॥  ी एकनाथी भागवत ॥ 

अ याय पिहला
ी गणे
शाय नमः ॥  ीसर व यै
ः नमः ॥  ीगुयो नमः ॥ 
ी द ा े
याय नमः ॥  ी  ि मणीपां
डु
रं
गा यां
 नमः ॥ 
सं
तोषं
 च गु
ं व दे
 परं
 सं
िवतदायकं
 । 
शां
तं
  सहासना ढं
 आनं
दामृ
तभोगदम्
 ॥ १ ॥ 
भ या भागवतं
 भावं
 अभावं
 का पाठतः । 
पठनाद्
 पद ु
पि ान ाि तु
 भि तः ॥ २ ॥ 
ॐ नमो जी जनादना । नाह  भवअभव भावना । 
न दे
खोिन मीतू
पणा नमन  ीचरणा सद्
ं गुराया ॥ १ ॥ 
​
नमन  ी​
एकद ता । एकपण तू
िच आतां
ं  । 
एक  दािवसी अने
कता । परी एका मता न मोडे
 ॥ २ ॥ 
तु
जमाज  वासु
 चराचरा ।  हणौिन बोिलजे
 लं
बोदरा । 
यालाग  सकळां
चा सोयरा । साचोकारा तू
 होसी ॥ ३ ॥ 
ं
तु
ज दे
खे
 जो न  ।  यासी सु
खाचा होय सं
सा  । 
यालाग  'िव ह ' । नामाद  तु
ज साजे
 ॥ ४ ॥ 
ह ष त वदन गणराजा । चार्
ही पुषाथ  यािच चार्
​ ही भु
​ जा । 
कािशया अ काशी वोजा । तो झळकत तु
झा िनजदं
तु
 ॥ ५ ॥ 
पू
वउ रमीमां
सा दोनी । लागिलया  वण थान  । 
िनःश दा द वाचा वदन  । कर जोडू
िन उिभया ॥ ६ ॥ 
एके
िच काळी सकळ सृी । आपु
ले
पण दे
खत उठी । 
ते
िच तु
झी दे
खणी दृी । सु
खसं
तुी िवनायका ॥ ७ ॥ 
सु
खाच पे
लल द द । नाभ  आवतला आनं
द । 
बोधाचा िमरवे
 नागबं
द ।  दसे
 सि ध सािजरा ॥ ८ ॥ 
शु स वाचा शु
लां
बर । कासे
 किसला मनोहर । 
सु
वणवण अलं
कार । तु
झे
िन साचार शोभित ॥ ९ ॥
कृ
ित पुष चरण दोनी । तळ  घािलसी वोजावु
नी । 
 तयां
वरी सहजासन  । पू
णपण  िमरवसी ॥ १० ॥ 
तु
झी अणु
मा  झािलया भे
टी । शोिधतां
 िव  न पडे
 दृी । 
तोिडसी सं
सारफां
सोटी । तोिच तु
झे
 मुी िनजपरशु
 ॥ ११ ॥ 
भाव भ  जो आवडे
 ।  याच उगिवसी भवसां
कड । 
वोढू
िन का ढसी आपणाकडे
 । िनजिनवाड अं
कु
श ॥ १२ ॥ 
साच िनरपे जो िनःशे
ख ।  याच तू
िच वाढिवसी सु
ं ख । 
दे
ऊिन ह रखाचे
​  मोदक । िनविवसी दे
ख िनजह त ॥ १३ ॥ 
सू
मा िन सू
म सान ।  यामाज  तु
झ अिध ान । 
यालाग  मू
षकवाहन । नामािभधान तु
ज साजे
 ॥ १४ ॥ 
पाहता न  ना कु
ं
ज  ।  ा ासी प  । 
ऐसा जाणोिन िन वका  । नमनाद   ं
थाथ  ॥ १५ ॥ 
ऐिशया जी गणनाथा । मीपण कचा निमता । 
अकतािच जाहला कता ।  ं
थकथािव तारा ॥ १६ ॥ 
आतां
 नमू
 सर वती । जे
ं  सारासारिववे
कमू
त  । 
चे
तना प इंयवृी । जे
 चाळीती सवदा ॥ १७ ॥ 
जे
 वाचे
ची वाचक । जे
 बुीची  ोतक । 
जे
  काशा  काशक ।  वय दे
ख  व भ ॥ १८ ॥ 
जे
 िशवां
ग  श सी डो यामाज   दठी । 
 उठी । जै
कवा सु
रस व दावी पुी । फळपण पोट  फळा या ॥ १९ ॥ 
जै
सा साखरे
अं
गी  वादु
 ।  क सु
मनामाज  मकरं
दु
 । 
तै
सा िशवश बं
 संधु
 । अना दिस  अत य ॥ २० ॥ 
ते
 अिनवा य िनजगोडी । च ं
 वाचां
माज  वाडी । 
हणोिन वागी री रोकडी ।  ं
थाथ  चोखडी चवी दावी ॥ २१ ॥ 
सारासार िनविडती जन  ।  या हं
सावरी हं
सवािहनी । 
बै
सली सहजासन  । अग यपण  अगोच  ॥ २२ ॥ 
ते
 परमहं
स  आ ढ । ितसी िववे
कहं
स जाणती दृ
ढ । 
जवळी असतां
 न दे
खती मू
ढ । अभा य दृ
ढ अितमं
द ॥ २३ ॥ 
ितच िनधा रतां
  प । अ पाच िव प । 
त आपु
ले
पण अमू
प । कथा अनुप बोलवी ॥ २४ ॥ 
हा बोलु
 भला झाला ।  हणोिन बोलिच  तिवला । 
तै
सा  तु
ितभावो उपजला । बोल  बोला गौरवी ॥ २५ ॥ 
 ते
 वाि वलास परमेरी । सवागदे
खणी सु
दरी । 
ं
राहोिन सबा अ यं
तर  ।  ं
थाथकु
सरी वदवी  वय ॥ २६ ॥ 
ते
 सदा सं
तु सहज ।  हणोिन िन पणा चढल भोज । 
परी व े
पणाचा फु
ं
ज । मीपण मज ये
व च ने
दी ॥ २७ ॥ 
वा दे
वते
ची  तु
ित । वाचािच जाहली वदती । 
ते
थ  ै
तािचये
 सं
प ी । उमस िच  उमजे
ना ॥ २८ ॥ 
ितण बोल बोलण मोिडल । समू
ळ मौनात तोिडल । 
यावरी िन पण घिडल । न बोलण बोल बोलवी ॥ २९ ॥ 
ितसी से
वकपण दु
सरा । हो​
ऊिन िनघे
 नम कारा । 
तं
व मीपणस  परा । िनजिनधारा पा षे
 ॥ ३० ॥ 
जे
थ मीपणाचा अभावो । ते
थ तू
पणा कचा ठावो । 
ं
याहीवरी करी िनवाहो । अग य भावो िन पण  ॥ ३१ ॥ 
जै
शा सागरावरी सागर  । चालती लहर िचया लहरी । 
तै
से
 श द  व पाकार  ।  व पावरी शोभती ॥ ३२ ॥ 
जै
शा साखरे
िचया किणका । गोिडये
 िभ  न हती दे
खा । 
तै
स िन पण ये
 रसाळसु
खा ।  रस दे
खा रसवृ
ि  ॥ ३३ ॥ 
ते
थ मीपणश  सर वती । बै
सिवल एका ताट रसवृी । 
ते
ण अिभ शे
ष दे
ऊिन तृी । ते
​  हे
 उद्
गार ये
​ ती कथे
चे
 ॥ ३४ ॥ 
आतां
 वं
दू
 ते
 स न । जे
 कां
 आनं
दिचद्
घन । 
​
वषताती  वान दजीवन । सं
त  जन िनववावया ॥ ३५ ॥ 
ते
 चै
त याचे
 अळं
कार । क   िव े
चे
  ृ
गार । 
ं
क  ई राच मनोहर । िनजमं
दीर िनवासा ॥ ३६ ॥ 
ते
 अिध ाना अिधवसु
 । क  सु
खासही सो हासु
 । 
िव ां
तीसी िव ासु
 । िनजरिहवासु
 करावया ॥ ३७ ॥ 
क  ते
 भू
तदयाणव । क  माहे
रा आली कणव । 
ना ते
 िनगु
णाचे
 अवे
व । िनजगौरव  वान दा ॥ ३८ ॥ 
ना ते
 डो यातील दृी । क  ितचीही दे
खणी पुी । 
क  सं
तुीसी तुी । चरणां
गु जयां
चे
 ॥ ३९ ॥ 
ते
 पाहती जयां
कडे
 ।  यां
च उगवे
 भवसां
कड । 
पर पु
 डोिळयांढ । िनजिनवड उ हासे
 ॥ ४० ॥ 
ते
थ साधनचतुयसायास । न पाहती शा चातु
यिवलास । 
 एका ध रला पु
रे
 िव ास ।  वय  काश ते
 क रती ॥ ४१ ॥ 
ते
 जगामाज  सदा असती । जीवमा ात  दसती । 
परी िवक पिच ठ कजती । नाह   हणती नाि त य ॥ ४२ ॥ 
माितये
चा  ोण के
ला । तो कौिळका भावो फळला । 
हणौिन िव ासवीण नाडला । जगु
 ठकला िवक प ॥ ४३ ॥ 
एका​
एक  िव ासतां
 । तरी वाणी नाह  िनजस ा । 
यां
चे
 चरणी भावाथता । ठे
िवला माथां
 िव ास ॥ ४४ ॥ 
ते
 नम का रतां
 आव यक । क न ठाकती एक । 
परी एकपण से
वक ।  यां
चािच दे
ख  वय हो​
आव ॥ ४५ ॥ 
यां
िचया से
वे
िचये
 गोडी ।  सु
खाची उपमा थोडी । 
जे
 भजती अन य आवड  । ते
 जाणती गाढी िनजचवी ॥ ४६ ॥ 
ते
  कृ
तीसी पर ।  कृ
ित प  ते
 अिवकार । 
आकार­िवकार­ वहार ।  यां
चे
िन साचार बाधीना ॥ ४७ ॥ 
ते
 भोगावरी न िवटती ।  यागावरी न उठती । 
आपु
िलये
 सहजि थती ।  वय वतती सवदा ॥ ४८ ॥ 
ते
  ाते
पणा न िमरिवती । िपसे
पण न दािवती । 
व पफु
ं
जु
िव मृ
ती । िगळू
िन वतती िनजां
ग ॥ ४९ ॥ 
मा अं
े ग िच िजराला । िव मयो ये
व िच िवसरला । 
पं
चु
परमाथु
 एकु ला िवभागु
 जाहला । हाही ठे  ॥ ५० ॥ 
मरण िव मरणश  गे
ल । दे
ह दे
हीच हारपल । 
आं
तु
बाहे
रपण गे
ल । गे
ल ठे
ल  मरे
ना ॥ ५१ ॥ 
व  जागृ
ती जागतां
 गे
ली । सु
षुी साि वस  बु
डाली । 
उ मनीही वे
डावली । तु
या ठे
ली तट थ ॥ ५२ ॥ 
दृ
य  नश  गे
े ल । दशन एकले
पण िनमाल । 
त िनमणपणही िवराल । िवरिवत ने
ल िवरणे
िनश  ॥ ५३ ॥ 
ान अ ानात घे
ऊिन गे
​ ल । तं
व  ाते
पणही बु
डाल । 
िव ान अं
गी घडल । परी नव जडल ह न मनी ॥ ५४ ॥ 
यापरी जे
 िनजस न । ितह   हाव सावधान । 
ाव मज अवधान । ह िव ापन बाळ व ॥ ५५ ॥ 
सू
य सदा  काशघन । अि  सदा दे
दी यमान । 
तै
से
 सं
त सदा सावधान ।  ाव अवधान ह बाल व माझ ॥ ५६ ॥ 
 तं
व सं
तस न  एक वे
ळां
 । थोर क िनयां
 सोहळा । 
आ ािपल वे
ळोवे
ळां
 ।  ं
थ करिवला  ाकृ
त ॥ ५७ ॥ 
एकां
त  आिण लोकां
त  । थोर सा े
प के
ला सं
त  । 
तरी सां
गा जी मज ती । कोण  ं
थ   वत  ॥ ५८ ॥ 
पु
राण   े भागवत ।  याहीमाजी उ वगीत । 
तु
वां
  वताव ते
थ । व ा भगवं
त तु
ज सा  ॥ ५९ ॥ 
आ हां
सी पािहजे
  ानकथा । वरी तु
जसा रखा रसाळ व ा । 
तरी  तु
ित सां
डू
िन आतां
 । िन पण त वतां
 चालवी ॥ ६० ॥ 
तु
ज सं
त तवन  उ साहो । हा तं
व कळला भावो । 
तरी कथे
चा लवलाहो । िनजिनवाहो उपपाद  ॥ ६१ ॥ 
या सं
तां
चे
 कृ
पावचन । एका​
एक  आनं
दल  मन । 
ते
ण वा यपसायदान ।  वानं
दघन उ हासे
 ॥ ६२ ॥ 
जै
सा मे
घां
चे
िन गजन । मयू
र उपम  पाहे
 गगन । 
नाना नवे
िन जीवन । जे
व  चातक मन उ हासे
 ॥ ६३ ॥ 
कां
 दे
खोिन चं
कर । डोल  लागे
 चकोर । 
तै
स सं
तवदन च उ र । आले
 थोर सु
खािवत ॥ ६४ ॥ 
थोर सु
खाचा के
ल   वामी । तु
मच पु
रत कराल तु
ही । 
तरी वायां
िच कां
 मीपण मी । मनोधम  वळं
गे
ज  ॥ ६५ ॥ 
परी समथािच आ ा । दासां
 न करवे
 अव ा । 
तरी सां
िगतली जे
 संा । ते
 करीन आ ा  वाम ची ॥ ६६ ॥ 
परी तु
