chrifti 1054. Henricus IV. vixin. Henri
•
fantiam egreflus, inauguratus Imperio lub tu- cus IV.
tela matris Agnetis. In eo videas obftinatum
pe&us luctari cum coelo, & contumaciam cri
minis nec adverfis fractam , nec mollitam pro
fperis : Regni annos bellis aut periculis diftin
xit,nullum fuit tempus quo non vinceretur aut
vinceret: tres paffus confortes Imperii, tres
Pontifi
Pontifices facris fulminibus intonantes, duos
filios in fe pugnantes, his corona ſponte exu
tus,ter diris devotus ; & cum tot malis fuper 12
fuifft, nufquam infipuit, ita in chalybem cor
induruerat. Fons calamitatum , indulgentia
n
materna, corrupta indoles, & confuetudo pec 2
candi à teneris porro faftigium , detra&a fum
mo Pontifici obedientia, Hinc à . Gregorio
VII. olim Hildebrando fortiffimo Ecclefia
propugnatore pronuntiatum in Henricum ana.
P
thema, hinc Germania atque Italia bello fu
grantes.
Atubi expoenitentia peccavit graviusImpe
rator, & poft impetratam à Gregorio veniam
ad ingenium, hoc eft, ad contumaciam rever
fus, condonatum crimen novo fufcitavit, Pa
trem Judice Pontifex mutans, ut perſtaret ex
authoratio, curavit in Comitiis Procerum Ro
dolphum Sueviæ ducem Auguftum legi, unde
nova belli feges, quo anno quarto Rodolphus
occubuit, fervatúfque ultioni divinæ Henricus;
Nam fucceffu elatior in-Italiam advolans Ro
mam obfidet, capítque primo Leoninam, du
Au Godefredi Bullionii,cui deinde in præmium
Lotharingiam པ tradidit, tum poftea veterem
urbem expugnat , inclufo in Adriani more
Pontifice, Feliciter ha& tenus, cum Rober
tus Normannus ex Calabria expeditus Grego
rium liberat, & ultioni imminentem Cæla
rem in fugam agit , cum Pfeudo-pontifice
Clemente III. Deo tam fonti quam infonti in
dulgente, dum illius crimen iftius poenam im
minuit,
Nec ideo adverforum profperorúmque pug
na ceffavit, quippe Gregorio Salerni mortuo ,
vifus Henrico hoftis obiiffe fed ftatim in Ur
bano II, Cluniacenfi olim Monacho,ut Eccle
fix
Mad Noftra Tempora. 1655: 261
be clypeus , fic Henrici gladius promptus
eft, diræque in perduellem Principem reno
yatæ. Quin & Conradus filius, ut Eccle
fiam Matrem agnofceret, Henricum Patrem
inficiatus , ei detre& tat obfequium qui Deo
negaret : fed occulto Dei judicio fublatus
æmulus, liberatúfque pater neceffitate belli,
quo vel victor perderet. Poft Urbani obitum
Pafchalis Pontifex, cum Henricus perftaret in
crimine, in pcena perftitit, & Henrico filio,
Patrem ejurante, ipfúmque adigente, ut Mo
guntiæ infignia regni deponeret, vidit noxium
obftinatiffimúmque rebellionis in aliquot ur
bes profugum , tandem Ecclefiæ fupplicia
pendere , odiofum omnibus, pene omnium
egenum , animam agere, anno Chrifti 1105.
capacem equidem magni Imperii, bellóque
ftrenuum, quod vel Saxones continuis ab eo
victoriis profligati teftantur ; fed foeda afper
fam hæretici labe, per quam dotes vertit in
crimina ; fi minus valuiffet, minus peccatu
rus.
Inter bæc magna rerum momenta nutarunt Nor
aliquot in terris regna. Normanni in Italia manni
Duce Roberto Guifcardo condunt Principa- inCala
tum ; is anno 1059. à Nicolao II . fummo bria.
Pontifice Apuliæ & Calabriæ Dux renuntia
tur, fed Romanæ Ecclefiæ ve& tigalis : quam
eximie in Imperatores hæreticos tum ipfe tum
ex pofteris plures propugnarunt ; hac maxime
fide fe Gallos teftati. Sicilia pariter Rogerio
Roberti filio affignata, tunc à Saracenis pof
feffa , poft iifdem magnis facinoribus, eripi
enda !
Nec Italico mari Normannorum fortitu? Et in
do confcripta eft, tranfilivit Oceanum , & Anglia.
Angliam
Anglia Angliam vicit. Nam cum Eduardus abfque
Guiliel liberis obiiffet , & Guilielmum Normannia
mus Ducem Nothum dictum, hæredem fcripfiflet. 四
Nobus Heraldus depofita larva fe Regem geflit. Sed ‫ת‬
anno Chrifti 1066. Guilielmus accepto ab e
Alexandro Pontifice vexillo , tranfmiffus in
Angliam, commifit prælium,quo Heraldus cæ.
fas, ipsíque regnum infulæ partum eft ; multis
aunis tenendum à pofteris ; nec tamen incru.
entum, diu Anglico folo Principum fanguine
macerato. A
Delphi- In Gallia novus Principatus á Guide Gra a
ni tianopolis The Comite , anno 1075. qui nomen ce
Vien- fibi fecit in Delphinatu Allobrogum gente ;
nenfes. unde Delphini Viennenfes orti ; inter Francia
Reges & Sabaudiæ principes medii, cóque tu. C
tiores.
Carthu At longe illuftrior Delphinatus Carthufia
fienfes. folitudine , quæ anno Chrifti 1085. à Bru f
none& fociis incoli cepit. Opus divinæ gra
tiæ prodigiofum, quæ naturam vincens, ere
mum horribilem mutavit Elyfiis, & corpora.
tos Angelos terris dedit. Propagata in Eu
ropam reliquam folitudo , & Carthufia ple
rifque in locis inventa vel facta ; Mirum
tot homines abdi fponte vivos in fepulchra :
fed veri Phoenices nancifcantur cunas in tu
mulis, nec vivuntulli fuavius quam ita mor
tui. i
Cifler- Et in eadem Gallia, nova militia au&a Re
sienfes, ligio, anno 1098. in Ciftertienfium ordine ,
quem condidit in Burgundia Robertus Abbas,
loci nomine traducto in Ordinem, mox ma
gnis incrementis promovendum ab adole
fcente Bernardo,
Polonia
HadNoftra Tempora, 1655. 263
Polonia Regis fui fcelus nova ignominia Stani
eluit, anno 1079. in Stanfluo viro fan&tifli- flaus
mo à Boleflao Rege per nefas occifo ; Ignomi
nia, præter Regem percuffum anathemate, in
1 expungendo Regio titulo, quo Polonia ducen
tis annis caruit, ut meminiffent pofteri, non c
mnia licere Regibus, nec ipforum arbitrium
legem fummam effe,
7
In Hifpania novum Lufitaniæ regnum ha. Portu
bet primordia, anno Chrifti 1089. Cum enim galliag
Alphonfus Caftellæ Rex Toletum ante aliquot
annos expugnaffet;& Hali Saracenorum Piin
ceps ad fuorum res inftaurandas ex Africa in
Hifpaniam trajeciffet, ingens difcrimen_res
Chriftiana adibat, ni Galli Proceres opitulati
#effent Hifpano. Illorum infignis virtus enituit ;
præcipuè Raimondi Tolofani, Henrici Lotha
ringi, & Raimondi Burgundi ; quibus Alphonfi
filiæ nuptui datæ, & Henrico dotis nomine
? quidquid Chriftianorum erat in Lufitania. Un
de poltea Portugalliæ nomen & Regnű, magno
Chriftianæ fidei incremento : quippe conditum
regnum fide & religione , iifdem artibus a
dolevit.
Sed nullum iis temporibus laudabilius faci feroſo
nus, quam quod fufceptum eft ab Europæis lymita
Proceribus ad Jerofolyma Saracenis eripien- ni in
dam. San& tiffimi belli tuba Urbanus Pontifex
in Concilio Claromontano in Gallia, Expedi regnum,
tionis principes, Godefridus Dux Lotharingia,
Balduinus & Euftachius ejus fratres, Hugo
Regis Galliæ frater, Robertus Flander, Ste
phanus Blefenfis , Raimondus Tolofanus , Boc
mundus Apulus ; infigne, Crux panno puni
ceo infuta veftibus ; milites, effufiffima mor
talium copia ; regni præludia ; Nicæa Bythi
niæ capta, Antiochia per fummam commeEa
US
tus inopiam expugnata & à Turcis ſtatim ob.
feffa , à Chriftianis erumpentibus fervata, cen
tum millibus Saracenorum cæfis in eruptione.
Tandem an. Chr. 1999. quarto poft fufceptam
expeditionem, Jerofolyma 38. die obfidionis
capta, horribili hoftium ftrage. Bullonius qui
in muros primus infilierat , regni Jerofolymi
tani corona donatus, ereptúmque Barbaris Sa
crofan&um Jefu Maufolæum. Inde Afcalonem
itum, ubi Admiraviſtus ingenti fuorum cæde
in fugam a& tus eft.
Sed fortunata exordia detrivit illico Gode
fridi mors , anno ab inito regno proximo,
quafi puderet ubi Chriftus paffus fir imperare.
Viro fortiffimo Chriftianorum Principum fpe.
culo fucceffit Balduinus frater, urbé que Pare
fine maritimæ Genuenfium ope expugnatæ .
Brevi tamen has victorias corrumpet avaritia
cum dominandi libidine ; & ubi vitia Sarace.
norum Chriſtianos imbuerint;bene parta ma
le dilabentur.
Helpi Interea parvis initiis magnarum rerum ſe I
talarii. mentis facta eft. Hofpitalarii circa annum
Chrifti 1104. inftituti funt ; quorum erat ſe;
pulchrum Chrifti adeuntibus, fuppeditare ne
ceffaria.li poftea,ut id muneris religiofius obi
rent ; facris veftibus cum albata cruce in pe- ta
Atore à vulgo diftin&ti funt. Ex neceffitate pe- b
regrinos tuendi acceffit fludium rei militaris, D
& eum in ordinem plerifque Nobilium con
fluentibus ; ex Hoſpitalariis orti Equites pri
mum Jerofolymitani, deinde Rhodii, poftreg
mo Melitenfes ; Reipublicæ Chriftianæ firmif
fimum propugnaculum , irrumpentis Turca
agger immotus : & fibi ipfe crefcens æternus ra
fine foemina miles, fine prole.
Anno Chrifti 1061 Deponente IfacioIm
perium
"
perium Orientis fufcepit Conftantinus Ducas, Conftan
domi quam foris melior, literarum amantior, tinus X
quam militiæ, eam enim quod ftipendiis par- Ducas.
ceret folvit, limitefque imperii Turcis aperuit.
Uros tamen Scythicam gentem lacrymis vicit
&precibus quibus ad Deum fufis gens barbara
pefte abfumpta eft ; ita eft quædam infirmitas
Sp potens. Octavo dominationis anno obiit : Eu
doxia Argufta jurejurando ada& ta , ne alii viro
enuberet, ut cuftodiretur Imperium liberis; fed
male foeminæ viduitas credi ur
Septimo menfe à viri obitu,, anni 1068 nu- Roma
pfit Romano Diogeni eumque purpurato le- nus Di
• &o admifit. Porro Diogenes animi acer,emen- ogenes.
daturus Ducæ inertiam , tranfivit in Aſiam,va
riifque præliis Turcas profligavit, donec extre.
mo à Conftantino Ducæ fratre defertus fortiter
pugnans à Turcis captus eft ; & miro fortunæ
3 Jufu ab eorum Sultano fortitudinem viri fufpi
} ciente dimiflus, à privignis Conſtantini filiis
prodito: le interceptus, excæcatus eft, fequuta
morte ex vulnere. Ita pax bello fævior, & hofte
vel Turca eft affinis implacabilior.
Inde anho Chrifti 1071. Michael VII. Du Michael
cæ filius, dictus Parapinaceus poft tantum cru Parapi
delitatis facinus imperat ; fed umbratice dun. naceus.
taxat, à Plello præceptore orationibus & Jam
bis fcribendis adhibitus ( unde forte Parapi.
nacei nomen ) reipublicæ cura ad Nicepho
rum Logothetam traducta. Porro diverfa funt
Imperatoris & Oratoris munera ; debent
que Principes fcribenda facere, non fa &ta fcri
bere.
Cz Sed ei ftatim otiofus fcribendi fpatium pa- Nice
raturus Nicephorus dictus Boroniates, quafi phorus
vacuзm nactus rempublicam ,ufurpat purpurã, Botoni
an. 1077. fcriptoremque Poematum in coeno- ates.
M bium
L
bium trudit. Idem ipfe quarto poft annoab A
lexio Comneno paffuius. Nec hic prætereun
dus Xiphilinus Trapezuntius Patriarcha Con
ftantinopolitanus doctrina clariffimus , qui
Dionis Hiftorici epitomem dedit ; malè an
bene, judicent pofteri,qui fruuntur Epitome,
Dione orbati. 1
Alexius Anno Chr. 1081. Alexius Comnenus Ifaci
Comne- Imperatoris filius, acclamatus Auguftus à Le
us. gionibus, urbem regiam occupat & Botonia
tem monafterio claudit. Tunc inventa illa ho
noris nomina Sebaftocrator & Protofebaftos,
ad [facium Alexii fratrem appellandum , qui
bus natu major delinitus non invideret Au
gufti titulum & aliquid purpuræ nomine tenus
decerperet. Alexius diuturno Imperio memo
rabilis, nam 38. annos regnavit, Latinorum
gloriam invidentia auxit : cum enim iniquiùs
ferret veteres Græcorum æmulos fuo in agro
fementem facere, mihil non tentavit quo eam
perderet. Sed tam vis repulfa quam elufus do
Jus : quippe è Boemundo in Thracia victus, ab
armis deftitit; & dolus irritus, ubi non temerè
creditus eft, fidefque Græca femel deprehenfa
feipfam exauthoravit. Prius Imperio quam fibi
mortuus, Joanni filio antequam decederet ,
poteftate ceffit ,plura patraturus,fi cum Latinis
arma & confilia communicaffet. Sed ambitio
folitaria eft, confortium fugit.
Henri- Anno Chriſti 1105. Henricus V.Patre mor
cus,V. tuo, ejectoque ipfius cadavere, cum fatali Im
petio bellum in Ecclefiam Romanam ſuſcepit.
1 Nam ubi aliquandiu in Germania prælufit ,
copiofo exercitu in Italiam ducto Pafchalem
J'ontificem opprimit, & à captivo per vim, In
veftituræ jus obtinet, quæ litium caufa jam in
de a Patre. At ubi vis, quæ ibi voluntas; abfce
dente
10267
ad Noftra Tempora, ^ 1655:
dente Henrico, reſciſſa omnia, illigatúfque
anathemati Imperator ; nifi male obtenta fta
tim ejuraret. Quare defunctus Saxonum armis
in Italiam redit, & poft mortem Pafchalis fub
Itituto Gelafio opponit Antipapam Burdinum;
Gelafio in Galliam Pontificum portum confu
giente, & paulo poft in Cluniacenfi coenobio
cbeunte, Tandem in Calliſto III. coaluit pax,
Burdinus imago Pontificis Sutrii captus. Sax
ones denuo armis minantes,Germani Proceres
-belli pertæfi , expugnarunt Henricum, impe
traruotque ut occuparo decederer jure : ficfo
lutis diris Ecclefiæ reftitutus eft, & anno regni
20. fœlicius quam pater obiit. Cuminterea
Romana Ecclefia præter Mathildis opulentam
in Etruria hæreditatem 1 quam adiit , ex
imbecillitate potentior , in vinculis & exilio
jus fuum obtineret, & de armata contumacia
nuda triumpharet.
Sed & fpecimen fui edidit in Concilio Ge- Conci
nerali nono, Romæ in Palatio Lateranenfi ha lium 9!
· bito fab Callifto III . Anno Chriſti 1121, tre- Latera
6
centis Epifcopis convenientibus 3 quo maxime nenfe 1
jura fancita Ecclefiæ. Et adepta milites in con- Pra
dito Præmonftratenfium Ordine, anno1116. mon
cujus autor Norbertus, vitæ ar& tioris ftudio, ftraten
inſtituti rationem cælo præmonftrante, unde fes. S.
loco & ordini nomen. Nec in ejus triumphis Bernar
"prætereundus Bernardus, adolefcens O Burgun- dus.
dus, qui tertio antè anno Ciftertienfium fami
liæ cum luculenta caterva juvenum fe adfcri
pferat vir miraculorum, præfertim in animos,
quos fingebat ad arbitrium, religiofæ vitæ A
lexander, magnarum rerum adminifter, Pon
tificum & Regum Magifter, Chriſtiani orbis
unus propemodum norma ; cui folum & cœ
lum obtemperarent.
M 2 E:
Tem Et ad Ecclefia fpe& tat Templariorum mili
plarii. tum inftitutio, anno 111 8, quorum erat habi
tarejuxta porticum templi, unde Templarii,
in Palaeftinam peregrinantes deducere, & à Sa
" racenorum direptionibus tueri , magno in po
fterum futuri nomine fummífque opibus: unde
pernicies ; male enim profeffis Chriftum, cum
opibus ; quæ nimiæ vel animum lædunt abu
fu; vel corpori nocent, dum fui defiderium
non habemtibus movent.
Bellum Circa hæctempora bellum exarfit inter fra
Anglo- tres, cujus igne duo potentiffima regna Galliæ
Galli & Angliæ multis deinceps annis conflagrarunt,
cum. ortâ de Angliæ regno contentione inter fra
tres Henricum & Robertum, Henricus victoria
non tantum Angliam fibi afferuit , fed &
Robertum Normannia expulit, anno 1107.
ideo fe clientem beneficiarium Regi Galliæ
Philippo profeffus. Sed inde belli feges perpe
tua ; id quippe Regum eft,ut vix ullum parem,
fuperiorem nullum patiantur. Concitatum
bellum decimo poft anno , pro Gifortiâ arce,
Henricum inter & Ludovicum Craffum ; quod
deinde fopitum eft, non oppreffum . At Hen.
ricum excepit magna calamitas, ipfius liberis
in freti Britannici tranfitu merfis, ut qui fratri
bona eripuerat, non habuerit cui vel fua re
linqueret. Superfuit Mathildis filia, Henrico
Augufto nupta, multarum origo controverfia
rum.
Saban Tunc cœpitSabaudia ufurpare nomen in fa
dia. ftis Principum,ubi anno Chriſti 1107. Ame
deus fecundus Mauriennæ Comes, dictus eft
primus ab Henrico Imperatore Sabaudia Co
mes;virrute Comitum propagationem limitum
Excurrente.
Veneti. AVenetis inOriente præclarè res gefta, quo
rum
rum Dux Dominicus Michael excitatus à Cal
lifto ad ferendam opem Chriftianis in Palæſti
na laborantibus, inftru &
ta claffe Joppen à Tur
cis obfeffam liberavit, Tyrúmque Phoenicia
celeberrimam terra maiíque quatuor menfi
bus oppugnatam Alexandro conftantior cepit;
dum Genuenfes & Pifani mutuis cladibus atte
rebantur,
Anno Chrifti 1125. Lotharius Saxoniæ Dux Lotha
poft multum Procerum ambitum Imperator rius II
eligitur ; quamvis renitens admodum, Is tem
poribus difficillimis provifus eft coelitus ad pro
at pugnandam Ecclefiam, periculofiffimè labo
rantem: nam Innocentius II. Pontifex à Ro
gerio Siculo quem pellebat Apulia captus, ini
11 micis locum dedit evehendi ad fedem Petrum
Leonis,Anacleti nomine; à quo tametfi libera
tus à Rogerio Roma prohibitus ; profugit in
Galliam, ope Ludovici quintum implorata :
quam jam ante Urbanus,Pafchalis, Gelafius, &
Calliftus non irritis votis flagitarant ; adeo
Gallorum eft præbere portum Petri navicula
Sed & Lotharius appellatus,ac Bernardi di
1 vina emollitus eloquentia ,Germanum Impera
torem fegeffit : reducturus Pontificem,primùm
1 Italiam petiit : fecundùm Romanos ad obfe
quium ada&urus, tertium Rogerium, qui fod
lus obdurato animo tuebatur Anacletum , tota
Italia depulfurus : refponderunt optatis eventa,
Innocentius fedi reftitutus, Romani in obfe
quium a& ti: Rogerius cum Pfeudopontifice in
genti victoria terra maiíque vi&us in Siciliam
fuam fe recepit; Anacletus ab omnibus explo
fus paulo poft obiit, honore ignominiofus, &
in dignitatum apice execrandus, tanti intereft,
fuffragatorem habere D E u м, an
-homines. Lotharius tantis rebus geftis, in Ita
n M 3 lia
270 Hiftoria abe Orbe condito
lia reditu obiit , quam à fe pacatam dimifit a
liis ; unus Imperatorum à Carolo, cuires Ec
clefiæ fuæ effent, cuique vires & fortunam im
penderet.
Ramirus In Hifpania novum portenti genus vifum
elt, Eunuchus & Pater,Maritus & Presbyter,
Rex & Monachus ; Is Ramirus è Monafterio
ad thronum eductus, ut fratri Alphonfo Ara
goniæ Regi in obfidione Fragra perempto
fubftitueretur ; anno Chrifti 1126. fummo
Pontifice ob neceffitatem regni difpenfan
te. Quippe privata poſthabentur publicis ; re
gnamque jus fummum eft , cui reliqua ce
dunt,
Foannes Gallia etiam fuo privilegio vicenda , quæ
de Tem- per annos 361. aluit hominem. Is Joannes à
poribus. Stampis five à Temporibus, quafi temporum
dominus vita tam long eva : fub Carolo mag
no ftipendia meruerat, obiitque tandem fub
Craffi filio, anno Chrifti 1128, foelicem putas ?
ego diu miferum nam præter communia tem
pellarum , belli, & morborum mala ; quanta
miferia per tot annos in momenta fatum ex
pectare, & fubire 1 mortem quoties fúgis ; fi
mali metus malo gravior eft.
Fulco Anno 1133. Novi Regis aufpicia victoriam
Rex Je. Palaeftinam ornant. Nam Fulco Andegavenfis
rofoly. Comes dum religionis caufa lerofolymam pe
morum, tit, fponfam & regnum nactus eft : quippe
Balduinus fecundus Rex Jerofolymorum vir
tute Juvenis commotus, huic majorem filiam
Melitcindam cum fpe regni collocat;afpiravit
quenuptiis coelum, ingenti victoria de Turcis
parta. Ita Pietas honorificè excepta, myrto,
auro, lauro coronata eft.
Conra Anno Chrifti 137. Conradus Dux Sue
dus III. vise renunciatur Auguftus, ftatim civili bello
impli
adNoftra Tempora. 1655. 271
implicitus, Henrico Superbo Saxoniæ Duce ad
idem faltigium afpirante. Sed Henrico profcri
pro & mortuo, cum Guelpho frater bello non
ceflaret, Conradus Vinsbergum obfidet, Guel
phone acerrime propugnante. Ibi primum na
tæ celeberrimæ illæ factiones, quæ deinde tot
annis univerfam Italiam devaftarunt, Guel
phorum, & Gibellinorum, nam à Guelphone
Guelphi hoftes Cæfaris, Cæfariani Gibellini Gucl
dicti à Geblinga natali folo Conradi, Ibidem- phi, Gi
que editum præclariffimum illud muliebris bellini.
virtutis exemplum ; cum urbe dedita,fœminæ
quibus data afportandi quæ vellent licentia, ef
ferentes humeris viros fuos,iram Cæfaris emol
lierunt ; quafi triumphales conjugalis affe &us
quadriga, & Chriftiano matrimonio digna,
quo mariti gratia fpernenda omnia,
L
E Sed iis motibus difficilius bello finem im- Crucia.
pofuit Fulco, Rex Jerofolymiæ fe& tando lepo- ta expe
} rem equo excuffus mortem invenerat : uxor & ditio.
impuberes filii gubernaculo tanto infirmi, E
deffa à Noradino præftantiffimo Saraceno ex
pugnata , Chrift anorum opem appellabant.
Bernardus ille Rex armorum , cœnobii tene
bras aularum luce immutans, apud Ludovi
cum VII. Galliæ Regem, tum apud Conra
dum , facri belli Tuba, Cruciatam expeditio
nem pronunciat. Sed quantum intereft divina
1 inter & humana confilia ? Cæſar du&is ducen
tis peditum, feptuaginta Equitum , millibus,
per Hungariam capeffito itinere , Manuelis
Græci imperatoris invidia cui præbita fides,
frumento ab eodem malignè præbito, vel cum
pernicie gypfo admixto, fame & morbis , via
rumque errore corrupit exercitum . Delatus
deinde cum Franco in Syriam, fed nullo emo
Iumento ; conficiente difcordia quod effe
M 4 · &um
&um erat invidia. Cum enim duo exercitus
Teutonicus & Gallicus Damafcũ obfiderent,
Duces veriti ne urbs traderetur Theodorico
Flandro , in latus alterum transferunt caftra ;
unde foluta obfidio , Conradúfque ad fuos re
diit ; Franco poftmodum hærente ejus vefti
giis.Ita florentiffimi exercitus, generofis ducti
Principibus, ex fortiffimis orbis conflati gcn
ribus , religiofiffimo impulfi confilio , non
modo re infecta, fed calamitofiffimè gefta ,in
holtico perierunt. Nempe Deus cœlo non ter
ris expeditionem indixerat , quæ ebatque mili
tes aftris laureatos. Conradus aliquanto poft
in Germaniam redux Bamberga obiit, dum de
pacanda Italia cogitaret.
Conci- Ea quippe moribus agitata graviffimis arma
tium X. tum Cæfarem flagitabat. Nam quamvis an
Latera. no 1139. habitum effet Concilium Generale
nenfe fub Innocentio II. in æde Lateranenfi, quod
If. ordine decimum eft, & Lateranenſe II. ab
Epifcopis mille frequentatum; in quo Pfeudo
pontificis Anacleti a& ta refcifla funt. Tamen
haud multo poft innocentius à Rogerico Siculo
captus, eum Apuliæ Principem Regemque Si
ciliæ dixerat, futurum Ecclefiæ clientem in
pofterum ; Rogerio dum Conradus bello Ger
manico deftinabatur recipiente in Italia quæ
Lotharius ceperat. Sed Romani poteftatis cu
pidi ejecerant Pontifices, urbefque finitimæ
inteftinis bellis vexabantur. Eos quidem Eu
genius III redegerat in ordinem multo labo
re, fed animis acerbatis infida pax erat,
Anglo Gallia in Eleor.oræ Reginæ repudio belli
Gallicü graviffimi fementem fecit ; anno 1151. Eleo
bellum, nora cum Ludovico conjuge in Palættinam
profecta , Antiochiæ corrupta deliciis , & pu
dore violato vel læfo, redux à Ludovico Rege
dimit
dimittitur: ignominia impatiens foemina
Pictavos & Aquitaniam cum ulcifcendi libidine
ad Henricum cui nupfit fecundo detulit. Ita
Henricus materno jure Anglorum Rex, &
Normaniæ Dux ; paterno Gomes Andium,
Turonum , & Cenomanorum , auctus nova
uxoris dote,ea inftigante mox bellum in Gallos
conciet, quod potius civile Gallicum quam
Anglicumdicas: cum Gallia in partes divifa,
hinc duntaxat Anglos focios habuerit , mutuis
confciffa vulneribus, donec membra iterum
in corpus unum coalefcant.
7 In Hifpania res melius gefte,ac Portugallie Portu
regni titulus partus, anno Chrifti 1139. Re- gallia
vocata veterum Imperatorum acclamatio, qua regnum *
Alfonfus Lufitaniæ Princeps, parta de quinque
Regibus Mauris infigni victoria, ab exercitu
Rex proclamatus eft : tranfmiffa ad pofteros
E pugnæ memoria , Regúmque Portugalliæ
fumpta infignia,quinq; minora fcuto in cæruleo
clypeo impreffa ; ad defignandos Reges
profligatos. Hoc regna debent fundamento
furgere, fortitudine piâ & fœlici.
Anno Chrifti 1118. Alexio mortuo Joannes Calojo,
filius , ob formam corporis Calojoannes annes,
dictus, Orientem excepit. Primùm in fuos
clementia & moderatione pugnavit; nam Irene
mater in Bryennium generum propenfior.>
infidias Joanni intentabat, quibus periiffet, nifi
Bryennii focordia occafione corrupta, fe Joan
nes ipfe confirmaffet, fuofque ad meliorem
mentem revocaffet parcendo. Inde domi
expeditus, fe foris exprompfit. Turcas magnis
-affecit cladibus, multis eorum urbibus expug
natis, ad Iftrum accolas qua vi , qua induftria $
fub jugum mifit, & contracta cum Lothario
tamicitia Perfarmenios ingenti prælio ftravit
MS Qux
Maria Quæ laurea Mariæ adferipta Deipara ipsíque
trium triumphus Conftantinopoli fplendidiflimus
phus. attus eft, gloriofiffima Joannis moleftia ; quids
enim honorificentius quam Marie ductu pus
gnare & vincere, & habere propitiam quam
ambiunt Coeli.
Poftremo Joannes cum ab æmulatione, ne
invidiam dicam, tranfverfum actus, rebus Sy
riacis Chriftianorum patum profperè ſé immif
cuiffet,tam fortiter quam infeliciter obiit :lævâ
enim forte in venatione læfa telo venenato,
cum ipfi vel moriendum effet, vel manus trun
canda, illud elegit : negans unimano Cæfare
terras regi poffe : verè periturus integer, & cor
poris damno manum fervaturus. Ex liberis mi
nori Manuëi legavit purpuram, prætermiffo
Ifaco majore natu,iræ impotentis juvene : hoc
exita exfcribens Principem: cui Refpublica
prò liberis eft.
Manuel Itáque Manuel Comnenus fuccedit anno
Chr.1148.potius Latinorum invidia quam for.
titudine paternum exemplu , cui perniciem de
buit Conradi exercitus, Francúfque calamita
tum maximam partem. Et in Rogerium Sicu
lum pugnatum fæpius donec à Palæologore
cepta Corcyra, ac ægre in Siciliam retufus Si
culus.Inde communicata cum RegibusJerofo
lymitanis arma parum foeliciter ; certatum &
in Venetos navali claffe,donec magnis mul íf
que rebus fufceptis magis quam confectis , 32 .
anno Imperii,quod Alexio filio reliquit, ceffit
èvita, Fatis vicinus Aftrologix cui fidebat
admodum deteftatus ineptias , Monafticam
veftem induit ; ipfa morte confutans Aftrolo
gos, fuperfuturum annis adhuc quatuordecim
pollicitos. Sed Aftrorum fermo à mortalibus
tanta diftantia minus percipitur.
CAP.
ad NofiraTempora. 165 SJ ” 275
CAPUT. V.
A Friderico Enobarbo ad noftram

