1.0 KANAK-KANAK BERKEPERLUAN KHAS 1.

1 PENGENALAN Perbezaan kognitif, sosial emos

i, fizikal dan rohani dalam kalangan kanak-kanak di dalam sebuah bilik darjah me
rupakan perkara biasa. Namun, kadang kala kita akan berjumpa dengan kanak-kanak
yang perbezaannya agak ketara dan tidak mengikuti norma-norma perkembangan seper
ti kanak-kanak lain. Kanak-kanak ini menunjukkan ciri-ciri perkembangan yang ber
beza daripada kanak-kanak biasa seperti keupayaan kognitif, fizikal yang terhad,
kesukaran berinteraksi dan berkomunikasi. Kanak-kanak ini juga mungkin menghada
pi masalah tertentu seperti masalah fizikal, masalah penglihatan, pendengaran, p
ertuturan, tingkah laku, masalah pembelajaran, terencat akal dan pintar cerdas.
Kanak-kanak ini dikategorikan sebagai kanak-kanak berkeperluan khas. Di Malaysia
, pendidikan untuk kanak-kanak ini terletak di bawah kendalian Kementerian Pelaj
aran Malaysia dan Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat. Menur
ut dasar pendidikan khas di Malaysia, murid- murid berkeperluan khas merujuk kep
ada murid-murid yang mengalami kecacatan penglihatan,
pendengaran dan masalah pembelajaran. Masalah kanak-kanak berkeperluan khas ini
mungkin disebabkan oleh faktor-faktor seperti perkembangan prenatal yang tidak s
empurna kerana penyakit, kekurangan zat ataupun dadah. Disebabkan masalah yang d
ihadapi oleh kanak-kanak ini, mereka memerlukan perhatian, penjagaan yang khusus
, kasih sayang dan perhatian, yang menuntut kesabaran serta komitmen guru dalam
mendidik mereka.
2.0 DEFINISI KANAK-KANAK BERKEPERLUAN KHAS MENGIKUT KATEGORI Kanak-kanak khas di
definisikan sebagai kanak-kanak yang berbeza daripada kanakkanak biasa dalam asp
ek ciri-ciri mental, keupayaan sensori, keupayaan komunikasi, tingkah laku sosia
l, ataupun ciri-ciri fizikal. Secara lebih terperinci lagi kanak-kanak berkeperl
uan khas boleh dikenalpasti dengan merujuk kepada gambar rajah 1.0 di bawah:
Kanak-kanak Berkeperluan Khas
Masalah Pembelajaran
Masalah Pendengaran
Masalah Kesihatan atau Fizikal
Masalah Penglihatan
Desleksia Attention/Deficit Hiperactivity Disorder (ADD/ADHD) Bermasalah Emosi d
an Tingkah Laku Lembam (Slow Leaner) Terencat Akal Sindrom Down Autisme Pintar C
erdas Palsi Serebrum (Cerebral Palsy)
Masalah Komunikasi: Bahasa dan Pertuturan
Rajah 1.0: Kategori Kanak-kanak Berkeperluan Khas
Setelah melihat gambar rajah 1.0 kita dapat menganalisis secara keseluruhan baha
wa kanak-kanak berkeperluan khas terdiri daripada Masalah Pembelajaran, Masalah
Penglihatan, Masalah Pendengaran, Masalah komunikasi: Bahasa dan Pertuturan, dan
Masalah Kesihatan atau Fizikal. Namun, dalam aspek masalah pembelajaran terdapa
t pelbagai jenis masalah yang dipecahkan kepada sembilan kategori lagi seperti y
ang terdapat dalam rajah tersebut. Sebelum merungkai lebih jauh lagi mengenai ka
nak-kanak berkeperluan khas ini, adalah penting kepada kita untuk mengetahui def
inisi setiap kategori ini untuk melihat perbezaan dan memahaminya dengan lebih m
endalam. Perlu diingatkan bahawa sebagai bakal pendidik yang akan berkhidmat sec
ara khusus dalam bidang ini atau lebih sinonim sebagai guru Pendidikan Khas, men
ghayati definisi setiap kategori kanakkanak berkeperluan khas adalah sangat pent
ing. Hal ini perlu diambil berat bagi mencari corak pembelajaran, intervensi dan
sebagainya yang sesuai bagi setiap kanakkanak yang dikenalpasti dalam mana-mana
kategori ini. Samuel Kirk (1963) mendefinisikan masalah pembelajaran sebagai ke
lewatan perkembangan dalam satu atau lebih daripada proses pertuturan, pembacaan
, penulisan, pengiraan atau mata pelajaran sekolah lain. Ianya bukanlah kesan da
ripada kerencatan mental, halangan sensori (buta atau pekak) atau faktor budaya
dan persekitaran. Pencapaian kemahiran membaca, menulis dan mengira individu ber
masalah pembelajaran adalah pada tahap dibawah purata kebangsaan. Terdapat perbe
zaan yang nyata di antara kanak-kanak yang diklasifikasikan sebagai bermasalah p
embelajaran. Antaranya ialah kanak-kanak Desleksia, Attention/Deficit Hiperactiv
ity Disorder (ADD/ADHD), Bermasalah Emosi dan Tingkah Laku, Lembam (Slow Leaner)
, Terencat Akal, Sindrom Down, Autisme , Pintar Cerdas, dan Palsi Serebrum (Cere
bral Palsy). Seterusnya ialah Masalah Kesihatan atau Kecacatan Fizikal yang meru
juk kepada kanak-kanak yang mengalami ketidakupayaan fizikal, dan memerlukan pen
gubatan atau peralatan khas seperti pendakap (braces) atau kerusi roda. Ia terma
suk ketidakupayaan berbentuk neurologi yang melibatkan otak dan urat saraf
yang rosak (Mohd. Sharani, 2006) serta kecederaan ortopedik yang melibatkan tula
ng, sendi dan otot. Kanak-kanak yang dikategorikan sebagai mempunyai masalah pen
glihatan jika kerosakan penglihatan tersebut tidak dapat diperbetulkan dan menga
nggu
pembelajaran. Kanak-kanak yang bermasalah penglihatan berkemungkinan mempunyai p
englihatan yang terbatas atau buta. Masalah penglihatan terbatas bermaksud tahap
penglihatan kanak-kanak berada di antara 20/70 dan 20/200 dengan penggunaan len
sa. Kanak-kanak yang dikategorikan sebagai buta tidak dapat menggunakan pengliha
tan untuk pembelajaran. Mereka bergantung kepada pendengaran dan sentuhan. Kanak
-kanak yang buta juga kadang kala mempunyai masalah pendengaran dan perkembangan
psikomotor mereka agak terhad. Keupayaan motor mereka sebenarnya tidak terjejas
dari segi neurologi tetapi dipengaruhi oleh pergerakan mereka yang terhad. Kana
k-kanak bermasalah pendengaran pula dikategorikan kepada dua iaitu separa pekak
dan pekak. Separa pekak bermaksud penggunaan alat pendengaran akan membolehkan k
anak-kanak ini menerima pendidikan secara audio. Tahap kehilangan keupayaan mend
engar diukur dengan audiometer dalam unit decibel. Seseorang dikategorikan sebag
ai pekak jika tahap kehilangan keupayaan mendengar lebih daripada 70 decibel. Me
reka yang tergolong sebagai separa pekak mempunyai tahap kehilangan keupayaan me
ndengar antara 20 hingga 60 decibel. Kategori kanak-kanak berkeperluan khas yang
seterusnya ialah Masalah Komunikasi yang merangkumi dua kategori iaitu masalah
bahasa dan pertuturan. Individuals with Disabilities Education Act (IDEA), USA,
telah mendefinisikan masalah bahasa dan pertuturan sebagai suatu masalah komunik
asi seperti gagap dan masalah penyebutan, masalah bahasa. Lebih spesifik lagi, m
asalah bahasa didefinisikan sebagai kelemahan dalam pemahaman, lisan dan tulisan
. Masalah ini mungkin kelemahan dalam bentuk bahasa, kandunga bahasa, dan pragma
tik. Masalah pertuturan pula merupakan kecacatan suara, penyebutan bunyi-bunyi p
ertuturan, dan/atau kelancaran. Kecacatan ini dapat dilihat dalam penyampaian da
n penggunaan simbol-simbol lisan.
2.1 MASALAH KECACATAN FIZIKAL ATAU KESIHATAN Masalah kecacatan fizikal merujuk k
epada kanak-kanak yang mengalami
ketidakupayaan fizikal, dan memerlukan pengubatan atau peralatan khas seperti pe
ndakap (braces) atau kerusi roda. Ia termasuk ketidakupayaan berbentuk neurologi
yang melibatkan otak dan urat saraf yang rosak (Mohd. Sharani, 2006) serta kece
deraan ortopedik yang melibatkan tulang, sendi dan otot. Antara masalah yang bol
eh dikategorikan sebagai kecacatan fizikal ialah: Kecacatan fizikal
Cerebral Palsy
Kesukaran bergerak kerana tidak dapat mengkoordinasi badan. Ia disebabkan oleh n
eurologi motor yang tidak dapat berfungsi dengan baik kerana kecederaan di otak.
Kecederaan ini mungkin berlaku sebelum, semasa atau selepas kelahiran. Pada umu
mnya kanak-kanak ini juga mungkin mempunyai kecacatan lain seperti masalah pengl
ihatan, pertuturan atau terencat akal.
Epilepsi
Penyakit sawan yang disebabkan oleh masalah neurologi yang menyebabkan kanak-kan
ak menggeleter.
Spina bifida
Kecacatan pada tulang belakang yang boleh menyebabkan kelumpuhan pada bahagian b
adan. Ia adalah satu keadaan yang berlaku sejak kelahiran tetapi boleh dibantu d
engan pembedahan.
Muscular dystrophy
Kemerosotan kekuatan otot secara progresif sehingga kanakkanak akan memerlukan k
erusi roda. Kecerdasan kanak-kanak tersebut tidak terjejas.
Limb deficiencies
Kanak-kanak yang anggota badannya tidak sempurna. Ini mungkin disebabkan oleh ke
malangan atau kecacatan semasa
kelahiran. Kanak-kanak ini boleh dilatih menggunakan anggota palsu.
Asthma
Masalah pernafasan yang berlaku apabila tiub bronchial daripada saluran pernafas
an kerongkong menjadi sempit. Masalah ini boleh dibantu dengan dadah dan penggun
aan ³nebulisec´.
Diabetes
Kencing manis ialah penyakit yang disebabkan oleh pancreas yang tidak dapat berf
ungsi untuk menghalang peningkatan gula dalam darah manusia. Seperti asthma, pen
yakit ini boleh dikawal dengan dadah serta pemakanan yang betul.
Leukemia
Satu bentuk kanser yang agak biasa dikalangan kanak-kanak. Penyakit ini menyebab
kan peningkatan secara mendadak sel putih dalam tulang sum-sum. Kimoterapi merup
akan satu cara yang digunakan untuk membantu mengawalnya.
Jadual 1.0: Kategori masalah yang dihadapi oleh individu dengan kecacatan fizika
l.
2.1.1 CARA MENGATASI Pendekatan secara berkumpulan bagi mengatasi masalah yang k
ompleks berkaitan keperluan perubatan, pendidikan, terapi, vokasional dan sosial
di kalangan individu yang mempunyai masalah fizikal dan kesihatan sangat releva
n. Kerjasama antara pelbagai disiplin dilihat sebagai dapat membantu menyelesaik
an isu dalam pendidikan dan perubatan dan memberikan manfaat kepada golongan ini
. Terdapat dua kumpulan penting dalam menjayakan pendekatan kumpulan pelbagai di
siplin iaitu ahli terapi fizikal dan ahli terapi carakerja.
Ahli terapi fizikal bertanggungjawab dalam perkembangan dan mengekalkan kemahira
n motor, pergerakan dan postur badan. Mereka selalunya menyarankan latihan yang
sesuai untuk meningkatkan kawalan otot dan keperluan penggunaan alat bantuan sep
erti penyokong secara berkesan. Prosedur yang sering digunakan adalah seperti ur
utan dan memasukkan aktiviti lain selain berenang, rawatan pemanasan serta pandu
an kedudukan makan yang betul. Ahli patologi bahasa-pertuturan adalah salah satu
daripada pakar lain yang turut terlibat dalam kumpulan pelbagai disiplin. Merek
a menyediakan terapi pertuturan, intervensi bahasa, koordinasi motor oral sepert
i mengunyah dan menelan serta komunikasi argumentatif dan alternatif. Pembantu k
esihatan pula bertanggungjawab dalam memberi perkhidmatan penjagaan kesihatan da
n prosedur rawatan dalam kelas. Pekerja sosial perubatan membantu pelajar dan ke
luarga untuk berfungsi sepenuhnya dengan tidak menjadikan masalah yang dihadapi
sebagai halangan. Pengubahsuaian persekitaran dilakukan untuk membolehkan pelaja
r yang mempunyai masalah fizikal dan kesihatan terlibat dengan sepenuhnya dalam
aktiviti dan secara berdikari di sekolah. Pengubahsuaian persekitaran penting su
paya pelajar dengan masalah fizikal dan kesihatan dapat dilihat dengan sepenuhny
a secara berdikari di sekolah. Salah satu pengubahsuaian yang boleh dilakukan ad
alah dengan meningkatkan aksebiliti sekolah dan bilik darjah. Halangan arkitektu
ral akan mengehadkan pergerakan pelajar berkerusi roda atau mempunyai limitasi f
izikal. Halangan arkitektural berupa laluan jalan, rem, pintu, lantai yang tidak
licin, dan fountains. Kebanyakan individu yang mempunyai masalah fizikal dan ke
sihatan memerlukan penjagaan kesihatan khas dengan prosedur tertentu seperti pen
gambilan ubatan secara teratur, pembersihan tiub kencing secara berkala, penjaga
an lubang yang ditebuk pada leher dan penjagaan respirator atau ventilator dan m
enguruskan keperluan nutrisi dan diet khas.
2.2 MASALAH PENGLIHATAN Kanak-kanak yang dikategorikan sebagai mempunyai masalah
penglihatan jika kerosakan penglihatan tersebut tidak dapat diperbetulkan dan m
enganggu
pembelajaran. Kanak-kanak yang bermasalah penglihatan berkemungkinan mempunyai p
englihatan yang terbatas atau buta. Masalah penglihatan terbatas bermaksud tahap
penglihatan kanak-kanak berada di antara 20/70 dan 20/200 dengan penggunaan len
sa. Penglihatan kanak-kanak ini terhad kepada objek yang dekat sahaja. Kanak-kan
ak yang dikategorikan sebagai buta tidak dapat menggunakan penglihatan untuk pem
belajaran. Mereka bergantung kepada pendengaran dan sentuhan. Kanak-kanak ini pa
da kebiasaan mempunyai kecerdasan yang normal seperti kanak-kanak lain dan boleh
belajar seperti biasa jika kemudahan serta perkhidmatan sokongan disediakan unt
uk mereka. Kanak-kanak yang buta juga kaadang kala mempunyai masalah pendengaran
dan perkembangan psikomotor mereka agak terhad. Keupayaan motor mereka sebenarn
ya tidak terjejas daripada segi neurologi tetapi dipengaruhi oleh pergerakan mer
eka yang terhad. Kanak-kanak ini mungkin mempunyai konsep kendiri yang rendah da
n perhatian lebih yang diberikan kepada mereka boleh menggalakkan pergantungan k
epada guru atau rakan untuk sentiasa membimbing mereka. Di samping itu, pengalam
an mereka yang terhad dalam dunia visual memberi kesan kepada perkembangan bahas
a. Contohnya, seseorang kanak-kanak normal boleh memberi pelbagai contoh untuk p
erkataan µbulat¶ dan menghuraikannya dengan jelas jika dibanding dengan kanakkanak y
ang mempunyai masalah penglihatan. Kanak-kanak bermasalah penglihatan biasanya a
kan mengerutkan mata atau menutup sebelah mata untuk tujuan penglihatan. Selain
itu, mereka juga asyik menggosok mata tanpa sebab dan ini menyebabkan mata merah
dan membengkak. Kanak-kanak juga sering mengadu pening kepala dan loya. Apabila
membaca kanakkanak ini akan memegang buku terlalu dekat atau terlalu jauh untuk
mengimbangi penglihatan mereka.
