1

2
 4. POVREDE MEHANIČKIM ORUĐEM UOPŠTE,
PODELA MEHANIČKIH POVREDA
Povreda (trauma) razvija se pod dejstvom spoljašnjih (egzogenih) uzroka.
Nasilna smrt – može biti posledica: ‚
1. zadesa
2. samoubistva
3. ubistva
VRSTE POVREDA:
1. mehaničke
2. asfktičke
3. fzičke
4. hemijske
5. nutritivne
6. bakterijske
7. psihičke
1. MEHANIČKE POVREDE – su telesne povrede nastale dinamičkim dejstvom mehaničkog oruđa
To dejstvo može imati 3 mehanizma, pa razlikujemo 3 posledice:
a) UDAR – kretanje oruđa prema telu
b) PAD – kretanje tela prema oruđu
c) SUDAR – kretanje i oruđa i tela
FAKTORI KOJI USLOVLJAVAJU IZGLED POVREDA:
1. brzina kretanja oruđa ili tela
2. masa oruđa/tela
3. izgled (oblik) i površina povrednog oruđa
Što se tiče povređenog dela tela – ista sila može imati različit ishod!
DEJSTVENI SASTOJCI MEHANIČKOG ORUĐA:
1. tupina (čekić, automobil)
2. oštrica (sekira, nož)
3. šiljak (šrafciger, nož)
4. projektil
Jedno mehaničko oruđe – može imati VIŠE DEJSTVENIH SASTOJAKA (vojnička pušta – kundak, bajonet,
projektil)
PODELA MEHANIČKIH POVREDNIH SREDSTAVA:
1. ORUĐA – imaju drugu namenu
2. ORUŽJA – specijalno namenjena za napad i odbranu (tj. za nanošenje povreda)

Član 122. KZ Srbije: LAKA TELESNA POVREDA

''Ko drugog lako telesno povredi ili mu zdravlje lako naruši – novčana kazna ili zatvor do 1 god.''
''Ako je takva povreda naneta oružjem, opasnim oruđem, drugim sredstvom – podobnim da:
- telo teško povredi
- zdravlje teško naruši – zatvor do 3 godine''.

PODELA MEHANIČKIH POVREDA:

1. OZLEDE – opšte mehaničke povrede (osobine: ukazuju samo da su nanete mehaničkim oruđem
uopšte)
- mogu nastati:
a) dejstvom MEHANIČKOG oruđa
b) dejstvom NEMEHANIČKOG oruđa (npr. hemijskog)
c) kao POSLEDICA OBOLJENJA (patološki prelom, spontani krvni podliv –

hemoflija)
2. RANE – posebne mehaničke povrede (osobine: ukazuju da su nanete upravo jednom određenom
vrstom mehaničkog oruđa)

3
 15. OZLEDE UOPŠTE – RASCEP, PROVALA
1. OZLEDE – opšte mehaničke povrede (osobine: ukazuju samo da su nanete mehaničkim oruđem
uopšte)
- mogu nastati:
a) dejstvom MEHANIČKOG oruđa
b) dejstvom NEMEHANIČKOG oruđa (npr. hemijskog)
c) kao POSLEDICA OBOLJENJA (patološki prelom, spontani krvni podliv –

hemoflija)
VRSTE OZLEDA:
1. oguljotina (sasušina)
2. krvarenje (krvni podliv, krvni izliv)
3. nagnječina
4. rascep, provala (rascep – rupture – brazdast/cevast raskid mekog tkiva unutrašnjih organa,
može biti:
- spontani – morbozni (rascep materice na porođaju)
- traumatski (morbozni rascep srca – kod infarkta miokarda)
Rascepi organa mogući bez spolja vidljivih povreda.
5. prelomi i iščašenja
6. razorine i raskomadine
16. KRVNI PODLIV, KRVNI IZLIV, ISKRVARENJE
KRVNI PODLIV: je krvarenje kod kojeg istekla krv prodire u okolno tkivo i prožima ga (kožu, sluzokožu,
duboka tkiva)
Može biti: 1. tačkasti (petehije na koži)
2. ekhimoze (na sluzokožama)
3. mrljasti
4. sliveni
Krvni podliv može biti (po vremenu nastanka):
1. zaživotni – krv prožima tkivo i zgrudvava se;
- postepeno dolazi do resorpcije
- ishod: najmanji iščeznu, veći se organizuju u najveći (tj. učaure se)
- evolucija na koži: dolazi do postepene promene boje po sledećem redosledu:
1. modroljubičasta, 2. smeđa, 3. zelena, 4. žuta
2. agonalni
3. posmrtni – uvek slabije izražen na koži i u potkožnom tkivu
- ne menja boju sa protekom vremena
- mogu biti:
a) spontani – hipostatska purpura (vibices)
b) prilikom uzimanja uzorka krvi iz butne vene
Krvni podliv može biti:
1. PRIRODNI – nastaje usled oboljenja (bez dejstva sile – npr. spontani, morbozni, meningokokna sepsa)
2. POVREDNI (nemehanički) – stezanje vrata lančićem (tačkasti podlivi)
3. OZLEDNI (mehanički) – traumatski – nastao dejstvom mehaničkog oruđa
SUDSKOMEDICINSKI ZNAČAJ KRVNIH PODLIVA: krvni podliv je RELATIVNA vitalna reakcija;
krvni podliv može biti:
1. dokaz dejstva sile
2. dokaz mehanizma nastanka (krvnog podliva) i to:
- direktni (na mestu dejstva sile) – krvni podliv sluzokože
gornje usne - udarac
- indirektni (na udaljenom mestu)
Primer: krvni podlivi kapaka u vidu naočara (indirektno nastali
kod preloma baze lobanje
3. utvrđivanje povrednog sredstva – pošto u nekim slučajevima izgled krvnog podliva verno
odslikava izgled površine dejstvenog principa
nekog mehaničkog oruđa (eng. patterned injuries)
- na mestima gde postoji deblji sloj potkožnog masnog tkiva
(butine, sedalni predeo)
4
  (otisak šare od gume – kod pregaženja pešaka,
 Prugasti krvni podlivi (od tramvajskih ili železničkih šina – tram-
line, railway-line,
 udarci štapom, kaišem itd).
4. procena broja udaraca
5. procena vremena povređivanja – po prebojenim krvnim podlivima;
Velike varijacije, zavise od:
- životnog doba
- debljine sloja krvi
- karakteristika tkiva
- individualnih razlika
Promena BOJE KRVNOG PODLIVA je APSOLUTNI ZNAK ZAŽIVOTNOSTI! (jer kod posmrtnog krvnog
podliva NEMA PROMENE BOJE!)