etatem.
Nno Chrifti 1153 Fridericus Sueviæ Dux Fride

ricus
AN Conradi ex fratre nepos, à capillo & bar
ba dictus nobarbus,tam Suffragatorum quam Ænow
barbus
Patrui judicio creatus elt Cæfar : Germanicis
itatim laceffitus bellis, quibus ad Italica fierec
gradus. Vix ullus Principum majori ambitu
impugnavit Romanam Ecclefiam, vix de ullo
Ecclefia triumphavit magnificentius : fex, ex
peditiones in Italiam, hoc eft, in fummum
Pontificem fufcepit, Mediolanum munitiffi
mam urbem bis expugnavit , femel diruit : u
1 nus fex Pontifices poteftatis annis æquavit,
imo Pfeudop , ntifices duos Vi& torem & Pat
chalem fui fchifmatis auctores habuit, Ni
bilo fecius ab hoftibus condita Alexandria fur
rexit,ejufque arma difcuffit, ab Alexandro III.
pulfo Italia diris devotus eft, & de cœlo tactus
facrofanctis verbis, poftea peftilentia victorias
pravas abfumente , abipfo Alexandro Vene
jis profugo debellatos pacem petere cogitur,
victorique colla fubmittens, vivum Ecclefiæ
trophæum pofuit:
At melius quam inceperat defiit, in Palæfti
nam cum exercitu profectus, pluribus in itine
re contra Turcas præclare & fortiter geftis:do
nec anno Imperii 38. ~ dam in Ciliciæ vel Ar
meniæ amne natatu calorem disjicit, aquis
haultus & aliquanto poft extin&tus, fpem con
7✰
ceptam fimul extinxit, mox Friderico filio in
obfidione Ptolemaidis febri confefto ,Vir egre
gius
P
a
276 Hiftori ab Orbe condito .
giu , fijuventutem ad ea detuliffet, quibus fe
nex periit ; & parcendo Pontificibus defendil
fet clade Palæftinam , fruftra mox obrutam
vindicaturus.
Conci Interim Ecclefia licet ab hofte tanto impe
liu XI. tita, de dignitate priftina non remifit.Nam &
Latera- Arnoldus Brixienfis pervicaciffimus hæreticus
nenfe Romæ combuftus eft ; & anno 1179. ab Alex.
III. andro habitum undecimum Concilium Gene
rale, Lateranenfe III . Romæ 300. Epifco
porum, in quo damnati Albigenſes hæretici, &
de electione Pontificis multa fancita.
Et inter repetita bellorum incendia Gallia &.
Valden Anglia Romanam Sedem impugnaverant ,al
fis. tera membris, altera capite. Quippe in Gallia
quidem Valdo mercator Lugdunenfis , bona
divendita in pauperes erogabat , malo confilio,
eorum multos ad errores fuos alliciens , beni
gnitate præpoftera , ut falute corporum ani
mos perderet ; circa annum Chriſti 1159 -Un
de hæretici dici Valdenſes , & pauperes de
Lugduno. Et anno ejufdem feculi 77. dete&i
Albi in Narbonenfi Gallia deteriores hæretici, Al
genfes. bigenfes : quod ad urbem Albigam nati vel
damnati, Manichæis valde affines, exfcindendi
mox ferro & flammis.
Thomas " Anglia vero peccavit in capite Henrico II.
Cantua, qui Thomæ Cantuarienfi Præfuli intulit ne
rienfis. cem, pro fide & libertate Ecclefiæ occumben
ti: anno 1170. Præjudicium ingens calamita
tis futuræ, dum alter Henricus alterum Tho
mam eadem de caufa morte afficiet,eritq;An
glia feminarium Martyrum,
Augufti Gallia tamen novo Eremiarum ordine illu
niani. xit, anno Chrifti 1157. condente Guilielmo
illo celeberrimo Bernardi difcipulo, & Aquita
niæ Duce famofiffimo , Eleonore bis nuptæ
parente,
•
ad Noftra Temporay 16551 277;
parente, qui poftea quam fanéta de corpore
fumpfit fupplicia , animumque poenitentſa e
luit, ad regulam S. Auguſtini Anachoretas in
ftituit ; qui deinceps magno mortalium com
modo ad nos propagati , cœnobitico agentes
more ditant Ecclefiam.
Vidit eadem Gallia mirum Archite&um in. Avenio ›
Benedicto duodecenni puero, qui impulfus & nis poni.
adjutus divinitus Rhodanum rapidiffimum à
mnem ad Avenionem ponte conjunxit, circa
annum Chrifti 1177. novus Amphion , qui
non teftudine, fed fan&is precibus, moveret
+ lapides.
Rem Chriftianam triftiffimus cafus proftra - Ferefo
1 vit in Afia, Guido Lufignanus ex nobiliffima in lymi
Pictonibus familia à Sybilla Regina Jerofoly- tanum
mæintorum &regnum affumptus, altero poftregnum,
anno, Chrifti 1187. libertatis & regni ja&u
ram paffus eft. A Šaladino Babyloniæ Sultano
acie victus & captus eft, capta Crux fan&ta,flos
equitum cæfus, ipfaque Jerofolyma Barbaris
tradita deincepfque reliquæ ; tam lugendo fa
to, ut extot urbibus, tres duntaxat Tripolis,
Tyrus & Antiochia , Chriftianis fupereffent.
Ita excifum Jerofolymitanum regnum , non
dum vertente feculo , quo conditum erat ,
Chriftianifque oftenfum eft, pietate regna non
armis teneri. Porro is erat Saladinus, qui re- saladi
gnum non corruptum modo, fed validum ex nus.
torqueret, Godefrido conditori, præter pie,
rajem, cætera fimilis ; voluptate nulla nifi do
minandi, vere Saracenorum Cæfar, tam cle
mentia quam fortitudine.
Anno Chrifti 1190. Henricus ab aſperitate Henri
morum & feveritate tam in fe quam in alios, cus VI,
Afper dictus, Friderici patris excepit impe
rium; quod in occupanda utraq; Sicilia impen
dit.
278: Hiftoria ab Orbe condito..
dit maxime. Guilhelmo Rogerii filio fine li
beris, præter Tancredum natum ex pellice,ob
eunte,jus regni ad Conftantiam fororem Guil
helmi eandemque Henrici uxorem fpectabar.
Nec defuit fuo juri Imperator,coronatus à Ce-
Jeftino I. invadit Apuliam, tranfmifloque
Freto Siciliam ac polt Tancredi fata inita
pace cum Sibylla ejus vidua Guilhelmóq;filio,
regno potitur, feliciter hactenus, fed in poíte
rum crudelitate maculata foelicitas. Nam oble
vem fufpicionem ex Siculis plurimi in crucia
tibus necati,Sibylla in carceié trufa , ac Guil
helmus infons orbatus oculis,in quo defiit Gui
fcardorum familia firpfque fortiffima illa
Normannorum. Cum inde copias in Palæíti
nam mififfet, iniretque confilia de invadendo
Byfantino Imperatore, fato propemodum pa
ternoperiit, in venatione largiore aquæ,gelida
hauftu, febri contra& ta, annc imperii VII. re
lico filio Friderico à tribus menfibus ex Con
Itantiajam quinquagenaria fufcepto. Ita in
gens illa Enobarbi ambitio, cui Europa minor,
in infante trimovagiebat.
Palafti- In Palaeftina conamen ingens, fed irritum. 3
neex- Philippus Auguftus Gallia, & Richardus An
peditio. gliæ Reges, pofituri odia, in communem ho 4
Item incenfi, delati erant in Syriam, hoc emʊ
lumento ut Prolemais caperetur. Sed cum Re
ges æmulos nec religio conciliaret, affecta va
Jetudine in Gallia Philippus rediit; quem bre
vi fecutus eft Richardus, contentus ad Jerolo-
lymam acceffifle proprius ; data pax Saladino
tantumque armorum commotum , ut fecurius:
barbari agerent. Guido ille Lufinianus Cypri
corona à Richardo donatus eft, qua pofteri ad
trecentos annos potiti , cum Jerofolymitani
regni umbratili ulo, Richardus in Germa..
nia
nia dum fe occulit deprehenfus, conjectus in
carcerem captivitate diutinâ muk óque auro
rependit fuperbiam, qua Leopoldum Auftria
cum ignominiofè affecerat : odiofa in omnibus,
maxime in Regibus, quos tam multa evehuur,
arrogantia,
Paulo poft fublatus Chriftianorum terror Saladi
Saladinus , & fuo funere mortalitatis magiſter; nm. -
cum juffiffer lancea interiorem fuam præferri
tunicam, cum hoc elogio, Iftud unam ex dos.
mitore Orientis reftare Eo nimirumsregna,
victoriæ, thefauri confluxerant, ut effer tunica
tantarum opum compendium Novem reli
querat liberos, fed quos ftatim eorum patruus
Sapkadinus necavit, præter unum Nʊradinum,
ab amicis paternis fervatum ; ut qui tantum
fanguinis hauferat, fuum in liberis funderet,
vel Heroum fato , quorum hæredes alieni
funt.
Tunc & tertius militum Ordo, nempe Teu- Ordo
tonicus anno Chrifti 1192. ad repellendos Sa- Teuto
racenos Hofpitalariis & Templariis accefferat, nicus.
cujus equites cruces nigra chlamydibus albis
affuræ diftinguebant ab aliis. Ii ex Teutonibus .
ti, cum plerumque alii Franci effent, ut
fele&
haberet fortiffima natio, & occafionem palmæ
& præmium,
Anno Chrifti 1180. Alexius- Comnenus Alexius
duodecim annorum Manuëli patri fucceffit,æ- 2 Com
tate tenera regimini alieno obnoxia calamita, nenus.
tibus involvente Imperium. Prima.omnium
atrociffima Andronicus , Manuëli, cognatus,
fagitiorum omnium fundus ; qui ab exilio re
diens ut pupillum Alexium à tutorum injuriis
vindicarer, maximas intulit. Nam rerum po
i titus, Xenam Alexii matrem fuffocavit, matri
filium addidit , cadavere in mare proj to,
ejú que
280: Hiftoria ab Orbe condito
ejúfque fponfam undecennem cruento toto.
adhibuit ; tertio poft Manuelis obitum anno ; .
adolefcente Alexio in purpura nato ; ut mig
ferabilius interiret .
Andro Nec Andronico diu frui licuit crimine ; cum
nicus. enim ab Hydromantia didiciffet prima fuccef
foris futuri elementa, Ifacio Angelo in quem
cadebant dum comparat mortem , fibi hanc
conficit ; quippe Angelus Andronici metu in
templum fugiens,à populo falutatur Auguſtus,.
ab extrema miferia ad fupremű faſtigium ſine
gradu fcandens. Nec Andronicum vel arma
vel preces vel fuga juverunt ; comprehenfus à
populo, exquifitis fuppliciis, & quod Principi
moleftius, ignominiofis, inter duas columnas
pendulus, diu animam impuram egit, aco
Imperii biennio ; hoc uno fœlix , quod .
calamitate refipifcens, inflictas pœnas æquo
animo patiens, divinam juftitiam implendo
pacavit.
Tfacius Anno itáque 1189. Ifacius Angelus, expulfa .
Angelus Coinnenorum familia, populari gratia throno
evehitur ; quem ftatim ignavia & perditiffimo
luxu maculavit :ac quantumvis ad annum deci
mum per varias.conjurationes non tam domi
nationem quam delicatam vitam deduxerit ;
tamen à Valachis fpretus & vi&us, inter un
guenta & convivia , vivum potius cadaver di
ci quam Princeps debuit. Donec à fratre
Alexio flagitia fratris per fratricidium vindi
cante captus & excæcatus , non tam Imperio ,
dejeâus elt, quam fervitute voluptatum .
Alexius Alexius fumpto Comneni nomine, fpretó..
3.Com- que Angeli ; anno Chrifti 1195. fratris Impe
nexus. rium , hoc eft, luxum & voluptates, quafi he
reditarias , cepit. Foeliciter pro fcelere multos
æmulos fuftulit ferro vel veneno ; graviorem
hoftem
hoftem nactus in Henrico Imperatore occi
dentis Macedoniæ partem exigente , quem
& mors ademit. Cum itaque impune lafci
via muliebrique luxu difflueret, Alexius [faci
fratris excæcati filius elapfus cuftodia , ad Alexius
Venetos infenfes Byzantinis profugus , illo- IV.An
1 rum ope & Francorum in Syriam intenden- gelus.;
tium fugam, patrio throno imponitur , ea
tamen modeftia , ut patri Ifacio quantum
vis cæco Diadema reddiderit, fe ejus collegam
profeffus.
Sed Ifacio beneficium damno fuit, cum e Alexius
nim quibus debebat omnia, multa concederet, V.
orta inter Græcos & Latinos rixa, quidam A · Ducas,
lexius Ducas regii generis, ob fupercilia con
jun&a Murzuflus diatus, à Græcis deteftanti
bus Angelos Auguftus dicitur, Ifacio fene in
terim mortuo, filius Alexius in carcere laqueo
periir, menfe feptimo poteftatis. Murzuflus
tertio poft menfe fibi fuga confuluit, cum a
Francis poteftatem tyrannicam infectantibus
pacem non impetraret, multo minus bellum
1
ab iis illatum repelleret. Ita ad Latinos dela
tum Orientis Imperium, hoftibufque permiffa
corruptiffima urbs voluptatibus, nempe ante
perdita quam capta , luxu hoftilibus armis
præeunte.
1 Ab Henrici Afperi morte aliquot annis Oc- Frideri
cidentis imperium , cum duo contenderent , cus II,
neutrius fuit, donec Philippo Henricifratre
Bambergæ inter falutationis officia interepto,
& Othone abInnocentio III , abdicato, Fri
dericus Henrici filius adhuc adolefcens Impe
rator diligitur, anno Chr. 1210. ævo Friderico
pene per omnia futurus fimilis. Nam quadra
15 ginta poteftatis annos per utramque fortu
nam implevit, adverfa preffus, cum profpera
• malè
12
male uteretur. Romanæ Ecclefiæ beneficium
fuit,lues, & odium ; novus Enceladus Divorum -
fulmina laceffit & fenfit ; ab uno tandem ana
themate uftus : paterni hæres odii in Mediola
nenfes pugnavit atrociter, Gulforum & Gi
bellinorum ad Italiæ perniciem fa&ionibus o
maia mifcuit; à Pontificibus folio pulfis thro
no dejectus eft;reftitutus illorum gratiæ ,arma
tus adiit Palæstinam, fed fucceffu nullo ; ad.
obfeffam parmam fperata conditaque victoria
cecidit, & triumphali curru dejectus captivo
rum gregem propemodum auxit, Poftremo ne
quid aviti fati deficeret, vidit Diadema ra
ptum hofti imponi , non quidem filio , fed }
quod acerbius, extraneo, rejectis liberis , fla
gitii poena tranfeunte ad pofteros, & in feram
ftirpem vindicante crimen Ecclefia. Tarenti
obiit anno 125o, impie ur creditur contu
macia poenitens, nihil extantis turbis præter
dolorem animi colligens.
Eccle Ecclefia interim palmæ inftar eluctantis in
fia for pondera, Moderatores na& ta fortiffimos, cos
titudo. fingulos victoriis pluribus defignavit, Sane In
nocentius III. jam ante Raimundum Tolofæ
Comitem,fautorem Albigenfium intrepidè ob
ftrinxerat anathemate , ramos pernitiofos ex
cifurus in trunco : Idemque in Joanne Angliæ,
Rege præftiterat , tam foeliciter ut eum pœni
tentia eripuerit poenæ,illum rejecta pœnitentia
pena rapuerit.Ille ipfe Innocentius an C.1215
XII. Concilium Generale quod eft quartum
Lateranenfe, Romæ convocavit, quafi Ch i
ftiani Orbis Centuriata Comitia , præfentibus
Epifcopis 412.ut de Palaftina recuperanda viæ
Inirentur. Et quamvis in Ægypto occupanda
fefellerit eventus concilia ; nihil tamen illis
fucceffus detrahit, ex bono parente plerumque
correptis In
ad, Noftra Tempora. 1655, 283
In Honorio geminus partus foecundavit, Ec- Domi
clefiam , Religioforum O dinum inftitutione, nicani.
Alter Prædicatorum,qui à Dominico Hifpano
Albigenfium "? hofte acerrimo & fanétitatis
fem adepto piè inftituti doctrina virtutum
ftudia excolentes, pulfa coenobiis ignorantia,
fcientias religione donatas in ærarium Dei
tranfcripferunt,
Alter Fratrum Minorum à Francifco Affifio Francis
paupertatis cultore eximio fumpta origine ; fcani.
tanto proventu, ut per orbem Chriftianum,
poftmodum fparfus, Chrifti exemplum ubique
præbuerit, & in novos deinceps ordines vel
repul ulafcens vel repubefcens, fan&
tas propa
Ex gines juventámque piam in ultima tranfmiferit
fecula, foecundus femper, idem & multiplex.
Ea in Francifco authore mira patrata funt, ut.
s fpoliatiffimus mortaliam rerum, locupletiffi
múfque coeleftium: qua copia, qua inopia
Seraphioum exfcribat..
Innocentius IV. fortitudine cumulavit hanc Conci
foelicitatem ; unus maxime Friderico par, à lium 13
quo fractus pervicax animus,armatúmqueCoe- Lugdu
Jum in terras. Id perfectum anno 1245. in de. nenfeI;
cimo tertio Concilio Generali, quod primum
eft Lugdunenfe ; ubi Fridericus anathemate ,
= perculfus & abdicatus Imperio, expeditio in
- Palæstinam decreta,illius Duce Ludovico Re
ge Galliæ conftituto. Eritque Lugdunum in ur
bibus memorabilis quod omnium prima non
in Gallia modo , fed in cæteris trans Alpes
gentibus, hofpiti Cælo præbuerit fedem , Daí
que majeftatem quantum terræ capiunt, finu
- exceperit.
1. Sed dum Italia inteftino bello dirimitur ;
Veneti jam ante potiti Creta quam Genuenfi. Veneti.
bus eripuerant ; an. Chrifti 1236 Rhodum Sa
racenis
racenis expulfis occupant ; armatique poftea
Ecclefiæ nomine in Fridericum , Apuliam inva
dunt : ficut & Ferrariam Médiolanenfes ; cui
præficitur anno 1240. Pontificum nomine
Eftenfes Azzo Princeps Eftenfis familiæ,ad noftra tem
pora per exempla pietatis & fortitudinis illu.
ftria deducte foeliciter.
Philip Porro Gallia tunc Heroum ferax pro gloria
pus Au- & religione certavit eximiè, Philippus reg
guftus. nandi laude di&us Auguftus anno 1214. juxta
Tornacum celebrem illam Bovinenfem pugnâ
profligavit. Ex adverfo ftabant Otho, magis
Imperii titulo fpoliatus quam viribus, Joannes
Angliæ Rex inveterato in Francum odio ; &
Ferdinandus Flandriæ Comes;ita certi victoriæ
ut captivis vinciendis catenas ferreas circum
ferrent; victi tamen funt ; Otho & Joannes in
fugam acti, Ferdinandus captus, injectáque
parantibus vincula. Ocho exarmatus hac victo
ria, & coa&us à Friderico veniam petere, haud
multopoft in Saxonia laters morbo obiit. Nec
Joanni melius, qui ab Anglis Proceribus ex
autoratus eft, arceffito Ludovico Philippi filio.
Ita plerunque victoria ludit, & raro cum Su
perbia contubernio, foelici Lauro Modeftiam
donat.
Simon Id jam oftenfum anno ante proximo, apud
Mon- Muretum in agro Tolofano oppidum; cum Si
fortius, mon Monfortius Heros Chriftianus cum
octingentis Equitibus & mille Peditibus, pug
nam prope incredibilem fufcepit & confecit,
profligatis centum millibus Albigenfium ,& ne
turbam inconditam credas, aut prælium tan
tum delibatum , ducebant Hæreticorum ordi
nes Aragonius Rex, & comes Tolofanus, quo
rum ille in acie pugnans occubuit. Quid spar
tani jactant Thermophylas ? tanto eminentior
Leonida
Leonida Simon, quanto victo præftat is qui
vicit. Quanto poft anno fortiffimus Dux in
obfidenda Tolofa læfus faxo interiit ; dignus
qui Romanum fulmen vibraret, abfciffofque
Ecclefia terris abfcinderet. • Expeditionis fuc
ceffores na&us eft Reges, Ludovicum Leonem
Augufti filium, alterumque Ludovicum ejuf
dem nepotem ; ut jam inde domandi Hæretici
provincia fit Franciæ Regum.
Sed nihil illuftrius Ludovico illo Augufti Ludo
vicus
nepote, viva calamitatum Apologia , qui novo
vincendi genere triumphavit hoftes è vinculis. Sanitus.
Nempe in eo Imperatorem fuum exhibuit
[00: Deus, qui vinceret non mortales, fed calami
tofiffima, quibus mortales vincuntur. A Sa
racenis in Ægypto captus eft anno Chr. 1250,
fuifque major victoribus, docuit Reges quid
piam effe fupra Regni faftigium, quod in ejus
ruina perftet erectum .
Et Ludovici temporibus debet Sorbonam Sorbona
orbis univerfus ; Roberto Sorbonio illuftriffi
mi Collegii fundatore,circa annum Chr.1243.
vel decennio poftquam Academiam, ærarium
Theologiæ, fapientum Areopagum, fidei At
lantem,Do&rinæ coelum fi dixeris ; adumbra
bis illam non exfcribes.
Suam etiam gloriæ fegetem Hifpania mel- Hifpani
fuit ; anno 1212, celeberrima de Mauris vico Mauros
ria, poft Calatravam urbem expugnatam . Ad vincunt
1 obruendam Hifpaniam incredibili multitudine
Maur i irruperant ; obruerunt quidem , fed
cadaveribus , ducentis eorum millibus in
acie cæfis.Nec ad unum Regem tanti facinoris
laus fpectavit ; Caftellæ, Legionis, Arago
nis, & Navarræ convenerant › ad difcrimi
10
nis partem vel gloriæ, Vigefimo poftquam
Academiam anno Ferdinandus Caftellæ
jor Rex
ida
Rex Cordubam cepit, Maurorum arcem & re
giam civitatem, illorum rebus poft pugnam in
deterius prolabentibus,quafi corpus exhauftum
fanguine, vel ferpens contrito capite caudam
vibrans.
Interea in Germania ,exautorato Friderico,
Inter
fluctuavit aliquandiu fine gubernatore Impe
regnum rium, quippe Henricus Landgravius Thurin.
Imperii. gia, defignatus clavo abInnocentio, dum fe
illi expedit, victóque Conrado Friderici filio
victoriam urget, in obfidione Ulmæ vulnera
tus interiit, anno 1246. ad coronam evectus,
obfequio magis quam cupiditate. Huic altero
poft anno fubftitutus Gulielmus Hollandia
Comes,licet repugnante Friderico, & poft ejus
obitum Conrado filio, fe tamen gerit pro Im
peratore, donec anno 1254. pugnans contra
Frifios interemptus eft, vacavitque Imperium
XIX.annis, Electorum fuffragiis inter Richar
dum Regis Angliæ fratrem,& Alphonſum Ca
ftellæ Regem Mathematicum llum nobilem
diftra& tis,& Friderici liberis de Auguftali apice
male contendentibus, cum nec regna avita re
tinerent, & cædibus mutuis graffarentur.
Conra. Nam Conradus anno 1254.ge Apuliæ Rex.cum
Re m nefari
dus Rex Henricum fratremSiciliæ pere
Sicilia, miffet, ftatim a Mafifredo Fridericinotho ve.
neno tollitur, relicto in Germania filio parvulo
Conradio, jufte Divina Nemefi Fridericum
pleatente in pofteris, ut eorum liberi qui Pon
tificem Patrem ejuraffent, naturæ rupto vin
culo fe ipfi perderent. Manfredus illico, ne pe
riret crimen, Conradini vel infantia vel morte
prætexta, in peremptorum involat regna ; fed
Neapolitanis Pontificem appellantibus, move
Man. tur bellum pro fratricidii pœna vel præmio ,
fredus. quedvarie geftum eft, ad annum 1254. quo
Galli
ad Noftra Tempöra. 1655. 287
Galli in Italiam evocati fontem novo regno an
novis bellis aperuerunt.
Eo quippe anno Clemens IV, Carolum Co- Carolus
mitem Andegavenfem Ludovici fancti fratrem Andega
*
utriufque Siciliæ regnis inaugurat, per vectigal venfis.
annuum 40. millium aureorum. Nec facilior
inauguratio Pontifici fuit, quam victoria Ca
rolo : ad Beneventum uno prælio debellatum ,
Manfredoque in pugna occifo, Italiæ nobi
liffima portio Gallorum fuit ; Sed raro tam fa
cili pretio regnum ftetit anno. 1268. Conra
dinus Conradi filius Sueviæ Dux, fceptri jam Conra
potens , avitum relicturus , numerofo exer dinu
s.
citu aggreditur Carolum ; ad Fucinum lacum
น pugnatum eft;& ex victore victus Conradinus,
in fugamque actus & nova calamitate ex fu
giente captivus, cum Friderico cognato Au
ftriæ Duce, fequenti anno Neapoli ſpectacu
Jum fuit luctuofum, capite illo coronando mi
nutus in urbe regia, quam ingreffus erat in
vinculis, Friderico ejufdem fortis Comite. Ma
gis Carolo miferia quam armis nocuit; fuitque
jus fummum, fi non fumma injuria, fumma
tamen invidia ; creditumque regna tanti non
effe, ut iis nati ea propter perirent Principes,
calamitofiffima regnantium forte , fi throno
deje&is mors una reftaret. In eo Friderico
rum excifa ftirps, nec Ecclefiæ hoftibus licuit
perennare.
On At de regnis caducis dum contendunt Prin- Ludo:
cipes ; coelefte comparavit Ludovicus Gallus. vicus
Inito enim de bello facro inter Reges Francum fanctus.
Anglum & Aragonium foedere ; poftquam
Eduardus Anglus Afiam tenuit, & Ludovicus
in Africa capta Carthagine Tunetum obfidet ;
Jue peftilenti in caftris orta, eadem dignus im
mortali vita Princeps fublatus eft; anno· 1270.
Ver
Gal
Vere apud pofteros virtutum meritis fanctus ;
RECE fed fanctitate regia, quæ fortitudinem & animi
robur incenderet;adeoDei eft non officere mu
neri quod impofuit, nec Coenobitam in Rege
præftare.
Thomas Hoc tempore bello flagrans Italia viros ale
Aquin. bat Chriftianæ pacis feciales, Thomam Aqui
Bonav. natem, & Bonaventuram Etrufcum ; utrum
C
que doctrina & pietate percelebrem : hoc ta
'men difcrimine , quod Thomas fplendorem
profapia clauftri tenebris texit ; Bonaventura Tu
è Francifci tunica ad fplendorem purpuræ evè
to : at ille idem doctrina quamvis alte im
&
butus tamen pietatis fenfu commendatur, al
ter vero tametfi penitus Deo delibutus, doctri
næ fama venit ad pofteros ; adeo parca lau
dis humanitas eft, nec unum in geminis finit
excellere.Sane Thomas dedu&am cœlo Theo
logiam terris impertiit, ut in eo vel hofpitan
tem Angelum, vel eum inter Angelos hofpi
tem credas,
Galloru In Oriente interim Græcorum Imperium ad
in Gra- Gallos divertit , ab iis obtentum per annos
cia Im- 58. Primus Imperator Balduinus Flandriæ Co
perium, mes; qui anno 1204. Expulfu Murzuflo Alexii
peremptore, à Latinis Principibus Conftanti
nopoli inauguratus eft;enitente maxime cæco
illo perfpicaciffimo Dandalo Venetorum Du
ce, ne quis Latinorum Venetiis proximus im.
peraret. Nec tamen Balduinus totum Impe
rium unus obtinuit ; nam ut è Coloffo Rhodio
multæ ftatuæ fufæ funt, fic ex ruina Imperii
dominationes plurimæ natæ. E Latinis Bo
nifacius Marchio Monferratenfis IPeloponne
fi Rex appellatus eft ; Athenarum Godefridus
Trecenfis , Theodorus Lafcaris Theodori
Comneni genet Nicææ in Bithynia novum re ..
gnum
US ghum condidit ; David & Alexius fratres An
indronici Tyranni nepotes, in Ponto Trapezun
700 tinum regnum pofuerunt, aliud fed admodnm
breve fibi Theffalonice Theodorus Angelus
quæfivit , ftatim à Myfis captus & excæca
tus. At quam minimam orbis partem quam
multi dividunt , ut dicas in grano formicas
certantes.
Sed Balduino diuturna pars non fuit : nam
primo anno interceptus à Joanne Myfo
rum Duce conjectus in carcerem ; pædore
VA aut tormentis periit , fato Orientalium Im
mperatorum, vix illa morte fungentium. Huic.
a fucceffit Henricus frater continuis Tarta
rorum irruptionibus infeftatus , ( ii quippe
uab Afiatica Scythia ingenti numero prorum
it pentes Saracenis & Græcis paffim occifis 9
o innumeram mortalium vim exhauriebant ) X
qui pace cum Theodoro Lafcai contra& ta,
i decem annos Imperium tenuit , fi fit Im
perium fuorum intereffe calamitatibus > nec
ad mederi.
OS Idtamen qualecunque ad ejus generum Pe
trum Antifiodorenfem delatum, & eidem fta
tim ereptum, ac Roberto filio virrute Jolanix
i conjugis traditum, in Balduino nepote defiit ;
co qui uno fupra 30. annos Imperator , Chrifti
11261. à Michaele Palæologo, ex vetere Pa
1 læologorum & Comnenorum familia , eo de
pulfus eft, fraude & infidiis, hoc eft Græcis
moribus nam Francis Conftantinopoli ab
i fentibus : noctu per proditores patefacto in
greffu , ab hominibus octingentis capta urbs
regia, redditumque Græcis imperium ; cym
ba profugit Baldfiinus , fola præteritorum
memoria in pofterum fe confolans , vel ma
e-cerans.
n N Anno
Rodol Anno Chrifti 1274. tandem poft diutinum
phus I. interregnum, Electores in Rodolphum Habs.
burgenfem Comitem conveniunt, debentem
virtuti plura quam fortunæ, quique folis meriti
ambiret Imperium. Hic fua contentus Ger
mania, Italiam Imperatorum fcopulum vel fu
git vel fprevit, nunquam perfuafus eam ut adi
ret. Et habuit in Germania triumphorum ma
teriam primum i Ottocaro Bohemiæ Rege
opibus præpollente, quem armis & contemptu
fractum adegit ad veniam, iterumque repara
tis viribus tumidum, vicit in acie à gregario
peremptum milite. Inde Auftria Albe: to filio
data,familie Auftriacæ celeberrimæ in potte
ris Regumque feraciffimæ nomen dedit. Et in
Helvetios Burgundofque quater & decies repe
ritis pugnis totidemque palmis, Victoriofi ti
tulum Rodolphus adeptus eft ; ubique dignus
quem ambiret victoria. Jam fenex obiit, cie
mentia & comitate morum infra Auguftum ;
immo fupra,cum maxime Principes demiffione d
fui emineant ,
Conci- Eodem anno quo Imperium Rodolphus iniit;
lum 14. habuit Lugduni Gregorius X. Concilium Ge 2
Lugdu- nerale XIV. Lugdunenfe II , præfentibus quin
BenfeII gentis Præfulibus, in quo a& tum de Palættina
recuperanda ,Regibus Europæ ad facram expe
ditionem incenfis ; quin & Palæologo Roma
nam Ecclefiam fupremam fatenti, conceffum
Orientis Imperium , ut adunatis animis vires
facilius jungerentur . Sed pia confilia mors fan
i Pontificis difturbavit,& profanus Principum
ambitus fan&iffimis votis interceffit.
Anno Chrifti 1282. Eruperunt preffa diu e
confilia ; cum Galli omnes per Siciliam fufi ,
ipfo Pafchatis die, & ( ne immanitati facrile
gium deeffet)fub campanæ fignum ad vefperti
nos
nos hymnos convocantis, in fingulis oppidis
ab iplis Siculis contrucidati funt. Cædis cauta,
Siculorum in Gailos odium ; auctor , Petrus
Aragoniæ Rex, qui du& ta in uxorem Conttan
tia Manfredi Nothi filia, ex qua liberos iufce
perat,Friderici regna quafi dotalia repofcebat;
inftrumentum, Joannes Prochyta,qui religiofo
cucullo tectus boc eft ovina pelle lupum diffi
mulans, impune Siculas urbes circumcurfans,
adiorum flammas incenderat ; focius, Michael
Palæologus, qui ut Carolum amoliretur immi
O nentem Byzantino Imperio, ( Carolus enim
1 filiam defponderat filio Balduini) aurum Ara
- gonio ad ducendum dolum ut fertur fuppedita
. verat. Ita ex libidine, odio & ambitione, fre
leratiffimis parentibus, orta proles illa flagitio
fiffima, & parata cædes apud Chriftianos ,
quam in Mithridate damnavit olim barbaries,
adeo nibil eft quod libido regni non violet.
Aragonius Sicilia potitus eft, & ja &a funt Petrus
་
diuturnæ Gallos inter & Hifpanos difcordiæ Arago
fundamenta, quæ pofteri magno mortalium nius.
malo, nimis ftrenue ad faftigium educent. In
terea Carolus Divina & humana ope ultionem
intendit, Martini Pontificis anathemats, Gal
lorúmque armis accin& tus ; fed alterum Petrus
contemptu elufit, alterum fraude,fingulari pu
gnâ ad Burdigalam Carolo indicta ita disje
1 Aum à Sicilia bellum , nec ad Burdigalam pu
gnatum, Aragoni ) detrectante certamen, cu
jus præmium jam occupaverat.
11 Inde à Sicilia in Aragoniam bellum illatum , Carolus
fed trium Regum lugendum funere ; quippe Claudwa
u eodem anno, hujus feculi 85. Petrus Arago
i, niustanti fax incendii deceffit ex vulnere ; Phi
2. lippus Audax Francie Rex dum Perpiniano
capto redit ad fuos, ex morbo obiit, & Carolus
OS N 2 Neapo
Neapolitanus tædio & dolore non Siciliæ mo
do à continenti fua avulfæ, fed captivitatis filii
Caroli Claudi, quem Rogerius exul Apulus
pugnantem navali prælio ceperat, vi&úmque
Aragoniis dederat. Is poftea à Conſtantia Pe
1 tri.vidua ultionis libidine neci admotus, ejuſ
démque pietate pro Chrifto paffo ftatim ere
ptus, fibique reftitutus abdicatâ Siciliâ, novis QU
iterum bellis cum Jacobo Petri filio, per vim
extorta repetens, componetur : utróque fuum
affirmante, quod jure alter , re alter tene
b
ret.
Michael Sed & obierat anno 1283. Michaël Palæo
Palao logus qui 22. annis potitus Imperio, Latino
Logus. rum cautior quam Turcorum, dum Europam
fervat, Afiam perdit ; Turcis in ea feptem Sa
trapias conftituentibus. Ita præpoftera femper
Ambitio, & oculata à fronte,à tergo cæca eft,
& dum fluctum frangit, ruit in fcopulum 166
Hoc tempore Raimundus Lullus in Hifpa pa
Rai
mundus nia, magnum amoris humani Diviníque fpe
Lullus, cimen fuit Siquidem mulierum amoribus penè
40
ad infaniam implicitus cum refipuiffet, coele
ftibus flammis fic exarfit, ut fan& tè phanati
cus, per agros difcurrens, ubique novum in
ceudium circumferret . De literis bene meritus
dicendi artem fcripfit, vel Labyrinthum inge
niis pofuit ; notior pofteris famofa auri arte
quam pietate ; ut mali quam boni tenacior
fama eft. ALE
Adol- Anno 1292. Adolphus Naffovius confequu
pbus tus eftImperium Occidentis gefficque fex an
Naffo- nis cum dignitatis tantæ ruina,nam bello con
vius. cito Philippum inter & Edvardum, Anglofti
pendiariam militiam pollicitus, Germanis in
contemptum venit , Albertumque Auſtria
cum æmulum excitavit, primum ut le ho
ftibus
ad Noftra Tempora , 1655: 293
fibus Gallis adjungeret,dein ut repudiata affi
S nitate, Romanorum Rex fignatus, in ipfum
e Auguftum armis contenderet. In prælio læfus
Adolphus periit,relinquens Alberto laureatum
Imperium, Francus & Anglus contra & to foede
te, Adolphum ut communem hoftem infe
is quuti funt, qui fidem auro mercatus, auro fe
1 fellerat.
Anno poft altero Petrus Mortonus, Cele Celeffi
ftinus dictus, in Pontificatum fummum eve nus,
hitur ; fed cum privatæ vitæ afluetus, nego
tiorum turbam horreret, folitariam fan&ita
tem negotiofæ anteferrens, fe dignitate ſponte
1 abdicavit. Jam ante Ordinis conditor , quem
Celeftinorum dixit pofteritas, Coelitum vitam
feceffu, abftinentia , facrifque precibus imi
tantium. Petro fucceffit Bonifacius VIIIJ
,
rebus agendis aptior, fortaffe pluribus quam
par effer.
Lucebat hoc tempore Joannes Duns,Scotus Scotus
origine, Franciſcanus familia, fama & meritis
Gofmopolitanus , hoc eft civitate totius orbis
donatus,dignus qui fubtilitate ingenii cum fo
liditate Thomæ contenderet : paremque part
opponeret in arena Scholæ certantibus.
Anno Chrifti 1298. Albertus Auftriacus Alber
Rodolphi filius imperavit ; bellis in Germanos tus Au
•
fuos exercitus quos ad nutum fubegit majori- ftriacan
bus dignus , nifi minora Martiam indolem
confumpfiffent. Nono Imperii anno nefariè
trucidatus eft dum in Bohemos bellum appa
raret, à Joanne fratris filio, quod ejus bona
diutius pro tutore teneret ; impie quidem ,
fed occulto judicio Adolphi animam repe- Helve
tente. tiorum
Sub ea nova Helvetiorum Refpublica circa fœdera
annum 1307. fumpfit originem , Eorum pauci tio.
N'3 Alpium
Alpium incolæ ab Imperatoris miniftris vexati ,
inito foedere ceperunt injuriam propulfare ;
a parvis initiis per gentes multas foedus inva
luit ; facile animis ad tutelam fui coalefcenti
bus; perftätque hodie potentiffimos inter Prin
cipes illibatum. Gens tam expers ambitionis
N
quam amans libertatis , tuendorum potius
quam promovendorum finium cupida , non
tam fuis montibus quam votorum modo cir
cumfepta ; alienam ha&enus ambitionem fre
git,dum fuam tenuit ; adeo tutiffima funt quæ
mediocria, omniúmque decrefcunt minime ,
quæ crefcunt minime. 64
Curtra Gallia interim bello Flandrico gravem jaz
cenfis &uram paffa eft, in pugna ad Curtracum edita
anno 1302. ubi temeritate Roberti Atrebatum
pugna.
Comitis, flos nobilitatis excifus, cum ipfo Ro
berto; præftantiffimis Equitum turmis fe dein- to
ceps in Life amnis foffam ,Andabatarum inftar,
præcipitantibus, Ibi vere Gallica pugnatum in
dole, hoc eft imperterrito fed coeco animos
quis enim oculatus ad prælium non infpe &o
campo procefliffet ; sedars illa belli noftris He
roibus Ludovicao feculo debebatur. Excepit &
Philippum Regem tumultus novus à Bonifacio p
Pontifice fufcitatus; que tamen defunctus no- M
1
vam Romam Lugduni in Gallia fua vidit.
Cle Nam anno 1305. Clemens V. Burdigalen. B
mens V. fis Lugduni à Cardinalibus Pontificia thiara a
coronatus eft. Pompa fupra regiam, quam tres a
Reges ornarunt, Francus, Anglus, & Aragoni
us;fed prope lugubris;pariete collapfo,corona
tí que capitibus fi non exitium at timorem ex.
itii gravem inferente : Joanne tamen Britan
nie Duce ruina oppreffo; ita fibi eft profperitas
oneri, & quæ pompam augent, ruinam urgent, a
Pontifex tumultum Italicorum pertæfus, tota
Italia
Italia fa&tionibus Alborum & Nigrorum fciffa, Avenio
2 Sedem Pontificiam Roma Avenionem tranftu- Pontifi
lit, ubi hæfit annis minimum 79. Urbs Gallica ficum
quidem, fed Phocenfis Provinciæ, & Neapo-fedes
litano Regi attributa, fplendorem Curiæ gra.
tulans excepit, ornata deinceps præclariffimis
ædificiisfacris & profanis, que tantorum ho
Δ fpitum amplitudinem celebrent. Tres Cardi
" nales Romam legati, qui res Italiæ admini
21 ftrarent.
2 Circa hæc tempora, pyxis nautica ingeniofo Acus
; invento , fed prorfus ancipiti ad navigationis nautica
ufum reperta eft ; qua ad acum magnete illi.
2 tam venti indicarentur , curfufque navium
a dirigeretur. Certe tanti non erat hausiri
‫ו‬ Auctibus , armare fcopulos noftra audacia ,
D. & ventofæ artis beneficio provocare ven
tos , ac in peregrina naufragia fefe immit
tere.
Anno Chrifti 1293. Andronicus Palæolo- Andro
gus Michaëli patri fucceffit, longa dominatio- nicus
0 he 40, propemodum annorum calamitates Paleo
N
longe producens. Turcos infenfiffimos paffus Log
& eft , à quibus tota deje &us Aba , vix Euro
10 pam fuam defendit ; quos in opem exciverat
Maffagetas, quafi hoftes deeffent, moleftiffi
mos omnium expertus, idem in Rogerio famo
fo illo pirata Apulo miferia perferens quem
-2 adfcitum focium prædonem fenfit ; acceffit ad
cumulum , domefticum malum , Andronicus i
junior, ex filio nepos, cujus corrupta adole
fcentia fratri Manueli & Michaeli patri attulit
X.. mortem, illi quidem ignoto inter nocturnas
graffationes, huic dolore & tædio. Necin eo
conftitit perditus juvenis, fed in avum rebellis,
ab invito extorfit Imperium, tanto fenis dolo
00 re, ut corruperit oculos lu&tu ; qua miferiâ o&
to
annos
N4
annos protracta, tandem vitam pofuit rerum
adverfarum curfu longiffimam.
Otho- Sed quod omnium acerbiffimum & Chri
manna . ftianis luctuofiffimum , fub eo, nimirum anno
1300. natum eft Imperium Turficum, Afia
ticis Europæifque terribile, in Othomanno Sa
traparum Afiæ potentiffimo, cui cum Bithynia
obveniffer, idem Satrapias cæteras fibi fubje
cit, gradumque pofteris ftravit, ad erigendam
fublimem illam poteftatis molem, qua orbis
premitur gemitque perdiu diræ tyrannidi man
cipatus.
Henri- Anno Chrifti 1308. Henricus Comes Lu
cusVII. xenburgius dictus Imperator , ut conditionem
Luxen à Clemente Pontifice impleret , fopita Ger
burgus. mania, in Italiam properavit, quam Præfecti
finguli in tyrannides fingulas partiebantur. Ibi
folito Tranfalpinis more , faufta primordia ,
infoelix fuit exitus. Nam ad Padum urbes Guel.
phorum domitæ, expugnata Brixia , Roma in
verba ejus adata : fed interhæc profpera Val l
ramum fratrem & Beatricem uxorem amifit,
hanc morbo, illum vulnere ; ipfe tandem mor
bo abfumptus , haud fine veneni fufpicione ,
cum in Robertum Neapolis Regem quem ex
autoraverat , arma intenderet ; anno 1314. au
toritatis ad fuperbiam tenax, quippe, fato quo
dam Henriciani nominis Pontifici detrahebat
Italiam, 0
Interim anno Chrifti 1311, habetur à Cle P
Conci
lium mente V. Vienna Galliæ concilum Oecume
XV. nicum, ordine 15. cui interfuere Patriarchæ
Orientales , Epifcopi 300, præter Reges
Vien duo
Francum, Anglum ,& Aragonium.Ibi actum de
nenfe. Terræ San& tæ expeditione, damnatæ hærefes ,
Tem- & extin&us Ordo Templariorum '; quos mul
plarii. torum criminum reos, partim ignis adfumpfit,
partim
partim texit exilium, eorum bona vel Franciæ
Regi conceffa, vel aliis facris Magiftratibus
adjudicata, vel Equitibus S. Joannis, quibus
poftea tradita Rhodus, Infula Saracenis erep
ta, Rhodiorum Equitum indidit nomen.
Annus Chrifti 1322 vidit Imperatorem Lu- Ludovi
dovicum Bavarum , poft Inter- regnum often- cus B4
nii, quo divifis Ele&orum fuffragiis, hinc Lu varus.
dovicus Bavarus, inde Fridericus Auftriacus
Germaniam bello diviferant. Tandem multa
: poft prælia, ultimo captus Auftriacus, vir for
tiffimus,cum fua manu 50 , hoftium confodif
fet, fortuna fortitudini infenfa, fibi captivita
tem, Imperium æmulo, peperit , quo tamen
abufus ad ruinam Pontificum , poftremo ruina
quam apparabat, obrutus eft. Quippe in Italia
profe&us Gibellinorum factionem inftaura
tam pro viribus in Joannem XXII ,inflammat,
Roma in ipfa Pontificis fede Pfeudoponti
ficem Nicolaum à quo acciperet coronam col
locat, fraterculos quofdam infenfos Ponti
fici fovet ac tegit ; ac demum in Germaniam
redit, . corona auctus, fed infœlici, & Pon
tificiis execrationibus jufte devota. Tandem
Clemente XI . Joannis & Benedi& ti diris
reum addente, Electores ab ipfo exciti, Ca
rolum Bohemiæ Regem abdicato Ludovico
Cæfarem dixerunt . Ludovicus haud multo
poft equo lapfus in venatione diem extremum
claufit.
Anno Chrifti 1336. Natum eft bellum And Angli
glo Gallicum II. graviffimum omnium, 1 quo cübel
que Gallia tantum non periit. Orta eft ex affi-Plum II.
nitatis vinculo ea lues, Eduardo III . jure ma
terno regu Galliæ poftulante, id quod Philip
pus VI poftremo Regi patruelis ,fibi perlegeni
Salicam arrogabar . Jus dictú eft armis per du
N -S centos
centos annos, quibus Galli tametfi inferiores,
Deo tamen patrocinante, litem non fine pro
digio impetrarunt. Nobilis in paucis pugna
Creffiaca in Ambianis, qua Philippus fortifli
mè dimicans in fugam a& tus , 20, millibus Gal
lorum cæfis ,in quibus Joannes Bohemiæ Rex,
oculorum tenebras animi acie illuminans, alii
மிராக
que è nobilium flore præcipui. Inde Calefium

expugnatum fame, & Anglia Franciæ prope
modum jun& ta. Nec Joannes Philippo patre
foelicior, qui anno poft decimo in Pictonibus
pugnans, ab Edoardo Principe pugnam depre
cante, non modo victus, fed captus eft cum
Philippo filio, & in Angliam adductus, hac
fortitudinis gloria, quod fugam nefciret. Pax
quidem ad Britiniacum coaluit, anno 1368 .
fed admodum fragilis, & gravius ftatim dif
folvenda.
MULATED TO
Mauri Longe illuftrior in Hifpania Caftellani Re

ad Sal- gis victoria, qua ad Salfum amnem , anno
Jum 1340, ducenta Maurorum millia ceciderunt,
vidi. poftquam Albohacen Mauritania Princeps
tranfmiflo Mari, fpe invadendæ Hifpaniæ, non
tam ad prælium quam ad palmam decurrerat.
Sed Dei eft fuperbos calcare, & ferociam intus
mefcentem infringere.
Foannes
In Oriente anno 13413 Joannes Palæolo
Palas. gus Andronico Juniori fuccedit , fubtutela Jo
ogus. annis Cantacuzeni : fed ambitio fide potior,ut
A
tutori regnum, Sic pupillo mortem compara

