รายงานเชิงวิชาการ

การอ่านและพิจารณาวรรณคดีเรือ ่ ง สามก๊ก ตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉ

โดย
นางสาว จิรชั ญา กาญจนชูศกั ดิ ์ ชัน้ มัธยมศึกษาปี ที่ 5/8 เลขที่ 5
นางสาว ณัฐวรา ไพศาลพิสฐิ ชัน ้ มัธยมศึกษาปี ที่ 5/8 เลขที่ 10
นางสาว ดรัลพร ตันติวรสกุล ชัน ้ มัธยมศึกษาปี ที่ 5/8 เลขที่ 16
เสนอ
อ.พนมศักดิ ์ มนูญปรัชญาภรณ์
ภาคเรียนที่ 2 ปี การศึกษา 2559
โรงเรียนสาธิตนานาชาติ มหาวิทยาลัยมหิดล
รายงานนี้เป็ นส่วนหนึ่งของกิจกรรมการเรียนรูโ้ ดยใช้โครงงานเป็ นฐาน
(Project Based Learning) รายวิชาภาษาไทยและวัฒนธรรม
ระดับชัน
้ มัธยมศึกษาปี ที่ 5
 คานา
รายงานนี้เป็ นส่วนหนึ่งของวิชาภาษาไทยเพือ ่ การเรียนรูใ้ นระดับชัน้ มัธ
ยมศึกษาปี ที5 ่ โดยมีจุดประสงค์เพือ ่ การอ่านคิดวิเคราะห์และพิจารณาวรรณคดี
การวิเคราะห์และพิจารณาเนื้อหาของสามก๊กตอนกวนอูไปรับราชการกั
บโจโฉนัน ้ ยังสามารถทาให้ผอ ู้ า่ นเข้าใจเนื้อหาของเรือ ้ โดยไม่ตอ
่ งได้งา่ ยขึน ้ งอ่
านทัง้ เรือ
่ งอีกด้วย
ทัง้ นี้ทางคุณผูจ้ ดั ทาต้องขอขอบคุณอาจารย์พนมศักดิอ์ ย่างสูงทีค ่ อยให้คา
ทีป
่ รึกษาตลอดระยะเวลาการทารายงาน

คณะผูจ้ ดั ทา

14/5/16
 สารบัญ

เนื้อหา หน้า
1. การอ่านและพิจารณาเนื้อหาและกลวิธีในวรรณคดีและวรรณกรรม
ประกอบด้วย
- เนื้อเรือ
่ ง 1
- โครงเรือ ่ ง 1
- ตัวละคร 2
- ฉากท้องเรือ ่ ง 2
- บทเจรจาหรือราพึงราพัน 2
- แก่นเรือ ่ ง 3
2. การอ่านและพิจารณาการใช้ภาษาในวรรณคดีและวรรณกรรม
ประกอบด้วย
- การใช้โวหาร 3

3. การอ่านและพิจารณาประโยชน์หรือคุณค่าในวรรณคดีและวรรณกรรม
- คุณค่าด้านอารมณ์ 4
- คุณค่าด้านคุณธรรม 4
- คุณค่าด้านทักษะเชิงวิจารณ์ 4
- คุณค่าด้านการใช้ภาษา
4

