Ang wika ay isang behikulo at instrumentong ginagamit ng
tao at institusyon sa lipunan. Alinman o maging anumang uri o anyo ng lipunan ay nanganagailangan ng wika upang higit na magkaunawaan, maging episyente ang pagpapagalaw ng mga gawain at maging epektibo ang inihahaing simulain. May kapangyarihang kumontro ang wika. May kakayahan itong maglimita, magpalawak, magpalinaw o magpalabo ng mga ideya.
Ano ang Diskurso?
Ito ay ang mga yunit ng linggwistik na binubuo ng iba’t ibang
pangungusap- sa ibang salita ay salisalitaan (conversation), argumento o pananalita (speeches) at mga kwento. Paraan ng pagpapahayag, pasulat man o pasalita. Nangangahulugan din ng pakikipagtalastasan . Ang pormal at patuluyang pagsasagawa ng isang mahusay na usapan. Interaktibong gawain tungo sa mabisang paglalahad ng mga impormasyon.
Discourse – Ingles Discursus – Latin
Kumbersasyon – isang verbal na pagpapalitan ng mga ideya na
pwedeng maganap sa mga sosyalang pampamilyaridad o kaya’y sa isang pormal at maayos na karaniwang humahabang pagpapahayagan ng mga kaisipan hinggil sa kung anong paksa na maaaring pasalita o pasulat. Ang pagdidiskurso ay hindi lamang nakapokus sa mismong salita; sa halip, bahagi rin nito ang mga tagong mensahe (implied messages). Sa pagdidiskurso, mahalaga na: 1. Maging mapanuri hindi lamang sa salita kundi sa kulturang nakapaloob ditto; 2. Mahusay maghinuha ng mga impormasyon gaya ng integrasyon ng kilos sa salita; 3. Magkaroon ng kritikal at malalim na kakayahan sa pag-unawa ng mga mensahe; 4. Maisaalang-alang ang ga sumusunod na dimensyon: a. Konteksto – gaya ng inilahad ni Hymes sa kanyang SPEAKING theory, tungo sa ikatatagumpay ng isang pakikipagtalastasan, mainam na makita ang kabuuang konteksto (setting, participants, ends, acts, keys, instrumentalities, norms at genre). Sa pamamagita nito maaaring mapaangat ang sensitibiti ng dalawang nag- uusap. b. Kognisyon – tumutukoy sa wasto at angkop na pag-unawa sa mensahe ng mga nag-uusap. Bhagi ng kognisyon ang oryentasyon at kulturang kanilang kinabibilangan. c. Komunikasyon – ang dimensyong ito ay tumutukoy sa berbal at di-berbal na paghihinuha ng mga impormasyon. d. Kakayahan – Likas sa mga tao ang pagkakaroon ng kakayahan sa pakikikinig, pagsaasalita, pagbasa at pagsulat. Ang mga ito ang siyang pangunahing kailanganin sa mahusay na pagdidiskurso. Mga Teorya ng Diskurso:
1. Speech Act Theory – (Searles’ 1969)
- isang teorya ng wika kung saan sangkot ang kilos o galaw sa pag- unawa sa pagpapakahulugan ng isang diskurso. - Sa simpleng paliwanag ito ay tumutukoy sa paniniwalang Ingles na “in saying something, we do something” . Anuman ang ating sabihin, lagi na itong may kaakibat na kilos, maging ito man ay paghingi ng paumanhin, pagbibigay-babala, paghihimok atbp. - Kaugnay ng gampaning lokusyon at ilokusyon, na ang hangarin ay makilala ang tungkulin o gampanin ng lokusyon – ito man ay tagatanggap o gumaganap. Tatlong Akto ng Pagsasalita ng Tagapagsalita: a. Gampanin/Tungkuling lokyusyonari – pagsasabi ng isang bagay na makabuluhan o may katuturan. Ito ang pagsasaad ng isang pangungusap o bahagi ng pangungusap na literal na nauunawaan sa paggamit ng wika. Ang kaalamang panglingwistika na ang puhunan sa pagsasagawa ng akto/ kilos . Hal. Pangako kong tuturuan kitang magsayaw. b. Gampanin/Tungkuling ilokyusyonari – ay isang tungkulin ng pagsasagawa ng isag bagay o isang mensahe ayon sa intensyon ng nagsasalita. - May tiyak na puwersa tulad ng pagpapabatid, pag-uutos, pagbabala atbp. Hal. A. Pangako: Magkita tayo mamaya at tuturuan kita ng sayaw. B. Pakiusap: Edwin, maaari bang turuan mo akong magsayaw? C. Pag-utos: Turuan mo akong magsayaw, kung ayw mong sisantihin kita sa trabaho. c. Gampanin/Tungkulin Pelokyusyonari - tungkuling dulot ng pwersang ilokyusyonari. - nagpapalabas o nagtatamo ng isang bagay tulad ng panghikayat, pagkumbinse at pagbabawal.