bat, donec jam adulto pnpillo , cui hactenus
confuluerat ætatis infirmitas , à Græcis in Mo
nafterium trufus eft Cantacuzenus " in quo
Hiftorias fcriberet , redditumque Palæologo
paternum Imperium. Deus enim fcelera ali
quando plecit in femine, & parcendo punit
pafcentia
Anno
ad Noftra Tempore. 1655: 299
Anno Chriſti 1346. Carolus Bohemiæ Rex, Carolus
1 abrogato Bavaro Imperator, poftquum æmuli IV.
vel armis vici vel tempore mitigari, artibus
E pacisinclaruit, quam follicito femper animo
coluit. Ideo literarum, quæ pacis proles, ftu
diofiffimus, Academiam Praga excitavit, qua
Bohemi fui barbariem ponerent, & ipfe quin
que linguarum peritus,in quibus Latina, quod
1 illo ævoratiffimum Principi, tam fuit ftudendi
• exemplum,quam ftimulus, Reipublicæ amans,
2 Bullam auream condidit, ad comprimendum
S Procerum ambitum , & ad defignandos Ordi
· num gradus, religiofiffimus vel majeftatis di
fpendio Stratoris officium Urbano V. Avenio
ne præftitit, equitemque Pontificem fequutus
{ eft pedes, gnarus nullum faftigium Deo non
fubjici, nihilque auguftius quam ob eum fefe
demittere. Hac uno culpatus, quod Bohe
miæ regno plurimum ftuduit, minus Impe
rio, vilufque eft pofteris , non Reipublicæ , ?
profpexifle.
Anno Chrifti 5360, graviffimam res Chri- Turci in
ftiana jacturam patitur,nam Amurathestertius Europa
Turcorum Imperator, inito foedere cum Joan
ne Paleologo, Genuenfium navibus fexaginta
fuorum milia in Europam tranfmittit, fpecie.
quidem invandi Græcum contra Triballos, re
vera ut alieno prætextu promoveret rem fuam,
quod a& tum eft, & Adrianopolis in Thracia
Turcici facta fedes Imperii, ipfeque Palæolo
gus Amurathis factus ve& tigalis, poena juftiffi
ma focietatis turpiffimæ : cum non allegendus
fir focius, qui poffit effe, cum libuelit, domi
nus. Amurathes tamen poftea à transfuga oc- Roma
cifus, 37. præliis defun&us. Pontia
Anno Chrifti 1377. Gregorius XI. Avenio fexred
ne Romam fede tranflata, urbi Augufta,pri- ditur.
mum
mum ornamentum reftituit , totique Italiæ Ed
diuturnis bellis oppreffe fpe pacis illuxit. Hic
ortu Gallus patriæ commodis anteponeus Ec 02
clefiam, vere ratus eft viro fotti patriam effe
orbem terrarum ,Quis tamen graves morbi du
ris & acerbis curantur remediis ; hinc fequu-.
tum eft immane fchifma 30. annorum poft
Gregorii obitum ; cum ab creato Urbano VI ;
deficientes quidam Cardinales Pfeudopontifi
cem Clementem VII,delegerunt : cui poft an tar
nos 14.fubftitutus Petrus de Luna Aragonius : tu
obſtinatiffimo animo dignitatis umbraticæ vel ba
ad mortem cuftos, nec fortaffe unquam magis
in alio orbis obftupuit vim ambitionis.
Vence Anno Chrifti 1379. Venceslaus jam patre
Laws, Carolo vivo Cæfar di& tus , eo mortuo non tam
geffit Imperium, quam infecit. Bis à ſuis con
jectus in carcerem, bis evafit : ita in adverfis
ficcus & temperans, ut profperis redditus ſta De
tim nequitiæ redderetur, nunquam cum bona Sc
mente in gratiam rediit: Nam cum annos 21, ex
hunc Germania tuliffet, abrogatum ei impe
rium à Septemviris, & publica labes expuncta.
Carolus Mirare interea,quam rara virtutum in ftirpe
VI. feries, nam quod Venceslaus in Germania, id
Gallia propemodum Carolus VI.in Gallia : nifi quod
Rex, ille privatos perdebat, nam hic publicum, Ca.
roli fapientis & vere Cunctatoris, ( qui rem
Gallicam cun& tando reftituerat) filius temeri
tate & ftoliditate, cum paternam operam cor
rupiffet, regnum antiquiffimum orbis fic pro
ftravit, ut humana majus ope remedium ung T
fuerit cœlo arceffendum.
Bom Sed & anno hujus fæculi 80, fub Venceslao,
barda. hominum & orbis lues nova prodiit. Reperta
enim majora illa tormenta bellica evertendis
munitionibus opportuna,autor Bertoldus Ger
manus
2 301
ad Noftra Tempora. 16557
e manus, prius adinvento nitrato pulvere, ufi
C que primum Veneti in FoffaClodia recuperan
+ da. Nullo fortiori telo bellum unquam fe in
ftruxit, quo fimul plures quafi unum perde
ret, cxclamari potuir, quid homines Mortem
armatis hoc fulmine ? quid alas currenti, &
infanienti furorem additis ?
Anno Chrifti 1381.Carolus Dirrachinus in Foanna
gratiffimo animo Joannam Regina Neapoli Neapo
tanam exutam regno pulvillo fuffocat, & mor- litana.
tuæ fpolium thronum infcendit. Joanna Ro
berti Regis, do &rina & foelicitate præclari, 1
5 neptis, ab ineunte adolefcentia coronata ,qua
terque nupta , calamitatum fcopus plurium
e fuit. Liberata fufpicione infami, quam incur
1 rerat ob cædem mariti Andrea Hungari, non
• ideo miferias depulit, nam exul fæpius, vidua
S dejecta non raro, tandem reftituta eft ,ut pre
meretur unius fane criminis confcia ‫ ܝ‬quod
fchifma promoverit, Clementis V II. Fautrix
eximia cujus & poenas morte perfolvit. Hæc
Ludovico Ándegavenfi adoptato regni jus de
dit, Regiæ litis, hoc eft bellorum, ferax fe
minarium,
An. poftfexto Carolus Navarræ Rex, Fran- Carolus
ciæ virtus, poft turbas plurimas in ea exerci- Malus
tas, fuum ipfe funus vivus confecit, dum ad Navar
vires male deperditas reficiendas, infutus lin- THA
teis aqua ardente perfufis, admota filo can
dela , flamma concepta. Ita mors in reme
diis quæritur, & telo, quo pellitur, fæpe vincit,'
Anno Chrifti 1309. Tamerlanes Bajaze- Tamer}
them potentiffimum Turcarum Principem plu- lanes]
rimifque fuperbientem victoriis , occurrentem
in Cappadocia cum trecentis Équitum & du
eentis peditum millibus , magna internecione
profligat, captumque & vinculis aureis gra
yem
302
vem ferrea includit cavea , ejus dorfo utens
quoties equum infcenderet, Victufque Bajaze
thes tam ignominiæ fenfu quam prælio, capite
ac
in caveam illifo, necem fibi intulit : proftrate ita
fuperbiæ excmplum ingens, quale per fæcula
exhibet Deus, ne mortales fui oblivio capiat,
nec, quod rota nititur ,fixum effe credant.
Hic Temir five Tamerlanes, Scytha origi
ne, tantus è gregario milite Inperator , fortu
ne fuæ artifex, poftquam Indos Parthofque
fubegerat, ubi a Bajazetho irtifus eft, quem de tu
reftitutione exulum compellavit, in edm pro
greffus, jam Ægypto & Mefopotamia fub ju
gum miffis, univerfam Afiam in prædam ha.
buit : donec cruore & vaftitate terrarum fatur,
opulentia fupra votum gravis revolavit in Scy
thiam ad comprimendam rebellionem . Tertio.
poſt anno fuo fato mortuus fucceffores habuit
filios quibus paternum Imperiú pro difcordia
fuit, qua mutuis cædibus conciderunt. Ita g
fulmen Tamerlanum dicas, quod illata clade di
evanefcit.
Auno Chrifti 1400. Rupertus Comes Pala
Ruper
Bus. tinus Vençaflao fuffe&us, prudenter & fortiter
adminiftravit Imperium , uno infoelicior , quod
cum Italicis tumultibus fe immifcuiffet, for
tior gubernatore procella clavum excuffit , &
ipfa remedia morbus validior exegit : ipfe in
Germaniam fuam receffit, quam totá prope
modum Europa bellis conflagrante , illæſam
decennio regiminis texit.
Eo tempore calamitates Orientis egregias
opes occidenti pepererunt ; Chryfolora, Gaza,
Trapezuntio , aliifque doctis ê Græcia profu
gis, & in Italiam thefaurorum cumulos defe
rentibus ; nimirum literas, do rinam & ftu
dia ,quorum occidens jam pluribus annis egen
tiffimus,
tiffimus, lo feritatem barbaram fylvefcebat.
Anno Chrifti 1414. Sigifmund: Imperato is Concili
accuratiffima follicitudine habitum eft Con- Conftan
ftantienfe Concilium , in que ad opprimendum tienfe.
} Ichimatis virus , creatus Pontifex Maximus
Martinus V aliique depofiti : Joannes Hus &
Hieronymus Pragenfis , quod Viclefi Angli
fpargerent hærefin,vivi concremati: contuma
ciffimo ad mortem animo vímque flammarum
larva conftantiæ fuperante, ita quandoque vir
7. tutis fpecie vitium fallit, & ignorantibus cau
Las effe&ta imponunt.
Orta eft tamen è bono ut parente gemina
3. foboles exitiofa, Huffitæ, & Bafilienfe Conci- Huffite
lium, Huffiæ, Duce Joanne Zifca , 40, millium
numero armatis anno Chrifti 1419. Sigifmun
dum Bohemia pellunt, eamque immanitate
fumma diripiunt, & hærefim latè ferro propu
gnant. Stetit hæc per quinque annos, quam
diu Zifcæ fuperfuit vita,quam affiduis illuftra
vit victoriis, Tabore urbe in monumentum
gloriæ ædificata ; Vi&oriæ tam certus, ut eam
cr etiam cæcus invenerit : nani utroque orbatus
lumine pugnavit & vicit, (quis oculatam Vi
toriam dicat, quæ cæcum fequatur ? pefte
&
tandem periit, patriæ lues & religionis, vel
vincendo.Inde Huffitæ in duas factiones divifi
2. nec tamen,quod mirum, oppreffi: diu Germa
1 niam direptionibus & cædibus violarunt.
Bafilienfe Concilium minus damrum intu- Conciliù
25 lit, majorem injuriam, Cum enim à piis pri- Bafili
1, mordiis in prava confilia degeneraffer : non enfe.
1 tantum in Pontificem Eugeniu infurrexit, fed
etiam anno 1438, Amedeum ex Duce Sabau
diæ jam ante Monachum ultro agentem, Anti
papam dixit,& Felicem nuncupavit , quafi vita
prioris fan&titas illuceret ad nefas, & depofitus
Princi
304 Hftoria ab Orbe condito
Principatus ad dignitatum apicem effet gradus
Is tamen poftea tam Felicem pofuit quam Ar
medium, & renuntiato fponte faftigio, quod in
oneri erat , pace publica per demiffionem h
privatam redempta obire maluit Monachus, t
quam Princeps, vel Principum Paftor. C
Gallia Anno Chrifti 1410, belli incendio, quod #
Anglica in Gallia Angli concitarant,injectum ett oleu,
cæde Joannis Burgundiæ Ducis; quæ fub ocu
los Caroli Delphini ad Monterigolum patrata,
univerfam Calliam penitus obruit. Et vero re- an
gnum tot annos incolume vix unquam propius re
à cafu abfuit.Nam inde Philippus Joannis Bur
gundi filius Anglo adjunctus;Lutetiæ Rex Ca
rolus jamfui impos, uxor,filia Catharina po
teftati ejus contraditi ; poft nuptiæ inter Hen- al
ricum Anglum & Catharinam contractæ. Suf
ceptus Henricus filius, & adbuc bimulus Lute
tiæ coronatus tenuitque bellum triginta ferme io
annos continuos, nulla pace, nnllis induciis m
temperatum Carolo Delphino & poftea Rege, vi
ægre Bituricis regni vel jacturam vel fpem mo- A
derante.
Aureli- Sed tantis calamitatibus empta profperitas
acenfis. tandem illuxit Deoque placuit probatam con
ftantiam coronare. Et ne non motas divinitus
machinas cogites;id inftituit Deus anno 1429
per puellam , extraneam , rufticam, tam ege➡
nam rerum quam infciam , quæ ftupentibus
hoftibus, Gallorum fpem excitavit & fovit ;
ut in pofterum Gallia fit coelo charior ; imo
gratior,cujus maxime beneficium eft. Joanna
Virgini nomen, Lotharingia patria, ætas vi
ginti anni, ars ovium cura ; quibus fi opponas
arma tractata,liberata Aureliam ,Regem Rhe
mos ductum , Anglos fæpe victos ; Mireris
Deum magna patrantem, & in arrogantiffimos
Goliathos
adNoftraTempora. 1655. 30%
GoliathosDavidis miracula fuperantem Paffus
eft tamen captam ab hoftibus Virginem , igno
minofa & crudeli morte interire, ut exco& ta
19 9
flammis integritas , & adverfis læfa profperi
tas, & humanitatis fordes abftergeret, & ad
coelos purior fcanderet. Sane Virgo tam mor
tua quam viva rem Gallicam juvit : reconci
4liata Burgundi gratia, reftituta Lutetia. Angli
expulfi , receptum Imperium, vel funt appen
dices vincentis dum viveret, vel affectus pre
cantis,dum vixit debuitque Carolus precarium
fceptrum titulumque Vi&oris vel infimæ Vir
gini, vel quod idem fit potentiffimo Domino
Regum Deo.
0 Anno Chrifti 1438. habitum eft ab Euge- Concis
14 nio IV. Pontifice Concilium Generale XVI. lium 16
inceptum Ferrariæ, ac finitum Florentiæ, quod Floren
inde dictum eft Florentinum ; magna Chriſtia tinum.
ni orbis celebritate ; cum adeffent ab Oriente
Imperator Joannes plurefque Patriarchæ ; à
e, quibus contra& ta unio cum Latinis, Græcorum
& Armenorum ; unde Beffarion Nicænus Epi
fcopus, viri do&rinarum laude clariffimi, quod
S ad concordiam multum contuliffent, donati
funt Purpura, cui fplendorem tantum arcef
fiverant. Fuitque celeberrimum Ecclefiæ Tro
phæum hæc unio , nifi perennitatem Græca
inconftantia per invidiam graffata detrax
S iffet. Annus Chirfti 1440. in faftis maxime re- Typo
5
0 cenfendus, novam vidit Artem, per quam in- graphia
geniorum foetus immortales, expedita ftupendi
• ratio, & literarum curfus promotus eft. Ejus
S Joannem Guttenbergiu
iteritati oftentans m inventorem
æternis encomiis ,profe
po
24
quendum; ipfa ars Typographica dicitur, qua
una
Tod
OS
una priorum temporum fœlicitatem extingui
mus ; nifi quod cæteras artes hominum æmu .
latur, paratque gladium, quo tam civis quam
hoftis pereat. Sane librorum colluvies hanc
accufat, fuaque ipfa copia premitur, ac pec di
cans exuberantia perdidit ftylum facilitate feri
bendi. Arti huic ftatim materiam præbuit Ni
colaus V. tam literatorum amans quam litera
"tum, quas affiduo ftudio propemodum perditas ec
inftauravit, dignus per eas vivere quibus vitam SC
dedit. 5
Scan Anno Chrifti 1443. Georgius Caftriotus,
derbe- Scanderbegus dictus, hoc eft, Alexander, in
gu. Epiro magno fuorum plaufu Rexfalutatur.Hic
provifus divinitus cum Joanne Hunniade Hun
garo, qui Turcarum inundati imperio oppo Bom
nerent aggerem , remque Chriftianam ab im
minente pefte fervarent. Scanderbegum qui
dem fuo malo aluit Amurathes, quem à Patre
cum duobus fratribus obfidem datum , & vi tin
Circumcifum , cum ftudiofe ad munera belli
applicaffet, in fe armavit Imperatorem eximi
um ; quippe Georgius pertæfus tyrannidis ,
Chrifto & paterno regno receptis, irruentem 4114
Amurathem celeberrimis victoriis fregit, Croi
am urbem ab obfidentibus vindicavit, femper
victor,nunquam vulneratus : novus Alexander,
non limitibus promovendus, fed gloria, quam
æternam ad pofteros mifit.
Hunni
Dicas Deum in Georgio pugnantem , in
ades, Hunniade hominem : qui fæpe victor , ali.
quoties victus utramque fortunam in Turcas
armavit, tam fibi in adverfa calcar, quam fre
numin profpera, Sane clades Varmienfis , qua
anno 1444. Ladislaum Regem occifum luxit
Hungaria, ruptaque foedera ultus eft Amura
thes ; ea inquam, cæla 30. Turcarum millia
Hunniadi
ad Noftra Tempora, 1655 . 307
Hunniadi debet , eidémque Ladiflus quin
10. quennis fervatam domi forífque Hungariam,
dum adolefceret. Nec filenda Belgradi propu
gnatio, qua clariffimus Hunniades, cæfis uno
TH die 40.Turcarum millibus, ipfóque faucio Ma
humete, nobiliffimum rebus geftis faftigium
impofuit, nam paulò poft pefte abfumptus eft:
verus Imperator quem adverfa probaverant :
nec enim femper victoriam meruit ( parcat
Scanderbegus) qui femper obtinuit.
Anno Chrifti 1448. Philippus Vicecomitum Fortis
ultimus, fine liberis legitimis decedens, Me- Dux
diolanenfem Ducatum litigiofum reliquit po. Medio
Aeris , foturíque belli copiofam fementem, lanenfis
UP
Teftamento beredem fcripferat AlfonfumAra
gonium, at Carolus Dux Aurelianus, Philippi
07 exforore Valentina nepos, teftamentum incu
fans, hereditatem repofcebat avunculi : me
liusinterlitigantes Francifcus Sfortia Floren
tinorum Dux bello clarus Blauce Philippi filiæ
olim conjux, jus incertum certis armis fulciens,
Mediolanenfem Ducatum invadit ; Franco &
Aragonico litem ad heredes tranfmittentibus,
em
quam ingenti mortalium damno exequeren
-01 tur.
Anno Chrifti 1453. Labes infamis Chri- Con
ftianæ rei inufta, capta per Mahumetem II. ftanti
Conftantinopoli; Bajam ante milfe & centum nopolis
annos Orientis capur, tot victoriis triumpbíl. capta.
it que clara, in prædam ceffivimmani Tyranno,
defirque Græcorum Imperium in Conftantino
XI. Joannis Palæologi filio, cui datum eft
pro patria occumbere , nec extincto regno
fupereffe. Urbi perftitit Conftantini nomen ad
Chriftianifmi opprobrium, dum Dæmoni fer
vit, quæ ideo furrexerat , ut Urbs non ferviret
Dæmoni . Pudeat Chriſtianos audita Conftan
tinopoli
398 Hiftoria ab Orbe condito 351
tinopoli Turcam cogitare. Nunc leyius eft lu
gere literas,Athenas barbaras , Græciam indo
&am , & exarefcentem fontem do&rinatum. b
" At magis pudeat Græcos indefinente Schif- un
mate,caufam tam pudoris neceffariam dediffe.
Mat Anno Chrifti 1458. Fortunæ fpecimen ge
thias minum editum eft, dum Ladiflius , florenti
Corvi ætate Hungariæ & Bohemiæ Rex,in Auftriam 211
nus. conjugii caufa profe&tus,in nuptiarú apparatu,
morbo extinguitur ; & aliunde Matthias Cor
vinus ab ipfo Ladiflao in carcerem actus, ab
mortis faucibus in Hungariæ thronum evehi
tur,magno Providentiæ in mortalibus lufu. Is
Matthias Joannis Hunniadæ filius, nec a Patre
degener, egregie in Turcas propugnabit Hun 100
gariam , cui & Auftriam Silefiamque adjunget:
Non enim licebit viro fortiffimo fe totum in
communem hoftem expromere.
Æneas Eodem anno Æneas Sylvius Piccolomineus
Sylvim Senenfis, Doctrinarum laude in paucis clarusi
fupremus Pontifex Pium II. fe dixit, magno
literarum bono,fed &Chriſtianæ rei incremen
to, fi piis conatibus faviffent Principes & fraq 1
terna odia in neceffarium hoftem convertif
fent.Déceffit in paranda Turcica expeditione,
novo fato, ut literis innutritus, inter arma
occumberet.
Mini Anno Chrifti 1473. Calabria in Franciſco
morum de Paula ,viro illuftriffimæ demiffionis, novum
Ordo. Ecclefiæ ordinem dedit , quem Minimorum
· humillimus conditor dixir. Nec humilitati
celebritas defuit San& titatis & do&rinæ, ad
hoc ævum perduda. In co mira ciborum
abftinentia ,quæ primam mundi temperantiam
fuperet, & tenuitate victus novum inediæ genus
repræfentet.
Anno Chrifti 1476. Cypri regnum ad Ve
netos
ad Noftra Temporad 1655 ) 309
attos tranfiit, jus ad Sabaudiæ Duces. Quippe Cyprus
Ludovicus Sabaudus Carolottam Reginam Veneta,
uxcrem duxerat, fed ftatim regno pulfus à Ja
cobo Notho, qui fe Sultani Ægyptii beneficia
rium conftituit, ejufdem Carolottæ, de ftirpe
Lufitania poftremæ,teftamento hæres fcriptus,
jus tranfmifit ad pofteros, Jacobus regnum ad
Venetos; nam ducta uxore Catharina Veneta ,
quam adoptavit Refpublica,tum ipfe tum Ja
cobus ejus filius moriens, vacuum hæredibus
regnum relinquit, obtinendum à Venetis ad
Soptatæ filiæ fuccedentibus ; novo adoptionis
emolumento per quam Imperia dabantur an
Itea nunc comparantur .
Sed anno fequenti novum cafum afpexit Carolus
Europa, in Carolo Burgundiæ Duce ad Nan- Bur
cæjum á Renato Lotharingo in acie cafo. Is gundu .
ætate, bellica gloria , provinciis fubditis, flo
rentiffimus Principum nullum feipfo acerbio
rem hoftem expertus, ambitione fnblimem
animum ftimulante,cum Galliam fæpius bello
incendiffet, velletque Helvetios fub jugum
mittere,ac Lotharingiam quafi aggerem ditio
nibus fuis interpofitum amoliri, primo duobus
præliis ab Helvetiis deprecantibus pugnam in
fugam a& tus eft, deinde in Lotharingia fpes
magnas agens occifus: Terribilis dictus &
Pugnax, fed immoderatiffimus ambitionis ,
o à qua finem folitum, nempe violentam mor
tem impetravit, hæres tot provinciarum fuit
Maria filia, nupta poftea Maximiliano Fri
iderici Imperatoris fillo quarum tamen par
dtem, quafi feudum regni , Ludovicus inva
fit, nempe Burgundiam & Atrebates, infen
fiffimo æmulo liber à quo fæpe in artibus fuis
deprehenfus tuto vulpinari in leonem minus
licuerat.
Nec
OS
In An. Nec Anglia calamitatum fecurior que inter
glia Henricum textum & Eduardum Eboracenfem
bellum diftra & ta ab anno hujus læculi 61. & 85. luo
Civile. rum cruore , non militum modo fed Ducum &
Principum inundavit. Henricus bis regno pul
fus totiéfque redditus , tertius pulfus & ab Exp
duardo captus cum uxore in carcere extingui .
tur, unius criminis reus quod raptum regnum
repetiiffet . Nec id Eduardo fuit diuturnum ,
imo nec liberis ; nam eo mortuo liberi à Ri 20
chardo Gloceftriæ Duce necati , & ab eodem Xel
regnum occu , atum , donec tertio poft anno, &
Henrica VII, Ri.hemontius , è familia Lan
caftriæ , à Britouia ubi exulabat furtim elapfus,
tyrannum in Anglia prælio vi& tum occidit , vi, 8
Aique fpolium regnum 2 cepit Elizabethâ Edu Or
ardi filia in uxorem ductâ . Id fi regnum eft,
necare & necari ,præftolari mortem vel inferre,
quid per tantas frages appetitur.
Anno Chrifti 1481. Mahumetes Nicome- A
Mahu
metes diæ veneno obiit , ætatis 53. vere Magnus àj
II. fuis dictus, cum fubegiffet duo imperia, By
zantinum & Trapezuntinum, quatuor regna,
provincias 20. urbes ducentas ; brevi temporen
Chriftianis raptas ; & imminebat Italiæ, Hy- ki
drunte capta, & immanitate omni foedata ;
vel voluptatum difpendio fortis ; emollitus (e
mel in Irene mox dile& tæ nece ab utróque pœ
nas amoris repetens.Plura patraturus,nifi præ
ftantiffimi Duces ruentem fregiffent, in Hun
garia Hunniades & Mathias filius : in Perfide
Ufumcaffanes, bello clariffimus ; & in Rhodo
Infula Dalbuffonius Magifter Equitum Rho
diorum : qui anno 1480. tres mentes conti
nuos Rhodum urbem oppugnatam à Turcis ,
eorum cæfus 30. millibus, liberavit. Dignus
qui Mahumetis magnitudine crefcat, eo am
plior
plior quo victus auguftior. Bajszethus Mahu
metis filius,pulfo fratreZeme Imperium tenuit.
Anno Chrifti 1483. Ludovicus XI . Galliæ Ludo
A Rex, cum diu timore mortis mortem paffus ef vicus
fet, tandem moriendo time e defiit, fortunam XI,
F expertus pro ingenio varia & aliquoties afpe
ram , animo rectus fi quis alius, confilia alta 1
diffimulatione obvelans, Kij
id unum nato præce
T ptum tradens: Aul.co.um dominus ,haud man
cipium; maxime ftudens ut regnaret ; Regum
atutelam folviffe dicitur ; feveritati tamen ad
diction, crudelis audiit, & dum odit literas, in
literatorum odia incidit. Donatus eſt à Re
nato Andegaver.fi Pho cenfi Provincia & jure
Siciliæ, cui fucceffit Carolus filius, tredecim
annorum, & cura regni Anne forori credita,
miro Gallorum in Reges amore, cum bellico
fiffima gens imbelli foeminæ pareat, Regi ut
pareat.
Anno Chriſto 1492, Ferdinandus Aragoni- Ferdi
us jam ante per Iſabellam conjugem Rex Ca nandus
ftellæ, univerfam Boeticam fibi adjunxit ; bel. Manros
lo Maurico tandem confecto, capta urbe Gra
expellit
tinata ac Rege Bandele : vix alius Hifpaniæ an .
nus foelicior, quo dominatus importuniffimus
tus, & poft feptingentos annos & plu
eft extin&
res injufta genti labes expun& ta. Inde Ferdi
nando Catholici nomen reftitutum , qui ne
vitæ gentis femen excrefceret, ftatim ex Hi
1. fpania Mauros omnes & Judæos expulit, quo
drum migraverunt in alias terras familiarum
centum viginti quatuor millia, ingenti Hifpa
oniæ vel damno vel fructu. Sane incolarum fi
des intacta compenfat infréquentiam , & aper.
tus ftatim novus orbis purgati veteris merces
eft. Inquifitio mox inftituta , ne malum rurfus
Occultum ferperet : quæ ad fuffocandum bære fim
fim prorogata, fanctum ferrum eft , abfciffione
membri corpus fervans.
Xime. Ad res tantas inftrumentum maximum Xi
nes. menes fuit ; qui ex Francifcano inope locuple
tiffimus Cordinalis, & ad regni clavum admiſ
fus, opes, corpus, mentem, ad Dei caufam,
régnique gloriam impendens, in cinera vefte
quam non pofuit animo forti prudentiq ; con
filio ea geffit, ut Gonfalvo, par Regni mens
fuerit ; eo miraculo, ut nec Monacho Aulicus,
nec Aulico Monachus in hac munerum pugna
obfuerit.
Orbis Eodem anno 92. Christophorus Columbus
Novm Genuenfis audaci & fœlici navigatione Atlan
deteaus ticum Oceanum emenfus,centefimo die quam
folviffet Gadibus, novas terras Europe condi
dit vel aperuit: hinc Cuba ,Florida ,Hifpaniola,
aliæque terræ vel infulae,Ferdinando adfcriptæ
cujus aufpiciis Columbus folverat. Et quinto
poft anno in iifdem partibus America ab Ame
rico Vefputio Florentino inyenta & dicta, ei
dem Ferdinando adnata eſt ; ea tamen forte,ut
cui regna nafcebantur non naſceretur, ea qui
regeret, effetque hæres ab aliena gente arcef
fendus.
India, Nec à Lufitanis ea in laude céffatum , qui
cum varia regna in Occidentali Ethiopie ora
detexiffent : tandem fub Emanuele ductore
Vafquefio Gama, anno hujus feculi 97. primi
omnium aufi caput illud horrendum non tam
bonæ quam infanæ fpei circumflectere ; inde
Mozambico Melindaque luftratis , ac Mala
barico regno infpe& to, fpem ingentium opum
in Lufitaniam retulerunt. Et fortuna confi
lium juvit, dum anno 1500. Alvarus Capra ,
lis in Orientem deftinatus , ja& tatus tempe.
ftate , & in Occidentem delatus , iufperato
in
ein Brafiliam appulit, futuram appendicem Lu- Brafilia
fitaniæ. Dicas arctiores Europe limites ambi
tioni, ultra Oceanum & folis vias prorogandos
fuiffe : quamvis Dei charitas , malo benè ufa ,
fidei lucem gentibus miferis eâdem via intule
rit ; at beneficio tanto malè utentibus, nobis
irritamenta gule & luxus,imo aurum vitiorum
omnium fomes, pro tanto commodo, impor
tatum : nifi malis fentire nos ea ab ignaris &
invitis rapuiffe.
Anno Chrifti 2495. Carolus Galliæ Rex, ne Carolus
jus in Siciliam datum fruftra foret , indu& to VIII.
in Italiam exercitu mira felicitate Neapolita
num obtinet regnum : nec minori fortitudine
in reditu ; Fornovii à foederatis Germanis &
Hifpanis vi&oria duce fe explicat : oftenfum
que populis gloriam feri in adverfis, ut fæpe
infortunium meri ex profperis.Sane brevi Nea
opolitanum regnum ad Ferdinandum Alfonfi
filium rediit, nihilque Gallis exfelicitate tanta
fuperfuit,præter turpem morbum ,quem altera
natio alteri imputat, poenæ fœditate foedita
i tem culpæ infinuantem. Carolus tertio poft
anno repentina morte extin&us eft : è duobus
regnis vix fepulchrum nactus, in quo putre
ifceret.
1 Anno Chrifti 1499. Ludovicus XII. agna- Ludo;
2 tus Caroli & fucceffor, à Valentina Vicecomi- vicus
ce oriundus, jus in Ducatum Mediolanenfem XII.
fanciens armis, expulfo Ludovico Sfortia Mau
2 ro dicto ( qui Francifco fratri poft Galeati ne
-potis mortem fuccefferat ) Ducatum occupat,
1 cumque innata Francis negligentia dejectus il
lo effet à Sfortia ; iterum victor non Ducatum
modo, fed Sfortiam capit cum fratre Alcanio,
mittitque in cuftodiam , in qua obierunt. Sic
‫ ט‬vaferrimum illud Mauri ingenium , tot arti bus
1 Ο
314 bus regnandi imbutum , in caffes incidit quos
parabat, nec fraus fraudi fuit, præterquam
auctori.
Nec à Ludovico Neapolitanum regnum
Gonfal- omiffum eft,fed cura infoeliciore tantum.Nam
vus ma. cum mortuo Ferdinando , Fridericus ejus pa
gnm rruus jus regni fibi vendicaret , anno 1501
Ludovicus Gallus & Ferdinandus Hifpanus de
regno inter fe dividendo conveniunt : ita Al
t
binianus Præfe&us eft Gallico nomine, Gon
falvus Hifpanico : Fridericus in Galliam ab
ductus, in qua mox obiit. Sed infida ambi. 0
tionis focietas ; Arte Hifpani Gallus depulfus
eft, & virtute Gonfalvi armante Ferdinandi
confilia, præclariffimum regnum magnâ Gal
lorum infamia acceffit Hilpaniæ . Hic eft Gon
falvus qui per 200. urbes & 10. oppida Regi
fuo comparata, Magni nomen adeptus eft ; &
ideo quod tantus effet, appetitus invidia , do
lore contabuit , expertus omnia Ferdinando
fuo facilior a.
Anno Chrifti 1500 , natus eft Gandavi Ca.
Carolus rolus V. ex Phil. Maximiliani filio, & Joanna
V. Ferdinandi & Elizabethæ Hifpanorum filia ,
futurus tot regnorum hæres, & ingens hujus
feculi pagina, cum jam in Gallia feptimú age
ret annum Francifcus Valefius , ipfius æmulus .
A quantis Europe cladibus uterque in gloriam
fuam adolefcet.
Perfici Circa hæc tempora nonum Perfarum reb
gnum exortum eft; in Ifmaële ex Ufuncaffan's
Sophi filia genito ; qui novam Alcorani interpretatio
regnum. nem commentus, fuos à Turcis fejunxit , Se
&amque condidit , publico Chriftianorum ho
fti hoftem opponendo ; Dei fumma providen
tia, ut ex veneno pararetur antidotum . Reges
ab eo dicti funt Sophi, vel à Magis Perficis ,
vel
ad Noftra Temporal 65% FTS
B vel quod hæc lanam fignificet, qua bi Reges
utebantur in capite.
Án. Chr. 1510 Lufitanico nomini jam totâ Albu
India perilluttri inventarus regni fedem Albu- querci
quercius, Goam cepit : ex qua magna dein
ceps Lufitanorum gloria Chrifti Fides cum eo
rum victoriis propagaretur : & anno fequenti
Malaca, ditiffimum Emporium, & ultra pa
tentis India clauftrum, ab eodem Albuquer
cio expugnata eft: unde Magni titulus juftè
collatus ; quem fi Magno Gonfalvo opponas,
hic Annibalem, Scipionem illic deprehendens
S ut amplitudinem quifque fuæ gentis, genig
menfus eft.
Anno Chr. 1511. Italia tunc Martis Scena, Ravens
magnarum rerum converfionem vel vidit vel ne
fenfit. Galli ad Ravenna Duce Gaſtone Foxio
pugna
celebrem de Venetis & Hifpanis retulêre victo
riam :quam dum Galto intemperantiùs urget,
0 nec pontem aureum fugienti fternit, ab Hi
fpanis cælus, eandem abrumpit. Hinc reliqua
Gallis infenfa & relinquenda Italia, ut Henri
cum Anglum & Ferdinandum Hifpanum à fe
repellerent ; mox etiam,per tot ærumnas par
US tis fpoliantur ; Maximil, Sfortia Ludovici f
lio Mediolanum per Helvetios reftituitur : fua
Sr recipiunt Veneti,plura quam amiferat Julius :
imo & aliena, fi Gallis creditur, Ferdinan
dus :: cum Navarræ regnum pulfo Joanne Al
berto invaderet : armatus quidem Pontificio
telo,fedquod vibraret ipfe fuo Marte. Sic Ita
lia, nefcio quo fato, jam inde à Romanis
2₁ luctuofa eft Gallis, in qua vincunt quidem ,
0. fed perituri : quafi terra olim gentium victrix
rriumphantiu
Anno Chrifti m 1512. corpora. eftà Julio, &
ambiatInceptum
is, perfectum à Leone X. Concil. Gene. XVII.
Latera
02
el
Conci- Lateranenfe V.ad Pifanum Concilium refel ,
lendum : quando Ludovicus non tantum armis
Later17
lium a- fed artibusimpugnaret Pontificem, Sed ftatim
nenfev.fub Leone pax Ecclefiæ cum Primogeniti gratia
reftituta.
Tunc agebant in vivis viri literati, Budæus,
Longolius, Gufpinianus , Volaterranus , Sa
doletus, Bembus, & alii, qui partim eruditi
onem & hiſtoriam, partim elegantiam ftyli, è
rederibus veterum fufcitarunt, Omnino Italis
redivivum pofteri Tullium debent , cum hacte
nus effet vel ignotus vel fpretus. Nec inter eos !
filendus Erafmus, qui tametfi male de moribus
& fide meritus ; tamen promovit literas haud
mediocriter, utinam ad normam religionis.& 0
morum. & 0
Anno Chrifti 1513. Selimus cum Bajaze
Selimus them patrem coa& tum abdicare fe Imperio ,
veneno etiam fuftuliffet, in parricidii appendi
cem fratres ac nepotes interficit, ftatimque ad
delendam infamiam movit in Perfas,capirque
Taurifium , Ismaële in tugam acto ; tum Sy
riam & Ægyptum Sultanis victis Imperio Tur
cico adjungit, expugnatis validiffimis urbibus
Damafco & Cairo, ac 7, anno obiit ficca mor
te, relicto filio. Ita in poenis criminum conni
vet aliquando Deus, & judicaturus alibi , hic
quiefcit. !
Sed graviorem hoftem Martinum Luthe 1
Luthe
rum fenfit Eccléfia ; qui cum jam abje & to Mo
rus.:
nacho prælufiffet in Hærefiarcham , tandem
anno 1520. à Leone Pontifice anathemate
ictus, propagata per Germaniam lue, Borea
les gentes deinceps infecit, homo inquinatiffi
mus, ventris mancipium , & vir effrontis au
dacia. Vix ulla peftis tanto mortalium damno
graffata eft , quæ per tot funera etiamnum
fævit
fævit vertente fæculo , & annorum luctuofo
contagio , ni avertat Deus, ibit ad pofteros,
Hujus Hydræ fubnafcentia capita , Zuinglius,
Oecolampadius , aliique , qui mutuo diffen
tientes in hoc confenferunt ut Ecclefiam
Chriſti everterent ; fed in eorum ruinis altius
furgit $1 init
Imo illi nova fubfidia in prodeuntes hoftes Thea
adnata funt; nam Theatini, Clericorum Regu- tini.
larium Ordo, anno Chriſti 1524. Petro Cara
fta inftituente, qui deinde Pontifex Paulus IV.
armarunt Ecclefiam virtutum cultu, & in Italia
pietatis caftra erexerunt. 1 ofhuni aloxil a
Ibidem etiam fequentibus annis inter Fran. Capu
cifcanos, nati ad ftuporem fæculi Capucini cini.
qui dum Lutherus ad faginam corporis torus
incumberet , propemodum nudi non veftibus
modo fed corpore, repellunt hoftes efficaciffi
mo telo, vivendi exemplo ; tantâ inopiâ, ut
præter coelum quod fpirant , nihil proprium
habeant in elementis. geldmodT
Eodem tempore nafcebatur Societas Jefu Socie
fancita à Paulo III: 1540, eo incremento re- tas
rumque fucceffu,quem uterque Orbis fufpexit. Fefu.
Autor Ignatius de Loyola, qui per tirocinium
patientiæ ad fan&itatem miram evectus, pru
dentiæ & humilitatis fpecimen fuit : cujus mi
raculum ingens Xaverius, fequenti anno in In .I .
diam miffus qui terrarum tra&us & mariam
immenfos obiens, myriadibus hominum Chri
fto confignatis, eique aperta primum Japonia,
in Sinarum aditu raptus eft febri ; cum ejus
ignibus minor effet orbis, quærendumque effet
in ipfo fonte, incendii pabulum.
An.Chr . 1509. Henr .VIII.Septimi filiusAn- Henr. 8
gliam regendám ad 38. an. fufcepit; egregiam Anglie
juventutem impari fene& tute commaculans . Rex,
adeo
TheW 03
Hifforia ab Orbe Condite
adeovita hominis, tametfi breviffima, longa
eft virtuti. Cum Catharina conjuge Caroli V,
matertera 20. annos egit tranquillos, fufcepta
Maria, non prorfus fteriles ; in Lutherum Dia
dematus Athleta propugnaverat Ecclefiam
fcriptis, fidemque defenderat, non opeâ, ut
cæteri Principum,alienâ, fed fuâ, hoc eft foetu
ingenii. Potuit tamen infoelix poft hæc quam
dilexerat conjugem odiffe, & quam defenderat C
Ecclefiam, impugnâffe, ea animi pertinacia, C
ut poft repudium Catharingfextam conjugem
duxerit, & novo portento fe Ecclefiæ caput
edixerit infaufto tamen utrinque exitu : nam M
& à corpore cui fe pro capite ingerebat abfcif CO
fus, anno Chrifti 1534. & uxores adulteras
Ca
plures paffus eft, nifi primus ipfe adulteras
fecit ) Annam Boleniam ob amores infanos
coa&us ipfe ferro percutere ; ut initium crimi¬ C
num & pœnarum eflet, Antore & odio calami
tofum Regem dilaniantibus. J Antea tamen C
Thomas Morus cecidit, Ecclefiæ vi&ima illu
Betoneftris, licet vittis & infulis carens, politiori do
Arina & eruditis falibus potus, ar notiffimus
amore fidei ; comes ei additus Præful Roffen
fis, aliique quibus novum illud Ecclefiæ caput
horrorem moveat.
Fran Anno Chrifli 1515. Francifcus Valefius.æta
cifcusL. tis zz. ad annos 32, admovetur Gallico regno;
fpem ingentem fortuna varia alens & deco
quens Mediolanum, gloriæ & infortunii meta,
ad Marignanum fufis Helvetiis, ftatim recep
tum eft;aliæq; urbes adje& tæ. Sed in fatiserat,
ne Galli unquam fine æmulo agerent; definen
tibus Anglis, infurgunt Hifpani ; & vel à Fran
cifco provocati, vel à Carolo fuo incitati com.
movent bellum , quod tunc quidem poſt an
nos 38. ægrè defæviit ; inde polt intervalla
modica
ad NoftraTempora. 1655: 319
modica fufcitatum ad hoc noftrum ævum fcin
tillam immifit. Quid in cicatricem ferrum in
figimus? Mediolanum iterum perditum , Caro
Jus Borbonius ex propugnatore hoftis acerri
mus, Andreas Doria,Genuenfis raptis in defe
&ionem vel libertatem triremibus 40. Caro
lum augens , Sfortiæ fratres Mèdiolanenfibus -
reddlit, ac poft eorum obitum Carolus fibi ut
Feudi Domino Ducatum adjudicans;ipfe Fran
cifcus ad Ticinum captus, anno 1525. ac Ma
dritum ductus navibus fuis. Lu&uofum de
Gallia victa trophæum ; ipfaque Gallia fæpius
infenfiffimis exercitibus obruta ; teftantur in
victam effè, quæ his victa non fit ; nec de in
conftantia poftulandum, quæ conftanter hanc
calamitatum feriem tulit.
Nec Francifco laus omnis deterenda, quia
tametfi abufus profperis, fub initia æmulum
contemptu auxerit ; & pacem voluptatibus ,
temeritate bellum corrumpens , multa pec
caverit, quorum & ipfe fupplicium fuit ; tamen
in adverfisfortis, eum fe Madriti, quem Parl
fiis, geffit, & palmas infractas, & Delphinum
raptum ex ulnis gloriæ tribuenti Deo refti
tuit ; nec inter tot turbas diftra&tas animo ,
ubique Francifcum vel præfentia vel cura refe.
rens : fpe duntaxat infelix, qui patrimonium
Regum poft tantas clades à tam forti hofte re
liquerit integrum. Et in laudis partem literæ
fubeunt ; quæ Francifci mente & regno exce
piæ , fedem tam altè in luculentis fixerunt in
geniis, ut per horrorem belli tranfmiffe ad
pofteros , nunc efflorefcant amoenius, quo
cultadiligentius; nec originem fpernant tanta Ron
incrementa. At in Franciſco nefas præte
riiffe Ronfardum, Sanè Francifci gratia pro- Sardund
vectum ingenium longè uberrimum Par naffi
04%
naffi lauros omnes confumfit, & foelici copia
Poëtas fingulos exfcripfit & vicit. Utinam ad
excultiffimam hanc ætatem tam fublimis in
doles perveniffet : Poëtam nemo vel optaret
vel præftolaretur.
Carolus Anno Chrifti 1519. Carolus Maximiliani ex
V. Philippo nepos ele& tus eft Imperator ; jam per
avi materni obitum Hifpaniæ, Neapolis, &
Siciliæ Rex, hæreditate paterna Belgii Domi ET
nus, nunc ab paterno avo Imperator ; ita flo In
rentiffima ætate ad tot evectus Imperia,fortu
næ fuæ non defuit, Per Europam omnem bel
lum geffit , & triumphum egit , Hifpaniam S
fuam tumultuantem compefcuit, Belgas rebel
lantes in ordinem coëgit ; in Italia Mediola
nenfem Ducatum primo foederatis , poft fibi
afferuit ; Pontificem, Florentinos, Senenfes, to
Genuenfes ,vel erexit focios,vel hoftes afflixit ;
in Germania SolimannumVienna depulit. Pro
teftantes acie victos fubjugum mifit ; Et quafi
Europa tot victoriis anguftior foret, tranfmif
Tus in Africam, Barbaris gentibus Regem de
dit: arcemque pofuit ubi ante nec licebat fta
re. Sed quid hæc bella ad Gallicum?Nam Ca
rolus nihil omifit quo vel Galliam interjun-.
gentem ditiones fuas, vel Francifcum rivalem
gloriæ tot triumphis adjungeret. Infoelix quod
forfitan cum nævis quibufdam pofteritati fe
tradidit, dum Turcis & hæreticis aliquandiu
parcit & inclementius Ticinenfi victoria ufus,
fertur Romam conceffiffe diripiendam , Cle
mentem Pontificem conclufiffe, Lutheri hære.
fim fuo interim aluiffe ; Peruvium & Mexi
cum novi orbis terras à Pizarto , Ferdinandi
Cortefii præclariffimas foedante victorias, vel
ignoraffe diripi , vel diffimulaffe. Sed quis ce
mortalium fine labe ? & quid hæc levia, ad
res
res tantas, quibus coronam fe dignam impo
fuit, cum anno Chrifti 1555. Imperii 36. vi
vus & vegetus fe hæredibus tradidit,donúmque
conceffit ab omni memoria locupletiffimum, BA
Ferdinando fratri Imperium, ac regna.cætera
Philippo filio : fibi ex tanta potentia unum
equulum in quo ambularet reliquum faciens r
&
Si. quo facinore inclamat pofteris ad ultimum
ævum : Difcite mortales, quanti fit Mundus.
In Hifpano feceffu duobus annis fibi fuperfuit,
imo fibi vixit,fi vita mortis commentatio eft.
-)
Sub eo duo Ducatus in Italia nati, Florentis Floren
11 nus & Parmenfis; Florentinus Alexandro Me- tia
diceo obtigit, qui Caroli gener, ejufque partes Duces.
fequutus, dictus eft primus Etruriæ Princeps ;
dein per nefas occifus à propinquo fuo Lauren
tio ; anno 1536. Ducatum Florentiæ, Cofmo
itidem propinquo, tutiorem quam fibi, reli
G quit, Mediceorum familia altero feculo, jam
inde à primo Cofmo Florentiæ, celeberrima,
• & inde patens invidiæ, fibi per exilia, bella &
clades quibus jactata eft, in cives tandem do
minatum peperit. Nec poenituit regiminis po
fteros, quos fecurius adminiftravit unus quam
plures. Hinc Catharinam & Mariam Gallia
debet, regia prole foecundam utramque, & in
Gallicis faftis percelebrem .:
Parmenfis Ducatus furrexit lentius inter Parma
Paulum III. è Farnesiana familia , & Carolum Duces,
Imperatorem . Cujus Dynaftiæ idem prope fons
qui Florentina. Margarita Caroli V. filia ,
Medicei vidua, Octavio Farnefio Pauli nepoti
nupta : quæ tunc ad martium titulum detulit,
moxfub Philippo rem ipfam, Parma & Pla
centiæ arcibus conceffis, quafi Margareta Du
catus pareret, quæ fterilis Florentinum pepere
rat ,foecunda Octavio Alexandi upepeik , unde
Carolo
OS
322 Hiftoriaab Orbe condito
Carolo rot triumphis pleno gloria nova come
pararetur.
Soli Anno Chrifti 1520. Solimannus Selimi filius I
MANNUS, Turcar um Imperium ad annos 47. obtinet,
fummus Princeps, & fi fidem excipias , Chri
ftianorum paucis inferior. Is ex noftris damnis
incrementum cepit ; fufceptis in Hungariam
expeditionibus variis, & maxima ejus parte ad
fe diftracta. Id teftantur Belgradum, Peftum, 19
100
Buda, Strigonia, Alba Regalis, & aliæ urbes tu
expugnatæ teftatur Ludovicus Hungariæ Rex, re
ætatis an. 21. ingenti clade victus & cafus ; id
etiam Rhodus an. 1522. poft octo menfium
expugnationem deditione recepta. Nec à Per
刘
fis ceffavit palmis noftris clarus, quos expedi Cod
tione gemina fudit fugavírque, capta Taurifio. Da
Attamen tanta gloriæ ut cæteris Principum 20
obex obje& tus. Nam ad Viennam impegit, 15
Philippo Palatino ftrenuè propugnante : & }
Melita, quam Rhodo dejecti Equites tenue. pu
rant, fcopulus potius quam Infula, an, 1565. Er
vere Othomanica laureæ fcopulus fuit decem
menfibus continuis omni vi & arte à Turcis
tentata, tandem Valeta magiftri Equitúmque
fortitudine liberata, ut qui juvenis Rhodum
expugnarat, jam veteranus Melita excideret.
Porro ipfi gravior ex parricidio labes , cum
Muftapham filium victoriis Perficis nobilem '
noverca privigni gloriæ infenfa , innoxium
ejúfque liberos fuftulit, Ziangire alero filio
morte fpontanea fævitiam patris infimulante.
Ita Solimannus muliebris furoris trophæum 27
tam præclaras dotes fato Heroum , quod uxo
rius effet,maculavit. Obiit in caftris in Sigeti
urbis Hungaricæ oppugnatione.
Conci Anno Chrifti 1546. inceptum eft Triden.
Lum, Confil.XVIII. & batenus ultimum Generale :
quod
ad: Noftra Tempora: 16552 323
quod protra& tum diutius tranflatumMantuam, Triden
iterumque Tridento redditum,per varios Pon- tinum
tifices tandem abfolutum anno 1563. fub Pio
IV.plenum graviffimis fan&iffimifque decretis,
ac illuftre Orthodoxæ fidei regulâ, contra mo
dernos errores.
An, Chrifti 1547. Henricus II. natus annos Henri
octofupra viginti, Franciſco Patri in regni tam sm IT,
adminiftrotionem quam propugnationem fuc- Gallia
‫ܕ‬
es cedit, &nam
tum, Caroli definentis
incipientis Philippi extremum impe- Rex,
prímum fortiter
d repulit. Illi quippe Metis columnas fixit, pro