บรรณานุกรม 5
 การอ่านและพิจารณาเนื้อหาและกลวิธีในวรรณคดีและวรรณกรรม
เรือ่ งย่อ
โจโฉได้ตดั สินใจยกทัพไปรบกับเล่าปี่ ซึง่ อยูทเี่ มืองชีจวิ๋
เมือ ่ เล่าปี่ ได้ทราบข่าวการมาของทัพโจโฉจึงขอความช่วยเหลือจากอ้วนเสี้ยวย
กทัพไปโจมตีเมืองฮูโต๋
อ้วนเสี้ยวปฏิเสธให้ความช่วยเหลือเพราะต้องดูแลลูกทีป ่ ่ วย
เล่าปี่ ได้วางแผนกับเตียวหุยว่าจะยกทัพไปปล้นค่ายของโจโฉ
โจโฉรูแ ้ ผนของเล่าปี่ จึงวางแผนต่อสูก ้ บ
ั ทัพของเล่าปี่
เมือ ่ ไปถึงค่ายของโจโฉเตียวหุยพลาดท่าถูกกองทัพของโจโฉล้อม
ส่วนเล่าปี่ สามารถหนีออกจากค่ายของโจโฉและได้ขอความช่วยเหลือจากอ้วนเ
สี้ยว เล่าปี่ ได้รบ ั การต้อนรับอย่างดีและพักอยูท ่ เี่ มืองกิจวิ๋ ของอ้วนเสี้ยว
โจโฉคิดการต่อว่าจะยกทัพไปตีเมืองแห้ฝือซึง่ กวนอูดแ ู ลอยูแ ่ ละอยากให้กวนอู
มาร่วมทัพของตนแต่ก็กลัวว่ากวนอูจะปฏิเสธ
เตียวเหลี้ยวจึงอาสาเป็ นคนไปเจรจากับกวนอูโดยได้รบ ั ความช่วยเหลือจากเทีย
หยก กวนอูไม่ยอมรับข้อเสนอของเตียวเลี้ยวเพราะไม่อยากทรยศเล่าปี่
เตียวเลี้ยวแจงเหตุผลทีก ่ วนอูควรจะมีชีวต ิ อยูต
่ อ ่ ว่า หนึ่ง ถ้ากวนอูตาย
เล่าปี่ และเตียวหุยก็จะตายด้วยตามคาสัตย์ทีใ่ ห้ไว้
สองกวนอูตอ ้ งดูแลครอบครัวเล่าปี่ สาม
กวนอูควรรักษาชีวต ิ เพือ ่ รอเล่าปี่ กลับมา
เมือ ่ ฟังดังนัน ้ แล้วกวนอูจงึ ยอมเข้าร่วมกับโจโฉโดยมีขอ ้ แม้วา่ หนึ่ง
กวนอูตอ ้ งได้รบ ั ใช้พระเจ้าเหี้ยนเต้ สอง
กวนอูตอ ้ งเป็ นคนดูแลพีส ่ ะใภ้ทง้ ั สองคนเอง สาม
ถ้ากวนอูรูว้ า่ เล่าปี่ อยูท ่ ใี่ ดก็จะไปหาเล่าปี่ ทันทีแม้โจโฉจะไม่อนุญาตก็ตาม
เตียวเลี้ยวรีบนาข้อเสนอนี้ไปแจ้งแก่โจโฉทันที
โจโฉไม่เห็นด้วยกับประการทีส ่ ามแต่เมือ ่ เตียวเลี้ยวเกลี้ยมกล่อมว่ากวนอูนน ้ ั มี
ความซือ ่ สัตย์ตอ ่ นายของตน หากโจโฉดูแลกวนอูอย่างดี
กวนอูจะซือ ่ สัตย์และกตัญญูตอ ่ โจโฉมาก
โจโฉได้ฟงั ดังนัน ้ จึงยอมรับข้อเสนอและเร่งให้เตียวเลี้ยวพากวนอูเข้ามา
กวนอูทราบข้อตกลงของโจโฉแล้วจึงบอกแก่เตียวเลี้ยวว่าจะรีบตามไปแต่ขอไ
ปบอกพีส ่ ะใภ้ทง้ ั สองก่อน
กวนอูกลับเข้าเมืองแห้ฝือและบอกเรือ ่ งราวทัง้ หมดแก่พีส ่ ะใภ้ทง้ ั สอง
วันต่อมากองทัพของโจโฉ กวนอูและภรรยาของเล่าปี่ เดินทางไปยังเมืองฮูโต๋
โจโฉเตรียมอาหารอย่างดี หญิงงามหลายสิบคน
เครือ ่ งเงินเครือ ่ งทองให้แก่กวนอู
แต่กวนอูก็นาสิง่ ของเหล่านัน ้ ไปให้แก่พีส ่ ะใภ้ทง้ ั สอง
โจโฉจะเอาเสื้อตัวใหม่มาให้กวนอูแทนเสื้อทีข ่ าด
กวนอูรบ ั ไว้แต่ก็ใส่เสื้อใหม่ไว้ดา้ นในด้วยเหตุทวี่ า่ กลัวคนจะนินทาว่าได้ใหม่แ