2.2.1 PUNCA MASALAH PENGLIHATAN Terdapat pelbagai punca masalah penglihatan sepe
rti: i. Baka dan keturunan ii. Komplikasi semasa hamil dan semasa lahir iii. Rub
ela iv. Sifilis v. Kecederaan vi. penyakit
2.2.2 CIRI-CIRI KANAK-KANAK CACAT PENGLIHATAN Kognitif i. Tidak memahami benda-b
enda abstrak ii. Pengamatan dan daya anggaran berat sesuatu jisim amat lemah ker
ana terbatas. iii. Tidak memahami konsep bentuk iv. Keliru dengan huruf Psikomot
or i. Lemah dalam melukis saiz dan jarak dalam mata pelajaran Matematik. ii. Leb
ih mengetahui konsep sejuk dan panas melalui sentuhan Emosi dan Tingkah Laku i.
Selalu menutup mata sebelah ii. Sering mencari-cari baris ayat yang dibaca iii.
Meniru kerja kawan iv. Kerap menggosok mata v. Selalu terlanggar objek vi. Selal
u mengadu sakit kepala, loya dan pening
2.2.3 CARA MENGATASI Pelbagai ujian telah dijalankan untuk membuktikan bahawa ka
nak-kanak cacat penglihatan yang mengalami kecelaruan di dalam konsep ruang, di
antaranya ialah µmeta analysis¶ dimana kanak-kanak buta dan rabun diletakkan di suat
u kawasan dan diuji bagaimana mereka mengamati ruang di dalam kawasan tersebut.
Hasil ujian menunjukkan bahawa kanak-kanak buta amat sukar untuk mengadaptasi su
mber atau petunjuk (clue) yang ada. Mereka memerlukan latihan sebelum didedahkan
kepada sesuatu situasi baru (Linn & Petersen, 1985). Kanak-kanak yang mengalami
kebutaan memerlukan pelbagai pendedahan dan latihan intensif. Diantaranya ialah
peningkatan deria bau diperingkat bayi. Bayi perlu diberikan pendedahan tentang
individu-individu penting seperti ibu, bapa dan adik-beradik. Tindakan ini akan
memberikan kesan psikologi iaitu rasa selamat pada seseorang bayi. Seseorang ka
nak-kanak cacat penglihatan sering menunjukkan tingkahlaku atau emosi takut. Per
asaan takut ini akan lebih menonjol pada keadaan atau situasi yang baru dilaluin
ya disebabkan mereka tidak menguasai konsep ruang. Latihan yang diperlukan ialah
mengenal gema, orientasi dan mobiliti (Jacobson, 1993). Latihan mengenal gema a
dalah dengan melatih kanak-kanak mengenal balikan gelombang pantulan pada objek
seperti dinding agar mereka mengetahui kedudukan mereka adalah berhampiran denga
n sesuatu objek. Bagi kanak-kanak cacat penglihatan, maklumat tentang jarak seri
ng menjadi kekeliruan. Latihan perlu diberikan untuk mereka mengenal sesuatu jar
ak seperti apakah yang dikatakan dengan satu depa dan sepuluh meter. Kanak-kanak
ini perlu diberikan pengalaman untuk membuat ukuran sendiri menggunakan tali pe
ngukur untuk mendapatkan perbandingan jarak. Pengenalan kepada saiz memerlukan p
elbagai elemen yang dapat menyokong sesuatu keadaan. Aktiviti untuk mengenal sai
z boleh dilakukan dengan membuat persamaan dengan kehidupan harian. Sebagai cont
oh, adik memakai seluar saiz S dan abang memakai seluar saiz X. Perbezaan ini bo
leh diterangkan kepada kanak-kanak cacat penglihatan untuk membolehkan mereka me
mbuat perbandingan saiz.
2.3 MASALAH PENDENGARAN Terdapat dua kategori masalah pekak iaitu separa pekak d
an pekak. Separa pekak bermaksud penggunaan alat pendengaran akan membolehkan ka
nak-kanak ini menerima pendidikan secara audio. Kanak-kanak yang dikategorikan s
ebagai pekak perlu menerima pendidikan menggunakan sensori lain seperti pengliha
tan. Tahap kehilangan keupayaan mendengar diukur dengan audiometer dalam unit de
cibel. Seseorang dikategorikan sebagai pekak jika tahap kehilangan keupayaan men
dengar lebih daripada 70 decibel. Mereka yang tergolong sebagai separa pekak mem
punyai tahap kehilangan keupayaan mendengar antara 20 hingga 60 decibel. Masalah
pendengaran terdiri daripada beberapa tahap dan ada yang hanya dikenalpasti apa
bila kanak-kanak tersebut telah berumur beberapa tahun. Kanak-kanak yang menunju
kkan masalah ini menunjukkan simptom seperti kerap meminta orang mengulang apa y
ang telah disebut. Mereka juga menghadapi kesukaran untuk mengikut arahan dan sa
lah faham kerap berlaku. Pertuturan kanak-kanak ini tidak lancar kerana masalah
sebutan yang sangat lemah. Mereka juga sering mempunyai nada suara yang tinggi a
tau rendah dan memusingkan kepala untuk mendengar. Semasa mendengar radio atau t
elevisyen kanak-kanak ini akan meninggikan nadanya pada tahap yang agak kuat. Ma
salah pendengaran menjejaskan komunikasi dan juga pembelajaran individu. Ketidak
upayaan berkomunikasi ini memberi kesan kepada perkembangan sosial, emosi, bahas
a dan kognitif individu tersebut.
2.3.1 TAHAP KEHILANGAN PENDENGARAN Tahap kehilangan pendengaran ialah: 1) Kurang
pendengaran a. Ringan (mild) y y Tahap kehilangan pendengaran antara 27 ± 40 dB M
emahami perbualan
y y
Mengalami kesulitan mendengar bunyi-bunyi yang perlahan dan jauh Memerlukan tera
pi pertuturan
b. Sederhana (moderate) y y y y y Tahap kehilangan pendengaran antara 41 ± 55 Db D
apat mendengar bunyi setakat 1 ± 1.5 meter daripadanya Sukar melibatkan diri dalam
perbincangan secara kelas Memerlukan laat bantu dengar Memerlukan terapi pertut
uran
c. Sederhana teruk (moderate ± severe) y y y y 2) Pekak a. Teruk (severe) y y y y
Tahap kehilangan pendengaran antara 71 ± 90 dB Dapat mendengar bunyi pada jarak 0 ±
30.5 meter daripadanya Menghadapi masalah pertuturan Memerlukan alat bantu denga
r dan latihan pertuturan dan komunikasi Tahap kehilangan pendenngaran antara 56 ±
70 dB Memerlukan alat bantu dengar dan latihan pendengaran Memerlukan latihan pe
rtuturan dan komunikasi Orang yang ingin berhubung dengan mereka perlu bercakap
dengan kuat
b. Sangat teruk (profound) y y y Tahap kehilangan pendengaran lebih daripada 90
dB Sukar mendengar walaupun bunyi yang kuat Memerlukan alat bantu dengar, terapi
pertuturan dan komunikasi
2.3.2 PUNCA MASALAH PENDENGARAN Dipengaruhi oleh pelbagai faktor iaitu: Sebelum
lahir
a) Baka yang disebabkan oleh gen b) Bukan baka y y y Jangkitan sebelum lahir sep
erti virus (rubella, demam glandular) Semasa hamil si ibu mengambil dadah atau b
ahan kimia seperti kuanin Toksemia pada peringkat kelahiran
Semasa lahir a) Masa lahir yang terlalu lama atau susah menyebabkan tekanan pada
telinga b) Kelahiran tidak cukup bulan c) Kecederaan semasa dilahirkan terutama
pada bahagian telinga Selepas lahir a) Kanak-kanak menghidap penyakit berjangki
t yang disebabkan oleh bakteria dan virus b) Kemalangan yang mencederakan bahagi
an telinga c) Terdedah kepada bunyi yang terlalu kuat dalam jangka masa yang lam
a
2.3.3 CIRI-CIRI KANAK-KANAK BERMASALAH PENDENGARAN Antara ciri-ciri kanak-kanak
yang mempunyai masalah pendengaran ialah: y Tidak bertindak balas terhadap bunyi
y Tidak bertindak balas terhadap panggilan nama sendiri y Tidak memahami atau si
lap memahami arahan y Kelihatan tidak memberikan tumpuan dan sentiasa mengelamun
y Kelihatan nakal, tidak mempedulikan orang lain, sangat pasif dan menyendiri y
Lebih banyak menunggu dan melihat apa yang dilakukan oleh orang lain terlebih d
ahulu sebelum melakukan sebarang tugas y Akan membaca bibir, melihat isyarat vis
ual, ekspresi muka dan gerak tangan daripada mendengar
y Pencapaian dalam pelajaran lemah terutama yang berkaitan bahasa y Lebih banyak
menunjuk dengan jari dari bercakap y Menonjolkan sikap yang ganjil ketika berin
teraksi dengan kawan-kawan y Telinga sering berair atau bernanah
2.3.4 PERKEMBANGAN KANAK-KANAK BERMASALAH PENDENGARAN Aspek bahasa dan komunikas
i Kehilangan pendengaran menghalang secara serius perkembangan berkomunikasi sec
ara mendengar dan bertutur. Tanpa bantuan pakar pertuturan, kanak-kanak bermasal
ah pendengaran mungkin mengalami perkembangan terbantut dalam keduadua kemahiran
ini. Perkembangan sosial dan emosi Perkembangan sosial dan emosi kanak-kanak be
rmasalah pendengaran banyak bergantung pada pengalaman mereka, dan melalui perke
mbangan mereka sendiri bagi membolehkan mereka meluahkan perasaan mereka, kehend
ak, keperluan dan memahami perasaan orang lain. Masalah komunikasi mereka member
i kesan ke atas konsep kendiri, kebolehan bermain dan berkongsi dengan rakan seb
aya. Perkembangan kognitif Perkembangan kognitif merujuk kepada bagaimana memaha
mi dan mengurus dunia mereka. Ini termasuk kemahiran menaakul, menyimpan dan men
gingati maklumat, klasifikasi, mendefinisikan dan sebagainya. Kelambatan perkemb
angan bahasa kanakkanak bermasalah pendengaran turut melambatkan perkembangan ko
gnitif mereka. Perkembangan fizikal dan motor Perkembangan motor kasar dan motor
halus bagi kanak-kanak bermasalah
pendengaran adalah serupa dengan kanak-kanak normal.
2.3.5 CARA MENGATASI Kaedah auditory oral Kaedah ini menekankan proses mendengar
serta bertutur, dengan penggunaan saki baki pendengaran secara lebih berkesan d
an diperkukuhkan dengan penggunaan alat bantu dengar dan deria lihat serta deria
sentuh. Kaedah ini tidak menggunakan bahasa isyarat atau ejaan jari tetapi mene
kankan kaedah membaca gerak bibir (lip reading). Kaedah ini menggunakan implikas
i bunyi bagi memperkembangkan kemahiran mendengar dan bertutur, melibatkan latih
an mendengar untuk membolehkan mereka mendiskriminasikan bunyi-bunyi yang berbez
a. Kaedah bacaan bibir Kaedah ini juga menekankan penggunaan penglihatan sepenuh
nya. Kaedah ini memerlukan kanak-kanak sentiasa melihat gerak bibir penutur deng
an tepat dan dalam situasi ini penutur berada di tempat yang terang dan jelas di
lihat.
Kaedah bahasa isyarat Pada amnya bahasa isyarat digunakan dengan mudah dengan me
nggabungkan perkataan dengan makna asas. Terdapat pelbagai bahasa isyarat termas
uk American Sign Language, Pidgin Sing Language (PSE), dan banyak lagi. Di Malay
sia, bahasa isyarat yang digunakan ialah Kod Tangan Bahasa Melayu (KTBM). Kaedah
komunikasi seluruh Kaedah ini adalah satu kaedah yang menggabungkan ejaan jari,
isyarat, bacaan bibir, pertuturan dan implikasi auditori. Elemen penting dalam
kaedah ini ialah penggunaan isyarat dan pertuturan secara serentak. Pertuturan i
syarat (cued speech) Kaedah ini diperkembangkan dari kaedah bacaan bibir, menggu
nakan bentuk-bentuk tangan bagi memandu bunyi-bunyian. Bentuk-bentuk tangan yang
dilambangkan (kiu),
ditentukan pada kawasan-kawasan di mana bentuk tangan menentukan bunyi perkataan
. Terdapat lapan bentuk tangan bagi konsonan dan empat bentuk tangan bagi menent
ukan bunyi huruf vokal. Ahli audiologi dan ahli patologi pertuturan bahasa Ahli
audiologi adalah orang yang bertanggungjawab dalam mengenal pasti keadaan dan ta
hap kehilangan pendengaran kanak-kanak manakala ahli patologi pertuturan bahasa
pula bertanggungjawab dalam memberi latihan pendengraan dan pertuturan kepada ka
nak-kanak itu. Ahli audiologi akan menilai kemampuan pelbagai alat bantu dengar,
membuat acuan telinga, memilih dan memasang alat bantu dengar yang memberi impl
iksi terbaik kepada kanak-kanak pekak termasuklah memberi kaunseling kepada ibu
bapa tentang cara memakai, penjagaan dan latihan yang perlu (Lokman, 2004). Deng
an bantuan ahli patologi, kanak-kanak yang mendapat implikasi terbaik akan dilat
ih menggunakan pendengaran untuk bertutur dan membentuk bahasa(Lokman, 2004).
2.4 MASALAH PERTUTURAN DAN BAHASA 2.4.1 MASALAH PERTUTURAN Masalah pertuturan ya
ng dialami memberi kesan terhadap bunyi yang dikeluarkan oleh kanak-kanak. Setia
p kanak-kanak mempunyai suara yang unik tetapi perbezaan dalam cara kanak-kanak
itu bercakap menjadi suatu masalah apabila pertuturannya tidak dapat difahami ol
eh orang yang mendengar, ataupun cara kanak-kanak itu bercakap mengganggu penden
gar daripada memahami apa yang cuba disampaikan. Biasanya kanak-kanak yang menga
lami masalah pertuturan diabaikan oleh rakan-rakan kerana sukar bagi memahaminya
dan ini membawa kepada keadaan perkembangan bahasa yang semakin lambat, terutam
a dalam kemahiran interaksi sosial kerana peluang untuk mereka berkomunikasi ter
had. Masalah pertuturan boleh dikategorikan kepada empat iaitu masalah sebutan,
masalah gagap, masalah suara dan masalah bahasa.