MEDICINSKI ZNAČAJ KRVNIH PODLIVA:

- na koži (uglavnom lake telesne povrede)
- duboki (nastaje pritisak na okolne strukture – živce, disajne puteve – poremećaj funkcije, bolovi)
Mogućnost infciranja – dobra podloga za bakterije;
- veliki ili opsežni krvni podliv – veliki gubitak krvi (šok, iskrvarenje)
- prebojen krvni podliv – je apsolutni znak zaživotnosti
KRIVIČNOPRAVNI ZNAČAJ PRISUSTVA I BROJA ODBRAMBENIH POVREDA:
Krvni podliv

KRVNI IZLIV: je krvarenje kod kojeg krv ističe;

može biti:
1. unutrašnji – u telesne ili organske duplje (intracerebralno krvarenje, ruptura aorte)
2. spoljašnji – van tela (
3. pomešani
Krvni izliv po vremenu nastanka može biti:
1. zaživotni
2. agonalni
3. posmrtni – krvni izliv – je RELATIVNA vitalna reakcija!
SUDSKOMEDICINSKI ZNAČAJ KRVNIH IZLIVA:
- spoljašnji izliv – izgled tragova krvi – značajan za rekonstrukciju toka događaja (u sudskom postupku)
- iskrvarenje – je smrtonosni gubitak krvi (bledilo kože, sluzokoža i organa, slabo izražene mrtvačke mrlje)
Poreklo krvnog izliva:
1. prirodni (morbozni) – karcinom pluća provalio zid krvnog suda i bronha; uzrokovao obilno
krvarenje
2. traumatski – rascep grudnog dela aorte kod motocikliste

KRVARENJE: isticanje krvi iz krvnih sudova (srca, arterija, vena i kapilara) u tkiv, telesne duplje, ili van

tela.
17. OGULJOTINE, SASUŠINE I NAGNJEČINE
1.OGULJOTINA KOŽE I SLUZOKOŽE: koža lišena natkožice (epiderma)
a golela kožica (derm) je obnažena.
Oguljotina može biti:
1. zaživotna – mehanizam nastanka: uklanjanje natkožice
- ogolela kožica se aktivno ovlaži limfom ili krvlju
- sasušivanjem nastaje krusta (korica)
- regeneracijom epiderma sa rubova – krusta otpada
- mladi epiderm nastaje za 7 do 14 dana, bez ožiljka
2. agonalna
3. posmrtna - nema aktivnog izlivanja limfe ni krvi
- ogoljena kožica se sasuši (žutomrka, pergamentast izgled, liči na sasušinu)
- nema kruste
- u hipostatskim predelima može pasivno ovlažiti
SUDSKOMEDICINSKI ZNAČAJ OGULJOTINE: ona je:
1. dokaz dejstva sile
5
 2. dokaz pravca dejstva sile – na osnovu smera ljuštenja epiderma, koji može ukazati na:
- povredno sredstvo
- i način (mehanizam) povređivanja
LOKALIZACIJA I OBLIK OGULJOTINE:
- tačkast (od barutnih čestica – kod ustrelina iz relativne blizine)
- crtast (ogrebotina)
- prugast (prugaste oguljotine od noktiju kod silovanja)
- nepravilan (oguljotine od suljanja po tlu – povreda u saobraćaju – brush abrasions)
- pravougaon (pravogaona oguljotina u vidu otiska na potkolenici)
Krustanje oguljotine – RELATIVNA vitalna reakcija!

2. SASUŠINA: isključivo POSTMORTALNA povreda!

- boja kože – žutomrko pergamentasto očvrsla promena kože
- nastala usled isparavanja kroz očuvanu (ali razdešenu kožu)
- nastaje na mestu gde je koža za života bila:
- izložena pritisku (na grudnom košu od masaže srca, trag stezanja kod vešanja)
- vlažna (u naborima ispod dojki gojaznih žena, na vratu odojčadi, na sluzokožama – usne,
beonjače, rožnjače -
zamućenje)
3. NAGNJEČINA:
- kože – spreg OGULJOTINE i KRVNOG PODLIVA
- npr. kod zagušenja (stezanja vrata šakama) - vide se oguljotine, krvni podlivi i nagnječine kože
- unutrašnjih organa – nagnječine (kontuzije) mozga, pluća, udarac pesnicom u trbuh itd.
18. PRELOMI, IŠČAŠENJA, RAZORINE I RASKOMADINE
1. PRELOMI I IŠČAŠENJA:
A) PRELOM – prekid kontinuiteta kosti, može biti:
1. potpuni
2. nepotpuni
a) morbozni (prirodni) – npr. zbog tumora
b) traumatski (zbog povređivanja)
i. zatvoreni
ii. otvoreni
(primeri: prelomi kostiju lobanje – prelom osnova lobanje u vidu šarke;
direktni utisnuti, okolni indirektni prelomi;
- samoubistvo pucanjem kroz usta – indirektni prelomi krovova očnih duplji;
prelomi kostiju potkolenica – pešak)
2. RAZORINE I RASKOMADINE:
a) RAZORINA – ozleda kod koje je celokupan sklop tkiva uništen;
- usled dejstva sile veoma jakog intenziteta
- neminovan je gubitak razorenog dela (npr. eksplozija bombe, saobraćajna nesreća)
b) RASKOMADINA – potpuno mehaničko odvajanje pojedinih delova tela ili rasparčavanje celog tela
(npr. usled udara voza, saobraćajne nezgode,
- posmrtne raskomadine –
- nastaju slučajno – kod leševa iz vode – čamci, brodovi, ribe
- nastaju namerno – medicinsko – embriotomije
- zločinačko – uklanjanje leša ubijene žrtve
- može biti:
a) zaživotna
b) zadesna
c) samoubilačka
19. RAZDERINE
RANA: posebna mehanička povreda
- dolazi do prekida kontinuiteta kože/sluzokože
- ima karakteristična obeležja mehaničkog dejstva određenog mehaničkog oruđa – izgled rana
ukazuja na to da su pričinjene upravo jednom određenom vrstom mehaničkog oruđa
VRSTE RANA:
1. RAZDERINA – rana nanesena tupinom mehaničkog oruđa;
- kod pada – oblik često nepravilan
- nekad ukazuje na oblik površine oruđa kojom se delovalo – šipka, čekić,
ušice sekire, ljuspice laka (identifkacija vozila)

6
 SUDSKOMEDICINSKI ZNAČAJ RAZDERINA:
- one su dokaz dejstva tupine – vrši se identifkacija
povrednog oruđa
i načina povređivanja (pad ili udarac – po lokalizaciji rane:
- pad - razderine na isturenim delovima tela
(razderina u predelu desne temene kvrge)
- slabije krvarenje u odnosu na sekotine i ubodine
(mnogo devitalizovanog tkiva – te lakše dolazi do zaustavljanja krvarenja)
- dug period zarastanja – moguće infekcije
- nepravilni ožiljci – estetske i funkcionalne smetnje

PRSKOTINA: podvrsta razderina;

- nastaje na mestima gde je koža zategnuta preko čvrste podloge
(poglavina obrve tzv. arkada kod bokseara, leđa, prednja strana
potkolenica)
- koža prska ''u sendviču'' između oruđa i čvrste podloge
- značajno je razlikovanje PRSKOTINE i SEKOTINE – sa PRAVNOG STANOVIŠTA!

Član 122. KZ Srbije: LAKA TELESNA POVREDA

''Ko drugog lako telesno povredi ili mu zdravlje lako naruši – novčana kazna ili zatvor
do 1 god.''
''Ako je takva povreda naneta oružjem, opasnim oruđem, drugim sredstvom –
podobnim da:
- telo teško povredi
- zdravlje teško naruši – zatvor do 3 godine''.

2. SEKOTINA –
3. UBODINA –
4. USTRELINA –
OPIS RANE – omogućava dobru dijagnozu;
DELOVI RANE: 1. otvor rane – na koži odn. sluzokoži
2. prostor rane u potkožnom odnosno podsluzničnom tkivu;
20. UBODINE
UBODINE: su rane nanesene šiljkom mehaničkog oruđa, koji prodire u telo
U ova oruđa spadaju predmeti različitog oblika (pod uslovom da im je vrh zašiljen:
Karakteristike uboda su: - šiljak, šrafciger, ekser, igla, zatvorene makaze itd.)

1. OTVOR uboda – uglavnom konveksnog oblika

- pasivnim spajanjem otvora uboda, IVICE se mogu sastaviti, jer ne postoji
nedostatak tkiva (kao kod ustrelina).

OBLIK ULAZA: zavisi od oblika šiljka (kod noža može biti čunast, vretenast)
- drugi mogući oblici – kružan, ovalan, trouglast
- kod oruđa SA ŠILJKOM i OŠTRICOM – sa jedne strane ugao zacepljen, sa druge

zasečen
- oruđe sa 2 oštrice (KAMA) – oba ugla su zasečena
- nekada postoji crtasta ogrebotina na mestu izvlačenja šiljka (''PACOVSKI REP'')
- OBLIK I VELIČINA otvora ubodine – mogu biti značajno izmenjeni usled pomeranja
ili uvrtanja noža prilikom izvlačenja

DUŽINA ULAZNOG OTVORA: zavisi od ŠIRINE poprečnog preseka šiljka (širina sečiva kod noža)
- kada je nož potpuno zaboden u telo i izvađen istim pravcem -bez
pomeranja – dužina ulaznom otvora odgovara najvećoj širini sečiva
noža
- OBLIK I DUŽINA ulaznog otvora – mogu varirati – u zavisnosti od DUBINE
PRODORA – jer oruđe u raznim delovima može imati različitu širinu i
oblik
- ako oruđe nije zabodeno celom dužinom – DUŽINA OTVORA može biti
MANJA od najveće širine sečiva (kod oruđa koje osim šiljka ima i oštricu)
7
 - moguća KOMBINACIJA UBODINE i SEKOTINE – produžavanje otvora
ubodina sa sekotinom zjapi zbog retrakcije tkiva (što rani daje
vretenast oblik i dovodi do
skraćenja rane)
- DUŽINA ulaznog otvora – se meri pre i posle primicanja IVICA i STRANA
2. IVICE – ravne i krvlju nepodlivene
- nagnječenost ivica i strana (kod oruđa sa zaobljenim ili tupim vrhom)
3. STRANE
4. KANAL rane – odgovara obliku predmeta (ako je rana naneta jednim zamahom)
- ako je oruđe delimično izvlačeno iz rane i ponovo zabadano –
o može biti VIŠE KANALA
o i kanal može biti takav da ne odgovara obliku predmeta
- DUŽINA kanala uboda – ne mora uvek odgovarati pravcu uzdužne osovine oruđa
u momentu dodira sa telom
- kada je povreda naneta ŠILJKOM i OŠTRICOM mehaničkog oruđa – postoje elementi
i UBODA i POSEKOTINE! (najčešće se ovakve povrede nanose nožem)
- rana može biti DUŽA od ŠIRINE SEČIVA – zbog povlačenja sečiva na jednu ili
obe strane (prilikom uboda) – što uslovljava proširenje prvobitnog uboda.
- na osnovu DUŽINE RANE – sa sigurnošću se može isključiti ono oruđe čija je širina
sečiva neuporedivo veća od dužine rane.
- UGLOVI RANE su RAZLIČITI: kod oruđa koja imaju sečiva samo sa jedne strane
Ugao gde je delovalo sečivo je zasečen i oštar, dok je drugi zacepljen i tup.
Ako oruđe ima oštricu sa obe strane – onda su oba ugla ista.
Na osnovu ovoga se može približno odrediti OBLIK ORUĐA.
- ''Pacovski rep'' je crtasti završetak rane – koja nastaje prilikom izvlačenja oruđa iz
rane.
- KANAL RANE – može biti: jednolik – kanijast, levkast
- strane prodora – ravne, krvlju nepodlivene
- sadržaj – krv, sadržaj duplje organa (creva, želudac)

- DUBINA KANALA: važna za aproksimativnu procenu DUŽINE OŠTRICE, naročito

kada oruđe nije nađeno na mestu događaja!
- dubina može biti
MANJA od dužine šiljka (ako oruđe nije zabodeno celom dužinom)
ISTA kao i dužina šiljka (ako je oruđe zabodeno celom dužinom)
VEĆA od dužine šiljka ako oruđe ima balčak u osnovi šiljka,
kod jakog zamaha i pritiska nakon potpunog zabadanja šiljka, na koži
može ostati povreda koja odslikava oblik balčaka.
- NESRAZMERA između MALOG OTVORA i DUBOKOG KANALA – uzrok
dijagnostičkih zabluda (ubodina dugačkim ekserom shvaćena kao razderina;
mala ubodina na trbušnom zidu – previđena povreda creva)
- oprez kod UBODINA TRBUHA! – uvek se mora utvrditi da li je kanal prodro u trbušnu
duplju!

PRAVAC KANALA: prilikom veštačenja može biti orijentisan u 3 pravca:

1. napred – nazad
2. levo – desno
3. gore – dole
Značajno za:
a) utvrđivanje POREKLA ubodine
b) rekonstrukciju MEHANIZMA POVREĐIVANJA u veštačenju

Međusobni položaj žrtve i napadača:

- ubodina grudnog koša – ulazni otvor ubodine u levom potključnom predelu
- pravac kanala ubodine – napred – nazad, levo – desno, odozdo – naniže
- kanal prodire u grudnu duplju – povrede aorte i stabla plućne arterije
- uzrok smrti – iskrvarenje
- pravac prodora ne odgovara uvek pravcu u kome je ubod izvršen (zbog skretanja oruđa,
pomeranja tkiva, razlike zaživotnog i posmrtnog položaja organa, drugog položaja žrtve)
- RAŽNJASTA UBODINA – šiljak prodire pod izrazito kosim uglovm
- kroz 1 otvor može biti naneseno dva ili više prodora (češće kod ubistava)
- ZABODINA – dno u punom tkivu prelazi u duplje tela i organa
8
 - PROBODINA – pored ulaza ima i izlaz (na rukama, vratu)

5. DNO RANE

ZNAČAJ UBODA I POSEKOTINE: je isti.

- često dolazi do povrede velikih krvnih sudova (zbog čega je iskrvavljenje najčešći uzrok smrti!)
- povrede u predelu grudnog koša dovode do stvaranja pneumotoraksa što takođe može biti uzrok smrti.
Kod ovih povreda lako i brzo dolazi do infekcije unutranjih organa usled čega je život uvek doveden u
opasnost.
Na osnovu oblika rane može se približno odrediti oblik oruđa.
- MNOGOBROJNOST i LOKALIZACIJA POVREDA – mogu ukazati na nameru i duševno stanje izvršioca
(patološki afekat, poremećaj ličnosti, sadizam, svirepost, ubistvo i sl.)

- zbog svih navedenih faktora i aktivnog pomeranja žrtve, napadača i oruđa, na jednoj povređenoj osobi
može se naći veliki broj ubodina različitog izgleda koje su nanesene istim oruđem
(npr. sekotine vrata – klanje i ubodine – sve povrede nanesene istim nožem)
- Zaključivanje o obliku i velični bodina na osnovu izgleda i veličine ubodine (ubodina) je UVEK SAMO
APROKSIMATIVNO!
- ukoliko se nađe neko sumnjivo povredno oruđe, vrši se procena da li njegove karakteristike odgovaraju
ustanovljenim osobinama ubodine (ubodina)!

- SUDSKOMEDICINSKI ZNAČAJ UBODINA:

- javljaju se obilna krvarenja (uglavnom unutrašnja)
- dolazi do otvaranja telesnih duplji i organa, presecanja tkiva
- ubodine vrata (vazdušna embolija)
- iskrvarenje, aspiracija krvi
- ubodine grudnog koša – tamponada srca, hemopneumotoraks
- mogućnost infekcije – peritonitis, tetanus

Ubodi PO POREKLU mogu biti:

1. slučajni
2. ubilački – ubodi u svim predelima tela,
- kanali imaju različite pravce
- najčešće su lokalizovani u predelu srca, prednje i zadnje strane grudnog koša, i stomaka.
- brojni ubodi na različitim mestima – mogu ukazivati na MOTIV UBISTVA.

3. samoubilački – uglavnom u predelu srca;

- karakteristično više grupisanih uboda,
svi jako plitki i retko prodiru u grudnu duplju,
a samo jedna od njih je duboka i smrtonosna
- ako postoji samo jedan ubod, kod samoubice se mogu naći i posekotine sa unutrašnjih
strana krajnjih članaka 2. i 3. prsta leve šake (kod levaka obrnuto)
- duševni bolesnici – samoubilačke povrede u predelu trbuha
- mesari – u predelu vrata (tzv. ''ovčiji bodež''), preponski predeli (česte i zadesne
zabodine kod
mesara)

KLINIČKI SUDSKOMEDICINSKI PREGLED POVREĐENIH: veliki značaj – za utvrđivanje tačnog

broja i drugih karakteristika rana i više godina posle povređivanja (naročito kada u medicinskoj
dokumentaciji o lečenju posle povređivanja povrede nisu adekvatno opisane)

21. SEKOTINE
- rane nanesene oštricom mehaničkog oruđa, oružja ili slobodnih predmeta u prirodi.
1. oruđa – namenjena svakodnevnoj upotrebi – nože, žilet, staklo, kosa i dr.
2. oružja – namenjena za napad i odbranu – kama, bajonet
3. slobodni predmeti u prirodi – oštar kamen, posebna vrsta trave itd.

Kod sekotina nastalih povlačenjem oštrice – ovde se mogu razlikovati POČETAK i KRAJ rane.
POČETAK – je dublji, a idući prema drugoj kraju rane – dubina je sve plića – završava se vrlo malom
dubinom ili se (od završnog ugla rane) produžava još malo kao ogrebotina (tzv. ''pacovski rep'').
9
Ivice rane – se na uglovima spajaju pod oštrim uglom; ponekad mogu biti lako nareckane ili zgnječene.

Sekotina nastaje povlačenjem ili upravnim pritiskom oštrice mehaničkog oruđa na kožu.
1. Rana -ivice i strane ravne, glatke, krvlju nepodlivene.
2. Strane rane – na dnu se seku po oštrim uglom u vidu klina.
3. Oblik rane – obično vretenast (ako rana zjapi -zbog povlačenja tkiva – njena dužina nešto
smanjena – zato se pri merenju dužine strane rane moraju prethodno spojiti)
4. Ivice i strane – mogu biti lako neravne i lako krvlju podlivene – kad je oštrica zatupljena (slomljena
boca, jak zamah sekirom ili motikom)
5. Prostor rane – može da zjapi i to najviše u srednjem delu a manje prema uglovima, zbog retrakcije
presečenog tkiva;
Dubina rane – može biti različita;- zavisi od
 jačine zamaha ili pritiska,
 oštrice oruđa,
 lokalizacije
 i otpornosti zahvaćenog tkiva.
- nejednaka, ali pravilna
- najveća u središnjem delu i postepeno se smanjuje ka uglovima
Ako dno rane sačinjava kost – detaljno tragati za eventualnim ostacima oruđa u cilju
njegove identifkacije.
- zbog relativno male dubine, sekotine su uglavnom manje opasne po zdravlje od ubodina
- najozbiljnija posledica je krvarenje
Kod TANGENCIJALNOG POVLAČENJA OŠTRICE – rana je dublja na kraju na kojem
počinje zasecanje – dubina se postepeno smanjuje ka drugom kraju (od kog se u pravcu
rane može produžavati crtasta oguljotina tzv. PACOVSKI REP)
To je bitno za rekonstrukciju NAČINA POVLAČENJA OŠTRICE (otkriveni slučajevi simuliranog
samoubistva)

DNO – u punom tkivu – je crtasto, krvlju nepodliveno

-može doći do otvaranja telesnih I organskih duplji (sekotine vrata, presecanje arterija, vena,
živaca, grkljana, dušnika, jednjaka)
- može doći do iskrvarenja, aspiracije krvi, vazdušne embolije
- klanje – nastaje usled sekotine vrata (dolazi do aspiracije krvi)
- sekotine nanešene teškim oružjima – sekira, satara, mačeta, lopata, motika - karakterišu ih
duboke zjapeće rane sa presecanjem dubokih
struktura, kostiju I mogućim potpunim odvajanjem
delova tela
REŽNJASTA SEKOTINA – je zasecanje pod kosim uglom

SUDSKOMEDICINSKI ZNAČAJ SEKOTINA: sekotine su:

- svedok dejstva oštrice mehaničkog oruđa
- ukazuju na broj povreda, način nanošenja, intenzitet sile
- brže zarastaju, manja je mogućnost infekcije
- mali I pravilni, crtasti I prugasti ožiljci
- mogu nastati kod samopovređivanja (ožiljci od sekotina)
- ukazuju na autodestruktivnost

22. VATRENO ORUŽJE I USTRELINE UOPŠTE – ZAJEDNIČKE

KARAKTERISTIKE USTRELINA
Ustreline – su rane nanesene projektilom ispaljenim iz vatrenog oružja.
1) Imaju veliki:
2) socijalni,
3) medicinski
4) sudskomedicinski
5) krivičnopravni
6) i građanskopravni značaj
- epidemijski porast broja ustrelina – počev od 1991. godine – razlog – dostupnost vatrenog oružja:
- privatno posedovanje oružja (mladi)
10
 - blizina ratnog područja
- porast kriminala (obračuni, egzekucije)
- naročito se povećao broj ubistava (5x) I zadesa (10x) a suicida 2x
- postepeno smanjivanje posle 2000. Godine
- u 2007. Godini – ukupan broj ubistava se značajno smanjio, ali je skoro polovina izvršena vatrenim
oružjem
MEDICINSKI ZNAČAJ: zbrinjavanje povređenih je otežano
- veliki broj nesmrnih povreda
- povećan broj povreda na jednoj žrtvi (kod npr. automatskog oružja)
- novi tipovi municije – razorno dejstvo
VATRENO ORUŽJE U PRAVNOM SMISLU: je oružje, opasno oruđe, ili drugo sredstvo podovno da:
- telo teško povredi
- ili zdravlje teško naruši
SUDSKOMEDICINSKI I PRAVNI ZNAČAJ:
- brojni slučajevi
- kompleksni sudski procesi
- složena veštačenja
VATRENO (USTRELNO) ORUŽJE – kojim se može rukovati jednom ili obema rukama, deli se na:
1. kratko (kratka cev) – pištolj, revolver
2. dugačko (duga cev) – puška, lovačka puška
3. spiralno ižljebljena cev – pištolj, puška
4. glatka cev – lovačka puška
- izbacuju 1 projektil u jednom mahu kroz cev na čijoj se unutrašnoj površini nalaze
spiralni žljebovi
- kretanje projektila je propulzivno, rotatorno, obezbeđuje održavanje putanje
METAK – kalibar = prečnik.
- ručno vatreno oružje (spiralno žljebljena cev - pištolj, glatka cev – lovačka puška)
- automatsko oružje – jednim povlačenjem oroza izbacuje se jedan za drugim veći
broj projektila (vojnička automatska puška)
Prečnik – kalibar
Zrno – projektil
Metalni cilindar – čaura
Barutno punjenje
Zapaljiva (praskava) živa – kapisla

ISPALJENJE – povlačenjem okidača opruga pomera oroz

- koji svojim kljunom udara u kapislu – što uzrokuje njeno paljenje
– plamen se prenosi na barutno punjenje – dolazi do eksplozije I stvaranja velike količine barutnih gasova –
koji svojim pritiskom potiskuju projektiv iz čaure, a potom dalje kroz cev u spoljašnju sredinu
- brzina I probojna snaga projektila – postepeno se smanjuju sa daljinom

PRODUKTI BARUTNE EKSPLOZIJE: izlaze iz cevi sa projektilom;

Barutne čestice, dim, plamen, I gasovi
- maksimalna daljina – do koje dopiru elementi barutne eksplozije:
- oko 50 cm iz pištolja
- oko 150 cm iz puške
- preko 300 sm iz modernog automatskog oružja

Cilj sudskomedicinskog veštačenja kod povreda iz vatrenog oružja je sledeći:

1. Da se ustanovi da li je povreda naneta vatrenim oružjem?
2. Da se utvrdi da li se radi o ustrelini, prostrelini ili zastrelini?
3. Ako je vatrenim oružjem koja je ulazna, a koja izlazna rana (ako postoji)?
4. Iz koje je daljine naneta povreda?
5. Da se ustanovi pravac delovanja projektila kroz telo (pravac kanala rane).
6. Da se ustanovi vrsta oružja i njegov kalibar (eventualno).
7. Da se ustanovi oštećenje koje je nastalo usled povrede.
8. Da se ukaže na osnovu povrede, poreklo njenog nastanka (samoubistvo, ubistvo, zades,
samopovređivanje, zlonamerno povređivanje).

Dijagnostika ulazne i izlazne rane

Povrede iz vatrenog oružja mogu da budu ustreline, prostreline i zastreline.

Ustrelina ima samo uiaznu ranu, a projektil ostaje u telu.
Prostrelina ima I ulaznu i izlaznu ranu koje su međusobno spojene kanalom.
11
Zastrelina je povreda kada projektil zahvata samo tangencionainu površinu tela. Ona nema ni ulaznu ni
izlaznu ranu, niti kanal rane. već ima samo olučasto udubljenje na mestu prolaska projektila. Izuzimajući
zastreline koje nisu karakteristične, ostale ulazne rane nanete vatrenim oružjem imaju zajedničke i
posebne osobenosti na osnovu kojih se jasno razlikuju od izlaznih rana i ubodina.

PODELA USTRELINA:
1. USTRELINE IZ DALJINE: znaci probojne snage projektila;
rastojanje između usta cevi I tela veća od maksimalne daljine do koje dopiru
elementi barutne eksplozije
2. USTRELJINE IZ BLIZINE: znaci probojne snage projektila+ znaci dejstva barutne eksplozije;
Rastojanje između usta cevi I tela – manje od maksimalne daljine do koje
dopiru elementi barutne eksplozije
a) USTRELINE IZ NEPOSREDNE (APSOLUTNE) BLIZINE: usta cevi su prislonjena uz telo ili na
rastojanju od navjiše nekoliko mm od tela
b) USTRELINE IZ POSREDNE (RELATIVNE BLIZINE: rastojanje između usta cevi I tela – od nekoliko
mm do najviše – 50 cm za pištolje, odn. 150 cm za puške.

ZAJEDNIČKI ELEMENTI USTRELINA:

- nastaju dejstvom probojne snage projektila
Projektil pritiska I isteže kožu – koja biva nagnječena dejstvom projektila
Prodorom projektila – središnji deo kože biva razoren – rastegnuta koža se zbog elastičnosti vraća u
prvobitni položaj
Gubitak kožnog tkiva postoji samo kod ustrelina!
1. ulazni otvor sa rupastim gubitkom kožnog tkiva:
- kružan, ovalan;
- ivice neravne, krvlju podlivene
- rana je često manja od kalibra projektila (zbog elastičnosti kože)
- prečnik rane na koži nije adekvatan parameter za procenu kalibra projektila

2. nagnječni prsten – okolna koža oko iica ulazne rane je redovno sa nedostatkom nadkožice, a
ispod ivica se nalazi krvni podliv
- prema tome, nagnječni prsten je ustvari spreg oguljotine I krvnog podliva
na samom ulazu rane
- UGAO PRODORA PROJEKTILA:
- pod pravim uglom – nagnječni prsten koncentričan, svuda jednake širine
- pod kosim uglovm – nagnječni prsten ekscentričan – širi sa strane sa koje
dolazi
projektil

3. projektilna brisotina – crnkasta obojenost duž ivice rane – obrisana prljavština sa površine
projektila, bolje se vidi na svetloj odeći
Kod prodora projektila pod kosim uglom – je šira sa strane sa koje dolazi
projektil.

4. kanal – obličast, jajast, ili levkast prodor (zavisi od udaljenosti oružja od tela, svojstava
projektila
itd)
- širenje u smeru kretanja projektila (tumbanje projektila, sekundarni projektili)
- projektil može biti zadržan u telu – razlog – mala prodorna snaga, prodor kroz kosti
- rendgensko snimanje – radi lociranja zadržanih projektila (kod živih I kod leševa)
- kod USTRELINA IZ BLIZINE – levkasto širenje u smeru kretanja projektila

izlazna rana – postoji kad projektil izađe iz tela, različite karakteristike od ulazne rane
- može biti: zvezdasta, krstasta, cepasta, retko kružna.
- ivice – neravne, raskidane, krvlju podlivene, izvrnute upolje.
- kod ustrelina iz daljine I relativne blizine – izlazna rane uglavnom veća od ulazne!

- okrzotina – olučasta rana, tangencijalno zahvata površinu kože

12
- produkti barutne eksplozije –
a. barutne čestice – goruće, delimično sagorele I nesagorele – do 50cm
b. plamen – do nekoliko cm
c. vreli gasovi – do nekoliko cm
d. dim – do 15 cm (ova rastojanja su veća kod pušaka)
- tragovi dejstva barutne eksplozije – nalaze se na koži oko ulazne rane
- veličina, oblik, izgled površine sa tragovima dejstva bartne eksplozije –
zavise od DALJINE I UGLA ISPALJENJA
- elementi dejstva barutne eksplozije po izlasku iz cevi šire se u vidu kupe (konusa)
- sa porastom rastojanja površina sa tragovima dejstva barutne eksplozije je veća, a
gustina tragova manja.
- daljina ispaljenja između 15 I 50 cm.
-
dejstvo barutnih čestica – makroskopski – čestice I tačkaste I sitne crtaste oguljotine
- ‘barutna tetovaža’ – mikroskopski se vide barutne čestice u dubljim slojevima kože
- daljina ispaljenja manja od 15 cm
- dejstvo barutnih čestica I dima – ogarenost
- tragovi barutne eksplozije na odeći – odeća mora biti pregledana na prisustvo
1) osmuđenosti,
2) ogarenosti
3) I barutnih čestica

Plamen – izaziva opečenost kože I osmuđenost dlaka

- kod oružja prislonjenog na kožu ili udaljenog do nekoliko mm –
1) tragovi barutne eksplozije u kanalu,
2) zidovi ogareni, sa utisnutim barutnim česticama,
3) opečenost I ogarenost kože
- ako je koža zategnuta preko čvrste podloge (npr. lobanja) doalzi do irenja I vraćanja barutnih gasova –
barutni prostor – dolazi do velikog razorenja kože na ulazu.
ULAZ – nepravilan, zvezdast, zacepljenih I upolje izvrnutih ivica
NAGNJEČNI PRSTEN – razoren
OTISAK USTA CEVI – nagnječina I opekotina kože – čiji izgled odgovara izgledu usta cevi vatrenog oružja
(identifkacija oružja)
- ULAZ NA MEKOJ PODLOZI – vrat, trbuh
- manji, ovalan, ili kružan
- opečenost I ogarenost u neposrednoj okolini ivica rane
- kod labavog prislona – ogarenost I osmuđenost tkanine
- BARUTNI GASOVI – dopiru do nekoliko cm, velika razorenja tkiva
- ugljen monoksid: svetlocrvena prebojenost tkiva na ulazu
- ogarenost spoljašnje ploče kosti na ulazu
- ulazna rana je često veća od izlazne (ali ne uvek)
- česta greška u kliničkom radu – automatski se manja rana proglasi ulazom, a veća
izlazom – a kod ustreline iz apsolutne blizine odnos je često obrnut!
- ovakve greške otežavaju ili čak onemogućavaju pouzdano utvrđivanje činjeničnog
stanja u sudskom postupku
- ne mogu se ispraviti ako povređeni dugo nadživi ili preživi povredu
- pravac kanala – prilikom veštačenja mora biti orijentisan u 3 pravca:
1. napred – nazad
2. levo – desno
3. gore – dole
PROCENA PRAVCA ISPALJENJA: prilikom veštačenja – mora se uzeti u obzir položaj žrtve I položaj
pokretnog dela tela u momentu povređivanja
- ukoliko projektil udari u čvrstu prepreku u telu (kost), može skrenuti sa prvobitnog pravca – UNUTRAŠNJI
RIKOŠET!
- prodor jednog projektila kroz više delova tela – tada postoje 2 ili više kanala
- tada se postavljaju delovi tela u mogući položaj, da se dobije jedinstveni pravac kanala!

ŠTETNO DEJSTVO I ISHOD – zavise od:

1) PRAVCA PRUŽANJA KANALA
13
 2) I ZAHVAĆENIH STRUKTURA
- može doći do:
- direktnog razorenja tkiva
- indirektnog dejstva – širenja udarnog talasa u okolini kanala (projektili sa velikim početnim
brzinama)
- ishod može biti smrtan i nesmrtan
- PROLAZAK PROJEKTILA KROZ PLJOSNATE KOSTI LOBANJE:
- na mestu ulaza – dolazi do kraterastog širenja – u smeru kretanja projektila
- na mestu izlaza – dolazi do kraterastog širenja – od unutrašnje ka spoljašnjoj kosti
- prolazak projektila kroz kost – dolazi do rasparčavanja (fragmentacije) projektila – postoji 1
ulazna rana I više izlaznih rana!
- prolazak projektila kroz butnu kost: višestruki prelom kosti usled rasprarčavanja projektila
- LOVAČKA PUŠKA – glatka unutrašnja površina cevi
- ispaljenje većeg broja malih metalnih kuglica – dramlije
- masa dramlija napušta cev u vidu kompaktne mase – koja se sa udaljenošlu
postepeno širi u vidu konusa
- što je veće rastojanje od usta cevi, površina zahvaćena dramlijama biće veća, a
njihova gustina će biti manja
a. IZ NEPOSREDNE BLIZINE – usta cevi na koži,
- jedna ulazna rana kružna, približne veličine kao usta cevi
- dejstvo barutne ekpslozije u kanalu – ogarenost I svetlocrvena prebojenost

od CO
- čep u kanalu
- ispaljenje u predelu gde je koža zategnuta preko kosti: veliko razorenje
zbog dejstva barutnih gasova
b. DALJINA OD NEKOLIKO MILIMETARA – ogarenost I opečenost kože, osmuđenost
dlaka, barutna tetovaža, čep je u kanalu
- zbog širenja snopa dramlija – IVICA ULAZNE RANE postaje nazupčena

1) 2 do 3 metra – pojedinačne rane od dramlija oko središnje veće rane čiji se prečnik
smanjuje sa udaljenošću, čep u rani do 5 m
2) preko 5 metara – pojedinačne rane od dramlija, bez dejstva barutne eksplozije
3) 20 do 30 metara – ređe rasporeene pojedinačne rane od dramlija, redak smrtni ishod

IZLAZNE RANE: kod povreda trupa, dramlije retko prave izlazne rane zbog male rezidualne energije
- češće se to dešava kod povreda vrata I udova, izlazni efekti na odeći
- ispaljenje kroz usta može dovesti do potpunog razorenja glave sa izbacivanjem moždanog
tkiva I kostiju iz široko otvorene lobanjske duplje

23. USTRELINE IZ DALJINE

24. USTRELINE IZ NEPOSREDNE (APSOLUTNE) BLIZINE

25. ASFIKSIJA UOPŠTE (UDUŠENJE) I NASILNE MEHANIČKE ASFIKSIJE

14
 26. ZAPUŠENJE NOSTA I USTA

27. ZAPUŠENJE GRLA I GRKLJANA, ZAPUŠENJE DUŠNIKA I DUŠNICA

28. UTOPLJENJE

29. ZAGUŠENJE

30. ZADAVLJENJE

31. VEŠANJE

32. PRITISAK NA GRUDNI KOŠ

33. FIZIČKE POVREDE UOPŠTE, PODELA FIZIČKIH POVREDA

15
34. OPEKOTINE I OPAROTINE, SUNČANICA I TOPLOTNI UDAR

35. UGLJENISANI LEŠEVI – UTVRĐIVNJE ZAŽIVOTNOSTI POVREĐIVANJA

36. SMRZNUTOST (HIPOTERMIJA)

37. POVREDE ELEKTRIČNOM STRUJOM I POVREDE GROMOM

38. OTROVI I TROVANJA UOPŠTE, SUDSKOMEDICINSKA PODELA TROVANJA

39. USLOVI TROVANJA

40. POREKLO TROVANJA

41. NAČINI UTVRĐIVANJA TROVANJA UOPŠTE I NJIHOVA DOKAZNA VREDNOST

42. UZIMANJE MATERIJALA ZA TOKSIKOLOŠKI PREGLED KOD ŽIVIH I LEŠEVA

43. SUDSKOMEDICINSKI ZNAČAJ STANJA ALKOHOLISANOSTI

44. ULOGA ALKOHOLA U NASTANKU SAOBRAĆAJNIH NEZGODA

16