1
ล้วลืมเก่า โจโฉได้ฟงั ดังนัน ้ จึงเกิดความน้อยใจ
เตียวเลี้ยวจึงอาสาตามหาความในใจของกวนอูมาให้ได้
เตียวเลี้ยวได้ฟงั คากวนอูจงึ บอกความทัง้ หมดแก่โจโฉใจความว่ากวนอูยงั ซือ ่ สั
ตย์ตอ ่ เล่าปี่ อยู่ แต่ก็จะหาโอกาสตอบแทนคุณของโจโฉก่อนทีจ่ ะไป
โจโฉนับถือในความกตัญญูของกวนอูตอ ่ เล่าปี่ มากและไม่อยากเสียทหารอย่าง
กวนอูไป
โครงเรือ ่ ง
ลูกน้องผูซ ้ ือ
่ สัตย์ตอ่ เจ้านายจาใจต้องเลือกทีจ่ ะไปอยูก ่ บ
ั ศัตรู
ศัตรูได้เลี้ยงดูและให้รางวัลมากมายแก่ลูกน้อง
แต่ก็ไม่สามารถเปลีย่ นใจลูกน้องให้จงรักภักดีตอ ่ ตนได้เพราะลูกน้องมีความซื่
อสัตย์ตอ ่ เจ้านายเดิมอยูม ่ าก
ไม่วา่ ศัตรูจะให้สงิ่ ของหรือเงินทองมากมายเพียงใดก็ไม่สามาถเปลีย่ นแปลงคว
ามจงรักภักดีของลูกน้องต่อเจ้านายได้
ตัวละคร
- กวนอู
o เป็ นผูท ้ มี่ ีความสวามิภกั ดิต ์ อ่ ผูเ้ ป็ นเจ้านายด้วยจิตใจอันแน่ วแน่ และมั่นคง
เมือ ่ กระทาสิง่ ใดแล้วคิดถึงประโยชน์แก่เล่าปี่ เสมอ ดังตัวอย่างเช่น
เมือ ่ กวนอูตอ ้ งไปอยูก ่ บ ั โจโฉ กวนอูมีเงือ่ นไขว่า
กวนอูขอเป็ นผูด ้ แ ู ลภรรยาของเล่าปี่ และยังคานึงถึงว่า ถ้าตนตายตอนนี้
ตนคงไม่ได้อยูด ่ แ ู ลเล่าปี่ จึงตกลงไปอยูก ่ บั โจโฉ
o อย่างไรก็ตามเมือ ่ ไปอยูก ่ บ ั โจโฉ กวนอูยงั คงมีใจรักต่อเจ้านายเก่า
ไม่วา่ โจโฉจะพยายามเอาใจแค่ไหนก็ตาม แต่กวนอูก็มใิ ช่ผไู้ ม่มีสานึก
เมือ ่ กวนอูจากโจโฉไป ก็ได้สญ ั ญาว่าจะทดแทนบุญคุณโจโฉแน่ อน
- โจโฉ
o บุรุษผูด ้ ารงตาแหน่ งสูงสุด มหาอุปราชของพระเจ้าเหี้ยนเต้
เป็ นผูท ้ ก
ี่ ุมอานาจ รองจากฮ่องเต้ และเป็ นขุนพลผูม ้ ีฝีมือ มีเล่ห์เหลีย่ มกลยุทธ์
และทะนงองอาจ แต่อย่างไรก็ตามโจโฉไม่ใช่บุคคลไม่มีเหตุไม่มีผล
ดังตัวอย่างเช่น ตอนทีโ่ จโฉพิจารณาเงือ่ นไขของกวนอู
o โจโฉเป็ นผูท ้ ม ี่ ีมานะ หรือความพยายาม
ในการทาทุกวิธีทางให้ได้ลูกน้องทีม ่ ีคณุ ลักษณะทีด ่ ม ี าเป็ นของตน
แต่ก็มใิ ช่บุคคลทีจ่ ะไม่ยอมฟังผูอ ้ ืน
่ เช่น เมือ ่ โจโฉพยายามเอาใจกวนอู
แต่สุดท้ายกวนอูยงั คงมีใจซือ ่ สัตย์ตอ ่ เล่าปี่ โจโฉก็มไิ ด้บงั คับให้เขาอยูต ่ อ
่
o อุปนิสยั ของโจโฉมีทง้ ั ดีและร้าย ขึน ้ อยูก ่ บั ผูอ
้ า่ นจึงเป็ นทีม ่ าของฉายา“โจโฉ
ผูไ้ ม่ยอมให้โลกทรยศ” หมายความว่า
โจโฉจะทรยศผูอ ้ ืน ่ ก่อนทีผ ่ อู ้ ืน่ จะทรยศตนและ “โจโฉ
นายกตลอดกาล”เพราะโจโฉสามารถดารงตาแหน่ งขุนนางของพระเจ้าเหี้ยนเต้
จนหมดอายุขยั ของตนจึงนับได้วา่ เป็ นผูป ้ กครองทีม ่ ีความสามารถ
- เล่าปี่
o ได้รว่ มสาบานเป็ นพีน ่ ้อง กับ กวนอู เตียวหุย
ปราบปรามขบถโจรโพกผ้าเหลือง นิสยั โอบอ้อมอารี เป็ นทีร่ กั ใคร่แก่คนทั่วไป
ได้เป็ นเจ้าเมืองชีจวิ๋ เป็ นผูท ้ เี่ จ้านายรักเทิดทูน
ฉากท้องเรือ
่ ง
• มีฉากท้องเรือ
่ งอยูใ่ น ประเทศจีนสมัยพระเจ้าเหี้ยนเต้
บทเจรจาหรือราพึงราพัน
“ เสื้อเก่านี้ของเล่าปี่ ให้ บัดนี้เล่าปี่ ไปอยูท่ ใี่ ดมิได้แจ้ง
ข้าพเจ้าจึงเอาเสื้อผืนนี้ใส่ชน ้ ั นอก หวังจะดูตา่ งหน้าเล่าปี่
ครัน
้ จะเอาเสื้อใหม่นน ้ ั ใส่ชน้ ั นอก
คนทัง้ ปวงจะครหานินทาว่าได้ใหม่แล้วลืมเก่า ”