pugnante Guifio, & Cæfarianorum 30, millia
ablumente : Hunc quantumvis San Quirini
& Gravelingæ cladibus exultantem, revocato
codem ab Infubribus Guifio , per quem Cale
0,
tum ab Anglis poft annos 210. receptum eft,ad
G ' pacem compulit, quæ fcripta Cameraci anno
1559. poftEuropæ damna graviffima, Gallis &
Hifpanis aperta vi interdixit , fed animorum .
pugnâ interdicere non potuit. Pedemontium A
Emanueli Philiberto reftitutum , & in appendi➡-
1
18 cem data eft uxor, Henrici foror, Margarita ;
Bag
Je fimulq, ejufdem Henrici filia Elizabetha Phi

lippo nupta, ut diverfæ gentes in Principum
thalamis convenirent. Sed in Ludorum pompa ,
1
Henricus Parifiis ,in certamine ludicro, à Mon
gomericolanceæ fragmento læfus, magna fuo
rum jactura moritur, anno regni 13. Pax nihilo
0 fecius obfervata, datumque Gallis lugere Prin-
3. cipem, tam bello fortem, quam finceræ fidel
amantem, qui nihil non moverat ut hærefim ·
nafcentem proculcaret in femine.
Anno Chrifti 1553. Anglis Phofphorus di- Maria
uturnis tenebris Maria illuxit, quæ Eduardo Angla
fratri fuccedens maternam Catharinæ fidem
en sevexit in Angliam Infula magnam pare
e.
tem per Bolum Cardinalem Ecclefiæ reftituta
& Maria Philippo Caroli filio nupta,brevi tam
conjugum quam Anglorum ufu, nam quinto an
polt anno conjugem viduum , orphanófque
fubditos reliquit moriens, tam virtutibus fuis
quam fuccedentis clara.
Calvi An.Chr. 1534. Joannes Calvinus Noviodu
Bu nenfis Canonicus, quafi poft f Lutherum non aſ
fatim effet peftis Europæ, novam invehere cœ
pit luem,feu Chymæram, ex prifcis hærefibus
conformatam,dum apud Germanos diffidentes
difcit diffidere, vir fubtilis ingenii, larvam vir
tutis obtendens vitiis, Gallos inter novorum
cupidos, tantum brevi excitavit incendium , ut
eo mox conflagraverit Gallia. Dum iple Gene
vam fecedens, quafi novus Nero ardentem pa 00
triam fpeculabatur, octavo poſt anno acerbiffi શ
mis doloribus ibidem extinétus eft, inter animi €
morfus & corporis morbos difcerptus. Beza dig 11
nus tali magiftro difcipulus relictus eft, per
quem non liceret infipientibus fapere. с
Eliza- w Anno Chriſti L558.Elizabetha olim Henrico h
betha ex Anna Bolenia nata, ad Anglicum regnum V
Anglia promota eft, quod tenuit annos 45. nimium 0
ad Romanæ rei perniciem , quam vi & artibus
toto illo tempore afflixit. Mulier regni capa Μ
ciffima,cui foli ut nuberet, nuptias Principum CO
repudiavit,ignara malè dominari aliis quæ ma Co
rito ferviat. ru
Galli 1
Anno 1560. erupit Ambofiena confpiratio ga
Cum Renaudio Duce,in Francifcum II, & familiam A
bellum regiam, Origo,fa& tiones Principum dum Con
Civile deus & Caftilionæi frarres, Guifios in aula do
minantes non ferunt) inftrumentum , Calvinifte P
religionis fpecie ad omne nefas accinati.
Tunc quidem oppreffi magnam partem Rei,&
Principi morsiniminebat,cum
- repentino mo
bo
bo raptus Fran, Carolum fratrem in prædam
reliquit. Hinc exorta bella civilia, quæ 40.'
0 annos fævierunt,nnnc ab Hæreticis,mox à Ca
tholicis retexenda ; quibus mirum eft Galliam
jam exhauftum bello Hifpanico fuffecifle; cum
Poëta libet exclamare , 1
´Heu quantum potuit terræ pelagique parari,
Hoc quem Civiles bauferuntfanguine dextra !
• Anno Chriſti 1562. cum Rothomagum Druy
S Antonius Navarræ occubuiffet ; pugna inter denfis
ES partes in Druydum campis conferta eft; in qua pugna.
hinc Mommorantio capto, inde Condeo , vi.
1 &oria tandem Guifi fuit, quafi poeniteret fe
quutam bæreticos, Sequenti anno Aureliam
2. obfedit Guifius, ad quam à Poltroto ficario
occifus, pacem quidem peperit, fed incertam,
quam vivus longiore bello conftabiliffet. Anno
Chr. 1566.ne folam Galliam jactaret bærefis,
novas in Belgio commovet turbas ; non ftatim Belgici
aperta, fed libertatis fpecie graffans. Hinc Ordines
Guenfii, fub nomenclatura vili, nobiles viri ;
hinc Margarita Parmenfis mafcularum etiam
virtutum mulier conturbata,hinc Granvellanus
qui comprimeret furentes amotus ; hinc demu
S Dux Albanus ut malum inftar ferri refcinderet
miffus,fed qui cæca mortalium Sapientia dum
corruptum membrum altius fecar, detruncavit
corpus,quod curaret. Nam in Egmondi palma
rum illuftrium Ducis & Hornæi morte,fic Bel
garum animos acerbavit , ut inflammante
Araufio jam nutantis, ac perditæ poftea, reli Rj
gionis, Provinciarum fecuta fit illa feceffio,
quæ foederatos Ordines peperit ; illuftriffimam
poftea in Europa Rempublicam & à terræ an
gulo mari dominantem. 4 Ita feveritas fuperba
comite, audaciam parit, non poenitentiam ; &
male per contemptum reus emendatur. Anno
346 Hifloria ab Orbe condito
Calvi- Anno fequenti, Gallia rurfus incendio fla
1
nifta grat. Carolus ad Meldas Helvetiorum ope Con
deviti. dæo eripitur ; conferitur pugna ad Sandiony
fium, in qua victoria parta ; Mommorantius
quafi Gallicus Epaminondas ex vulneribus
moritur præclariffimus bello , fed infelix
adeo quiddam eft, quod à confiliis eventus dil
jungit. At Henricus Regis frater longe fœli no
cior, qui anno 1 169. gemina pugna gemiráque CIO
victoria res Hæreticorum pene concidit.
Prima Jarnacenfis apud Santones, in qua par ce
tium Dux Condæus cafus,dignus meliore exi-
tu,fi fe ad meliorem caufam applicuiffet:altera
Monconturiana in Pi& tionibus ; qua in Vaf、 o HO
niam ablegati Hæretici , civiífque furor ad 02
tempus oppreffus, Interea Scotia eadem lue Re
mifere deformata, Maria Regina a& ta in carce no
rem, luctuofa pace fruebatur, incolis paffim in a
Calvini fe& tam ruentibus. Ita hoc feculum
m
magnorum Principum fuit, & malorum.
Cyprus Anno Chrifti 1570. Selimus II. Solimanni
Turcica Glius Cyprum infulam Venetis eripit ; enituita
maxime Bragadini virtus in utráque forti
tudine tum agens tum patiens ; plurífque eft Sce
tanti viri laus quam Cyprus perdita. Et immi ce
nebat Turca Italia ; nifi anno fequenti illuftri)
ad Naupa& tum victoria repulfus effet ; in).
foedus Pius V. Hifpani & Veneti convenerant))
Naupa- captæ triremes Turcice 180. depreffæ & in O
cenfæ multæ, cæfa hoftium 25. millia ; ca 1
foria ptivorum recepta 20. millia. Foeliciffimum
C
prælium, cujus exitum Deiparæ Virgini ad 2
fcripfit Pius, & ipfe ad illum Sanctitate vitæ C
emolumentum maximum Nec Joanni Au
ftriaco ductori claffis laus detrahenda, præcla
riffimo juveni, & ex Caroli Patris indole bella)
Bagranti. Hic cum poftea Tunetum Regi legiti
mo
ad NoftraTempora, 16557 32%
moreftituiffet, in Belgio lento morbo obiit, în
magnarum rerum exordiis.
Anno Chrifti 1572, in nuptiis Henrici Re
gis Navarræ & Margarita Valefiæ, vulnus
antiquum Guifianæ cædis in Caftilonium cæ- Hæreti
terofque Calviniftas recruduit ; ipfe Admira- cicaf.
lius cum plurimis Lutetiæ cæfus, tantorum
motuum poenas dedit ; & in aliis urbibus tru .
cidati non pauci ; facinore quod judicii apud
.0 mortales ancipitis, Deum unum habet dif
"
• ceptatorem,
An. Chr. 1574. Henricus Dux Andegaven- Henri
1 fis Rupellam obfidens, jam inde arcemrebel- 6 .
lionis, in Poloniæ Regem ambitur, Præclaro III!
d palmarum in Hæreticos emolumento, ut nato Gallia »
? Regnis regna nafcerentur. Sed eo diu fruj R.
non licuit, cum fequenti anno á vivis Carolus
frater receffiffet. Hinc pugna in Principis
mente eximia , adoptivi regni & nativi, amor
patriæ nutantem impulit, & quærenda Gallia
jam inventam Poloniam vicit : clam itáque
profugit Henricus , & quafi patraret flagi
tium amanti regno fefe eripuit. Repudiatum
fceptrum Stephanus Battorius duxit ; qua
celeritate fugiebat Henricus advolans : ita cæ
cutimus mortales, dum hujus odium amor eft -
illius.
An. Chr. 1578. Sebaſtianus Lufitaniæ Rex Sába¬
diuturnum luctum fuis indixit, in Africa 24. ftianus
annorum juvenis, cum flore regni pugnans oc- Lufita
cifus eft, infaufto belli tirocinio, nifi quod nia R,
zelofidei ad arma profe&us,emendavit exitum
caufa.In Henrico patruo ætatis jam decrepita
regnum aliquando hæfit , donec eo mortuo
19 Philippus Hifpaniæ Rex per Albanum Ducem
nondum fuæ gratiæ redditum, anno altero id
fibi
fibi afferuit, pullo.notho Antonio ita multis
poft annis univerfa Hifpania in unum caput
coaluit, fed diffentientium gentium nullum eft 2
vinculum, & male neceffitas difcordes animos
necit. Od plas
Culen- Anno Chriſti 1582. fub Greg. 13. promul
darium gata eft emendatio Calendarii , qua 10, dies ex
emen & menfe decifi : veteri errore correcto & in
datum. pofterum cauto. Quis non hic rideat eorum
ftultitiam quibus aberrare potius fuit, quam
fentire cum Pontifice, Et vero in doctrina 20
Coeli quantum aberrant ?4
Terefia. Eodem an. Terefia virgo Hifpana, ætat.70) 32
humano carcere hoc eft, corpore , foluta ,
pati & mori defiit quando ipfi hæc vita præ
ardore alterius mori fuit, & affidua patien
tiæ Schola. Inftauravit Carmelitarum Ordi
nem, & ad eam vitæ afperitatem evexit, quæ
fimul animum & corpus frangendo, totum
hominem coelo, & verfantem in terris infe 70
rar. 11
Alex- Anno Chrifti 1585. Alexander Parmenfis
ander cinctam obfidione celeberrima Antuerpiam ex
Par
pugnat ; poft alia præclariffima in Belgio gefta:
menfis. de quibus dicere poft fcriptorem Stradam fit
temeritatis, Sane hæret animus, uter plura
alteri debeat, Princeps fcriptori, an fcriptor
Principi , cum hic materiam, ille formam
dederit immortalitatis. Superiori anno Arau.
fius foederatorum Ordinum caput, fclopeto
ictus expiraverat,; & quantumvis Mauritio
an. 18, fubftituto, excitata fpes effet, tamen
ab Alexand.debellatum foret, nifi expedi,
tiones Anglice & Gallica, aurum Iberie &
Imp .curas diftraxiffent, ac tandem inftegillet
ejufdem obitus, qui contigit anno 1592 , &
Alexand
(
Alexand. Chriftianum non inter pocula, ut il
lum Macedonem,fed inter preces & Sacramen
ta noftra confecit.
Anno Chrifti 1585. perhonorifica & inau- Greg
dita legatio ab ultima Japonia Pontificem 13.
Greg. XIII. confalutavit, ut cum Hæretici
ingratifilii Patrem ejurarent, à cunabulis So
lis novi adnafcerentur. Iis auditis obiit, de
Chriftiana Republica meritiffimus fenex, fe
minariis pluribus ad externarum gentium
bonum erectis, in quibus adolefcentes Chri-..
ftianis moribus imbuerentur. Tunc vere Rodtakes
.1 A
'ma populorum mater, quæ fan&itatis præbe
ret uber a, pofte a in terras fingulas refunden
de.
Eodem anno contra&um eft inter Principes
Cathol. in Gallia, promovente Guifio, fo- Gallice
dus quod Liguam dixerunt religionis vel præ- Ligue,
textu, vel caufa, quo motus civiles majore
incendio conflagrabunt, & Monarchia Gallica
tantum nonfolvetur. Sed Dei eft humana con
filiafuo exituclaudere;qui per hæc bella Hen
ricum M. Ecclefiædedit. Jamnihil querimur,
bâc mercede placent quæ luximus.
Anno Curifti 1587. Mariæ Scotia Regina, Maria
imo & Angliæ, (fijus fpectes, ab Elizabetha Stuarta
cognara )poft 20 prope annorum carcerem ,ca
pite plexa eft ; crimen, quod de libertate Or
thodoxa mulier cogitaffer. Quam tandem
morte adepta eft, perpetua calamitatum ferie
vitam texens : adeo & in thronos adrepunt
miferiæ.Sed calamitofior Elizabetha, quæ Di
adema intingens puriffimo fanguine, tanto in
foelicior, quo in fpeciem foelicior, Divinam
ultionem morâ exaggerat.
Anno Chrifti 1588. eadem Elizabethæ foli
citate
330% 7 Hiftoria ab Orbe condito
Hifpa- citate ingens illa Hifpaniæ claffis, Angliam
nica confumptura, tanto labore & fumptu parata 秕
claffis. triennio, nullo fructu , minimaque hoftium
opera disje&ta eft. Conſtabat militaribus navi OPE
bus 130. vehebat veteranorum militum vicies
mille, nihil ut vinceret præter Ducem deerat:
cujus defectu, & Draci Angli audacia, quam
tempeftas exorta promovit, terror ille Europæ
evanuit, vixque membra tam vafti corporis te
nuerunt Hifpaniam. Ite nund Reges, & confi
liorum mole Numen æquate.
Henric: Eodem an in Blefenfibus comitiis, Guifii
III. fratres Henrici Regis juffu perimuntur, quafi
reftinguendo igne in fomite : fed inde luculen
tiùs exardefcente, & Maynio cæforum fratre
oleum flammæ injiciente, docetur ancipitis
remedii quis fit ufus.Prorfus anno fequenti lu.
Etuofiffimus fuit;cum ipfe Henricus,Catholica
fidei cultor eximius quafi bæreticus, abimpiif
fimo parricida cultro confoditur, in obfidenda
Lutetia, qua olim perfummam ignominiam
pulfus, jam excipi victor non fruftra fperebat.
Princeps omni laude quæ in Regem cadit or
natus,pietate,eloquentia, liberalitate,corporis
forma, & magnitudine animi clarus in paucis,
hoc uno infœlix, quod fa& tionem adverſam vel
lentius caverit, vel violentiùs folverit.
Henri Anno Chrifti 1593. Henr.IV. Orthodoxam
CUA fidem in S. Dionyfii profeffus, hac unâvictoriâ
Magnus Curtrafiam, Juriacam, Dieppenfem, & alias
ita cumulavit, ut fubditorum animis vicis
foederis nexus quafi Gordium nodum femel
abrumpens, hærefis nube amota, fplendidiffi
mus Sol Francis illuxerit, Et tametfi mox novo
bello in Hifpanum implicitus, aliquot multa
tus urbibus, adverfa belli expertus fit, tamen
adeo
ad Nofra Tempora. 1655] 3381
adeotremendus hofti eft vifus, ut de pace ap
pellatus receperit perdita: reftituente Hifpano,
ne raperentur; nihilque acceptius legavit hære
di Philippus moriens, quam pacem cum Fran
co. Ea eft" Vervinenfis, contracta anno 1598.
& ad noftra tempora appellata toties, & cupi
ta.
3
Fuitque is annus decretorius Philippo II. Philip
etat. 72. quo regnandi peritiffimus Princeps pus II,
defiit vivere : Cunctator eximius, qui temeri
ate nunquam peccavit ; ab Efcuriali quafi è
machina agens univerfum propemodum or
bem, & quidem animus tantæ molis capax, ar
forte ambiens plura quam ceperit, dum Gal
liam patris inftar, fed diverfa arte tentavit Pie
tate & zelo in fidem laudandus in paucis ;.
quem dixeris impendiffe curas magnitudini di
vinæ & fuæ.
Anno Chrifti 1600, cum Henrico, Sabau. Henri
diz Dux pro SalucianoPrincipatu nonfatisfa- cu
1
ceret, bellum Allobrogicum natum eft, quo Magum :
Sebufiani & Sabaudi occupati , pacemgenue
runt, hac Sebufiani tranſcripti in Galliam,fed
is occlufum Gallis in Italiam iter. Verum ex fe
quutis cum Maria Medicæa nuptiis, natus ver
tente anno Ludov. XIII obfeptam Italiam vi
&oris pandet, & per depreffa Alpium juga Cif
alpinas Avorum palmas inftaurabit. Interea A
Gallia ab altero feculo bellis foota in annos
saliquot refpirabit, & depofitis armis feracitate
Slua per fruetur.
Sed annohujus feculi to. neipfa Gallia hu- Henrici ·
manæ fortis oblivifceretur, calamitate fumma mors,
obruta eft. Henricus fuæ ille delicia, dum gc.
fis rebus ampliffimisfe ad magna accingerer,
in urbe Regia, inter C Aulicorum clariffimos,
poſt tanta bellorum diſcrimina fuperata, Juce
palam ,
332 ·Hiftoria ab Orbe condito
- palam,florentiffima pace,ab Satellite Orci pe
rimitur, & momento extinctus fpes Gallica
prove& tas in fummum , ruinæ objicit : Magnu
dictus, amplitudinem nominis re adæquavit
non tantum aliena victoria, fed & fua. Juli
Cæfari propemodum par,qui fibi regnum con
fecit ex minimo,celeritate & fortitudine ; paf
fus hoftes, ut baberet quos vinceret ,quibufque
parceret, gemina laurea tam veniæ quam bell
domandos : uno fupra Cæfarem quod ambi
tionem finibus jufti continuit , altero infra
quod rerum penuria liberalitatem inhibuit. Ege
tandem fimilis quod Cæfar in Augufto fufcep
ta confecit ; Henr, in Lod. XIII. hærefim do
muit,& æmulumregni imminuit, data,
Comet4. Anno 18.Cometa ingens toto propemodum
Orbe ſpectabilis , vifus eft maxime imminere
Germaniæ,quam ftatim furor bellorum incef
fit,mox quafi lues in Europam totam propaga
#tus. At quid conferat réfricare tot vulnera,
cargola quibus cicatrix nondum obdu& ta eft ; Paucis
itaque quæ fuperfunt, quia verfantur in oculis
omninm & patrium fenfu, nec de vivis tam faa
cile quam de mortuis fcribitur, delibaffe fuf
ficiet, & quafi virgula defignaffe in tabula. ร้า
M
BU BELLA EUROPÆ . "T
£.. „Fidor allel acmleg ma
Germa. 3 An ideo quia pacem fuam compingit Ger
nja,
mania, belli Bohemici & Suedici memoriama
pofuit ! Quorum altero Ferdinandus II. Im
perátor, per Tillium & Valfteinum Duces, Pa
latinum foederatofque Principes vicit, ac fupra
Caroli V. gloriam provexit Imperii majeſta- |
tem : altero per Guftavum Sueciæ Regem ,do..
mitorem illum Mofchorum, inftar fulminis
prorumpentis è nube, iteratis cafibus ita pro
**** ftratus
tratus eft,ut nifi, Guftavum Mors invidiffet vi
oriæ, Ferdinandus fortunæ utriufque tam
iflet forma & exemplar, quam materia fuir.
Nec fublato Marte refpiravit à bello Ger
ania, Suecos paffa feu victores feu victos, #3
onec anno 1648. pacem admifit, mirum , ca..
amitatibus tantis fuperftes. Interea & Tillius,
st palmarum Dux, trophæi Suedici appendix,
tam inter vulnera pofuerat , & Valfteinus,
pus Archetypum fuum & exemplum, tam pa
endus fuis quam hoftibus, fana amentiæ pe
enderat poenas, oppreffus armis quibus furo ,
is fpem collocaverat, & ipfe Ferd, Aug, per
ot profpera chariffimus Deo, imo & per ad
erfa, integerrimam animam moribúfque fan
tiffimam coelo tranfcripfit,, religionis veræ
orte amantior, quam tamen minus qui diligit,
eccat.
Germaniam Belgium excipit,nec ipfum fuis Belgiü,
bellis inane.Quippe diftra& tum Hifpanicas in
ter & foederatas Provincias, illis repofcenti
bus, iflis retinentibus, vel adepta vel perdita,
Armis certatum eft, urbefque variæ captæ hinc
ade,in quibus Oftenda, caftrum ad Oceanum ,
Libitinae fpoliarium,ac fepulchrum in orbe to
toclariffimum, & Breda minori clade majori
gloria expugnata, dignæ funt quæ fabulofo
Troja decennio præponantur. Et Mauritius
Comes, Dux partium, Hollandus Annibal,
militiam armans difciplina, & furorem belli
Arte vel temperans vel incendens,robur Hifpa
bia fæpe infregit ac repulit ; cui tandem obje
aus Spinola Genuenfis confuetudinem vincen
di detraxit, & Annibali Scipionem oppofuit.
Sed vere Belgium Martis campus, & armamen
tarium, maxime poftquam Gallos foluta pace
truentes tulit, & in eos immifit quibus ter
rentur ;
` rentur ; nec defuit alieno bello nec fuo ; tam
prompram aggredi hoftem quam ferre, tam
ruinis fuis quam alienis fufficiens, timorem
nefcius nifi ut inferat,nec urbium cladibus im
(minutum,cum nihil animi fit detra& tum. Flevit
tamen Albertum Archiducem in expeditione
Gallica nobilem ejus conjugem Claram Ifa
bellam , Philippi patris dignum exemplar, &
Ferdinandum ftemmate regio Romanæ pur
pura fplendorem ; cui decerpta Nortlingana
Jaurus in tranfitu, adabavi Caroli decus viam
oftentabat, nifi in Ludovico XIII. ardiores
limites reperiffet.
Ludo Et dudum Ludovicus orationis moras meri- a
vicus tis corrigit, in quo Gallia majeftatis apicem
XIII. debitum tenuit. Quid enim fingi poteft ad glo
riam, quin affequutus fit Ludovicus;Rebellio
nem armabat hærefis ; exarmavit : Bearnia ur
befque plurimæ tam Deum ignorabant quam
Regem , utrumque reddidit ; in Rupella inex
pugnabilem arcem Orcus erexeratzanno feculi
28. expugnavit, ac per domitum mole Ocea
num fibi pontem ftravit ad Victoriæ fedem &
domicilium. Nam inde aluit ne Europa popu
lum quin Ludovici triumphum vel amicus vel
inimicus inftruxerit ; Et Succus fœderatus &
Polonus compofitus, & Germanus victus aut
repulfus, & Lotharingus adjun&us, & Batavus
auctus, & bello detritus, & Anglus Ream ca
daveribus occupans & Sabaudus dejectus Alpi
bus, & Italus à Cafali abftinens ; & Hifpanus
ut cætera taceam, Perpiniano orbatus ; præ
ter ipfos Gallos dum tumultuantur fub jugum
miffos; quid aliud funt, quam Ludovici trium
phantispompa vel comites ? Vix monumentis
gloriæ pofteritas credet, & cum diffitas tam
immenfo fpatio urbes componet, Pinerolium ,
Briffacum,
Briffacum, Attrebatum, & Perpinianum; nec
unius feculi, nec unius Principis res geftas
cenfebit.
Verum illa fortaffe admittunt participes,
belli Duces fortiffimos, quorum copia has ex
io cludit anguftias;ac religio,pietas, temperantia,
caftimonia, tam propriæ funt Ludovico, ut iis
unis inftru&us vicerit Mortem (hæc una nem-'
ape vincenda fupererat) fi qui exarmat mortem
profligat, metumque ipfius vertit in votum,
Obiit itaque morbo, anno feculi 43. in apice
vitæ, vi&oriarum, & gloriæ, & quod maxi
mum eft, pietatis, bonorum omnium compos
præter pacem, quam cum in terris nequiret af
fequi, fugitivam coelofequutus eft.
Et præiverat fex ante menfibus Armandus Riche
Richelius Cardinalis, ad res tantas provifus lis
coelitùs adminifter, vir,utriufq; Palladis,amor Cardi
& præmium, in quofupra ipfam pene morta- nalis,
litatem omnia fumma, ingenium difciplina
rum omnium capax, animus in profperis &
adverfis, quibus tam depreffus quam ere&us
meft,fui femper tenax ; indoles, qualis Heroum
fuit, ambitiofior, de quo laborabit in pofteris
fides, extitiffe talem quem audient.
ust Tamen quia in humanis magna parvo non Gallia,
#conftant, belli calamitatibus triumphos belli
cos redemit Gallia.Nam præter rebellantes vel
chæreticos vel alios, quos vifceribus fuis pavit
fævientes : ubi anno 34.indixit bellum Hifpa
niæ, cum illa fupra fe, nec & ifta juxta fe pati
quidquam poffent, tanta moles moveri fine
damno non potuit. Ideo in regni finibus quafi
in extremis corporis laboratum, ideo ad Cam
paniam fufus exercitus , per Picardiam con
a cuffa Lutetia, in Burgundiam effufus Germa
nus, in Septimania Leucate obfeffa , & re
media
media tamen valida morbofque vincentia, non
innoxia corpori, quia violenta.
Ludo- Et vero defignandus eft inter Martis lituos‫ ܐ ܐ‬m
vicus foeliciffimus annus hujus feculi 38 quo in lu- un
XIV. cem prodiens Ludov. XIV. cum infortunium
Föntarabiæ excepiffet palma navalis, ( quafi l
aufpicia regni ærumnofa coronaturus fit exitus
foelix) fupra fpem Parentum velut cælo datus,
ftatim fpes omnium excitavit, & Anno poft V.
in publico parris emor ui lucu,Euguienni Du .
cis ad Rocroium victoria, (quam poftea pluri- v
ribu Princeps cumulavit iuauguravit Impeon
rium fœlici fortitudine floremque oftendit
terribilem hoftibus, fi fructum induat Civili
quidem concuffus turbine, Togis ad fagum
properantibus & belli fato, medentibus ama
Topharmaco, fed mox parta pace luftratoque CL
regno, victor & parcens, nondum puber im
plet , quod regnantium apex eft, vitricem
clementiam . 72
Hifpa Jam ante fupra Pyrenæos tranfcenderat Bel ng
nia. lum,cum Hifpania immota illa rupes Tarpeja,
Deóque Termino fimilis, tandem fulmine no
vo contremuit, imo abfciffis membris inge
muit. Nam anno 1640. Catalaunia Gallo,ve
terrimo hofti fe adjunxit , maluitque inimicis
ご prifcis quam novis fe tradere, & Lufitania
Joannem Brigantiæ Duce Regem appellavit,
Orientali India Brafiliifq;terris ad fe traductis,
poft tot annos cruda cicatrice, & in remedia
ipfa fæviente. Et inter adverfa lugendi caufa
fuperfuit cum Reginam Elizabetham mors ra
puit, Principemque Balthafarem regnivotum
& amorem tumulo intulit : quafi non fatis fu
nerum Mars fuppeditaret . Nec annumerat
Hifpania tribus Comitem Olivarium, nifi for
te dum vivit, quo regente plurimam jacturam
fecit,
adNoftra Tempora, 1655 : 337
fecit, viro confiliorum præpoftero, quæ cum
femper damnaret exitus, una ambitione vel
amore regni fe tuentur, qui tamen pravus eft,
dum bene concepta malè pariuntur.
Eodem anno Polonia Regem fuum luxit. Is Ladi
Ladiflaus fortitudine & religione percelebris ; flai
feftinata mors tædio belli in Turcas negati ; mors
adeò pium Principem religionis amor altè in
federat. Is regno fatalis obitus Cofaccis Kmi
Denilicio duce rebellantibus, & Poloniam impu
nè vaftantibus. Sed inter has clades regno
confultum, Joanne Cafimiro Ladislai fratre in
Regem electo, & quidem cædes hac mercede
placent ; Rege fortiffimo ad vindicandum fuf
fecto,qui tyrocinium Principis per adverfa po
fuerat.
UP Etapud Turcas nutabat Imperium,truncato Ibrabi
capite, Ibrahimo Sultano, fato Ofmanis fra- muscaj
tris, deturbato è folio, mox è vivis, Præter re- fus,
gnandi infcitiam, crudelitas barbara ardorque
fanguinis ab eo Proceres ipfamque matrem a
, verterant ; quibus inftigantibus, Janiffari co
gitatum facinus confummarunt ; evanefcente
in Sultanos veneratione : mox facilè ruituro
Imperio, quod jam in fundamentis concutitur
Mahometus feptennis in Ibrahimi patris thro
num evectus eft. Et hic unus tot Imperatorum
fuperftes furculus ; huc defiit totius orbis ter
ror & furor ; ut Chriftianos pudeat, fe deme
tere ferro, quod unus luis publicæ termes ex
fcindendos foret.
Annus 49. Parricidium protulit, gentibus Caroli
omnibufque feculis execrandum. Horret cala . Angli
mus rem vel defignare. Poftquam Carolus cades,
Angliæ, Scotia & Hiberniæ Rex, nullo in tot
regnis ad perfugium loco,à Scotis ad quos con
tugerat, Anglis eft traditus ; ab iifdem Anglis
dam
ilg B.
338
damnat , exhorrefcente orbe terrarum ,Lon
us
JU
dini palam, fubditorum fententiâ , truncatus eſt
te
capi . Sum mum s
nefa , eo furi ofiu s ,quò con
fideratius,juftitiâ in injuftitiam tantam ada&â
Farfaxius & Cromuellus auctores fceleris , qui a
& Regno præterea infenfi, id ſuſtulerunt,indu
aa Reipublicæ fpecie , re ipfa tyrannide.Nam
abrogata Domus fuperior Parlamenti ; Farfa
xio dati exercitus cum poteftate ; Cromuellus
in Hyberniam profe &us, Regias & Catholicas
partes oppreffurus, Ita nefarii præmium crit
minis partiuntur ; Deo aliquoties conniventes te
101
fceleribus ; at eògravius exurgente in pœnas ,
12
quò ferius.
Et ide m annus graviffimas Franciæ turbas
Fran
cia concepit, quæ fequentibus annis prodeunteste
Civilo in lucem ,matrem propemodum viperini foetus
bellum. enecarunt . Sed hæc filentio præftat involvere;
cui enim gratum fit retegere turpitudinem
ſuam ? maximè cùm vulnera jam cicatrix ob
duxerit , & membra divulfa coaluerint corpori , Rii
At per noftra mala confultum eft hoftibus ; &
erepta Gravelinga ,Dunkerca , Cafalis, Barcino,
Deus bone, quæ nomina ! imò cætera in lucro
habitaztam propè regnum ruinæ admotum eft.
Credo , Deus Principem indurabat adverfis ,
& qui cœli mos, parabat ad profpera .
Nec Europe finibus rebellionis furor con
Sina. fcriptus eft, penetravit in Afiam , & extremos
orbis Sinas pervafit , Regi regnóque à latrone
viliffimo vis illata . Rex impar viribus fe ipfe
fufpendit ; prædoni regnum ceffit in fpolium ;
nec Sinarum fanguini parcitum , quorum fex
centa millia uno die necata, innumera pluf
culis ; ut jam hoftis Tartarus in voto effet. Et
is quidem perfoffo muro irrumpens , exiftima
tus eftvindex, non poena ; tranfmiffique ma
gnam
gnam partem Syriæ in Regem æternum ,benefi
cium bello debuerunt. Immanis prædofe ipfe
confodit, nobiliffimo crudelitatis operæ pretio.
Quanquam,quæ Dei bonitas! profperis fuis Cafimi
annis non caruit. Nam Cafimirus, Maria Ni rus in
vernenfi uxore fratris du&a in conjugem, ab Tartag
10 thalamo quem haberet pro altero regno, pro- vos,
greffus in bellum, modico fed forti exercitu
pugnavit in Tartaros & Cofaccos ; hoc eft tre
centa hoftium millia ita armis repulit contu
ditque,ut ftupendam fin minus victoriam, fal
tem pacem retulerit, cui victoriæ ferviunt :
novum Principem inaugurantibus Enfe & Ga
lea, & Sarmatico robore Chriftianam religio
nem armantibus. Kmienilicio data ut refipif
re ceret venia ; fi induratis in fcelere ad pœniten
tiam flexus eft.
Sua etiam Venetis palma nota eft. Turcis Veneti
navali prælio ad Foxiam victis;cæfa fex millia, Victores
naves multæ incenfæ, captivi plurimi, Jacobo
Riva plenam victoriam pepererunt ; ja&ura
$ fuorum leviffima. Et Veneti tum terra tum
mari fæpius fpolia de communi hofte reporta
0, runt ; eftque una urbs adhuc terribilis, pote
TO
Lt. ftatis meta & fcopulus. Quam melius Chri
tianus fanguis, tot bellis effufus, impendere.
tur Byzantio !
1. Anno 52. In Anglos Batavi fubito bello ex- Batavi
DS ardefcunt ; caufæ,æmulatio,maris imperium, in An
el & pifcandi quæftus. Ter navali prælio depug glos.
natum, totoque nifu quæfita victoria, late Ŏ.
..
ceanoflagrante,ignibus. At illa anceps ftetit,
neutro converfa, donec Martis tædium pacem
tulit. Tunc Cromuellus rerum potiebatur in Cromu?
Anglia, ultro cedente Farfaxio, & Syllæ inftar ellus.
feceffum petente : iifque titulo Protectoris, &
prætexto Reipublicæ nomine, Parliamento e
1P 2 Vocato
Hiftoria ab Orbe Condito
340
vocato ad nutum & abrogato , verè dominus
eft,totique Europæ timendus incumbit . Dicas
‫ט‬
Julium Cæfarem calcata patria di&atorem ;
fed ab ea mort em extim efcat , quam ejufmodi
homines vix ficcam incurrunt.
Ludo Anno 54. Tandem Francia ,poft civilia bel
la, fanatáfque plagas , orbi illuxit. Et Ludovi .
vicus cus Rhemis inunctus coelefti chrifmate , ceu Po
: inun-
" dus. robore haufto divinitus, Stenæum expugnat &
Claromontium , in Campaniæ finibus ; per
Contium Principem in Catalonia vincit ,
Ja
fpemque inftaurat,ae demum Atrebatum præ
ter fpem liber at. fa
In obfef Atre bato cogit a
Tra
tres principes , Belgium totum , inexpugnabi
lia munimenta; ut in liberata , (polt faventem
Deum) Turenium , Seneterrium , Oquincurti
um,Mondeiofium , Crequium , plurefque alios,
celeberrimos vindices , pofteritati tradas &
gloriæ. lay
Chri- Anno eodem Chriftina Sueciæ regno fe ab 1X1
Atina. dicat. Mirum & inauditum populis facinus,
N
ultrò mulierem fceptro ceffiffe. Virgo, ætate
florens, profperrima re, fuorum amor, coro
nam deponit, votúmque omnium à fe ablegat.
Næ ea Guſtavi patris victorias ſuperavit hoc 31
', facto. Sanè pluris eft fpernere regnum, quàm
parare. Quo pretio commutaverit thronum,
nondum liquet ; an fupra fexum do& tiffima,
ftudiorum caufa , an quietis & feceffus a
mans , an quid majus & verè regium me
ditans , tempus difceptabit. In Carolum
Guftavum Palatinum affinem tranftulit reg
num , & vivens videnſque hereditatem tantam
adiri voluit.
Smo At Polonia novo bello implicita , tota
• Lenfeus concutitur. Evocatus à Cofaccis Mofcovia
capta. Dux veteribufque in Poloniam +odiis, nume
rofiffimo
ad Noftra Tempord. 1655 34
rofiffimo exercitu Smolenſeum cingit, (quæ
urbs olim Mofchis à Ladislao detra&a; & Li
thuaniam vaftat & diripit, dumque imminet
•
Livonia, Suecum Regem armis laceffit. Novi
! & difficillimi belli futuris exitus , fi ex præte
ritis æftimetur, Mofchum affliget ; quid enim
Polonis aut Suecis invictum ?
$ Anno 55. Innocentius Pontifex, gravem fe. Inno
nectutem longo morbo cum vita pofuit ; vir centil
fententiæ tenax,& ſeveritatis vel in fuos notæ : morsj
fanè Ecclefiæ intendens, Janfeniano dogmate
perculfo, quod cum bello civili graſſabátur in
Francia . Suffe& tus eftin locum mortui Fabius
Ghifius, Alexander nomine feptimus, incredi- Alex
bill populorum omnium plaufu ; cujus ftudiis, ander
5, Deo annuente, optatiffimam pacem debebit VII.
* Europa, ut odiis pofitis in communem hoftem
arma vertat. Nam in hac vita rara & brevis
S pax, perpetuam in Eternitatis gremio fedem
fixit.
1 Nec Oceano Bellum confcriptum eft, tranf- Britan
mifit in Britanniam , vehementius fæviens , nia,
quo correptum lentius, altius in feroces ani
DC mos penetravit.Jacobus literarum quàm Mar
11 tis amantior,nec Palatini generi cafu ad arma
excitus, togatus propomodum in ftudiorum
umbra fenuerat: Carolus filius in contraria
E,
raptus,tam ingrato Marte eft ufus, quam Pater
nullo. Nam infelici expeditione tentavit Gal
liam,Repellamque dum fummo ftudio confer
vare voluit, infeliciter perdidit, & Scoticis proj
religione tumultibus a& tus, fuam Angliam eá
dem pernicie mox trahente , tandem anno
1649. poft varias pugnas & clades, calamitolo
12 fceptri ludibrio, cum in tribus regnis nullus
pateret ad afylum locus, à Scotis traditus, ab
Anglis damnatus, exhorrefcente orbe terrarum,
P 3 Londini
Londini palam , fubditorum fententiis trunca
&
tus eft capite ; Regno ad Reipublicæ formam
An
traducto ; quafi immanitati Regem perimere
parum effet, nifi & Regnum fimul extingue
ret. Summum nefas, co furiofius, quo in fpe
ciem confideratius , juftitia in injuftitiam tan
tum ada& ta. Q
Jam Italia commune Hifpaniæ & Galliæ
Italia votum,in illarum motu & ipfa mota eft.
Diu
quidem bellum hæfit in faucibus , & in Subal
Q
pinis agitante Carolo Emanuele pro ditione
Cr
Monferratenfi, & in Genevenfium excidium ,
utramque gentem illibato fœdere fæpe com
Gr
mifit. Mox iterum novam viam quærens ; pro
Tellina valle fefe intendit; donec revulfis clau
ftris, vaſtavit Mantuam , & ad Cafalim fæpius
fremuir, & involvit Parmam fuo damno, & in
Infubribus hactenus regnat. Imo Appenninum
fuperans ,ne quid intactum fuis cladibus foret,
urbanum etiam , fuaviffimam illam & verè in
pediorum indolifque amoenitate Hymetriam
Apen , aculeum ada&am exercere , an. 1641.
ad arma impulit, & in Parmenfem, Italia re
liqua propugnante,ferocem immifit. Sed Lu
dovici curis inde expulfum , Venetiis tandem
fedem legit, (nam Neapolim poftea lues ferri
vexavit, non bellum ) evocato Turca , qui an.
1654. Venetis Cretam eriperet, unoquejure
injuriæ in aliena bona invaderet . Nec ullum
hoc feculo honorificentius- geftum eft bellum,.
nec fortaffe generofius ,cum togati Patres ter
ribilem illam Orbi potentiam , & minantem
fpreverunt, & tuentem tulerunt, & pugnan
tem fregerunt , ut hoc unobello prius à fe ge
¿ ftis faciant fidem, & fementem pofteris æternæ
gloriæ,
Nunc
ad Noftra Tempora. 1655) - 343
Nunc quid opus intueri barbaras gentes,quas Turca
& idem belli furor incendit ? quid ipfos Turcas & alii!
anno 1648. in Ofmanem Sultanum rebelles,
eumque ornatiffimam vicimam morti immo
-Jantes? Quid Sinarum Regem à Tartaris per
3 foffo muro irrumpentibus cælum, & antiquiffi
mam Orbis Monarchiam fus deque veríam ?
Quid in Japonia novum bellum, in Chriſtianos
Athletas pugnante Tartaro?Quin nos in Euro- Polo
pam recipimus ? ubi Poloniam filere nefas fit. nia,
Quæ an. 1649. ad præfentiffimum addu&a dif
crimen, Caffimiri Regis invicta fortitudine,in
7 300. hoftium millia 40. millia educens,ftupen
C dam fin minus victoriam, at pacem retulit, cul
+ victoriæ ferviunt, veterefque de Barbaris pal
S mis exfcripfit, novum Principem inauguranti
bus Enfe & Galeâ, & Sarmatico robore Chri
1 ftianam religionem armantibus.
Sed Bellorum fatis, mi Le&or eft, & fortaffe
annus proximus à dimidiato feculo primus, o
pratiffimam Pacem deferet cœlo, odiifque po
1. firis in concordiam mutuam gentes mittat. At
e in bac vita rara & brevis Pax, perpetua in E
ternitatis gremio fedem fixit,
En
APPENDICULA
de rebus Britannick!
Cum Author nofter, quod ad res Anglica

nas attinet, Hiftoriæ filum in immani illoregi
e cidio abruperit, verendum ne damnetur apud
20 omnem fæculorum memoriam Britannia, nifi
aliqua innotuerit fcelus iftud paucorum, pœ
nitentiam totius gentis fuiffe. Legent qui
dem Pofteri Carolum à factione trucidatum ?
Sed legant etiam Carolum à Senatu revo
P4 catum
earum. Et fane cum majores mutatiónes
vix tota unquam Europa viderit , tantùm
intercft Exterorum, ad exemplum, quantùm e
noftrâ ad defenfionem , res noftras non igno- f
Tari , Videbunt Regem,leges,pacem poft om
nem fpem confumptam reduces : imo, quod
mirentur, pacem pace reductam. Nam Ca
rolus nofter, prope ut numen aliquod , divul
fam confufamque reipublicæ machinam Chao
eduxit , verbo tantum & partium concordiâ. ,le
Præterea cum ad Numinis honorem non min
nus pertinet, quam ad Gentis noftræ. Magnis
fceleribus nunquam ad ultimum impune effe,
legentur ea quæ Coelorum providentiam ,& fæ
culi mores aliquando abfolvant.
Nam ut fcias divinum opus fuiffe, recepta
funt citra fanguinem ferrumque regna, quæ
Carolus pater, filiufque,ingenti mole belli fru- M
: ftra tentaverant, recepta denique funt,cum va- t
Hidiffimi hoftium exercitus tria regna obtine a
-bant, cum rex inermis nec terræ cefpitem ha
beret, in quo pugnans confifteret. Nec minus
infigne quod hæc omnia abfenteRege confe&a
funt,atque ipfo pæne haud expectante incæpta.
OmniaRegi tunc adverfa. Omnia Perduellibus
profpera. Boothius devictus ultimus conatus
videbatur expirantis libertatis : & Tragediat
Anglicana plane inexplicabilis erat, nifi Deus
ex machinafuccurriffit. O
Primum itaque poft horrendum in regio ca
pite parricidium filius etiam pulfus , nullo cri
mine, nifi quod maluit à Patre expe& tare fce
Ptrum quam cum rebellibus occupare. At ficut
expofitos Cyrum Romulumque magnos ex
inde ferunt urbium Imperiorumque evafiffe
Conditores : Ita profuit ad inftaurationem
Monarchia Britannica, ablegatum primo ,
abje
ad Noftra Tempora. 1655; 345
3 abje&umque fuiffe Principem. Hinc ille con
filia atque inftituta aliarum gentium coa& tus
eâ ætate meditari, qua alii îmbuuntur Vi.iis :.
fuarum, binc perdifcere Aularum artes, &
Or tamen carere illecebris, arcana nofcere fine
xblanditiis, erat illi Indoles præcelfa, quæ ad
verfis tanquam cote fuba& ta,acrius enituit,nam
fæpe metuendum, quo fe vis ingenii ingens
JE effundat, nifi his quafi fortis anguftiis conti
neatur. At illi familiare per exilii itinera
no& tes diefque bætere in equo. Scoticas Hye
mes, æftus Gallicos perferre, durare artus, fir
T
mare mentem, hinc corpus, fpecie regium ,
2 robore militare, animo implebat & capiente
fortunam , & fpernente, hinc bella nihil novi
ou nihil duri mox illi afferre, quem ad caftra ca
02 ftris duriora exercuiffent. Impigrum corpus
I Militis, acer animus, ducis munia fupra ve
· teranos obibat. Mitiores quoque virtutes in
adolefcente viriles, in exule regiæ erant, nifi
quod & temperantia & humanitas prope erant
US Privati. Præcipue pietas eminebat ,nam cum
ad recuperationem regni pertineret, ut cultui
2. fe numinis externo accommodaret , maluit
}
fceptro carere patrio quam religione. Par eti
US am patientia, nec à defperatione rerum or
ta , fed contemptu, quæque cum fortitudine
conjuncta minime pigrum reddebat ad occafi
ones captandas. Hinc tam fecunda fama apud
exteros degebat, ut fi penes ele&tionem jus re
gium fuiffet, non perdidiffet regna fed mutaf
fet.
Certe Scotia honorifica legatione ftatim re
vocavit, fed ex ea quam egregio defenderat,
infælici aut perfido Marte prope pulfus, Aufus
eft Angliam fugiente quoque victoque exercitu
Occupar , Ad Vigorniam deinde pugnatum,
nefcio
P 5.
3.46 Hiftoria ab Orbe condito.
nefcio an dicam infeliciter: Nam ipfe vel in. I
Hoftium victoria Vidor, tanto fui fpecimine
ut perduellibus quoque laudem extorque
ret magni ducis , præclarique regis, meritum
que eum omnia regere quæ fol luftrat,præter
W
fua. Excepta certe Cromuelli vox eft, quâ
vel ab ipfo Cæfare acrius unquam dimicatum
negavit. Nec deinde fugiffe minus ipfi glori Tel
olum fuit, quam pugnafle. Nam , quamvis
undique Venantium cinctus indagine, vultu, Bye
MAC
oculis, voce interritus, & fupra pericula emi
nebat. Quantum vel fugiens timeretur, pres
tio apparebat;Nam cum Perduellibus expedi AL
ret ut evaderet, ne Regicidii novi onerarentur
invidia, caput tamen tam terribile mille libris
æftimatum, nec venditorem invenit ; magno
utrinque documento, quantum Rex apud ho..
ites, fuofque valeret. Nefcias deinde utrum en
plura numinis miracula, an major regis pru
dentia in fuga tam parum expedita eluxerint. 10
Certe fortuna quæ inftanti femper obſtiterat, Cr
Cedenti ipfa invicem ceffit, in tutumque per
duxit : & quamvis laurus minus faverit,Queré
cusfakem aquior fuit. Ingentem hunc ci 1
vium fervatorem non Quercea corona , fed to
ta arbor obumbravit atque protexit. Celebris
illa hodieque vifitur, neque minore religione,
quam luci in quibus olim numina delituerant,
colitur. Cæterum regni poené reliqua intuta
expertus & inhofpita magnus , proh fata
Rex, minus apud exteros extorris quam in
patria, ad vetus exilium tanquam ad Aſylum
redibat. Ibi, five in animis hominum , five in w
fuofupra Fortunam & Affe& tus elato, regnum
inftituebat amiffo majus. Et jam quidem dia
fuis Chariffimus erat, tum fui, Patrifque de
76
fiderio, tum Tyrannorum odio, Jam Anglia
fimul
ad Noftra Temporal 1655) 347
fimal fafcinum , fimul illi Religionis Miml
= Perfonam exuerant : Multæ prorege initæ con
jurationes, fed vi atque induftria Regnantum
oppreffe, diffiparæque , Tandem ingens mo
mentum converfionis rerum Comuelli mors
I fuit. Nec ea quidem magis regi matura &
opportuna quam ipfi. Quippe qui tyranni
-dem in fuos ufurpans, in Regios etiam exer
cens, inter infeſta omnium odia poterat lolio
excidiffe,nifi defcendiffet. Olivarium Richar
dus excepit, paternæ ut folertiæ ita vitiorum
expers. Et poterat ille quidem prope innocens
videri, niſi regnaffet , Convocatis gentis Co
mitiis, ex eorum arbitrio gefturum fe rempub
licam promifit. Id ægre habuit milites, veren
tes ne arma, & in armis fitas opes, & rapinas
deponerent, itaque folio deturbant, ne detur
bentur. Præterea afpernabantur nullis peri
culis apud ipfos charum notumque, nullo ho
nore aut facinore infignem : Nam id quidem
Cro muellus omiferat, filium adfuefcere pau
Jatim militum imperio, quem fummo defti
narat,
Interim dum in dubio eft quifnam ad guber
nacula accerfatur,exurgit ex cineribus, veteris
Umbra Parliamenti, cui olim mala tanta de
bemus : Incertum an majore hominum in
dignatione, an rifu, Eamne fcilicet, quæper
omnia flagitia Cromuello turpiter adulata,de
inde ab ipfo fpreta, atque irrifa exoleverat,au
fam , non rerum fibi fummam pofcere, fed vel
in lucem atque oculos hominum venire : Sed
Lambertius Dux exercitus, hunc quafi Arie
tế admoverát tantum labefa& tando Richardo.
Nam ipfe favore militum tumidus haud obfcu
re ad fe regnum trahebat, nec minus illi ani
mos extulerat nupera in Boothium pro rege
turban- /
turbantem Victoria. Igitur Senatulus ante
vertendum ratus, illi atque aliquot tribunis
militum, imperium abrogat, exercitum legatis
partim ex fuis,partim fibi fidis trahit. Sed in
poteftate deftitutis hæc potius mine , quam
mandata erant , minantes Lambertius prior
fa&to occupat ; confeffum iftum, cujus ipfe re
vocandi maximus Author fuerat , quafi jure
fuo folvir, loco eorum Delegatos ad incolumi
tatem populi quos vocat eligit , penes quos
Authoritatis Species effet, quam ipfe gladiis
armifque Veram retinebat.
Hic vero aliquod diluculum regni revivi
fcentis apparere. Obtinebat eo tempore Sco
tiam Præfecti nomine Monachius, regiarum
primò partium, fed captus, retentufque, finitis
demum turbis Anglicanis ad Hibernicum bel
lum eft profe&tus, Ibi adeo inclaruit vir robo
ris & militiæ ingens, ut illi ante omnes præfe
Aura Scotia ultro fit delata. Hic regi femper ย
fidus , fed gnarus Cromuellum artibus non
poffe fuperari nifi fuis, Regem fpecie deferue
rat, ut juvaret, omni occafioni intentus, ut
regem regno, feque regi reftitueret. Hanc na
aus, literis ad Lambertium cæterofque duces
tum quo jure,
fignificat, non fatis fibi perfpe&
arbitrio fuo, folvant condantque imperia; illo
rum effe parere, & defendere, non tollere aut O
mutare, præfertim nupero Sacramento in Se
natûs verba ada& tos : Îiteras ipſe ſtatim fub
fecutus in Angliam cum exercitu. Nec fegnius
Lambertius limites Scotiæ jam egredienti
properus occurrebat, feftinationem omnem
tam incertis rebus in lucro ponens: nam Lon
dinum infenfum atque iratum paucis tantum
cohortibus à tergo obtinebat, quo magis accu
fatur à fuis, quod poftea remfineret colloquiis
trahi,
trahi, nec ftatim pugnarit, equitatu longe fu
perior. Monachius certe induciis, & fpe pacis
oftentata tamdiu illum ludificatus eft, donec
occupante rurfus Londinum Senatu, militibus
exutus dilapfis, & ad tutiora converfis, veni
am ambitiofus pro regno petit. Nec minori
fagacitate, fœcem illam Parliamenti exarma
vit , deinde vicit, invitantibus illis Londinum
pergens, jamque haud procul ab oppido, de
nuntiari jubet, haud tuto fe in urbem venire
poffe, dum qui fub Lambertio nuper milita
bant in præfidio effent. Ex hoftibus male ho
fpites fociofque fieri, poffe intermiflum bellum,
inter æmulos. Et male reconciliatos recrudef
cere, proinde propere decedere juberent, lo
cum mage fidis daturos. Nuntio perculfi, vix
fatis confilium expediebant , nam ablegatis
militibus, fiquid ipfe pararet, nudum præbe
bant latus, fin retinerent, facile ab infenfis ci
vibus, fuperveniente quoque Monachio, op
primi poffe conftabat. Tandem miffis alio di
fperfifque fatellitibus, gladium, ne extorque
retur, quafi tradidere.
Omnibus illi jam pronis obviifque, cætera
precedebant parva ipfius opera, fed honore fu
pra Alexandrum , quod nodos confufionum.
tam implicatos, cum gladio potuerit, maluit
confiliis explicare. Certe conftat neminem
bello , ne ipfum quidem , tanta confeciffe,
quanta ille pace. Comitiis regni jam integris
nihil dubil erat ab iis revocari filium qui Pa
trem damno fuo revocarant. Igitur omnis in
Regis adventum erecta eft Anglia,fummo om
nium ftudio petitur, & gaudio venit. Omnis
certe gens ei affula eo in littore in quod pri
mum exfcendit. Enimvero non viſu,non plau,
fu, non clamore fatiari homines, gratulantes
hortan
350 1Hfforia ab Orbe condito
bortantefque : Modo in Regem, modo in Mo
nacbium figere oculos, fummo in Tatriæ pa
trem, proximo in Liberatorem affectu . Haud
aliter olim Mortales Jovem Mercuriumque D
accepiffe dicuntur peregrinantes, Regem fe
ftinantem omnis multitudo domum , id eft,
Londinum deduxit. Non Cicero fimili in for
tuna, obpatriam fervatam exul, deinde Clodio
extincto redux, tanto comitatu totius -Italiæ
Romam venit. I
-Nihil eo die lætius aut auguftius fol un
quam vidit. Ludos triumphofque poffis vere
dicere fæculares, adeo nihil intra fæculum tale
unquam vifum. Quicquid auri, argenti pre
tiolæ veftis Anglia habuit, in viris, equis, pari
etibus effulgebat miftis etiam Armatis, quafi
tanto hofpiti divitias fuas fimul offerret, & vi
res. Viginti millia gladiorum circa regem ftri
&ta, & compita ignibus relucentia, in tam ter
ribili gaudio, fpeciem potius præbebant captæ
urbis, quam pacatæ. :
Hinc ftatim converfus ad rempublicam
componendam, tam folida ex virtutibus gau
dia nobis dedit,quam exreditu ingentia. Dice
res Galliam Belgiumque illius palæftram fuiffe
aut Gymnafium, Angliam Theatrum. Illic di
dicifle clementiam & juftitiam, hic exercere
& oftendere. Pauci Regicidæ fufpendia neca
ti : memori magis illo fe Patrie Patrem effe
quam regis occifi filium. Erepta templis aut
fceptro, reftituta ; ne violatereligionis & ma
jeftatis proemia effent Deo regique confecrata,
præterea gratitudo & pietas erat, ut cum nu
menilli regnum, ille viciffim Deo Ecclefiam
. fartam tam reftitueret. Cæteris nihil adem.
te&
pum , nifi malos & infoelices effe poffe.
Porro,
Porro, quod reliquum eft, faxit idem Nu
men, utregem quem fero dedit, fero quoque
repetat. Permittat illum luxatæ Britanniæ diu
mederi, donifque deinde fuis, & falute nobis
reddita diu ipfum frui, Armis exteros femper
vincat, ficut fubditos pace vicit. Imperium
terris &regionibus, fed longe magis annis ex
tendat ; ut Princeps cætera Phoenix , ætate
2 quoque Phoenix fit, fintque bæ Gentes Arabia
foelice longe foeliciores.
FINI S.
}
f
CHRONOLOGIA
PRINCIPUM ,
SIVE
SERIES & SUCCESSIO
ROMANORUM PONTIFICUM,
REGUM,
AUGUSTISS. IMPERATORUM, S.R.I

ELECTORUM MOGUNTINORUM,
Trevirenfium .
-Colonienfium.
Palatinorum
-Saxoniæ.
Brandenburgicorum ?
BohemiaRegum.
REGUM Galliæ. DUGUM Reip.Veneta

-Hifpaniæ -Savoiæ
Britanniæ Ferrariæ
Scotia -Mantuæ
Daniæ -Mediolani
Poloniæ -Urbini
Sueciæ -Florentiæ
Hungariæ Parmæ
Otthom. Turc. Imp. -Modena
Princ. Holland. & M. Mag. Melita
Zeland. &c.
Anneluntur bis defummi Pontificibus S.Ma

Lachia Prophetia, S. S. Ecclefia Concilia,
Schifmata, Imperat. Schifmata Aphorifmi
Politiciiilluftrata, fingulorum tempus vita
Regimink & mortis,
WIRT
Jules 1.COM
"""""
*****
20 Y
********** 1 S
Chal
116h2 Arrepidea
dan tortin
HOMANE
(3)
ROMANI
PONTIFICE S.
Petrus Judæus Apoft. S. A. 24. Menfes 5
Dies 1 2. paffusanno C. 69
S. Linus Hetrufcus S. A. 11. M. 2. D. 23. fit
Martyr 80
9. Cletus Rom. S. 4.12.M 7.D.2.fit Mart, 93
S. Clemens Rom.S.A.9.M.6.D.6 fit Mart. 102
S. Anacletus Græcus Athenienf. S. A. 9. M.3.
D. 10, fit Martyr 112
8. Evaristus Syr. Bethlehemita S. A 9. M 3 ft
M. 121
S. Alexander Romanus S. A. 10. M. 5. D. 20.
Martyr coronatur 132
S. Sixtus Rom.S.A.9.M.10. D.3.fit Mart. 142
8. Telefphorus Anachoreta Græcus S. A, IL.
M. &, D. 27. fit Martyr 154
S. Hyginus Athenienfis S. 4. 4. minus z, D. fit
Martyr 158.
S. Pius Aquilegienſis S. A.9.M. 6. minus 3. D.
fit Martyr167
S. Anicetus Syrus S. A.8.M 9.D.21.paffus 175
S. Soter Campanus 5. A. 4. minus 12, D.fit
Mart 179
8. ElutheriusGræcus S.A.15.D.23.patitur 194
S. Victor Afer. S. A. 9. M. 2, fic Martyr 203
8. Zephorinus Ro. 5. A.18. D.18. fit Mart. 222
S. Califtus Romanus S. 45. M.F.D. , Mar
tyrio coronatur 226
S: Urbanus Rom.S.A.6.M.4.D.4.fit Mart. 235
8.Pontianus Romanus S. A. 4. M. 4. D. 24. fit
Martyr 237
S. Antherus Græcus S. M. 1. fit Martyr 238%
·S. Fabianus Rom S. A.15, D.4. Mart.corona
tur. 253
S. Corneling Rom. S. 4.1 . & aliquot M. paffus
S. Ly
255
(4 )
S. Lucius Romanus ExulS. A.2. fit Martyr 257
S. Stephanus R. S. A. 3.M.3.D.22. patitur 260
T. Sixtus 2.Græcus Ath.S.M.11.D.13.fitMart.
261
S. Dionyfius Græcus S. A. 11. M. 3. D. 14. fit
Mart. 271 .
S. Felix R.S.A.2.M.5 . minus 1. D.paffus 275
S. Eutychianus Thufcus Mart.S.A.8.M.6.D.10
S.Cajus Dalmata Diocletiani Imp. ex fratre
nepos S. A. 12, M. 4. D. 5. paffus 269
S.Marcellinus Ro.S.A.8.minus 7. D.Mart.304
S.Marcellus Ro, S.A.5. M6.D.21 . Mart. 309
S.EufebiusGræcus S.A.1.M.7.D.27.paffus 311
S. Miltiades,vel Melchiades Afer.S.A.3 . M.2.
Mart. 313.
S. Sylvefter Ro, S. 4. 21. D. 4. ob. 335.
S. Marcus Ro. S. M, 8. D. 22. ob. 336
S. Fulius Romanus, S, A.16 M.5 D.16.ob.352
S. Liberius Ro.S.4.13.M.4.D.16.ob.367 . 30
S.DamafusHifpanus S.A.18.M.2.D.II.ob.384
S. Syricius Rom. S. 4.13. M. 1. D.25.moritur
Anno 388.
S. Anaftafius Ro. S. A.3 . D. 21. ob, 402
C S.Innocent, Albanus ,S. 4.15.M.2.D.21.ob. 417
S. Sozymus Cappadox ex Afia,S.A.3 M.4 D.7
ob. 418 Ban
S. Bonifacius Ro.S.A.3 M.9 D.20 deceffit 423
S. Cæleftinus Ro , S. A. 5 M. 5 D. 3 ob. 431
S. Sixtus3 Ro.S, A. 7 M. 11 ob. 440
S. LeoMagnus Ro. S. A, 20 M. 11 ob. 461
S.Hilarius Sardus S.A.6M.3 D.10 deceffit467
S. Sulpitius, vel Simplicius Tiburtinus , S. 4.15
M. 6 D. 23 ob. 483
S. Felix 2 Rom, S. A. 8 M. 9 D. 17 ob. 492
S. Gelafius Afer. Sed An. 4 Menf, 8 D. 19 ded
ceffit 491
S.Anaftafius 2 Ro,§. 4.1 M.11 D.24 ob. 498
22. S
:( 5 )
S.SymmacbusSardus,S. A.15 M.7.D.28.0b.544
S.Hormifda Campanus, SA 9. D.18.obiit 523
M 8.Foannes Hetrufcus, S.A.2.M.9.D.16.6b.526
S.Felix 3. Samnis S.A.4.M 2.D.18 , obiit 530
S. Bonifacius 2; Rom , S. A. 1. D. 2, obiit 531
Foannes 2 Rom. S.A.2 . M.4.D.6.deceffit 535
S. Agapetus Románus S. A, 3. moritur Conftan
Etinopol. $37
S. Sylverius Campanus, S. 4. 4. & amplius.
obiit 554. 4.02
O Vigilius Romanus S.A.16.deceffit 555
S. Pelagius Rom S.A.4.M.10.D. 18. obiit $59
S. Foannes 3.Rom.S.A.13.minus D.14.0b.572
S.Benedictus,alio nomine Bonofus Rom.S.A.4.
M.2 D.15 . obiit 577.
S. Pelagius 3.Rom. S.4.12. M.2.D. 27.0b. 590
S. Gregorius Magn. Rom.S.An.13.M. 4. D. 9,
ob. 604
Sabinianus Thufcus,S.M.5.- D. 21 , deceffit 605
Bonifacius 3. Rom. S.M. 3. D. 23. moritur 606
48. Bonifacius 4.Valerienfis Italus, S. 4.6.M.8.
D. 13. ob. 614.
S. Deodatus, vel Dem dedit Rom.S.A.3 . minus
D. 5. obiit617
11s. Bonifacius 5. Neapolitanus,S.4.7.M.10.D.
1 I. ob. 625
S. Honorius Campanus, S.A.12. M.5 . minus 3!
D. ob. 638
Severinus Rom. S. A. 1. ob. 639.
Foannes 4. Dalmata, S.A.1.-M.9. D:6.0b.64%
Theodorus Hierofolymitan, S, 7.M.5.D.20,
obiit 649.
S. Martinus TúdertinusItalus, S. A.5.M.4,DJ
12. obijt 654.
Eugenius 1. Rom, S. M. 12. D. 23. 654
S.Vitalian.Ital.S.A.13.M 5.minusD.4.ob:659
Adeodatus Rom, S. A. 7. M. 7.D.17.obiit 676
Domnus ,
S
(6 )
Domnus,vel Domnio Ro.S.A.1.M.5.D.10.677
Agathe Siculus, S. A. 3.M. 8. obiit 682.
. Lee 2. Siculus, S. M. 10, D. 8. obiit 684.
S. Benedictus 2.Romanus ,S.M.8.D.17.ob 685.
Foannes 5. Syrus, S. A. 1. D. 11 , obiit 686.
Canon, feu Cuno Thrax, S. M. 11. D. 23.687.
Sergius Antiochenus , .4.13.M 8.D.14.0b.701
Foannes 6.Græcus,S.A.3.M.2.D.12.obiit 705.
Foannes7.Græcus , S.A.2.M.7.D.17.obiit 707.
Sefinius, alias Zofimus Antiochenus Syrus, S.D.
20, obiit708,
Conftantinus Syrus,S.A.6.M, 1 ,D.1.obiit 714
Gregorius 2. Rom,S. A.16.M.8.D.20.obiit 731.
Gregorius 3.Syrus, S.A.10.M.9.D.12.0b. 741,
Za.barias Græcus,S.A.10.M.3.D.10.ob. 752.
Stepbanus 2. Romanus, S. D. 4. mortuus 752.
Stephanus 3. Romanus, 5.4.5.D.28 obiit 757.
Paulus Romanus, S. A. 10. M. 1. obiit 767.
Stephanus 4.Siculus, 5.A.3.M.5.D.28.0b.772 .
Adrianus Romanus,S. A.23.M.10. D. 17..mo, }
ritur 795.
Leo 3. Rom. S. A. 20. M.5. D. 17. obiit 816
Stephanus 5. Rom.§. M. 7. D. 3. obiit 817
Pafchalis Rom. S. A 7. M.3 . D.17. obiit 814
Eugenius 2. Rom.S.A.3 .M.2. D. 23. obiit 827
Valentinus Rom, S. M.1. D. 10. obiit 827
Gregorius 4. Rom . S. A. 16, obiit 844
Sergius 2. Rom . S. A. 3. M. 1, obiit 847
S. Leo 4. Rom. S.A.8. M. 3. D.5. obiit 856
Benedictus 3. Rom.S.A.2. M.6. D. 10 obiit 858 B
Nicolaus Magnus Romanus, S.A.9.M. 6.D.20,
obiit 867.
Adrianus z, Rom.S.A.4.M.10.D.17. obiit 872
Foannes 8. Rom. S. A. 10. D. i . 882.
Marinus, qui & Martinus 2 , Hetrufcus, S. A.1.
D. 20. obiit 884.
Adrianus 3. Rom. S. A. I. M,3 . D. 19 885
Stepha
(7 )
Stephanus 6. Rom. S. A.6. obiit 891.
Formofus Portuens S.A.4. M.6.D.18.896.
Bonifaciu 6. Rom. S.D.Is , mortuus exul.
Stephanus7. Romanus, S.A.4. M. a. D. 19, oc
ciditur goo.
Romanus Etrufcus, S.M.4.D.20, obiit 901 !
Theodorus 2. Rom . S.D.20. obiit 901.
Foannes 9. Tiburtinus S. A.3. D. 15. obiit 905
Benedictus 4. Ro.S.A.3.M.6.D.15.moritur 906
D Leo 5. Ardeatious S.D.40, obiit 907.
Chriftophorus Rom. S.M.7. obiit 907.
Sergius 3. Rom.S.A.2. obiit 910.
Anaftafius 3. Rom,S.A.2. M.2. obiit 912.
Lando Sabinus, S. M.6. D. 22,
: Foannes 10 Ravennas,S.A.15.M.2.D.16.ob.915
Leo 7. Rom. S.M.6.D.15 . obiit 929.
Stephanus 8. Rom.S.A.2. M.1.D.15. obiit 931
Foannes 11. Rom, S.A 5,&c. obiit 936.
Leo 7. Rom . S. A. 3. M.6. obiit 939.
Stephanus 9. German. S,A.3.M.4.D.5. ob.946
Martinus 2.aliis 3.Ro.S.A.3.M.6.D.13.ob.946
Agapetus 2.Rom.S.A.10.M. & D.10. obiit 955
Foannes 12.Rom.S.A.8.M.4.D.6.dejicitur 963
Leo 8. Rom.S.A.1.M.3 . D.7. intrufus moritur
-7. 969. Hunc vocat Baronius Pleudopapam ,
ejufque locoBenedictum 5. computar,
Foannes 13. Rom. $.A.6.M.11.D.5 .
Domnus vel Domnio 2. Rom. S.M.3.
Benedictus 6.Rom . S.A.1. M.3 . occifus 974
8. Bonifacius 7. Rom. S. A.1.M.1. pellitur 975
Benedictus 7. Rom . S.A.9.M.1.D.10 , obiit 984
Foannes 14. Papienfis, S. M. 8. poft quem Bo
"nifacius, Pfeudopapa, Sedem vi occupavit,
eamque tenuit M. 4. D. 6.
I; Foannes 15. Romanus,S . A 9 M.6.D 12.0b.996
Foannes 16. Calaber S M ,4.fed cenfura Baro
nii Pfeudo Pontifex ,
Grego
(8)
Gregorius, 5.Saxo, S.A.2.M.8.D.4.moritur999
Sylvefter 2. Aquitanus,S.A.4.M.6.D.12. obiit
1003.
Foannes 17.Romanus,S.M.4.D.25. obiit 1009.
Foannes 18, Romanus, S.A.5.M.7.D.29.
Sergius 4. Rom.S. A.2. M.8. D.13 obiit 1013
Benedictus 8. Rom . S. A.12 . obiit 1024.
Foannes 19. Rom. S.A.9. M.8.D.9
Benedictus 19. Rom. S.A.11 , obiit 1945
Gregorius6.Ro.S.A.1.M.7.D.20.refignat1046
Clemens 2. Saxo, Bambergenfis antè Epifc. S.
M.8.D.7. obiit 1047 0
Damafus 2. Bavarus, S.D.23 . obiit 1048
S. Leo 9. German. Alfaticus Comes, Tullenfis
antè Epifc. S.A.5.M 2.D.8. obiit 1054.
Victor 2. Germanus Epifc. Eiftetenfis prius, S.
A.2.M.3.D.16. obiit 1057.
Stephanus 10. Lotharingus, S.M,8 . D.15 . obiit
1958 10
Nicolaus 2. Allobrox, S. A, 2. M. 6. D.1 . obiit
1061. 072
Alexander 2. Mediolanenfis, S.A.11.M.6.D.22
obiit 1073
Gregorius 7. Etrufcus, S.A.12, M.1 . D.3. obiit.
1085
Victor 3 : Beneventanus,S.A.1.M.3.D.24. obiit
1087 i
Urbanus 2. Gall . S. A, 11. M.4 . D.18. ob. 1999
Pafchalis 2.Tufcus, S. A.18.M.5.D. 4: 0b, 1118
Gelafius 2, Cajetanus, S. A. 1.D.5 . obiit 1119
Califtus 2. Burgundus, S.A.5.M.ro , D.13 . obiit
1124
Honorius Bononienfis, S. A. 5. M.1 . D. 17.
obiit 1130.
Innocentius 2. Rom. S. A. 13. M. 7. ob. 1143
Cæleftinus 2.Tufcus, Sed. Menf.s. D. 13. obiit
1144.
Lucius 2.
(9)
Lucius 2. Bononienfis , S. Menf.11. D.14. oblit
1145.
Eugenius 3. Pifanus S.A.8.M.4.D.13.08.11537
Anaftafius 4. Romanus, S.A.1 . M.4.D.24, ob,
1154.
Adrianus 4. Anglus, S. An.4. M.8. D.24. obiit ,
1159.
Alexander 3. Senenfis, S.A. 22. min. 7. diebus
ób. 1181 .
Lucius 3. Lucanus, S.A.4.M.2 D.28.ab.1184
Urbanus 3. Mediolanenfis , S.A.1.M.12.D.25 12
ob. 1187.
Gregorius 8. Beneventanus , S. M.1. D. 27. obj
16 1187.
Clemens 3. Romanus, S. A. 3. M, 2. D. 20, ob
Tad 1191 .
Cæleftinus 3. Rom, S. A. 6. M. 2. D. 11. ob
t 1.198.
Innocentius 3. Anagninus, S. A.18, M.6. D.3 .
ob. 1216.
Honorius 3. Rom. S.A.14.M.8. 1227.
Gregorius 9. Anagninus, S. A.14. M.5.D.2.eb.
1241.
Cæleftinus 4. Mediolanenfis , S D.17.poft quem
vacat fedes Apoftolica, M. zo.ob. 1241.
Innocentius 4. Genuenfis, S.A.11 . M.5 . D.15
ob. 1245 .
Alexander 4. Anagninus, S.A.6. M.5. D. 4. ob.
1160.
Urbanus 4. Trecenfis Gallus, S.A.3. M.1. D.4!
1264.
Clemens 4. Narbonenfis Gallus, S. A. 3. M. 9
D.4 ob. 1258.
17
Gregorius 10. Placentinus, S. A. 4. D. 10. ob
14. 1276.
Innocentius 5, Tarentafius Allobrox, S. M. s.
D.1. ob. 1276.
Q Adria
h
( 10 )
Adrianus 5. Genuenfis, Sed. Menf.1.D.6.obit
1276.
Joannes 20. Lufitanus, Sed. Menf,8.D.8, obiit D
1277.
Nicolaus 3. Rom. S.A.2.M.8.D.29.0b.1280.
Martinus 4. Turonenfis Gallus, S. A. 4. M. 1 .
D. 7. 1285.
Honorius 4. Rom. Sed. A.2.D.2. obiit 1287.
Nicolaus 4. Afculanus ex Apulia, S.A.4. Menf.
1. D. 14. 1292.
Cæleftinus 5. Sulmonenfis Italus, S. Men£ 5. 14
D.7. 1294.
Bonifaciu 8, Anagninus,S.A.8.M.9.D.18.303
Benedictus 9. Tarvifinus,S.M.8,D.6. vacat fe
des M. 11. 1304.
Clemens 5. Burdegalenfis Gallus, S.A.8.M. 10.
D. 16. obiit 1314.
Joannes 21. Cardurcenfis Gallus , S. A. 18. ||
Menf. 3. D.28. obiit 1334.
ar Benedictus X , Tholofanus, S.A.7.Menf.4.D.6.
obiit 1342. Of
Clemens 6. Lemovicenfis Gallus,S. A. 19.M.7. » ]
obiit 1352.
Innocentius 6. Lemovicenfis, S. A.9.M.8.D.26.
obiit 1362.
Urbanus 5. Mimarenfis Gallus, S. A, 8. M, 2, 1
D. 23. obiit 1372.
Gregorius 11. Lemovicenfis. S. A 7.M.2.D.29.
obiit 1378.
Urbanus 6. Neapolitanus,S,A, 11.Menf.6 D.7.
obiit 1389 .
Bonifacius 9. Neapolitanus,S. A.14.M.11.obiit
1404.
Innocentius 7. Sulmonenfis, S.A.2. D. 21. obiit
1406.
Gregorius 12. Venetus, S.A.2. M.7.D.5 . obiit G
L ₤415.
Alexall
( II )
Alexander 5.Cretenfis,S.M. 10. D.8.obiit 1410
Ioannes 22. Neopolitanus, S. A.5.D.15. depo
nitur 1415.
Martinus 5 aliis III. Ro. S.A, 13. M. 3. D.10.
0, ob. 1431 .
Eugenius 4. Venetus, S.A.15 M. 11. D. 21.0b.
1446 .
Nicolaus S. Lucanus, Sed.A.S. N. 15.ob. 1455
Calixtus 3. Valentinus, S. An 3. M. 4.ob, 1458 "
Pius . Senenfis,S.An.5,Menf, 11. D. 27. obiit
1464.
Paulus 2. Venetus,S. A.6.Menf.10.D, 26 , obiit
1471 .
Sixtus 4. Savonenfis, S. A.13 . D.4. obiit 1484.
Innocentius 8. Genuenfis, S.An.7.M.10.D.27.
1 obiit 1492.
Alexander 6. Valentinus Hifpanus, S. A‚11.DJ
38 8. ob. 1503 .
Pius 3. Senenfis, Sed. Dies 14.
Fulius z. Savonenfis Ligur.S.A 9.Menf.3.D.28,
obiit 1513 .
Leo 10. Florentinus S. A. 8.M.8.D. 20.0b. 1517.
Adrianus 6. Ultraje& tinus Belga, S, A.1.Menf
8. D. 6. ob. 1523.
Clemens 7. Florentinus, S. A. 10. M. io . D.
1534 .
Paulus 3. Ro. S. au . 15. D. 28. ob. 1549.
Fulius 3. Aretinus, S. A.5. M.1.D.16.0b.15517
Marcellus 2. Politianus Italus, & S. D. 21 .
Paulus 4. Neapolitanus, S. A. 4. M. 2. D. 17;
moritur 1559.
Pius 4. Mediolanenfis, S. A, 5. Menf. 11.D.153
ob. 1565.
Pius 5.Alexandrinus Italus, S. A.6.M.3.D.16.
obiit 1572 .
Gregor. 13. Bononienfis, S. A. 13. minus und
Menfe, obiit 1585.
Q₂& Six
X
( 12 )
Sixtus 5.ex Marchia Anconitana , S. A. 5.M.4.
D. 20. obiit 1580.
Urbanus 7. Ro, Sed. D. 12, obiit 1590.
S
Innocentius 9. Bononienfis, S. M. 2, obiit 1592,
Clemens 8.Florentinus S. A.13.M.1.obiit 1605.
Leo 11. Florentinus, S. Dies 28.
Paulus 5. Burghefius, obiit 1621.
Gregor. 15, obiit i623.
Urbanus 8. Barberinus, obiit 1644.
Innocentius:10. Pamphil. electus 15.Sept. 1644..
Fabius Chifius, Alexander 7,
SCHISMA TA
. I.
bifma in Ecclefia , Novatiani Antipapa

contra Cornelium , A. C. 253.
II.
Schifma Foelicis cum Liberio, fed uterque ali
quo tempore legitimus fuit, A. C. 352.
III.
Schifma Urficini contra Damaſum, A. C.367.
IV.
Schifma Fulalii contra Bonifacium 419.
V. ww
Schifma Laurentii contra Symmachum 499.
VI.
SchifmaDiofcori contra Bonifacium II.535.
VII.
Schifmaper Vigillum contra Sylverium 537.
VIII.
Schifma per Theophyla&um Antipapam 767.
IX.
Schifma per Zinzinum Antipapam 824.
X.
Schifma per Anaftanum Antipapam 895.
XI.
( 73 )
XI.
SchifmaSergii Antipapæ contra Formofű 895!
XII.
Schifmainter Leonem & Benedi&um & Joan
nem 12, 954.
XII.
Schifma per Antipapam Joannem contra
Greg. V. 995.
XI.V.
Schifma Sylveftri & Joannis Antipaparum,
XV.
Schifma per Benedi&tum Antipapam ,"
XVI.
Schifma per Honorium Antipapam contra`A
lexandrum 1061,
XVII.
Sthifma per Guibertum qui Clemens dici vo
luit 1080.
XVIII
Schifma Alberti & Theodorici contra Paſcha❤
lem. XIX.
Schifma Leonis contra Innocentium II .
X X.
Schifma Victoris, Callifti & Pafchalis contra
Alexandrum 1159.
XXI.
Schifma Lud. Imperatoris per Nicol. Antipa
pam contra Joannem 1327.
XXII.
Schifma omnium graviffimum , Clementis An
tipapæ contra Urbanum VI. nam Clementi
fucceffit in Schifmate Benedi&us 13. cul
> Schifmati volens concilium Pifanum reme
dium adhibere,illud auxit creato Alexandro
V. inde enim tres Pontifices fimul fedebant;'
Gregorius 12, Benedi&us 13. & Alexan
der 5. & paulo poft Joan, 23 , 1378.
Schifma •
( 14 )
Schifma XXV.
Clementis Antipapæ contra Martinum VS
mortuo Benedicto XIII. 1424.
Schifma XXVI.
Felicis Antipapæ contra Eugenium IV. aun
Chr. 1439,
SACROSANCTA CONCILIA
Co
Oncilium I. Hierofolymitanum, ſub S ;
C Petro,Anno Chrifti 51 .
generale primum Niceæ habitum 318,
Epilcoporum, in quo Arrius damnatus fuit, lo
Anno Chr. 325.
II.
Synodus generalis prima Conftantinopolit: na
contra Macedonium & alios, negantes divi LO
nitatem Spiritus San&ti
III. Ca
Synodus generalis habetur Ephefi, anno 431 ,
contra Neftorium . Co
IV.
Synodus generalis habetur Chalcedone, anno
451. contra Eutichetem & Diofcorum .
V.
Synodus generalis Conftantinopolitana II.
VI.
Synodus generalis Conftantinopolitana tertia
contra Monothelitas. Anno 690, celebratur
Synodus quini fexta , unde funt canones
Trullani : quam Beda merito erraticam
vocat.
VII
Synodus generalis,Nicena fecunda. NB. Inter
Leonem IV. & Bened. III.fingitur JOAN
NES FOEMINA;
: VIII.Sy
( 15 )
VIII.
Synodus generalis Conftantinopolitana IV
contra Photium pro S. Ignatio Patriarcha.
Synodus Conftantinopolitana pro reftitutione
I Photii.
Concilium generale, Lateranenfe primum an
1119. fub Gelafio II. Pontifice.
Concilium generale Lateranenfe II. fub Inno
1, centio II. anno 1139.
Concilium generale Lateranenfe III.fub Aleg
3 xandro VI. anno 1180.
Concilium generale Lateranenfe IV.fub Inno
} centio III. anno 1215.
Concilium generale Lugdunenfe primum, fub
Innocentio IV. in quo deponitur Fridericus
Imperator & decernitur expeditio pro terra
fan&a recuperanda.
Concilium generale Lugdunenfe II. fub Gre
gorio X. pro unione Græcorum cum Latinis.
Concilium generale Viennenfe fub Clemente
V.in quodeletus fuit ordo Templariorum.
Concilium generale Conftantienfe, pro Schif
mate tollendo, in quo Gregorius XII.abdig
0 cavit fponte.
Concilium generale Florentinum ,fub Eugenio
IV . pro unione Græcorum cum Latinis.
Concilium generale Lateranenfe quintum in
choatur fub Julio anno 1511. abfolvitur fub
Leone 1518. 1
Concilium Tridentinum generale inchoatur
1545. concluditur fub Pio IV. 1563 .
9 Q4 PRO
1
( 16. )
PROPHETIA op
#
S. MALA CHI Æ ,
Archiepifcopi Dunenfis in Hibernia Ord..
De
Ciftercienfis coætanei S. Bernardi,qui
vixit Anno Chriſti 1,140.
DE SUMMIS PONTIFICIBUS.
à vitafuæ temporefuturis temporibus A
Cu
fecuturis.
Additis per columnas-nominibus, annis Chri
fti, & explicationibus Prophetiarum à
R. P. Alphonfo Ciacono Ordinis
Prædicatorum editis.
Prophe- Nom. Pontif. Annus Explicatio
tia per illam de- Chrifticx Prophe
fignata. Onuph. tiarum. cft
X Caftro Cole- 1143. Typhernas ex Sin
Rus 2, ante br
Guido de Caftello.
Inimicus Lucius 2. 1144. De familiaCaes
· expulfus, cianemica.
ExMagnitu- Eugen.3 . 1145. Patria Hetruf Ter
1 dine Montis. cus oppido Montis L
Magni.
Abbas Su Anaftaf. 1153.De familia fubt
burranus. 4. urra,
De Rure Adrian.4. 1154. Vili natus in 0
Albo. oppido S.Albani..
De Tetro Cars Victor 1159. Fuit Cardinalis
cere. 4. S. Nicol. in Carcere
Tulliano.
Via Trang Califtus 33 Guido Cremenfis an
ftyberina. te dictus , Cardina
lis S. Mariæ trans
Tyberim,
De
( 17 ) ·
Prophe. Nom. Pontif. Annus Explicatio
tia per illum de Chriftiex Prophe
fignata. Onuph. tiarum.
De Panno Pafcha 1164. Antipapa Hun

nia Tufciæ. lis 4. garus natione, Epifco
pus Cardinalk Tufcu
lanus.
Ex Anfere Alexan.3 : 1159 De Familia Pa
Cuftode, parocca vel Paparo
na : Alexander enim
in infignibus habet
Rocca,id eft,Turrim
vel cuftodia, Papero
autem & Occa anfe,
An rem notat Italis.
2. Luxim Lucius 3. 1181. Lucenfis Cardi
oftio. nalis Oftienfis.
Sus in Cri- Urban.3 . Mediolanenfis fa
bro. milia Cribella , qui
Suem pro armis gea
rit & Cribrum.
Enfi Lau- Greg 8 , 1181.Cardinalis S. Lau.
: rentii. rétii in Lucina cujus
6
infignia Enfes falcati
is De chola Clem.3 . 1188. Romanus ex
exier. domo feu familia
Scholarium . ~* ~
De rure Bovefi.Col3 1191. Familja Bově fi,
Comes Signa- Inno 12931 Familia Comi
tus. cen.3? tum Signiæ.
Canonicus de Hono 1210.Familia Sabella
Latere. rius 3. Canonicus S. Joan,
nis Lateranenfis.
Avis Ollien- Greg.9. 1227.B familiaComi
fis. tum Signia Epifcopus
Cardinalis Oftienfi
Lig
Br
0:
( 18 )
Propbe- Nom. Pontif. Annus Explicatio
tia perillum de Chrifti ex Prophe
fignata. 7 Onuph. tiarum.
Leo Sabi-Coeleftin.4.1241. Mediolanenfis,

nus. cujus Infignia Leo,
EpifcopusCardinalis
Sabinus.
Comes Lau 6 { Inno 1243. Domo Flifca
rentius. * Cen.4. Comes Lavaniæ , I
Cardinalis S. Lau N
rentii in Lucina.
Signum Alexand.4. 1254. De Comitibus.
Oftienfe. Signiæ Epifcopus , L
Cardinalis Oftienfis.
JerufalemUrbanus 4. 1261. Domo Gallus,
Campaniæ, humillimo in Tricaf
fibus loco natus, O
A
Jim Patriarcha, Hie I
rofolymitanus.
Draco de Clem 4. 1265.Ejus infignia A
preffus. quila unguibus Dra
1 conem tenens
Anguineus Greg.10 1271. Mediolanenfis,
Vir è Familia vice- Co
311 mitum quibus ་ An
Le C guis fymbolum eft.
Concionator Inno 1276. Domo Gallus,
Gallus. cen.5. Monachus Ordinis
Prædicatorum.
Bonus Hadr.s! 1276. Antea dictus
:"Comes? Otto Bonus, è fami
f lia Flifca de Comiti
201 bus Lavaniæ.
Pifcator Joann, 212 1275. Antea Joannes
Tufcus, PetrusEpifcop.Cars
dinalis Tufcul
- anus .
8.0 Rofa
( 19 )
Prophe- Nom . Pontif. Annus 7 Explicatio
tia per illam de Chrifti ex Prophe
1. -fignara. Onuph. tiarum.
RofaCompo. Nicol.3 . 1277. E familia Vifi

L fita. f na, quæ Rofam in
Infigni gerit, dicus
Compofitus.
Ex Telonio Mart. 1. 1281, Ejus infigne Li
Liliacei,
S I fia , Canonicus &
Martini. Thefaurarius S. Mar
tini Turonenfis.
Ex Rofa Honor.4. 1285. E familia Sa
Leonina . 2 bella, infignia habuit
Rofam à Leonibus
geftatam.
Picus inter Nicol.4.228. Picenus, Patria
0 Efcas Efculanus.
Ex Eremo, Cœle. 1294. Antea Petrus
Celfus. ftin. 5. de Morone vocatus
olim Eremita , mo
rum autem Italis
Gelfus fonat,
Ex Undarum Bonif.8 . 1294. Ante Benedi&us
0 benedi&ti Cajetanus, ejus In
[ one, fignia Undæ.
Concionator Benedi 1303. Ante FraterNi
Pataraus, & tus [1 . colaus Ordinis Præ
dicatorum, ad S. Ni
col.nomenquiPatria
Pataræus alludens.
De Feffis Clem, 5.1305.Nat. Aquitanus,
210 ejus infignia Feffæ.
Aquitants.
De Sutore Joan.31 . 1316.NationeGallus ,
Offic è Familia Offana ,
cujus PaterSuttinam
faciebat. ·
Corvus
( 20 )
Prophe Nom. Pontif. Annus Fi Explicatio
tia per illum de- Chrifti ex Prophe
fignata, Onuph. tiarum.
Corvus fchif- Nicol.5. 1327. Qui antea voca

maticus batur Frater Petrus
de Corbario, contra
FoannemXXII.An
tipapam ; Minorita.
Frigidus Benedi&.12. 1334.AbbasMonalte
Abbas. riiMontis Frigidior
dinis Ciftercienfis.
DeRofa Atre-Clem.6 1342. Epifcopus Atre
batenfi. batenfis, cujusSym
belum Rofæ. I
De Montibus Inno 1312. Cardinalis S. S.
Pammachii, cent.6 Joannis , Pauli &
Pammachii, ejus in
fignia fex montes, N
Gallus Vice- Urba 1362.NationeGallus,
Comes, nus V. Nuncius Apoftoli
cus ad Vice Comi.
tes Mediolanenfes.
Novus de Vir- Greg. 1370. Qui vocabatur
gine Forti II. Petrus Bel Fortis
olim Cardinalis S.
Mariæ Novæ.
De Cruce Apo. Clem. 1378.Qui fuit Presby
ftolica. 7. ter Cardinalis S. s,
12. Apoftolorum ,e
jus infignia Crux.
Luna Cof Benedi 1394.De Luna Diaco
medina. tus 13.
& nus Cardinalis S
Maria in Comedina
Schifma Bar- Clem.8. 1424. Antipapa olim
chinoninum. Canonicus Barchi
nonenfis
De
( 21 )
Propbe Nom. Pontif. Annus Explicatio
tia per illum de Chrifti ex Prophe
De Inferno Urbanus 1378. Neapolitanus

Prægnanti. 5, Prægnanus natus in
loco , qui dicitur
Internus.Idem fuit
Archiepifcopus A.
cherontinus.
0 Cubus de Bonifac.10. 1389. E familia To
Mixtione. macella à Genua
Liguria, cujus in
1. fignia cubi.
De meliore Innoc.7. 1404. Vocatus Cof
fidere. matus de Meliora
tis Sulmonenfis , e
jus infignia Sidus.
4 Nauta dePonteGreg. 1406, Venetus Com
Nigro. 12. mendatariusEccle
fiæ Nigri pontis.
Flagellum Alex.5. 1409.Domo Græcus ,
Solis, ArchiepifcopusMe
ur diolanenfis,ejus In
is fignia Sol exoriens:
Flagellum Medio.
lanenfisEcclefiæeft,
cui S. Ambrofius
cum Flagello adpi
&us.
Cervus So Joan- 1410, Diaconus Car
tena nes 23, dinalis S. Euftachii,
quicum Ce vo de
pingitur , Bononiæ 、
Legatus Neapolis
tanus.
•
Cornua
·( 22 )
Prophe Nom Pontif. Annus Explicatio
tia per illam de- Chriftiex Prophe
Cornua Veli Marti 1417. E familia Co

aurei. nus 5 . lonna DiaconusCar
dinalis . S. Greg . ad
velum aureum .
Lupa Coele Euge 1431. Ante Canoni
ftina., nius 4. cus Regularis Cole
Hinus, Epifcopus Se
nenfis, cujus Civita
tas infignia Lupa.
Amator Felix 5. 1439. Ante Amadæus
Crucis. Dux Sabaudiæ, ejus
infignia, Crux..
De modici Nicol.5. 1447. Lunenfis de
tate Lunæ. Sarzana humili loco
T natus & modicus.
Bos pafcens, Calift.3 . 1455.Hifpanus natio
ne, ejus infignia Bos
pafcens.
De Gapia & Pius 2. 1458. Venetus Com
Albergo, 7 J13 mendatarius Eccle
fiæ Cervicenfis Car
dinalis titulo S.Mar
ci, olim Secretarius
Cardinalium Capta
& Albergati.
Pifcator Sixtus 4 1471.Filius Pifcatoris
Minorita Ord, Mind, S. Fran
Orpi
cifci.
Præcurfor Innoc.8 . 1484. Antea Joannes
Sicilia Baptifta cum viveret
in aula Alphonfi Si
ciliæ Regis.
Bos
----
( 23 )
Prophe Nom. Pontif. Annus Explicatio
tia per illum de- Chrifti ex Prophe
fignata. Onuph. " tiarum.
Bos Albanus Alex.4. 1492.Epifcopus antea

in Porta Cardinalis Albanus
& Portuenfis, ejus
infignia Bos.
De parvo Pius 3. 1503.Senenfis è fami
hominè. iia Piccolominea ,
qui parvi temporis
Spacio fedit.
FructusJovisJulius 2 , 1503.Ligur, & pacem
juvabit. doctus, & arma fe
nex , ejus infignia
quercus, quæ Jovi
facra arbor.
DeCraticula Leo 10. 1515. Filius Laurentii
Politiana, Medical, & Angeli
Politiani olim difci
pulus, craticula au
tem S. Laurentium
notat.
Leo Floren Adria 1522. Belga Patre na
tius. nusió rus , cujus nomen
Florentius, ut & ipfi
us infignia habuis
Léonem.
Flos Pila Clemens 7. 1523 Forentinus, è
nigra Familia Medicea, e
A 21 3 jus infignia Pila &
6 Lilia.
Hyacinthus Paulus3, 1534. Farnefius, qui
Medico, Lilia fymbolum ba
HORROR SM buit, & Cardinalis
fuit SS. Cofmæ &
Damiani,quiMedici.
De
· ( 24 ):
Prophe- Nom. Ponrif. Annus Explicatio
fignat, Onuph. tiarum.
De Corona Julius 3. 1550. Antea di&

tusJo 0
Montana. annes Maria de
Monte, cujus infig
nia funt Montes &
Coronæ ex Lauro;
Frumentum Marcel 155. Infignia ejus
Floccidum. Jus 2. Cervus & frumen A1
tum , ideo floccią
dum, qui pauxillo
tempore in Pontifi
catu vixit.
De Fide Paulus 4. 1555. Di&tus Joannes
Petri. Petrus de Carafe ,
id eft Chara fide.
Escolapii Phar Pius 1560. Dictus Joannes
macum. 4. Anglus Medicus.
Angelus Ne- Pius 5. 1560 Antea dictus
morofus. Michael Bofchi.
Medium cor. Greg. 13 1572. Infignia medius
pus pilatum. Draco Cardinalis
N... factu à Pio IV. qui
< ingroff! pilas in armis ge
Lupi 24 itabat.
Axis in medie Sixtus 1585. Qui pro infigni
te ni Axem in medioLè
6 ta fig . 5:
onis geftabat. m
De Rore Urban.7. 1590. Fuit Archiepif
cœli . copus Roffonenfis
in Calabria ubi
Manna colligitur.
Ex antiqui- Greg.14 1509. Mediolanen
tate urbis. fis.
Pia Civitas Innoc.9 1590. Bononienfis.
in bello
Crux
( 25 )
Prophe- Nom. Pontif. Anna Explicatio
tia per illam de Chrifti ex . Prophe
fignatar Onuph. tiarum.
Crux Ro, Clemens 8. 1492. Florentinus di

mulca. &us, Cardinalis Ale
xandrinus ; infignia
ejus triplex obliqua
Crux Papalis.
Undofus Vir. Leo 11. 1605.Floréinusunde
cimus ejus nominis,
! cujus vita inftarundæ
paucis diebus difflaxit
nempe poft 24. dies.
Gens per Paulus 5. 1605. Romanus cujus
verfa. tempore gens perver
fa Bohemorum, hæ
retica labe inte&
ta ",
contra Religionem
Catholicam & Ec
clefiæ Columna do .
mumAuftriacam in
furgens totam Rem.
publicam Chriftiag
nam turbavit.
In Tribula- Greg.15, 1621.Bononienfis,an
tione pacis. teaCardinalis Ludo
ici dictus,à Paulo V.
prædeceffore fa&tus,
in antepenultima
creationeCardinaliu ,
ab eoque ftatim poft
Legatus adSabaudiæ
Ducem pacem ini
vit inter prædi&um
Ducem & Hifpania
rum Regem,
Liliuma
( 26 )
Prophe- Nom . Pontif. Annua Explicatio
bfignata. Onuph. tiarum.
Illium & Urban.8 . 1623.Domo Florenti

Rofa. nus, quæ Civitas à
Flore Rofeo nomen
habet ; & proinfigni
Lilium gerit , ante
vero quam Pontifex
effet renunciatus, a
pes florilegas fym
bolum habuit , vel
quia ipfius tempore
in Gallia , quæ per
Lilium fignificatur ,
& in Anglia , quæ
per Rofam innuitur,
maxima bella fue
runt,ipfe etiam ante
Pontificatum Henri
ci IV.prolem exBap
tifmo levavit .
Jucunditas Innoc.10. 1644. Et hic eft, qui
Crucis. poft tot Cruces &
fflictionesBellorum ,
jucunditatem pacis
nobis allaturus eft.
1. Montium Cuftos. Alexander 7.Mo
2. Sidus olorum, dernus Papa.
3. De Flumine Magno.
4. Bellua infatiabilis.
5. Pœnitentia Gloriofa,
6. Raftrum in Porta.
7. Flores circundati.
8. De Bona Religione
9. Miles in Bello.
10. Co
( 27 )
- Prophetia S. Malachia.
{
10. Columna excelf
II. Animal rurale,
12. Rofa umbriæ.
13. Vifus velox .
喂 14. Peregrinus Apoftolicus,
15. Aquila Rapax.
16. Canis & Coluber.
17. Vir Religiofus.
18. De Balneis Hetruriæ,
19. Crux de Cruce.
20. Lumen in Cœlo.
21. Ignis ardens.
22. Religio depopulata.
23. Fides intrepida.
24. Paftor Angelicus.'
25. Paftor & Nauta.
26. Flos Florum.
27. De medietate Lunæ
28. De Labore Solis.
29. Gloria Olivæ.
In perfecutione extrema Sacræ Romanæ Ec¬

clefiæ fedebit Petrus Romanus, qui pafcet
oves in multis tribulationibus, quibus tranf
actis Civitas fepticollis diruetur, & judex
tremendus judicabit populum.
Huc ufque meritiffimus de S. R. E. Archiepif
copus & Primas Hiberniæ S ,Malachias Mo
nachorum gloria,melliflui Doctoris Bernar
diamiciffimus.
Series
( 28 )
Series Regum Romanorum fecundum

Livium & Halicarnaffeum.
ROMULUS reg . an. 37.
Interregnum fuit ann. 1.
NUMA POMPILIUS reg. an. 43 .
TULLUS HOSTILIUS reg. an. 32.
ANCUS MARTIUS reg. an. 24.
L.TARQUINIUS PRISCUSreg.an . 38
SERVIUS TULLIUS reg. an. 44.
TARQUINIUS SUPERBUS reg.an.25
Hic poftquam regno ob tyrannidem pulfus,'

continuatum eft per Confules Imperium , per
Tribunos, Livius lib. 2. per magiftratus De
cemvirorum, Livius lib. 3. per Dictatores, Li
vius lib. 2, per Tribunos militares, a Livius
Lib. Se
Series
( 29.)
Series Imperatorum ufque ad

FERDINANDUM IIT
Auftriacum.
·Bello clarus & æquè doărinâ infignis
Fulius Cæfar, à Bruto & Caffio conjura

tis 23. vulneribus confoffus periit. A.
V.C. 709, ætatis 56,die illa parricidii, dein
ceps nomine notata.
Oftavianus Cæfar Auguftus, obiit Nolæ A. C.
decimo fexto.
Claudius Tiberius Nero, ob ebrietatem aliàs
2 Galdus Biberius Mero di&us, obiit A. G. 394
ætat,78.
Cajus Caligula, triginta vulneribus confoffus
A.C. 43.ætatis 29.
Tiberius Claudius Drufus, veneno periit A. C♪
56. ætat. 64.
Domitius Nero, ſeipſum conficit, A. C. 70.
ætat. 32.
Sergius Sulpitius Galba, occifus A. C. 71 .
ætat.73.
Salvius Otho, in pugionem ere&um incumben
dofe ipfum perimit, A. C. 71. ætat. 38.
Aulus Vitellius, A. C. 71. ætat. 57.
Flavius Vefpafianus, moritur ventris profluvio
A. C. 81 , ætat. 69.
Titus Vefpafianus, A. C.83. ætat . 41. à fratre
·Domitiano, veneno fublatus effe fufpicatur.
Flavius Domitianus, A. C. 98. ætat. fuæ 45.per
inguina confoffus.
Nerva Cocceius, debilitate ftomachi moritur,
A. C. 100, ætat. 66.
Ulpius Trajanus Hifpanus, repentina -morte
1 obiit, AC, 119. ætat , 61. Elius
( 30 )
Elius Adrian , obiit An. Chr. 140.ætat.63
Antonius Pius, ob virtutes quibus inclaruir,
Pius paterpatria denominatus, obiit febri
A. C. ætat. 75
M. Aurelius Antoninus , cognomento Philofo
phus, à medicis inftigante filio fuo tollitur
A. ætatis $9.
Aurel. Commodus, Antonini degener filius :
ftrangulatur A. C. 194. ætat, 31.
AliusPertinax, hinc dictus quod imperium
invitus acceperit , occifus An, Chr. 195.
atát . 97.
Didius Fulianus, occiditur poftquam regnaffet
dies 65.
3 Septimus Severus, moritur Eboraci A. C. 213.
ætat. 65.
Antonius Caracalla,opera Macrini à fatellite
pugione trucidatur. A. C. 219. ætát. 29.
Opilius Macrinus unà cum filio Diadumeno,
novem annorum puero fibi in collegam al
lecto, à militibus rebellantibus occifus A. C.
220, ætat. 54.
Avitusqui & Heliogabalus, in latrina cum ma
tre occifus , in Tiberim mergitur A. C. 224
ætatis 18.
Aurel, Severus Alexander, in Germanica ex
peditione unà cum matre interficitur à fuis.
A. C. 237. ætat, 29.
Fulius Maximinus Thrax, à fuis tabernaculofuo
occiditur , regn, annos 2.
M. Antonius Gordianus obtruncatur. A.C.245.
ætat. 22.
Gordianus 2.
Clodius Pupienus.
Calius Balbinus .
Gordianus 3.
Fulius Philippus.
Philip
( 31 )
Philippus Arabs Veronæ occiditur, cum reg
naffet an. 7.
Decius Trajanus interficitur, regn, an, I.
C. Vibius Tribonianus Gallus,cum filio fuo Vo
lufiano fimul perit, A. C, 254. regn.an.4.
Amilianus ad tumultum præcavendum à fe
natu eligitur & à fuis occiditur cum regn. 3 .
3 menfibus.
Valerianus fuptuagenarius, à Sapore Perfarum
3
Rege captus,& excoriatus, faleque confper
fus miferrimè vitam finiit.
Gallienus fucceffit Patri fuoValeriano, Ducum
dolo ad Mediolanum interficitur.
FlaviusClaudiusDalmata imperium laceratum
refarciens, lue ta&us occumbit, regn. an. I.
Valerius Aurelianus.
M. Claudius Tacitus fexto regiminis menſe ca
dit.
Annius Florianus , Tharfi à fuis trucidatue
regn, 2. mens.
Aurel. Probus occiditur à fuis reg.an.6. menf.4 .
Aurel. Carus ad fluvium Tygridem moritur,
reg. an. 1.
Carinus & Numerianus, hic paulo poft interfe
&us, ille bello occubuit.
Aulus Valer. Dioclefianus, fibi ipfi mortem ac
5 civit, anno 316. ætat, 78,
Conftantius Imperator.
Valer. Maximianus.
Valer. Maximinus.
Vaterius Severus.
Aurel. Maxentius.
Valer, Licinius,
Sequitur
( 32 )
Sequitur claffis Imperatorum, Caſarumque

Rom. Græcorum, ante avulſum
Occidentem.
Lavius Conftantinus Magnus, primus Chri
F ftianorum portus & refugium, Imperii
Orientalis conditor, vitam finiit non abfque
veneni fufpicione, Anno Chrifti. 337. ætat.
65. Imperil 31.
Flavius Fulius Crifpus , ex Minervina natus,
Faufta artibus opprimitur.
Conftantinus, CONSTANTIUS , CONSTANS ,
hos inter à Patre Conſtantino diviſum fuit
Imperii corpus.
Magnentius.
Decentius.
Fulianus Apoftata,in bello Perfico hafta per ilia.
ietus, fanguine manum implevit, eoque in
aërem projecto, Chriftum contumeliofe Ga
lilæum appellans, vicifti, inquit, Galilæe vi
cifti, Anno Chrifti 363. ætatis 38. imperavit
an. 1. menf. 8. ་
Fovinianus regn. 7. m. 22. dies.
Valentinianus obfit anno ætat. 50, regim.an, 1 2.
Valens fratri diffimilis, flamma periit reg, an.
14.
Fl. Gratianus Princeps Chriftianiffimus , in
Gallis à fuo Duce Maximo interfeЯus‫ܕ܃‬
ætat. 27.
Valentinianus Junior occifus A. C.392.ætat.17.
Theodofius Magnus moritur A.C. 395. ætat.5b.
Fl. Arcadius.
Fl. Hodorius poft fratrem folus obiit A. G.423.
ætat. 39.
Theodofius 2. perit in venatione , Anno Chriſti
450. ætat. 45.
Valentinianus 3 , confodi
111tur A. C. 455.
Marti
( 33 )
Martianus fincere Orthodoxus regn. ann. 6
·m. 6.
Leo I. reg. an 17. m. 6.
Zeno Ifauricus truculentus & effoeminatus
dejicitur, An. 476
Bafilicus in exilio fame & frigore periit A, C
477.
Zeno 2 , lacertis propriis comeftis, adhuc vivus
tumulatur. reg. an. 17. m. 5.
Anaftafius primò Orthodoxus , dein hærefin
Butychetis profitens,fulmine cadit, cum reg.
annos 27. m. 3 .
fuftinus Thrax, Orthodoxus reg, an 9. dies 231 .
fuftinianus 1.reg. ann. 381.
fuftinus 2. reg. ann. 12.
Tiberius Conftantinus.
Mauritius cum conjuge ac liberis ante oculos
1
ejus trucidatis, jugulatur. reg. an. 16.
·
Phocas Tyrannus truncatur, reg. an, 8,
Heraclius, hydrope confectus regn. ann, 30
m 10,
Heraclius Conftantinus veneno tollitur, regn
ann. 27.
-Heracleon nafo mutilatus cum matre perit, reg
2 m.6.
Conftans 2. in balneo periit, reg. an. 27.
Conftantinus 4. pogonatus reg. an. 17.
Fuftinianus 2. nafo mutilatus reg. an. 26.
Fl. Leontius.
Tiberius Abfimarus.
Redux Fuftinianus 2.
Philippus Bar danes, privatus oculis in carcerem
conjicitur.
Anaftafius Arthemius Imp . 2, annos.
Theodofius 3.
Leo 3. Ifauricus reg. an. 25. m. 2.
R • Con
( 34 )
Conftantinus 7. Porphyrogenitus.
Irene Conftantino male regnanti oculos effodi
curavit reg. an. 23 .
Sequuntur Cafares Romano - Germanici ,
Arolus Magnus reg. annos 13 .

Ludovicus Pius Caroli M. filius , obiit
Ci
Moguntiæ, ætatis 46. reg. an. 26.
Lotharius 1. reg. annos 19. menf. 2.
Carolus 2. calvus , veneno necatur à Judæo
medico fuo reg. anno 2. menf. 2.
Ludovicus 3. Balbus veneno interfe &us, reg.
annum 1. menf. 6..
Carolus 3. Craffus , Imp. annos 8. menf. 7. à
Proceribus Imperii deponitur , fepultus in
Monafterio Augea .
Arnolphus Spurius , imperavit annos 12, para
lyfi vitam finit.
Ludovicus 4. reg. ann, 12, in hujus obitu ,ftirps
Caroli M. defecit , cum jam ann. 112, reg.
naffet.
Conradus I. Imp. annos 7. in hoc definit Fran
corum linea in Catalogo Imperatorum .
Henricus auceps, reg. an.17 . moritur paralyfi,
ætatis 60.
OthoMagnus reg. an 36. mortuus Vienna.
Otho 2. reg. annos 10, mení. 7.
Otho 3. reg. an. 17.ætat.28 . Chirothecis veneno .
infectis extinguitur.
Henricus 2. five San&us & Claudus reg, an. 23 .
menf. 5. obiit 1024.
Conradus 2. five Salicus , reg. an . 14. fub hoc
iterum imperium venit ad Francos , à qui
bus ad Bavaros ad Rudolph . Habfpurgicum
à quo Auftriaci.
Henrices 3. niger ann . 17, menſ. 7. ætat. 39.
Henricus
( 35 )
Henricus 4. reg. annos 49. m . 10. Leodii mor
tuus.
Henricus 5. regn. ann. 19. mortuus Traje &i.
Lotharius Saxo, regn . ann. 13 .
Conradus 3. Suevus, regan, 14. mortuus Bam
berg.
Fridericus 1. Barbaroffa , reg.an. 38. menf. z.
Henricus 6. regn. ann. 7. mortuus eſt Meſſag
riæ.
Philippus 3. reg annos 9. menf. 3. ab Othone
de Witelfpach pugione interficitur.
Otho 4. regn. ann. 19. menf, 2. Brunſwige
3. moritur.
Fridericus 2. Suevus fundator Academiæ Vi
ennenfis regn. menf.38 .
ic Conradus 4. reg. an. 3. menf. 5.
Wilhelmus Hollandia Comes haftis confoffus,
reg. an. 9.
Richardus Anglus .
Alphonfus Caftellæ Rex abdicat,
Rodolphus Comes Habfpurgicus, regn . annos
17. menf. 9. vixit annos 73. menf. 5. obiit
prope Spiram .
Adolphus Comes Naffovius, regn. annos 6.
$ Moguntiæ imperio exutus, in prælio occidi
tur.
Albertus Auftriacus regn, armos 9. menf. 9. å
Joanne fratris fui filio & conjuratoribus
10 occifus.
Henricus 7. Comes Lunenburgieus occiditur
regn. annos 4. menſ. 9.
Ludovicus 5. Bavarus regn. annos 32.
Carolus 4, reg. annos 3 2. menf.7. auream bul
· lam cond
idit, mortuus Praga 1378.
Wenceslaus Caroli 4. filius reg. an. 22, imperid
à Proceribus ob ignaviam exutus , obiit
Prage apoplexia 1419. •
R 2 Ruper
(~ 36 )
Rupertus Palatinus , reg. an. 9. M. 10. obiit
in urbe Oppenhelm .
Sigifmundus Palatinus, reg. an. 26. M. 8, obiit
1437. ætat 70.
Albertus 2. reg. an. 2. immodico peponum eſu
mortuus in Alba Regali.
Fridericus 3.Habfpurgicus, immoderató melo
num efu obiit 1493. reg. an. 53. ætat. 78.
Maximilianus 1. Habfpurgicus, regn . an. 25.
m. 5. febricula moritur, 1519. ætat.63 .
Carolus 5. natus Gandavi cum reg. an. 37. re
fignat fratri fuo Ferdinando Regi. In Eſcu
riali Hieronymi vitam devotè finit, 1558.
·Sept, 21, ætat, 59.
Ferdinandus 2. reg an. 7. obiit 1564)
Maximilianus 2. reg. annos 12. in ipfis Comi
tiis-Ratisbonenfibus , 1576. obiit.
Rudolphus 2. reg. an. 34. moritur die 10. Jan.
Matthias 1612. coronatur Imperator Franco
furti, obiit 1619. 20. Martii , reg. an. 7.
Ferdinandus 2. reg.an.15.M.6. Francofurti an.
1619. ele&us & coronatus, obijt 1637. 15,
Feb.
Ferdinandus 3. modernus gloriofiffimus Im
perator.
Sacri
( 37 )
Sacri Romani Imperii
ELECTORES SEPTEMEVIRI
Archiprafules Moguntini.
8 Illigifus
Wigfuspatrepentario , Car-
quo 12 1153
Henric Felix obiit
primum Rotæ infignia, 13 Arnoldus de Selen
quibus ipfe adjunxit, hofen, trucidatus à ci
Willigis recolas, quis es ! vibus anno 1 165
& unde venis ? 3 14 Conradus Comes de
Fuit hic primus Ele&or Wittelfpach à Cæfare
S. R. I. obiitque A. C, Schifmatico dejectus
1001. anno 1164
2 Erckenboldus ex Abba 15 Fridericus Frider.Imp.'
te Fuldenfi ob. 1020 Cancellarius ab ipfo
3. Aribo ex Palat, Rheni, intrufus , obiit anno
deceffi an. 1031. 1180
4 B. Bardo de Oppers-ho 16 Conradus iterum,mo
fen, ex Abbate Fulden ritur an. 1205
fi. alter Chryfoftomus, 17 Sigefrid 2.Baro abEp
obiit A C.1050. penftein, ob, 1225
5 Luitpoldus, obiit 1059 18 Sigefridus 3. Baro ab
6 Sigefridus I. Baro ab Eppenſtein, prioris ne
Eppenftein ex Abbate pos, obiit anno 1248
Fuldenfi, ob. 1084 19 Chriftianus > obilt
7Wezilo, obiit 1088 1251
8 Ruthardus ex Abbate 20 Gerardus Ord. Min.
Etfurdenfi ob. 1109 obiit 1260
9. Adelbertus I. Dux Lo 21 Wernerus Comes de
tharingiæ, obiit Anno Falchenſtein , obiit
1137 1282
10 Adelbertus 2. Co 22 Gerardus de Eppen .
mes de Sarbrugg, obiit ftein ; moritur anno
1141 1304
11 Matcolphus, ob, 1142.
R.3 23 Petrus
( 38 )
23 Petrus de Achzpalt, 38 Uriel â Gemmingen,
obiit 1320 moritur an. 1508
24 Matthias Comes de 39 Albertus Marchio
Buochegg , ex Abba Brandeburgicus , obiit
te Murbacenfi , obiit 1545
1328 40 Sebaſtianus ab Heuſ.
25 Henric. 3. de Virn fenftein, obiit 1555.
berg, obiit An. Chrifti 41 Daniel Brendel ab
1353 Homperg. obiit 1582
26 Gerlacus , Comes de 42 Wolfgangus Camerer
Nafau, obiit 1371 de Dalburg, obiit anno
27 Joannes Comes de 1601
Luxenburg, oblic Anno 43 Joannes Adamus de
Chrifti 1373 Bicken, moritur 1604
28 Adolphus Comes 44 Joannes Suicardus de
Naffovius , moritur Cronberg, obiit 1625
1388 17 Septemb.
29 Contadus 2. Comes 45 Georg. Frid. Greiffen
Weinfperg, obiit 1395 claud obiit 1629.6.Jug
30 JoannesComes Naffo lii.
vius, obiit 1419 46 Anfelmus Cafimirus
31 Conradus 3. Comes Wambolt ab Umftart,
Rheni, obiit 1434 obiit 1647
32 Theodoricus Baro ab 47 Johannes Philipp. å
Erpach, obiit F454 Schonborn, Epifcopus
33 Dietherus Com. ab Herbipol.
Ifenberg deje&us 1461
34AlphonfusComes Naf Archi-Epifcopi Trevi
fovius, obiit r475. re renfes.
vocatur Dietherus , qui
obiit 1482 I Lector fuit Ludol
35 Albertus I. Dux Saxo E' phus è Ducibus
nie moritur 1484 Saxonum 998
36 Bertholdus Comes de 2 Adalbero,germanus,S.
HCnnenberg,obiit 1505 Kunegundis Imper.
Jacobus àLiebenstein , 3 Minguardus, five Me
obiit an. 1 508 · gingetus claruit 1008
4.S.Poppo
( 39 )
4 S. Poppo filius Leopol. cus VIII. frater , obiit
Auftriæ March. obiit 1354
1037 23. Boemundus , Comes
5 Eberhardus Com Pala de Sarbruch, cbiit Ang
tinus obiit An. Chriſti Chr. 1368.
1063 24 Conradus Comes de
6 Chuno, five Conradus,' Falckenftein , obiit An.
cæfus ab impiis, 1066 Chr. 1388
8 7UdoComes Nellenbur 25 Wernherus Comes de
gius, moritur A. Chriſti Konigstein, obiit 1418
1077 26 Ottho Com. de Zie
8 Ado , quem nonnulli genhaim , obiit 1430
eundem cum fuperiore 27Rhabanus ab Helm,
volunt, obiit A. Chriſti flart.
1979 28 Jacob Bato à Sirck ,
5 9 Engelbertus, ob. 1101 1436
10 Bruna , obiit an. 1123 29 Joannes Marchio Ba
11 Godefridus, obiit an denfis, obiit 1505. de
1130 crepitus.
12 Meginherus 30 Jacobus 2: Marchio
13 Adelbert, EleЯus 1132 Badenfis, obiit 1511
" 14 Hilinus feuHili us 1154 31 Richardus à Greiffen
15 Arnoldus,obiit,2, 1188 clau.
16 Joannes, obiit 1213 32 Joan. à Meznhauſen,
17 Theodoricus Comes de obiit 1540
Wiedt , obiit 1242 33 Joannes Ludovicus ab
18 Arnoldus 2. ob. 1259 E Hagn, obiit 1547.
19 Henricus 2. de Vin 34 Joannes Com, ab Ifen
ſtingen, oblit An . Chr. burg, obiit anno 1556
1286 35 Joannes de Stain, ob.
20 Boemundus à Voſperg. 1567
obiit 1299 36 Jacob ab Elz. ob. 1599
21 Dietherus Comes de 37 Lotharius à Meter
Naffau Ordo. Præd.ob. nich , obiit An, Chriſti
1307 1623
22 Balduinus Comes Lu . 38 Philippus Chriftopho
8 cemburgius , Henri rus à Sotern, oblit 1652
R4 CARO
( 40 )
de Monte A. C. O
CAROLUS CA 20, Engelbertus Comes de
SPARUS. Monte 1225
21 Henricus 1232
S. R. 1. Electores Colo- 22 Conradus obiit A.C.
nienfes. 1261
1 S. Heribertus, ob.1021 23 Engelbertus åFalcken
2 Peregrinus, obiit 1036 burg.
3 Hermannus, Otthonis 24 Sigefridus de Wefter
adi ex forore nepos. burg 1280
4. S. Anno. 25 Vichboldus BaroWeſt
5 Hildulphus, obiit 1084 phalus 1299
6 Sigevinus. 26 Henricus de Varen
7 Heimannus elèct. 1089 . buorg.
8. Fridericus ele& t , A.C. 27 Walramus Comes Ju
I[12 liaci, obiit 1349
9 Bruno Comes Altena, 28 Wilhelm. Genap. 13.50
eleЯus 1132 29Joannes à Varenbuorg.
10 Arnoldus clar. 1152 30 Adolphus Comes de
11 Hugo clar. 1158 Marca, obiit 1367 :
12 Arnoldus Com . Gel 3 Engelbertus Comes de
driæ. Marca, objit 1368
13 Fridericus Comes Al 32 Chuno de Falken
tenæ claruit 1161 ftein.
14 Reinoldus Comes à 33 Frider. Com. Somver
Daffel, tranftulit Me i denfis, obiit 1414
diolano 3 S. S.Regum 1 34 Theodoricus Comes
corpora . de Moers, obiit 1:46.2
15 Philippus ab Heinf 35 Rupertus Dux Bavar
berg 1187 obiit 1479.
16 Bruno Comes Altena 36 HermannusLandgrav,
· fit mon. i199 Haffiæ, obiit 1508
17 Adolphus Comes Al 37 -5 Philippus Comes de
teng & frater Brunos Dhuin.
nis. 38 Hermannus Comes de
28.Bruno de Segelbach. Wieda exauctoratus
Theodoricus Comes 1552
39 Adol
( 41 )
39 Adolphus Comes A. C. 1228
ㄨ̌
Scaumburgius , obiit 7 Ottho Wittelſpachius
1556. obiit 1253
40 Antonius Comes 8 Ludovicus Severus, ob,
Scaumburgius , Adolphi 1294
frater obiit anno 1559 9 Rudolphus filius Ludo
41 Joan. Gebhard. vici, obiit 1319
1 42 Fridericus Comes de 10 Adolphus , Rudolphi
Wiedt. cla. 1562 filius.
43 Salentinus, Comes ab 11 Rudolphus , Adolphi
Ifenburg refignat 1576 frater, objit 1327
44 Gerhardus Dapifer de 12 Rupertus 1. ob. 1385
Waldpurgh exauctora 13 Rupertus 2. Adolph,
tur. fil.obiit A. C. 1398.
12 45 Erneftus Dux Bavar; 14 Rupertus 3. filius 2
ele&us 153.ob.1612 poftea Imperator.
46 Ferdinand. Dux Bava 15 Ludovic. 2. Ruperti
riæ, Maximiliani Ele Imp. fil. cbiit 1409,
toris frater, obiit 1650 ,
& 16 Ludovicus 3. fil . 2. obj
1451.
47 * MAXIMILIANUS 17 Philippus Ingenuus
HENRICUS. filius Ludovici 3. obiit
1508.
S. R. I. Electores Pa 18 Ludovic. Pacificus ,
latini. Philippi fil, ob. 1544.
19 Fridericus Pius, obiit
64#
I Igefridus è DuceLo A. C. 1556..

2
' S.tharingia Mofellani 20 Ottho Henricus obiit
cæ 1101 anno 1559
2 Henricus cogn. Hezelo 21 Fridericus Simerenfis
donatus etiam Bavar, obiit 1576 ?
Ducatu! 22 Ludovicus Friderici
3 Henric, Hezelonis fil filius, obiit 1583.
4 Conrad. Franc, Dux, 23 Fridericus 4. Filjus Lu
5 Conrad. Friderici Imp. dov. oblit 1611
frater, Dux Sueviæ. 24 Fridericus RexBolem.
6 Henicus Guelpho, ob. exauctoratus.
R15 25 Maxi
(+42 )
25 Maximilian. Baver. 15 Albertus III. ob. 1422
elea. 1623. ob. 1651 . 16 Frideric, Bellicofus ,
primus ex Milnenfi li
Electores Saxoniæ. nea, electus 1423. oblit
1428
A Ernard.Hermanni 17 Fridericus Placidus ,
BBilingifr.DuxAn A. C. 1464
grie, Elector I. Anno 18 Fridericus Sapiens,ob.
998 Cr. A. C. 1480
2 Bernard. f. obiit 1052 19 Joannes frat, ob. 1532.
3 Ortolphus Bernard. 2. 20 Joannes Fridericus à
filius, obiit 1073 Carolo V. exau&oratur
4 Magnus, obiit 1105, 15 47
Lotharius, Com. Quer 21 Mauritius, oblit 1553
furtenf. poft. Imperat 22 Auguftus, obiit 1586.
obiit 1137 23 Chriftian. I. ob. 1591
6 Henricus Superbus , 24 Chriftianus II, obiit
Guelpho, dua unica A. C. 1611.
Lotbarii filia Ele&or , 25 Joannes Georgius fra
obiit 1136. tri fucceffit.
Henricus Lea, Superbi
filius , incomparabilis. Electores Brande
heros, obiit 1195 burgii.
Bernardus Alberti Urfi
Elector. Brandenb. fi 1 Ugo, Comes We
lius, obiit 1212 H thinenf.ob. 1001 2
Albertus 1. Bernardi fi. 2 Theodoricus, ex fratre
lius, objit 1260 nepos, pulfus ab Obo.
10 Albertus 2. Alberti fi niris 1009
Jius, obiit 1311 3 Sigfridus,Marchio Sta
11 Rudolphus I , Alberti denfis
filius, obiit anno 1356 4. Ortho,Sigfridi frat.ob
12. Rudolphus II.ob. 1370 1085
13: Wenceflaus , Rudol 5 Ottho Junior , prioris
phifrater, ob. 1388 fil.
34 Rudolphus III. obiit 6: Rodolpbus,frat, Ottho
1410 nis
Ru
( 43 )
7 Rudolphus II. filius I. 27. Fridericus Burggra
8 Albertus Urfus , Com, vius Norimberg. obit
Afcaniæ , obiit 1169 1440.
9 O.tho Albas filius,obiit 28, Fridericus 2, filius 1.
1198 obiit 1470.
10 Ortho II , primi filius, 29. Alber tus , di& tus A
chilles German , obiit B⋅
obiit anno 1 205
11 Albertus Othonis fra. 1486.
30. Joannes II. Alberti fi
ter, cb it 1221
12 Joannes I. obiit 1266 lius, obiit 1499
13 Otho III.fraterJoan 31 Joachimus Joannis fili.
nis, obiit 1267 us objit 1535
s
14 Joan. II. primi frater, 32 Joachimu 2. ob. 1571
33 Jo an. Ge or g , ob. 1598 :
ob. A. C. 1283
mus Fridericus ,,
15 Ortho IV. Joannis II. 34 Joachi
frat, obiit 1298 obiit 1608.
16 Conradus I. Joann. fil. 35 Joan. Sigifmundus , ob.
obiit 1304 1619.
17 Joannes III . Conradi 36 Georg . Wilhelm, obiit
filius. 1640
18 Waldemarus I. Joannis 37 Fridericus Wilbel .
frater. mus.
19 Waldemarus II. primi
nepos. Electores Bohemia Reges).
20 Joannes IV. ob. 1322
21 Ludovic. Bojus Ludov. Rimus de quo certiuss
IV. Imperat fil. obiit PRI conftat Ele&or,U
1361 ladiflaus Rex fuit , &
22 Ludovicus II. ob 1369. obiit 1093%
iflus obiit 1116
23.Ottho Lud,frater, ob, 2 Præd
3 Uladifus obiit 11,78%
1379.
4 Premiflaus obiit A. C..
24 Carolus IV.poft Impe
rator. 1231
us Wenceflaus obit anno
is 25 Sig ifm und Car oli fi
1252 carus
lius, poftea Imperator . Otto occidit
26 Jodocus Moravia Mar 6
80% 7 Wences
chio..
j
( 44 )
Wenceslaus obiit anno perator 16.7
1305 26 Ferdinandus 4.A.Chr.
8 Wenceslaus 3. occid. 1646
1306.0
9 Henricus Comes Tyrol. Nunc REGUM quo
10 Joannes Lucemb. fit que exterorum Sylla
Rex Bohemiæ 1312 bum texamus.
II Carolus 4 poft Impe
rator. Et primum GALLIE
12 Wenceslaus Impera Monarcbarum, qui pri
tor. mogeniti Ecclefia Ro
13 Sigifmundus Impera manæ vocantur. 5
tor.
14 Albertus 2.Imperator, I Haramundus Mar
obiit 1439 P comiri filius creatur
'
15 Ladislaus, Alberti fil, 420. obiit A, C, 425 20
obiit 1458 2 Clodio obiit 450
450 A
16 Georgius Podiebradus 3 Meroveus
eleaus 1458. Exau& . 4 Childericus 484
17 Matthias Huniades 5 B. Clodoveus 514
18 Ladislaus CafimiriRe 6 Childebertus 550
gis Poloniæ filius, obiit 7 Clotharius 564
1516 8 Charibertus 573
19 Ludovicus Rex Un 9 Chilpericus 587 35
gariæ & Bohemiæ oc 10 Clotharius 2. Magnus
cumbit -4529 636
20 Ferdinandus Auftrius, 11 Dagobertus 1 . 645
Imperator, obiit 1564 12 Glodoveus 2. 664
21 Maximilian. 2. Impe 13 Clotharius 3 . 669
ator, obiit 1562 14 Childericus 2. 678
22 Rudolphus 2.Impera 15 Theodoric, I. 689
tor 1575: 16 Clodoveus 3. 693
23 Matthias Imperator, 17 Childebert 2. 710
16AL 18 Dagobert 2. 715
24 Ferdinandus 2 .Impe 19 Chilpericus 2. 719
rator 16 17 20 Clotharius 4. 720.
25 Ferdinandus f. Ima 21 Theodoric, 2. 745
22 Chil
( 45 )
22 Childericus 3. exau 46 Philippus 4. Pulcher
&oratus 752 1315
23 Pipinus primus fuit 47 Ludovicus 10, 1316
qui mentis & in fedem 48 Philipp. 5. Longus
A
3 Apoftolicam pietate, 1 1321
nomen Chriftianiffimi 49 Carolus 4: Pulcher
adeptus, & in pofteros 1337
derivavit A. Chr. 768 50 Philippus 6. Valefius
+
24 Carolus Magnus Im 1350
perator 814: 51 Joanne s 1364
25 Ludovic Pius 840 52 Carolus 5 . Sapiens
25 Carolus Calvus 878 1382
27 Ludovicus Balbus 879 53 Carolus 6. Benè ama
28 Ludovicus 2, & Caro tus 1422
lomannus. 54 Carolus 7. Vi&, 1461
29 Carolus Craffus obiit $ 5 Ludovicus 11. 1483
888 $6 Carolus 8. 1498
30 Odo 898 57 Ludovicus 12, 1515
31 Carolus Simplex 929 58 Francifcus I 4 1547
32 Rudolphus 936 59 Henricus 2. 1559
33 Ludovicus Ultrama 60 Francifcus 2, 1547
rinus 954 64.Carolus 9. fr. Franc
34 Lotharius 986 1574
35 Ludovicus nihil fecit 62 Henricus III. 1389
987 . 63 Henricus IV. 1610
36 Hugo Capetus 998 64 Ludovicus 13.' 1643
37 Robertus Pius 1032 65 Ludovicus 14.
64 38 Henricus 1. 1060
39. Philippus 1. 1108 Vifigothi Narbonenfis Gal
40 Ludovicus 6. Craffus lia,dein Hifpaniæ Reges,
1137
41 Ludovicus 7. .1180 I Thanaticus clar. 400
Romana
42 Philippus 2. Auguftus
1223 capit 410
43 Ludovic, 8. 12263 Athaulphus Hifpaniam
10 44 S. Ludovic. 9. 1270 invadit 412
s
45 Philippus 3, Audax 4 Sigericu clar. 412
5. Val
1285
( 46 )
S Vallia obiit in prælio 36 S. Pelagius 717
418 37Favilla vel Fafila 731
6 Theodoricus contr. At 38 Alphonfus I. 1 734
tilam 451 39 Froila 753
7 Thorifmundus 45 40 Aurelius 755
8 Theodoricus Jun. occi 41 Silus, feu Silo 772
-fus Tholufe 454 42 Maurigatus 783
9 Ervigius 456 43 Veremundus 785
10 Alaricus 484 44 Alphonfus 2. 7889
II Amalaricus 508 45 Ramitus 829 10
12 Theoda Theuda clar. 836 d
46 Ordognus
531 47 Alphonfus 3.Mag. 849 :
13. Theudifelus 184 48 Garfias 886 3
14 Aila 551 49 Ordognus 2. 889
15. Athanagildus 555 50 Froila 2. 898
16 Luiba 570 51 Alphonfus 4. 899
17 Leuvigildus 572 52 Ramirus 2. 905
18 Recaredus I. Catho 53 Ordognus 3.creat. 924
lici Titulum meruit à 54 Ordonius 4. 929
Concilio Tolet. 585 55 Sanctius 1. 930
19 Luiba 2. 602 56 Ramirus 3 . 940
20 Witericus 604 57 Veremundus 2. 965
21 Gundemarus 610 58 Alphonfus 5. 982
22 Sifeburus 613 59 Veremundus 3 . 1015 E
23 Recaredus 2. 623 60 Ferdinandus 1. 1025 E
24 Suintela 623 61 San&ius 2. 1073 S
25 Richimetus 632 62 Alphonfus 6. 1079A
25Sifenaudus 633 63 Alphonfus 7. J106 E
27 Suintilla 2. 638 64 Alphonfus 8. 1126 A
28 Tulga 641 6 San& tius 3. 1176 E
29 Cindafuinthus 643 66 Ferdinandus 2 , 1176 , 10
30 Regifuindus 648 67 Alphonfus 9. Bonus
31. S. Bamba 673 1177.
32 Fetus Ervigus 680 68 Henricus I 12152
33 Elica 688 69 Ferdinandus 3. 1217!
34 Witiza 698 70 Alphonfus x. Imperat.
35 Rodericus ult? Gotth 1262
713.
71 San
( 47 )
71 Sanctius 4. 11287 17 Heraldus occid. 1040
-72 Ferdinand . 4. 1295 18 Canutus Durus 1041
73 Alphonfus xi. 13c8 19S. Eduardus 3 . 1065
74 Petrus 1 . 1350 20 Tofticus 1056
" 75 Henricus 2. 1369 21 Haraldus 1066
76 Joannes I. 1377 22 Guilelmus I. 1067
77 Henricus 3. 1388 23 Guilelmus 2. 1100
78 Joannes 2. 11404 24 Stephanus 1135
79 Henricus 4. • 1454 25 Matthildis 1154
80 Ferdinandus 5. 1477 26 Henricus 2, 1166
81 Philip. Auflriacus 1504 27 Richardus 1. 1189
82 Carolus 5.Imp. 1516 28 Joannes 1200
83 Philippus 2. 1556 29 Henricus 3. 1272
BT 84 Philippus 3. 1598 30: Eduardus 1307
85 Philippus 4. 1621 31 Eduardus junior. 1327
32 Eduardus 3. 1377
Reges magna Britannia. 33 Richardus 2. 1399
34 Henricus 4. 1414
4 Poftquam in Regnum unum 35 Henricus . 1422
coaluit. 36 Henricus 6. 1471
37 Eduardus 4. 1483
I Gbertus obiit 837 38 Eduardus 5. 1483
2 E Ethelwolfus 857 39 Richardus 3. 1485
3 Ethelwaldus 85840 Henricus 7. 1509
4 Ethelbertus 863 41 Henricus 8. fuit Pri
SS . Ethelredus 872 mus qui à Papa Leone
6 Alfredus 899 X. ob fcriptum contra
06 7 Eduardus 924 Lutherum libellum ac
8 Adelftanus 940 cepit titulum fidei De
9 Edmundus 946 fenforis 1527
10 Ethelredus 954 42 Eduardus 6. 1553
11 Edwinus 958 43 Maria 1568
12 Edgarus 974 44 Elizabetha obiit 1603
1 Eduardus 977 45 Jacobus obiit 1625
15
14 Edelredus 1015 46 Carolus decollat 49
17 1016
15 Edmundus 2
15 Canutus Danus 1930 Reges
#
( 48 )
Reges Scotia. 35 Fincormachus
36 Romachus
Fergufius Primus Scoto 37 Angulianus
rum R.ex. 38 Fethelmachus
2 Feritharis regn. 15. an. 39 Eugenius 1. 377
3 Mainus regn. 29. an. 40. Fergufius 2. 424
4 Dornadilla reg. 28. an. 41 Eugenius 2. 452
5. Notharus regn. 20. an. 42.Donga rdus 457
.
6 Rheuderus reg. 26. an. 43 Conſtantinus 1 . An.
Chr. 479
7 Reuter, reg. depofuit.
8 Thereus regn. 12. an. 44. Congallus 5010
9 Jofina regn. 24. an. 45 Goranus
10 Finnanus 386046 Eugenius 3 . 558
II Dru& tus 47 Congallus 2. 568
12 Evenus 48 Kinnatellus 569
13 Gillus 49 Aidanus 604
14 Evenus 2. 3908 50-Kennetus
15 Ederus 51 Eugenius 4: 626
16 Evenus 3. 52 Ferchardus r. 635
17.Metallanus A.G. 31 53 Donaldus 4. 649
18 Caratacus SI 54 Ferchardus 2. 678
19 Corbredus 2. 95 - 55 Malduinus 638
20* Dardanus 73 56 Eugenius 5 . 697
21 Corbredus 2. 108 57 Eugenius 6.
22 LuЯacus 58 Amberklettus
23 Mogaldus h 174 59 Eugenius 7. 721
24 Conatus 60 Mordacus
25 Ethodius 61. Erfinus
26 Sathrael 62 Eugenius 8. 764
27 Dunaldus 1 3 " 21963 Felgufius 3 .
28 Etholdus 2. 64 Solmathius
29.Athirco 65 Achaius .
: 30 Nathalocus 66 Congallus
3Findocus 67 Dongallus 836
3Donaldus 27 27668 Alpinus
33. Donaldus 3. 69. Kennitus 2.
34 Crathilintus 70 Donaldus 5. 858.
71 Coa
( 49 )
71 Conftantinus 2. 107 Henricus.8. 1567
875 108 Jacobus 6. Stuartus
72 Ethus Alipes .
73 Gregorius Magnus892 1625
74 Donaldus 6. 109 Carolus Jacobi filius
75.Conftantinus 3 . decollatus 1649
76 Milcolumbus.
77 Indulphus Reges Dania.
78 Duffus 278
79 Culenus I An.1.Rex Daniæ ,
80 Renethus 2 DHùmblus
81 Conftantinus 4. 3 Lotherus
A.Mandi
82 Grimus 1003 4 Skiolus
83 Milcolumbus 2 1031 5 Gramus
84 Donaldus 7 6 Suchdagerus
85. Machetus 7 Guthorinus
8 Haddingus 2960
86 Milcolumbus 3
87 Donaldus 8. 9 Froto I,
88 Duncarus 10 Haldanus I.
89 Edgarus 1107 11 Roe
90 Alexander I, 12 Helgo 3130
91 David 13 Rolpha
92 Milcolumbus 4. 14 Rotherus
93 Gulielmus 1214 , 15 Roricus
94 Alexander 2. 16 Wicletus
95 Alexander 3 . 17 Wermundus
96 Joan, Balliolus 18 Uffo Gigas
97 Robertus Bruffius 13.29 19 Dan, 2.
98 Eduardus Balloalus. 20 Hucletus
99, David 2. Bruffius 1370 21 Froto 2.
100 Robertus 2. Stuartus 22 Dan 3. ,
1390 23 Fridlevus 1.
Iol Joan.2. Stuart, 1495 24 Froto 3 . 3665
102 Jac.1 . Stuart. 1437 25 Hiarnus Poeta
103 Jac. 2. Stuart. 1460 26 Fridlevus 2. A.7.76
104 Jac.3 . Stuart. 1488 27Froto 4 ..
105 Jac.4. Stuart. 1513 28 Ingellus
106 Jac.5. Stuart. 1542 29 Olavus 1, 30 Haral
( 50 )
30 Haraldus 1. 67 Haraldus 6. 980
3 Froto 5. 68 Sueno 1014
32 Haraldus 2, 69 Canutus Magnus 1036
33 Haldanus 2. 70 Canutus 3. Durus 1041
34 Unguinus 71 Magnus 1045
35 Sivaldus 2. 72 Sueno L. I. ex Anglis
36 Sigatus 1074
37 Sivaldus 2 73 Haraldus 7. 1076
38 Haldanus 3. 74 S. Canutus 4. 1088
39 Haraldus 3. 75 Olavus Famelicus1095 la
40 Hetha, puella 76 Ericus 4. 1102
41 OloVegethus 77 Nicolaus 1134
42 Owundus 78 Ericus 5. 1139
43 Sivardus I. 79 Ericus 6, 1149 :
44 Berthlus 80 Sueno 4. 1160
45 Jarmericus 81 Waldemarus 1184
46 Brodenus 82 Canutus 6. I202
47 Siwaldus 83Wardemarus 2.an. 1242
48 Snio 84 Ericus 7. 1250
49 Biornus 85 Abel 1252
50 Haraldus 41 86 Chriftophor 1299
51 Gormo I. 87 Ericus 8. 1286
52 Gotticus 303 88 Ericus 9. 1321 S
53 Olavus 811 89 Chriftop. 2. 1333 E
54 Henningus 815 90 Waldemarus 3 . A. C
55 Sivardus 2. 818 1340
56 Ringo 81891 Waldemarus 4. A. C.
57RegnerusLochbrod 381 1375 OF
58 Ubbo Spurius 852 92 Margaretha 1415
59 Siwardus 34 93 Ericus 10.ex Germanis 11
60 Ericus I. 1439
61 Ericus 2. 859 94 Chriftoph 3 . 1448
62 Canutus I , 95 Chriftianus 1. 1482
63roto 6. 96 Joannes 1513
64 Gormo 2. 97 Chriftianus 2. 1522 15
Haraldus 5. 901 98 Fridericus 3. 1533
66 Cormo 3 . • 93 99 Chriftianus 3 . 1559
100 Fri
( 51 )
roo Fridericus 2 1588 29 Biornus primus Rex
101 Chriftian 4. 1648 Chriftianus converfusad
102 Fridericus 3 . fidem Romanam ,opera
S. Anfgarii,
Reges Succia! 30 Wichfertus
31 Ericus
32 Oftenris
Sich trag us
Gra m. A.M. 33 Sturbiornus
3 Subdragerus 34 Ericus
4 Hafmundus 2960 35 Olanus
Suffo 36 Emundus
6 Hundingus 37 Stinckel
7 Regnerus 38 Halftnuu
8 Horbrodus 3132 39 Amander
9 Athiflus I. 40 Aquinus
10 Hotherus 41 Magnus I. X13
11 Athiflus II. Interreg 42 Suerco I
; num ufque ad Augu 43 Carolus
ftum Imper. 44 Suerco II!
12 Alricus 45 Joannes I.
= 13 Ericus I. 46 S. Ericus 1150
14 Haldanus 47 Canutus 1168
15 Siwardus 48 Ericus III: 1222
16 Ericus II. 49 Ericus IV. 1249
.1 17 Haldanus II, 50 Waldemarus
18 Unguinus 51 Magnus 2.
19 Siwaldus 52 Birgerus
2. Alvarus 53 Magous 3 . 1326
= 21 Ingo 54 Magnus
22 Ingellus 55 Magnus Schmech 1374
23 Ringo 56 Albert, Mechelb. 1393
24 Gotharus 57 Margaritha 1412
25 Jemeric.inde Commu 58 EricusPomeranus 1439
nes cum Danis 59 Chriftophorus 448
25 Pro. Poft 300. an. 803 60 Carolus Suecus 170
61 Chriftianus I. 14
27 Herotus
28 Sorbius 62 Joannes 2. 1513
63 Chri
( 52 )
63 Chriftianus 20 1532 20 Ladiflaus 3. 127
64 Gustavus Trolle 1560 21 Andreas 3 . 129
65 Ericus dejectus 1576 22 Wenceslaus 130
66 Joannes 3. 1592 23 Ottho Bavarus 130
67 Sigifmundus Pol. hæ 24 Carolus Neapolit.13K
res 1602 25 Ludovicns I. 134
68 Carolus Coronatus 26 Maria 1381
1602 27 Carolus 2. 138
69 Gustavus Adolphus 28 Sigifmurd. Imp. 138
Occ. 1632 29 Albertus Imp. 143
70 Chriftina. 30Uladiflaus 14408
31 Ladislaus 4. 144
Reges Ungaria. 32 Matthias I. 1458
Prætermiffis vetuftiffimis 33 Uladiflaus 2. 1490
Pannonia Regibus & 34 Ludovicus 2. 1516
Ducibus. 35 Ferdinandus I. 152602
36 Maximilian 2, 1563
1 S.Stephanus à Deo ele 37 Rudolphus 2. 15729
Яus A.C.997 38 Matthias 2. 1608
2 Petrus Germanus 1038 39 Ferdinandus 2. 1618
3.Aba Ungarus 1041 40 Ferdinandus 3. 1625
4 AndreasI. 1044 41 Ferdinandus 4. 1647
5 Bela I. 1047 Reges Polonia.
6 Salomon.. 1063 I Boleflaus 10251
7 Geiza 1074 2 Mefco W 103410
8 Lad iflius I. 1077 3 Cafimirus 1058
9 Col omannus 1995 4 Boleflaus 2 1082)
10 Stephanus 2. 11165 Uladiflaus Princeps1 132
Ir Bela 2. 1139
1135 6 Boleflus 3.
12 Geiza 2. 1145 7 Uladiflius 2. 1145 E
13 Stephanus 3.. 1165 8 Boleflaus 4 . 11731
14 Bela 3. 1176 9 Mieceflius 4. 11770
15 Emericus 1198 10 Cafimirus 2. 1194 $
16 Ladiflaus 2.. 1206 11 Lefcus Albus 1297
17 Andreas 2. 1207 12 Uladiflaus
Bela 4. 1232
1238 13 Henricus 1238
10 Stephanus 4. 1275 14 Uladinaus 4. 12395
15 Hen
( 53 )
Henricus Pius 12427 Sultan Mehemet 1422
6 Premiflaus 1259 8 Sultan Murath " 1430
7 Boleflaus Pius 1 1279 9 Mahomet I. Imp. Con
8 Boleflaus 4. 1279 ftantinop. 1453
9 Lefcus Niger 1289 10 Bajazethes 1512
• Wenceflaus 1295 11 Sulthan Selimus, obiit
I Premiflaus 1296 anno 1520
12 Uladiflaus 1333 12 Solimannus ob. 1566
13 Cafimirus 33 1370 13 Selimus 2. obiit 1575
14 Ludovicus Ungarus , 14 Amurathes ob. 1595
1384 15 Mahomet 3. ob. 1603
25 Hedwig & Jagello ; 16 Achmat puer ob. 1617
1434 17 Muſtaffa obiit 1623
46 Ulad flaus Junior 1444 18 Amurathes, ob, 1640
27 Cafimirus 1492 19 Ibrahim, occifus 1648
28 Joannes Albertus1501 20 Achmari,
29 Alexander 1506
30 Sigifmundus 1548 Veneta Reipub. Duces &
31 SigifmundusAug. 1571 Principes.
32 Henricus 1574
33 StephanusBathor.1586 1.1 Aulatus Anafeftus,
34 Sigifmundus Suecus , PA ele&us primus Dux
obiit 1632 697.ob.714.
"
35 Lad flaus obiit 1648 2 Marcellus Tegalianus
36 Cafimirus obiit 726.
0 3 Otleus Ypatus ob. 737
Ofmanni five Orthomanni 4 Theodatus Ypatus 755
Turcarum Imp. 5 Galla 756.
6 Dominicus Monetarius
I Ertucab. Olman. Gafi 757.
1328 7 Mauritius Galbinus 780
2 Urchan Gafi 1358 8 Joan. Galbinus 789
# 3 Sulthan Murath, Gafi, 9 Obelerius Anafeftus809
4 Sulthan Bajazith obiit 10 Angelus Patritiius
59827.
1404
5 Efmir Solimann. 1411 11Juftinianus Patritiau
6 Mufa Muhemet 1414 829.
12 Joan
( 54 )
12 Joan, Patritiatius 836 42 Petrus Zianus 1127
13 Petrus Tradonicus 864 43 Jacob. Tepulus 2.1248
14 Urfus Patritiatius 881 44 Marinus Maurocenus
15 Joan. Patritiatius 887 1252
16 Petrus Candianus 887 45 Remerus Zenus 1269
17 Petrus Tribunus 911 46 Laurentius Tepulus
18 Urfus Badoarius 920 1274
19 Petrus Candianus 930 47 Jacobus Contarenus
20 Petrus Badoarius 941 1280
a1 CandianBadoarius 952 48 Joan. Dandulus 1290
22 Petrus Candianus 970 49 Petr. Gradonicus 1 302
23 Petrus Urfeolus 978 50 Marinus Georg. 1303
24 Vitalis Candianus 979 51 Joann . Superantius
25 Tribunus Memus 991 1321
26 Petrus Urfeolus 1009 52 Francifcus Dandulus ?
27 Ottho Urfeolus 1024 1331 I
28 Petrus Centranicus 13 Bartholomæus Grado
1028 nicus 1342
29 Dominicus Flabanicus 54 Andr. Dandulus 1354
1044 55 Marinus Valerius 1354)
30 DominicusContarenus 56 Joannes Gradronicus
1070 Nalo 1356 0
31 Dominicus Sylvius1083 57 Joan. Delphinus 1361:
32 Vitalis Valerius 1096 58 Laurent. Ċelfus 1365
33 Vitalis Michael 1101 59 Marc. Cornarius 1368 )
34 Ordelaphus Faledrus 60 Andreas Contarenus +
1120 1582
35 Dominicus Michael 61 Michael Maurocen.
1131 62 Anton. Venerius 1400
36 Petr. Polanus 1150 63 Michael Stenus 1413%
37 Dominicus Mauroce 64 Thom. Mocenius 1413
nus 1156 65 Francifcus Fufcarus
38 VitalisMichael 2,1173 1457
39Sebaftian, Zianus 1181 66 Pafqualis Maripetrus
49 AureusMalipetra 1192 1462
Henricus Dandalus 67 Chriftopher, Maurus
1205 1475
68 Nico
( 55 )
68NicolausThronus 1478 90 Antonius Priulus 1623
69 Nicolaus Marcellus , 91 Francifcus Contarenus
# 1477 1625
70 Petr. Mocenius 1475 92 Joan. Correlius 1630
71 Andreas Vendremius 93 Nicolaus Contarenus
1474 94 Francifcus Friceus.
72 Joan. Mocenius 1484
73 Marc. Barbadicus 1485 Duces de Savoya.
74 Auguftinus Barbadicus
1500 Ertoldus I.
75 Leonardus Lauredanus Bu Umbertus
76 Antonius Grimanus Amadeus
Umbertus 2.
t 1523
77 Andr. Grittus 1538 Amadeus 2 .
78 Petrus Landus A. C. Umbertus 3.
1545 Tomafus
79 Francifcus Donatus Amadeus 3.
Bonifacius
1553
80. Marc, Antonius Tri Petrus
vifanus 1554 Philippus
81 Aloyfius Mocenicus , Amadeus 4.
obiit 1577 Odoardus
82 Sebaftianus Venetus Amadeus 5.
Amadeus 6.
1579
83 Nicolaus Pontius 1583 Amad eus 7.
84 Pafchalis Ciconia. Amadeus 8.
1595 Ludovicus
85 Marinus Grimanus Amadeus 9.
1606 Philibertus
86 Leonardus Donatus Carolus
1612 Carolus 2.
87 Antonius Memmi Philippus
1615 Philibertus 2. pulcher
88 Johannes Bembus Carolus 3 .
1618 Emanuel Philibert
89 Nicolaus Donatus Carolus Emanuel
1618 Viatorius
Vicarit
( 56 )
Vicarii de Ferraria, Francifcus 3. 1549
1550
AZro1196 Marchio d'Efte Vincentius I.
Gumus V1587
Allebrandinus 1212 Francifcus 4,
AZZO 1116 Ferdinandus
Rivaldus 1249 Vincentius 2,
Obizzus 1262 Carolus.
Azzo 2. 1292 Duces Milani.
Rinaldus 2. 1318 Oannes Galeazzus 1]
Obizzus 2. 1355 a
Jo Duxn
1395
Aldobrandinus 1362 Joannes Maria 1402
Nicolaus il Zoppo 1377 Philippus Maria 1412
Albertus 1389 Francifcus Sfortia 1446
Nicolaus 2. 1393 Galeazzus Maria 1466
Aldobrandinus-2. 1308 Ludovicus Maria 1494
Borfo Dux Ferrariæ 1450 Maximilianus 1508
Hercules 1471 Francifcus 2. 1522
Alphonfus 1505 Carolus V. Imp. 1535
Lionellus 1556
1514 Philippus
Hercules 2. 1598
1534 Philippus filius
Alphonfus 2. 1559 Philip. ejus filius 1621
Anno 1598. venerunt in
poteftatem Sedis Apo Duces Urbini.
ftolicæ. Fredericus 1. Dux 1443
Marchiones Duces Guidobaldus 1482
Mantua. Francifcus Maria 1503
Udovicus Gonzaga, Guidobaldus 2. 1538
Maria 2. 1574
Guidius 1360
Ludovicus 2. 1369 Duces Florentia.
Francifcus I. 138 Alexander Medices I.
Joan. Francifcus Marchio Dux 1530
1404 Colmus 1537
Ludovicus 3 .
1449 Francifcus 157 4
Fred ficus 1449 Ferdinandus
Fra ifcus 2. 1484 Cofmus 1587
2. 1609
Primus Dux Frederic. 2 . Ferdinandus 2.
1621 G
1519
Duces
·( 57 )
Duces Parma. Ugo Revel.
Nicolaus Lorgue
Udovic. Farnefius 13 Joannes de Villiers
Le Dux 1527 Oddo de pinibus
Octavius 1547 Guilielmus de Villaret
Alexander 1587 Fulco de Villaret
Ranucius 1592 Mauritius de Pagne,
Odoardus 1622 Elius de Villanova
Theodatus Gozontis
Duces de Modena. Petrus de Corneliano .
Afar di Cafa 1598 Rogerius de pinibus
G Alfonfus Raimundus Berengarius
Francifcus Robertus de Juli
Joannes Ferdinandus
Gran Maefiri di Maltafive Philibertus de Niliaco
Magni Magiftri Me Antonius Fluvianus
Litenfes. Joannes de Gaftic.
de Millii
GRaymondus de po- Petrus Raimundus
dio Jo. Baptifta. de Urfinis
Angerius de Balben Petrus Dauboffon
Arnaldus de Comps Emericus Damboiffen
Gilbertus Affali Guido de Blancheford
Gaſtonius. Fabricius de Carretto
Gubertus
Philippus de Villiers
Rogerius de Molnis 2 # Perinus de Ponte
Garnerius deNeapoli Su Defiderius de Tolona
riæ Joannes de Homedes
Ermengardus Daps Claudius de la Sengie
Godefridus de Doyffon Joannes de Valletta
Alfonfus de Portugallia . Petrus de Monte
Godefridus Lerat Joannes Levefque
Guarinus de monte acuto , Hugo de Lubens
Cerinus Martinus Garzinfis
Betrandus de Comps Olophrius de Vinnu
Petrus de ville bridem Ludovicus Mendez
Guilielmus de Coftelno Antonius de Paulo:
S Prin
( 58 )
Principes Hollandiæ & Zelandiæ Domini Frifia , cum
adjunétis Monoftichi de ordine tempore Regiminis
fingularum Principum.
Heodo . Per quatuor decadas ' Primus dat
THricus jura Batavis. 40
2 Theodoricus Híc feptendecimum finit modera
mine luftrum . 85 2
12. ta ldum iis
Quin fed Arno Phrifi ma
3 ArnoldusHol
lè prodidit æftas. S S
landiæ.
4 Theodoricu s Ter tredeci m , feptem que hyemes
Theodoricus exit. 46
Theodoricus Eftas nona diem fupremum infecir
ab arcu. $94
4.
omadas Florus geminas ami
Florentius pri & Hebd
mus fit in umbrâ. 14
Unu m Getru dis fedit vidua ta De
7 Gertudis Vi
dua Florendi. cember. I
vo retinet fub confule frena
Robertus Phri. Octa
Robertus. 8
fo.
Temp oris & medi um vi - Goth ifræ
9 Gothifrædus
dus obibat. 4
Lotharingiæ . omadem decadi quintus The
10 Theodoricus Hebd
S.. odoricus addit. 17 :
Ac ter fepte nis decadem Florentius
Florentius o
befus, annis. 3
12 Theodoricus Odo Lufira regit Sextus, fuperof
6. que relinquit. 40
13 Florentius Terque novem meffes & Flores ter
3. tius implet. 27 3
14 Theodo ricus Tertia poft decima m te feptim a fi
7. niit æftas, 13
15 AdaTheod. Ada femel tantum bifrontemvidit
filia. Janum. I
160 lielmus 1 Prime novem decies Guilielme po
tiris habenis, 19
Florentius 4 Zelotypus Florum bis fexto fuftulit
anno 12
18 Guil
( 59 ) 9.
18 Guilelmus 2. Cæfar Olympiadas quatuor,ſed cœ
Rom. Rex. fus, habebat.
19 Floreutius , Luftraque poft feptem foffus, fex
Quinte Novembres. 31
20JoannesHol Per quatuor meffes Batavus regna
landiæ: bat Janus. 4
121Joan. Hanno Alter olympiadem claudit non de
nix. gener Hanno. 5
22 Guilielmus Trigintaque duos fafces Bonus inde
bonus, gerebat. 3.20
23 Guilielmus 4 Nona necemQuarto inPhrifia præ
dixit hirundo. 9
24_Margarita Margarita tibi glifcit nova factio
Ludov.Uxor. luftro. S
35 Guilielmuss . Autumnis feptem fedit, rapiturque
phrenefi. 7
26 Adelbertus Alberto poft luftra novem non de
Bavariæ. fuit ann us. 46
27Guilielmu:6. Tertia poft decimam Guilielmum
fuftulit æftas. 13
28 Joannes Bag Sexta Leodinum nec pafta ciconia
variæ. tollit. 6
29Jacob. Bava Fomina per decadem terris jacta
riæ. tur & alto. 13
30 Philipp.Bur Poft decades terras quatuor bonus
gundus bonus. addit ariftas, 34
31 Carolus au Carolus hebdomadem trieteride fi
dax. nit in armis. 10
32 MariaChar Præcipitatur equo quinta Charlefia
3 lefia. meffe. S
33 Maximilia Maximus hebdomadem quinis con
nus Auftrius, jungit ariftis, 12
34PhilippusAu. Tantundem proles feftina morte
ftrius. Philippus, 12
35 Carolus Au Carolus autumnis tredecim flu
guftus. ftra coegit. +3
36 Philippus Serius, aut nunquam terris difcede
Catholicus. Philippe. S 2 In
INDE X.
=
In boc Indice numeri non tam tempora indicant quam
Libri paragraphas , quibus aut inferuntur ; aut quod
frequentius, præponuntur : Et qui hanc notam viz. 2.
punctulo à fequentibus diftinctam habent , ea refpiciunt.
(acula que Chrifto nato poftcriera ; antiquiore vero,
quibus ifta non præmittitur nota.
viunt 2451
A
lopus 3484
Bel 2
Equimelium 3616
A eum occidit Cainus Emilianus 2250
130
Frid Enobarbus 2. 1152
Abrahami ortus 2039
in Cananæam penetrat ejus expeditio in Pale
2114 ftinam 2. 1156
omer Agefi laus 3555
vincit Chedorla ,
2118 in Ægypto 3693
s tus 2213 in reditu moritur 3693
eju obi
'Ab.melech filius Gedeo Agathocles 3736
nis 2801 Agrippa Augufti amicus
3077 4013
Abias
Agr ipp a rex 2. 41
Achabus rex 3158
moritur 2.42
Achaz 3309
Ada mi creatio Agrippina Imperatrix . 2.
48
ejus culpa & poena ibid.
Jul. Agricola Britanniam
ejus mors 930
2, 89
domcit
Adrianus imperium adit
Age lli us 2. 117
2.117
Judæos domat ibid . Albuquercius 2. 1510
Dionyfium Areopagita Alcibiadesr 3634
occidit ibid, - Alexande rex 3718
ejus mors ibid. in Afiam penetrat 3720
Æneas 2871 ejus mors 3736.ejus ftu
in Italia 2883 dia & fucceffores ibid.
Dinis 19 conjux non Alexandria 3723
it 3166 Alexander Bala 39°3
Eneas Sylvius 2. 1458 Alexander Aphrodifæus
Egypto Ifraelitæ fer -2.210
Alexander
IN D E. X.
Alexander Mammeæ Ancus Martius rex Rom
2.222 3455
Alaricus moritur 2425 Anacharfis 3460
Alboinus 2.568 Andronicus 2.1181
Alfonfus caftus 2.779 Anacreon 3482
Alcuinus 2.779 Anaximander phil. 3502
Albigenfes 2.1159 Anytus & Melitus accu
eos Simon Monfortius fatores " Socratis dam
profligat 2.1215 nantur 3654
Alexander Parmenfis Antigonus 3735
2.1585 Antiochia condita in " yriâ
Albertus Archidux 2.1620 3753
Alex. Angelus IV. 2.1195 ejus nominis urbes quin
Albanus Dux 2.1556 decim.. ibid.
Amurathem vincit Scane Ifac, Angelus 1181
derbegus 2.1443 Antiochus 3804
Amphilon 2740 Hierax 3820
Amanus five Haman Magnus 3834
3600 Judæam opprimit 3849
Ambrofius 2.391 Antiochus Epiphanes
In Anglia bellum civile E 3880
2.1461 ejus mors 3890
Angli ex Saxonia in Bri Sedetes 3910
tanniam 2.432 Grypus 3919
vectigalesRomæ fponte Cyricenus ibid.
fa&i 2.740 Annibal 3836
Galliam vincunt 2, ejus mors 3872
1419 Annum reformat Sofige
à Danis liberati , 2, 1040 nes fubJulioCæfare4007
Anglo-gallicumbellum Antonius 4012
2.1151 Antoninus PiusImp.2.138
In mari Anglico claffis M. Aurelius d Antoninus
Hifpan. diffipatur Imp. 2.161
2. 1588 Anicetus Epifc. om.
Angliæ ftatus circa an 108
num 2.1640 Antonius Egyptius 2.336
S3 Antio
IN DE X
A
'ntiochiæ terræ motus
A ejus morś 2.397
Arnulphus Imp 2.888
2. 454 A
Aretinus notas muficas
Antiochia Ifaurica abfor
betur ibid.invenit 2.1025
Anaftafius Imp. 2. 491 Pet. Aragonius 2. 1. 84
Anthemius Arthemius
2. 467 2.717
Appii cenfura Afa
3737 3080
Appius Cæcus Affyriorum regnum 3236 .
3774
Affuerus 3590
Apoftolorum Nawood
Aftolphus Longobard. rex
2. 42
Apollonius Tyaneus 2.83. 2.753 C
Apulejus Athalia
2, 168 3157
Th, Aquinas Athenienfes induftria
2. 1271
Argivorum regnum_2199 Themiftoclis au&
ti 3578
Areopagus Athenæ à Spartanis vexa
2539 Ba
Argonautæ 2836 tæ 3651
Ariftomenes 3368
Athenæus 2.168 ~3
Archilochus poeta 3370 Athanafius 2.358
Arion Attila Hunnorum rex
3430 PH
Araufius Princeps 2.155 2.451
B
Ariftides Auguftus
3569 4011
Artaxerxes Longimanus Monarcha 4012
3590 Archelau damnat. 2,10
3629 moritur 2.18
ejus mórs B
Archimedes Aurelianus Sirmienfis
3848
Ariftophanes 3623 2.270
ArtaxerxesMnemon 3650 Auguftinus 2.391 B
ejus mors Aufonius Burdegal 2.394
3689
Ariftoteles Avicus in GalliaCæfarem..
3670
ejus mors 3732 fe dicit 2.466
Arles perimitor Auguftulus , in eo definit
3715
Arrianus Nicomedienfis Imp.Roma 2.475
Avenio Pontificum fedès
2.117
Arri hæreticus " 2.325 fit Romanorum 2.305
Arifmus Romam reducitur Ponti
2.353
" ficatus fedes
Artenius in Græcia 2.394
2.1377
Arcadius Crienti imperat ejus Pons 2.1177
2.395 Au
INDE X.
Aureliacenfis puella 2 Anglo- gallicum 2: 110
1429 } & 2,1151
Auguftiniani inGallia an Allobrogicum 2.1500
choretær 2.1157 Belgicum , ejus caufæ 2.
Albertus Auftriacus Imp. 1566 & 1620
2.1198 Bæbtium 3676
B Cyprium 3665
Urris Babel 1909 Cimbricum 3949
Babylon ibid. Gallicum Infubrium
Barac. 2744 # 3829
ศ
Babylon, recentior 3334 Gallicum Catilinae 3991
capta à Cyto 3516 Gallicum,fubJul, Cæfare
Balthafar rex Affyr. 3945 3995
Barchocabus in Judæa. Gallicum civile , noftro
2.117 féculo 2.1560
Bafilius 2. 364 Jugurthinum ** 3947
^2
Bamba rex Hifp. exuta Jonicum 3539
purpurâ induit cucul Judaicum ** 2.65
lum ay 2.684 Maromannicum 2, 161
Phil,Bardanes Imp 2. 711 Megalopolitan, 3692
BardasImp. 2.856 Macedonicum 3854
Bafilius ex equifone Imp. Mithridaticum 3950
2.867 Marianum 3967
ǎ cervo occiditur 2.874 Peloponnefiacum 3523
Bafilius II. 2.975 ejus finis 3649
Baldwinus rex Hierol. Phoenicium 3703
2.102 Punicum im. 3790
Bajazethes incaveâ ferrea 203. 3836
2.1399 3m 3905
1 Balbinus Piraticum
2,238 3987
Baal five Belus 1932 Parthicum 4001
Bellum inter Anglos & Romam, in Antiochum
Batavos navale 1652 Magn. 3863
Benjanimi elades 262% Siculum 3630
Bellerophon 2700 Spartanorum in Cynthi
Bellum OS 3667
Achaicum 3908 Sacrum 3699
S4 Sa m
Anglicum 2.1336
INDE X.
Samniticum 3711 C. ar
Sociale 3963 Ainus 2
Servile 39 C Abelem occidit 130
Spartacium ibid. ejus cædes 688
Thebanum 2836 Cadmus 2623
Tarentinum 3774 Catilinarium bellum? 3991
Bella Europe recentiora Caftor 2836
2.1620 Carthago 2842
Benedictus Monachorum Caranus primus Rex Ma
inftitutor 2.554 cedoniæ 3240
Belifarius 2.527. & 550. Cambyfes 3523
554 ejus mors 3530 ro
Berengarius 2,880.2,886 Camillus Romam fervat col
7 ko. Becket Cantuarienfis 3655
2.1170 Caudinum fœdus 3735
S. Bernardus I 2,1121 Caffander 3734 20
Bembus 2.1511 ejus mors 3755
Belgici ordines 2.1566 Callinicus 3807 12
Belgradi propugnatio 2 Cato major 3870 20
1444 Jul. Cæfar natus 3954
Boetbii chara& tet 2.526 Gallico bello finem po
Bodilo Franciæ Regem nic 3995 20
cum reginâ interficit Imperator 4005 Te
2.650 ejus mors 4008 Yo
Bonaventura
2.1271 Caligula 2.37
Bombardarum inventio Carolus magnus
2.773
21380 sa fit Imperator 2,800
Brunechildis Clotarii ux obit Aquifgrani ibid,
or 2.584 Carolus Calvus Imp. 2.
Brafilia detegitur 2.1497 875
Bulgari Bellum movent. Carolus Craffus 2.880
2.608 Fragilitatis humanæ ex
Chrifliani funt 2.842
ERACAAAA
emplum eft ibid.