2. Ethnography of Communication- Gumagamit ng mga kasangkapan
mula sa antropolohiya upang pag- aralan ang berbal na interaksyon sa setting nito. - Tumutukoy rin ito sa pag-aaral ng komunikasyon kaugnay sa sosyala at kultural na pag-uugali at paniniwala. -Nakapokus ito sa kakayahang pangkomunikatibo: ang kaaalamang sosyal, sikolohikal, kultural at linggwistikang may kaugnayan sa angkop na gamit ng wika.
3. Pragmatic theory - ang salitang prama ay galing sa salitang
Griyego na ang ibig tukuyin ay aksyon, galaw, paggalaw, gawa, gawain. - Ang pragmatik ay ang relsyon sa pagitan ng wika at ng tao na guagamit ng wika. - Ito ang pag-aaral ng mga aktwal na pagsasalita sa iba’t ibang konteksto. 3. Variationist Theory – nakapokus ito sa baryasyon ng wikang ginagamit ng taong sangkot sa isang diskurso. Kinapapalooban ito ng pagkakaiba ng tono, intonasyon, gamit ng salita gayundin ang estrukturang panggramatika ng isang ispiker. - Lumaganap ang teoryang ito dahil na rin sa unti-unting pag-usbong ng iba’t ibang speech community na nagtataglay ng maraming baryasyon sa wika. Marxismo at Kritikal na Diskurso sa Globalisasyon
2 taong may malaking nai-ambag sa teoryang marxismo:
1.) KARL HEINRICH MARX
-Alemang sosyologo, historyan, dyornalist, at rebolusnaryong sosyalista. -may malaking papel sa pagkakatatag ng mga agham panlipunan at pagkakabuo ng kilusang sosyalista. -dakilang ekonomista
2.) FRIEDRICH ENGELS
-Alemang sosyalistang manunulat at matalik na kaibigan ni Karl Marx.
TEORYANG MARXISMO
Isang pandaigdigang pananaw at pagsusuri ng lipunan na
tumutuon sa ugnayan at hidwaan ng mga antas ng lipunan na gumagamit ng materyalistang interpretasyon ng takbo ng kasaysayan at diyalektikong pananaw ng pagbabago ng lipunan. Pampulitika at pang ekonomiyang pilosopiya na naniniwala sa konsepto ng tunggalian ng uri sa lipunan. Naglalayun na magkaroon ng CLASSLESS SOCIETY o Lipunang Walang Uri.
MARXISMO BILANG TEORYANG PANGWIKA
Ginagamit ang mga oryentasyong ito upang mabuksan ang mga
isipan at mga mata ng tao sa pang-aapi at pananamantalang nagaganap sa lipunan. Binibigyang pansin ng pananaw na ito ang mga umiiral na tunggalian. Maraming gawang pampanitikan kagaya ng kanta, kuwento, drama, teatrong palabas na nakikitaan ng impluwensiya ng teoryang Marxismo.
TEORYANG KAPITALISMO
Mabigat na bumabatikos ang Marxismo sa anyo ng sosyo-
ekonomiko ng lipunan sa KAPITALISMO o tinatawag na diktaduryang bourgeoisie. Pinapatakbo ito ng mga mamamayan para sa kanilang kapakinabangan. Nahahati ang mga mamamayan sa dalawang grupo: PROLETARIAT (manggagawa) at BOURGEOISIE (kapitalista).
TEORYANG MARXISMO AT DISKURSO NG
GLOBALISASYON
Binigyang diin ni Marx na ang globalisasyon ay resulta ng
global expansion o pagpapalaganap ng kapitalismo sa buong mundo. Ayon sa Marxistang analisis, nagaganap ang tunggalian ng mga uri sa kapitalismo dahil sa paglala ng mga kontradiksyon sa pagitan ng produktibo, mekanisado at maayos na paggawa ng proletariat, at ng pribadong pagmamay-ari at paglalaan ng labis na produkto sa anyo ng labis na halaga. Ang pagkakaibang teoretikal na ito ay bunsod sa mga partidong sosyalista at komunista at kilusang politikal na magkaroon ng magkakaibang estratihiyang politikal upang matamo ang sosyalismo at magsulong ng magkaka-ibang programa at polisiya. Pag-aklas, Pagbaklas, Pagbagtas: Politikal na Kritisismong Pampanitikan
Sa mga kabanata sa libro, tatlong hakbang ang
isinasaad: pag-aklas bilang impetus sa panunuring historikal at panlipunan na susing kawing ang panitikan; pagbaklas bilang pagbuwag sa naunang formalistiko at makasentrong- sining na panunuring pampanitikan; at pagbagtas bilang mapagpalayang pagdalumat sa panitikang pangunahing nagsasaalang-alang ng makauring panunuri.