2
 จากบทเจรจานี้แสดงให้เห็นได้วา่
การทีก่ วนอูเอาเสื้อเก่าใส่ขา้ งนอกเสื้อใหม่ทโี่ จโฉให้นน ้ั
เป็ นการแสดงถึงความจงรักภักดีและความซือ ่ สัตย์ตอ ่ กวนอูทยี่ งั คงมีให้แก่เล่าปี่
“ เราเลี้ยงกวนอูขนาดฉะนี้แล้ว กวนอูยงั มีน้าใจผูกพันรักเล่าปี่ อยู่
เราคิดจะอ่านประการใดกวนอูจงึ จะเอาใจออกหากเล่าปี่ ”
จากบทเจรจาแสดงให้เห็นว่า
โจโฉนัน ้ คิดน้อยใจทีต ่ นเองทาดีกบ ั กวนอูเท่าไหร่ให้อะไรกวนอูตง้ ั มากมายแต่
กวนอูก็ยงั คงแสดงให้เห็นถึงความจงรักภักดีทม ี่ ีตอ
่ เล่าปี่ ให้เห็นอยูเ่ สมอ
“ซึง่ มหาอุปราชนี้มีคุณแก่เราก็จริงอยู่ แต่จะเปรียบเล่าปี่ นัน ้ ยังมิได้
ด้วยเล่าปี่ นัน ุ แก่เราก่อน ประการหนึ่งก็ได้สาบานไว้ตอ
้ มีคณ ่ กันว่าเป็ นพีน ่ ้อง
เราจึงได้ตง้ ั ใจรักษาสัตย์อยู่ ทุกวันนี้เราก็คดิ ถึงคุณมหาอุปราชอยูม ่ ไิ ด้ขาด
ถึงมาตรว่าเราจะไปจากก็จะขอแทนคุณเสียก่อนให้มีชือ ่ ปรากฏไว้เราจึงจะไป”
จากบทเจราจาข้างต้นแสดงให้เห็นว่ากวนอูนน ้ ั มีความกตัญญูนึกถึงบุญคุ
ณของคนอยูเ่ สมอ ถึงแม้วา่ กวนอูยงั ซือ ่ สัตย์และภักดีให้เล่าปี่ อยูต ่ ลอด
แต่กวนอูก็ยงั ไม่ลืมทีจ่ ะคิดตอบแทนบุญคุณของ โจโฉเมือ ่ มีโอกาส

