‫روﻏــــــﻨﻰﺳـــــــﺎزى‬

‫ﻫــــــــــــرنى ﻛﻪ‬ ‫دﻛﱰ ﺣﺴﯿﻦ ﯾﺎوری‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺸــــــــــﱰ‬
‫ﺷـــــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ‬
‫ﭘﺮروﻧـــــــﻖمبﺎﻧﺪ‬
‫اﺷﺎره‬
‫ﻗﻠﻤﺪان‪ ،‬ﺟﻠﺪ و ﻗﺎب آﯾﻨﻪ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷــﯽ ﻣﯽﺷــﻮد‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﮔﻞ و‬ ‫»ﻫرن روﻏﻨﯽﺳــﺎزی« از دورهی ﺻﻔﻮﯾﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪی ﻫرنﻫﺎی‬
‫ﻣﺮغ‪ ،‬ﺗﺬﻫﯿﺐ و ﺗﺸﻌﯿﺮ‪ ،‬ﺻﻮرتﺳﺎزی‪ ،‬ﻣﻨﻈﺮه‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪﻫﺎی ﺑﺰم و رزم‪،‬‬ ‫ﺳــﻨﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﯽ و اﺻﯿﻞ ﻛﺸﻮرﻣﺎن راه ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻫرن در آﺛﺎری ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺷــﻜﺎر‪ ،‬ﻣﺴﺎﺟﺪ و اﺑﻨﯿﻪ‪ ،‬داﺳﺘﺎنﻫﺎی ﺷــﺎﻫﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺣﯿﻮاﻧﺎت و ﺧﻼﺻﻪ‪،‬‬ ‫آن ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻮشﻧﻮﯾﺴﯽ درآﻣﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮهی ﻣﺮدم در ﺣﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬ ‫در ﻗﺎب آﯾﻨﻪ‪ ،‬ﺟﻌﺒﻪﻫﺎی ﻣﺨﺼﻮص ﻧﮕﻬﺪاری ﻟﻮازم آراﯾﺶ‪ ،‬ﺗﺮازوﻫﺎی‬
‫داﻧﺴــنت ﻧﻜﺎت ذﯾﻞ در ﻣﻮرد ﻛﻠﯿﻪی آﺛﺎر روﻏﻨﯽﺳﺎزی از ﺟﻨﺲ‬ ‫ﻇﺮﯾﻒ‪ ،‬زﯾﻮرآﻻت و ‪ ...‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷــﺪ و ﺷــﻮر و ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﻘﻮا و ﻛﺎﻏﺬ ﻛﻪ روی آﻧﻬﺎ ﻧﻘﺎﺷــﯽ روﻏﻨﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﴐورت‬ ‫و ﻛﺴــﺐ و ﻛﺎر ﻣﺮدم ﺑﺨﺸــﯿﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑــﺮد آن در ﺟﻠﺪ‬
‫دارد‪.‬‬ ‫ﻗﺮآنﻫﺎی ﺑﯽﻫﻤﺘﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﯿﺸﱰ ﺑﺎ ﮔﻞ و ﻣﺮغ آراﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ و‬
‫ﻛﻼم زﯾﺒﺎ و دﻟﻨﺸــﯿﻦ ﺧﺎﻟﻖ ﻫﻤﻪی زﯾﺒﺎﯾﯽﻫﺎ و ﺧﻮﺑﯽﻫﺎ را ﺣﺎﻓﻆ و‬
‫رﺷــﺪ آﻣــﻮزش‬
‫ﻛﻠﯿﺪواژهﻫﺎ‪ :‬روﻏﻨﯽﺳﺎزی‪ ،‬ﻻﻛﯽ روﻏﻨﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﯽ زﯾﺮﻻﻛﯽ‪ ،‬ﭘﺎﭘﯿﻪ‬ ‫ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهی ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺷﻪ‪.‬‬ ‫»ﻫرن روﻏﻨﯽﺳﺎزی« در دورهی ﻗﺎﺟﺎرﯾﻪ ﺑﻪ اوج رﺳﯿﺪ‪ .‬آﺛﺎر ﺑﺴﯿﺎر‬
‫زﯾﺒــﺎ و ﮔﺎه ﺑﯽﻫﻤﺘﺎﯾﯽ از ﻫرنﻣﻨﺪان ﺻﺎﺣﺐﻧــﺎم در اﯾﻦ دوره وﺟﻮد‬
‫‪28‬‬
‫ﺗﻌﺎرﯾﻒ و اﺻﻄﻼﺣﺎت‬ ‫دارد ﻛــﻪ ﮔﺎه ﺑــﻪ ﺑﯿﺶ از ‪ ۴۰۰‬ﻧــﮕﺎره در درون و ﺑﯿﺮون ﯾﻚ ﻗﻠﻤﺪان‬
‫دورهی ﻫﺸﺘﻢ ؛ ﺷامرهی ‪ ۳‬؛ ﺑﻬﺎر ‪۱۳۹۰‬‬

‫ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت از ﺟﻨﺲ ﻣﻘﻮا‪ ،‬ﻛﺎﻏﺬ و ﭼﻮب‬

‫ِ‬ ‫‪ .۱‬روﻏﻨﯽﺳﺎزی‪ :‬ﻫﻤﻪی‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ آنﻫﺎ ﺑﻮمﺳﺎزی اﻧﺠﺎم و ﭘﺲ از ﻧﻘﺎﺷﯽ‪ ،‬روﻏﻦﻛﺎری ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در زﻣﺮهی آﺛﺎر روﻏﻨﯽﺳﺎزی ﺷﺪه ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫‪ .۲‬ﺑﺪﻧﻪ‪ :‬اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺑﻪ زﯾﺮﺳــﺎﺧﺘﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷــﻮد ﻛﻪ از ﺟﻨﺲ‬
‫ﺧﻤﯿﺮ ﻛﺎﻏﺬ ﯾﺎ ﻛﺎﻏﺬ ﻓﴩده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﺑﻮم‪ :‬اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز و ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﯽ اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺑﺮ روی آﺛﺎر روﻏﻨﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻮمﻫﺎ در ُﻧﻪ دﺳﺘﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﻣﯽﺷــﻮﻧﺪ‪ :‬ﺑﻮم روﻏﻨﯽ‪ ،‬ﺑــﻮم ﻟﻌﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺑﻮم ﻣﺮﻏﺶ‪ ،‬ﺑﻮم ﺗﻪ‬
‫ﻃﻼﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻮم زراﻓﺸــﺎن‪ ،‬ﺑﻮم زرك‪ ،‬ﺑﻮم ﻛﺸﻒ )ﻻكﭘﺸﺘﯽ(‪ ،‬ﺑﻮم ﻣﻮﺟﯽ‬
‫و ﺑﻮم اﺑﺮی‪.‬‬
‫‪ .۴‬رﻧﮓ ﺟﺴــﻤﯽ‪ :‬رﻧﮓ ﻏﯿﺮﺷﻔﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﺘﻮﺳــﻂ ﻣﺰﯾﻦ اﺳــﺖ‪ .‬اﯾﻦ آﺛﺎر ﻛﻪ اﻛﻨــﻮن در ﻣﻮزهﻫﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻫﻢﭼﻮن‬
‫رﺿﺎﻋﺒﺎﺳــﯽ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﯾﺎ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﺧﺼﻮﺻــﯽ در اﯾﺮان و ﺟﻬﺎن‬
‫ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﯽﺷــﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﯾﻚ ﺣﻜﺎﯾﺘﮕﺮ ذوق و ﻫ ِرن ﻫرنﻣﻨ ِﺪ آن و در‬
‫ﺑﺮدارﻧﺪهی ﻇﺮاﯾﻒ و دﻗﺎﯾﻖ ﻫرنی اﺳﺖ‪.‬‬
‫روﻏﻨﯽﺳــﺎزی را »ﻧﻘﺎﺷــﯽ زﯾﺮﻻﻛﯽ« ﯾﺎ »ﻻﻛﯽ روﻏﻨﯽ« ﯾﺎ ﺣﺘﯽ‬
‫»ﭘﺎﭘﯿﻪ ﻣﺎﺷــﻪ« ﻫﻢ ﻧﺎﻣﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﭘﯿﻪ ﻣﺎﺷﻪ‪ ،‬واژهای ﻓﺮاﻧﺴﻮی اﺳﺖ و‬
‫در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ »ﻛﺎﻏﺬ ﻓﴩده ﺷﺪه« آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ واژه‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ اﺷﯿﺎی ﻣﻘﻮاﯾﯽ اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻄﺢ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﯿﻨﯿﺎﺗﻮر‬
‫ﺗﺰﯾﯿﻦ و ﺑﺎ ﻻك ﻣﺨﺼﻮﺻﯽ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻫرن در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻧﻘﺎﺷﯽ روﻏﻨﯽ ﯾﺎ ﻻﻛﯽ )ﻻﻛﯽ روﻏﻨﯽ(‬
‫ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻀﺎﻣﯿﻨﯽ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً روی اﺷﯿﺎی روﻏﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه‬
 ‫دارد‪.‬‬
‫‪ .۵‬رﻧــﮓ روﺣــﯽ‪ :‬رﻧﮓﻫﺎی ﺷــﻔﺎف ﻛــﻪ در ﭘﺲزﻣﯿﻨــﻪ دﯾﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .۶‬واﺷــﻮر‪ :‬در ﻧﻘﺎﺷﯽ روﻏﻨﯽ‪ ،‬ﭼﻮن ﺳــﻄﺢ ﻛﺎر روﻏﻨﯽ اﺳﺖ‪،‬‬
‫رﻧﮓﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ آن منﯽﭼﺴﺒﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای رﻓﻊ اﯾﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﭘﺎرﭼﻪی ﻧﺮﻣﯽ‬
‫را ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻮل رﻗﯿﻘﯽ از ﴎﯾﺸﻢ و ﺷﯿﺮهی اﻧﮕﻮر آﻏﺸﺘﻪ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و روی‬
‫ﺳﻄﺢ ﻛﺎر ﻣﯽﻣﺎﻟﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻛﺎر »واﺷﻮرﻛﺮدن« ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ُ .۷‬ﻣﻬﺮه ﻛﺮده‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻛﺎﻏﺬﻫﺎ روی ﻫﻢ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺎﺧﺖ‬
‫ﻣﻘﻮای زﯾﺮﺳــﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺷــﯽء ﺻﯿﻘﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮓ ﻋﻘﯿﻖ ﯾﺎ ﯾﺸﻢ را در‬
‫ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺳــﻄﺢ ﻛﺎر ﻣﺎﻟﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ در دﺳﱰس‬
‫ﻧﺒﻮدن اﯾﻦ ﺳــﻨﮓﻫﺎ از ﻫﺮ ﺷﯽء ﺻﯿﻘﻠﯽ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣﯽﻛﻨﺪ و ﺑﯿﺸﱰ از رﻧﮓﻫﺎی آﻣﺎده اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﻜﻢ‪ ،‬ﯾﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﺻﺎف ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺧﻤﯿﺮ ﻛﺎﻏﺬ ﻓﴩده‬
‫‪ .۲‬وﯾﮋﮔﯽ اﺑﺰار ﻛﺎر‬
‫‪ .۱ .۲‬ﺳﻮﻫﺎن‪ :‬وﺳــﯿﻠﻪای اﺳﺖ ﻓﻠﺰی ﻛﻪ ﺑﺮای ﺳﺎﯾﯿﺪن ﻟﺒﻪﻫﺎی‬
‫ﻣﻘﻮای آﻣﺎده ﺷﺪه و ﮔﺮدﻛﺮدن ﻟﺒﻪﻫﺎ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .۲ .۲‬ﮔﺰن‪ :‬وﺳﯿﻠﻪای اﺳﺖ ﺷﺒﯿﻪ ﭼﺎﻗﻮ ﻛﻪ ﻟﺒﻪی ﺗﯿﺰی دارد و ﺑﺮای‬
‫ﺑﺮﯾﺪن ﻣﻘﻮاﻫﺎ در ﺗﻬﯿﻪی زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﯽرود‪.‬‬
‫‪ .۳ .۲‬ﭘﺮس‪ :‬ﻋﺒﺎرت اﺳــﺖ از وﺳــﯿﻠﻪای ﻛﻪ ﻻﯾﻪﻫﺎی ﻛﺎﻏﺬ ﺗﺎزه‬
‫ﭼﺴــﺐ ﺧﻮرده را ﺑﺎ آن زﯾﺮ ﻓﺸــﺎر ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ورﻗﻪﻫﺎی ﻛﺎﻏﺬ‬
‫ﺧﻮب ﺑﻪ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﭽﺴﺒﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .۴ .۲‬زه‪ :‬ﺑــﺮای ﺑﺮﻃــﺮف ﻛــﺮدن ﭘﺮزﻫﺎی ﻛﺎﻏﺬ از آن اﺳــﺘﻔﺎده‬
‫رﺷــﺪ آﻣــﻮزش‬
‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎ‬
‫‪ .۱‬ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ‬
‫‪ .۱ .۱‬زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﯾﺎ ﺑﺪﻧﻪ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮای ﺗﻬﯿﻪی زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ‬
‫ﯾﺎ ﻛﺎﻏﺬ ﻓﴩده اﺳــﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷــﻮد‪ .‬ﺿﺨﺎﻣﺖ زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻮرد ﻣﴫف ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .۲ .۱‬ﭼﺴﺐ‪ :‬ﭼﺴﺐ ﻣﴫﻓﯽ‪ ،‬ﴎﯾﺸﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۳ .۱‬روﻏــﻦ ﻛــامن‪ :‬روﻏﻦ ﻛــامن‪ ،‬روﻏﻨﯽ ﭘﻮﺷــﺶدﻫﻨﺪه و‬
‫ﺟﻼدﻫﻨﺪه اﺳــﺖ‪ .‬اﯾﻦ روﻏﻦ از ﺗﺮﻛﯿﺐ دو ﻣﺎدهی ﺳﻨﺪروس )ﺻﻤﻎ‬
‫ﻧﻮﻋﯽ درﺧﺖ ﻛﺎج( و روﻏﻦ ﺑﺮزك ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎی ‪ ۱‬ﺑﻪ ‪ ۱‬ﯾﺎ ‪ ۱‬ﺑﻪ ‪ ۲‬ﯾﺎ ‪۱‬‬
‫ﺑﻪ ‪) ۳‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻛﻪ ﻫرنﻣﻨﺪ اﻧﺘﻈﺎر دارد( ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی ﺣﺮارت‬
‫ﺗﺮﻛﯿﺐ و ﭘﺲ از ﻗﻮام آﻣﺪن از آن اﺳــﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷــﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﯽ اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﺟﺎی اﯾﻦ روﻏﻦ از روﻏﻦ ﺟﻼ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .۴ .۱‬رﻧﮓ‪ :‬رﻧﮓﻫﺎی ﻣﻮرداﺳــﺘﻔﺎده از ﺳــﻪ ﻣﻨﺸﺄ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺗﻬﯿﻪ‬

‫‪ .۵ .۲‬ﻛﺎﻏﺬ ﺳــﻤﺒﺎده‪ :‬ﺑﺮای ﺻﺎف و ﺻﯿﻘﻠﯽ ﻛﺮدن ﭘﺸﺖ و روی‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ :‬رﻧﮓﻫﺎی ﻣﻌﺪﻧﯽ‪ ،‬رﻧﮓﻫﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ و رﻧﮓﻫﺎی ﺣﯿﻮاﻧﯽ‪.‬‬
‫‪29‬‬ ‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫رﻧﮓ ﻫﺎی ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪاﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬رﻧﮓﻫﺎﯾﯽ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از ﻣﻌﺎدن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ؛‬
‫دورهی ﻫﺸﺘﻢ ؛ ﺷامرهی ‪ ۳‬؛ ﺑﻬﺎر ‪۱۳۹۰‬‬

‫‪ .۳‬ﺳﺎﺧﺖ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﺟﻮرد‪ ،‬زرﻧﯿﺦ‪ ،‬ﮔﻞﻣﺎﺷﯽ‪ ،‬ﺳﺒﺰ ﺳﯿﻠﻮ‪.‬‬

‫‪ .۱. ۳‬ﺗﻬﯿﻪی زﯾﺮﺳــﺎﺧﺖ‪ :‬ﺳــﺎﺧﺖ زﯾﺮﺳــﺎﺧﺖ ﯾــﺎ ﺑﺪﻧﻪ ﺑﺮای‬
‫ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳــﺖ‪ .‬ﻣﻘﻮا ﺑﺮ ﺳــﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ :‬اﻟﻒ‪.‬‬
‫ﭼﻠﻮاری؛ ب‪ .‬ﺧﻤﯿﺮی؛ ج‪ .‬ﻛﺎﻏﺬی‪ .‬از ﻣﻘﻮا ﺑﺮای ﺳــﺎﺧﺖ ﺟﻠﺪ ﻛﺘﺎب‪،‬‬
‫ﻗــﺎب آﯾﻨﻪ و ﻛﻠﯿﻪی ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﻣﺴــﻄﺢ و ﻫﻢﭼﻨﯿــﻦ ﻧﻮﻋﯽ ﺟﻌﺒﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬روش ﭼﻠﻮاری‪ :‬اﯾﻦ روش در زﻣﺎنﻫﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ راﯾﺞ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻠﻮار را ﺑﺎ ﴎﯾﺸﻢ و ﻣﻘﺪاری ﺷﯿﺮهی اﻧﮕﻮر آﻏﺸﺘﻪ ﻣﯽﻛﺮدﻧﺪ‬
‫و ﺳــﭙﺲ آن را ﺑــﻪ اﻧــﺪازهی دلﺧﻮاه ﭼﻨﺪ ﻻ ﻣﯽﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﺸــﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﻛﻮﺑﯿﺪﻧﺪ و از آن ﻣﻘﻮاﯾﯽ ﻣﺤﻜﻢ ﻣﯽﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺎره ﭘﺎره ﻛﺮدن آن‬
‫ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﺻﻮرت منﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ب‪ .‬رﻧﮓﻫﺎﯾــﯽ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺷــﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﻪ رﻧــﮓ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫درﻣﯽآﯾﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻔﯿﺪاب‪ ،‬ﴎﻧﺞ و ﺳﺒﺰ زﻧﮕﺎری‪.‬‬
‫ج‪ .‬رﻧﮓﻫﺎﯾــﯽ ﻛﻪ ﻫــﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻌﺪﻧﯽ و ﻫﻢ ﺑﻪ وﺳــﯿﻠﻪی‬
‫ﺗﺮﻛﯿﺒﺎت ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻨﮕﺮف و ُاﺧﺮا‪.‬‬
‫د‪ .‬رﻧﮓ ﻫﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﻨﺪ ﻧﯿﻞ‪ ،‬ﻋﺼﺎرهی رﯾﻮﻧﺪ‪ ،‬روﻧﺎس و ‪. ...‬‬
‫ﻫـ ‪ .‬رﻧﮓﻫﺎی ﺣﯿﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮﻣﺰداﻧﻪ‪.‬‬
‫رﻧﮓﻫﺎ را ﭘﺲ از ﺳﺎﯾﯿﺪن در ﻣﯿﺎن دو ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﺳﻦﺳﻨﮓ و‬
‫ﺑﺎﻻﺳﺎب« ﺗﺎ ﺣﺪی ﻛﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺮم ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﯽ ﴎﯾﺸﻢ و ﺷﯿﺮهی اﻧﮕﻮر‬
‫ﯾﺎ ﺻﻤﻎ ﻋﺮﺑﯽ و ﺷﯿﺮهی ﻣﺨﻠﻮط ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و رﻧﮓﻫﺎ را آﻣﺎدهی ﻣﴫف‬
‫ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻛﺴــﯽ رﻧﮓ را ﺑﻪ اﯾﻦ روش ﺗﻬﯿﻪ‬
‫زﺑﺎﻧﻪ ﯾﺎ ﻛﺸــﻮ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺖ ﻫﺮ ﯾﻚ‪ ،‬ﺑﻬﱰ اﺳﺖ از‬
‫ﻗﺎﻟﺒﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ را ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﭼﻮبﻫﺎی ﺳﺨﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮدو ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ و ﭘﺲ از ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺣﺘ ًام ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺳﻤﺒﺎده ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﯾــﺪ‪ .‬در اﯾــﻦ ﻫﻨﮕﺎم آن را ﺑﯿﺮون ﻣﯽآورﻧــﺪ و دوﺑﺎره ﴎﯾﺶ ﺑﻪ آن‬
‫ﺗﻬﯿــﻪی ﻣﻘﻮای ﻗﻠﻤﺪان ﺑﻪ دو روش ﺧﻤﯿﺮی و ﻻﯾﻪﻫﺎی ﻛﺎﻏﺬی‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫اﻟــﻒ‪ .‬روش ﺧﻤﯿــﺮی‪ :‬ﺑﺮای ﺗﻬﯿﻪی ﺧﻤﯿــﺮ ﻛﺎﻏﺬ‪ ،‬اﺑﺘــﺪا ﻛﺎﻏﺬﻫﺎی‬
‫ﺑﺎﻃﻠﻪی ﺧﺮد ﺷــﺪه را ﺧﯿﺲ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺎﻣ ًﻼ ﻧﺮم ﺷــﻮد و ﺑﻌﺪ‪ ،‬آب‬
‫آن را ﺑﻪ وﺳــﯿﻠﻪی ﭘﺎرﭼﻪای ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و در ﻫﺎون ﺳــﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﴎﯾﺸﻢ‬
‫ﻛﻮﺑﯿﺪه ﺗﺎ ﺧﻤﯿﺮی ﻗﻬﻮهای ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻛﺴــﱰی ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﺑﺎ ﻛﺎﻏﺬ روﻏﻨﯽ متﺎم ﺳﻄﺢ ﻗﺎﻟﺐ را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻃﻮری ﻛﻪ ﻣﻨﻔﺬی‬
‫ﺑﺎﻗــﯽ منﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﯾﻚ ﻻﯾﻪ ﻛﺎﻏﺬ را ﺑﻪ دور ﻗﺎﻟﺐ ﻣﯽﭘﯿﭽﯿﻨﺪ و ﭘﺲ از‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ روی متﺎم ﺳــﻄﻮح ﻗﺎﻟﺐ ﻗﺮار‬ ‫آن‪ ،‬ﻻﯾــﻪای از ﺧﻤﯿﺮ را ﺑﻪ ﺿ‬
‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﺧﺸــﻚ ﺷﺪن ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬آن را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی ﺳﻮﻫﺎن‬
‫ﭼﻮبﺳﺎب و ﺑﺎ اﺳــﺘﺨﻮان ﯾﯾﺎ ﺷﯽء ﺻﯿﻘﻠﯽ ﻣﻬﺮه ﻣﯽﻛﺸﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻛﺎﻣ ًﻼ ﻓﴩده ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺧﺸﻚ ﺷﺪن‪ ،‬ﻋﻤﻞ را ﺗﻜﺮار ﻛﺮده‬
‫ﺗﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺗﺄﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﻄﻮح ﻗﻠﻤﺪان‬
‫را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی ﺳﻮﻫﺎن و ﺳﻤﺒﺎده ﺻﺎف ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و ﻛﺎﻏﺬ‬
‫ﻣﺮﻏﻮﺑﯽ ﺑﺮ روی آآن ﻣﯽﭼﺴﺒﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﯿﻎ‪ ،‬دﻫﺎﻧﻪی‬
‫ﻏــﻼف را ﻣﯽﺑﺑﺮﻧــﺪ و ﻗﺎﻟــﺐ را از ﻏــﻼف ﺑﯿﺮون‬
‫)ﻛﺎﻏﺬ روﻏﻨﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺮون آﻣﺪن ﻗﺎﻟﺐ را‬ ‫ﻣﯽﻛﺸﻨﺪ )ﻛ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﯽﻛﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﺑﺮای ﺳﺳﺎﺧﺖ زﺑﺎﻧﻪی ﻗﻠﻤﺪان ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ‬
‫روش ﻋﻤﻞ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﺧﻤﯿﺮ را ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑـﺑــﻪ ﻛــﻒ و دﯾﻮارﻫﺎی ﻗﺎﻟــﺐ زﺑﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﯽﻛﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ب‪ .‬روش ﻻﯾﻪﻫــﺎی ﻛﺎﻏﺬی‪:‬‬
‫در اﯾــﻦ روش‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻗﺎﻟﺐ ﻗﻠﻤﺪان‬
‫را ﺑﺎ دو ﻛﺎﻏﺬ روﻏﻨﯽ ﻣﯽﭘﻮﺷــﺎﻧﻨﺪ‬
‫و ﺳــﭙﺲ ﻛﺎﻏــﺬی را دور ﻗﺎﻟﺐ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻛﺎﻏﺬﻫﺎﯾﯽ را ﻛﻪ ﺑﺮای ﺳــﺎﺧﺖ ﻣﻘﻮای‬
‫ﻗﻠﻤﺪان در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ ،‬در اﻧﺪازهی‬
‫ﻻزم ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و ﺑﻪ ﴎﯾﺶ آﻏﺸﺘﻪ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و روی ﻗﻠﻤﺪان‬
‫ﻣﯽﭘﯿﭽﯿﻨــﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭼﺴــﺒﺎﻧﺪن ﻛﺎﻏﺬ روﻏﻨﯽ ﺳــﻮم‪ ،‬ﺳــﻮﻫﺎن‬
‫ﭼﻮبﺳــﺎب‪ ،‬ﺑــﻪ روی آن ﴐﺑﺎت ﻣﺘﻮاﻟﯽ وارد ﻛــﺮده ﺗﺎ اﻟﯿﺎف‬
‫ﻛﺎﻏﺬﻫﺎ در ﻫﻢ ﻓﺮو روﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ روی ﻛﺎﻏﺬ را ﺑﻪ ﴎﯾﺶ آﻏﺸــﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﺸﻚ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺧﺸــﻚ ﺷﺪن ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی ﺷﯽء ﺻﯿﻘﻠﯽ آن را‬
‫ﻣﻬﺮه ﻣﯽﻛﺸﻨﺪ و ﭘﺲ از ﺧﺸﻚ ﺷﺪن ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻻﯾﻪﻫﺎی دﯾﮕﺮ را ﺑﻪ‬
‫ب‪ .‬روش ﺧﻤﯿﺮی‪ :‬ﺣﻮﺿﯽ را ﻛﻪ آب آن ﺑﺎ ﺷﻮره آﻣﯿﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑــﺎ ﻛﺎﻏﺬﻫﺎی ﺑﺎﻃﻠﻪ و ﻟﺒﺎسﻫﺎی ﻛﻬﻨﻪی ﭘﻨﺒﻪای ﭘﺮ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺪﺗﯽ‬ ‫در ﺳﺎﺧﺖ اَﺷﻜﺎل‬
‫آن را رﻫــﺎ ﻣﯽﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ آن را ﺑﺎ ﻛﻮﺑــﻪای ﻣﯽﻛﻮﺑﻨﺪ و ﺑﺎ ﭘﺎرو ﺑﻪ‬ ‫ﺣﺠﻢدار‪ ،‬آنﭼﻪ ﻓﺮم‬
‫ﻫﻢ ﻣﯽزﻧﻨﺪ و ﴎﯾﺶ ﺑﻪ آن ﻣﯽاﻓﺰاﯾﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻤﯿﺮی ﻗﻬﻮهای ﺑﻪ دﺳﺖ‬ ‫اﺻﻠﯽ را در ﻧﻬﺎﯾﺖ‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآورد‪،‬‬
‫ﻣﯽاﻓﺰاﯾﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ از ﺧﺸــﻚ ﺷﺪن ﻣﺘﻼﺷﯽ ﯾﺎ ﻗﺎچ ﻗﺎچ ﻧﺸﻮد؛ ﺳﭙﺲ‬
‫ﻗﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫اﯾﻦ ﺧﻤﯿﺮ را روی ﭘﺎرﭼﻪﻫﺎی ﮔﺴــﱰده ﺷــﺪه ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﯽرﯾﺰﻧﺪ و ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎﻟﻪای ﭼﻮﺑﯽ آن را ﻣﺴــﻄﺢ و ﺻﺎف ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺧﺸﻚﺷــﺪن‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻘﻮای‬
‫ﻛﺎﻏﺬی ﺿﺨﯿﻢ و ﻧﺮم ﺑﻪ رﻧﮓ ﺧﺎﻛﯽ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻛﺴــﱰی ﺑﻪ دﺳــﺖ‬ ‫ﻗﻠﻤﺪان‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺟﺬب ﻓﺮاوان دارد؛ ﺳﭙﺲ ﭼﻨﺪ ﻻی اﯾﻦ ﻛﺎﻏﺬﻫﺎ‬ ‫از ﯾﻚ ﯾﺎ دو ﻗﺎﻟﺐ‬
‫را روی ﻫــﻢ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﺸــﺘﻪ ﻣﯽﻛﻮﺑﻨﺪ و ﻣﻘﻮا ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‬
‫ﻛﻪ اﺳــﺘﻘﺎﻣﺖ ﻣﻘــﻮای ﭼﻠﻮاری را ﻧﺪارد‪ .‬ﭘــﺲ از ﺑﺮﯾﺪن ﺑﻪ اﻧﺪازهی‬
‫دلﺧﻮاه ﺑﻪ وﺳــﯿﻠﻪی ﮔﺰن‪ ،‬زﻫﯽ ﺑــﺮ روی آن ﻣﯽﻏﻠﺘﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺮزﻫﺎی‬
‫اﺿﺎﻓﯽ را ﺑﻪ دور ﺧﻮد ﺑﺘﺎﺑﺎﻧﺪ و ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻟﺒﻪﻫﺎ را ﺑﺎ ﺗﺮاش‬
‫ﺳﻮﻫﺎن ﻛﺸﯿﺪن و ﺳﻤﺒﺎده زدن‬‫ﻧﺎزك ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و ﺳــﻄﺢ آن را ﺑﺎ ن‬
‫روش ﻧﯿﺰ اﻣﺮوزه اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻫﻤﻮار و ﯾﻚدﺳﺖ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ش‬
‫منﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ج‪ .‬روش ﻛﺎﻏــﺬی‪ :‬در روش ﻛﺎﻏــﺬی‬
‫ـﺬی ﻛــﻪ اﻛﻨــﻮن‬
‫ﻣﺮﻏــﻮب را در آب‬
‫ﻣﻌﻤــﻮل اﺳــﺖ‪ ،‬ﯾﻚ ﺑــﺮگ ﻛﺎﻏﺬ ﻏــﻮب‬
‫ً‬
‫ﺧﯿﺴﺎﻧﺪه و ﺑﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﺳﻨﮓ ﻣﺮﻣﺮی ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ اﺑﻌﺎد‬
‫آن ‪ ۶۰×۵۰ ×۱۵‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﱰ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻬﻦﻦ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ؛‬
‫ﺑــﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﻛﻪ ﺣﺒﺎب ﻫﻮا در زﯾﺮ ﻛﺎﻏﺬ‬
‫ﻏﺬ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫منﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻛﺎﻏﺬﻫﺎی ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب‪ ،‬ﺑﺎﻃﻠﻪ‬
‫ﻃﻠﻪ ﯾﺎ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ را ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازهی دﻟﺨﻮاه ﺑﺮﯾﺪه‬
‫ﯾﺪه‬
‫ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ ،‬در ﻣﺤﻠﻮل ﴎﯾﺶ ﻓﺮو‬
‫ﺮو‬
‫ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و ﺑﺮ آن ﻣﯽﭼﺴﺒﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫رﺷــﺪ آﻣــﻮزش‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪن ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻮردﻧﻈﺮ‪،‬‬
‫ﯾﻚ ﺑــﺮگ دﯾﮕﺮ ﻛﺎﻏــﺬ ﻣﺮﻏﻮب را‬
‫روی اﯾﻦ اوراق ﺑﺎﻃﻠﻪ ﻣﯽﭼﺴﺒﺎﻧﻨﺪ؛‬
‫‪30‬‬
‫ﺳــﭙﺲ ﺗﺨﺘﻪای ﻣﺴــﻄﺢ ﺑﺮ روی‬
‫دورهی ﻫﺸﺘﻢ ؛ ﺷامرهی ‪ ۳‬؛ ﺑﻬﺎر ‪۱۳۹۰‬‬
‫ﻛﺎﻏﺬﻫــﺎ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ و ﺗﻮﺳــﻂ ﭘﺮس‬
‫س‬
‫ﻛﻮﭼﻚ دﺳــﺘﯽ ﯾﺎ وزﻧﻪای ﺳــﻨﮕﯿﻦﻦ زﯾﺮ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ و در ﺣﺪود ‪ ۲۴‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﺎل ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ؛‬‫ﺑﺮای ﺧﺸﻚ ﺷﺪن آن را ﺑﻪ ﻫامن ﺣﺎل‬
‫ﺳﭙﺲ آن را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی ﮔﺰن و ﮔﻮﻧﯿﺎ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﻮای ﻗﻠﻤﺪان‪ :‬در ﺳــﺎﺧﺖ اَﺷــﻜﺎل ﺣﺠﻢدار‪ ،‬آنﭼﻪ‬
‫ﻓﺮم اﺻﻠﯽ را در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآورد‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐ اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﺳــﺎﺧﺖ ﻣﻘﻮای ﻗﻠﻤﺪان‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان از ﯾﻚ ﯾﺎ دو ﻗﺎﻟﺐ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﺮد‪ .‬در ﺳــﺎﺧﺖ ﻗﻠﻤﺪانﻫــﺎی ﻛﻮﭼﻚ از ﯾﻚ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﯿﺸــﱰ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻠﻤﺪان دو ﻗﺎﻟﺒﯽ در ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﺷﻜﻞ از ﯾﻚ ﻏﻼف و ﯾﻚ‬
‫ﺳﻨﮓ ﻣﺮﻏﺶ را ﻛﻪ‬
‫از اﻧﻮاع ﭘﯿﺮﯾﺖﻫﺎ‬
‫اﺳﺖ و در ﻣﻌﺎدن‪،‬‬
‫ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﻃﻼ‬
‫ﯾﺎ ﻣﺲ اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ‬
‫ﺧﺮد ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ذرات آن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺷﻦ ﺷﻮد؛ وﻟﯽ ﻧﻪ‬
‫آن ﻗﺪر رﻳﺰ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻸﻟﻮی ﺧﻮد را از‬
‫دﺳﺖ دﻫﺪ‬
‫ﺑﻮم روﻏﻨﯽ‪ :‬اﯾﻦ روش ﺑﯿﺸــﱰ روی اﺷــﯿﺎی ﭼﻮﺑﯽ ﻛﺎر ﻣﯽﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺑﺘﺪا آن ﻗﺪر روی ﭼﻮب روﻏﻦ ﻣﯽزدﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﺎﻣ ًﻼ‬
‫روﻏﻦ ﺟﺬب اﻟﯿﺎف ﭼﻮب ﺷﻮد؛ ﺳﭙﺲ رﻧﮓ ﺳﻔﯿﺪاب ﺷﯿﺦ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ‬
‫روﻏﻦ ﻛامن را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی ﻛﺎردك ﻣﺨﺼﻮﺻﯽ روی ﺷﯽء ﻣﯽﻛﺸﯿﺪﻧﺪ‬
‫و ﭘﺲ از ﺧﺸــﻚ ﺷــﺪن آن را ﺳــﻤﺒﺎده ﻣﯽزدﻧﺪ و ﺻﺎف ﻣﯽﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن رﻧﮓ ﺟﺴــﻤﯽ ﻣﻮردﻧﻈﺮ را ﺑﺎ روﻏﻦ ﻛامن ﻣﺨﻠﻮط و روی‬
‫آن ﻣﯽﻛﺸــﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺧﺸﻚ ﺷﺪن‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﻛﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺎ‬
‫آبرﻧﮓ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻣﯿﻨﻪ را واﺷــﻮر ﴎﯾﺸﻢ ﻣﯽﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ روش‬
‫ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از رﻧﮓﻫﺎی روﻏﻨﯽ‪ ،‬واﺷﻮر ﻻزم ﻧﺒﻮده و ﭘﺲ از امتﺎم‬
‫ﻧﻘﺎﺷــﯽ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻛﺎر را ﺑﺎ ﭼﻨﺪ دﺳﺖ روﻏﻦ ﻛامن ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺟﻼ‬
‫ﻣﯽدادﻧﺪ‪.‬‬
‫رﺷــﺪ آﻣــﻮزش‬
‫ﺑﻮم ﻟﻌﺎﺑﯽ‪ :‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﻮم‪ ،‬ﺑﯿﺸﱰ روی ﻛﺎرﻫﺎی ﻣﻘﻮاﯾﯽ و ﭘﺎرﭼﻪای‬
‫ﻛﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬روش آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﻟﻌﺎب ﻧﺎزﻛﯽ از ﴎﯾﺸﻢ و ﺷﯿﺮه‬
‫‪31‬‬ ‫و آب اﻧﮕﻮر روی ﺷﯽء ﻣﯽﻛﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬رﻧﮓ ﺟﺴﻤﯽ ﻟﻌﺎﺑﯽ ﻣﻮردﻧﻈﺮ‬
‫را ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪی زﯾﺮرﻧﮓ روی آن ﻛﺸﯿﺪه و روﻏﻦ ﻛامن ﻣﯽزدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫دورهی ﻫﺸﺘﻢ ؛ ﺷامرهی ‪ ۳‬؛ ﺑﻬﺎر ‪۱۳۹۰‬‬
‫ﺧﺸﻚ ﺷﺪن روﻏﻦ‪ ،‬آن را واﺷﻮر و آﻣﺎدهی ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﯽﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در آﺧﺮ‬
‫ﭘﺲ از امتﺎم ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﺪ دﺳﺖ روﻏﻦ ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮم ﻣﺮﻏﺶ‪ :‬ﺳــﻨﮓ ﻣﺮﻏﺶ را ﻛﻪ از اﻧﻮاع ﭘﯿﺮﯾﺖﻫﺎ اﺳﺖ و در‬
‫ﻣﻌﺎدن‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﻃﻼ ﯾﺎ ﻣﺲ اﺳــﺘﺨﺮاج ﻣﯽﺷــﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﺧﺮد‬
‫ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ذرات آن ﺑﻪ ﺷــﻜﻞ ﺷــﻦ ﺷــﻮد؛ وﻟﯽ ﻧﻪ آن ﻗﺪر رﻳﺰ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻸﻟﻮی ﺧﻮد را از دﺳﺖ دﻫﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ ﺷﯽء را ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻃﯽ از ﴎﯾﺶ و‬
‫ﺷﯿﺮه آﻏﺸﺘﻪ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻻﯾﻪای از روﻏﻦ ﻛامن روی آن ﻣﯽﻛﺸﻨﺪ‬
‫و در آﻓﺘﺎب ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﯿﻤﻪﺧﺸﻚ ﯾﺎ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح دوﻧﻢ ﺷﻮد‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺮﻏﺶ را روی ﻛﺎر ﻣﯽﭘﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ متﺎم ﺳﻄﺢ آن را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‬
‫و ﺑﻪ وﺳــﯿﻠﻪی ﻏﻠﺘﻜﯽ داﻧﻪﻫﺎی ﻣﺮﻏــﺶ را در روﻏﻦ ﻓﺮو ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و‬
‫ﻫﻤﻮار ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺧﺸــﻚ ﺷــﺪن ﻛﺎﻣﻞ آن‪ ،‬در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﺎر‬
‫ﻫامن ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﯽﭼﺴﺒﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻزم ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻻﯾﻪﻫﺎی‬
‫ﻛﺎﻏﺬ ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﻗﻠﻤﺪان و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺴــﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﻛﺎﻏﺬ ﺿﺨﯿﻢﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻻﯾﻪﻫﺎ ﻛﻤﱰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻗﻠﻤﺪان را در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی ﺳﻤﺒﺎدهی‬
‫ﻧﺮم ﺻﯿﻘﻞ داده و ﻛﺎﻏﺬ ﻣﺮﻏﻮﺑﯽ روی آن ﻣﯽﭼﺴﺒﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫در آﺧــﺮ‪ ،‬ﴎ ﻗﻠﻤﺪان را ﺑﻪ وﺳــﯿﻠﻪی ﺗﯿﻎ‪ ،‬ﺑﺮﯾــﺪه و ﻗﺎﻟﺐ را از‬
‫ﻗﻠﻤــﺪان ﺑﯿﺮون ﻣﯽﻛﺸــﻨﺪ )دو ﻻﯾــﻪی ﻛﺎﻏﺬ روﻏﻨﯽ ﺑــﺮ روی ﻫﻢ‬
‫ﻣﯽﻟﻐﺰﻧﺪ و ﺳﺒﺐ ﺑﯿﺮون آﻣﺪن ﻗﺎﻟﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪(.‬‬
‫ﻣﻘﻮای ﺟﻌﺒﻪ‪ :‬ﺑﺮای ﺳــﺎﺧﺖ ﺟﻌﺒﻪی روﻏﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻠﻤﺪان از‬
‫ﻗﺎﻟﺐ اﺳــﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﻟﺐ ﺟﻌﺒﻪ ﻧﯿﺰ از اﻧﻮاع ﭼﻮبﻫﺎی ﺳﺨﺖ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و دﻗﺖ در زواﯾﺎ و اﺑﻌﺎد ﻗﺎﻟﺐ ﺟﻌﺒﻪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﴐوری‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﺟﻌﺒﻪی ﻣﻘﻮاﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﻪ روش اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬روش ﺧﻤﯿﺮی؛‬
‫ب‪ .‬روش ﻻﯾﻪﻫــﺎی ﻛﺎﻏﺬی‪) .‬ﻧﺤﻮهی ﻋﻤﻞ اﯾﻦ دو روش دﻗﯿﻘﺎً‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻗﻠﻤﺪان اﺳﺖ(؛‬
‫ج‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﻮای آﻣﺎدهی ﺣﺎﺻﻞ از روش ﻛﺎﻏﺬی‪.‬‬
‫روش ﻛﺎر ﺑــﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت اﺳــﺖ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﺳــﻄﻮح‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻌﺒﻪ‪ ،‬ﻣﻘﻮای آﻣﺎده ﺷــﺪه را ﺑﺮش ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی‬
‫ﴎﯾﺸﻢ ﻟﺒﻪی آنﻫﺎ را روی ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽﭼﺴﺒﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺴﺠﺎم‬
‫ﺑﯿﺸﱰ ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﺪ ﻻﯾﻪ ﻛﺎﻏﺬ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﯾﺎ ﻻﯾﻪای از ﻛﺎﻏﺬ ﻣﺮﻏﻮب را‬
‫ﺑﺎ ﴎﯾﺸﻢ روی ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻮا ﭼﺴﺒﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺧﺸﻚ ﺷﺪن ﻛﺎﻣﻞ و ﺷﻜﻞ‬
‫ﮔﺮﻓنت ﻣﻘﻮا‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐ را ﺑﯿﺮون ﻣﯽآوﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮمﺳﺎزی‪ :‬ﻫامنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ﺗﻌﺎرﯾﻒ و اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺑﯿﺎن‬
‫ﺷــﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳــﺎز و ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﯽ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﻧﻘﺎﺷــﯽ روی اﺷﯿﺎی‬
‫روﻏﻨﯽ اﯾﺠﺎد و اﻋامل ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻮمﺳﺎزی ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫داغ و رﻗﯿﻖ را روی ﺳــﻄﺢ ﺷــﯽء ﻣﯽﻛﺸــﻨﺪ و ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﯾﺸﻢ ﻣﻬﺮه‬ ‫دﯾﮕﺮ ﻋﻤﻞ روﻏﻦ زدن و ﻣﺮﻏﺶرﯾﺰی را ﺗﻜﺮار ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ متﺎم ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت زﻣﯿﻨﻪی ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺮه ﺑﺮاق ﻣﯽﺷــﻮد‪ .‬روی‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﯾﻜﻨﻮاﺧﺖ از ﻣﺮﻏﺶ ﭘﻮﺷــﯿﺪه ﺷﻮد؛ ﺳــﭙﺲ آن را در آﻓﺘﺎب‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻃﺮح روی‬
‫اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ دو رﻧﮓ ﻛﺎر ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪ :‬ﯾﻜﯽ ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮط ﻗﺮﻣﺰداﻧﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﺑﺎ واﺷــﻮر ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑﻮم را ﺑﺮای ﻧﻘﺎﺷﯽ آﻣﺎده ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻮم‪ :‬ﻃﺮح ﻣﻮرد‬
‫و روﻏــﻦ ﻛامن‪ ،‬دﯾﮕﺮی ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮط ﺳــﺒﺰ زرﻧﮕﺎری و روﻏﻦ ﻛامن‪ .‬در‬ ‫از ﺑﻌﻀــﯽ از رﻧﮓﻫﺎی روﺣﯽ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﻗﺮﻣﺰداﻧﻪ‪ ،‬ﻋﺼﺎرهی رﯾﻮﻧﺪ ﯾﺎ‬ ‫ﻧﻈﺮ را روی ﻛﺎﻏﺬی‬
‫ﻧﻬﺎﯾﺖ‪ ،‬زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﯾﺎ ﺳﺒﺰ ﻧﻘﺮهای در ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬آنﮔﺎه ﺑﺎ ﺷﺎﻧﻪای‬ ‫ﺳﺒﺰ زرﻧﮕﺎری در ﺗﺮﻛﯿﺐ ﺑﺎ روﻏﻦ ﻛامن روی ﻣﺮﻏﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎی دﻧﺪهﻫﺎی آن ﺳﻮزن ﺧﯿﺎﻃﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬روی ﺳﻄﺢ روﻏﻦ‬ ‫ﺗﺎ ﺟﻠﻮهی رﻧﮕﯿﻦ و زﯾﺒﺎﺗﺮی ﺑﻪ آن ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﺳﻄﻮح‬
‫ﺷــﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ از ﻃﻮل و ﻋﺮض اﯾﺠﺎد ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و ﻣنت ﺷــﻄﺮﻧﺠﯽ ﺧﯿﻠﯽ‬ ‫ﺑــﻮم ﺗﻪﻃﻼﯾﯽ‪ :‬در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﻮم ﺑﻪ روش ﺧﺎﺻﯽ ورق ﻃﻼ را ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﻣﯽﻛﺸﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻇﺮﯾﻔــﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآورﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺧﺸــﻚ ﺷــﺪن روی اﯾﻦ ﺑﻮم‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻛﺎر ﻣﯽﭼﺴﺒﺎﻧﻨﺪ و روی آن روﻏﻦ ﻛامن ﻣﯽزﻧﻨﺪ و ﻛﺎﻣ ًﻼ ﺧﺸﻚ‬ ‫روش ﮔﺮدهی ﺳﻮزﻧﯽ‬
‫ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و آن را آﻣﺎدهی ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ روی ﺳﻄﺢ ﺑﻮم‬
‫ﺑﻮم اﺑﺮی ﯾﺎ ﻛﺎﻏﺬ اﺑﺮی‪ :‬ﻣﺨﻠﻮط ﺳﺎﯾﯿﺪه ﺑﺎ آب و آﻧﺘﯿﻤﻮان را ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻮم زراﻓﺸﺎن‪ :‬ﺑﻮم ﺗﻪﻃﻼﯾﯽ را آﻣﺎده ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ ذرات رﯾﺰ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽدﻫﻨﺪ‬
‫ﭼﻨﺪ رﻧﮓ از ﮔﺮوه رﻧﮓﻫﺎی روﺣﯽ‬ ‫ﯾﺎ درﺷﺖ ﻃﻼ روی آن ﻣﯽاﻓﺸﺎﻧﻨﺪ؛‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﺨﻄﻮط ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﺳــﭙﺲ اﺿﺎﻓﻪﻫﺎی ذرات را ﺑﺎ ﺗﯿﻎ‬
‫و در ﭘﯿﺎﻟﻪﻫــﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽرﯾﺰﻧﺪ‬ ‫ﯾﺎ ﺳﻮﻫﺎن از روی ﻛﺎر ﺑﺮﻣﯽدارﻧﺪ؛‬
‫ﺑﻌﺪ در ﯾﻚ ﺳﯿﻨﯽ آب ﻣﯽرﯾﺰﻧﺪ و ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺤﻮ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﯿﺎر درﺧﺸﺎن‬
‫ﻗﻠﻢﻣﻮ از دو ﯾﺎ ﺳــﻪ رﻧﮓ‪ ،‬ﻟﻜﻪﻫﺎﯾﯽ‬ ‫و ﭘﺮﺗﻸﻟﻮﯾﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫در ﻇﺮف آب اﯾﺠﺎد ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ رﻧﮓ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷــﯽ ﺑﺮای ﺗﺰﯾﯿﻦ آن اﺣﺘﯿﺎﺟﯽ‬
‫در ﻫــﻢ ﺑــﺪود‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻛﺎﻏﺬ ﺳــﻔﯿﺪ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫را روی آب ﻣﯽاﻧﺪازﻧــﺪ و ﻓــﻮراً در‬ ‫ﺑــﻮم زرك‪ :‬در اﯾــﻦ ﺑﻮم ﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﯽآورﻧﺪ‪ ،‬رﻧﮓﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﺑﺮﻫﺎی رﻧﮕﯽ‬ ‫از ذرات ﻃــﻼ و ﻧﻘــﺮه اﺳــﺘﻔﺎده‬
‫ﺑــﺮ ﺻﻔﺤﻪی ﻛﺎﻏﺬ ﻧﻘــﺶ ﻣﯽﺑﻨﺪد؛‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮق آن ﺑﺎ ﺑﻮم زراﻓﺸﺎن‬
‫ﺳــﭙﺲ اﯾﻦ ﻛﺎﻏﺬ رﻧﮕﯿﻦ را ﺑﺮ ﺳﻄﺢ‬ ‫در آن اﺳــﺖ ﻛﻪ در ﺑﻮم زراﻓﺸﺎن‬
‫ﻛﺎر ﻣﯽﭼﺴــﺒﺎﻧﻨﺪ و روی آن ﻧﻘﺎﺷﯽ‬ ‫از ورق ﻃﻼ و اﻓﺸﺎن ﻃﻼ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳــﻔﺎﻧﻪ اﻣــﺮوزه روی‬ ‫ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ؛ وﻟﯽ در ﺑﻮم زرك ﻣﯽﺗﻮان‬
‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﺑﻮمﺳﺎزی اﻋامل منﯽﺷﻮد‬ ‫از ﮔﻮﻧﻪﻫــﺎی ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺑــﻮم و‬
‫و ﺳﺎزﻧﺪه‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از رﻧﮓ‬ ‫اﻓﺸﺎنﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫روﻏــﻦ ﯾﺎ رﻧﮓﻫﺎی ﭘﻮﺷﺸــﯽ دﯾﮕﺮ‬ ‫ﺑــﻮم ﻛﺸــﻒ‪ :‬اﯾﻦ ﺑــﻮم ﺑﻪ‬
‫رﺷــﺪ آﻣــﻮزش‬
‫اﻛﺘﻔﺎ ﻣﯽﻛﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﺎر ﺳــﺒﺐ ﭘﺎﯾﯿﻦ‬ ‫دﻟﯿﻞ ﺷــﺒﺎﻫﺘﯽ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻻك ﻧﻮﻋﯽ‬
‫آﻣﺪن ﻛﯿﻔﯿﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻻكﭘﺸﺖ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻮم ﻻكﭘﺸﺘﯽ‬
‫واﺷﻮر‪ :‬ﭘﺲ از آنﻛﻪ ﻛﺎر آﻣﺎده‬ ‫ﻧﯿــﺰ ﻣﻌــﺮوف اﺳــﺖ‪ .‬ﻃﺮﯾﻘﻪی‬
‫‪32‬‬
‫ﺷــﺪ و آﺧﺮﯾﻦ ﻻﯾــﻪی روﻏﻦ ﻛامن‬ ‫ﺳــﺎﺧﺖ آن اﯾﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﭘﺲ از آن‬
‫دورهی ﻫﺸﺘﻢ ؛ ﺷامرهی ‪ ۳‬؛ ﺑﻬﺎر ‪۱۳۹۰‬‬

‫ﻛﺎﻣ ًﻼ ﺧﺸــﻚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳــﻄﺢ ﻛﺎر را ﺑﺮای رﻓﻊ ﻟﻐﺰﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﺷﯽ از روﻏﻨﯽ‬
‫ﺑﻮدن ﺑﺎ ﭘﺎرﭼﻪی ﻧﺮﻣﯽ آﻏﺸــﺘﻪ ﺑﻪ ﴎﯾﺸﻢ و ﺷﯿﺮهی اﻧﮕﻮر اﺻﻄﻼﺣﺎً‬
‫»واﺷــﻮر« ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺳــﻄﺢ ﻛﺎر ﺑﺮای ﻧﻘﺎﺷــﯽ آﻣﺎده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .۴‬ﻧﻘﺎﺷﯽ‬
‫اﻧﺘﻘــﺎل ﻃــﺮح روی ﺑﻮم‪ :‬ﻃﺮح ﻣــﻮرد ﻧﻈــﺮ را روی ﻛﺎﻏﺬی ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازهی ﺳــﻄﻮح ﻛﺎر ﻣﯽﻛﺸــﻨﺪ و ﺑﻪ روش ﮔﺮدهی ﺳــﻮزﻧﯽ ﺑﻪ روی‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﻮم اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﺤﻮهی ﻛﺎر ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﻜﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪی‬
‫ﺧﻄﻮط ﻃﺮح را ﺑﺮ روی ﻛﺎﻏﺬ ﺑﻪ وﺳــﯿﻠﻪی ﺳﻮزن در ﻓﻮاﺻﻞ ﻧﺰدﯾﻚ‬
‫ﺳﻮارخ ﺳﻮراخ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﻃﺮح را ﺑﺮ روی ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ دودهی ﻧﺮم ﻛﻪ در ﭘﺎرﭼﻪی ﻧﺎزﻛﯽ رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ آراﻣﯽ‬
‫ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﺷﯽء را ﻟﻌﺎب ﴎﯾﺸﻢ و ﺷﯿﺮه و رﻧﮓ زدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻻﯾﻪی ﻧﺎزﻛﯽ‬
‫از روﻏﻦ ﻛامن ﺳﻄﺢ ﻛﺎر را ﻣﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ ﭼﺮاﻏﯽ را ﻛﻪ ﺑﺎ روﻏﻦ‬
‫ﻛﺘﺎن ﻣﯽﺳــﻮزد‪ ،‬روﺷــﻦ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و ﻗﯿﻒ ﻓﻠﺰی را ﺑﻪ ﻃﻮر واروﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮری ﻛﻪ دﻫﺎﻧﻪی ﻟﻮﻟﻪ ﻗﯿﻒ‪ ،‬ﺷﻌﻠﻪی ﭼﺮاغ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‬
‫و ﺳﻄﺢ ﺷــﯽء را روی دﻫﺎﻧﻪ‪ ،‬ﮔﺸﺎد ﻗﯿﻒ ﻧﮕﺎه و ﺣﺮﻛﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫دود ﺣﺎﺻﻞ از ﺳــﻮﺧنت ﭼﺮاغ روی ﺳــﻄﺢ روﻏﻦ ﻛامن ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺑﺮ‬
‫ﻣﯽﻧﺸــﯿﻨﺪ و ﺳﻄﺢ ﺗﯿﺮه و روﺷﻦ زﯾﺒﺎﯾﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﻛﻨﺪ‪ ،‬آنﮔﺎه ﺷﯽء‬
‫را در آﻓﺘﺎب ﺧﺸــﻚ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮای ﻧﻘﺎﺷﯽ واﺷﻮر ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﺑﻮم از ورق ﻃﻼ ﺑﻪ روش ﺑﻮم ﺗﻪﻃﻼﯾﯽ ﺑﻪ ﺟﺎی رﻧﮓ زﯾﺮ ﻛﺎر اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮم ﻣﻮﺟﯽ‪ :‬ﻣﺨﻠﻮﻃﯽ از ﻗﻠﻊ ﻛﻮﺑﯿﺪهی ﻣﺤﻠﻮل در آب‪ ،‬ﴎﯾﺸﻢ‬
 ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﴐوری اﺳﺖ‪.‬‬ ‫روی ﻛﺎﻏﺬ ﻣﯽﻛﺸﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺤﯿﺢ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ‬
‫روﻏﻦ ﺑﺰرك را در‬ ‫از ﺑﺮداﺷنت ﻛﺎﻏﺬ‪ ،‬ﻃﺮح ﻛﺎﻣ ًﻼ روی ﺳﻄﺢ ﻛﺎر ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻇﺮﻓﯽ ﭼﺪﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬ ‫روش ﺗﻬﯿﻪی روﻏﻦ ﻛامن‬ ‫ﻗﻠﻢﮔﯿــﺮی‪ :‬ﭘﺲ از اﻧﺘﻘﺎل ﻃﺮح ﺑﺎ ﻗﻠﻢﻣﻮ و رﻧﮓ ُاﻛﺮ‪ ،‬ﺧﻄﻮط‬
‫ﻧﯿﻢداﯾﺮه و ﻓﺎﻗﺪ‬ ‫روﻏــﻦ ﺑﺰرك را در ﻇﺮﻓﯽ ﭼﺪﻧﯽ ﺑﻪ ﺷــﻜﻞ ﻧﯿﻢداﯾﺮه و ﻓﺎﻗﺪ‬ ‫ﻃﺮح ﻗﻠﻢﮔﯿﺮی ﻣﯽﺷــﻮد ﺗﺎ ﻃﺮح ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد؛ ﺳﭙﺲ ﻧﻘﺎﺷﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫زاوﯾﻪ ﻣﯽرﯾﺰﻧﺪ و ﺑﻪ‬ ‫زاوﯾــﻪ ﻣﯽرﯾﺰﻧﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرﺗــﯽ روی اﺟﺎق ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﻛﻪ آﺗﺶ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﯾﻚ ﻧﺴــﺒﺖ‪ ،‬متﺎم ﺑﺪﻧﻪی ﻇﺮف را در ﺑﺮﮔﯿﺮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺟﻮﺷــﯿﺪن‬
‫ﺻﻮرﺗﯽ روی اﺟﺎق‬ ‫و ﺗﻐﻠﯿﻆ روﻏﻦ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻗﻄﻌﺎت درﺷــﺖ ﺳــﻨﺪروس )ﺻﻤﻎ ﻧﻮﻋﯽ‬ ‫‪ .۵‬روﻏﻦ زدن‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫درﺧﺖ ﻛﺎج( و ﺳﭙﺲ ﻗﻄﻌﺎت رﯾﺰ و در آﺧﺮ ﭘﻮدر ﺳﻨﺪروس را ﺑﻪ‬ ‫در ﭼﻨﺪﯾــﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻛﺎر را ﺑﺎ روﻏﻦ ﻛامن آﻏﺸــﺘﻪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫آﺗﺶ ﺑﻪ ﯾﻚ ﻧﺴﺒﺖ‪،‬‬ ‫روﻏــﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺎﯾﻊ در ﺣﺎل ﺟﻮش را ﺑﺎ ﴎﭘﻮش ﻣﺪﺗﯽ‬ ‫روش ﻛﺎر ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا روﻏﻦ ﻛامن را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی‬
‫متﺎم ﺑﺪﻧﻪی ﻇﺮف را‬ ‫ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آﻣﺎده ﺷﺪن‪ ،‬ﻇﺮف را از روی اﺟﺎق‬ ‫ﻧﻔﺖ رﻗﯿﻖ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﮕﺸﺖ ﯾﺎ ﻗﻠﻢﻣﻮ‪ ،‬ﻻﯾﻪی‬
‫در ﺑﺮﮔﯿﺮد‬ ‫ﺑﺮﻣﯽدارﻧﺪ و ﻏﻠﻈﺖ آن را اﻣﺘﺤﺎن‬ ‫ﻧﺎزﻛﯽ از روﻏﻦ ﻛامن را ﺑﺮ ﺳــﻄﺢ‬
‫ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎر ﻣﯽﻛﺸــﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑــﻞ ﻧﻮر‬
‫اﺳــﺘﺎدان و ﻫرنﻣﻨﺪاﻧــﯽ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﻮرﺷﯿﺪ درون ﻣﺤﻔﻈﻪای‬
‫ﻛﻪ ﺑــﺎ ﺗﻮﻟﯿــﺪ آﺛﺎری ﺑﻪ ﺷــﯿﻮهی‬ ‫ﺷﯿﺸﻪای ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ در ﻃﻮل‬
‫روﻏﻨﯽﺳــﺎزی‪ ،‬اﯾــﻦ ﻫــرن را ﭘﺎس‬ ‫ﺧﺸــﻚ ﺷــﺪن از ﮔــﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ و در روﻧﻖ آن ﻛﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ‪،‬‬ ‫دور ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺸﻚ ﺷﺪن ﻛﺎﻣﻞ ﻫﺮ‬
‫ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪:‬‬ ‫ﻻﯾﻪی روﻏﻦ ﻛامن ﺳــﻪ روز ﻃﻮل‬
‫ـ اﺳﺘﺎد ﻣﺤﻤﺪ اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﻧﻌﻤﺖاﻟﻠﻬﯽ‬ ‫ﻣﯽﻛﺸــﺪ‪ .‬اﯾــﻦ ﻛﺎر ﭼﻨﺪﯾــﻦ ﺑﺎر‬
‫اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ ﻗﺮون ‪ ۱۳‬و ‪ ۱۴‬ه‪.‬ق‪.‬‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷــﻮد ﺗﺎ روﻏﻦ ﻛامن ﺑﻪ‬
‫ـ اﺳﺘﺎد ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ اﻣﺎﻣﯽ‪ ،‬دورهی‬ ‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮﺳــﺪ و ﺷﯽء‬
‫ﻗﺎﺟﺎر‬ ‫روﻏﻨﯽ ﺟﻼی زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺑﯿﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ـ اﺳــﺘﺎد ﻓﺘﺢا‪ ...‬ﺷــﯿﺮازی )دورهی‬
‫ﻗﺎﺟﺎر(‬ ‫ﻧﻜﺎت اﺳﺎﺳــﯽ ﻛﻪ در ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ـ اﺳﺘﺎد ﻟﻄﻔﻌﻠﯽ ﺷﯿﺮازی‪ ،‬ﻗﺮن ‪۱۴‬‬ ‫آﺛــﺎر روﻏﻨﯽﺳــﺎزی ﺑﺎﯾــﺪ ﺑﻪ آن‬
‫ه‪.‬ق‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد‪:‬‬
‫ـ اﺳﺘﺎد ﻣﯿﺮزاﺑﺎﺑﺎ ﺷﯿﺮازی‪ ،‬ﻗﺮن ‪۱۳‬‬ ‫‪ .۱‬ﺿﺨﺎﻣﺖ زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای‬
‫رﺷــﺪ آﻣــﻮزش‬

‫ه‪.‬ق‪.‬‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮﻗﻊ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ـ اﺳﺘﺎد ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﯿﻦ ﺿﯿﻊ ﻫامﯾﻮن‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺮم ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫‪33‬‬ ‫)دورهی ﻗﺎﺟﺎر(‬ ‫‪ .۲‬زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ )ﭼﻪ ﺑﺮای ﺟﻠﺪ ﻛﺘﺎب‬
‫ـ اﺳﺘﺎد آﻗﺎ ﻧﺠﻒ )دورهی ﻗﺎﺟﺎر(‬ ‫ﯾﺎ ﻗﺎب آﯾﻨﻪ و ﻏﯿﺮه( ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻟﺒﻪﻫﺎی‬
‫دورهی ﻫﺸﺘﻢ ؛ ﺷامرهی ‪ ۳‬؛ ﺑﻬﺎر ‪۱۳۹۰‬‬

‫ـ اﺳﺘﺎد اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ اﻣﺎﻣﯽ )دورهی ﻗﺎﺟﺎر(‬ ‫ﺗﯿﺰ و ﺑﺮﻧﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ـ اﺳﺘﺎد ﻋﻠﯿﻘﻠﯽ ﻣﺼﻮر )دورهی ﻗﺎﺟﺎر(‬ ‫‪ .۳‬زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﺳﻄﺢ اﺗﻜﺎی ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺎﯾﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .۴‬متﺎم ﺳــﻄﻮح ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻮمﺳﺎزی ﺷﻮد؛ ﺑﻪ ﻃﻮری ﻛﻪ ﻣنت ﻛﺎﻏﺬی ﻛﺎر‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ .۱‬ادﯾﺐ ﺑﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻌﻠﯽ‪ ،‬ﻫرن ﻗﻠﻤﺪان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات وﺣﯿﺪ‪،‬‬ ‫‪ .۵‬روی متﺎم ﺳﻄﻮح روﻏﻦﻛﺎری ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‬
‫‪.۱۳۶۶‬‬ ‫ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﺟﻼ ﺑﺨﺸــﯿﺪن ﺑﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ از ﻧﻔﻮذ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺳــﻄﺢ‬
‫‪ .۲‬ﯾﺎوری‪ .‬ﺣﺴﯿﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ آﺛﺎر ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮانﺷﻨﺎﺳﯽ‪،‬‬ ‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪.۱۳۸‬‬ ‫‪ .۶‬ﻃﺮح اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ‪ ،‬اﺻﺎﻟﺖ اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﯾﺎوری‪ ،‬ﺣﺴﯿﻦ‪ -‬آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻫرنﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬چ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺻﺒﺎی‬ ‫‪ .۷‬ﻧﻘﺎﺷﯽ آن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻠﻢﻣﻮ و رﻧﮓ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ و اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺳﺤﺮ‪.۱۳۸۹ ،‬‬
‫ﻋﻜﺲﺑﺮﮔﺮدان ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .۸‬ﺛﺒﺖﻧﺎم ﻫرنﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ و ﻣﺤﻞ ﺳــﺎﺧﺖ در ﮔﻮﺷــﻪای از ﺷﯽء‬