ह  एक कराव । अखं
ड अवधान मज  ाव । 
ते
ण  द ठवे
िन आघव । पावे
ल  वभाव िनजिस ी ॥ ६७ ॥ 
अगा तु
िझया मनामाज  मन । श द  ठे
िवलसे
 अनु
सं
धान । 
यालाग  िनजिन पण । चालव  जाण सवे
ग ॥ ६८ ॥ 
आतां
 वं
दं
 ू
कु
ळदे
वता । जे
 एका​
एक  एकनाथा । 
ते
 एक वां
चू
न सवथा । आिणक कथा क ं दी ॥ ६९ ॥ 
 ने
एक  प दािवल मन  । तं
व एकिच  दसे
 जन  वन  । 
एकिच कान  वदन  । एकपण  'एकवीरा' ॥ ७० ॥ 
ते
 िशवशि प दोनी । ने
ऊन िमरवे
​  एकपण  । 
एकपण जाली गु
वणी ।  सवे
 एकपण  एकवीरा ॥ ७१ ॥ 
त एक प एकवीरा ।  सवली बोध­फरशधरा । 
 जयाचा कां
 दरारा । महावीरां
 अिभमािनयां
 ॥ ७२ ॥ 
ते
णे
 उपजोिन िनव टली माया । आ ा पाळू
िन सु
ख दे
 िपतया । 
हणोिन तो जाहला िवजया । लवला ां
  द मं
डल  ॥ ७३ ॥ 
जो वासनासह बाहो । छे
दला सह ाजु
न­अहं
भावो । 
वरा य क िनयां
 पहा हो । अप   वयमे
वो  वजाितयां
 ॥ ७४ ॥ 
ते
ण मा िन माता जीविवली । ते
िच कु
ळदे
वता आ हां
 जाहली । 
परी  वनां
व  याित के
ली । एका मबोली एकनाथा ॥ ७५ ॥ 
ते
 जपासोिन िनव टली । तपासोिन  कृ
ित पालटली । 
राग याग शां
त झाली । िनजामा​
उली जगदं
बा ॥ ७६ ॥ 
तया वोसं
गा घे
ऊन । थोर  दधल आ ासन । 
​
िवषमसं
कट  समाधान ।  वनाम मरण के
िलया ॥ ७७ ॥ 
ते
 जय जय जगदं
बा । 'उदो'  हणे
  ं
थारं
भा । 
मतीमाजी  वयं
भा । योगगभा  गटली ॥ ७८ ॥ 
आतां
 वं
दं
 ू
जनादनु
 । जो भवगजपं
चाननु
 । 
जन  िवजन  समानु
 । सदा सं
पू
णु
 सम व ॥ ७९ ॥ 
याचे
िन कृ
पापां
ग । दे
ह  न दे
खती दे
हां
ग । 
सं
सार टवाळ वे
ग । के
ल वा​
उग भव व  ॥ ८० ॥ 
जयाचे
िन कृ
पाकटा  । अल य ल यवीण ल े
 । 
सा ी िवसरली सा  । िनजप  गुव ॥ ८१ ॥ 
ने
ण जीववीण जीविवल । मृ
यु
वीण मरणिच मा रल । 
दृ
ि  घे
ऊिन दाखिवल । दे
​ खण के
ल सवाग ॥ ८२ ॥ 
दे
ह  दे
ह िवदे
ह के
ल । शे
ख  िवदे
हपण तही ने
ल । 
ने
ले
पणही हारपल । उर  उरल उव रत ॥ ८३ ॥ 
अभाव  भावश  गे
ला । सं
दे
ह िनःसं
दे
हश  िनमाला । 
िव मयो िव मय  बु
डाला । वे
डावला  वानं
दु
 ॥ ८४ ॥ 
ते
थ आवड  होय भ ु व दे
 । तं वोिच भ पणा​
आं
तु
 । 
मग भ यभजनाचा अं
तु
 । दावी उ ां
तु
  वलीला ॥ ८५ ॥ 
नमन नमनश  ने
ल । निमत ने
णो काय जाहल । 
न यिच अं
ग  घडल । घडले
 मोडल मोडू
िन ॥ ८६ ॥ 
दृ
य  ा जाण । दोह स एकिच मरण । 
दशनही जाहल  ीण । दे
खणे
पण िगळू
िन ॥ ८७ ॥ 
 आतां
 दे
वोिच आघवा । ते
थ भ ु  भ भावा । 
 न ये
तं
व दे
वोही मु
कला दे
वा । दे
व वभावा िवसरोिन ॥ ८८ ॥ 
दे
वो दे
वपणे
 दाटला । भ ु
 भ पण आटला । 
दोह चाही अं
तु
 आला । अभे
द जाहला अनं
तु
 ॥ ८९ ॥ 
अ यागु
  यागश  िवराला । अभोगु
 भोगश  उडाला । 
अयोगु
 योगश  बु
डाला । यो यते
चा गे
ला अहं
भावो ॥ ९० ॥ 
ऐिशयाहीवरी अिधक सोसु
 । सायु
यामाज  होतसे
 दासू
 । 
ते
थील सु
खाचा सौरसु
 । अित अिवनाशु
 अगोच  ॥ ९१ ॥ 
िशव िशवू
िच यिजजे
 । ह ऐिशये
 अव थे
िच साजे
 । 
एर्
हव  बोलिच बोिलजे
​  । प र न पिवजे
 िनजभजन ॥ ९२ ॥ 
ये
 अिभ  सु
खसे
वे
आं
तु
 । नारद आनं
द नाचत गातु
 । 
शु
कसनका दक सम तु
 । जाले
 िनजभ ु णिच सु
 ये ख ॥ ९३ ॥ 
सागर  भरे
 भरत । त भरत भरे
 त रयां
त । 
तै
स दे
विच दे
वपण ये
थ । के
ल मात िनजभ  ॥ ९४ ॥ 
सागर स रता जीवन एक । परी िमळण  भजन  दसे
 अिधक । 
तै
स एकपणिच दे
ख । भजनसु
ख उ हासे
 ॥ ९५ ॥ 
वाम स  दोनी भाग । परी द  नामी एकिच आं
ग । 
तै
सा दे
वभ िवभाग । दे
वपण  सा ग आभासे
 ॥ ९६ ॥ 
ते
व  आपु
ले
पणाचे
िन मान । भ  के
ल  जनादन । 
परी कायावाचामन । वतिवजे
 ते
ण सवाथ  ॥ ९७ ॥ 
तो मु
खाच जाला िनजसु
ख । दृीत  कटे
 स मु
ख । 
तोिच िववे
कक न दे
ख । करवी ले
ख  ं
थाथ  ॥ ९८ ॥ 
परी नवल  याच लाघव । अभं
ग  घातल माझ नां
व । 
शे
ख  नां
वाचा िनजभाव । उरावया ठाव नु
रवीच ॥ ९९ ॥ 
या वचनाथा सं
तोषला ।  हणे
 भला रे
 भला भला । 
िनजभािवकु िच सं
ं
 तू चला ।  गट के
ला गुाथु
 ॥ १०० ॥ 
हे
  तु
ित क  िन पण ।  ं
थपीठ क   ान । 
सािह य क  समाधान । संाही जाण कळे
ना ॥ १०१ ॥ 
तु
झा बोलु
िच एकएकु काचा िववे
 । सोलीव िववे कु
 । 
तो सं
तोषासी सं
तोखु
। आ यं
ितकु
 उपजवी ॥ १०२ ॥ 
तु
झे
िन मु
ख ज ज िनघे
 । त सं
त दय  साचिच लागे
 । 
 मु
मुु
सारं
गां
च  पा लग ।  ं
जी िनजां
ग क रतील ॥ १०३ ॥ 
थारं
ं भु
 पडला चोख । मु मु
मुु
 इतर लोक । 
वणामा िच दे
ख । िनजा मसु
ख पावती ॥ १०४ ॥ 
ये
ण वचनामृ
त तु
षार ।  ं
थभू
िमका िववे
कां
कु
र । 
अं
कु
रली एकसर । फळभार सफिलत ॥ १०५ ॥ 
क  िनज वा जीवु
 आला । नातरी िस ा िसि लाभु
 जाला । 
क  िनजवै
भव आपु
ला । ि यो मीनला पित ते
 ॥ १०६ ॥ 
तै
से
िन ह षानं
द । जी जी  हिणतल  वानं
द । 
तु
मचे
िन पाद साद । करीन िवनोद  ं
थाथू
 ॥ १०७ ॥ 
ीराम तापदृ । िशळा तरती सागरापोट  । 
क  विस वचनासाठ  । तपे
 शाटी रिवमं
डळ  ॥ १०८ ॥ 
क  या व क या मंा ता । शु
कका ां
स प लवता । 
क  धम  ानु
 सरता । के
ला सवथा  वगलोक  ॥ १०९ ॥ 
तै
से
 माझे
िन नां
व ।  ं
थ होती सु
हावे
 । 
आ ा तापगौरव । गुवै
भव साथकु
 ॥ ११० ॥ 
घ टत एका आिण एकादश । रािश­न  । 
 एकिच असे
या एकामाज  ज पू
ण  दसे
 । त दशदशां
ग चढे
 अिधक ॥ १११ ॥ 
मागां
 पु
ढां
 एक एक क जे
 ।  या नां
व एकादशु
  हिणजे
 । 
तरी एका एकपणिच सहज । आल िनजवोज  ं
थाथ ॥ ११२ ॥ 
ते
थ दे
खणिच क िन दे
खण । अवघिच िनधा िन मन । 
यावरी एकाजनादन । टीका करण साथक ॥ ११३ ॥ 
पाहोिन दशमाचा  ां
तु
 । एकादशा या  दया​
आं
तु
 । 
एकादशावरी जग ाथु
 ।  ं
थाथु भी ॥ ११४ ॥ 
 आरं
हणौिन एकादशाची टीका । एकादशीस करी एका । 
ते
 एकपणािचया सु
खा । फळे
ल दे
खा एक व ॥ ११५ ॥ 
आतां
 वं
दं
 ू
महाकवी ।  ास वा मीक भागवी । 
जयात उशना कवी । पु
राणगौरव  बोिलजे
 ॥ ११६ ॥ 
ितह  आपु
िलये
  ु
प ी । वाढवावी माझी मती । 
हे
िच करीतस िवनं
ती ।  ं
थ समा   यावया ॥ ११७ ॥ 
वं
दं
 ू
आचाय शं
क  । जो  ं
थाथिववे
कचतु । 
सा िन कमठते
चा िवचा  ।  बोध दनक   कािशला ॥ ११८ ॥ 
 आतां
 वं
दं
 ूीधर । जो भागवत ा याता सधर । 
जयाची टीका पाहतां
 अपार । अथ साचार प असे
 ॥ ११९ ॥ 
इतरही टीकाकार । का कत िववे
कचतु
र । 
यां
चे
 चरण  नम कार ।  ं
था सादर ितह  हो​
आव ॥ १२० ॥ 
वं
दं
 ूाकृ
त कवी र । िनवृ
ि मु
ख  ानेर । 
नामदे
व चां
गदे
व वटेर ।  यां
च भा य थोर गुकृ
पा ॥ १२१ ॥ 
जयां
चे
  ं
थ पाहतां
 ।  ान होय  ाकृ
तां
 । 
तयां
च चरणी माथा । िनजा मता िनभाव ॥ १२२ ॥ 
सं
कृत  ं
थकत ते
 महाकवी । मा  ाकृ
त  काय उणीवी । 
नव  जु
न   हणाव  । कै
से
िन के
व  सु
वणसु
मन ॥ १२३ ॥ 
किपले
च  हणाव  ीर । मा इतरां
च त काय नीर । 
वण वाद एकिच मधु
र ।  दसे
 साचार सा रख ॥ १२४ ॥ 
ज पािवजे
 सं
कृत अथ । तिच लाभे
  ाकृ
त । 
तरी न मनावया ये
थ । िवषमिच त कायी ॥ १२५ ॥ 
कां
 िनरं
जन  बसला रावो । तरी तोिच से
वकां
 पावन ठावो । 
ते
थ से
वे
िस न वचतां
 पाहा हो । दं
डी रावो िनजभृ
यां
 ॥ १२६ ॥ 
कां
 दु
बळी आिण समथ । दोह स राय घातले
 हात । 
तरी दोघ िसही ते
थ । सहज होत समसा य ॥ १२७ ॥ 
दे
शभाषावै
भव ।  पं
च पदाथ  पालटल  नां
व । 
परी रामकृणा दनामां
 न हे
 । भाषावै
भव पालटु
 ॥ १२८ ॥ 
सं
कृत वाणी दे
व के
ली । तरी  ाकृ
त काय चोरापासोिन जाली । 
असोतु
 या अिभमानभु
ली । वृ
था बोल  काय काज ॥ १२९ ॥ 
आतां
 सं
कृता  कवा  ाकृ
ता । भाषा झाली जे
 ह रकथा । 
ते
 पावनिच त वता । स य सवथा मानली ॥ १३० ॥ 
वं
दं
 ू दास' आतां
'भानु  । जो कां
 िपतामहाचा िपता । 
याचे
िन वं
श भगवं
ता । झाला सवथा ि यकर ॥ १३१ ॥ 
जे
ण बाळपण  आकिळला भानु
 ।  वय जाहला िचद्
भानु
​  । 
जतोिन मानािभमानु
 । भगव पावनु
  वय झाला ॥ १३२ ॥ 
जयािच पदबं
ध  ाि  । पाह  आली  ीिव लमू
त । 
कान  कु
ं
डल जग योित । क रतां
 रात  दे
िखला ॥ १३३ ॥ 
तया भानु
दासाचा 'च पािण' । तयाचाही सु
त सु
ल णी । 
तया 'सू
य' नाम ठे
वू
िन । िनज  िनज हो​
ऊिन भानु
दास ठे
ला ॥ १३४ ॥ 
तया सू
य भा ताप करण  । मात  सवली  ि मणी । 
हणौिन रखु
मा​
ई जननी । आ हां
लागू
िन साचिच ॥ १३५ ॥ 
हे
  ं
थारं
भकाळा । वं
दली पू
वजमाळा । 
ध य िनजभा यािच लीळा । आल  वै
णवकु
ळा ज मोिन ॥ १३६ ॥ 
ते
 वै
णवकु
ळ  कु
ळनायक । नारद  हाद सनका दक । 
उ व अ ू
र  ीशु
क । विस ा दक िनजभ  ॥ १३७ ॥ 
ते
 वै
णव सकळ ।  ं
थाथ  अवधानशीळ । 
हणौिन वै
णवकु
ळमाळ । वं
दली सकळ  ं
थाथ  ॥ १३८ ॥ 
उपजल   यािचया गो ा । नमन  या िव ािम ा । 
जो कां
  ितसृीचा धा ा । गाय ीमंा मह व ॥ १३९ ॥ 
जो उपिनषद्
िववे
​ क  । तो वं
दला या व क  । 
जो किवकत ात पोखी । कृ
पापीयू
ख  वष िन ॥ १४० ॥ 
नमन भू
तमा ां
 अशे
खां
 । ते
ण िव ं
भ  जाहला सखा । 
हाणौिन  ं
थारं
भु
 दे
खा । आला ने
टका सं
मता ॥ १४१ ॥ 
आतां
 नमू
 द ा े
ं या । जो कां
 आचायाचा आचाया । 
ते
ण  वतिवल  ं
थकाया । अथवावया िनजबोधु
 ॥ १४२ ॥ 
तो श दात दािवतु
 । अथु
 अथ  कािशतु
 । 
मग व े
पणाची मातु
 ।  वय वदिवतु
 यथाथ ॥ १४३ ॥ 
तो  हणे
  ीभागवत । त भगवं
ताच  द्
गत । 
​
यासीिच होय  ा  ।  याच िनरं
तर िच  भगवं
त  ॥ १४४ ॥ 
त त ह  ान क पादी । 'चतु
ः ोक' पदबं
ध  । 
उपदे
िशला सद्
बुी । िनजा मबोध  िवधाता ॥ १४५ ॥ 
​
नवल तयाचा सद्
भावो । श दमा  झाला अनु
​ भवो । 
बाप सद्
गुकृ
​ पा पहा हो । के
ला िनःसं
दे
हो परमेी ॥ १४६ ॥ 
तो चतु
ः ोक चा बोधु
 । गुमाग आला शु
धु । 
ते
ण उपदे
िशला नारदु
 । अित बु
धु भावाथ  ॥ १४७ ॥ 
ते
ण नारदु
 िनवाला । अवघा अथमयिच झाला । 
पू
ण परमानं
द धाला । नाच  लागला िनजबोध ॥ १४८ ॥ 
तो  वीणा वाहतु
 ।  पद गीत  गातु
 । 
ते
ण  ानं
द नाचतु
 । िवचरे
 डुलतु
 भू
तळ  ॥ १४९ ॥ 
 तो आला सर वती तीरा । तं
व दे
िखल  ास ऋषी रा । 
जो सं
शयािचया पू
रा । अितदु
धरामाज  पिडला ॥ १५० ॥ 
वे
दाथ सकळ पु
राण ।  ास के
ल िनमाण । 
परी तो न पवे
िच आपण । िनजसमाधान  विहताच ॥ १५१ ॥ 
तो सं
शयसमु
ा आं
तु
 । पडोिन होता बु
डतु
 । 
ते
थ पावला  सु
तु
 । 'नाभी'  हणतु
 कृ
पाळू
 ॥ १५२ ॥ 
ते
ण एकां
त  ने
ऊिन दे
​ ख ।  ासािस के
ला एकमु
ख । 
मग दािवले
 चार्
ही  ोक । भवमोचक िनदु ॥ १५३ ॥ 
​
ते
 सू
याते
 न दाखवु
नी । गगनातही चो नी । 
कानात परते
 सा नी । ठे
ला उपदे
शु
नी िनजबोधु
 ॥ १५४ ॥ 
त नारदाच वचन । करीत सं
शयाच दहन । 
तं
व  ासािस समाधान ।  वसु
ख पू
ण ह  सरल ॥ १५५ ॥ 
मग  ी ास आपण । भागवत दशल ण । 
शु
कािस उपदे
िशल जाण । िनजबोध पू
ण साथक ॥ १५६ ॥ 
ते
ण शु
कही सु
खावला । परमानं
द िनवाला । 
मग समािध थ रािहला । िन ळ ठे
ला िनजशां
ती ॥ १५७ ॥ 
ते
थ  वभाविच जाणा । समािध आली समाधाना । 
मग परीि तीिचया  ाना । अवचट जाणा तो आला ॥ १५८ ॥ 
पहावया परीि तीचा अिधका  । तं
व कलीिस के
ला ते
ण मा  । 
तरी धमा िन  दसे
 थो  । अिधका  प याचा ॥ १५९ ॥ 
कृणु
 असतां
 धम िजयाला । पाठ  किलभे
ण तो पळाला । 
परी हा किल िन िन ठे
ला । धमा िन भला धै
य अिधक ॥ १६० ॥ 
अजु
नवीयपरं
परा िन ग । सु
भ ा मातामहीच गभ लग । 
तो अिधकाररत्
न उप लग ।  यासी रि ता  ीरं
​ ग गभ  झाला ॥ १६१ ॥ 
गभ च असता  या या भे
ण ।  पशू  श   ौ य । 
 न शके
याचा अिधकार पू
ण । सां
गावया कोण समथ ॥ १६२ ॥ 
जे
ण रि ले
 गभा ती । तया परी ी सवाभू
त  । 
यालाग  नां
व परीि ती । अगाध ि थती नां
वाची ॥ १६३ ॥ 
तो अिभम यू
चा परीि ती । उपजला पावन करीत ि ती । 
याचे
िन भागवताची  याती । घातली ि जगत  परमाथप हे
 ॥ १६४ ॥ 
अं
ग  वै
रा यिववे
कु
 ।  ालाग   य ोदकु
 । 
 तया दे
खोिन  ीशु
कु
 । आ यं
ितकु खावला ॥ १६५ ॥ 
 सु
बाप कोपु
  ा णाचा । शाप अिधका   ानाचा । 
तयां
या चरण  कायावाचा । िनजभावा नम का  ॥ १६६ ॥ 
ा िन  ा ण थो  । ह मीच काय फार क ं
 । 
परी  दय  अ ािप  ीध  । चरणालं
का  िमरिवतु
 ॥ १६७ ॥ 
हणोिन  ाचा दे
वो  ा णु
 । हा स यस य माझा पणु
 । 
यालाग  वे
द प नारायणु
 । उदरा ये
ऊनु
​  वाढिवला ॥ १६८ ॥ 
हणोिन  ा ण भू
दे
व । ह  चे
 िनजावे
व । 
ये
थ न भजती ते
 मं
ददै
व । अित िनदव अभा य ॥ १६९ ॥ 
ा ण तापाचा नवलावो । ितह  आ ाधारकु ला दे
 के वो । 
ितमा ित े
िस पहा हो ।  कटे
 आिवभावो मंमा  ॥ १७० ॥ 
तं
व सं
त  हाणती काय पहाव । ज  तवन  रिचसी भाव । 
ते
थ  मे
य का ढसी िन य नव । सािह यलाघव साचार ॥ १७१ ॥ 
गणे
शु
 आिण सर वती । बै
सिवल   पं  । 
तै
श च सं
त तवन   तु
त  । ऐ यवृी वदलासी ॥ १७२ ॥ 
पाठ  कु
ल आिण कु
लदै
वता ।  तवन  वदलािस जे
 कथा । 
ते
 ऐकतां
िच िच   चता । िवसरे
 सवथा  वणिच ॥ १७३॥ 
जो सद्
भावो सं
​ तचरण  । तोिच भावो  ा ण  । 
सु
खी के
ले
 गु  तवन  । ध य वाणी प तु
झी ॥ १७४ ॥ 
तरी तु
झे
िन मु
ख  ीजनादन ।  वय वदताहे
 आपण । 
हे
 बोलतां
िच खू
ण । कळली सं
पू
ण आ हां
सी ॥ १७५ ॥ 
चढत  मे
याच भरत । त नावे
क आवरोिन िच  । 
पु
ढील कथािन पणात । करी िनि त आरोहण ॥ १७६ ॥ 
िवसरल  होत  हा भावो । परी भला  दधला आठवो । 
यािचलाग  सद्
भावो । तु
​ मचे
 चरण  पहा हो ठे
िवला ॥ १७७ ॥ 
उण दे
खाल ज ज जे
थ । त त कराव पु
रत । 
स नां
माज  सरत । कराव मात  ं
थाथिस ी ॥ १७८ ॥ 
ते
  हणती भला रे
 भला ने
टका । बरवी ही आया आली  ं
थपी ठका । 
आतां
 सं
कृतावरी टीका । किवपोषका वद विहला ॥ १७९ ॥
यािच बोलावरी माझा भावो । ठे
वू
िन पावल  पायां
चा ठावो । 
तरी आ े
सा रखा  तावो । करीन पाहा हो कथे
चा ॥ १८० ॥ 
 तरी नै
िमषार या​
आं
तु
 । शौनका दकांित मातु
 । 
सू
त असे
 सां
गतु
 । गतकथाथु
 अ वयो ॥ १८१ ॥ 
माग दहाव  क ध  जाण । कथा जाली नव­ल ण । 
आतां
 मो ाच उपल ण । सां
गे
  ीकृण एकादश  ॥ १८२ ॥ 
जो िचदाकाश चा पू
ण चं
 । जो योग ाननर  । 
तो बोलता झाला शु
क योग  । प रसता नर  परीि ती ॥ १८३ ॥ 
तं
व परीि ती  हणे
  वामी । यािचलाग   य ोदक मी । 
ते
िच कृ
पा के
ली तु
ह  । तरी ध य आ ही िनजभा य ॥ १८४ ॥ 
अगा हे
 साचार मो कथा ।  यां
िस मो ाची अव था । 
ितह  पाव दे
ऊिन मनाचे
​  माथां
 ।  रघाव सवथा  वणादर  ॥ १८५ ॥ 
भीतरी ने
ऊिनयां
​  कान । कान   ाव िनजमन । 
अवधाना क िन सावधान । कथानु
सं
धान धराव ॥ १८६ ॥ 
ब त  अवतार  अवतरला दे
वो । परी या अवतार चा नवलावो । 
दे
वां
 न कळे
 अिभ ावो । अग य पहा हो ह रलीला ॥ १८७ ॥ 
उपजतां
िच माये
वे
गळा । वा ढ ला  वय  वलीळा । 
बाळपण  मु चा सोहळा । पू
तना द सकळां
 िनजां
ग अप  ॥ १८८ ॥ 
माये
िस दािवल िव प । गोवळां
 दािवल वै
कु
ं
ठदीप । 
परी गोवळे
पणाच  प । ने
दीच अ प पालट  ॥ १८९ ॥ 
बाळ बिळयां
त मारी । अचाट कृ
य जगादे
खतां
 करी । 
परी बाळपणाबाहे
री । ितळभरी न हे
िच ॥ १९० ॥ 
वो आिण  िभचारी । 
 आिण चोरी करी । दे
पु कल  आिण  चारी । हे
ही परी दाखिवली ॥ १९१ ॥ 
अधम वाढिवला धम । अकम ता रल कम । 
अने
म ने
िमला ने
म । अित िनःसीम िनदु ॥ १९२ ॥ 
ते
ण सं
गिच सोिडला सं
गु
 । भोग वाढिवला योगु
 । 
यागवीण के
ला  यागु
 । अित अ ं
गु
 िनद ष ॥ १९३ ॥ 
कमठां
 हो​
आवया बोधु
 । कमजा ाचे
 तोिडले
 भे
दु
 । 
भोगामाज  मो पदु
 । दािवल िवशदु
  कट क िन ॥ १९४ ॥ 
भि  भु
ि  मु
ि  । ित ही के
ल  एके
 पं  । 
काय वानू
 याची  याित । खा​
ं ऊिन माित िव प दावी ॥ १९५ ॥ 
यािचया परमच र ा । तु
ज सां
गे
न परमपिव ा । 
परी िनजबोधाचा खरा । या अवतार  पु
रा पवाडा के
ला ॥ १९६ ॥ 
एकादशा या ता पयाथ  । संे
प िव तरे
 मु
ि  । 
बोललीसे
 आ ं
त  । परमा मि थित िनजबोध ॥ १९७ ॥ 
ते
थ नारद वसु
दे
वा ती । सं
वादू
िन िनिम­जायं
ती । 
सां
िगतली कथासं
गती । 'संे
पि थित' या नाम ॥ १९८ ॥ 
ते
िच उ वाची परम ीित । नाना दृां
त उपपि  । 
वमु
ख बोिलला  ीपित । ते
 कथा िनि त  'सिव तर' ॥ १९९ ॥ 
दशम  'िनरोध' ल ण । मागां
 के
ल िन पण । 
जे
थ धराभार अधमजन । िनदळी  ीकृण नानायु
ि  ॥ २०० ॥ 
यां
चे
िन अधमभार ि ित । सदा आ ं
दत होती । 
िज या सा ालाग   ीपित । पू
ण ि थित अवतरला ॥ २०१ ॥ 
दु दै
य आिण दानव । धराभार राजे
 सव । 
विधता झाला  ीकृणदे
व । तो गतकथाभाव शु
क सां
गे
 ॥ २०२ ॥

ीशु
क उवाच ­ 
कृ
वा दै
यवधं
 कृणः सरामो यदु
िभवृ
तः । 
भु
वोऽवतारयत​
भारं
 जिव ं
 जनय किलम्
 ॥ १ ॥

पू
ण   वय  ीकृण । बिळ बिळराम लोकरमण । 
िनधडे
 यादव मे
ळवू
िन जाण । दै
यिनदळण  ीकृण के
ल ॥ २०३ ॥ 
जे
 यादवां
िस न ये
त वध  । ते
थ  ीकृण करी बु
ि  । 
सखे
  वजन  वगो ामध  । कलह उ पादी अितघोर ॥ २०४ ॥ 
उतरावया धराभार । कलहिमस शारं
गधर । 
मारवी कौरबभार । पां
डु
कु
मर  ोभवू
िन ॥ २०५ ॥

ये
 कोिपताः सु
ब  पा डु
सु
ताः सपत्
नै
​ः 
दुू
तहे
लनकच हणा दिभ तान्
 ।
कृ
वा िनिम िमतरे
तरतः समे
तान्
 
ह वा नृ
पान्
 िनरहरत्
 ि ितभारमीशः ॥ २ ॥

दु अकम  अितघोर ।  यां

ची से
ना धराभार । 
ते
 वधाथ करावया एक  । कलहाच सू उपजवी कृण ॥ २०६ ॥ 
 ये
ण  ीकृणसं
क पो े
श । ह  सरले
 कपटफां
से
 । 
ते
ण कपट बां
धू
न कै
से
 । वधवी अनायास कौरवभार ॥ २०७ ॥ 
जग   ू
त खे
िळजे
 दु । तही आरं
िभल कपट । 
धमावरी फां
से
 खोटे
 । घािलती हट दु
बु
ि  ॥ २०८ ॥ 
बाळे
भोळे
 अ ान जन  । ते
ही गां
िजती ना धमपत्
नी । 
​
ते
 साचिच धमाची मािननी । आिणली बां
धोनी सभे
माज  ॥ २०९ ॥ 
दु
ःशासन ध रले
 वे
णीकच । ते
णिच वा ढली कचकच । 
त कम  याच  यासीच । भं
वल साच  याभ वत ॥ २१० ॥ 
वनी कोणी कोणा नागवी । तो नागोवा राजा आणवी । 
सभे
िस राजा उगाणवी । त मृ
यु
ची पदवी म तका आली ॥ २११ ॥ 
अ यायवीण नागवी रावो । त धां
विणया धां
वे
 दे
वो । 
ौपदीव हरण पाहा हो । हा मु
य अ यावो कौरवां
 ॥ २१२ ॥ 
अि दान गरदान । धनदारा अपहारण । 
घाला घालू
िन मारण । श पाणी होण वधाथ ॥ २१३ ॥ 
अव ा आिण हे
ळण । दु  ज धम छळण । 
हिच िनिम ासी कारण । के
ल सं
पू
ण  ीकृण ॥ २१४ ॥ 
पित ते
चे
 व हरण । ते
ण त काळ पावे
 मरण । 
हिच कलहाच कारण । कु
ळिनदळण ये
ण कम ॥ २१५ ॥ 
ऐसा जो धमाचा िवरोधी ।  यासी दे
वो अव य वधी । 
यालागी पा डवां
िचये
 बु
ि  । अ यु ि शुी उपजवी कोपु
 ॥ २१६ ॥ 
भू
भारहरणच र  । सखे
  वजन सुद  वगो  । 
शा िववे
क  अितपिव  ।  यां
माज  िविच  उपजवी कलहो ॥ २१७ ॥ 
धराभार हरावया गो वदु
 । कळविळयाचे
 सखे
 बं
धु
 । 
करिवला ते
थ गो वधु
 । सा  सं
बं
धु
 राजभारस  ॥ २१८ ॥

भू
भारराजपृ
तना यदु
िभ नर य 
गुै
ः  वबा िभरिच तयद मे
यः । 
म ये
ऽवने
ननु
 गतोऽ यगतं
 िह भारं
 
य ादवं
 कु
लमहो  िवष मा ते
 ॥ ३ ॥

ऐसे
 प पाती राजे
 अपार । अिमत से
ना धराभार । 
 मारिवले
 अधमकर । िमषां
तर कलहाच ॥ २१९ ॥ 
पृ
वीचे
 अधमसे
नासं
भार । शोधशोधू
िन राजे
 मा रले
 अपार । 
तर्
ही उतरला धराभार । हे
​  शारं
गाधर न मनीिच ॥ २२० ॥ 
यादव क न अतु
बळ । नाना दु दिमले
 सकळ । 
परी यादव झाले
 अित बळ । ह न मनीच के
वळ  ीकृण ॥ २२१ ॥ 
न हतां
 यादवां
च िनदान । नु
तरे
 धराभार सं
पू
ण । 
ऐस मािनता झाला  ीकृण । कु
लिनदळण तो  चती ॥ २२२ ॥ 
अि  कपू
र खा​
ऊिन वाढे
 । कापु
रां
त  अि ही उडे
 । 
तै
स यादवां
च अितगाढ । आले
 रोकड िनदान ॥ २२३ ॥ 
के
ळी फळे व वाढे
 तं  वाढी । फळपाक माळी झाड तोडी । 
तै
सी यादवकु
ळाची शीग गाढी । चढे
 रोकडी मरणाथ ॥ २२४ ॥ 
फळ प रपाक म रमळी । त घे
ऊन जाय माळी । 
​
तै
श   वकु
ळफळ वनमाळी ।  यावया त काळ   वय इ छी ॥ २२५ ॥ 
अनं
तबा ताप । यादव वाढल  ीकृणकृ
प । 
तोिच िनधनाचे
िन सं
क प । काल प  ोभला ॥ २२६ ॥ 
अतु
बळ अित बळ । वाढल ज यादवकु
ळ । 
ते
 वीर दे
खोिन सकळ । अस  के
वळ  ीकृणासी ॥ २२७ ॥

नै
वा यतः प रभवोऽ य भवे
त्
 कथि न्
 
म संय य िवभवो हन य िन यम्
 । 
अ तः क ल यदु
कु
ल य िवधाय वे
णु
 
त ब य वि निमव शाि तमु
पै
िम धाम ॥ ४ ॥

मज गे
िलया िनजधामा । हे
िच  वतती अधमा । 
ि यो त अितगव मिहमा । मु
य अकमा िनजहे
तु
 ॥ २२८ ॥ 
हे
 मद्
बळ अित बळ । अितरथी झाले
​  सकळ । 
यां
िस अ ितम लु
  द मं
डळ । यां
त दिमता के
वळ मी एकु
 ॥ २२९ ॥ 
हे
 नाटोपती इंा द दे
वां
 । दै
य रा सां
 कां
 दानवां
 । 
शे
ख  िनदाळावया यादवां
 । मागु
त मज ते
हां
 पडे
ल ये
ण ॥ २३० ॥ 
तरी आतां
िच आपु
ले
  दठी । कु
ळ बां
धू
 काळगां
ं ठ  । 
ऐसा िवचार जगजे
ठी । िन ये
 पोट  दृ
ढ के
ला ॥ २३१ ॥ 
 दु
वं
श वं
शजाळी । वाढली  ीकृणकृ
पाजळ  । 
ते
थ अवकृ
पे
ची इं
गळी । ऋिषशापमे
ळ  कपट पडली ॥ २३२ ॥ 
ते
 मू
ळी पे
टली  ीकृणसं
क प । धडाडली  शाप । 
ते
  वजनिवरोध प । काळाि कोप नाशील ॥ २३३ ॥ 
ऐस यादवकु
ळिनदळण । क िनयां
  वय  ीकृण । 
िनरसू
िन िनजधामा गमन ।  वलीला आपण क ं
 इ छी ॥ २३४ ॥

एवं
  विसतो राजन्
 स यस क प ई रः । 
शाप ाजे
न िव ाणां
 स े
  वकु
लं
 िवभु
ः ॥ ५ ॥

यापरी आपु
ले
 कु
ळ । नासू
 आद रल त काळ । 
ं
हािच िवचा  अढळ । के
ला समू
ळ कु
ळ याथ ॥ २३५ ॥ 
हिच काय होय कै
स । त िवचा रजे
 जगदीश । 
शापाचे
िन िमस । कु
ळ अनायास नासे
ल ॥ २३६ ॥ 
इतक ह ज िस ी जाय । त सरल अवतारकृ
त काय । 
मग  वधामा यदु
वय । जाव  पाहे
  वलीला ॥ २३७ ॥ 
लीलािव ही सु
दरपू
ं ण । गु
णकम या अितपावन । 
जगदुारी  ीकृण ।  प रपू
ण पू
णावतार ॥ २३८ ॥

वमू
या लोकलाव य िनमुया लोचनं
 नृ
णाम्
 ।
गी भ ताः  मरतां
 िच ं
 पदै
तान्
 ई तां
  याः ॥ ६ ॥

जो सकळ मं
गळां
 मं
गळ पू
ण । जो कां
 गोकु
ळ  कािमनीरमण । 
मो ाच ता ं
  वय ि कृण ।  याच बरवे
पण अलोिलक ॥ २३९ ॥ 
जो भ कामक प ु
म । मनोहर मे
घ याम । 
याच ि लोक  दाटु
ग नाम ।  वय पुषो म शोभतु
 ॥ २४० ॥ 
ीकृणािचया स दयापु
ढ । ल मी भु
लोिन झाली वे
ड । 
मदन पोटा आल बापु
ड । ते
थ कोणीकडे
 इं चं
 ॥ २४१ ॥ 
याच  ै
लो य पावन नाम । जो करी असु
रां
चे
 भ म । 
तो बोिलजे
 अवा काम । भ ां
 सु
गम सवदा ॥ २४२ ॥ 
ि लोक चे
 बरवे
पण । भु
लोिन कृणापाश  आले
 जाण । 
नाम कृणले
श बरवे
पण । शोभे
 सं
पू
ण ितह  लोक  ॥ २४३ ॥ 
 जो सकल स दयाची शोभा । जो लाव याचा अितवालभा । 
यािचया अं
गसं
ग भा । आिणली शोभा जगासी ॥ २४४ ॥ 
जो ह रखाचा सोल व ह रख । क  सु
ख सु
खावत परमसु
ख । 
याचे
िन िव ां
तीिस दे
ख । होय आ यं
ितक िवसां
वा ॥ २४५ ॥ 
तो अमू
त मू
तधारण । क  सकललोकलाव य । 
शोभा शोभवी  ीकृण । सौभा य सं
पू
ण सािजरा ॥ २४६ ॥ 
घृ
त िथजल क  िवघु
रल । परी घृ
तपणा नाह  मु
कल । 
ते
व  अमू
त मू
त  मु
सावल । परी त सं
चल पर  ॥ २४७ ॥ 
तयािस दे
िखिलयािच पु
रे
 । दे
खादे
ख  दे
खणिच सरे
 । 
पहाण पाहते
िनस  माघार । लाजोिन वोसरे
 सल  ॥ २४८ ॥ 
दृी धाली दे
 ढकर । आपण आपु
ले
 शे
जार । 
होवोिनयां
 परा पर । सु
खाचे
 साचार  ीकृण प  ॥ २४९ ॥ 
ीकृणाची चािख या गोडी । रस वादु
 रसना सोडी । 
जाये
 चाखणे
पणाची आवडी । चाखत दवडी चाखोिन ॥ २५० ॥ 
नवल ते
थ च गोडपण । अमृ
तही  फक के
ल जाण । 
यापरी रसना आपण । ह ररस  सं
पू
ण सु
खावे
 ॥ २५१ ॥ 
लागतां
  ीकृणसु
वावो । अवघा सं
सा ं
िच होय वावो । 
से
िवतां
  ीकृणसु
गं
धवावो ।  ाणािस पहा वो आन नावडे
 ॥ २५२ ॥ 
वासु
 सु
वासु
 सु
मन ।  े
य  ाता  ाण । 
कृणमकरं
दे
 जाण । िव ामा सं
पू
ण  वय ये
ती ॥ २५३ ॥ 
जयाचे
िन अं
ग पश । दे
ह दे
ही दे
हपण नासे
 । 
अं
गिच अं
गात कै
स । िवसरे
 आपै
स दे
हबु
ि  ॥ २५४ ॥ 
क ठणाच क ठणपण गे
ल । मृ
दु
च मृ
दु
पणही ने
ल । 
कृण पश ऐस के
ल ।  पशाच ठे
ल  पश व ॥ २५५ ॥ 
तयाचे
िन पठण वाचा । ठावो वा यवाचकां
चा । 
ने
ितश द पु
सोिन साचा । करी श दाचा िनःश दु
 ॥ २५६ ॥ 
बोलु
 बोलपणिच ठे
ल । बोलत ने
ण  काय झाल । 
कृणश द ऐस के
ल । वा यान ने
ल वािचक ॥ २५७ ॥ 
िच   चिततां
च पाये
 । िच पणा िवसरोिन जाये
 । 
मग िनि तपणे
 पाहे
 । कृणचरणी राहे
 िनवां
त ॥ २५८ ॥ 
िच   चता  चतन । ितह ची नु
रे
 आठवण । 
 चिततां
िच  ीकृणचरण ।  प रपू
ण िनजिच  ॥ २५९ ॥ 
नवल तयाचा पद म । पाहतां
 पा षे
 कमाकम । 
मग कम कता  या म । करी िन म पदरज ॥ २६० ॥ 
पाहतां
 पा​
उलां
चा माग । तु
टती कमाकमाचे
 लाग । 
कमाच मु
य माया अं
ग । ितचा िवभाग उर  ने
दी ॥ २६१ ॥ 
गयीमागील कृण पा​
उले
 । पाहतां
 कम कतिनस  गे
ल । 
अकम  हणण नाह  उरल । ऐस कम के
ल िन कम ॥ २६२ ॥ 
जयाचे
िन क त वण ।  ोता नु
रे
  ोते
पण । 
व ा पा षे
 व े
पण ।  वण पावण पर  ॥ २६३ ॥

आि छ  क त सुोकां
 िवत य  सा नु
 कौ । 
तमोऽनया त र य ती यगा वं
 पदमी रः ॥ ७ ॥

यापरी उदारक त  । थोर के
ली अवतार याती । 
जे
ण जडजीव उ रती ।  वण ि जगती पावन होये
 ॥ २६४ ॥ 
वधामा गे
िलया च ध  । मागां
 तरावया सं
सा  । 
कृणक त सु
गम ता ं वू
 । ठेन  ीध   वय गे
ला ॥ २६५ ॥ 
नवल या ता वाची ि थती । बु
डवू
 ने
ं णे
 क पां
त  । 
वण तरले
 ने
ण   कती । पु
ढही तरती  ाळू
 ॥ २६६ ॥ 
ीकृणक त च ता ं  आटे
 । घािलतां  भवसाग  । 
ते
थ कोर ा पा​
उल  उता  ।  वणाथ  न   वय लाहे
 ॥ २६७ ॥ 
जे
 कृणक त क रती पठण ।  यां
या सं
सारािस पडे
 शू
य । 
क तवं
त ते
 अितपावन ।  यां
त सु
रगण वं
दती ॥ २६८ ॥ 
आदर पढतां
  ीकृणक त । पायां
 लगती चारी मु
ि  । 
यां
चे
िन पावन ि जगती । परमिनवृ
ि  ह रनाम ॥ २६९ ॥ 
ीकृणक तनामा र ।  रघतां
िच  वण ार । 
भीतरील तम एकसर । िनघे
 बाहे
र गजबजोिन ॥ २७० ॥ 
तं
व कृणक तकथा गजर  । तमािस ठावो नु
रे
िच बाहे
री । 
धाकिच िनमे
 सप रवार  । कृणक तमाझार  परमानं
दु
 । २७१ ॥ 
कृणक त ताप काश । सं
सार कृणमय  दसे
 । 
क त क तमं
ता​
ऐस । दे
 अनायास िनजसु
ख ॥ २७२ ॥ 
 जो दे
िखिलया दे
खण सरे
 । जो चािखिलया चाखण पु
रे
 । 
जो ऐ किलया ऐकण वोसरे
 । जो  चिततां
 नु
रे
 िच वृ
ि  ॥ २७३ ॥ 
यािस झािलया भे
टी । भे
टीसी न पडे
 तु
टी । 
यािस बोलतां
 गोठी । पडे
 िमठी परमाथ  ॥ २७४ ॥ 
यािस  दधिलया खव । खवाची पु
रे
 हां
व । 
याच घे
तां
िच नां
व । नासे
 सव महाभय ॥ २७५ ॥ 
तो स यसं
क प ई  ।  वलीला सव  । 
वपदािस शार गध  । अितस व  िनघाला ॥ २७६ ॥

ीराजोवाच । 
यानां
 वदा यानां
 िन यं
 वृोपसे
िवनाम्
 । 
िव शापः कथं
 अभू
त्
 वृ
णीनां
 कृणचे
तसाम्
 ॥ ८ ॥

आदर पु
से
 परीि ती । यादव िवनीत िव भ  । 
यां
िस शापु
 घडे
 कै
िशया  रत  । सां
ग त मज ती शु
कयोग ा ॥ २७७ ॥ 
यादव दान अित​
उदार । राजे
 हो​
ऊिन परम पिव  । 
ा णसे
वे
 त पर । आ ाधर कृणाचे
 ॥ २७८ ॥ 
यादव सदा कृणयोगसी । िन य साधु
 यादवां
पासी । 
ते
थिच वसे
 नारदऋषी । शापु
 यादवां
सी घडे
 कै
सा ॥ २७९ ॥ 
द शाप न बाधी कृणापास  ।  हणौिन नारद वसे
  ारके
सी । 
तोिच  ीकृण असतां
 अं
गसी । शापु
 यादवां
सी घडे
 कै
सा ॥ २८० ॥

यि िम ः स वै
 शापो यादृ
शो ि जस म । 
कथमे
का मनां
 भे
द एत सव वद व मे
 ॥ ९ ॥

शापािस मू
ळ मु
य सं
तापु
 । कै
से
िन  ा णां
 आला कोपु
 । 
कोणे
परीचा  दधला शापु
 । संे
प पु
 सां
गावा ॥ २८१ ॥ 
यादव सम त सखे
 बं
धु
 । यां
िस  ितपाळी  वय गो वदु
 । 
एका मता  वगो सं
बं
धु
 ।  यां
माज  युभे
दु
 घडे
 कै
सा ॥ २८२ ॥ 
"आ मा वै
 पुनामािस" । हे
  ु
ित  माण सवासी । 
ते
थ शाप बाधी कृणा मजां
सी । के
व  आल यासी स य व ॥ २८३ ॥ 
कृणसं
क प कु
ळनाशन । तोिच  शापासी कारण । 
 यालाग  बाधक जाण । होय सं
पू
ण यादवां
 ॥ २८४ ॥ 
सृ
ि   जी पाळी सं
हारी । ह कृन सं
क पमा  करी । 
तो यदु
कु
ळिनधान िनधारी ।  याची अवतारथोरी शु
क सां
गे
 ॥ २८५ ॥

ीबादरायिण वाच । 
िब पु
ः सकलसु
दरसि वे
शं
 
कमाचर भु
िव सु
म गलमा कामः । 
आ थाय धाम रममाण उदारक तः 
सं
हतु
मैछत कु
लं
 ि थतकृ
यशे
षः ॥ १० ॥ 
कमािन पु
यिनवहािन सु
म गलािन 
गाय ग किलमलापहरािण कृ
वा । 
काला मना िनवसता यदु
दे
वगे
हे
 
िप डारकं  मु
 समगमन् नयो िनसृाः ॥ ११ ॥

रायासी  हणे
  ीशु
कु
 । कता करिवता  ीकृण एकु
 । 
तो शापाथ आ यं
ितकु
 । आ मजां
 अिववे
कु
 उपजवी  वय ॥ २८६ ॥ 
वय जावया िनजधामा । थोर आवडी पुषो मा । 
यालाग  अवशे
षकमा । मे
घ यामा लवलाहो ॥ २८७ ॥ 
के
हां
 हो​
ईल कु
ल यो । हिच मन  धरी दे
वो । 
तो दे
वाचािच भावो । शपािस पहा वो दृ
ढ मू
ळ ॥ २८८ ॥ 
जो कु
ल यो  चती ।  या कृणाची सु
दरमू
ं त । 
शु
क सां
गे
 परीि ती ती ।  वानं
दि थित उ हासे
 ॥ २८९ ॥ 
सकल स दया अिधवासु
 । धरोिन मनोहर नटवे
षु
 । 
लाव यकलािव यासु
 । आणी जगदीशु
 उ हासे
 ॥ २९० ॥ 
नवल स दया बीक उठी । सवाग  गु
त या जन दठी । 
ं
कृण व प  पडे
 िमठी । होत लु
लु
बु
टी डो यां
 ॥ २९१ ॥ 
जै
शी गु
ळ  माशीवरी माशी । ते
व   दठीवरी  दठी कृणा पासी । 
सवागी वे
ढोिन चौपास  । अह नश  नोसं
िडती ॥ २९२ ॥ 
नयन लां
चावले
 लोभा । दृीिस िनघािलया िजभा । 
यापरी  ीकृणशोभा ।  वानं
दगाभा साकार ॥ २९३ ॥ 
तो  ीकृण दे
िखला  या  दठ  । ते
 परतोिन मागु
ती िनठी । 
 अिधकािधक घाली िमठी । दे
खे
 सकळ सृी  ीकृणु
 ॥ २९४ ॥ 
ऐशी डो यां
 आवडी ।  हणौिन कािमनी वरपडी । 
यालाग  गोिपकां
 गोडी । अितगाढी गो वद  ॥ २९५ ॥ 
कृण अितसु
दर मनोरम ।  हणाल असे
ं ल  यासी िवषयधम । 
तरी तो अवा सकळकाम । आ माराम  ीकृण ॥ २९६ ॥ 
कृण अवा सकळकाम ।  यािस कां
  ारका गृ
हा म । 
ि या पु रा यसंम । िवषयकाम कां
 भोगी ॥ २९७ ॥ 
च ं
 आ मां
  काशकु
 । ि लोक  कृण गृ
ह थ एकु
 । 
तोिच  चारी नै
ि कु टकु
 । अितने यासी ॥ २९८ ॥ 
 सं
कृणदे
ह  नाह  दै
वबळ । लीलािव ही िच क लोळ । 
याची सव कम पावनशीळ । उ री सकळ  वण कथन ॥ २९९ ॥ 
कृणकमाचे
 करी जो  मरण । त कम तोडी कमबं
धन । 
ऐस उदार कमाचरण । आचरला  ीकृण दीनो रणा ॥ ३०० ॥ 
ीकृण असे
ल सकाम ।  हणाल यालाग  आचरे
 कम । 
याच नाम िनदळी सव काम । तो  वय सकाम घडे
 के
व  ॥ ३०१ ॥ 
ीकृणाचा  मरतां
 काम ।  वय सं
यासी होती िन काम । 
सकामाचा िनदळे
 काम । ऐस उदार कम आचरला ॥ ३०२ ॥ 
ते
ण अवा सकळकाम । ऐश  आचरला अगाध कम । 
मानव तारावया मनोधम । क त मे
घ याम िव ता रली ॥ ३०३ ॥ 
कै
स कम सु
मं
गळु िच अळु
 । कान  पडतां माळु
 । 
नासोिनयां
 कममळु
 । जाती त काळु
  वण ारे
 ॥ ३०४ ॥ 
वण उपजे
 सद्
भावो । सद्
​ भाव  कटे
​  दे
वो । 
ते
ण िनदळे भावो । ऐशी उदार पहा वो ह रक त ॥ ३०५ ॥ 
 अहं
ीकृणक त च  मरण । कां
 क रतां
  वणपठण । 
माग उ रले
 ब साल जन । पु
ढ भिव यमाण उ रती ॥ ३०६ ॥ 
जरी के
िलया होती पु
यराशी । तरी अवधान होये
 ह रकथे
सी । 
ये
र्
हव  ऐकतां
​  ये
रां
सी । लागे
 अनायास  अितिन ा ॥ ३०७ ॥ 
जे
 ह रकथे
सी सादर ।  यां
या पु
या नाह  पार । 
कृण सु
गमोपाव के
ला थोर ।  दनो ार ह रक तन ॥ ३०८ ॥ 
कृणक तन गजतां
 गोठी । लािज या  ायि ां
िचया कोटी । 
उतर या तीथािचया उटी । नामासाठी िनजमो ु
 ॥ ३०९ ॥ 
 ऐसा िनजक त​
उदा  । पू
ण गध  । 
 शारं
लीलािव ही सव णावता  यदु
 । पू वं
शी ॥ ३१० ॥ 
उतरला धराभार ये
थ । स य न मनी  ीकृणनाथ । 
यादव उरले
 अित​
अद्
भु
​त । ते
ही सम त िनदळावे
 ॥ ३११ ॥ 
ये
 अवतार   षीके
शी ।  हण हच कृ
य उरल आ हां
सी । 
िनदळोिन िनजवं
शासी । िनजधामासी िनघाव ॥ ३१२ ॥ 
तो यादवां
माजी माधव । काला मा दे
वािधदे
व । 
जाणोिन भिव याचा भाव । काय अपू
व क रता झाला ॥ ३१३ ॥ 
नारदा द मु
िनगण ।  यां
िस पाचा िन आपण । 
कं गे
 सां शी गमन ।  वय  ीकृण सा े
प ॥ ३१४ ॥ 
यां
पासू
िन सं
त दू
री गे
ले
 । ते
थ अनथाच के
ल चाले
 । 
ह यादविनधनालाग  विहल । लाघव के
ल  ीकृण ॥ ३१५ ॥ 
भ  सं
त साधु
  यापास  । ते
थ  रघु
 नाही अनथासी । 
जाणे
 ह  वय  षीके
शी । ये
रां
 कोणासी कळे
ना ॥ ३१६ ॥ 
जे
थ सं
तां
चा समु
दावो । ते
थ ज ममरणां
 अभावो । 
हा  ीकृणिच जाणे
 भावो । तो करी उपावो  शापाथ ॥ ३१७ ॥ 
जे
थू
िन सं
त गे
ले
 दु
री । ते
थ स िच अनथु  िशर  । 
 वाजे
ह जाणोिनयां
  ीहरी ।  ारकाबाहे
री ऋषी घाली ॥ ३१८ ॥ 
ऋिष जात होते
  वा मासी ।  यां
ते
 लाघवी  षीके
शी । 
तीथिमष  म तां
सी ।  पडारकासी  वय धाडी ॥ ३१९ ॥ 
पडारका मु
िनगण ।  ीकृण धिडले
 कोण कोण । 
यां
चे
 क रतां
िच  मरण । किळकाळ आपण भय कां
पे
 ॥ ३२० ॥

िव ािम ोऽिसतः क वो दु

वासा भृ
गु
रङ्
िगराः । 
​
क यपो वामदे
वोऽि ः विस ो नारदादयः ॥ १२ ॥

जे
 तप ते
ज दे
दी यमान । जे
 पू
ण ान  ानघन । 
यात सदा वं
दी  ीकृण । ते
 ऋषी र जाण िनघाले
 ॥ ३२१ ॥ 
जे
 गाय ीमंासाठी । क ं   ितसृी । 
 शके
जो िव ािम  महाहटी । तोही उठा​
उठी िनघाला ॥ ३२२ ॥ 
जे
थ न बाधी उ णशीत । ते
 आ म  वसे
 अिसत । 
 याचे
िन नाम  ं पळत । तोही  वरीत िनघाला ॥ ३२३ ॥ 
जो सू
यािस  रघोिन शरण । अ ाचे
 कण  बै
सोन आपण । 
पू
ण के
ले
 वे
दपठण । तो क वही जाण िनघाला ॥ ३२४ ॥ 
जो दु
वास अ याहारी । आहार से
वू
न िनराहारी । 
तोही  ारके
बाहे
री ।  वरक िन िनघाला ॥ ३२५ ॥ 
भृ
गू
चा  ीचरण ।  दय  वाहे
 नारायण । 
िमरवी व स भू
षण । तो भृ
गु
ही जाण िनघाला ॥ ३२६ ॥ 
अं
िगरा  वय सद्
बुी सृ । बृ
​ ह पित ज मला  याचे
 पोटी । 
जो परमगु दे
वां
या मु
कु
ट  । तोही उठी गमनाथ ॥ ३२७ ॥ 
क यपाची नवलगोठी । सु
र नर  क र ज मले
 पोट  । 
यालागी हे
 का यपी सृी । तोही क यपु
 उठी िनजगमन  ॥ ३२८ ॥ 
मुां
माजी  े भावो । वे
द  वाखािणला वामदे
वो । 
तोही  ारकेिन पहा हो ।  वयमे
वो िनघाला ॥ ३२९ ॥ 
अ ीची नवल परी । तीनी दे
व ज मले
 उदर  । 
ीद  वं
दजे
 योगेर  । हे
 अगाध थोरी अनसू
ये
ची ॥ ३३० ॥ 
तो  वय अ ी ऋषी र ।  ीकृणआ ात पर । 
पडारका अितस वर ।  याण शी  ते
ण के
ल ॥ ३३१ ॥ 
जो रामाचा सद्
गु । 
​ ाने
 अित​
उदा  । 
याचे
 शाटीचा  थाप थो  ।  ज कला  दनक  तप ते
ज ॥ ३३२ ॥ 
ऐसा जो विस  महामु
नी । तोही कृणसंा मानु
नी । 
िनघाला  ारकेनी । शी  गमन   पडारका ॥ ३३३ ॥ 
आिण दे
व ष नारदु
 ।  याचाही अगाध बोधु
 । 
यािस सवदा परमानं
दु
 । अित आ हादु
 ह र कतनी ३३४ ॥ 
वीणा  वय वातु
 ।  पद गीत गातु
 । 
ानं
दे
 नाचतु
 । िनघे
 डुलतु
  पडारका ॥ ३३५ ॥ 
इ या द हे
 मु
िनव  ।  े  े ऋषी  । 
िश यसमु
दाय सहप रवा  । मीनले
 अपा   पडारक  ॥ ३३६ ॥ 
एवं
  पडारक  ऋिष सव । शापानुही महानु
भाव । 
मीनले
 कृणवै
भव । अित​
अपू
व व णती ॥ ३३७ ॥ 
बाप लाघवी वनमाळी । कु
ल यो घडावया त काळ  । 
कु
मर  ऋषी रां
सी रां
डोळी । कपटमे
ळ  मां
िडली ॥ ३३८ ॥ 
 नदा अव ा हे
ळण । क रतां
  ा णां
िस छळण । 
जे
थ  ष वाढे
े  पू
ण । कु
ळ यो जाण ते
 ठाय  ॥ ३३९ ॥ 
ा णां
या कोपापु
ढ । कु
ळ कायस बापु
डे
 । 
महादे
वाच  लग झडे
 । इंपदवी पडे
 समु ॥ ३४० ॥ 
तो समु
ही के
ला  ार । ऐसा ि जकोप अितदु
धर । 
ह एका​
एकाच च र  । ते
 ऋिष सम  मीनले
 ते
थ ॥ ३४१ ॥ 
धरातळ     ा ण ।  यां
च वचन परम  माण । 
ह स य करावया  ीकृण । कु
ळिनदळण  वये
 दावी ॥ ३४२ ॥

ड त तानु
प य कु
मारा यदु
न दनाः । 
उपस गृ प छु
ः अिवनीता िवनीतवत्
 ॥ १३ ॥

यदु
नं
दन सम त ।  डाकं
दु
क झे
िलत । 
एकमे
कां
त हािणत । ठकवू
न पळत पर पर ॥ ३४३ ॥ 
ऐसा नाना  डािवहार । करीत आले
 यदु
कु
मर । 
अं
ग   ीमद अपार । औ य थोर उ म  ॥ ३४४ ॥ 
अतीत अनागत  ानवं
त । ऋषी र मीनले
 सम त । 
यां
च वचन यथाथभू
त ।  यां
िसही िनि त ठकू
ं
  हणती ॥ ३४५ ॥ 
ज अघडत ये
ऊिन पडे
​  । त यां
च वचन कै
स घडे
 । 
हणोिन ऋषी रां
पु
ढ । मां
िडल कु
ड यदु
कु
मर  ॥ ३४६ ॥

ते
 वे
षिय वा  ीवे
षै
ः सा बं
 जा बवतीसु
तम्
 । 
एषा पृ
छित वो िव ा अ तवत्
​
यिसतेणा ॥ १४ ॥

पिहले
च  ीमत उ ट ।  यावरी मां
िडल कपट । 
सा बास दे
ऊिन  ीनट । अितव र  बाणला ॥ ३४७ ॥ 
​
तो  यामसु
दर डोळसु
ं  । अं
गा शोभला  ीवे
षु
 । 
मदावै
भिवलासु
 । दावी िव यासु
 सल  ॥ ३४८ ॥ 
नयनी सोगयाच काजळ ।  ं
कट कटा ु
 अितचपल । 
सु
दर सु
ं कु
मार वे
हाळ । चाले
 िन ळ हं
सगती ॥ ३४९ ॥ 
व  बां
धोिनया उदर । नावे
क के
ल थोर । 
ते
ण ते
 गरोदर ।  दसे
 साचार इतरां
सी ॥ ३५० ॥ 
 हात घालू
िन सिखयां
या खां
द  । चालतां
 उदर हाल  ने
दी ॥ 
िवसावा घे
त पदोपद  । ये
तां
 ऋिषवृ
द  दे
ं िखली ॥ ३५१ ॥ 
ऐसा  ीवे
ष दाखवू
िन । नावे
क अं
तर राहोिन । 
इतर ऋष जवळी ये
ऊिन । लोटां
​ गण घािलती ॥ ३५२ ॥ 
पू
व ोक चा  ोकाथ ते
थ ।  ा यान न हे
च सम त । 
यालाग  तिच ये
थ । वाखािणजे
त कथा वय ॥ ३५३ ॥ 
छळाचे
िन िमष जाणा । ऋष िस क रती  दि णा । 
आ यादर लागती चरणा ।  हणती दशना आ ह  आल  ॥ ३५४ ॥ 
ऐसे
 यदु
कु
मार सम त । अिवनीत परी िवनीतवत । 
कर जोडोिन रािहले
 ते
थ । मृ
दु
 िवनवीत मु
नी रां
 ॥ ३५५ ॥ 
वामी पै
ल हे
 जे
 सु
दर । तु
ं म या वचन  भावाथ थोर । 
आस सव गरोदर ।  वय सु
कु
मार पु
स  लाजे
 ॥ ३५६ ॥

ु
 िवल ती सा ात्
ं   ू
तमोघदशनाः । 
सो य ती पुकामा  क ि व स निय यित ॥ १५ ॥

वय ये
ऊन तु
​ हांती । ितचे
िन न बोलवे
 िनि त  । 
यालाग  आ हां
हात  । से
वे
िस िवनं
ती करिवली ॥ ३५७ ॥ 
तु
ही स यदश  साचार । अमोघवीय तु
मच उ र । 
िशर  वं
दती ह रहर ।  ान उदार तु
ही सव ॥ ३५८ ॥
यालागी हे
 गभवती । सादर असे
 पु
सती । 
पुकाम असे
 वां
िछती । काय िनि त   सवे
ल ॥ ३५९ ॥ 
ऐसे
 कपटाचे
िन वालभ । िवनीत कर जोडू
िन उभे
 । 
तै
श च फल भावगभ । छळणलोभ पावती ॥ ३६० ॥ 
कम जाणोिनयां
 कु
ड । नारदु
 नाचे
 ऋष पु
ढ । 
मु
िन  हणे
 यादवां
च गाढ । िनधन रोकड वोढवल ॥ ३६१ ॥ 
मु
िगये
ं  िनघािलया पां
ख । ितसी मरण ये
 अचू
क । 
ते
व   ा णछळण दे
ख । आव यक कु
ळनाश ॥ ३६२ ॥ 
शापीत आिलया ि जजन ।  यां
िस सद्
भां
​ व कराव नमन । 
मा ं
 आिलया  ा ण । म तक आपण वोढवाव ॥ ३६३ ॥ 
या  ा णां
िस छळण । त जाणाव िवषभ ण । 
िवष िनमे
 भि याचा  ाण । कु
ळिनदळण ि जछळण ॥ ३६४ ॥ 
अिव  सु
िव  न  हणतां
 जाण । धरातळ     ा ण । 
याच क ं  छळण । कु
 जातां ळिनदळण आव यक ॥ ३६५ ॥

एवं
  ल धा मु
नयः तानू
चु
ः कु
िपता नृ
प । 
जनिय यित वो म दा मु
सलं
 कु
लनाशनम्
 ॥ १६ ॥

ऐक परीि ित नृ
पवरा । यापरी यादवकु
मरां
 । 
िनधनाचा भरला वारा । ते
ण ते
 ऋषी रां
 छळू
ं ले
 गे ॥ ३६६ ॥ 
कपट जाणोिनयां
 साचार । थोर कोपले
 ऋषी र । 
मग  तह  काय वा व  । अित​
अिनवार सोिडल ॥ ३६७ ॥ 
अरे
 हे
  सवे
ल ज बाळ । त हो​
ईल सकळकु
ळा काळ । 
िनखळ लोहाच मु
सळ । दे
खाल सकळ मं
दभा य ॥ ३६८ ॥

त वा ते
ऽितस ता िवमु
य सहसोदरम्
 । 
सा ब य ददृ
शुति मन्
 मु
सलं
 ख वय मयम्
 ॥ १७ ॥

ऐकू
िन शापाच उ र । भयभीत झाले
 कु
मर । 
सोडू
िन सां
बाच उदर । अितस वर पाहती ॥ ३६९ ॥ 
तं
व ते
 लोहमय मु
सळ । दे
खते
 झाले
 त काळ । 
मग भयभीत िव हळ । एका​
एक  सकळ दचकोिन ठे
ले
 ॥ ३७० ॥ 
नासाव यादव कु
ळ । ऐसा  ीकृण सं
क प सबळ । 
तोिच झाला लोहाच मु
सळ । जाण ता काळ ऋिषवा य ॥ ३७१ ॥ 
ज ज  ा णाच वचन । त त अ यथा ह  ने
दी  ीकृण । 
ा णाच ज वदे
 वदन । त  ीकृण  वय स य वा आणी ॥ ३७२ ॥
दे
खोिन ऋिष रां
चा कोप । ऐकोिन कु
ल याचा शाप । 
यदु
कु
मरां
 अितसं
ताप । भय कं
प सू
टला ॥ ३७३ ॥

क कृ
तं
 म दभा यै
नः  क व द यि त नो जनाः । 
इित िव विलता गे
हान्
 आदाय मु
सलं
 ययु
ः ॥ १८ ॥

आ ही मं
दभा य करं
टे
 । ऋषी  कोपिवल शठ । 
िनजघाता झाल  पै
ठे ळ यो कपट जोिडला आ ह  ॥ ३७४ ॥ 
 । कु
 काय  हणती नगरजन । कां
 छळू
ं ले
 गे हे
  ा ण । 
चता ां
त  लानवदन । मु
सळ घे
ऊन घरा आले
​  ॥ ३७५ ॥

त ोपनीय सदिस प र लानमु
खि यः । 
रा  आवे
दयां
 च ु
ः सवयादवसि धौ ॥ १९ ॥

सभे
िस वसु
दे
व उ से
न । बळराम आिण अिन   ु । 
यादव बै
सले
 सं
पू
ण । एकला  ीकृण ते
थ नाह  ॥ ३७६ ॥ 
सभे
 सां
बा द आले
 सकळ । पु
ढां
 ठे
वू
िन लोहमु
सळ । 
शापु
 सां
िगतला समू
ळ । मु
खकमळ अित लान ॥ ३७७ ॥

ु
वामोघं
 िव शापं
 दृवा च मु
सलं
 नृ
प । 
िवि मता भयस ता बभू
वुारकौकसः ॥ २० ॥

ऐकू
न ि जां
चा परम कोपु
 । यादवां
 सु
टला भयकं
पु
 । 
िम या न हे
  शापु
 । भय सं
तापु
 सवासी ॥ ३७८ ॥ 
य  दे
खोिन मु
सळ । थोर सु
टली खळबळ । 
नगरनाग रकां
 हलक लोळ । यादवकु
ळ उरे
 कै
से
नी ॥ ३७९ ॥ 
ऐक राया परीि ती । सबळ भिव याची गती । 
वृां
तु
  ीकृणा न सां
गती । िवचार आपमत   तह  के
ला ॥ ३८० ॥

त चू
णिय वा मु
सलं
 यदु
राजः स आ कः । 
समु
सिलले
  ा यः लोहं
 चा यावशे
िषतम्
 ॥ २१ ॥

आ क राजा उ से
न । ते
ण लावू
िन लोहघण । 
मु
सळ करोिनयां
 चू
ण । समु जाण घालिवल ॥ ३८१ ॥ 
या मु
सळाचा म यकवळ । चू
ण न हे
च अित बळ । 
उरला व ाय के
वळ । तो समु त काळ झु
गा रला ॥ ३८२ ॥

कि म योऽ सी लोहं
 चू
णािन तरलै
ततः । 
उ मानािन वे
लायां
 ल ा यासि कलै
रकाः ॥ २२ ॥ 
म यो गृ
हीतो म य ै
ः जाले
ना यै
ः सहाणवे
 । 
त योदरगतं
 लोहं
 स श ये
 लु
धकोऽकरोत्
 ॥ २३ ॥
 समु चे
 लाटां क लोळ । ते
ण त लोहचू
ण सकळ । 
भास  लागोिन  बळ । उ ठल त काळ ये
रका प ॥ ३८३ ॥ 
लोहकवळु
 मीन िगळी ।  या मीनात समु
जळ  । 
अ य  म यसिहत जाळ  । म य  आकळी िनजलाघव ॥ ३८४ ॥ 
तो म य म य  िवदारी । तं
व लोह िनघे
  याचे
 उदर  । 
दे
खोिन ह रखला तो भारी । ह आं
तु
डे
 कर  तो सभा य ॥ ३८५ ॥ 
म योदर च लोह जाण ।  याच अचू
क सं
धान । 
अगाध पारधी साधे
 पू
ण । यालाग  तो बाण लु
धक के
ला ॥ ३८६ ॥

भगवा ातसवाथ ई रोऽिप तद यथा । 

कतु छत्
 नै  िव शापं
 काल य वमोदत ॥ २४ ॥ 
इित  ीमद्
भा◌्
​ गवते
 महापु
राणे
 परमहं
सायां
 सं
िहतायां
 
एकादश क धे
  थमोऽ यायः ॥ १ ॥

कोणी न सां
गतां
 ह पे
खण । जािणतल सव   ीकृण । 
परी ि जशापु
 अ यथा करण । ह िनजमन  पशना ॥ ३८७ ॥ 
हणाल ह न हे
ल  यासी । पालटवे
ना ि जशापासी । 
जो िनमा या आणी गुपदासी । कृण किळकाळासी िनयं
ता ॥ ३८८ ॥ 
पाडू
िन किळकाळाचे
 दां
त । दे
वक चे
 गतगभ आणीत । 
ई रा ई   ीकृणनाथ । जाणे
 सवाथिनजिस ी ॥ ३८९ ॥ 
िन ा न मोिडतां
 ितळभरी । मथु
रा आिणली  ारके
भीतरी । 
ीकृण काय एक न करी । तोही ममता न धरी कु
ळाची ॥ ३९० ॥ 
िनजकु
ळ यो जर्
ही न आला । तर्
​ ही अ यथा न करी  ा णबोला । 
​
ा ण पां
परा जरी हािणतला । तो  दय  ध रला पदां
कु
 ॥ ३९१ ॥ 
तिच  ीव सलां
छन । सकळ भू
षणां
 भू
षण । 
दय  िमरवी  ीकृण । यालागी पू
ण  यदे
वो ॥ ३९२ ॥ 
ीकृण िशर  वं
दी  ा ण । अ यथा न करी  ा णवचन । 
यालाग  ' यदे
वो' पू
ण । वे
द बं
दीजन व णती ॥ ३९३ ॥ 
ा ण प  वय  ीहरी । यालाग   ा णां
चा कै
वारी । 
कु
ळ यो जाहला जरी । तरी ि जां
वरी  ोभे
ना ॥ ३९४ ॥ 
ऐकोिन  ा णां
चा शापु
 । न धरी मोहाचा खटाटोपु
 । 
 हणे
 िस ी गे
ला कृ
तसं
क पु
 । कु
ल यानुपु
 सं
तोषे
 ॥ ३९५ ॥ 
यापरी  ीगो वदु
 । काळ पी मानी आनं
दु
 । 
कु
ळ याचा ि ितबाधु
 । अ पही सं
बं
धु
 धरीना ॥ ३९६ ॥ 
पू
ण सं
तोष  ीकृणनाथा । पु
ढील अ याय   ानकथा । 
अितरसाळ  वानं
दता । अवधान  ोतां
 मज  ाव ॥ ३९७ ॥ 
जे
थ नारद आिण वसु
दे
वा । सं
वाद हो​
ईल सु
हावा । 
जनक आिण आषभदे
वां
 ।  ो र  जीवा  वानं
दु
 दाटे
 ॥ ३९८ ॥ 
हे
 रसाळ  ान मातु
 । चाखवीन िनजपरमाथु
 । 
एका जनादना िवनिवतु
 ।  ोते
 कृ
पा क रतु
 अथावबोध ॥ ३९९ ॥ 
इित  ीमद्
भावगवते
​  महापु
राणे
 एकादश क धे
 परमहं
स सं
िहतायां
 
एकाकार टीकायां
 िव शापो नाम  थमोऽ यायः ॥ १ ॥ 
ीकृणापणम तु
 ॥  ोक ॥ २४ ॥ ओ ा ॥ ३९९ ॥

अिधक सं
तवाङ्
मयासाठी ­ satsangdhara.net ­ ला भे
​ ट
ा.