แก่นเรือ ่ ง
แก่นเรือ
่ งนี้มุง่ แสดงให้เห็นถึงความซือ ่ สัตย์และจงรักภักดีของกวนอูทม ี่ ีใ
ห้เล่าปี่ ถึงแม้วา่ โจโฉจะทาดีและให้อะไรต่าง ๆนานาแก่กวนอูยงั ไง
กวนอูก็ยงั ไม่เคยลืมคามั่นสัญญาทีเ่ คยให้ไว้กบ ั เล่าปี่ รวมถึงคาสาบานทีว่ า่ จะเป็
นพีน่ ้องกัน ยังซือ ่ สัตย์และภักดีตอ่ เล่าปี่ มาโดยตลอด

การอ่านและพิจารณาการใช้ภาษาในวรรณคดีและวรรณกรรม
การใช้โวหาร
อุปมา
เนื่องจากสามก๊ก เป็ นการแต่งแบบร้อยแก้ว
ทาให้ไม่มีการเห็นการใช้โวหารทีเ่ ด่นชัดนัก
แต่ก็ยงั มีบางโวหารทีป ่ รากฏขึน ้ อยูใ่ นบางบทเจรจาหรือในเนื่อเรือ
่ ง
อาทิเช่น อันความตายอุปมาเหมือนนอนหลับ ในประโยคข้างต้นนี้
แสดงให้เห็นว่า มีการเปรียบเทียบความตายว่าเหมือนการนอนหลับ
เราสามารถสรุปว่าเป็ นการเปรียบเทียบได้จากคาว่า อุปมา
เพราะอุปมาเป็ นหนึ่งในคาทีใ่ ช้เปรียบเทียบสิง่ เหมือนในอุปมาโวหาร
นามนัย
“อันมหาอุปราช นี้มีน้าใจเมตตาท่าน ทานุบารุงท่านยิง่ กว่าเล่าปี่ อีก
เหตุใดท่านจึงมีใจ
คิดถึงเล่าปี่ อยู”่ คาพูดนี้เป็ นคาพูดของเตียวเลี้ยว ตอนเกลี้ยกล่อมกวนอู
หากผูอ้ า่ นได้อา่ นเนื้อเรือ่ งของสามก๊กตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉมาก่อ

3
น จะสามารทาให้เข้าใจว่า คาว่า มหาอุปราชนัน ้
ผูเ้ ขียนหมายถึงโจโฉ ซึง่ การใช้คาว่ามหาอุปราชแทนโจโฉฉะนัน
้
เป็ นการใช้นามนัย
เพราะคาว่ามหาอุปราชสามารถแสดงให้เห็นถึงลักษณะซึ่งก็คอ ื ยศและตาแหน่
งของโจโฉในเรือ ่ งนั่นเอง