Masalah sebutan ialah kecenderungan meninggalkan suku kata atau mengubah bunyi s
esuatu perkataan seperti perkataan ³saya¶ menjadi ³caya´. Kanak-kanak pada kebiasaannya
akan melalui fasa ini dalam tempoh perkembangan mereka. Ia biasanya tidak dipand
ang serius namun jika masalah ini berlanjutan ia perlu diberi perhatian. Gagap m
erupakan gangguan terhadap kelancaran percakapan. Aliran pertuturan terganggu di
mana seseorang itu mungkin mengulang, berhenti seketika atau mencelah dengan su
ku kata atau perkataan. Gagap kerap berlaku apabila individu tersebut teruja dan
ingin menyatakan sesuatu dengan kadar yang cepat. Masalah suara berkaitan denga
n kualiti suara seseorang. Ia mungkin terlalu lantang, lembut, garau, kasar, sen
gau, nada yang tinggi atau rendah atau nada yang sama dan tidak berubah. Masalah
pertuturan seperti masalah sebutan, gagap dan suara boleh menimbulkan rasa malu
dan menyebabkan kanak-kanak tersebut merasa tidak selesa dalam situasi sosial.
Ia mungkin tidak mengganggu pembelajaran seperti mana masalah bahasa. Masalah ba
hasa memberi kesan kepada perkembangan kognitif kanak-kanak. 2.4.2 CIRI-CIRI MAS
ALAH PERTUTURAN Antara ciri-ciri masalah pertuturan ialah: i. Masalah artikulasi
Masalah artikulasi atau gangguan artikulasi adalah pengeluaran bunyi-bunyi pert
uturan yang abnormal, sehingga menyebabkan percakapan menjadi tidak tepat atau p
ercakapan yang tidak sesuai. Masalah artikulasi terdiri daripada perkara-perkara
berikut: i. ii. iii. iv. penggantian pengguguran pengubahan, dan penambahan
Penggantian bunyi terjadi apabila bunyi tertentu dalam sesuatu perkataan diganti
kan dengan bunyi yang lain, misalnya ³malan´ untuk ³makan´´ wabbit´ untuk ³rabbit´. Kesilapan
i sering berlaku kepada kanak-kanak yang masih belum matang. Pengguguran bunyi p
ula melibatkan pengguguran atau menghilangkan sesuatu bunyi konsonan. Penggugura
n boleh berlaku di permulaan, tengah, atau akhir
perkataan, misalnya ³idung´ untuk ³hidung´, ³besa´ untuk ³besar´, dan lain-lain. Pengubahan b
i terjadi apabila sebutan asal diubah sehingga boleh menghilangkan maknanya. Mas
alah ini ketara dalam penyebutan bahasa Inggeris
misalnya perkataan ³sip´ disebut ³shlip´. Sekiranya untuk perkataan ³susah´, konsonan ³s´ dis
t dengan hembusan angin yang kuat atau keterlaluan boleh mengubah bunyi perkataa
n tersebut, misalnya ³sssyusyah´ Penambahan bermaksud menambah bunyi tertentu dalam
perkataan seperti ³bawa´ disebut ³bawah atau bawuah´, ³animal´ disebut ³ ammanimal´ atau ³amm
l´.
ii.
Masalah suara
Masalah atau gangguan suara melibatkan kualiti bunyi (akustik) suara yang tidak
normal atau luar biasa yang dihasilkan ketika kanak-kanak bercakap. Semua suara
berbeza dari segi nada, kualiti suara, dan punca suara dihasilkan. Suara kurang
menyenangkan apabila dikeluarkan secara sengau, serak atau garau (hoarseness), d
an berbisik. Semua ini akan mengganggu komunikasi yang berkesan. Pertuturan seng
au terhasil apabila udara dari paru-paru yang sepatutnya keluar melalui rongga m
ulut telah keluar mengikut rongga hidung ketika bercakap. Keadaan ini menjadikan
suara sengau atau seperti hidung tersumbat. Oleh itu kanak-kanak sumbing akan m
enyebut kebanyakan konsonan secara sengau kecuali bunyi vokal dan bunyi-bunyi ko
nsonan ³n´, ³m´, dan ³ng ³.
iii.
Masalah kelancaran
Gangguan kelancaran melibatkan aliran pertuturan yang mempengaruhi kadar dan kel
icinan pertuturan seseorang. Gagap adalah bentuk gangguan kelancaran pertuturan
yang paling biasa. Seseorang dikatakan gagap apabila menyebut sesuatu perkataan
berulang-ulang, tersekat-sekat, dan diikuti ketegangan otot tekak. Keadaan ini t
erjadi akibat gangguan pernafasan yang berpunca daripada penyelarasan otot pertu
turan yang tidak sempurna. Gagap berlaku secara berselang-seli di antara pertutu
ran normal dan gagap mengikut kelonggaran dan ketegangan otot pertuturan.
2.4.3 PUNCA MASALAH PERTUTURAN Antara punca masalah pertuturan ialah disebabkan
kecacatan lelangit atau bibir ialah kerenggangan tulang mulut, tisu lembut, dan
struktur bahagian atas bibir yang mengganggu pengeluaran udara melalui hidung da
n menghasilkan suara yang sengau. Masalah pertuturan juga boleh berpunca daripad
a kelumpuhan otak (brain damage) yang mengawal sistem saraf tunjang dan pergerak
an otot alat pertuturan. Kanak-kanak akan menjadi sukar menerima atau mengeluark
an bunyi atau suara yang betul. Ketika masih bayi lagi, kanak-kanak belajar bert
utur dengan meniru pertuturan orang dewasa. Kebiasaannya sebutan perkataan senga
ja tidak lengkap bagi memudahkan mereka meniru sebutan perkataan. Mereka juga me
nyebut perkataan dengan pelat, misalnya ³nacik´ untuk ³nasi´, ³be¶ ak´ untuk ³berak´ dan seba
a. Sekiranya kesilapan sebutan ini tidak dibetulkan, maka kanak-kanak tersebut a
kan mengalami masalah menyebut perkataan dengan betul. Faktor persekitaran juga
mempengaruhi keupayaan bertutur kanak-kanak misalnya persekitaran keluarga yang
tidak banyak bercakap, menggunakan dua atau lebih bahasa , tekanan emosi, atau j
uga kanak-kanak yang terbiar tanpa bimbingan orang dewasa sebagai model..
2.4.4 CARA MENGATASI Di antara strategi yang digunakan adalah: a. Terapi Pertutu
ran Aktiviti intervensi bahasa iaitu ahli terapi pertuturan akan berinteraksi de
ngan kanakkanak dan bercakap dengan mereka. Bahan-bahan seperti gambar, buku, ob
jek, atau peristiwa yang berlaku digunakan untuk merangsang perkembangan bahasa
kanakkanak. Ahli terapi juga akan menunjukkan cara penyebutan yang betul dan men
ggunakan kaedah latih tubi untuk membina kemahiran bertutur dan juga bahasa. b.
Terapi artikulasi (alat pertuturan) Melibatkan artikulasi, penghasilan bunyi, da
n latihan-latihan melalui tunjuk cara penyebutan yang betul kepada kanak-kanak.
Terapi ini dilaksanakan melalui aktiviti permainan. Misalnya ahli terapi akan me
nunjukkan cara menyebut sesuatu huruf, misalnya ³r´. Selain itu dia juga akan menunj
ukkan cara bagaimana lidah perlu digerakkan untuk menghasilkan bunyi ³r³ sebut. c. P
endekatan Interaktif Melalui pendekatan interaktif ini, ahli intervensi yang mun
gkin terdiri daripada ibu bapa, guru pendidikan khas, atau ahli terapi pertutura
n akan cuba menggunakan sifat semula jadi kanak-kanak untuk bercakap tentang apa
yang dia sedang lakukan, merancang untuk lakukan, ataupun perkara yang dia ingi
n lakukan. Sesi pemulihan ini dilakukan semasa kanak-kanak sedang bermain, makan
, atau semasa pergi ke restoran dengan menggunakan bahasa dan sebutan yang betul
. Menurut Bloom (1991), tujuan pendekatan ini adalah untuk merangsang kanak-kana
k supaya kanak-kanak banyak. Justeru, sebutan mereka akan menjadi lebih tepat di
samping meningkatkan lagi perbendaharaan kata mereka. d. Komunikasi Tambahan Te
rdapat kanak-kanak bermasalah pembelajaran yang mengalami masalah pertuturan yan
g serius tidak dapat bercakap dengan baik. Oleh itu, komunikasi tambahan
diperkenalkan kepada kanak-kanak ini. pendengaran. e. Terapi kumpulan
Satu bentuk komunikasi tambahan adalah
bahasa isyarat kod tangan yang biasanya digunakan oleh golongan masalah
Apabila tiba masa yang sesuai, individu gagap akan menghadiri sesi terapi secara
berkumpulan. Di sini dia akan bertemu dengan orang lain yang menghadapi masalah
yang sama dan berkongsi pengalaman masing-masing.
2.4.5 MASALAH BAHASA The National Information Center for Children and Youth with
Disabilities (1996), USA telah mendefinisikan masalah bahasa sebagai ³« adalah kele
mahan dalam
keupayaan untuk memahami atau menggunakan perkataan-perkataan mengikut konteks,
sama ada secara verbal dan bukan verbal. Di antara ciri masalah bahasa termasukl
ah penggunaan perkataan dan maknanya yang kurang sesuai, tidak upaya menyampaika
n idea, bentuk tatabahasa yang kurang sesuai, kurang perbendaharaan kata, dan ti
dak upaya mengikut arahan.´ Masalah dalam aspek bahasa terbahagi kepada dua iaitu:
1. Perkembangan lambat: Melibatkan kemahiran berbahasa yang berkembang dalam ka
dar yang lambat tetapi dalam urutan normal bagi aspek-aspek bahasa seperti pembe
ntukan ayat, perbualan dan pemahaman. Kebanyakkan
perkembangan lambat berkaitan dengan peluang yang terhad untuk belajar. Keadaan
persekitaran di rumah yang tidak menyumbang kepada perkembangan bahasa yang baik
juga adalah faktor bagi perkembangan bahasa yang lambat. Pertuturan kanak-kanak
dalam kategori ini adalah pertuturan kanak-kanak yang lebih kecil, dengan ayat
yang pendek dan mudah serta tatabahasa yang tidak tepat. Mereka juga mengalami k
esukaran mengikut arahan yang bersesuaian dengan tahap umur.
2. Kecacatan berbahasa: ia dapat dikesan sama ada dalam kemahiran yang dipelajar
i yang tidak berada dalam susunan yang tidak betul dan juga terdapat perbezaan y
ang ketara dalam perkembangan aspek bahasa. Contohnya ayat yang dituturkan oleh
kanak-kanak tertentu terlalu panjang dan kompleks tetapi tidak dapat memberi mak
na terhadap perbualan dengan orang lain. Kanakkanak yang mengalami kecacatan ber
bahasa mempunyai ciri-ciri berikut bahasa berikut: a. Ayat-ayat yang digunakan t
idak berkaitan dengan perbualan yang sedang berlangsung ataupun memberi jawapan
yang tidak sesuai dengan soalan yang diberi. b. Penggunaan tatabahasa yang tidak
tepat. c. Sering terganggu percakapan sehingga terpaksa berhenti kerana tidak m
engetahui perkataan yang sesuai untuk disebut.
2.4.6 CIRI-CIRI MASALAH BAHASA Masalah-masalah yang dihadapi adalah seperti beri
kut: i. Fonologi Kanak-kanak dengan masalah fonologi berkemungkinan menghadapi m
asalah dalam bahasa lisan. Mereka kerap membuat kesalahan menggantikan bunyi dal
am perkataan seperti ³nama´ untuk ³mama´, ³blink´ untuk drink´. ii. Morfologi Kecelaruan yang
melibatkan morfologi termasuklah penggunaan imbuhan yang luar biasa, struktur ay
at yang salah, dan penggunaan ³tenses´ yang salah (bahasa Inggeris). iii. Sintaksis
Masalah yang berkaitan sintaksis (ayat) pula melibatkan kesalahan tatabahasa yan
g boleh memberi kesan dalam menyusun dan menyampaikan pendapat yang kompleks.
iv.
Semantik Masalah semantik dapat dilihat melalui perkembangan perbendaharaan kata
yang lemah, menggunakan makna perkataan yang tidak sesuai, dan tidak berupaya m
emahami makna perkataan.
v.
Pragmatik Masalah berkaitan pragmatik melibatkan ketidakupayaan kanak-kanak mema
hami atau menggunakan bahasa dalam konteks atau perbualan dalam situasi yang ber
beza.
2.4.7 PUNCA MASALAH BAHASA Antara punca masalah bahasa adalah: 1. Kelewatan baha
sa Ada kanak-kanak yang memperolehi bahasa lewat daripada kebiasaannya. Seseteng
ah kanak-kanak akan dapat menguasai bahasa walaupun agak lambat daripada yang la
in, tetapi terdapat juga kanak-kanak yang tidak menunjukkan perubahan dan memerl
ukan intervensi awal untuk membantunya. 2. Aphasia Aphasia merujuk kepada masala
h bahasa akibat daripada ketidakupayaan untuk membentuk, atau memperoleh semula,
dan memberi makna kepada simbolsimbol arbitrari bahasa (Holland & Reinmuth, 198
2). Aphasia berpunca daripada kerosakan otak. Bagi kanak-kanak kerosakan otak be
rpunca akibat kecederaan otak semasa lahir atau ketumbuhan (tumor) otak. Manakal
a bagi orang dewasa pula mungkin akibat daripada strok atau kecederaan akibat ke
malangan. 3. Gangguan proses auditori pusat Semasa berkomunikasi, telinga dan ot
ak akan menerima maklumat auditori (pendengaran) dan menterjemahkannya. Kanak-ka
nak yang mempunyai CAPD tidak mengalami masalah pendengaran (pekak), tetapi atas
sebab tertentu otak
tidak dapat menterjemah maklumat auditori yang diterima daripada telinga dengan
baik.
2.4.8 CARA MENGATASI Di antara intervensi pengajaran bahasa yang mungkin dapat m
embantu kanak-kanak mengatasi masalah penguasaan bahasa mereka adalah seperti be
rikut: i. Ajar bahasa di dalam situasi. Mengajar bahasa di dalam situasi yang di
adakan akan membantu kanak-kanak memahami isi pelajaran dan seterusnya menguasai
kemahiran bahasa yang diajar. membantu ayah di kebun. Contoh:
ii.
Ikut urutan perkembangan bahasa normal. Pengajaran bahasa hendaklah berdasarkan
kemampuan berbahasa kanak-kanak mengikut peringkat umur mereka.
iii.
Bercakap tentang apa yang mereka fikir atau lakukan. Kanak-kanak mesti dilatih b
ercakap dan menyampaikan buah fikiran mereka. Satu cara
mudah merangsang mereka bercakap adalah dengan meminta mereka bercakap tentang a
pa yang mereka sedang fikirkan atau perkara yang mereka sedang lakukan.
iv.
Terangkan apa yang orang lain lakukan Kemahiran menerang boleh ditingkatkan deng
an cara meminta mereka menceritakan perkara yang dilakukan oleh orang lain. Menc
eritakan apa yang dilihat adalah lebih mudah pembelajaran. dilakukan oleh kanak-
kanak masalah
v.
Gunakan contoh yang betul untuk memberikan latihan bagi kemahiran bahasa yang kh
usus. Menunjukkan contoh yang betul atau modeling digunakan supaya kanak-kanak d
apat meniru kemahiran bahasa yang
betul. Kemahiran bacaan mekanis misalnya boleh dajar dengan cara guru menunjukka
n cara bacaan yang betul atau menayangkan rakaman pembaca berita TV membaca beri
ta. 2.5 MASALAH PEMBELAJARAN Istilah masalah pembelajaran ( learning disabilitie
s ) mula-mula sekali digunakan oleh Samuel Kirk pada tahun 1963 dalam satu perju
mpaan dengan ibu bapa kepada kanakkanak yang mengalami masalah membaca hiperakti
f, masalah matematik. Masalah pembelajaran diandaikan sebagai masalah neurologi.
Ia tidak berkaitan dengan IQ seseorang kerana selalunya, IQ individu tersebut b
erada pada tahap normal. Masalah pembelajaran berkaitan dengan cara otak menerim
a, memproses,
menganalisa dan menyimpan maklumat. Ia merupakan kecelaruan dalam satu atau lebi
h daripada satu proses psikologi yang melibatkan kefahaman atau penggunaan bahas
a, sama ada lisan atau bertulis. Kecelaruan ini boleh menjejaskan keupayaan mend
engar, berfikir, bertutur, membaca, menulis, mengeja ataupun mengira. a) Samuel
Kirk (1963) mendefinisikan masalah pembelajaran sebagai kelewatan perkembangan d
alam satu atau lebih daripada proses pertuturan, pembacaan, penulisan, pengiraan
atau mata pelajaran sekolah lain. Ianya bukanlah kesan daripaa kerencatan menta
l, halangan sensori (buta atau pekak) atau factor budaya dan persekitaran. Penca
paian kemahiran membaca, menulis dan mengira adalah pada tahap dibawah purata ke
bangsaan. Terdapat perbezaan yang nyata di antara kanak-kanak yang diklasifikasi
kan sebagai bermasalah pembelajaran. Masalah pembelajaran tidak dikaitkan dengan
kurang upaya seperti kerencatan mental, bermasalah penglihatan atau pendengaran
. b) Akta Masalah Pembelajaran Spesifik (specific Learning Disabilities Act, 196
9) memperluaskan definisi Samuel Kirk. Ketidakupayaan pembelajaran merujuk kepad
a gangguan pada proses psikologi yang mempengaruhi pemahaman dan penggunaan baha
sa, sama ada lisan ataupun tulisan. Ini dapat dikesan dalam kemahiran dan kefaha
man mendengar, berfikir, bertutur, mengeja
dan mengira. Antara masalah yang dikaitkan dengan masalah pembelajaran ialah:
Masalah pembelajaran Akademik Membaca y
Ciri-ciri
Banyak kesilapan semasa membaca dengan kuat, kerap mengulang atau berhenti
y
Menterb balikkan perkataan seperti µb¶ dan µd¶, µ12¶ dan µ21¶ atau µon¶ dan µno¶
y
Sebutan yang tidak betul atau menggunakan perkataan yang salah yang bunyinya sam
a
y
Pembelajaran bahasa lewat dan mungkin mempunyai perbendaharaan kata yang terhad
y
Kesukaran dalam mengenalpasti idea utama dari bacaan, mengingat fakta asas dan p
eristiwa dalam aturan yang betul serta membuat kesimpulan dan analisis bahan yan
g telah dibaca.
Menulis
y
Tulisan yang tidak kemas dan cara pegang pensil yang janggal
y y y Mengira
Ejaan Kesukaran menjelaskan iedea melalui penulisan Tidak dapat memikirkan perka
taan yang sesuai dalam penulisan
y
Keliru dengan symbol Matematik dan salah baca nombor
y y
Kesukaran mengingati fakta Matematik Kesukaran dalam kiraan
y
Menukar aturan nombor
Jadual 2.0: Ciri-ciri masalah pembelajaran akademik
2.5.1 DISLEKSIA Disleksia adalah gabungan dua perkataan Greek iaitu ³dys´ bermaksud ³k
esukaran´ dan ³lexia´ bermaksud ³perkataan´. Terjemahannya membawa maksud ³kesukaran dengan
perkataan bertulis´. Menurut Sanders dan Myers (1996), kanak-kanak yang mengalami
ciri-ciri disleksia mempunyai kesukaran-kesukaran khusus dalam bacaan, menulis d
an mengeja. Kesukaran-kesukaran ini termasuklah masalah yang serupa dalam kerja
nombor dan mengenali symbol-simbol, seperti not muzik atau symbol matematik. Man
akala menurut Drake (1989) [dalam Madya Zhagan (1999)] masalah pembelajaran disl
eksia merujuk kepada beberapa ciri, iaitu: a) Kesukaran belajar bahasa b) Ketida
kseimbangan dengan kebolehan intelektual c) Tidak lancar ketika membaca sesuatu
bahan bercetak d) Tidak dapat menulis dengan lancar dan tepat e) Mata menjadi pe
nat setelah beberapa minit menumpu pada tulisan f) Daya tumpuan yang terhad (pen
dengaran dan pengamatan tetapi tidak pekak atau buta.
2.5.2 PUNCA DISLEKSIA Punca sebenar yang menyebabkan kanak-kanak mengalami disle
ksia tidak diketahui (Bradford, 2001). Namun, mengikut kajian-kajian yang telah
dijalankan, secara teorinya disleksia disebabkan oleh keturunan (genetik), biolo
gi, dan kemtangan (Mercer, 1997; Hammond & Hughes, 1999). a) Keturunan/Genetik
Menurut Bradford (2001), dalam kebanyakkan kes murid disleksia, terdapat beberap
a orang ahli keluarga; sama ada ibu bapa, adik-beradik atau saudara terdekat; ya
ng mengalami masalah yang sama. Ini menunjukkan ada tanda-tanda berkemungkinan d
isleksia berpunca daripada pengaruh genetic, iaitu disleksia boleh diwarisi. Nam
un, darjah keterukan disleksia yang dialami mungkin berbeza. Kajian yang telah d
ijalankan telah dapat membuktikan bahawa disleksia disebabkan oleh kromosom 15,
1 dan 16 diwarisi secara turun-temurun (British Psychological Society, 1991). b)
Biologi Secara umum ianya disebabkan oleh sejarah kesukaran semasa dilahirkan,
seperti lahir tidak cukup bulan, kekurangan oksigen semasa dilahirkan atau kelah
iran yang amat menyukarkan. Semua faktor ini adalah kemungkinan menjadi punca ke
lambatan atau ketidaksempurnaan perkembangan sebahagian daripada
kerosakan otak yang menyebabkan kanak-kanak tersebut menghadapi masalah belajar
disleksia (Hammond & Hughes, 1996) dan kerosakan ini adalah minima. Mercer, (199
7), yang menjalankan kajian mendapati pembentukan otak mereka yang mengalami dis
leksia adalah tidak sama dengan mereka yang tidak mengalami disleksia. c) Kemata
ngan Biasanya terdapat perbezaan dalam perkembangan sistem saraf manusia mengiku
t jantina. Kebiasaannya kanak-kanak lelaki lebih lambat matang daripada kanakkan
ak perempuan (Hammond & Hughes, 1996).
2.5.3 KATEGORI DISLEKSIA Kanak-kanak yang mengalami disleksia boleh dikategorika
n kepada dua iaitu: a) Disleksia Perolehan Menurut Ott (1997), disleksi peroleha
n adalah kesan daripada kerosakan pada otak seperti kecederaan pada otak atau ke
tumbuhan dalam otak yang dialami sejak
kelahiran. Terdapat empat jenis simptom yang berlainan pada kanak-kanak yang men
galami disleksia perolehan, iaitu: i. Disleksia yang dalam teruk, yang melakukan
kesilapan menyebut ketika membaca, yang menyebabkan berubah makna. ii. Disleksi
a phonologi yang tidak boleh menyebut atau membaca perkataan dan bukan perkataan
. iii. Disleksia permukaan yang melibatkan gangguan penglihatan seseorang kanakk
anak dalam mendiskriminasi abjad atau perkataan yang rupanya agak sama. iv. Disl
eksia huruf, di mana seseorang yang mengalaminya hanya boleh faham apa yang diba
ca secara kuat dengan menyebut setiap huruf dalam sesuatu perkataan. b) Disleksi
a Perkembangan Menurut Kennedy (1984), disleksia perkembangan ialah kanak-kanak
yang membaca kurang baik berbanding dengan kanak-kanak lain, yang lebih muda 2 t
ahun atau lebih daripadanya. Ianya berpunca daripada kerosakan tisu-tisu tertent
u atau gagal berfungsi secara keseluruhannya kerana jangkitan penyakit atau keti
dakseimbangan kimia dalam badan. Kanak-kanak ini mempunyai intelek yang normal s
erta tidak mempunyai kekurangan daripada segi persekitaran dan sosial. Menurut S
pafford 7 Grosser (1996), disleksia boleh dikategorikan kepada 3 bahagian iaitu:
c) Disleksia Visual (pandang) Murid dalam kategori ini menghadapi kesukaran men
gingat dan mengenal huruf dan konfigurasi perkataan dan abjad. Murid ini tidak b
erupaya menterjemah simbol bahasa yang bercetak kepada sesuatu yang dimaksudkan.
Murid ini biasanya melihat sesetengah huruf atau sebahagian daripada perkataan
secara terbalik. Contoh: Huruf µd¶««.dillihat sebagai µb¶ (kiri ± kanan) Huruf µn¶««.dilihat
atas ± bawah) Perkataan µmandi¶ dilihat sebagai µmaubi¶ d) Disleksia Auditori (dengar)
Kesukaran utama yang dialami oleh murid ini ialah mengingat bunyi huruf, memaham
i bunyi mengikut sukukata dalam perkataan dan menyusun atau menggabungkan suku-s
ukukata untuk menyebut perkataan. Ini disebabkan muridmurid disleksia auditori t
idak berupaya mengenalpasti perbezaan kecil di antara bunyi vokal dan konsonan s
erta tidak dapat menggabungkan bunyi-bunyi tertentu dengan simbol yang bercetak.
Murid disleksia auditoria mat sukar membunyikan rentak-rentak percakapan, mente
rjemahkan perkataan yang hampir sama bunyinya menggunakan fonik-fonik biasa dan
membunyikan sesuatu perkataan dengan tepat. e) Disleksia Visual-Auditori Murid i
ni mempunyai ketidakupayaan untuk mengkoordinasikan tangan dan otot-otot lengan
bagi menghasilkan tulisan yang baik. Mereka mungkin boleh membaca tulisan mereka
tetapi orang lain sangat sukar atau tidak boleh langsung membacanya. Sesetengah
tulisan murid tersangat kecil dan bentuknya tidak menentu. Ini adalah kesan dar
i kelemahan untuk memproses secara visual dan audio.
2.5.4 CIRI-CIRI KANAK-KANAK DISLEKSIA Ciri-ciri kanak-kanak disleksia ialah: a.
Masalah dalam Pembelajaran y y y y y y y y y Perkembanga pertuturan bahasa yang
lambat Kemahiran mengeja dan membaca yang lemah Keliru dengan perkataan yang ham
pir serupa Sukar mengikut arahan Sukar menyalin Lemah dalam menyelesaikan matema
tik Suka menggigit jari, pen dan merenung buku seolah-oallh tidak faham Bahan li
san lebih baik daripada penulisan Tulisan (tidak suka menulis, buruk, menekan se
masa menulis dan tidak memulakan huruf besar di awal perkataan).
b. Kemahiran Motor y y y y y y y Koordinasi yang lemah Pergerakan tangan yang lu
ar biasa Lambat menulis Sukar memegang pensil dengan betul Sukar mengimbangkan d
iri Sukar menyepak dengan baik Sukar menggunting
c. Masalah Fizikal/Pengurusan Diri/Sosial y y y y y y Pakaian sentiasa tidak kem
as tetapi tidak kotor Butang baju salah butang Tali kasut tidak diikat rapi Kida
l Perhatian singkat - keliru antara depan/belakang - kiri/kanan ± bawah/atas Tidak
berminat dalam pelajaran dan dilabel sebagai pemalas/bodoh
d. Pengamatan Tingkah Laku y y y y Keliru dengan konsep arah Keliru dengan konse
p masa Kerap terasa tertekan Konsep kendiri yang lemah
2.5.5 KESAN DISLEKSIA TERHADAP PEMBELAJARAN Kesan-kesan utama kanak-kanak dislek
sia terhadap pembelajaran ialah: 1) Membaca Kebolehan membaca adalah penting bag
i membolehkan murid mempelajari apa yang tersenarai di dalam kurikulum sekolah.
Kesukaran membaca menyebabkan
murid tidak dapat belajar sendiri. Murid rasa rendah diri dan tidak berkeyakinan
tentang kebolehan sendiri. 2) Mengeja Pada jangka panjang, kebolehan mengeja ak
an memberi kesan yang lebih negatif daripada kelemahan membaca. Kelemahan mengej
a akan mengehadkan kebolehan murid untuk menyampaikan pengetahuan yang telah dip
elajari di dalam kelas. Kelemahan ini juga akan menyebabkan murid sentiasa menda
pat markah yang rendah dalam ujian dan peperiksaan. 3) Menulis Masalah utama ada
lah perbezaan antara kebolehan murid untuk menyampaikan pengetahuannya secara li
san dan bertulis. Kesukaran-kesukaran olelh murid disleksia akan memberi kesan n
egatif terhadap penguasaan kemahiran menulis tersebut. 4) Tulisan Tiga aspek tul
isan perlu diambil kira iaitu boleh membaca, kepantasan menulis, dan kematangan
menulis. Kelemahan dalam mana-mana aspek ini akan menyebabkan kanak-kanak mengha
dapi masalah dalam pembelajarannya. 5) Nombor Kesukaran yang dihadapi dalam nume
rasi adalah sama dengan kesukaran yang dihadapi dalam literasi. Murid menghadapi
masalah untuk membaca teks, menulis bentuk digit dan menulis digit bagi sesuatu
nilai nombor. 6) Bahasa Kebiasaannya murid mengalami kesukaran untuk menyampaik
an pengetahuan, menggunakan perkataan, menamakan benda, mengingat suku kata bagi
perkataan yang panjang. Ia juga dikenali sebagai kecacatan tersembunyi dan kesa
n negatifnya juga merentas kurikulum. 7) Emosi/Tingkah Laku Pencapaian prestasi
yang rendah menyebabkan murid rendah diri dan kecewa. Ini boleh menyebabkan masa
lah tingkah laku yang lebih teruk, diikuti dengan pencapaian akademik yang renda
h dan seterusnya. Selain itu, masalah tingkah laku
menyebabkan murid menghadapi masalah sosial seperti tidak boleh berinteraksi den
gan rakan sebaya.
2.5.6 CARA MENGATASI Kajian menunjukkan pendekatan Multi-Sensory merupakan kaeda
h yang paling sesuai bagi mengajar kanak-kanak disleksia. Pendekatan ini menggab
ungkan beberapa deria iaitu: i. Auditori ii. Visual iii. Oral iv. Kinestetik Bag
i menjalankan kaedah ini, gabungan semua deria dijalankan serentak. Penggunaan h
uruf-huruf yang dibuat daripada kayu di mana pelajar boleh: A. Mendengar guru me
nyebut bunyi daripada huruf-huruf. B. Melihat huruf-huruf tersebut. C. Menyebut
kembali huruf-huruf tersebut. D. Menekap huruf-huruf tersebut dengan jari. Selai
n itu, pelajar juga boleh menggunakan pasir atau garam dengan
menggunakan dulang sebagai wadahnya. Pelajar boleh: a. Mendengar bunyi huruf yan
g disebut oleh guru. b. Melihat huruf yang ditulis oleh guru di atas papan hitam
. c. Mengulang kembali huruf yang disebut oleh guru. d. Menulis kembali huruf te
rsebut di atas pasir.
2.5.7 ATTENTION DEFICIT/HYPERACTIVITY DISORDER ADD/ADHD Persatuan Psikologi Amer
ika (APA) telah mendefinisikan ADHD sebagai kecelaruan psikologi dengan petanda-
petandanya dapat dikesan sebelum berumur tujuh tahun. ADHD merupakan satu corak
tidak memberi tumpuan, impulsive, dan/atau hiperaktifimpulsif yang lebih kerap d
an teruk berbanding kebiasaan yang dilihat pada individu pada tahap-tahap perkem
bangannya.
2.5.8 CIRI-CIRI KANAK-KANAK ADHD Antara ciri-ciri kanak-kanak ADHD ialah: a. Tid
ak memberi tumpuan y y y Gagal menyiapkan tugasan Tidak mengikut arahan Sukar me
mberi tumpuan pada satu-satu aktiviti
b. Impulsif y y y y Bertindak tanpa berfikir Bertukar daripada satu aktiviti ke
aktiviti yang lain Sukar mengendali satu-satu aktiviti Sukar menunggu giliran
c. Hiperaktif y y y y Berlari atau memanjat sebarang objek tanpa terkawal Sukar
duduk di satu tempat dengan tenang Bergerak secara berlebihan semasa tidur Senti
asa aktif sepanjang masa
2.5.9 PUNCA ADHD Di antara punca ADHD yang dikenal pasti ialah adalah: 1) Faktor
Keturunan Individu dengan ADHD berkemungkinan besar mempunyai corak ADHD dalam
keluarganya. Malah, kanak-kanak yang ibu atau bapanya mengalami ADHD berkemungki
nan tiga kali ganda mempunyai ADHD. 2) Perbezaan Fungsi Otak Ahli sains mendapat
i tiga bahagian otak iaitu prefrontal cortex, basal ganglia, dan serebelum kerap
berfungsi secara berbeza-beza pada individu dengan ADHD berbanding individu lai
n. Khusus bagi ADHD, terdapat kurang aktiviti elektrikal dan kurang tindak balas
terhadap rangsangan bagi bahagian-bahagian tersebut. 3) Faktor Biokimia Bahan k
imia dalam otak yang dikenali sebagai neutransmitter yang memancarkan malmukat d
aripada tiga bahagian di atas kepada bahagian yang lain, tidak dipecahkan dan di
serap semula dengan sempurna dalam otak individu dengan ADHD. 4) Persekitaran Ka
jian-kajian terkini menunjukkan bahawa faktor fisiologi merupakan punca utama te
rjadinya ADHD, dan faktor persekitaran pula dilihat sebagai penyumbang kepada ta
hap keterukan ADHD yang dialami oleh kanak-kanak. 5) Kecederaan Otak Kecederaan
otak mungkin terjadi semasa tempoh prenatal akibat daripada penggunaan dadah, me
rokok, atau akibat kekurangan oksigen.
2.6.10 CARA MENGATASI Antara cara intervensi yang boleh dijalankan ialah: Sokong
an Persekitaran i. Susunan kelas bebas daripada gangguan tumpuan perhatian ii. M
enetapkan peraturan kelas yang jelas dan membincangkan jangkaan yang diharapkan
iii. Menyusun pembelajaran seperti menjadikan pembelajaran lebih aktif dengan ca
ra memberi murid peluang bergerak. Intervensi Tingkah Laku i. Memberi ganjaran d
an pengukuhan bagi tingkah laku yang dingini ditunjukkan ii. Strategi pencegahan
± iaitu memberhentikan tingkah laku yang tidak sesuai ketika baru bermula atau ke
tika masih ringan iii. Token ekonomi ± memberi ganjaran dalam bentuk token (sticke
r, syiling plastic dan lain-lain) yang mempunyai nilai ekonomi, iaitu boleh ditu
karkan dengan barang yang disukai Intervensi Pengajaran i. Arahan yang diberikan
jelas, ringkas dan lengkap ii. Apabila memberi arahan, minta murid mengulang ar
ahan tersebut iii. Pecahkan tugas yang kompleks kepada bahagian-bahagian yang le
bih kecil iv. Gunakan kaedah pelbagai sensori dalam pengajaran Rawatan Menggunak
an ubat yang diberi mengikut masa yang tetap.
2.6.11 BERMASALAH EMOSI DAN TINGKAH LAKU Akta Pendidikan Individu Kurang Upaya (
IDEA, 1990) menggunakan istilah gangguan emosi. Seseorang didefinisikan sebagai
gangguan emosi mempunyai satu atau lebih daripada ciri-ciri berikut dalam satu t
empoh masa yang panjang yang mempengaruhi pencapaian akademiknya: y Ketidakupaya
an untuk belajar yang tidak ada kaitan dengan kekurangan kebolehan intelektual,
kekurangan sesuatu deria, atau faktor kesihatan. y Ketidakupayaan untuk membina
hubungan sosial yang berkekalan dengan rakan sebaya dan guru. y y Mudah merasai
sedih dan kerap megalami depresi Menunjukkan simptom-simptom fizikal seperti pen
ing kepala, muntah, sakit perut, serta ketakutan terhadap sesuatu. y Menghadapi
masalah pembelajaran tetapi ketidakupayaan ini tidak dapat dijelaskan oleh fakto
r-faktor kesihatan, sensori, atau intelek. Majlis Kanak-Kanak Bermasalah Tingkah
Laku di Amerika Syarikat
mendefinisikan ³masalah emosi´ atau ³masalah tingkah laku´ sebagai ciri-ciri emosi atau
tingkah laku yang berlainan daripada kanak-kanak biasa yang sama umur. Masalah-m
asalah berterusan dan menjejas prestasi akademik dan hubungan sosial pelajar, te
rmasuklah masalah-masalah yang lebih khusus seperti skizofrenia, keresahan dan m
asalah emosi lain yang mempengaruhi pencapaian akademik pelajar.
2.6.12 CIRI-CIRI PELAJAR BERMASALAH EMOSI DAN TINGKAH LAKU Terdapat dua dimensi
tingkah laku yang dipamerkan iaitu tingkah laku luaran dan tingkah laku dalaman.
Bentuk tingkah laku yang biasa dilakukan oleh kanak bermasalah emosi adalah tin
gkah laku luaran (external behaviour). Contohnya, kerap membangun dari tempat du
duk, menjerit, bercakap kuat, memaki hamun, mengganggu rakan, memukul, bergaduh,
tidak menghiraukan guru, kerap mengadu, bertengkar keterlaluan, menipu, merosak
kan harta benda (Walker, 1997).
Segologan kanak-kanak bermasalah emosi mempamerkan tingkah laku dalaman (interna
l behaviour) seperti mengasingkan diri, duduk perseorangan, dan tidak mahu berca
mpur gaul dengan orang lain atau bermain dengan rakan-rakan mereka. Lazimnya, me
reka tidak mempunyai kemahiran sosial yang diperlukan untuk mencari kawan. Merek
a lebih gemar melibatkan diri dalam dunia khayalan dan fantasi. Kadangkadang mer
eka mengadu sakit, tertekan dan takut pada sesuatu tanpa sebab. Kanakkanak ini k
urang memberi masalah kepada guru apabila berada di dalam kelas berbanding kanak
-kanak yang menunjukkan tingkah laku luaran.
2.6.13 PUNCA MASALAH EMOSI DAN TINGKAH LAKU Beberapa teori dan kajian telah meng
usulkan sebab-sebab wujudnya masalah emosi di kalangan kanak-kanak. Faktor genet
ik, faktor biologi otak, faktor persekitaran dan faktor keluarga telah dicadangk
an sebagai menyebabkan masalah emosi dan tingkah laku dikalangan kanak-kanak. Fa
ktor Biologi Sesetengah pendapat mengaitkan masalah emosi dan tingkah laku denga
n biologi otak seseorang. Terdapat pandangan yang menyatakan masalah emosi dan t
ingkah laku disebabkan oleh perkembangan otak yang tidak normal atau kerosakan o
tak yang disebabkan oleh kesan daripada penyakit atau trauma yang membawa kecede
raan kepada struktur dan fungsi otak. Walau bagaimanapun, sehingga kini masih ti
dak ada bukti yang kukuh menunjukkan bahawa masalah emosi dan masalah tingkah la
ku berlaku disebabkan oleh kecederaan pada otak. Faktor Persekitaran Tidak dinaf
ikan bahawa faktor persekitaran memainkan peranan penting dalam penentuan kewuju
dan masalah emosi dan masalah tingkah laku di kalangan ramai kanak-kanak. Dodge(
1993) mengenalpasti 3 faktor persekitaran utama yang membawa kepada masalah emos
i di kalangan pelajar; iaitu asuhan awal yang kacau bilau serta
penuh ketegangan, tingkah laku agresif yang ditunjukkan semasa memasuki alam per
sekolahan dan penyisihan sosial oleh rakan-rakan sebaya. (a) Asuhan Hubungan yan
g wujud di antara kanak-kanak dan ibubapa sejak kecil adalah cara yang krikal un
tuk mereka berkelakuam. Pemerhatian terhadap interaksi di antara ibu bapa dan an
ak menunjukkan bahawa ibu bapa yang mengasuh anak mereka dengan penuh kasih sayi
ng, akan lebih peka terhadap keperluan anak mereka. Mereka lebih memerhati setia
p tindak-tanduk anak mereka bagi memastikan anak mereka bertingkah laku positif.
Banyak kajian-kajian menunjukkan bahawa kanak-kanak yang antisosial berpunca da
ripada keluarga iaitu : y y Ibu bapa tidak konsisten dalam mendisiplinkan anak-a
nak mereka Ibu bapa menggunakan kekerasan dan dendaan yang berlebihan untuk mena
ngani masalah tingkah laku. y Ibu bapa yang meluangkan masa yang sedikit untuk m
erapat dengan anak-anak mereka. y Ibu bapa tidak memantau aktiviti anak mereka d
an tidak tahu mana anak mereka berada y Ibu bapa yang menunjukkan kasih sayang y
ang sedikit dan kurang penghargaan terhadap tingkah laku yang baik.
(b) Sekolah Sesetengah kanak-kanak telah pun mempunyai masalah emosi atau masala
h tingkah laku sebelum memasuki sekolah. Kebanyakan kanak-kanak bermasalah emosi
dan tingkah laku tidak dapat dikenalpasti sehinggalah mereka berada di sekolah
dan ini menimbulkan persoalan sama ada sekolah juga menjadi faktor kepada masala
h tingkah laku. Apabila memasuki sekolah, masalah emosi mereka mungkin berkurang
an atau menjadi lebih teruk. Masalah emsoi muncul semasa di sekolah, mungkin dis
ebabkan oleh pengalaman dan amalan di sekolah. Contohnya, pengajaran kegagalan a
kademik, peraturan yang tidak jelas, peneguhan yang tidak konsisten, denda lebih
bersifat
menghukum, kekurangan pujian oleh guru terhadap tingkah laku yang baik dan kaeda
h mengajar yang tidak member perhatian kepada keperluan pelajar. pelajar bermasa
lah emosi dapati sukar bercampur gaul dan berinteraksi dengan rakan-rakan sebaya
. Akhirnya, mereka disingkirkan atau diabaikan oleh pelajar lain. Ini pula memud
aratkan lagi masalah emosi yang dialami dan membawa kepada tingkah laku antisosi
al.
2.6.14 MASALAH BAHASA KANAK-KANAK BERMASALAH EMOSI DAN TINGKAH LAKU Masalah Pert
uturan Gangguan pada penghasilan sebenar bunyi
Masalah Bahasa Sukar hasilkan perkataan untuk sampaikan pandangan Sukar faham pe
rtuturan
Masalah Kecelaruan Kelancaran Aliran pertuturan terganggu oleh perkara tidak nor
mal pada: - penghentian - pemanjangan (ssss-saya) - pengulangan bunyi (s-s-s-say
a) - suku kata (sa-sa-sa-saya) Masalah Kecelaruan Suara Masalah dalam: - penggun
aan nada - kekuatan dan kualiti suara (harsh) - berangin (breathy) - tegang (str
ained)
Masalah Bacaan y y y y y y Mengulang perkataan Menambah perkataan Salah sebutan
Lemah daya ingatan Teragak-agak Mengeja semasa membaca
2.6.5 CARA MENGATASI Pengajaran Kemahiran Sosial Kemahiran sosial adalah kompone
n kurikulum yang penting untuk pelajar bermasalah emosi dan tingkah laku. Ramai
dari kanak-kanak ini mempunyai masalah untuk berbual dengan kawan menunjukkan pe
rasaan mereka, mengambil bahagian dalam aktiviti kumpulan dan member respons den
gan cara yang positif dan membina. Mereka sering terlibat dalam pergaduhan keran
a kurang kemahiran sosoal atau menghadapi dengan tenang peristiwa yang kurang me
nyenangkan. Contohnya, isu yang biasa akan menjadi bahan ketawa atau diabaikan o
leh kebanyakkan kanak-kanak tetapi boleh menjadi punca untuk kanak-kanak bermasa
lah bertindak ganas. Pengajaran Kemahiran Akademik Kebanyakan pelajar bermasalah
emosi lemah dalam kemahiran akademik terutama bagi kemahiran membaca, menulis d
an mengira. Sekiranya, pengajaran kemahiran akademik kurang diberi penekanan dan
tumpuan diberi kepada kemahiran sosial dan pengurusan tingkah laku, maka pencap
aian akademik pelajar-pelajar ini akan merosot lagi. Pengajaran kemahiran akadem
ik hendaklah diatur dengan rapi sesuai dengan tahap pencapaian pelajar. Kajian-k
ajian ini menunjukkan bahawa pelajar bermasalah emosi dan tingkah laku yang diaj
ar secara langsung dan secara sistematik boleh mencapai kejayaan cemerlang.
2.6.16 LEMBAM (SLOW LEARNER) Menurut Hallahan dan Kaufman (2006), Akta Pendidika
n Individu dengan Keperluan Khas (IDEA-1997) mendefinisikan Masalah Pembelajaran
Khusus Kanak-kanak lembam sebagai satu atau lebih kecelaruan pada proses asas p
sikologikal kanak-kanak yang mengaitkan pemahaman atau penggunaan bahasa (penuli
san atau bacaan) yang boleh mengganggu kemahiran mendengar, berfikir, bertutur,
membaca, menulis, mengeja dan mengira. Namun, masalah ini bukanlah berpunca dari
pada masalah pendengaran atau penglihatan, masalah motor atau masalah mental. Ma
salah pembelajaran khusus kanak-kanak lembam juga didefinisikan sebagai beberapa
jenis kecelaruan yang mempunyai ciri-ciri perkembangan yang tidak sempurna, sep
erti perkembangan kemahiran akademik, bahasa dan pertuturan. Kanakkanak yang did
efinisikan sebagai bermasalah pembelajaran khusus ini menunjukkan kelemahan dala
m menguasai kemahiran membaca, menulis, dan mengira serta adakalanya mempamerkan
masalah/kecelaruan yang lain seperti masalah tingkah laku dan bersosial (Rathus
, 2004).
2.6.17 CIRI-CIRI KANAK-KANAK LEMBAM Messe (2001) telah mengklasifikasikan ciri-c
iri yang terdapat pada kanak-kanak masalah pembelajaran khusus kepada: (a) Ciri-
ciri Kognitif Kanak-kanak lembam menunjukkan keupayaan intelektual mereka berada
di tahap sederhana atau melebihi tahap sederhana ini, iaitu IQ mereka pada taha
p 85 atau lebih dalam skor ujian saringan kecerdasan (Messe, 2001). Kanak-kanak
lembam juga mengalami kepayahan memberi perhatian, mengumpul atau memproses makl
umat yang diterima di dalam ingatan mereka.
(b) Ciri-ciri Akademik Di antara kemahiran 3M kemahiran kesukaran membaca adalah
yang paling ketara (Hallahan & Kaufman, 2006; Messe, 2001) yang mengatasi masal
ah-masalah lain seperti masalah tingkah laku. Dalam kemahiran matematik pula, ka
nak-kanak lembam sukar mengingat makna simbol-simbol yang digunakan atau menyele
saikan permasalahan matematik yang panjang dan menggunakan beberapa konsep seper
ti campur, tolak atau bahagi.
(c) Ciri-ciri Sosial-Emosi Ciri-ciri yang sedia ada seperti kurang tumpuan, kesu
karan memproses maklumat, kecuaian, kepayahan melakukan beberapa turutan tugas s
udah tentunya
menyebabkan kanak-kanak ini lebih cenderung mengalami masalah sosial-emosi.
2.6.18 CARA MENGATASI Menurut Shaw (2002) dalam pengubahsuaian kurikulum, mencad
angkan beberapa strategi pengajaran iaitu: Mengubah yang Abstrak kepada Konkrit
Mengajar secara konkrit lebih mudah daripada abstrak kerana kanak-kanak lembam d
apat melihat apa yang disuruh daripada membayangkan sesuatu maklumat. Contohnya
ialah membuat sebuah model kereta, cara-cara memasak dan sebagainya. Elakan dari
pada Membuat Generalisasi Kanak-kanak lembam sukar untuk membuat generalisasi se
perti mengaplikasikan konsep yang telah diajar kepada situasi yang baru kerana k
urang upaya dari segi memproses maklumat, mengingat kembali dan kurang berkemahi
ran membuat penaakulan. Mereka biasanya memahami arahan yang khusus.
Membolehkan Kemahiran Asas Membentuk µSub-Skill¶ Lain Dengan kebolehan menguasai asa
s pembelajaran, kanak-kanak lembam boleh dilatih membentuk µsub-skill¶ lain melalui
apa yang dipeljari. Contohnya apabila mereka telah menguasai kemahiran membaca s
ecara kuat µreading aloud¶, mereka akan dilatih untuk membaca secara senyap.
2.6.19 TERENCAT AKAL Evans (1983) mendefinisikan kerencatan mental sebagai indiv
idu yang tidak dapat belajar secepat orang yang normal; tidak dapat menyimpan ma
klumat sebaik mereka yang normal dan yang, dan tidak memahami dengan jelas serta
sukar menggunakan maklumat yang diperlukan dalam sesuatu situasi kepada situasi
yang lain. Persatuan Kerencatan Mental Amerika (AAMR) mendefinisikan terencat a
kal sebagai: ³Subsequently subaverage general intellectual functioning, existing c
oncurrently with deficit in adaptive behavior and manisfested during the develop
ment mental period that adversely affects a child¶s educational performance´. Antara
dua perkara yang perlu diberi perhatian sebelum seseorang itu boleh diklasifika
sikan sebagai kerencatan mental ialah: a. Kefungsian Intelektual Kanak-kanak ker
encatan mental dikenal pasti sebagai berfungsi pada tahap intekletual di bawah p
aras normal. Untuk menentukan tahap ini, ujian kecerdasan lazim digunakan.
b. Tingkah Laku Adaptasi Kebolehan kanak-kanak kerencatan mental dikenal pasti m
enurut sejauh manakah mereka berjaya menyesuaikan diri dengan alam sekeliling se
perti bercampur gaul, menjaga diri sendiri, berkomunikasi dan sebagainya.
2.7.0 CIRI-CIRI TERENCAT AKAL Menurut Marilyn Friend (2005), ciri-ciri individu
terencat akal ialah: Ciri Kognitif i. Ingatan Kanak-kanak terencat akal mempunya
i masalah ingatan seperti kerap terlupa perkara yang sepatutnya dilakukan atau l
upa perkara baru yang dipelajari. ii. Generalisasi Kanak-kanak terencat akal men
ghadapi masalah membuat genealisasi dalam akademik, tingkah laku, dan interaksi
sosial. iii. Metakognisi Sekiranya menghadapi sesuatu masalah dalam rutin harian
, mereka sukar menyelesaikannya. iv. Motivasi Mereka mengalami masalah motivasi
yang rendah seperti tidak mahu meneruskan sesuatu tugasan dan mudah putus asa. v
. Bahasa Kebanyakannya lewat dalam perkembangan bahasa seperti mengambil masa ya
ng lama untuk memahami konsep mudah seperti atas, bawah, tepi dan sebagainya. Pe
rolehan bahasa mereka kurang tepat daripada segi struktur dan kandungan. Ciri Ak
ademik Dalam proses pembelajaran kanak-kanak terencat akal biasanya perlu bekerj
a lebih keras, membuat latihan banyak, dan memerlukan masa yang lama berbanding
muridmurid normal yang lain. Ciri Sosial Kebiasaannya mereka kurang diterima ole
h rakan sebaya menyebabkan mereka berkelakuan tidak matang, tidak dapat menyesua
ikan diri dalam situasi sosial dan mempunyai masalah menguasai kiu-kiu sosial ha
lus sehingga aksi-aksi mereka sering disalah tafsir oleh murid-murid lain.
Ciri Tingkah Laku Tambahan Terdapat sesetengah kanak-kanak terencat akal yang me
nunjukkan tingkah laku yang khusus seperti mahukan ganjaran tertentu, menarik ra
mbut, menggigit atau tabiat suka mencederakan diri. Ciri Emosi Mereka perlukan p
erhatian akibat daripada perasaan kesunyian, kemurungan, dan juga kemahiran sosi
al. Ciri Fizikal dan Kesihatan Mempunyai masalah kesihatan sampingan selain keca
catan yang dialami seperti penyakit jantung berlubang dan sebagainya.
2.7.1 PUNCA KERENCATAN AKAL Persatuan Kerencatan Mental Amerika (AAMR) telah men
gklasifikasi sebab-sebab kerencatan akal kepada tiga kategori umum iaitu Pranata
l (berlaku sebelum kelahiran bayi), Perinatal (berlaku semasa kelahiran bayi) da
n Posnatal (berlaku selepas kelahiran bayi).
Prenatal (sebelum kelahiran bayi) (a) Sindrom Down (Down Syndrome) Disebabkan ol
eh keabnormalan pada kromosom 1 yang sepatutnya hanya sepasang tetapi telah menj
adi tiga. Lazimnya, ini menyebabkan kerencatan mental sederhana tetapi juga bole
h menyebabkan kerencatan teruk. Dianggarkan 1 dariapada 1000 kelahiran bayi meng
kin menhadapi sindrom down dan angka ini meningkat kepada 1:30 bagi wanita yang
melahirkan bayi pada umur 45 tahun.
(b) Sindrom Alkohol Janin (Fetal Alcohol Syndrome) Ibu yang hamil apabila meminu
m alkohol berlebihan mungkin melahirkan bayi terencat akal dan juga kerosakkan o
tak. Kesan alkohol dalam saluran darah ibu mungkin disalurkan kepada janin. Kana
k-kanak ini lazimnya, hiperaktif, mengalami gangguan tidur, lebih agresif dan me
nghadapi masalah pembelajaran. Kanakkanak yang mengalami masalah ini adalah keci
l berbanding dengan kanak-kanak normal dan keadaan ini berterusan sepanjang haya
t. (c) Sindrom Prader-Willi (Prader-Willi Syndrome) Sindrom ini wujud kerana kem
usnahan sebahagian kromosom ke-15. Mereka mempunyai selera makan yang tidak terh
ad sehingga ramai di antara mereka menjadi obesity atau gemuk. Selera makanan ya
ng tidak terkawal menyebabkan pelbagai masalah pembelajaran. Mereka mempunyai ta
ngan serta kaki yang kecil dan mereka adalah lebih pendek berbanding dengan kana
k-kanak normal. Mereka juga didapati agresif, cepat marah dan bertindak tergesa-
gesa serta keinginan mencederakan diri sendiri. (d) Mikrorganisma Terdapat juga
pelbagai jenis mikrorganisma yang mengancam perkembangan janin dan menyebabkan k
eabnormalan yang kekal seperti kerencatan akal. Contohnya, ibu yang hamil yang m
enghadapi penyakit seperti rubella dan syphilis berkemungkinan tinggi untuk mela
hirkan bayi terencat akal. (e) Kemiskinan Ibu yang hamil daripada keluarga miski
n mungkin melahirkan bayi yang kurang sihat kerana tidak mengambil makanan seimb
ang semasa mengandung.. Kekurangan vitamin dan protein dalam pemakanan ibu boleh
menyebabkan kelahiran bayi kerencatan mental.
Perinatal (Semasa kelahiran Bayi) (a) Pramatang (premature): Bayi yang dilahrika
n dalam keadaan tidak cukup matang atau berat yang kurang daripada 2500 gram mem
punyai risiko yang tinggi untuk mengalami kerencatan mental. Usia kandungan adal
ah penting kerana ia akan menentukan kematangan organ dalam janin yang sedang be
rkembang. Antara punca kelahiran pramatang ialah pemakanan ibu yang tidak seimba
ng, penggunaan dadah dan merokok.
(b) Penyakit herpes simplex ialah sejenis penyakit yang berjangkit melalui hubun
gan seks. Ibu yang menghidap herpes simplex berkemungkinan tinggi melahirkan bay
i kerencatan mental.
(c) Kekurangan oksigen semasa kelahiran juga boleh mencederakan otak seorang bay
i sehingga menyebabkannya kerencatan mental.
Posnatal (Selepas Kelahiran Bayi) I. Penyakit
Encephalitis disebabkan oleh sejenis virus yang menyerang otak dan jika tidak di
rawat boleh menyebabkan kerencatan akal. Virus ini dibawa oleh nyamuk dan haiwan
yang menghidap rabies. Meningitis disebabkan oleh virus dan bacteria yang menye
rang tisu otak dan tulang belakang. Jika tidak dirawat dengan segera, kerencata
akal mungkin berlaku. II. Persekitaran
Kanak-kanak yang terdedahkan kepada logam berat seperti pelambum dan merkuri mel
alui makanan atau melalui pernafasan menghadapi pelbagai masalah pembelajaran da
n masalah emosi dan sebahagian mengalami kerencatan mental. Contohnya, keracunan
pelambum berpunca daripada sesetengah cat rumah, paip air dan petrol.
2.7.3 CARA MENGATASI Program untuk Bayi dan Pra Sekolah (i) Model Home- Based ± ka
nak-kanak menerima perkhidmatam di rumah daripada ibu bapa dengan bantuan ahli p
rofesional bagi mengenal pasti keperluan,
memperkembangkan program pengajaran dan memantau peningkatan. (ii) Program cente
r-based ± kanak-kanak terencat akal mendapat perkhidmatan dan pengajaran di pusat-
pusat penjagaan daripada staf dan ibu bapa. (iii) Program combination home-cente
r-based ± kanak-kanak menerima pengajaran di rumah dan juga di pusat. Ibu bapa dib
eri laltihan di pusat untuk mengajar anak mereka di rumah. Staf-staf akan melawa
t ke rumah untuk membuat pemantauan dan membincangkan perkembangan anak mereka.
Program untuk Kanak-kanak dan Remaja (i) Program kelas biasa ± matlamat utamanya a
dalah untuk menyediakan
perkhidmatan yang paling bermakna dengan pengasingan yang paling minima daripada
rajan sebaya. Pengajaran dilakukan dengan bantuan bahan-bahan pendidikan khas,
perkhidmatan guru bergerak, guru resos, serta penilaian secara diagnostic. (ii)
Program kelas khas ± kanak-kanak yang dikenal pasti sebagai memerlukan pendidikan
khas akan ditempatkan di kelas-kelas integrasi. (iii) Program sekolah khas ± sekol
ah khas harian dan sekolah khas berasrama penuh. Sekolah khas harian bagi kanak-
kanak terencat akal teruk disebabkan peralatan yang diperlukan tidak ada di ruma
h. (iv) Program-program lain ± pengajaran di hospital dan di rumah (homebound). Pe
ngajaran di hospital diadakan bagi kanak-kanak yang menerima rawatan di hospital
dan bersifat sementara.
2.6. SINDROM DOWN Sindrom Down merupakan kecelaruan genetik menyebabkan kerencet
an akal pada kanak-kanak. Menurut Nasional Down Syndrome Society, USA (2003), te
rdapat 1 daripada 800 hingga 1000 kanak-kanak yang dilahirkan sebagai Sindrom Do
wn yang disebabkan lebihan kromosom ke-21 atau Trisomi 21. Individu yang mempuny
ai Trisomi 21 mempuyai ciri-ciri fizikal dan mental yang khusus yang secara kole
ktifnya dikenali sebagai Sindrom Down. Sindrom bermakna satu koleksi ciri-ciri m
anakala Down adalah nama doctor yang berjaya mengesan dan menngumpulkan kesemua
ciri dan mencadangkan semua ciri itu berkaitan dengan masalah yang sama.
2.6. PUNCA SINDROM DOWN Banyak kesalahan yang mungkin berlaku semasa proses pemb
ahagian sel. Dalam proses meiosis, pasangan kromosom sepatutnya terbahagi (berpe
cah) kepada dua dan pergi ke tempat yang berlainan dalam sel yang terbahagi itu,
peristiwa ini dikenali sebagai µdisjunction¶. Namun begitu, adakalanya terdapat sep
asang kromosom yang tidak berpecah dan menyebabkan keseluruhan pasangan kromosom
itu pergi ke dalam satu tempat. Ini bermakna dalam sel-sel terbabit, satu sel m
empunyai 24 kromosom dan satu sel lagi mempunyai 22 kromosom sahaja. Kejadian in
i dikenali sebagai µnondisjunction¶. Kesannya, apabila sperma atau telur dengan juml
ah kromosom yang tidak normal ini bergabung dengan pasangannya yang normal, maka
telur yang terhasil seterusnya akan mempunyai jumlah kromosom yang tidak normal
juga.
2.6. CIRI-CIRI KANAK-KANAK SINDROM DOWN Ciri-ciri kanak-kanak Sindrom Down ialah
: Ciri-ciri Fizikal dan Kesihatan i. ii. Mata yang condong ke bawah atau ke atas
Bentuk muka leper, kepala lebih kecil daripada kebiasaan dan bahagian belakang
kepala adalah rata menyebabkan kepala kelihatan bulat iii. iv. Telinga kecil dan
selalunya berkedudukan rendah Bahagian dalam mulut lenih kecil menyebabkan kura
n ruang untuk lidah sehingga menyebabkannya terjelir keluar v. vi. vii. viii. Be
ntuk leher lebih pendek Kaki dan tangan pendek, tapak tangan juga lebar dan rata
, jari-jari pendek Tapak kaki lebar dan jari-jari kaki pendek Semasa bayi kanak-
kanak ini mempunyai otot yang lemah dan terkepalai, serta lemah tindak balas ix.
x. 30 ± 40 peratus kanak-kanak Sindrom Down menghadapi masalah jantung Mata kelih
atan juling
Ciri Personaliti dan Temperan Kanak-kanak Sindrom Down bukanlah mempunyai satu b
entuk personaliti yang seragam tetapi mereka mempunyai variasi tret personaliti
dan temperan yang pelbagai. Bagi bayi yang pada peringkat permulaannya tenang da
n pendiam bertukar ceria, bebas dan bersifat ingin tahu adalah disebabkan penjag
aan, ransangan dan pendidikan terutamanya semasa peringkat awal dan pertengahan
zaman kanak-kanak dan seterusnya. Terdapat juga kanak-kanak yang kurang upaya da
n lemah bertukar menjadi pemarah dan degil semasa remaja. Ciri Perkembangan Baha
sa dan Kognitif i. ii. iii. Perbendaharaan kata yang sedikit menyebabkan kurangn
ya pengetahuan umum Bermasalah mempelajari peraturan-peraturan tatabahasa Boleh
belajar perkataan baru dengan lebih mudah berbanding peraturan tatabahasa
iv. v.
Bermasalah dalam memahami arahan-arahan Perkembangan kognitif mereka adalah lamb
at dan ukuran kecerdasan mereka dianggarkan di sekitar 70 pada tahun pertama.
2.6. CARA MENGATASI Antara strategi yang boleh dilaksanakan ialah bagi membantu
kanak-kanak Sindrom Down ialah: Masalah Penglihatan i. ii. iii. Tempatkan mereka
di barisan hadapan Gunakan tulisan atau huruf cetak yang besar Lakukan persemba
han secara jelas dan mudah
Masalah Pendengaran i. ii. iii. Bercakap secara terus kepada pelajar Kukuhkan pe
rcakapan dengan ekspresi muka, isyarat atau gerak tubuh Kukuhkan percakapan mela
lui tulisan, gambar dan bahan maujud
Kemahiran Motor Halus dan Kasar i. Sediakan latihan tambahan, panduan dan galaka
n semua kemahiran motor
ii.Sediakan aktiviti untuk menguatkan jari dan sendi pergelangan tangan seperti
menjahit dan memotong iii. Lakukan aktiviti dan penggunaan bahan pelbagai deria
yang luas
Masalah Pertuturan Bahasa i. ii. iii. iv. Beri masa untuk memproses bahasa dan t
indak balas Gunakan bahasa yang mudah Sediakan banyak permainan dan aktiviti men
dengar, bahan-bahan visual dan sentuhan untuk mengukuhkan pertutura mereka Sedia
kan peluang-peluang bercakap dengan orang lain lebih kerap
2.6. AUTISME Istilah autisme berasal daripada perkataan autos yang bermakna diri
sendiri dan isme yang bermaksud aliran. Ini bermakna autisme membawa maksud kan
ak-kanak berada dalam dunianya sendiri. Persatuan Autisme Amerika Syarikat mende
finisiskan autisme sebagai ketidakupayaan yang rencam yang ada pada kebiasaannya
kelihatan pada masa kanak-kanak itu belum meningkat umur tiga tahun. Keadaan in
i adalah kesan daripada kecelaruan neurologikal yang mengganggu fungsi otak. aut
isme dan tingkah laku yang berkaitan dengannya dianggarkan terdapapt dalam 1 dar
ipada 500 idividu. Kekerapan kanak-kanak lelaki mengalami autisme adalah empat k
ali ganda daripada kanak-kanak perempuan. Persatuan Kebangsaan Autisme Malaysia
(NASOM) pula mendefinisikan autisme sebagai satu kekurangan seumur hidup dan men
ampakkan kesannya dalam masa 30 bulan pertama seseorang bayi. Komunikasi antara
mereka adalah terbantut. Mereka juga mempunyai masalah tingkah laku. Individu au
tisme mempunyai kelebihan intelek yang luas dan kerap kali menunjukkan kelebihan
dalam bidang matematik atau kemahiran mekanikal ataupun dalam bidang muzik dan
lain-lain lagi.
2.6. PUNCA AUTISME Punca autisme adalah kompleks dan dalam kebanyakkan kes, punc
a yang menyebabkan autisme adalah tidak diketahui. Autisme mempunyai kecelaruan
yang pelbagai dan kajian-kajian terkini lebih tertumpu kepada masalah genetik, k
efungsian otak, dan faktor-faktor neurochemical dan imunilogikal. Dari segi gene
tik, adik-beradik kepada individu autistik lebih berisiko mengalami autisme berb
anding orang lain, terutamanya pasangan kembar seiras. Selain itu, autisme juga
dikaitkan dengan kecelaruan genetik dan masalah yang berkaitan dengan perubatan
seperti Fragile X Syndrome, tuberous sclerosis, dan phennylketonuria (PKU). Masa
lah sebelum dan selepas kelahiran juga boleh menyebabkan austisme. Antaranya ada
lah seperti jangkitan rubella semasa dalam kandungan ibu, encephalitis,
kekurangan oksigen semasa lahir, keracunan makanan, dan bengkak cantik (mumps).
Susunan kedudukan adik-beradik juga boleh menyumbang kepada masalah autisme iait
u anak sulung dalam keluarga yang mempunyai dua anak, anak keempat atau yang ber
ikutnya bagi keluarga yang mempunyai empat anak atau lebih (Gargiulo R.M. 2003).
Berkaitan dengan fungsi otak, terdapat bukti yang kukuh behawa ketidakfungsian
serebelum, sistem limbik, dan kemungkinan juga temporal lobe dan cortex terjadi
kepada individu autisme. Autisme juga dikaitkan dengan faktor kecelaruan autoimu
nne dan juga faktor persekitaran. Dalam sesetengah keluarga yang mempunyai anak
autisme,
ketidakfungsian pelalian (immune dysfunction) akan berkait dengan beberapa fakto
r persekitaran terutamanya alahan kepada makanan seperti susu dan gandum yang ti
dak dapat dicernakan dengan baik menyebakan protein daripada makanan ini tidak b
ertukar menjadi asid amino ataupun pepton, iaitu bentuk makanan yang akhirnya di
buang melalui kencing. Bagi kanak-kanak autistic, pepton ini diserap kembali ole
h tubuh, memasuki aliran darah, terus ke otak dan diubah menjadi morfin atau cas
omorfin dan gliadorfin, yang merosakkan sel-sel otak dan menyebabkan fungsi otak
terganggu. Fungsi otak yang terganggu adalah yang melibatkan fungsi kognitif, t
umpuan perhatian, dan tingkah laku (Jamila K.A Mohamed, 2005).
2.6. CIRI-CIRI AUTISME Jamila K.A Mohamed (2005) dalam bukunya Pendidikan Khas u
ntuk Kanak-kanak Istiemwa telah menggabungkan kesemua ciri kanak-kanak autisme k
epada enam bidang iaitu: 1 Komunikasi a Perkembangan bahasa lambat atau tiada la
ngsung b Kelihatan seperti bermasalah pendengaran dan tidak mengendahkan apa yan
g diperkatakan oleh orang lain c Jarang menggunakan bahasa
d Sukar diajak bercakap e Kadangkala dapat menuturkan sesuatu tetapi buat seketi
ka sahaja f Perkataan atau jawapan yang dituturkan tidak sesuai dengan pertanyaa
n
g Mengeluarkan bahasa yang tidak difahami h Suka menarik tangan orang lain apabi
la meminta sesuatu 2 Interaksi Sosial a Suka bersendirian b Tiada kontak mata da
n sentiasa mengelak daripada memandang orang lain c Tidak gemar bermain dengan r
akan dan sering menolak ajakan rakan
d Suka menjauhkan diri dan duduk di suatu sudut
3 Gangguan Deria a Sensitif pada sentuhan b Tidak suka dipegang atau dipeluk c S
ensitif dengan bunyi yang kuat dan menutup telinga
d Suka mencium dan menjilat mainan atau benda lain e Kurang sensitif pada rasa s
akit atau takut
4 Pola Bermain a Tidak suka bermain seperti rakan-rakan sebayanya b Tidak suka b
ermain dengan rakan sebaya c Tidak bermain mengikut cara biasa, dan suka memutar
-mutar atau melambunglambung dan menyambut mainan atau apa sahaja yang dipegangn
ya d Suka dengan objek-objek yang berputar seperti kipas e Apabila menyukai sesu
atu benda terus dibawa ke mana-mana sahaja
5 Tingkah Laku a Sama ada hiperaktif atau hipoaktif b Melakukan perbuatan yang s
ama dan berulang-ulang seperti menepuk-nepuk tangan
c
Sidak suka pada perubahan daripada apa yang dilakukannya
d Dapat duduk lama tanpa berbuat apa-apa dan tanpa sebarang reaksi
6 Emosi a Sering marah, ketawa, dan menangis tanpa sebab, mengamuk tidak terkawa
l jika tidak dituruti kemahuannya atau dilarang melakukan sesuatu yang diinginin
ya b Merosakkan apa sahaja yang ada di sekitarnya jika emosinya terganggu c Ada
kalanya mencederakan diri sendiri d Tidak rasa simpati da tidak memahami perasaa
n orang lain
2.31 PERKEMBANGAN KANAK-KANAK AUTISME Perkembangan kanak-kanak autisme boleh dil
ihat daripada banyak aspek seperti: Perkembangan Kognitif Perkembangan kognitif
kanak-kanak autisme dengan kanak-kanak normal adalah berbeza. Mereka mempunyai d
aya kognitif yang lemah, terdapat juga sebahagian kecil yang mempunyai keupayaan
kognitif yang tinggi dan juga bakat yang mengkagumkan. Mereka juga mempunyai tu
mpuan yang singkat namun perkara ini tidak pula berlaku pada perkara yang mereka
sukai. Keadaan ini dikenali sebagai stimulus overselectivity iaitu perkara atau
ransangan yang menjadi tumpuan secara berlebihan. Kanak-kanak autisme berkeupay
aan menerima input daripada deria tetapi mereka tidak berupaya memilih maklumat
yang penting. Oleh itu, maklumat awal ini dikekalkan dalam bentuk yang asal (unc
oded form). Kanak-kanak istimewa tidak boleh mengekalkan maklumat dalam jangka m
asa yang panjang dan juga tidak berupaya membuat penyesuaian terhadap maklumat s
ebagaimana kebiasaan orang lain. Selain itu, mereka juga tidak mampu menumpukan
perhatian terhadap perkaraperkara kecil yang boleh dikaitkan dengan ingatan masa
lalu dan mengimbas kembali
untuk melihat perkara penting yang ada. Mereka juga tidak dapat melihat perkaita
n antara dua perkara menyebabkan mereka sukar membuat atau memahami jenaka, memb
uat analogi dan seumpamanya. Namun terdapat juga individu autistic yang mempunya
i kemahiran tertentu yang tinggi melebihi ukuran umum seperti kecerdasan yang ti
nggi atau bakat yang luar biasa, contohnya dalam muzik, matematik dan seni lukis
. Perkembangan Bahasa Dibahagikan kepada: A. Nonsegmental Phonology Kanak-kanak
autistik yang lemah dalam menghasilkan pertuturan yang
nonsegmental atau prosodi iaitu: i. Irama yang streotaip atau berlagu-lagu denga
n bunyi yang dipanjangkan secara berlebihan ii. Pengeluaran bunyi vokal yng beru
bah-ubah turun naiknya dan tidak seperti biasa iii. iv. Pertuturan yang monotonu
s dengan nada suara yang terhad Tidak menunjukkan perbezaan dalam intonasi dalam
percakapan
B. Bahasa Idiosinkratik Kanak-kanak autistik mempunyai bahasa mereka yang tersen
diri iaitu perkataan atau frasa yang dikeluarkan unik. Semua bnetuk bahasa yang
dikeluarkan menunjukkan proses semantik yang ganjil dan kekurangan dalam kefaham
an. C. Masalah Kata Ganti Nama Penggunaan kata ganti nama dalam pertuturan kanak
-kanak autistik kerap menimbulkan kekeliruan terutamanya yang melibatkan rujukan
jantina seperti µhe¶ atau µshe¶. Kata ganti nama kedua µyou¶ digunakan untuk dirinya dan µI¶
tuk orang lain. Keadaan ini berlaku kerana mereka sukar memahami dan mengunakan
perkataan yang berubah maknanya mengikut konteks.
D. Ekolalia Ekolalia bermaksud kanak-kanak autisme mengulang-ulang apa yang dica
kapkan tanpa niat untuk berkomunikasi dan berlaku secara automatik. Boleh dibeza
kan iaitu: i. Ekolalia serta-merta ± pengulangan yang tepat dan serta-merta apabil
a perkataan disebut. ii. Ekolalia lewat ± diucapkan agak lewat atau agak lama sele
pas perkataan tersebut. iii. Ekolalia ringan ± pengulangan segera tetapi terdapat
perubahan apa yang dipertuturkan. Perkembangan Komunikasi Mereka tidak mempunyai
sebarang niat dan keinginan untuk berkomunikasi dengan orang lain. Mereka tidak
akan memberitahu atau menunjuk kepada barang yang dikehendaki, sebaliknya memeg
ang tangan bapa atau ibu dan membawanya ke tempat itu. Mereka juga tidak memberi
perhatian terhadap apa yang diperkatakan oleh orang lain dan sukar memahami bah
asa badan serta ekspresi orang lain. Perkembangan Sosial Boleh dikategorikan kep
ada: i. Penghindaran sosial iaitu kanak-kanak autistik akan mengelak daripada se
barang bentuk interaksi sosial dan kerap menjauhkan diri apabila ada orang henda
k berinteraksi dengan mereka. ii. Bersikap tidak acuh atau tidak ambil peduli de
ngan keadaan sekeliling tetapi tidak pula menghindari pergaulan. Mereka hanya be
rinteraksi dengan orang lain apabila memerlukans sesuatu. iii. Kekok ketika bers
osial, berlaku apabila individu autistik cuba berkawan tetapi tidak berupaya men
gekalkan hubungan itu. Ini disebabkan mereka hanya bercakap tentang diri sendiri
dan tidak memahami bahawa orang lain juga mempunyai idea, perasaan, sikap dan e
mosi.
Perkembangan Emosi Kanak-kanak autistik sukar membuat hubungan secara emosi deng
an orang lain kerana mereka tidak sedar bahawa perasaan tertentu boleh ditunjukk
an dalam cara yang tidak disalah faham. Mereka juga tidak menyembunyikan perasaa
n suka atau tidak suka kepada orang lain dan ada kalanya menunjukkan kemesraan y
ang melampau.
2.6.2 CARA MENGATASI Proses intervensi untuk kanak-kanak autistik bermula sebaik
sahaja masalah ini dikesan. Tumpuan intervensi pada peringkat awal tertumpu kep
ada rawatan perubatan dan pengurusan tingkah laku. Rawatan perubatan yang sering
digunakan bagi kanakkanak autistik ialah penggunaan ubat Ritalin bagi merawat m
asalah kurang tumpuan dan hiperaktif serta pengambilan vitamin B6 bersama magnes
ium untuk membantu meningkatkan kesedaran dan tumpuan mereka. Pengurusan tingkah
laku merangkumi pelbagai strategi dan teknik untuk menambah atau mengekalkan ti
ngkah laku sasaran (positif) dan mengurang atau menghapus tingkah laku kurang se
suai. Antara teknik yang digunakan ialah pengasingan, kejelakan, time-out, membe
ri ganjaran dan sebagainya. Pendidikan yang berstruktur serta pengurusan interve
nsi semasa awal kanak-kanak lagi boleh membantu mengembangkan potensi mereka. Pe
rkhidmatan intervensi awal ini adalah penting untuk mengurangkan masalah autisti
k yang mereka alami. Antara intervensi awal yang digunakan bagi kanak-kanak auti
sme adalah bermula dengan pembentukan Individualized Family Service Plan (IFSP),
yang akan memenuhi keperluan dalam bidang kemahiran sosial, kemhairan urus diri
, komunikasi, dan pengurusan tingkah laku.
2.6.3 PINTAR CERDAS Pintar cerdas sering dikaitkan dengan kebolehan intelek atau
kecerdasan yang tinggi. Ross (1993) mendefinisikan kanak-kanak pintar cerdas se
bagai kanak-kanak dikenalpasti semasa pra sekolah, sekolah rendah atau menengah
yang menunjukkan prestasi bakat yang cemerlang atau menunjukkan potensi untuk me
lakukan pencapaian di tahap yang sangat tinggi apabila dibandingkan dengan kanak
-kanak lain yang sebaya umurnya, sama pengalaman atau persekitaran. Kanak-kanak
ini menunjukkan prestasi yang tinggi dari segi intelek, kreativiti, seni atau me
miliki kepimpinan yang luar biasa, atau cemerlang dalam bidang akademik yang khu
sus.
2.6.4 CIRI-CIRI KANAK-KANAK PINTAR CERDAS Antara ciri-ciri kanak-kanak pintar ce
rdas ialah: Tahap IQ yang Tinggi Pintar cerdas diertikan mempunyai IQ yang tingg
i (130 mata), (Grinder, 1985). Menurut Clark, 1997, mengatakan bahawa IQ semata-
mata bukanlah faktor menentukan pintar cerdas. Beliau menyatakan kefungsian inte
lek yang tinggi dan cepat dalam empat komponen intelek menunjukkan prestasi yang
tinggi pada individu pintar cerdas iaitu kognitif, efektif, fizikal dan intuiti
f. Pemprosesan Maklumat Sternberg & Zhang, 1995 berpendapat bahawa kanak-kanak p
intar cerdsa mempunyai kebolehan-kebolehan seperti berikut: i. Asas pengetahuan
dan kebolehan untuk mengingat semula maklumat dari ingatan yang tersimpan ii. ii
i. Mengguna kemahiran dan strategi menyelesaikan masalah Kemahiran metakognitif
yang akan meregulasi, mengawal penggunaan strategi menyelesaikan masalah.
Perbezaan Secara Kualitatif Eysenck (1986) berpendapat secara kualitatif kanak-k
anak pintar cerdas berbeza dengan kanak-kanak biasa dari segi memproses maklumat
kerana mereka dapat memproses maklumat dengan tepat sebab transmisi antara sel-
sel di dalam otak lebih cekap. Oleh itu, mereka dapat menangani kehendak intelek
yang timbul walaupun pad umur yang muda. Kreativiti Tinggi Guilford & Torrance
menyatakan kanak-kanak pintar cerdas mempunyai daya kreativiti yang tinggi dan m
enunjukkan kebolehan-kebolehan berikut: i. ii. iii. iv. Kelancaran fikiran: bole
h mengeluarkan idea yang banyak Fleksibiliti: boleh menukar corak pemifikiran Ke
tulinan: boleh mengeluarkan idea yang tidak dijangka Eloborasi: boleh meluaskan
pemikiran dan menilai kesan.
Prestasi Luar Biasa Stankowski (1987) berpendapat kanak-kanak pintar cerdas menu
njukkan ciri-ciri kematangan dan prestasi orang dewasa lebih jelas berbanding de
ngan umurnya. Kemahiran Metakognisi Tinggi Kanak-kanak pintar cerdas menunjukkan
keupayaan metakognisi yang tinggi iaitu: i. ii. iii. Mempunyai kesedaran kendir
i yang tinggi Berupaya mengurus kendiri dengan cemerlang Motivasi kendiri yang t
inggi, kehendak yang kuat untuk menguasai kemhairan baru. Motivasi instrinsik le
bih ketara pada mereka. iv. v. Kemahiran menumpukan perhatian yang tinggi Mempun
yai lokus kawalan dalaman yang tinggi: belajar dari kesilapan, insentif yang tin
ggi untuk berjaya, lebih persisten dan pembelajar yang reflektif vi. vii. Berdik
ari Kemahiran bahasa dan percakapan yang tinggi
viii. ix. x. xi. xii. xiii. xiv.
Membina rasa takut pada usia muda Mempunyai penghargaan kendiri yang tinggi Menc
ari kesempurnaan Terlalu sensitif Mudah kecewa Sangat matang Tingkah laku tidak
conform kepada masyarakat
Perkembangan Kanak-kanak Pintar Cerdas Kanak-kanak pintar cerdas MENGANTUK « SBLM
TDO NAK TULIS SESUATU ³ACT AND PLAY IN THIS SCARY WORLD NICELY, YOU WILL SUCCESS.
(ROSE NOTE_ANA MARISSA) 3.1.6 Ciri-ciri Dianggarkan terdapat kira-kira 50 tanda
klinikal kanak-kanak Sindrom Down, tetapi jarang sekali seseorang itu mempunyai
semua ciri-ciri tersebut. Antara cirri-ciri fizikal yang ketara ialah : (i) (ii)
(iii) Kepala yang kecil, leher yang pendek, serta mata sepet Hidung leper, teli
nga dan mulut yang kecil Tangan yang pendek, tapak kaki yang lebar dan igu jari
kaki yang pendek (iv) (v) Otot yang lemah Badan yang lebih kecil berbanding deng
an kanak-kanak biasa
Selain memiliki ciri-ciri fizikal tersebut, kanak-kanak Sindrom Down juga mungki
n mengalami masalah kesihatan seperti kesukaran bernafas, masalah penglihatan, m
asalah pendengaran dan kesukaran bertutur. Kanak-kanak Sindrom Down berkemungkin
an menjadi obesity atau gemuk.
3.2.2 CIRI-CIRI KANAK-KANAK MASALAH PEMBELAJARAN Tujuan membaca ialah untuk mema
hami apa yang dibaca. Pemahaman memerlukan seseorang itu mentafsir frasa, ayat d
an perenggan. Pelajar bermasalah pembelajaran yang berada pada peringkat mengena
l pasti perkataan sudah tahap pemahamannya tidak setandng dengan tahap
pemahaman pelajar normal atau biasa. Pelajar bermasalah pembelajaran akan mengha
biskan masa mengenal pasti perkataan dan oleh itu tidak dapat membeca dengan fas
ih dan lancar, dan maksud bahan yang dibaca akan menjadi kabur.
a) Masalah menulis Ramai pelajar bermasalah pembelajaran menghadapi masalah menu
lis. Kemahiran menulis memerlukan seorang penterjemahan pemahaman bahasa ke dala
m system symbol. Berikut ialah beberapa masalah kemahiran menulis di kalangan pe
lajar bermasalah pembelajaran : y y y y Kesukaran memegang pen atau pensil ketik
a dengan tangan Menulis huruf yang berlainan saiz. Bagi sesuatu perkataan, terda
pat ruang diantara huruf Kelemahan dalam ejaan ( meninggikan atau menambahkan hu
ruf-huruf tertentu ) y y y y Tidak menggunakan tatabahasa yang betul Organisasi
perenggan yang tidak teratur Penjanaan idea yang tidak matang Kurang menggunakan
struktur ayat yang kompleks
Secara umum, pelajar kemahiran menulis pelajar bermasalah pembelajaran adalah le
bih rendah berbanding dengan rakan sebaya mereka yang normal atau biasa. Bagaima
napun, kemahiran menulis pelajar bermasalah pembelajaran lebih dipertingkatkan j
ika interversi awal dilaksanakan dan kaedah mengajar yang teratur dan sistematik
siperkenalkan.
b) Masalah Matematik Para penyelidik mendapati bahawa 1 daripada 4 pelajar berma
salah
pembelajaran menghadapi kesukaran matematik. Diskalkulia merupakan istilah yang
digunakan secara meluas bagi ketidakupayaan dalam kemahiran matematik. Secara um
umnya, dikakulia bermakna ketidakupayaan untuk mengira. Berikut ialah beberapa m
asalah matematik di kalangan pelajar bermasalah pembelajaran : i. ii. iii. Tidak
menguasai sepenuhnya peraturan campur, bahagi, tolak dan darab Kesukaran menyel
esaikan masalah matematik bentu ayat atau bahasa. Kesilapan yang dilakukan adala
h sistematik dan ini menunjukkan bahawa kanak-kanak tersebut telah menggunakan s
trategi menjawab soalan yang salah secara konsisten. iv. Kesukaran mengingati ke
mbali fakta (mengingat semula fakta lebih perlahan berbanding pelajar biasa). v.
Mudah melakukan kesilapan sekiranya tidak menerima contoh atau pengajaran yang
sepenuhnya daripada guru.
c) Masalah Interaksi Sosial Setelah megkaji semula lebih seratus penyelidikan, K
avale dan Forness membuat kesimpulan bahawa kira-kira 75% pelajar bermasalah pem
belajaran menunjukkan kekurangan kemahiran social. Pelajar yang mempunyai kemahi
ran social yang lemah dapati sukar untuk mencari kawan, diketepikan oleh pelajar
lain dan tidak kerap berinteraksi dengan guru. Mereka kurang mempunyai
teman-teman dari kalangan kanak-kanak biasa disebabkan mereka tidak berupaya unt
uk mengetahui kenapa dan bagaimana untuk menjalinkan serta mengekalkan hubungan.
Adakalanya pelajar bermasalah pembelajaran tidak mempunyai kemahiran untuk meno
lak rakan sebaya yang negative serta tidak dapat mengenalpasti model rakan sebay
a yang baik untuk ditiru.
Akibatnya, harga diri mereka pun rendah yang mungkin disebabkan dengan kekecewaa
n usaha mereka berinteraksi dengan orang lain. Kadang-kadang hal ini berlaku men
yebabkan mereka bertingkah laku negative dan menyakiti orang lain. Kompetensi so
cial yang rendah di kalangan pelajar bermasalah adalah rendah dalam kerana merek
a tidak dapat membaca situasi social di sekitar mereka.
d) Masalah Tingkah Laku Sebahagian pelajar bermasalah pembelajaran mempamerkan m
asalah tingkah laku. Dianggarkan antara 15 hingga 40 peratus pelajar bermasalah
pembelajaran mempunyai masalah sukar memberi tumpuan, mudah terganggu, impulsive
, terlalu aktif dan resah, dan tidak mengikut arahan. Istilah yang sering diguna
kan untuk membincangkan situasi ini ialah Masalah Kurang Tumpuan ( Attention Def
icit Disorder, ADD ) yang telah disemak semula dan kini dipanggil Masalah Kurang
Tumpuan Hiperaktif (Attention Deficit Hyperactive Phychiatric Association). Mas
alah ini lebih ketara di kalangan pelajar lelaki berbanding dengan perempuan. Su
dah tentu tingkah laku kurang tumpuan yang dipamerkan akan memberikan kesan terh
adap pembelajaran mereka malah dan turut memberi kesan terhadap situasi social d
i sekolah dan keadaan dir umah. Bagaimana perlu ditegaskan bahawa tidak semua pe
lajar bermasalah pembelajaran menghadapi masalah Kurang Tumpuan Hiperaktif ( ADH
D ) dan berikut ialah cirri-ciri umum masalah : i. ii. iii. iv. v. vi. vii. Sang
at aktif ( dipanggil hiperaktif ) Sukar memberikan tumpuan Bertindak tanpa berfi
kir Tidak mengikuti arahan dengan sepenuhnya Tidak mengikut giliran Terlalu bany
ak bercakap Mencela ketika orang bercakap
3.2.3 SEBAB-SEBAB MASALAH PEMBELAJARAN Apakah yang menyebabkan bermasalah pembel
ajaran? Pada masa kini, tidak dapat ditentukan dengan tepat apakah yang akan men
yebabkan masalah pembelajaran. Bagi kebanyakan pelajar, kita ketahui apakah yang
menyebabkan sesuatu masalah pembelajaran yang dihadapi seperti disleksia atau k
esukaran menyelesaikan masalah matematik. a) Kecederaan Otak Ramai professional
perubatan berpendapat kebanyakan masalah pembelajaran ada kaitan dengan kecedera
an otak. Kecederaan otak kecederaan otak atau trauma pada system saraf pusat ( c
entral nervous system ) biasanya berlaku sebelum kelahiran bayi ( postnatal ) da
n selepas kelahiran bayi ( postnatal ). Sebelum kelahiran bayi. Pelbagai kejadia
n semasa kandungan boleh menyebabkan kecederaan otak seperti ibu yang menghidap
penyakit-penyakit seperti Rubela, herpes, simplex, mengambil dadah, minum alcoho
l dan merokok terdedah kepada logam berat seperti pelambam dan merkuri. Semasa k
elahiran bayi Pelbagai kejadian semasa kelahiran bayi boleh menyebabkan kecedera
an otak seperti kekurangan oksigen, tidak cukup bulan atau kurang berat badan, t
rauma yang diterima sebabkan oleh penggunaan alatan perubatan seperti forcep dan
vakum. Selepas kelahiran bayi Dalam kehidupan seharian seorang kanak-kanak terd
edah keoada pelbagai kematangan yang kadang kala boleh mencederakan otaknya sepe
rti hentakan yang kuat pada bahagian kepala akibat kemalangan, demam yang terlal
u tinggi, tumbuhan pada otak dan jangkitan seperti encephatilitis dan meningitis
.
b) Genetik Hubung kait di antara genetic dengan masalah pembelajaran dipertikaik
an kerana tidak ada bukti yang kukuh. Walaupun amat sukar untuk membezakan sama
ada masalah yang timbul adalah disebabkan oleh factor genetic atau persekitaran,
terdapat juga kajian-kajina menunjukkan kaitan genetic dan masalah pembelajaran
. Para penyelidk telah mendapati bahaw akira-kira 35-45 peratus kanak-kanakk yan
g menghadapi masalah membaca. Risiko mempunyai masalah membaca akan meningkat se
kiranya kedua-kedua ibu bapa mempunyai masalah yang sama.
c) Ketidakseimbangan biokimia Selain factor-faktor kecederaan otak dan keturunan
, kandunga biokimia yang tidak seimbang juga dikatakan sebagai salah satu sebab
berlakunya masalah pembelajaran. Sesetengah ketidakseimbangan bahan-bahan kimia
dikatakan boleh menjadi punca kepada masalah hiperaktif yang boleh mengakibatkan
kesukaran memberi tumpuan kepada kerja sekolah. Isu ketidakseimbangan biokimia
dan kaitannya dengan masalah pembelajaran seharusnya ditafsir dengan hati-hati.
d) Persekitaran Sepertimana kecederaan otak, genetic dan ketidakseimbangan bioki
mia sukar dipastikan sebagai penyebabmasalah pembelajaran. Bagaimana terdapat be
berapa kajian yang menunjukkan bahawa persekitaran yang serba
kekurangan kerana kemiskinan, keadaan rumah yang tidak selesa, atau persekitaran
yang kotor boleh menimbulkan masalah pembelajaran di kalangan kanak-kanak. Cont
ahnya, kajian jangka panjang yang dilakukan oleh Hart mendapati bayi dan kanak-k
anak yang tidak banyak berkomunikasi dengan ibu bapa mereka, mempunyai kosa kata
dan penggunaan bahasa yang terhad sebelum memasuki sekolah.
Bibliografi Pengenalan Bahasa. http://anuarsped.blogspot.com Abdul Rahim b. Tali
b, (2006). Pengenalan Pendidikan Kanak-kanak Masalah Pembelajaran: Open Universi
ty Malaysia (OUM). Kuala Lumpur: UNITEM Sdn. Bhd.. Haliza Hamzah, (2008). Perkem
bangan Kanak-kanak: Untuk Program Ijazah Sarjana Muda Perguruan: Edisi Kedua. In
stitut Perguruan Teknik,Kuala Lumpur: Kumpulan Budiman Sdn. Bhd.. Jamila K.A Moh
amed, (2008). Pendidikan Khas untuk Kanak-kanak Istimewa. Selangor: PTS Professi
onal Publishing Sdn. Bhd.. Jabatan Pendidikan Khas, Kementerian Pendidikan Malay
sia, (2007). Buku Panduan Bhd.. Instrumen Penempatan Pendidikan Khas Bermasalah
Pembelajaran (IPP): Manual. Selangor: Absolute Master Printers Sdn.