Bullionius Hierofol. capit Carolum Andegavenſem
རྒྱུག"
2.1099 Conradinus vincit 2,

Bud 1.1512 1268
Carolus Claudus 2,1285
Carolus
INDE X.
Carolus Bohemiæ Rex fenfa 2.602
Imp 2. 1322 Catholicus dicitur Hifpa
Carolus IV. Imp, 2. 1346 niarum Rex 2.583
Carolus VI. Gall. Rex. Cafimirus ex monacho
2.1380 rex 2, 1026
Carolus malus Navarræ Cafimirus ejufdem nomi
Rex in linteis aqua dis nis alius RexPoloniam
tillata perfufis ardet ingenti victoria auget
2.1398 2. 1649
Carolus Burgundus occi Mich. Calephates ex na
ditur 2. 1477 vium picatore fit Imp.
CarolusVIII. Gall 2.1495 2. 1041
Carolus V. Imp. 2, 1500 Carthufienfes 2. 1085 .
ejus gefta 2,1529 Calojoannes 2. 1118
Imp. fe abdicat 2.1555 ejus mors 2. 1120
CarolusAngliæ rex2,1640 Cantacuzenus 2. 1341
ejus character ibid. Capucini 2.1524
martyrium 2, 1648 Caletum à Gallis recep
Carolus Angl. Secundus tum 2. 1547 "
ejus character pag 340, Jo. Calvinus 2. 1554
341 Calviniftæ Gallia viti 2.
adVigorniam gefta342 1567. in Scotia 2,1567
reditus in avita Angliæ Calendarii emendatio -
regna.pag 345. · 1582.Cafimirus in Tar
Caffius adverfus Aureli taros 2. 1651 Cerops
um rebellat 2. 175 2498 Centauri 236
Caracalla 2. 211 Cenfores Rome * ~ 3612
Carus Imp. 2, 282 Ceraunus 3773
Caffianus i
2. 449 Cœleftinoru ordo 2 , 1293
Caffiodorus 2.492 Chalcedon in Afia condi
Caganus 2, 610. & 2 584 fur 3369
Carolomapus in mona Charonea pugna 3716 a
fterio af..
2.746 Chriftina Sueciæ Regina
Cayrus urbs in Ægypto , fe regno abdicat 2.1654
condita 2. 97 Chriftus nafcitur 4052
Hug. Capetus 2,988 vocatur Jefus ib
Caftitas miris modis' de. in templo 12
INDE X.
baptizatur 2.3 Clotildis 2.497
prædicat ibid. Cluniacenfe cænobium
moritur 2.33 conditur . 2910
refu:git ibid. Cnidia pugna 3659
Chriftianorum opeQuadi Colonia Pelafgorum in
vincuntur 2.161 Italiam : Lydorum in
Chriftianorum prima per Tufciam ; Italorum in
fecutio 264 Siciliam Evandricum
Chriftiani ob coronam Arcadibus fuis in Ita
militarem recufatam liam 2820
miferi cæduntur 2.198 Codrus 2985
fubDiocletiano patiun Corcyra infula plantata
tur graviffima 2.286 3369
Joann, Chryfoftomus Confules Romæ 3545
2.396 Coriolanus 3567
Childericus 2.469 Conon à Lyfandro vinci
Qu , Cincinnatus dies vi tur 3649
ginti dictaturam tenet ejus mors 3660
3675 Val. Corvinus 3708
Cicero 3948 Coloffus Rhodius • 3749
exul 3996 dejicitur 2.643
revocatur 3999 Corinthus excifa 3908
Cinna Auguftus veniam. Confufionis annus 4007
dat 2.4 Colonia in Ubiis condita
Ciftercienfes 2,1908 4070
Cloelia 3548 Cremut. Cordus capite
Cleopatra 3912, & 4012 diminuitur 4077
Claudius Cæfar 2.41 Dem. Corbulo 2.58
Clemens Chriftianus Commodes Imp. 2.180
292 Concilium
Alexandrinus 2,210 Hierofolym, 2.49
V.Burdegalenf. 2.1305 Nicenum 2.325
Claudius II, 2.255 Sardicum 2.353
Claudianus 2,426 Conftantinopol 2.379
Clodovæus fidem in Gal Ephefinum contra Ne.
a Chriftianam ample ftorium 2.181
Aitur 2,495 Chalcedonicum 2.450.
Conftanti
INDE X.
Conftantinopolitanum II . à Mahumede capitur
2.552 2.1453
Conftantinopolitan III. Conftantinus Conftantini
in Trullo 2.680 Magni fil. 2.337
Nicenum Bithyniæ 2.780 Conftantius 2.337
= Conftantinopol. IV. Úe. eloquentia fua milites
cumer Vill 2.869 adverfarios ad defe&um
Lateranenfe IX. 2.1121 ducit 2.350
Conc. X. Lateranenfe II. Conftantii mors 2.360
21139 Conftantius fub Honorio
Conc. XI. Lateran III. Dux 2.425
2.1179 Conitans 2337
Conc . XII. Lateran . IV. Cofroes 2.610
2.1215 Conftans II. Imp. 264
Conc,XIII. Lugdunenf. I. Conftantinus pogonatus
2,12452 2.608
Conc. XIV. Lugdunenfe ConftantinusCopronymus
II. 2.1274 2.741
Conc. X V. Viennenfe moritur 2.775
2.1311 Conftantinus V. Porphy
Conftantienfe 2.1414 regenitus "} 2.780
Bafileenfe 2.1438 imperium matris ab .
Conc. XVI. Florentin. nuit 2.790
ibid. ab eâ in ordinem cogi
Conc. XVII. Lateran. V. tur, ibid.
2.1512 eâ in vinculis conje&â
Conc. Tridentin. 2.1546 recipit imperium
abfolutum 12.1563 ibid
Conftantius 2.284 Z tandem Conftantino e
cumGalerio dividit im ruuntur oculi, & ma
perium 2,290 ter imperium capeffic
Conftantinus Magnus 2.798
3.306 Conradus Imp: 2.912
vincit Maxentium ibid. Conftantinus VII. Por
moritur 21336 * phyrogenitus 2.912
Conftantinopolis 2335 Conftantinus VIII 3.976
quatriduo ardet 2.467 Conradus II, Imp. 2,102
Conftanti
IN DE X
Conftantinus IX. Mono moritur 3523
machus 2. 1038 Cyrus minor 3650
Ifac.Comnenus 2. 1057 Cyprus, Veneta 2. 1476
Conftantin. H. Ducas. à Turcis capitur 2.1570
2.1.06.1 D.
Alex.Comnenus 2.1081 Edalus 2770
Conradus III. 2. 1137 D David rex 2969
Man. Comnenus 2. 1146 regno pulfus 3009 D
Alexand. Comnenus I I. ejus mors 3025
2. 1180 Daniel 3452 , & 3472
Alexánd, Comnenus III. ejus mors 3535
2. 1195 Darius Hyftafpis 3532 D
Conradus Rex Siciliæ in Scythas bellum mo
2.1254 vet 3526
Mart. Corvinus ex carce Darius Ochus ,five nothus
re ad Hungariæ thro 3629
num 2. 1458 Darii mors 3724
Columbus Americam de Dagobertus apud Gallos
regit 2. 1494 2. 640
Cometa infignis 2.1618 Joan. Damafcenus 2. 725
•Croton urbs conditur Dani Chriftianam fidem
3369 ample&untur 2.826
Crux vifa victoriam dedit & 2.965.
2.323 ex Anglia pelluntur
invenitur 2.326 2.1049
Cruciata expéditio Dandalus Venerorum
3
2. 1138 Dux 2.1271
Crifpus Conftantini fil. Debora 2741
2.335 Democratiâ omni eft mo Jo
Curtraceis pugna 2, 1302 narchia 3579 Jo
Curtius armatus in vora Democritus 3585
ginem fe ingerit 3693 Decem viri Rom. 3604
Qu . Curtius Hiftorio Demofthenes Dux adver
graph. 2.54 fus Siculos 3630 D
Cyrus 3493 floret D
Babylonem capit 3516 3672
ejus mors 3732
Jos liberat
3517 Decius le pro patria devo A
vet
IN D EXJ
-vet 3714 E.
fil, idem facit 3759 Dvardus San&t Angl.
Demetrius Soter 2. 997
3892 E
Demetrius Nicanor 3908 Edvardus Angl rex2. 1270
Decius Pannon 2. 250 Fdvardus III. Angl. rex
Delphini Viennenfes C 2.1336
2. 1075 Edvardus rex Angl.2.461
Dionyfius Siculus 3648 Eglon occiditur 2641
junior 3694 Ehud judex 2641
Dionyfium regno pellit. Elias 3139
Dion ibid. Elifæus ibid.
Diogenes 3718 Ele&oresGermaniæ infti
Dionyfius Areopag 2. 50 tuti 2.98;
Galliarum Apoftolus, Eloquentiæ vis 2.350
2, 117 Elizabetha Angl, regina
Dion Prufæus 2.116 2, 1518
Dio Caffius 2,216 Empedocles 3618
Diocletianus 2. 284 Enochia urbs 136
depofita imperio, cul Enoch tranflatus 987
turæ olerum fe addixit Ennius 3814
2,290 Ephraimi rebellantis cla
Diluvium Noæ 1656 des 2851
Ogygium 2258 Epaminondas 3683
Deucalionis
2530 Epicurus . 3712
Dido 3166 Epictetus 2.68
Anex nubere non po Erafmus 2.1512
tuit ibid. Efau 2199
Dictator primus 3557 Efaias 3317
Dominicani 2. 1216 ejus mors 3337
Domitianus 2.88 Efdras 3596
jugulatur 2.92 . Efther 3597
Draco legiflator Athen, Evæ creatio
3430 Europa 2623
Dramatifta primus 3522 Evilmerodach 3472
Druydenfis pugna in Gal. Euripides 3569
lia.
2.1562 ejus mors 36484
Alex, Ducas 2. 1196 Euclidis mors 3648
Eume
IN 3. DE XJ
Eumenis mors 3735 Fridericus Auftriacus 2.
Euergites 3807 1322.
Eugenius fumpto imperio Fulminatrix Chriftiano
occiditur 2. 382 rum fub M, Aurelio le
Eutyches hæreticus.2 , 410 gio 2.161
damnatur 2.450 Fulco rex Hierofol.2.1133
Eudoxia Imp. 2,410
4. S
Ezechias 7 3322&3337 G ..
Ezechiel propheta 3456. G
Alli in Græcia 3774
F. G Galba 269
Abii trecenti ad Cre Galenus medicus 2.138 6
F meram 3578 Vibius Gallus 2.2509
Min. Felix 2,210 Gallienus 2.253.& G
Ferrarium Mediolanenfes 2.265 G
occupant 2.1340 Galerius E 2,284
Ferdinandus II. Imp. cum Conftantio dividit G
2.1618 imperium... 2,290
Flandriæ Comites 2,865 Gallus Conftantii patrue. G
L. Florus 2.2116 lis 2.352 6
Florentiæ Duces 2.1536 Galliæ Reges titulo Chri- G
Franci florere incipiunt ftianiffimorum ornati.
2.253 2.496
eorum regnum 2.420 Gallorum in Græcia im- (
Franciæ bellum Civile, perium 2.1272 0
2.1651 Galliam Angli vincunt´2. (
Fredegondis 2:584 1419
Franciæ regnum Hifpano Gaza vivit 2.1401
antiquius uno anno 2. Galliae adverfus Hifpanos
1.24 bellum 2.1634
Fridericus II, Imp. Occi Gedeon 2768
dentis 2. 1210 Germanicus moritur
Francifcani 2.1216 4070
Francifcus I.ValefiusGal Genfericus Africam fub
liarum rex 2.1515 jugum mittit 2.415
inHifpaniamcaptivus du Romam diripit 9.455
citur ibid. Gigantes 987
Gorgo
INDE X..
Gorgonem Perfeus occl
dit 2700 H
Goliath 2970
Gnoftici 2.117 Araldus fraudeDa
Gordianus fen. 2.235 H nos Anglia pellit
Junior 2.238 2,104
Gothi primi Romanis in- Hercules 2831
notuerunt 2,240 ejus mors 2850
Gothi in Græcia 2.395 Heli 2939
Godfridus rex Hierofoly Helenæ raptus 2855
mæ moritur 2,1099 Hefiodus 3245
Gonfalvus Magnus Herodotus 3569
2,1499 Heliodorusfacrilegus3870
Gracchorum feditio 3921
Prolomæum occidit3 878
Græcorum regni in Afia Herodes 4014
finis 3918 mors ejus 4054
Gregorius Thaumaturgus HelvetiorumRefp.2.1307
2.233 Hermogenes Rhetor.
Gregor, Nazianz. 3.364 7.2.168
Gregorius Magnus 2.583 Heliogabalus 2.218
Gregorius II . Pont. Rom. Hermenigildus perimitur
obftat Iconomachis 2.583
2,718 Heraclius Imp. 2.610
Gregor.XIII. 2.1585 Monothelitis favet
Gratianus Imp. 2.376 2,639
Gulielmus Nothus in HenricusAuceps inter au
Anglia 2.1006 cupandum nunciatur
Angliam fubigit ibid. Imp. 2.919
Guifius, Lingue Gall. au Henricus Bavariæ Dux
thor 2.1585 Imp. 2,1002
Guifios interfici curat rex obiit. 2.1010
Galliarum 2.1588 Henric . III.Niger 2.1039
Guelphi & Gibellini in Henricus IV.Imp. 2.1105
Italia 2. 1137 Henricus V.Imp. 2.1105
Gyges 3338 Pontificem opprimit.
ibid.
Henricus VI.Imp 2,2190
Henricu
INDE X.
Henricus VII Imp. Hifpaniæ regnum 2.42E 1
2. 1308 Hifpania Saracenis patet
Henricus VII. Angl. rex 2.713
2. 1461 Hifpaniam Mahomades
Henricus VIII. Angl. rex Maurus affligit 2.967
2. 1509 Hifpani Mauros vincunt
Henricus II, Galliæ 2. 1212
2.1547 ex Hifpani a Mauri pulfi
iu monomachia occi 2. 1492
ditur. 2.1560 Hifpanica claffis contra
Henricus III. Galliæ Angliam miffa perdie
2.1574 tur 2. 1588
duos fratres Guifios oc Hifpanis pax cum Franco
cidi jubet 2.1588 2. 1598
Henricus. I V. Galliæ Hifpaniæ ftatus circa an
2. 1588 num 2. 1640
bellum Allobrogicum Homerus 3039
aggreditur , 2, 1600 Horatius poeta 4013
ejus mors 2, 1610 Hofius Cordubenfis 2.357
Hildebrandus Imperato Honorius Occidentis C
rem anathemate ferit Imp. 2.395
2.1054 rerum fummam Stili
0
Pro Hierofolym. regno coni committit 2.398 01
vindicando Anglorum Hofpitalarii 2. 1104
& Galliæ expeditio Hunni in Pannoniam ir
2. 1492 rumpunt 2.742
Hierofolyma capta à Ne. Hungaria fit Chriftiana
buchodonofore 3446 2. 1003
Hippocrates 3618 Joan, Hus 2.1414
Hierofolymitanum , tem Huffite Sigifmundum
plum ab Epiphane pro vincunt 2.1419
phanatum 3886 Hunniades 2. 1444
Hierofolymitana clades • I.
2.70 Acob 2199. in Ægyp
Hilarius Pictavienfis JA tum venit 2328
2. 355. ejus mors 2345
Hieronymus 2.389 Jahel 2741
Jambici
INDEX.
Iambici poetæ 3370 Jobi ortus 2318
Janus 2736 certamina 2398
ejus templum primo mors 2544
claufum 3819 Jofue mors 2600
Jarnacenfis apudSantones Jonica migratio 3011
adverfus Calviniftas pu Jonas 3216
gna 2.1569 Jofaphatus 3145
Jacobi regis Angliæ indo Jofas rex 3395
les 2.1648 ejus mors 3425
Ibribimus Turcarum Imp Joachim 3425
cæfus 1 3888
2,1648 Jonathas
Iconomachi 2.718 Jofephus Chrifti pater
Idololatria primò religio moritur 2,16
nem contaminavit 1999 Jofephus hiftoriographus
Jepthah 2850 2.83
Jeroboam 3060 Joan. Baptifta cæfus 2.31
mors ejus mifera 3081 Joannes Evangelifta 2,92
Jezabel 3158 Jovianus Imp. 2.363
Jeremias 3397. & 3446 Joannes Eleemon 2.604
Societas Jefu 2.1540 Joannes Angl. rex 2.
Ignatius Antioch, beftiis 1214
obje&us 2.101 JoannaNepolitana regina
Imperii Interregnum à fuffocatur 2.1381
morte Frederici 2.1246 Iphicrates 3676
Inter Imp. & Suecos pax Irene Imperatrix 2780
2.1648 Irenæus 2.183
Infantes Ifraelitaru maf Ifaac nafcitur 3139
culi in Ægypto minu immolatur 2163
untur capite 2451 1.mors 2318
Innocentes ab Herode Ifraelitæ in Egypto fer
cæfi 4053 viunt 245 /
Innocentius III . 2.1215 eorum exitus 2544
Inquifitio primo inftitui. Ifthmici ludi inftituti
tur 2.1492 700
Indiam Lufitani reclu Ifraelitici regni finis 3314
dunt 2.1497 Ifocrates 3618
Jofephi vita 2319 ad Iflum pugna 3721
obitus 2399 Italiam
IN DE X.
Italiam invadunt Saraceni L.
2.845 Amechus Cainum
Italia surbatur 2.919 L occidit 688
Italiæ ſtatus circa ann. Latinos Pofthumius vin
1645. 2700 2 cit # 3559
Jubal inftrumenta mufica Lælius 3903
invenit 690** S.Laurentius in craticula.
Judith 3346 2.253
Judæi à Cyro liberantur. Lactantius 2.336
3517 Lazarus Monachus ima
cos Adrianus domat, gines pulchre pioxit 2.
2, 117 ™ 819
numerantur 2. 1492 Ladislaus Hungar. & Bo
Judas Macchabeus 3889 hemiæ rex 2:1458
ejus mors 3890 Ladiflai Poloniæ Reg
Juvenalis Satyricus 2,81 mors 2.1648
Juftinus Hiftoricus 2.138 Leucothea 2700
Juftinus Martyr 2,163 Leuarica pugna १ 3683
Did. Julianus A 2.180 Leo Mag. Pont. Attilam
Julianus Apoftata 2.361 Hunnorum regem emol
ejus mors... ib. lit f 2.430
Juftinus fen. è fubulco Leo Imp. 2.456
Imp. 2.518 Leo Ifaurus Imp. di& tus
Juftinus jun, 2.565 . Iconomachus 2.717
Juftinianus 2,552, & Leo IV. Porphyrogenitus
2.52759 2.775
Juftinianus II. Rhinot Leo V. Armenius Imp.
metus . 2.685 Orientis 2813
à Leontio pellitur in Leo Philofophus Imp.
exilium 2.694 2.886
ex poftliminio recipit Linguarum confufio 1931
imperium 2.705 Livius poeta 3314
crudelitate amittit im Livia
4013
perium ib. ejus mors 2.29
Livii Patavini mors 2.18%
Licinius imperio admotus
2,293
in
IN 1 DE XJ
interficitur Theffaloni- Ludovicus Bavarus Imp
cæ 2.310 2.1322
Ligna Gallica I.1585 Ludovic. XI. Gall. 2.1483
Locri conditi 's 3369 Ludovicus XII. Gall,
Longobardi 2.552 2.1499
corum regnum 2.568 Ludovicus XIII. Gall,
= Chriftiani fiunt 2,603 2.1628
Longinus 2.571 Ludovicus XIV. Gall.
Lotharius-Imp.' 2.840 2,1638
Lotharingiæ nomen de. Raim Bullius 2,1285
dir ibid. LufitaniIndiam detegunt,
Lotharius II Imperat 2.1497
2.1125 Lutherus 2.1514
Ign. Loyola focietatem Lyfander Athenas vincit
Jefu inftituit 2.1440 3649
Lucretia 3545 -in Bæotos miffus 3658
Lugdunum conditum Lycurgus Lacedæmonio
4011 rum legiflator 3152
Lugduni in Gallis incen
dium 2.59 M
Lucanus poeta- 2.65 Anaffes 3337. &
ejus elogium 2.68 MA 3344
Lucianus 2.168 Maffilia urbs Gall.condita
Ludovicus Pius Imperat. 3454
2.814 Marathonia pugna 3562
exauctoratur 2.834 Manlius Capitolin. 3670
reftituitur 2,835 Mantinæa pugna 3690
Ludovicus II. Imperat. Manlius Torquatus 3692
2855 & 3614
Ludovicus III. Balbus Marius Saturnium in
2.879 Curia interficit 3954
Ludovicus Bofonius Inp. Maecenas 4013
2.904 Maria Deipara 4038
moritur 2.912 ejus obitus 46
Ludovicus Sanctus Gall. Magorum adventus ad
2.1250 Chriftum adorandum
moritur 2.1270 4053
Mag
INDEX
I
Magdalena 2.34 Maria Scotia regina,
Val. Maximus 2.37 2.1587
Matthæusfcribit Evangel. Melchifedech... 2118
2.39 Melicerta 2700
Martialis Epigrammatum Meffana 3368
fcriptor 2.81 Sp. Melius regnum agitat
Marció bærefiarcha 2.117 Romæ 3616
Macrinus 2.217 Mentor Rhodius 3703
Maximinus 2.235 Memnon Rhodius 37201
Manes Manichæorum pa Menander poeta 3740
ter 2.277 Metellus ex Sicilia Penos
Maximianus 2,284 pellit 3792
Maxentius 2 2.290 Meffalinæ interitus 2,48
à Conftantino M. vin Minos 2650
citur 2.306 Midas 2752
Maximinus à Licinio vin Milo 3522
citur 2.307. Mithridates 3960
Magnentius 2.3.50 Minutius Felix 2210
Macedonius hæret. 2.357 Michael Curopalatès Imp.
Maximus Imp. 2.376 2.810
profligatur 2.379 in canobium recipitur
Martianus Imperium cum 2.8138
uxore ducit 2.450 Mich , Balbus Imp . 2.820
Maximus II. Imp. 2.455 Michael V. ftratioticus
Majorianus Imp. 2.457 2.1055
Mauritius 2.583 Michael Perapinaceus
Mahometes 2.622 Imperator umbraticus
Martinus Pont.R. , 2.642 2,1070
Car. Martellus Saracenos Minimorum ordo 2.1473
reprimit 2.726 Mofis ortus 2464
Manfredus 2.1254 mors 2983s
Mauri ad Salfum vici . Monarchia Democratia m
2.1340 omnes fulcit 35780
Mabumetes II. 2.1473 Monachorum Infomnium
Maria Anglorum regina ordo 2.457
2 , 1553 Moguntinus Præful à mu
Mauri ex Hifpania pulfi ribus difcerptus 2.913
2.1492 Pet.
ÍNDE X.
Pet. Mortonus Pontifex Nicephorus Logothéta
2.1293 imperium ufurpat2.802
Thom . Morus occiditur Nicephorus Phocas 2.950
2.1509 Nicephorus Botoniates
Mundus à diluvio repara 2.1077
tus 1657 Noema 690
Mufici primi nobiles 3372 Noes arca 1057
Muficas notas Aretinus ex arcâ egreditur 1657
invenit 2.1025 obitus 2006
Novatus & Novatianus
2.254 ,
N. Normanni in Galliam
irruunt 2,841
Arfes 2.522 Neuftriam incolunt
Adolph. Nafovius 2.865
Imp. 2.1292 in Calabria 2.1010
Ad Naupa& ti contra Tur Numa 3338
cas victoria -2.1570 ejas mors. 3384
Nimrod 1932 Numantia 3921
Ninus 1997 Numerianus 2282
Ninive ibida
Ninyas 2091 0.
Niobe 2734
Nebuchodonofor 3429 Chus 3629
orbem fere totum vicit O alius ejufdem no.
3450 minis 3690
ejus ftatua 3455 ejus mors 3712
in belluinos mores de O&avia moritur 2.65
generat 3464 Odenatus 2.254
Nehemias 3609 Odoacer 2.476
Nero 2.54 occiditur 2.493
matrem occidit 2.59 Oedipus 2836
moritur 2.68 Ogygium diluvium 2258
Nerva Imp. 2.96 Olympici ludi inftitui
Neftorius 2.409 2849
Nicenum Concilium Olympiades 3298
2. 325 Origenes 2.219
Orpheus
INDE X.
Orpheus 2770 Mich, Paphlago Imperat
Orbis novus detegitur 2.1034
2,1494 Mich. Palæologus 2.1283
Othoniel 2601 Andronicus Palæologus
Otho 2.69 2.1293
Ocho Magnus Imp. 2.936 Jo.Palæolegus 2.1341
Otho II. Imp. 2.973 Parmæ Duces 22,1537
Otho III. 2.983 Parifienfis laniena 2,1572
Octocarus Bohemiæ Rex Academia 2.779
2.1274 Perfeus 2700
Othomanus 2.1300 Pelops Tantali filius
Ovidius 4011 2723
ejus mors 2.18 Perficam Imp .' 3517
Perlas Spartani invadunt
3655
P. Perfeus victus 3883
Pentecofte 2.33
2.68
Palemon nus Deus maxi: 2700 Perfiusin
poeta
vinculis 2.71
Paufanias 3587 Romæ fedet 2.431
Pafcholis 2.1016 martyrio occidit 2.67
Parrhafius pictor 360 Pertinax 2.180
Parifatis crudeliffima foe Petronius Arbiter 2.65||
mina 3658 Pelagius Brito 2.418
Papyrius 373 Pelagius Hifp. Legione
Paulus convertitur 2.34 condit regnum 2.7131
martyrio occumbit Pelagius puer Hifp. mar
2.67 ryr 2.973
Paterculus fcriptor 2.37 Phoemonoe Apollinis fi
Popinianus Juris Conful lia 2750
tus 2.310 Pheron Sefoftris fil. om
Paulus Eremita 2.250 nes regni fui mulieres
Paulinus 2.394 ad flammas damnat
Parifiis fedem regni col. 30679
locat Mærovæus 2.474 Phalaris 3482
Pannoniam Hunni irrum
punt 2.742 Phere
INDE X. TS
Pherecydes 3502 rex 3752
Phocylides ibid. Platzenfis pugna 3575
Phidias ftatuarius 3605 Plato 3623
Philoxenus 3666 in Sicilia 3666
Philippus Macedo 3670 Plinius fenior 2.79
Bregnat 3694 Plinii junioris • panegyri
ejus artes 3700 cus dictus 2.101
à Triballis affligitur ejus charact er 2116
IR .
3712 Plutarchus Hiftoricus
mors 3717 ibid.
Philopator 3833 Plotinus celebris Platoni
Philippus pater Perfei cus 2.244
ibid. Placidia Honorii foror
mors 3874 2.425
Philopamen 3872 Pollux 2836
Pfeudophilippus 3905 Polynices ibid.
Phyfcon 3909 Porfena 3548
Phlegon Adriani libertus Polycletus ftatuarius 3605
Afteron 2.117 Polybius 3903
Philoftratus Sophifta, Pompeius Mag. 3948
2.168 de Africa triumphat
Philo 2.38 3973
Philippus Arabs 2.244 ejus victoria 3988
Phocas 2,602. & Poppea i& to calce utero
608 moritur 2.69
Photius damnatur 2.869 Polycarpus Epifcopus
fedem, qua ejiciebatur Smyrnenfis 2.168
recepit. 2.885 Porphyrius 2, 269
author myriobbili ib, Polonia Chriftiana fit
Philippus Auguftus Gall 2.965
2,1214 Pontifex Imperatorem
3 excommunicar, inde
Philippus II, Hifpan. mo
ritur -2.1598 bellum 2.1055
Pififtratus 3488 Pontificem Imperato op
! exul 3496 primic $2,1105
Pindarus 3567 Pontifici Antipapam 3p
Pipinus Francorum 1 ponit Imperator ibid.
Profper
IN DE X.
Profper 2.449
Prodigia Conftantinopoli Q!
& alibi 2.742
Præmonftratenfium ordo Uados vincit MAu
2.1121
Probus Imp
T Q relius ope Chri
2.276 ftianorum 2:161
Hieronymus Pragenfis Quintilianus 2.81
2.1414
Pragenfis Academia R
2.1346
Ptolomæus 3739 Amirus è monacho
Prolomæus Philadelph. R rex Hifpan. 2.1126
3770 Ravennæ exarchatus 2.
literas amat ibid * 570
& artes 3773 extinguitur 2.753
moritur 5807 Ramirus Legionis rex
Prolomæus Philometor f 2.845
1. 3873 Ravennæ pugnæ 5 2.1511
Prolomæus Lathurus Regnum E
3938 Affyriorum 3236
Ptolomeus Auletés 3973 3334
: Babylon
reductus 3997 Bohemiæ 2.667 Ε
Ptolomæus DionyfiusLa Caftellæ 2.1011
gidarum ultimus 4002 Francorum 2.420
Ptolomæus Alexandrinus Græcorum in Seleuco a
2,117 1 3743
Pupienus 2.237 Hifpaniæ 2.421
Pulcheria Imp. foror. Hierofolymitanum 2.
¿ 2.426 1099.& 2,1187 For
nubit Martiano 2.450
Longobardus 2:568 0
Pyramides 3159 Lufitaniæ 2, 1086, &
Pythagoras Samius Phi 1139
lofophiam in Italia " Macedoniæ 32400
docet 3514 Navarræ 2.912 do
Pyirnus 3759 Parthicum 3804 0
jus mors 3782 Perficum 2.222 Ro
40
Perficum
INDE X.
Perficum Sophi regnum Romanus jun.Imp. 2.959
2,1583 Romanus III. Argyrus
Poloniæ :(13 2.667 Imp. 2,1028
E: Scotia Romanus Diogenes Imp
Rehoboam6512,422 ov 3060 2 107
Regulus 3791 Rupertus Comes Palatin
Rhodus obfeffa 3749 2.1400
Richardus Angl. rex in
Palæftinam movet 2, S.
1191
& regnum Cypri Guidoni Aturnus 1999
Lufignano largitur. Sara 2089
ibid. Samfon 2880
Richelius Cardinalis 2. Samuel
2940
1643 Saul rex Judæ 2962
Roma condita + 3302 ejus mors
Ga ll ca 2 979
à is pta 3665 Samaria 3110
à Camillo fervata ibid. Sardanapalus
3235
ejus civium fortitudo Sappho 3442
3836 Sapientes feptem 3474
res geftæ 3837, Salvianus Z. 449
fit Chriftiana 2.324 Saraceni in Italia 2.713
diripit Genfericus 2. in Italia 2..845
455 Sabaudiæ duces 2988
ab Arnu lpho lepo rem Comes primus 2. 1107
inter venandum pro Saladinus Hierofolymam
fequente capitur 2. capit 2.1187
899. moritur 2,1190
Romani Conf ules 3545 Salaminia pugna
3574
Romani 30 tyranni 2 253 Saphradinus 2.1179
Romanum Imperium Sadoletus 2.1512
dividitur 2.337 Scævola
Romulus & Remus 3303 3548
Romuli mors Scipio 3846
63338 mors 3971
Rollo Normannus 2.913 Scipio Emilianus
139032
Rodolphus I.Imp. 2.1274 Scipionis mars 39: 7
Rogerius pirata 2.1293 Scotiæ regnum 2.422
Τ Joi
IN DE X.
Jo. Duns Scotus 2.1297 Sidonius Apollinaris
2.1443 *2.456
Scanderbergus Sic iliæ regem faelt Ponti
Sethipatus 130 fex Romanus Carolum
Semiramis 2049
Sefoftris Egyptius 3664 Andegavenfem 2.1255
Sennacherib 43319 Sic ulæ vefperiæ 21182
ium 2138
ejus clades 3324 Sodoma incend
n
Servius Tullius 3477 Solomo 3020
Seleucus Antiochiam ex Solus régreflus 43322
olon 3460
truit 3753 S inexilium abie 3488
Seleucus Philopator 3867 oc le s ( S ~3569
Sertorius 3967 Soph
2.23 ej us mo rs 3648
Sejani initia 3585 12
crates
occafus 2:31 So •
2,65 Soter, Chrif tianus 2.177
Seneca
2.68 Socrates hiftoricus 2.449
ejus elogium ibid.
2.18 0 Sozomenus +
Severus Imp.2: Sor bona Parifienfist.1179 te
obii t 2.201
s
Severus veneno tollitur. Solimannu 2.1520 T
abi llo geſta ibid.
2.462
Sericum inventum à duo Sparta condit
a 2338 I
ejus reges 2961 F
bus Monachis 2.564
rta ni Per fas 361 5 7
Selimus 2.1513 Spa horin
Sebaftianus Lufitania Stefic us 3442 T
Rex , 2.1578 Stephanus promastus
Fran, Sfortia Mediola 2.34 T
21 448 Statfus 2 81 I
Ludo+ nenfis Dux
v.Sforti a Mediolano Stilico Honorii Tutor
2.1512 2.395
pellitur 3047. ejus artes 2.409
Sheba regina Stanislaus Poloniæ rex
Sicyonorum regnum 1966 2.1079
Simonides poeta 3502
3591 Fam . Strada -- 2.1595
Simon
Silius Italicus 2.68 inter Suecos & Impe
ratorem pax 2. 1648 )►
Simeon Stylites 2.450
-Sufanna
INDE X.
Sulanna 3438 T Athenis pulfus 3583
Suetonius -. 2.116 > mors 3593
Sylla 3967 2 Thucydides 3583
Thrafybuli mors 3660
T. Theodofius Imp. 2. 379,
Antiochiam vaftare fta
Acitus *2-1 16 tuit, fed precibus Fla
TA 1 Farentum cond}tur viani Epifcopi vincitur
3369 2.384
Tarquinius Prifcus 5437 Theffalonice ftragem
Tarquinius Superbus ingentem facit ibid
3521 Theoph. Alexandrinus
bejus mors v3539 2.396
Tacitus Lip! 12/271 Theod. jun.Imp. 2. 408
Tamerlanes 1339 obit quinquagenarius
Afamviticis stbid. 2.450
mdritur [ 2ayda Theodoricus Oftrogot
Bertaram divifio 1788 thorum rex 2.493
TerræmotusAntioch, infania perit 20.526
.‫ت‬ 2.115 Theophilus Imp. 2,829
Templi Hirciful , confe Theodora res imperil jure
8cratio *go3o... filii adminiftrat, 2.841
Teglahphalalar: 3279 . Theophylactus Conftanti
Teribazus 3665 nopol. Epifcopus equis
Terentius 3903 nimis delectatur 2, 912
Tetricus in Gallia 2,270 Theatini 2 72.1524
(Templarii 22,118 Tiffaphernis mors 3658
extin&ti 12.131 Timotheus Athen, Spar
Jaam. de temporibus tanos vincit 3676
2,1128 Timoleon 3695
Teutonicus.ordo 2.192 Tiberius adoptaturabAu
Teréfa 12.11582 guſto 2.4
Thebanum bellum 2836 Imperator 2.18
Theognis 3502 fecedit ab urbe , 2. 28
Thefpis prhitus Drama mors 2837
k 9.578
stifta 3522 Tiberius I I.
Themistocles 3574 Tillius 2. 1618
T2: Tobias
INDE X.
Tobias 3314 catur 2366
Tocila 2.452 Valentinianus jun, mor.
Troja condita 2576 2.376
ejus excidium Valentinianus III . 3. 424
2871
Tryphon Syriam turbar, ejus mors.T 2.435
'3910 Valdenfes 2.1159
Varmienfis clades 2. 1444
Trajanus Imp. 2. 96
Decebalum vincit Valfteinus 2.1613
2. ICI Veii capti 3659 t
ejus mors 2. 216 Fla.Vefpafianus 2,69
2.450 ejus mors 2 A 2.79
Τρισάγιον
Trapezuntius 2.1401 Tit.Vefpafianus 2.79
Tullus Hoftil Vefuvius ibid.
3385
Tubalcain arma invenit L. Verus fub M. Aurelio
690 1 2. 161
Turca 2.1003 Venetia conditæ 2. 451
corum inEuropa Irp. Veneti: Joppen à Turcis
50% X01360 & 3 Eliberámib 2.4124
Rhodum occupant:1:"E
ad Naupa&um à Chris
9ftianis vincunturen RTS 2. 1236
33 iqri 25 12. 1976 Veneti primum bömbar
Turcarum ftatus circa cdis ufi < 2.1380
annum 2. 1648 Venceflaus Imp. 2.1379
Typographia invenra, Vinea primo confita,
2, 1440 1657
Tzimifces imperium adie Virgilius : 3984
2.969 Vitellius 2.69
Vincentius Lirinenfis
2.449
Ulpianus 2.222
Ariana clades 2.10 Volufianus 2. 250
V Valerianus 2.253 Urbanus II. Pont. è mo
Valentinianus & Valens nacho 2.1056
0122 :364
Valens incendio perit Sara
2. 366
Valentinianus ira fuffo En 3650
Xerop hon
xes
3567
ejus
INDE X.
ejus mors 3589
tur 3792
& 3629
Zeno Imp. 2.474
Ximenes CardinalisZenobia 2. 253
Zifca
2. 1494 2. 1449
2. Zeuxis 3605.
Edechias rex 3456
Zopyrus 3534
ZZeno ftoicus moriZoroaftur 2044
PINI S
6
D 84.200717

(1678) Flosculi Historici Delibati ... Historia Universalis ... Chronologia (J. de Bussières)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

(1678) Flosculi Historici Delibati ... Historia Universalis ... Chronologia (J. de Bussières)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

This is a reproduction of a library book that was digitized

by Google as part of an ongoing effort to preserve the

Authore JOANNE DE BUSSIERES,

Ordo Epocharum, quibus diftinguun

Cap.h. Primo Mundi anno ad Noemi

VI. A Babyloniorum imperio ad Perfi

IX. A Perfeo victo ad Chriftum natum.

X. A Jefu Chrifti ortu ad ejus obitum.

Cap.I. Fefu Chrifti Ma

-7.95 20 vtroqmi mengisolya 17

-mamali, va contarea diegti da Jaz

Ab Orbe Condito ad Chrifti obitum.

APrimo Mundi Anno ad Noemi Diluvium.

Rimo Anno Mundi ante Chrifti or

Ind Nno Mund 1657. fubfidentibus aquis, Mundu

Ab Abrahamo adMofis ortum

Abortu Mofis ad samuelem.

NNO Mundi 2464. ante Chriftum 1589. Mofis

carminum quæ canebat ad cytharam , feras

dant modofe Thracibus Poeticam , Philofo

phiam Egyptiis debere agnofcant, & à Bar

ASamuele ad Imperium Babyloniorum.

Samuely NNO Mundi 1940. Samuel quadragefi.

A Babyloniorum Imperio ad Perficum

B hac clade Merodachus , Babyloniorum

Sufan Anno fequenti Daniels duodecimo circiter

De Imperio Perfarum ufque ad Alex

Nno Mundi 3517, V.C.115, ante Chri

prodidiffe: nam ab ipfis Perfis peremptus eft.

Sed ad hoc bellum pertinent plura, quam út

Mcg1. Anno Mundi 3692, exarfit bellum Magalo

NNO Mundi 3718.V.C. 417. Alexan 0

difcrimen adducit; dum contra ipfius juſſa au

A Perfco victo ad Chriftum natum.

NNO Mundi 3886. Epiphanes Egypti

To at ipfe paulo poft pupillum Regem dum me

NNUS -Mundi 4052. Olympiadis 194. 0

A JEsu Chrifli obitu, ad

Volutis quadraginta feculis , levius

Ex Enobarbo Domitio Neronem fufceperat,

ftrenfi,& per ejectas voluptates expugnata.mi

giosâ lapidum mole ; poft Romam redux Co

Bibliothecas : gnarus opera manuum ruine

or fufceperunt imperium, gefferuntque concor

Chriftianasvirtutes quibus fuæ larvă depone

A Conftautino Magno ad Odoaz

Nno Chrifti 366. Novo miraculo à Sep- Conftan

Nempe Conftantino parum fuit liberaffe Crus

piiffimus divino tantum telo feriretur .Ita Au

11. guftus Augufto fimilis, diverfa fortuna domi

ripam à Rhætiis excitata, ut muro illo duplici

Domi pugnatum acrius, & debellatum len

'3 teftati primæ reftitutus : malo exemplo, fed

Ab Odoacro ad Carolum Magnum?

Odoa NNo Chrifti 476. Odoacer Herulorum -

NNO Chrifti 773. Carolus Pipini filius,

phorus batur ; futurus itaque Imperator aut nullus,

A Friderico Enobarbo ad noftram

Nno Chrifti 1153 Fridericus Sueviæ Dux Fride

que è nobilium flore præcipui. Inde Calefium

Mauri Longe illuftrior in Hifpania Caftellani Re

tutori regnum, Sic pupillo mortem compara

d repulit. Illi quippe Metis columnas fixit, pro