การอ่านและพิจารณาประโยชน์หรือคุณค่าในวรรณคดีและวรรณกรรม
คุณค่าด้านอารมณ์
-
การกระทาของกวนอูแสดงถึงความกตัญญูทม ี่ ีตอ
่ เล่าปี่ แม้จะไม่รูว้ า่ เล่าปี่ ยังมีชีวิ
ตอยูห่ รือไม่ ทาให้ผอ ู้ า่ นซาบซึง้
- โจโฉมีน้าใจและเมตตาต่อศัตรูซงึ่ ก็คอ ื กวนอู
ทาให้ผอ ึ ซาบซึง้ ถึงจิตใจทีด
ู้ า่ นรูส้ ก ่ ข
ี องโจโฉ
คุณค่าด้านคุณธรรม
- ความซือ ่ สัตย์สุจริต
o เป็ นคุณธรรมข้อแรกทีเ่ ราสามารถมองเห็นได้จากเรือ ่ งนี้
โดยผ่านตัวละคร กวนอู ซึง่ มีอยูต ่ อนหนึ่งต้องไปอยูก ่ บ
ั โจโฉ
และโจโฉก็ทานุบารุงเป็ นอย่างดี แต่กวนอูก็ไม่ได้คด ิ แปรพรรคเลย
กลับคิดถึงแต่เล่าปี่ ตลอดเวลา และพยายามทีจ่ ะหนีจากโจโฉให้ได้
- รักษาสัญญาและตอบแทนผูม ้ ีพระคุณ
 o เมือ ่ กวนอูจากโจโฉไป และกลับมาพบกันใหม่
โดยกวนอูชว่ ยชีวต ิ โจโฉจากเล่าปี่ และซุนกวน
ซึง่ เป็ นการตอบแทนบุญคุณทีโ่ จโฉเคยทาให้กวนอู
เหตุการ์ณนี้แสดงให้เห็นการสานึกบุญคุณ และการทาตามสัญญา
ด้านทักษะเชิงวิจารณ์
- จากเหตุการณ์ ในเนื้ อเรือ ่ งตอนที่
โจโฉมอบสิง่ ของหลายๆให้กวนอูหวังจะเอาใจ แต่กวนอูกลับยิง่ แสดงให้
โจโฉเห็นว่าตนเองนัน ้ ยังมั่นคงและยังซือ ่ สัตย์ตอ
่ เล่าปี่ อยูเ่ สมอแม้วา่ หลาย
ๆอย่างได้เปลีย่ นไปแล้ว จากพฤติกรรมของกวนอูขา้ งต้นนี้
แสดงให้เห็นว่ากวนอูเป็ นคนดี มีความจงรักภักดีตอ ่
คนทีเ่ คยมีบุญคุณให้อยูเ่ สมอ
รวมถึงการทีโ่ จโฉมอบแต่สงิ่ ดีๆให้กวนอูมากมาย
กวนอูก็ไม่เคยลืมทีจ่ ะคิดตอบแทนทันทีเมือ ่ มีโอกาส
โดยกวนอูได้ตอบแทนบุญคุณโจโฉ โดยการปล่อยให้โจโฉหนีออกจาก
ซุนกวนและเล่าปี่
เพราะเหตุเหล่านี้กวนอูจงึ เป็ นสัญลักษณ์ ของเทพเจ้าแห่งความซือ ่ สัตย์
ด้านการใช้ภาษา
- ในเรือ ่ งสามก๊กตอนกวนอูไปรับราชการกับ โจโฉนัน ้
มีการใช้ภาษาในการแปลทีเ่ รียบง่ายรวมถึงภาษาคาศัพท์และสานวนในเ
นื้อเรือ
่ งจะถึงจะภาษาโบราณแต่กลับง่ายต่อการเข้าใจ ตัวอย่างเช่น
คาว่าเสียน้าใจ ในบทเจรจาทีว่ า่ “
โจโฉมีความยินดีก็คุมทหารเข้าเมืองแห้ฝือ แล้วให้เอาเพลิงเผาเมืองขึน ้
หวังจะให้กวนอูเสียน้าใจ” จากบทเจรจาข้างต้นจะเห็นได้วา่
เราสามารถเข้าใจความหมายของคาว่า เสียน้าใจ ได้จากประโยคข้างต้น
ซึง่ ความหมายในความเสียน้าใจนี้
หมายถึงการทีท ่ าให้อก ึ น้อยใจหรือเสียใจ จากอีกฝ่ ายหนึ่ง
ี ฝ่ ายรูส้ ก

บรรณานุกรม
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน
้ พื้นฐาน. (2552).

4
หนังสือเรียนสาระการ เรียนรูพ ้ ื้นฐาน วรรณคดีวจิ กั ษ์
ชัน
้ มัธยมศึกษาปี ที่ 6 กลุม่ สาระการเรียนรูภ ้ าษาไทย
หลักสูตรการศึกษาขัน ้ พื้นฐาน พุทธศักราช 2544 /
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน ้ พื้นฐาน.กรุงเทพฯ :
สานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา